Lama Czime Rinpocze

Życie szesnastu Karmapów

SPIS TREŚCI

Wstęp ......................................................................................................................................2
I Karmapa, Dysum Khyenpa ..................................................................................................3
II Karmapa, Karma Pakszi ......................................................................................................3
III Karmapa, Rangdziung Dordże ...........................................................................................4
IV Karmapa, Rolpe Dordże ....................................................................................................6
V Karmapa, Deszin Sziegpa ..................................................................................................6
VI Karmapa, Thongwa Donden ...............................................................................................7
VII Karmapa, Cziedrag Gyatso ...............................................................................................8
VIII Karmapa, Mikyo Dordże ..................................................................................................8
IX Karmapa, Wangcziuk Dordże ............................................................................................9
X Karmapa, Czieying Dordże .................................................................................................9
XI Karmapa, Jeszie Dordże ..................................................................................................10
XII Karmapa, Cziangcziub Dordże ........................................................................................10
XIII Karmapa, Dydyl Dordże .................................................................................................11
XIV Karmapa, Thegcziok Dordże .........................................................................................11
XV Karmapa, Khacziab Dordże ............................................................................................11
XVI Karmapa, Rangdziung Rikpe Dordże ............................................................................11
O autorze...............................................................................................................................12

2

Wstęp

Pierwszym Karmapą był Dysum Kheyenpa, Który był głównym uczniem Gampopy

(1079-1153). Sam Gampopa był jednym z dwóch najwybitniejszych uczniów Milarepy,
wielkiego jogina i świętego, sławnego na cały świat ze swojej surowej dyscypliny,
poświęcenia życiu duchowemu, wielu dokonywanych przez siebie cudów, oraz piękna i głębi
pieśni, W których przekazywał swe nauki, rezultat całkowitego i doskonałego oświecenia.
Linia Milarepy wywodzi się od jego nauczyciela, sławnego tłumacza Marpy Lotsawy, który
chociaż był żonatym człowiekiem świeckim, trzykrotnie odwiedził Indię w celu studiowania i
sprowadzania pism. (Linia Marpy sięga wstecz do) indyjskich guru: Naropy, Tilopy i
Wadżradhary, Niebiańskiego Buddy, „Tego, Który Dzierży Piorun (wadżrę)”.

Ta linia nauczycieli zapoczątkowała szkołę buddyzmu tybetańskiego, w której

zachował się ustny przekaz sześciu jog praktyki ezoterycznej i duchowej realizacji, jakie
Marpa przeniósł do Tybetu od swoich indyjskich nauczycieli. Głównymi uczniami jego
duchowego syna Milarepy byli Reczungpa i Gampopa, ale wysoce indywidualny i trudny do
przewidzenia charakter Reczungpy sprawił, że nie był on odpowiednim kandydatem do
założenia jakiejkolwiek wyższej szkoły uczniów i dlatego to właśnie Gampopa, będący
bhikszu sarwastiwadinem był tym, który skonsolidował otrzymane od Milarepy nauki i
umieścił je na bardziej zorganizowanej podstawie, niezbędnej dla ustanowienia wielkiej i
trwałej tradycji praktyki. Dakpo Kagyu zostało ukształtowane przez nauki Gampopy,
natomiast szkoła założona przez jego głównego ucznia Dysum Khyenpę, I Karmapę, jest
nazywana czasem khamtsang albo karma kagyu.

3

I KARMAPA, DYSUM KHYENPA (1110-1193)

Dysum Khyenpa urodził się w Dresod we Wschodnim Tybecie w 1110 roku. Wszyscy

następnie Karmapowie są uznawani za jego reinkarnacje; on jest też pierwszym Lamą, który
dał początek linii kolejnych inkarnacji. Większość Karmapów również wybierała Tybet
Wschodni jako miejsce swoich narodzin. Już w początkowym okresie swojego życia Dysum
Khyenpa wykazywał wielką duchową moc i czystość. W wieku jedenastu lat miał wizję
Mahakali, a kiedy indziej, gdy szedł w podniosłym duchowym stanie po skale, zostawił na
niej ślad swojej stopy. Według tradycji, w szesnastym roku życia otrzymał od pewnej liczby
dakiń i innych bóstw cudowną czarną koronę utkaną z włosów stu tysięcy niebiańskich istot,
a zarazem został obdarzony wiedzą na temat przeszłości.

Dysum Khyenpa został wyświęcony jako śramanera czyli początkujący mnich i

wcześnie rozpoczął naukę w buddyjskiej szkole kadampa. W roku 1129 udał się do Tybetu
Centralnego, a w wieku trzydziestu lat, po dwóch miesiącach nalegania o audiencję u
Gampopy, został przyjęty na ucznia słynnego nauczyciela. Wkrótce stał się najbardziej
dojrzałym i zaawansowanym z ośmiuset uczniów Gampopy. W 1147r. Założył klasztor
Karma Dansa na wschód od Nomchu we Wschodnim Tybecie. Pod koniec życia powrócił do
Tybetu Centralnego, gdzie w dolinie Todlun założył klasztor Tsurphu, położony w odległości
pięćdziesięciu lim na zachód od Lhasy. Odtąd Tsurphu stało się głównym miejscem pobytu
kolejnych inkarnacji Gyalwa Karmapy. Dysum Khyenpa opuścił ciało w 1193 r. w trzecim
dniu pierwszego miesiąca roku wołu. Jego ciało zostało spalone dziewięć dni później.
Podczas kremacji wokół jego ciało świeciło czerwone światło, a po spaleniu, wśród
szczątków widziano obrazy bóstw, w popiołach zaś odnaleziono rincil, różnobarwny kryształ,
posiadający magiczne i uzdrawiające moce.

II KARMAPA, KARMA PAKSZI (1206-1283)

Od śmierci Dysum Khyenpy do narodzin II Karmapy, Karma Pakszi, minęło około

trzynastu lat. Znano go pod przydomkiem drubcien, „święty wielkich darów”, a jego sława
jako cudotwórcy ustępuje jedynie sławie samego Padmasambhawy. Wcześnie opuścił swój
dom we Wschodnim Tybecie i wyruszył do Tybetu Centralnego. W drodze zatrzymał się na
jakiś czas u Gyalwa Pondopa. Podczas recytacji linii lamów kagyu doznał nagłego
zrozumienia i rozpoznał w sobie inkarnację Karmapy. W wieku jedenastu lat został
wyświęcony na mnicha w Pondo Gompa i otrzymał wyjaśnienia do mahamudry i doh Sarahy.
W wizji pojawił mu się jedenastogłowy Awalokiteśwara, który nakłonił go, by w całym Tybecie
głosił współczucie i recytował mantrę OM MANI PEME HUNG. (Podobnie jak słynny król
buddyjski z VII w. Songtsen Gampo, Karmapów i kolejnych Dalaj Lamów uważa się za
emanacje Awalokiteśwary, czyli, z innego punktu widzenia, Padmasambhawy). Karma
Pakszi żył w czasie, gdy w Azji panowali Mongołowie. Jeden z wielu wnuków Dżyngis
Chana, Godan Chan, mianował w 1247 r. opata klasztoru sakjapy, Kunga Gyaltsena,
zwanego również Sakja Panditą, wiceregentem Tbetu Centralnego, zapoczątkowując w ten
sposób chwilowy okres autorytetu sakjów w Tybecie Centralnym. Sakja Pandita zmarł w
1251r. Jego następcą został jego siostrzeniec Drangen Phagpa Lodro Gyaltsen, duchowy
nauczyciel innego wnuka Dżyngis Chana, Kublai Chana, który następnie został pierwszym
mongolskim cesarzem Chin. W 1254 r. Kublai Chan przekazał Phagpie władzę nad całym
Tybetem, podtrzymując dominację sakjapów w ziemskich sprawach. Mongołowie
interesowali się jednak również innymi szkołami buddyzmu tybetańskiego. W 1255 r. rosnąca
sława Karma Pakszi, podówczas pięćdziesięcioletniego sprawiła, że Kublai Chan posłał po
niego do klasztoru Tsurphu. Na dworze Kublai Chana Karma Pakszi dokonał wielu cudów i
poważnie osłabił dotychczasowy wpływ sakjapów. Nie przyjął jednak zaproszenia Kublai
Chana do pozostania na stałe na dworze i wkrótce opuścił go, udając się w dalszą podróż na
północ. W czasie podróży, na brzegu Hor Minog założył klasztor i w magicznej walce

4

pokonał pewna liczbę taoistów. Była to pewnego rodzaju reminiscencja duchowych
pojedynków, w których Padmasambhawa i Milarepa pokonali swoich bonowskich
przeciwników w Tybecie. Ludzie z okolicznych krajów przebywali ogromne odległości, aby
spotkać się z Karma Pakszi. Gdy w 1256r. chciał powrócić do Tybetu, został wezwany przez
najwyższego chana, Mongka, starszego brata Kublai, który nakazał złożyć sobie wizytę w
jego pałacu niedaleko Karakorum. Chan przyjął Karma Pakszi jako swego osobistego
nauczyciela. W ten sposób kagyu była faktycznie pierwszą szkołą tybetańską, która posiadła
wpływ na rządzącego chana, chociaż wizyta Sakja Pandity i jego siostrzeńca u Godan
Chana miała miejsce lat wcześniej. Podczas pobytu na dworze Mongki, Karma Pakszi
pokonał w toku dysputy wszystkich przeciwników, tak że chan wydał faworyzujący buddyzm
edykt. Mongka zmarł w 1260 r. i pomiędzy wnukami Dżyngis Chana rozgorzała walka o
władzę.

W 1261 r. Kublai pokonał swego brata Arik Bokę, który uważał się za bardziej

legalnego spadkobiercę i objął władzę jako najwyższy Chan. Z powodu swojej wcześniejszej
odmowy pozostania na dworze, Karma Pakszi już u Kublaia pozostawał w niełasce, a teraz
został posądzony o sojusz z Arik Boką i musiał doświadczyć okresu prześladowań, które
skończyły się wygnaniem go do K’u Chu, wilgotnego i niezdrowego miejsca na wybrzeżu.
Niektórych jego uczniów zamordowano.

Na wygnaniu Karma Pakszi miał wizję żółtego Mańdziuśri, bodhisattwy mądrości o

tysiącu ramion, który w każdym z nich trzymał miseczkę żebraczą ze znajdującym się w jej
środku Buddą. Miało to oznaczać, że pod przewodnictwem kagyu, Dharma rozszerzy się w
Minyak, Chionach i Mongoli. Dzięki swym duchowym i magicznym mocom, Karma Pakszi
odzyskał łaskę Kublai Chana i po ośmiu miesiącach został uwolniony z zesłania. Podczas
tego okresu mimo tortur nie odniósł żadnego szwanku; nie można go też było zamknąć w
więzieniu. Kublai Chan został jego uczniem, a gdy około 1264 roku Karma Pakszi opuszczał
Mongolię, obdarzył go wieloma kosztownymi darami. Mówi się, że nie mając żadnych
fizycznych środków na przewiezienie tych darów do Tybetu, wrzucił je do źródła w pobliżu
Szang-tu i spowodował, że pojawiły się w sadzawce koło jego klasztoru Tsurphu. Wśród nich
znajdował się złoty dach świątyni, mający pochodzić z klasztornego uniwersytetu w
Nalandzie w Indii, zagrabiony następnie przez Mongołów. Teraz dach ten pokrywa jedną ze
świątyń Tsurphu, zawierającą wykonany przez samego Karma Pakszi wielki posąg Buddy
Śakjamuniego.

Nie śpiesząc się, Karma Pakszi wyruszył w drogę powrotną do Tsurphu, zatrzymując

się w wielu miejscach, aby nauczać w nich Dharmy. Ta podróż zabrała mu osiem lat. Po
swoim powrocie żył i nauczał jeszcze przez dziesięć lat. Trzeciego dnia dziewiątego
miesiąca roku owcy (1283) zachorował i chociaż jego uczniowie błagali go, żeby ich nie
opuszczał, powiedział, że jego czas już nadszedł. Mówi się, że w siedem dni po jego
odejściu nie zobaczono już jego ciała. Mnisi nie przerywali składania ofiar i medytacji i
ósmego dnia ciało znowu się pojawiło. Ci o przejrzystej wizji ujrzeli Herukę, rozmaite
symbole i święte sylaby, natomiast ci, którzy nie byli tak zawansowani w mądrości, zobaczyli
tylko ludzkie ciało. Dziesiątego dnia zostało ono spalone. Na nie spalonych kościach
widziano święte obrazy i mantry, a w popiołach znaleziono, rincil.

III KARMAPA, RANGDZIUNG DORDŻE (1284-1339)

Rangdziung Dordże urodził się ósmego dnia pierwszego miesiąca roku drewnianej

małpy podczas wizyty rodziców u siostry matki. Po narodzinach Rangdziung Dordże
przestraszył swoją ciotkę, wskazując na księżyc i oświadczając, że jest to ósmy księżyc.
Rodzice nakłonili ciotkę, aby utrzymała to zadziwiające wydarzenie w tajemnicy, sami nie
wiedząc, co zrobić z nadnaturalną dojrzałością swego syna. Mając trzy lata poprosił kogoś,
aby zrobił mu czarną koronę. Później zobaczono go jak siedzi na skale z czarną koroną na
głowie i głosi dzieciom nauki. Miał również dojrzałe umysłowe zdolności, a gdy jego ojciec
zapytał go o to któregoś dnia, powiedział, że jest Karmapą. Wówczas jego rodzice przekonali
się, co do rzeczywistości jego mocy i został wysłany do Tsurphu, gdzie w wieku siedmiu lat
wyświęcono go na mnicha.

5

W toku nauki Rangdziung Dordże miał wizję Mańdziuśrego, który powiedział mu, że

powinien udać się do Chin. Przez pewien czas podróżował po Wschodnim Tybecie, a kiedy
w 1331 r. powrócił do Tsurphu, otrzymał od cesarza Toghana Temura uprzejme zaproszenie
do odwiedzenia go. Wraz z listem cesarz przysłał złotą pieczęć, którą najwyższy chan
Mongka podarował II Karmapie, Karma Pakszi. Przypominając oddanie, jakie mieli dla
buddyzmu jego mongolscy przodkowie w tym Kublai Chan, cesarz oświadczył, że również
pragnie być opiekunem i sługą Dharmy i wychwalał Rangdziung Dordże za jego
wykształcenie i świętość. List dawał jasno do zrozumienia, że odmowa zmartwiłaby cesarza i
uczyniła Karmapę odpowiedzialnym za wszelkie zło, jakie spadłoby na buddyzm w Chinach,
podczas gdy jego troska o dobro wszystkich istot, od cesarza poczynając, niewątpliwie
zapewniłaby jego akceptację i wszystko zostałoby uczynione zgodnie z jego życzeniami.
Karmapa przyjął to wymuszone zaproszenie i zanim udał się do Chin, w następnym roku
(1332) otrzymał drugi list, wyrażający zadowolenie cesarza i nakłaniający go, aby nie zwlekał
z odjazdem.

Cesarz umarł przed przybyciem Rangdziung Dordże do Pekinu, ale nowy cesarz,

Riczenpal, nakłonił go do kontynuowania podróży. Jednak wkrótce po przybyciu Rangdziung
Dordże do stolicy(Chin), zmarł także nowy cesarz. Te dwa nagłe zgony wywołały naturalnie
niepokój i przez pewien czas sprawa cesarskiej sukcesji była niepewna. Rangdziung Dordże
pozostał w Pekinie i był obecny przy wprowadzeniu na tron następnego cesarza, Toghana
Temura.

W roku drewnianego psa(1334) Rangdziung Dordże miał wizję Awalokiteśwary

wskazującą, że powinien wrócić do Chin. Przez sześć miesięcy medytował w Samye Czipur i
miał wizję, Padmasambhawy. Nastąpił dalszy okres nauczania i praktyki, ale na początku
1336 r. otrzymał od cesarza Toghana Temura list, przypominający o jego obietnicy powrotu
(do Chin). List był bardziej utrzymany w bardziej wyrażającym szacunek mniej rozkazującym
tonie, niż list poprzedniego cesarza. Ofiarowywał lamie najwyższy szacunek i udogodnienia
podczas podróży, chociaż znowu wyrażał obawy o szkody, jakie mogłaby ponieść Dharma
Buddy, gdyby Rangdziung Dordże nie przyjechał. Rangdziung Dordże powrócił do Pekinu w
roku ziemnego królika (1338) i zostało dobrze przyjęty. Jednak czternastego dnia szóstego
miesiąca podczas mówienia(mantry) Heruki oświadczył, że opuści ciało i wejdzie w Nirwanę.
Piętnaście dni później wielu ludzi, włączając w to cesarza, ujrzało jego twarz. To zdarzenie
zostało uwieńczone na obrazie (przedstawiającym) Karmapę w półksiężycu.

W zgiełku tego niespokojnego okresu duchowa siła i wpływ były w nieunikniony

sposób związane ze świeckim autorytetem i również Karmapowie zostali wciągnięci w
polityczne wydarzenia i poruszeni przez zmieniające się losy cesarstwa i innych dynastii. W
tym czasie powstała druga linia inkarnowanych lamów Karmapów zwana linią Czerwonych
Czapek (szamar). Pierwszym lamą tej linii był Drakpa Senge, współczesny Rangdziung
Dordże. Podczas gdy Karmapowie Czarnych Czapek (szarnag) zdecydowanie unikali
angażowania się w polityczne wydarzenia, lamowie Szamar byli bardziej skłonni do
(uczestniczenia w) życiu politycznym. Ich główną siedzibą stał się położony na północ od
Tsurphu klasztor Yanpakan, założony w 1489 r.Większość inkarnacji Szamarpy urodziło się
w Tybecie Centralnym lub na obszarze, gdzie miały miejsce największe walki polityczne. Ale
chociaż uczestniczyli w wydarzeniach politycznych, często mogli występować w roli
pośredników łagodzących różne wpływy. Dziewiąta inkarnacja ich linii (ur. Ok. 1734) była
bratem rodzonym, czy też przyrodnim III Panczen Lamy ze szkoły gelugpa, która dzięki
poparciu Mongołów zachowywała wówczas dominującą pozycję wśród szkół buddyzmu
tybetańskiego. Po nagłej śmierci Panczen Lamy w roku 1780, lama Szamarpa z
niewyjaśnionych powodów uciekł do Nepalu i został wciągnięty w nepalski najazd na Tybet w
1788 i 1791 r. W tym czasie Chińczycy uzyskali polityczny nadzór nad Tybetem przez
odziedziczenie podbitych przez cesarza terytoriów mongolskich. W końcu rząd chiński wysłał
wojsko dla tybetańskich oddziałów i zmusił Nepalczyków do wycofania się. W tym czasie
zmarł, podobno w rezultacie otrucia, lama Szamarpa, którego wydania domagali się
Chińczycy. Według innej tradycji jego ciało rozłożyło się za sprawą aktu jego woli, na
podstawowe elementy; pozostała tylko lewa noga jako relikt, który podobno nadal
przechowuje się w Kathmandu. Jego własność została skonfiskowana przez Dalaj Lamę,

6

który zakazał rozpoznawania dalszych inkarnacji tej linii. Mimo to kagyupowie są przekonani,
że lamowie Szamarpy nadal kontynuują swoje inkarnacje w osobach kolejnych Situ
Rinpocze. Godne odnotowania jest to, że obecny, XVI karmapa rozpoznał inkarnację
Szamarpy, którą następnie zatwierdził Dalaj Lama. Ten Szamarpa studiuje obecnie Dharmę i
praktykował medytację w klasztorze Rumtek w Sikkimie.

IV KARMAPA, ROLPE DORDŻE (1340-1383)

IV Karmapa urodził się ósmego dnia trzeciego miesiąca roku żelaznego smoka. Jest

powiedziane, że zaraz po urodzeniu się usiadł ze skrzyżowanymi nogami i wypowiedział
mantrę OM MANI PEME HUNG. Matka, zatrwożona z powodu tego dziwnego zjawiska,
uspokoiła się po pomyślnym śnie, w którym śniła, że zbudowała most nad rzeką. Nieco
później sam Rolpe Dordże oświadczył, że jest Karmapą. Jeszcze jako dziecko został
wprowadzony do klasztoru Tsurphu, gdzie studiował przez wiele lat. W roku 1356 cesarz
Toghan Temur, patron jego poprzedniej inkarnacji, zaprosił go do Chin. Rosnąca wówczas
autonomia Tybetu spowodowała zredukowanie mongolskiej kontroli do zwykłej formalności i
chociaż list cesarza napisano w formie polecenia, był utrzymany w niezwykle grzecznym
tonie i wyrażał wielki szacunek. Nawiązując do degeneracji obecnych czasów, poprosił
wielkiego nauczyciela, aby nie ograniczał swojej kochającej życzliwości do Tybetu, ale
prowadził do prawdziwej nauki istoty, które zbłądziły i odeszły z właściwej ścieżki. Rolpe
Dordże udał się do Chin w roku 1359 i pozostał tam aż do roku 1363, będąc czczonym i
wpływowym nauczycielem. W tym czasie dynastia mongolska chyliła się ku upadkowi. W tej
atmosferze wątpliwości i niepewności, jaka towarzyszy kocom epok, potrafił z wielką siła i
zaufaniem inspirować ludzi swoją duchową wiedzą.

Dzięki swojej duchowej mądrości i cudownym mocom, Rolpe Dordże zyskał wielkie

uznanie w Tybecie. Po powrocie do Tybetu zbudował wiele świątyń i był jednym z
nauczycieli młodego Tsong Khapy (1357-1419), który później założył szkołę gelugpa. Po
zmianie dynastii w Chinach Tai Tsung, pierwszy cesarz dynastii Ming, zaprosił w 1368 r.
Rolpe Dordże i innych wybitnych lamów do Chin. Rolpe Dordże nie powrócił do Chin, ale w
1374 r. wysłał do cesarza posłańców, a następnie ponawiał to co jakiś czas aż do chwili
swojej śmierci. Trzeciego dnia w roku wodnej świni opuścił ciało, wchodząc w Nirwanę wraz
z odgłosem trzęsienia ziemi i widokiem tęczy. Jego ciało nie zostało spalone, lecz
pochowane w stupie w Tsurphu.

V KARMAPA, DESZIN SZIEGPA (1384-1415)

Przed urodzeniem się V Karmapy, jego matce śniło się, że zbierała złote kwiaty i

muszle (symbolizujące pracę Dharmy). Oświadczyła, że słyszała również dobywający się z
jej łona dźwięk mantry OM AH HUNG. Deszin Sziegpa urodził się o świcie osiemnastego
dnia szóstego miesiąca roku drewnianego ptaka. Matka przez dziewięć miesięcy
utrzymywała jego narodziny w tajemnicy. Kiedy miał trzy lata oznajmił, że jest Karmapą i
został zabrany do Tsurphu. Zadziwił swego nauczyciela, opowiadając zdarzenia z
poprzednich żywotów, a także innych słuchaczy posiadaną w tak wczesnym wieku
zręcznością w dialektyce. W wieku siedmiu lat został wyświęcony (na mnicha), a kiedy miał
jedenaście lat, zabrano go do Dziowo Rinpocze, świętego posągu Buddy w Lhasie. Jako
cudotwórca stał się jeszcze bardziej znany od swego poprzednika. W roku 1407 przyjął
zaproszenie do Nanking, aby poprowadzić pamiątkowe ceremonie dla rodziców cesarza
Cheng Tsu. Tam został uznany za głównego buddyjskiego mnicha w całym cesarstwie.
Cudowne wydarzenia, które towarzyszyły tej wizycie, zostały szczegółowo zanotowane w
cesarskim dekrecie, napisanym w pięciu językach na jedwabnym zwoju, przechowywanym w
klasztorze Tsurphu.

Z powodu braku miejsca nie sposób wyliczyć nadzwyczajnej obfitości nadnaturalnych

zjawisk, które miały miejsce prawie codziennie podczas sześciotygodniowej wizyty Deszin
sziegpa. Jego chińscy gospodarze byli pod głębokim wrażeniem tych cudów i zadali sobie
wiele trudu, aby szczegółowo je opisać. (Widzieli) światła, obłoki w kolorach tęczy

7

wypełniające niebo przy różnych okazjach, które czasami unosiły niebiańskie istoty,
bodhisattwów, mnichów, Świętych pustelników, stupy, złote drzewa z promieniującymi
kwiatami, smoki, lwy i inne symboliczne istoty. Z nieba często spadały niebiańskie kwiaty i
(wylewał się) nektar, ukazywały się na nim cenne baldachimy, chorągwie zwycięstwa i
jedwabne zwoje, a przy różnych okazjach białe kruki wzlatywały w niebo i tańczyły w dobrze
wróżący sposób. Na ulicach widziano nieznanych mnichów o wspaniałej powierzchowności,
którzy rozmawiali z przechodniami, a następnie nagle znikali. Ze stup, z górnej części
mieszkania Deszin Sziegpy, z flag modlitewnych powiewających nad cesarskim pałacem i
królewskimi grobami promieniowało nieziemskie światło o różnych formach i kolorach. Nad
świątynią, w której znajdowała się rytualna mandala wykonana przez świętego lamę, świeciły
tęcze, a w innej świątyni pojawiły się dwie niebiańskie stupy. Niebo wypełnia niebiańska
muzyka, która powodowała, że świątynia ze znajdującą się w niej mandalą wibrowała aż do
fundamentów. Następnej nocy po ceremonii oczyszczenia, przez dłuższy czas, najpierw z
jednej, a następnie z drugiej strony, rozbrzmiewał dźwięk czyneli, czemu towarzyszyło
spadanie kwiatów, pojawianie się tęczowych obłoków i inne zjawiska.

Inna tradycja podaje, że kiedy Karmapa po raz pierwszy przybył na dwór, gospodarze

chcieli sprawdzić jego wiedzę na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. (W tym
celu) zbudowali dla niego wspaniały tron, który spoczywał na tomach świętych pism. Czymś
bardzo niewłaściwym byłoby, gdyby Karmapa usiadł na takim tronie, ponieważ Dharma jest
najświętszą rzeczą i nawet wizerunków Buddy nie umieszcza się ponad nią. Kiedy Karmapie
pokazano ten tron, usiadł na nim bez słowa, ale przedtem kopnął go nogą. Sceptycznie
nastawieni do niego gospodarze sądzili, że siadając na świętych tekstach nieświadomie
znieważył Dharmę, okazując w ten sposób, że tak wychwalana przez innych jego
wszechwiedza jest tylko legędą. Gdy jednak później podeszli, aby zbadać pisma, okazało
się, że wszystkie litery zniknęły z nich i pozostały tylko czyste kartki!

Wizyta Deszin Sziegpy w Cinach była wielkim sukcesem. Zanotowano również, że

udało mu się odwieść cesarza od próby pójścia w ślady swoich mongolskich poprzedników i
najechania na Tybet, aby umocnić w nim swój autorytet. Cheng Tsu poprosił Karmapę, aby z
Nangkingu udał się do Omei Szan w celu odprawienia dalszych ceremonii ku pamięci jego
rodziców, a następnie pozwolił mu powrócić do Tybetu. Tam też, wieczorem, piętnastego
dnia ósmego miesiąca w roku drewnianej owcy w wieku 31 lat umarł na syfilis.

VI KARMAPA, THONGWA DONDEN (1416-1453)

Jest powiedziane, że rodzice VI Karmapy przed jego narodzinami mieli pomyślne sny.

Ojcu śniło się, że sadził drzewo, a matce, że dęła w muszlę. Gdy dziecko urodziło się
ósmego dnia drugiego miesiąca w roku ognistej małpy, natychmiast uśmiechnęło się do
matki. Zapisano, że mając siedem lat usiadł na tronie, recytował imiona Buddów i wyjaśniał
sześciosylabową mantrę OM MANI PEME HUNG. Któregoś dnia, wskazując na niebo
oświadczył: „ Jestem Karmapą”. Bardzo wcześnie miał wizję czerwonego Awalokiteśwary i
potrafił widzieć przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Gdy jako mały chłopiec został
zabrany do Tsurphu, zadziwił sekretarza poprzedniego Karmapy, któremu w chwili śmierci
kazał schować tasiemkę, pytając go: „Gdzie jest moja wstążka?” Po intensywnej nauce, w
wieku dziewięciu lat został wyświęcony na mnicha. Mimo zaproszenia, nie pojechał na dwór
chiński. Jednakże w latach 1436-1450 wysłał do cesarza osiem misji. Te misje były wówczas
czystą formalnością o niewielkim znaczeniu, a następnie ich częstotliwość została
ograniczona dekretem cesarskim, który anulował niepotrzebne wydatki. Tongwa Dondena
szczególnie pamięta się ze względu na płodną działalność wydawniczą, w tym
opublikowanie Kandżuru i Tendżuru, wydrukowanych złotymi literami na czarnym papierze.
Odszedł rankiem ósmego dnia pierwszego miesiąca w roku wodnego ptaka, a jego ciało
zostało spalone.

8

VII KARMAPA, CZEDRAG GYATSO (1454-1506)

Narodziny VII Karmapy miały miejsce piętnastego dnia pierwszego miesiąca roku
drewnianego psa, czemu towarzyszyły spadające z nieba kwiaty. Zostało zapisane, że jego
ciało nosiło różne pomyślne znaki: na szczycie głowy miał Wadżradharę, nad czakrą serca
białą sylabę OM, na niższej czakrze sześcioramienną gwiazdę, a na stopach obu nóg koła.
Kiedy miał dziewięć miesięcy otrzymał koronę poprzedniego Karmapy oraz dzwonek i
dordże, które natychmiast podniósł i we właściwy sposób uchwycił. Kiedy miał trzy lata,
okazało się, że potrafi czytać i pisać, chociaż nikt go tego nie uczył; a w obecności 10.000
mnichów recytował OM MANI PEME HUNG. Mając dziesięć lat otrzymał pierwsze święcenia,
a w dwunastym roku życia został mnichem. Próbką jego scholastycznej wiedzy była
doskonałość w logice i słynne komentarze, jakie napisał do pradżniaparamity. Na czas jego
dzieciństwa nie przypadały żadne konflikty z dworem chińskim, gdyż panujący wówczas
cesarz Ying Tsung nie darzył buddyzmu łaskami. Ale w roku 1465 władzę w Chinach objął
Hien Tsung, oddany buddysta, który odnowił korespondencję z Karmapą i wymienił z nim
dary. Również następny cesarz Hsiao Tsung słał (listy) z prośbą o błogosławieństwo
Karmapy, ale w znacznej mierze nie był dobrze nastawiony do buddyzmu i lamów
tybetańskich. Cziedrag Gyatso przyjął dary od Mandaghol Chana, dwudziestego siódmego
następcy Dżyngis Chana (panującej) w bardzo już okrojonym cesarstwie mongolskim.
Utrzymywał też korespondencję z mahapanditą Bodhgaji, który zaprosił go do odwiedzenia
Indii.

Dwunastego dnia pierwszego miesiąca roku ognistego tygrysa wiadomo już było, że

Karmapa umrze. Dwa dni później zobaczył się ze swymi głównymi uczniami, którym
przekazał ostatnie wyjaśnienia, a do pozostałych wygłosił publiczną mowę. Następnie
napisał imiona rodziców swojej przyszłej inkarnacji i wręczył Situ Rinpocze, aby je
bezpiecznie przechował. Ciało opuścił o świcie następnego dnia.

VIII KARMAPA, MIKYO DORDŻE (1507-1554)

Ósmy Karmapa urodził się dziesiątego dnia drugiego miesiąca w roku ognistego

królika. Jego matce śniło się, że w jej namiocie znajdowały się wizerunki Buddy i stupy i że
ze świątyni zabrała dordże , które emitowało przejrzyste, jasne światło. Tak jak w
poprzednich inkarnacjach młody chłopiec sam oświadczył, że jest Karmapą. Został
intronizowany w wieku siedmiu lat, a gdy miał lat dziewięć, wyświęcono go na mnicha.
Czcigodnego Sangye Nyenpę poprosił, żeby został jego nauczycielem; wcześnie otrzymał
też różne inicjacje. Po trzech latach nauki u swego nauczyciela, jego wiedza i zrozumienie
były tak pełne, że śmierć nie napawała go żadnym lękiem. W 1516 cesarz chiński Wu Tsung,
który obiął panowanie w roku narodzin Mikyo Dordże, posłał do Tybetu wielką delegację, aby
za[prosić go do siebie. W tym czasie Mikyo Dordże przebywał Kham we Wschodnim
Tybecie. Zaproszenie spotkało się z grzeczną odmową i z wielu powodów uznano je za
niepomyślną wróżbę. Rozmiar i siła delegacji wywołała pewien niepokój u doradców Mikyo
Dordże , którego-w celu zachowania ostrożności- wysłano do bezpiecznego miejsca w
Tybecie Centralnym. Wu Tsung zmarł w 1521 r., a jego następcą został jego kuzyn Szih
Tsung, gwałtowny przeciwnik buddyzmu. Wobec tego kwestia wizyty Mikyo Dordże w
Chinach nie pojawiła się już więcej.

W Tsurphu Mikyo Dordże wykonał w srebrze podobiznę swego nauczyciela ,

poświęconą następnie przez samego Sangye Neynpę. Mikyo Dordże podróżował po cały
Tybecie, zatrzymując się w wielu miejscach, aby studiować i nauczać. Ułożył także bardzo
ważną praktykę Thinśi Lama Naldzir, polegającą na przywoływaniu i wizualizowaniu
kolejnych inkarnacji i duchowych właściwości Karmapów, Sangye Nenpy i innych głównych
lamów kagyu. Na praktykę tej sadhany kładzie się w szkole kagyu duży nacisk. Mikyo
Dordże przygotowywał się na śmierć w 1546 r., ale współczesny mu, V Szamarpa Kenciog
Yenlak przekonał go, aby przedłużył swoje życie. Ciało opuścił w Yarlung, dwudziestego
trzeciego dnia ósmego miesiąca roku drewnianego tygrysa. Widziano wspaniałe tęcze i
spadające z nieba kwiaty. Jego ciało zabrani do Tsurphu i umieszczono w stupie.

9

IX KARMAPA, WANGCZIUK DORDŻE (1555-1603)

Przed urodzeniem IX Karmapy jego matce śniła się złota mandala, z centrum której

promieniowało światło; słyszała także dźwięk konchy. We śnie jego ojca, na podołku pojawił
mu się śnieżny lew. Tym pomyślnym znakom towarzyszyły tęcze na niebie i dźwięk mantr,
wibrujących wewnątrz i na zewnątrz domu. Dziecko urodziło się o wschodzie słońca
siódmego dnia siódmego miesiąca w roku ognistego smoka. Po urodzeniu się, oczyściło
swoją twarz, przecierając ją trzykrotnie ręką i usiadło ze skrzyżowanymi nogami. Jego
narodziny przez osiemnaście dni utrzymywano w tajemnicy.

Po wstąpieniu do klasztoru został wyświęcony przez V szamarpę, który obciął mu

włosy. Przyjął ślubowania bodhisattwy i w wieku jedenastu lat otrzymał od Szamarpy pełne
wyświęcenie na mnicha. W toku jego życia, na skutek wpływów w Mongolii, rozpoczął się
okres dominacji szkoły gelugpa. W uznaniu skuteczności i gorliwej pracy na rzecz
upowszechniania Dharmy, w roku 1577 mongolski wódz Altan Chan, potomek Kublai Chana,
nadał Sonami Gyatso, trzeciemu opatowi klasztoru Drepung tytuł „Ocean (dalaj) Mądrości”.
Sonam Gyatso był trzecią inkarnacją Gendyn Drukpy, głównego ucznia Tsong Khapy i
chociaż ściśle rzecz biorąc był on I Dalaj Lamą, często uważa się go za trzeciego, a jego
dwie pierwsze inkarnacje uznaje się retrospektywnie za dwóch pierwszych Dalaj Lamów.

Wangcziuk Dordże wymieniał dary z chińskim cesarzem Szeng Tsung i jednym z

mongolskich wodzów, utrzymywał też przyjacielskie stosunki zawiązane przez swoich dwóch
poprzedników z królem Likiangu. Najbardziej jest znany ze swoich trzech słynnych ksiąg,
podających szczegółowe, bezpośrednie i krótkie wyjaśnienia nauk mahamudry. Zachorował i
o świcie dwudziestego ósmego dnia pierwszego miesiąca roku wodnego królika w wieku 46
lat opuścił ciało.

X KARMAPA, CZIEYING DORDŻE (1604-1674)

X Karmapa urodził się o świcie dwudziestego ósmego dnia czarnego miesiąca w roku

wodnego smoka jako trzecie dziecko rodziny żyjącej w Gulog. Sześć lat później, kiedy
uznano go już za Karmapę, został przez Kho Lodżi, mongolskiego króla Kokonor,
zaproszony do złożenia mu wizyty. Opiekunowie młodego lamy uznali jednak, że wizyta
byłaby niewłaściwa z wielu powodów, z których dużą rolę odgrywała obawa o jego
bezpieczeństwo i dlatego zaproszenie zostało odrzucone.

W roku 1612 Karmapa wymienił posłańców z cesarzem chińskim Szen Tsung, a w

trzy lata później, gdy miał jedenaście lat, został formalnie wprowadzony do klasztoru
Tsurphu. W roku 1614 przyjął kolejne zaproszenie do Mongolii, gdzie nawrócił króla Dai
Czing na nauki kagyu. W 1620 r. dary przysłał mu inny mongolski wódz. Kagyupowie nie byli
jednak wówczas aktywni w głoszeniu Dharmy w Mongolii, wskutek czego dominujący wpływ
miała tam szkoła gelugpa.

X Karmapa wyrósł w czasach niepokoju, intryg i gwałtu. W okresie jego dzieciństwa

zaistniały pewne rozbieżności pomiędzy jego opiekunami z jednej strony, a VI Szamarpą i
rodzimymi władcami Tybetu z drugiej strony, którzy w końcu zostali odsunięci przez
mongolskich patronów szkoły gelugpa. Jednak sam Czieying Dordże nie uległ wpływowi tych
wydarzeń i kiedy dorósł, dokonał wielu cudów. Kroniki Tsurphu odnotowują szczególnie te,
których dokonał w wieku szesnastu lat.

Jak niektórzy utrzymywali, w bitwie pod Dam w 1635 r. mongolskie oddziały Arsian

Chana zabiły VI Szamarpę (pewne jest, że jego życie zakończyło się mniej więcej w tym
czasie), co wywołało obawy o bezpieczeństwo X Karmapy, wskutek czego zmuszony był
opuścić Tsurphu. Walka różnych frakcji mongolskich (jedne z nich popierali kagyupów, a
inne gelugpów), zakończyła się ostatecznie zwycięstwem Gusri Chana, który w 1642 r.
najechał na Tybet i obaliwszy tutejszych władców, osadził na tronie Dalaj Lamę, a jego
szkołę gelugpa uznał za najwyższy, polityczny i religijny, autorytet.

Dzięki pośrednictwu Panczen Lamy, X Karmapa doszedł do porozumienia z Dalaj

Lamą uznając wyższość tego ostatniego, w zamian za ci kagyupa zachowała prawo do

10

utrzymania własnej nauki i większości posiadanych klasztorów. To porozumienie zostało
wystawione na niebezpieczeństwo z powodu zakończonego niepowodzeniem buntu
wschodniotybetańskiego klanu Garpa, posiadającego silne historyczne związki z Karmapami
i ich klasztorami w Kham. Karmapę podejrzewano o udział w tym buncie, (wskutek czego)
klasztor, w którym przebywał, został oblężony przez Mongołów i inne oddziały. Uciekając w
wielkim niebezpieczeństwie z tej sceny spustoszenia i masakry, (X Karmapa) schronił się u
króla Sathama, w którego rodzinie od dawna znajdowali się zwolennicy Karmapy. Czując się
nieswojo w świeckiej atmosferze dworskiego życia, Karmapa usunął się do klasztoru, a
następnie wyruszył na samotną wędrówkę po dzikim kraju Gulong, chcąc odwiedzić siódmą
inkarnację lamy Szamarpy. (Wskazuje to na to, że sam nie brał udziału we wcześniejszym
sporze z poprzednim lamą Szamarpą). Rozbójnicy zabrali mu konia i cały dobytek, ale on,
nie przejmując się tym, kontynuował swoją podróż pieszo z owiniętymi jedynie w szmaty
nogami, żebrząc o pożywienie i nocleg, zanim nie uratowały go grupy poszukiwawcze jego
własnych uczniów i Szamarpy.

Pomimo tego, iż blask kagyu został przyćmiony przez gelugpę, znaczenie

Karmapy zostało docenione, kiedy cesarz zaprosił go do Chin w roku 1653, tym samym, w
którym z Chin powracał Dalaj Lama. Karmapa nie przyjął zaproszeni, ale utrzymywał
korespondencję z cesarskim dworem w Satham, gdzie żył wówczas, faktycznie jako
wygnaniec. W roku 1660 cesarz zaofiarował się obdarzyć go pieczęcią, pragnąc na nowo
ustalić więzi z buddyzmem, którymi cieszyła się dynastia Ming. Jednak Karmapa ostrożnie
unikał wciągnięcia w jakiekolwiek ambicje cesarza, które mogły zmierzać do rozszerzenia
jego politycznych wpływów.

Podczas pobytu Karmapy wSatham, jego obowiązki pełnił mianowany przez niego

delegat, Gyaltsab Czienpo Depa Czogyam (1617-58). On też odwiedził Lhasę i doprowadził
do odzyskania przez kagyupów większości klasztorów skonfiskowanych po rebelii Garpów.
Później sam Karmapa odwiedził Lhasę i nawiązał pokojowe związki z Dalaj Lamą. Wielki V
Dalaj Lama sam pochodził z rodziny ningmapa i jego umiarkowane i uprzejme stosunki ze
starszymi szkołami, zapewniły szczęśliwy i nie tak ostry bieg historii w Tybecie po okresie
zamętu i przemian, czego w przeciwnym razie nie można się było spodziewać. X Karmapa
opuścił ciało w roku drewnianego tygrysa i zapisano, że kiedy wszedł w Nirwanę, pokój w
którym się to stało, wypełniło światło. Jego ciało zabrano do Tsurphu i umieszczono w stupie.

XI KARMAPA, JESZIE DORDŻE (1676-1702)

XI Karmapa urodził się w roku męskiego ognistego smoka. Jest zapisane, że

dokonywał cudów w wyjątkowo wczesnym wieku i posiadał pełną wiedzę o przeszłości,
teraźniejszości i przyszłości. W wieku sześciu lat miał wizję jidama, ale po wyświęceniu (na
mnicha) i otrzymaniu inicjacji opuścił ciało przedwcześnie w wieku 26 lat.

XII KARMAPA, CZIANGCZIUB DORDŻE (1703-32)

Jest zapisane, że mając dwa miesiące, Ciangcziub Dordże oświadczył: „jestem

Karmapą”, a następnie dowiódł tego, wybierając bez wahania spośród innych obrazy, teksty i
różańce, które należały do poprzedniego Karmapy. Sam wprowadził się do Tsurphu, a roku
1720 udał się do Lhasy, aby powitać przybywającego Dalaj Lamę. Podczas cerem oni
spotkał wiele ważnych osobistości z różnych stron Tybetu, Chin i Mongolii. Najbardziej
wpływowym wśród nich był prawdopodobnie władca Phola Miban, szczery zwolennik szkoły
gelugpa, ale także gorący obrońca niezreformowanych szkół (w tym kagyu) przed
prześladowaniami chińskich imperialistów, zawsze uczciwy w swoim postępowaniu. Tych
dwoje ludzi pozostawało w dobrych stosunkach, Phola Miban przy różnych okazjach posyłał
Karmapie dary, z kolei Karmapa pośredniczył sporach pomiędzy Phola a Bhutanem. W roku
1728 Ciangcziub Dordże przyjął zaproszenie do Chin. Zamiast jednak pojechać tam
bezpośrednio, zdecydował się udać najpierw razem z Situ Rinpocze, Szamarpą i innymi
lamami Kagyu na pielgrzymkę do Nepalu i Indii. W roku 1731 przyjaciele Szamarpa i
Szarnag (czyli Karmapa) kontynuowali podróż do Chin, ale następnego roku obaj opuścili

11

ciało w Pekinie. Przed swoim odejściem w roku wodnego ptaka, Cziangcziub Dordże
wyznaczył na swego następcę Situ Rinpocze. Jego ciało zostało spalone i umieszczone w
stupie w Tsurphu.

XIII KARMAPA, DYDYL DORDŻE (1733-97)

Guru Rinpocze (Padmasambhawa) przepowiedział kiedyś przyszłą wielkość XIII

Karmapy, który zasłynął z cudownego rozumienia mowy zwierząt. Był także znany jako ter
ton (odkrywca ukrytych tekstów i innych cennych przedmiotów). Urodził się w roku żeńskiego
wodnego wołu. Jest powiedziane, że nowonarodzone dziecko miało na swoim języku białą
sylabę „A”, będącą źródłem wszystkich dźwięków i esencją oświecenia. Studiował u lamy
Situ, a później wybrali się razem w podróż do Tsurphu. Następnie został wyświęcony przez
Situ (Rinpocze).

Zostało zapisane, że nie tylko rozumiał język zwierząt, ale także przekazywał im

nauki. Pewnwgo razu podniósł do góry za uszy królika i powiedział do niego: „Chociaż
urodziłeś się jako zwierzę, posiadasz mimo to esencję Nirwany. Dlaczego nie stajesz się
oświecony?” Podczas wizyty w klasztorze Benczien we Wschodnim Tybecie, zachorował i
przez kilka lat przebywał w nim, lecząc się. W klasztorze tym znajduje się wizerunek (Dydyl
Dordże) przez niego samego poświęcony. Ostatniego dnia pobytu jego stopa w cudowny
sposób odcisnęła się na skale, na której stał, żegnając innych. Przed odejściem wyznaczył
na swego następcę Situ Rinpocze, a Padmie Nyingyar wręczył list, w którym zapisał imiona
swoich przyszłych rodziców. Odszedł z roku ognistej małpy, a kiedy wchodził w Nirwanę,
ludzie słyszeli rozchodzący się w powietrzu dźwięk czyneli.

XIV KARMAPA, THEGCZIOK DORDŻE (1798-1868)

XIV Karmapa urodził się w roku ognistego węża. Przed jego urodzeniem się, jego

ojcu śniło się, że otrzymał błogosławieństwo od poprzedniego Karmapy. (Thegcziok Dordże)
został wyświęcony przez Situ Rinpocze i Padmę Nyingyar i w Domśug wykonał ceremonię
Czarnej Korony. Wraz z Situ Rinpocze wybrał się w podróż do Wschodniego Tybetu, gdzie
spotkał Nepon Gyaltsena, z którym odbył wiele ważnych dysput dotyczących medytacji i
nauczania Dharmy.

XV KARMAPA, KHACZIAB DORDŻE (1871-1922)

Życie XV Karmapy zostało szeroko opisane w jego dziełach zebranych. Był on

wielkim uczonym i napisał wiele książek. Podobnie jak inni Karmapowie był słynny jako
terton, odkrywca ukrytych skarbów. Odwiedził też klasztor Benczien, a w nocy przed jego
przybyciem, mnisi słyszeli rżenie konia, na którym siedział niebiański strażnik klasztoru i
opiekun (Czystej) Krainy Amitabhy. Gdy Karmapa przybył do klasztoru, miał wizję tego
strażnika.

XVI KARMAPA,RANGDZIUNG RIKPE DORDŻE (1923-1981)

Podobnie jak jego poprzednicy, obecny Karmapa wyróżniał się mądrością i spokojną

promiennością. Był znany nie tylko jako pełen mocy terton, ale także ze swojej miłości do
dzikich zwierząt, a w szczególny sposób rozumiał ptaki. Urodził się w Kham we Wschodnim
Tybecie. Jako młodzieniec, dzięki swojej specjalnej mocy, odkrył skład srebra, ukryty przez
swoją poprzednią inkarnację, a następnie użył go na budowę klasztoru. Podczas chińskiego
najazdu na Tybet w roku 1959 uciekł ze swojej siedziby w Tsurphu do Sikkimu, gdzie
zbudował klasztor w Rumtek. Pomimo utraty ojczyzny, zachował tradycyjną mądrość, a
także- w całej ich głębi i bogactwie- praktyki szkoły kagyu. Jednocześnie w swoim podejściu

12

w żaden sposób nie ograniczał się i nie zawężał do własnej szkoły, działając w tolerancyjnym
ruchu rime, (który przez wiele lat działał na rzecz załagodzenia różnic pomiędzy różnymi
szkołami buddyzmu tybetańskiego i wzajemnego ich zbliżenia), w pełni akceptując słuszność
wszystkich ortodoksyjnych szkół i duchowej realizacji, do jakiej prowadzą. Posiadał ogromną
liczbę zwolenników na Wschodzie (w Sikkimie, Bhutanie, Nepalu, Tybecie, Indii) i rosnącą
liczbę uczniów na zachodzie. Był powszechnie czczoną postacią.

O autorze:
Lama Czime Rinpocze jest inkarnacją opata z klasztoru Benczien w Kham we wschodnim
Tybecie. Po najeździe Chin na Tybet, przedostał się do Indii, a następnie wyjechał do Angli,
gdzie zamieszkał. Pracuje w sekcji tybetańskiej British Muscum w Londynie. Ożenił się z
Angielką, z którą ma trzy córki. W Essex założył ośrodek medytacyjny.