RELIGIE ŚWIATA
1. Filozofia religii, Hinduizm, Chrześcijaństwo, Buddyzm, Islam, Judaizm, Definicje
religii, jej rodzaje, określenia.
Religie pierwotne. Istnieją plemiona, w których reguły religii nie są spisane nawet na piśmie.
Są one przekazywane z pokolenia na pokolenie ustnie. Istnieją te\
plemiona, w których
podstawowym z
ródłem religii są księgi.
Ludy niepiśmienne: Indianie, Aborygeni, Eskimosi  na czele ich szczepów stoją
mę\
czyz
ni; tylko w kulturze staroigryckiej mogą stać na czele szczepów.
Religia jest częścią kultury. Wszystkie religie afrykańskie mają swego najwy\
szego
boga (często jest on uto\
samiany z niebem, gwiazdami, itp.). Mają oni te\
ró\
norakie
określenia swego boga, np. Mulungu  tak plemię Bantu określa swego boga. Plemiona
Kikuju uwa\
ają, \
e bóg jest najwy\
szy i nie mo\
e być inaczej.
U Pigmejów bogiem jest tęcza; niektóre plemiona afrykańskie za boga uwa\
ają lwa
lub tygrysa, albo słonia, czyli uto\
samiają boga z naturą nadając mu cechu zwierząt. Religie
afrykańskie są przejawem ANIMIZMU człowieka (anima  dusza)  kładzie się tu du\
y
nacisk na duszę człowieka.
Okultyzm  np. taniec religijny. Prawie ka\
dej religii towarzyszy problem modlitwy
(dialogu człowieka z bogiem). W ka\
dej religii wa\
ny jest problem odniesienia do
nadprzyrodzoności. W plemionach, głównie afrykańskich uosobieniem boga jest król.
Wszystkie religie zajmują się problemem tłumaczenia snów, wró\
b, zdarzeń. W niektórych
religiach występują takie osoby jak: prorocy, znachorzy, szamani  oni tłumaczą zachowania
religijne.
We wszystkich religiach stawiane są takie problemy jak: ochrona przed
niebezpieczeństwem, ochrona człowieka przed złym wpływem, zaspokojenie doczesnych
potrzeb. Wysuwa się te\
problem etyki i sumienia człowieka.
Totemizm  z indiańskiego  totem  zwierzę roślina lub przedmioty martwe. Jest to
forma wierzeń religijnych ludów pierwotnych.
1
 Fetyszyzm  z portugalskiego  fetysz to coś wyjątkowego  jest to coś rzucające się
w oczy, np. kamień, korzeń, któremu przypisuje się nadziemskie moce; symbole przynoszące
nam szczęście.
Magia  jest to związane z jakimś przekonaniem i nadaniem siły nadludzkiej
codziennym wydarzeniom. Jest związana z czarowaniem. Wyró\
nia się czarną i białą magię.
Czarna magia  uprawiana jest głównie przez czarownice i czarowników. Posługuje
się trucizną; sprowadza zło, choroby, nawet śmierć. Jest negatywna. Opętanie jest pewnego
rodzaju magią.
We wszystkich religiach występuje problem \
ycia pozagrobowego. W plemionach
afrykańskich występuje 5 ró\
nych przejawów duchowości u człowieka. Istnieją w ró\
nych
religiach ró\
ne dowody na to i\
człowiek ju\
nie \
yje, np. brak oddech, brak pracy serca, brak
cienia.
W plemionach afrykańskich z szczególna świętością odnosi się do ziemi bo jest ona
uwa\
ana za boga. We wszystkich religiach jest mowa o sądzie ostatecznym  człowiek będzie
sądzony za swe \
ycie. Religia jest problemem filozofii człowieka, trzeba zwrócić uwagę na
moralność, etykę itp.
2. Teorie o istocie i genezie religii.
Na przestrzeni wieków występowały ró\
ne metody badania religii:
" Metoda filologiczna  twórca Muller  etnograf zmarł w 1902r.; był on ojcem
nowo\
ytnego religioznawstwa; Język jest z
ródłem wszelkiej myśli i mowa i
słownictwo są z
ródłem wszelkiej humanistycznej wiedzy; Nie rozdzielił on religii i
kultury. Uwa\
ał w tej metodzie, \
e jest zale\
ność między językiem a analizą tekstu bo
mo\
na dojść do pewnych wniosków o religii.
" Metoda ewolucjonistyczno  etnologiczna. Ewolucja  problem pochodzenia
człowieka. Nauka o początkach. Przedstawicielami tej metody byli: Tylor i Frazer.
Uwa\
ali oni, \
e religia wynika z ewolucji człowieka. Religia jest zjawiskiem
przejściowym i historycznym i ci twórcy próbują odtworzyć pierwotne wierzenia
religijne. Podstawowym zjawiskiem w \
yciu człowieka jest animizm  wiara w duchy
i duszę nieśmiertelną. Twórcy tej metody nie stawiają problemu czy ludzie są
panteistami czy politeistami czy monoteistami. Metoda ta prze\
yła do lat 70. Była
mocno u\
ywana w religioznawstwie.
" Metoda materializmu dialektycznego ( z materializmem historycznym)  wymiar
chronologiczny i kariologiczny (kariologia  nauka o czasie).
2
Przedstawicielami byli  Engels, Marks, Lenin. Religia wg nich to przemijające
zjawisko społeczne. Religia zale\
ała od: sytuacji społeczno  ekonomicznej i z drugiej
strony religia była zniewoleniem człowieka. Religia wg nich była nadbudową. Religia
przeminie, a je\
eli się nią zajmujemy to jest to upowszechnienie oświaty tylko
dlatego, \
e się nią zajmujemy.
" Metoda socjologiczna   socjo z łaciny to wspólnik. Przedstawicielami tej metody
byli: Max Weber i Max Scheller. Wg tej metody religia była zjawiskiem
socjologicznym. Uwa\
ali, \
e religia jest głównym czynnikiem integrującym grupę
społeczną. Twierdzą, \
e funkcję integracyjną pełni przez wierzenia i obrzędy. y
ródłem
religii jest społeczeństwo, a przedmiot religii jest jedynie symbolem mocy społecznej.
" Metoda psychologiczna  podkreślała znaczenie prze\
yć psychicznych w
uświadamianiu sobie religii. Najwięcej chorób psychicznych ma swe podło\
e właśnie
w religii. Przedstawicielami byli: Zygmunt Freud ; Karol Jung i Erich Fromm. Freud
wyszczególnił nową dziedzinę: psychologię religii. Mówił o psychoanalizie
człowieka. Twierdził, \
e religia jest kolektywną nerwową ludzkości. Kolekcjo 
wielu, społeczne. Religia jest to choroba ludzkości. W ksią\
ce  Kompleks opisuje
kompleks Edypa. Freud i Jung uwa\
ają, \
e religia jest to coś psychologicznego. Wg
Junga religia jest kolektywną nieświadomością, ale przypisuje jej pozytywną rolę w
rozwoju osobowości człowieka. Erich Fromm   O sztuce miłości 1972r.. Wg niego
religia jest ostatecznym odniesieniem ka\
dego człowieka. Mówi o pewnym
odkupieniu. Przedmiot religijności jest potrzebny we własnym rozwoju osobowości
człowieka.
" Metoda historyczno  kulturowa  opierała się na szerokich badaniach
etnologicznych. Przedstawiciele: H.Schmidt i Koppers. Uwa\
ali oni, \
e ludy
pierwotne były tylko monoteistyczne (wierzył w jednego boga). Głosili te\
tezę
odrzucającą ewolucjonizm i problem przejścia od animizmu do politeizmu.
" Metoda fenomenologiczna  Przedstawiciele: Rudolf Otto i Gerard Wanderleeuw.
Uwa\
ali, \
e zjawiska religijne wszystkie powinny być poddawane empiryzmowi (
doświadczeniu) historii i współczesności. Ka\
de zjawisko religijne powinno być w
miarę mo\
liwości doświadczalne. Bada religię pod kątem fenomenu człowieka. Ta
metoda jest dziś najbardziej rozpowszechniona. Dzisiejszą religie trzeba widzieć w
dziedzinie wiedzy humanistycznej.
3
3. Czym jest religia i jaka jest jej istota?
Religia jest komfortem osobowości człowieka. Światopogląd powinien pokrywać się z
przekonaniami religijnymi człowieka. Religia jest osobistą relacją ze swoim bóstwem
ka\
dego człowieka.
Cyceron tak pisał o religii:  ....religia pochodzi od słowa  relerere czyli odczytywać ciągle
na nowo, przestrzegać tego co ma związek z bogami .
Laktancjusz:  ...religia pochodzi z łacińskiego  religare  związek, łączność .
Istotą religii jest związek człowieka z bogami. Podmiotem religii jest zawsze człowiek.
Przedmiotem odniesienie do bóstwa. W 98% religii występuje problem kultu.
Geneza religii.
August Comte  uwa\
a, \
e w historii istnieją trzy etapy rozwojowe religii:
1) Czysta religia
2) Filozofowanie, metafizyka
3) Nauka pozytywna.
Czysta religia mo\
e się realizować w trzech wymiarach:
" Fetyszyzmu  oddawanie czci zmarłym
" Politeizmu
" Monoteizmu
Religia jest infantylizmem człowieka. Tak pisał o niej Freud. Na religię patrzy się w relacji
materialistycznej. W religii mo\
na posługiwać się rozumem. Oprócz racjonalności mówimy
w religiach o emocjonalności. Ka\
dy powinien się bać własnego boga  wg Freuda. Religia
pełni wa\
ną funkcję społeczną  ma zapewnić ład moralny. Negacja idei boga wią\
e się tylko
z biologiczną wizją człowieka.
MARKS:  Religia jest sercem nieczułego świata, jest duszą bezdusznych stosunków, jest
westchnieniem uciśnionego stworzenia, jest opium dla ludu .
U podstaw religijności człowieka le\
y jego doświadczenie ograniczoności. Mówiąc o religii
pytamy jakie jest sakrum. Wg Otto  sakrum to jakiś bóg. Wg Wanderleeuwa sakrum to
świętość a profanum to zło człowieka.
Cztery podstawowe postawy człowieka odrzucającego wiarę:
1) Obojętność religijna
2) Niewiara
3) Ateizm   Athos z greckiego to wyszydzenie boga
4) Bezbo\
nictwo  coś się przyjmuje ale nie praktykuje
Deis  czysta forma ateizmu.
4
Przedmiotowy wymiar religii  tajemnica, coś wy\
szego, bóstwo, jakiś tam bóg, sakrum
człowieka.
Sakrum jest transcendentnością (przekraczać). Fikcja pewnego rodzaju; jako pewnego rodzaju
wartość usługowa człowieka.
4. Określenia człowieka:
" Homo sapiens  człowiek myślący
" Homo faber  człowiek pracujący
" Homo oe conomics  człowiek ekonomiczny
" Homo viater  człowiek podró\
ujący
" Homo sowieticus  człowiek sowiecki
" Homo religiosus  człowiek religijny
" Homo esteticus  człowiek estetyczny
Religia wg Marksa to sprawa zewnętrzna zwłaszcza w dziedzinie ekonomiczno  społecznej.
Religię tworzą trzy rzeczy:
Właściwości psychiczne człowieka
Przyroda
Warunki społeczne
Religia zaistniała w całkowitej zale\
ności od przyrody. Człowiek personifikuje przyrodę i jej
często oddaje cześć boską.
5. Podział religii.
Są ró\
ne podziały:
Wg kryterium opartego na obserwacji historycznej, czasowej:
śywe religie  współczesne, dzisiejsze; wpływają one na świadomość dzisiejszych
grup;
Wymarłe  były, ale zaniknęły.
Kilka religii powstało w ostatnim 10  leciu, są to: bahaizm; kaodaizm; mormonizm.
Podział religii ze względu na zasięg oddziaływania:
Religie plemienne  obejmują tylko poszczególne plemiona; występują głównie w
Afryce;
Religie narodowe  związane są z egzystencją danego narodu;
5
 Religia światowa  zwana te\
powszechną i uniwersalną.
Podział religii wg Durkalalca:
Religie naturalne  rodzą się bezpośrednio z podło\
a społecznego; nie odwołują się do
pism, bogów itp. Np. praktyki kultowe plemion afrykańskich;
Religie zło\
one  istnieje problem ze zidentyfikowaniem osoby zało\
yciela, pism. Są
to np. islam, buddyzm.
Wg ilości wyznawanych bogów:
Religie politeistyczne  wyznawanie wiary wielu bogów;
Religie monoteistyczne  kult tylko jednego boga, np. islam, judaizm,
chrześcijaństwo.
6. Twórcy wielkich religii.
Islam  Mahomet  z arabskiego  muhamed co znaczy ktoś chwalony, godny chwały.
Pochodził z rodu Haszenitów. Urodził się ok. 570 r.n.e. Zajmował się handlem i pasterstwem.
Po 40 roku \
ycia miał objawienia. Zaczął od tamtej chwili głosić nowe zasady wiary. Musiał
uciec z Mekki do Medyny bo go wypędzili, to wypędzenie nosi nazwę  Hid\
ra . W roku 622
kodyfikuje swoje zasady prawne i etyczne, zdobywa wielu zwolenników. Powraca do Mekki
jako człowiek polityczny religii. Umiera w 632r.
Buddyzm  Budda  Oświecony. Prawdziwe imię Sidharta Gautana  budda urodzony w 560
r.p.n. e. Umiera w 477 r. p. n. e. Pochodził z rodu ksią\
ęcego. O\
enił się wcześnie, mając 30
lat zostaje oświecony i oddaje się medytacją. Pierwsze kazanie wygłosił w Kenersem. Jest
autorem czterech pierwszych szlachetnych prawd:
" O cierpieniu
" O powstaniu cierpienia
" O likwidowaniu cierpienia
" O porozumieniu się z cierpieniem,
Budda zmarł po 40 latach wędrowania po Indiach zmarł a jego szczątki zostały spalone.
Judaizm  zało\
yciel Moj\
esz ( Moszek  ten wyciągnięty z wody). śył w XIV wieku przed
Chrystusem. Był przywódcą śydów. Jego księga  Tora. On wyprowadził Izraelitów z
niewoli i prowadził do ziemi świętej. Przypisuje mu się stworzenie monoteizmu. Jednak
badania naukowe nie potwierdziły historyczności Moj\
esza. Na kanwie judaizmu wyrasta
chrześcijaństwo, którego zało\
ycielem jest Chrystus.
Na dziś problem ateizmu na świecie jest ró\
nie określany. Dzieli się go na:
6
" Teoretyczny
" Relatywny
" Przyrodniczy
" Pragmatyczny
" Negatywny
Fenomen religijny  jakaś tam wy\
szość, transcendentność  coś ponad nami. Jakaś relacja
niezale\
na ode mnie; otwartość na drugiego, jakaś słabość.
Pierwszym problemem religii było zagadnienie natury bytu boskiego. W refleksji
filozoficznej słowo bóg ma nowe, inne znaczenie. Kartezjusz mówił o człowieku religijnym i
etycznym. Chciałby całe \
ycie sprowadzić do natury, ale miał problem z określeniem boga.
Religia w wymiarze społecznym obejmuje takie rzeczy:
" System głoszonych prawd; jakaś doktryna;
" Problem skodyfikowania kultu, bóstwa; uświęcanie się człowieka
" Z tego wynikają jakieś normy postępowania; obyczajowość, moralność;
" Instytucje społeczne odwołujące się, sprawujące, np. kaznodzieja, prorok.
"
7. Animizm. Ta religia występuję dziś głównie w Afryce. Dla nich stworzycielem świata jest
Ruanga  jest to dobry, \
yczliwy bóg, ale bardzo odległy. Wszystkie inne duchy są bli\
sze i
one kierują światem. Nad nami wszystkimi czuwają te duchy zmarłych. Za złe zachowanie
duchy karzą np. ró\
nymi chorobami a nawet śmiercią. W religii tej nie ma świętych ksiąg,
całość przekazują starsi  historię, doświadczenie poprzez czuwanie historii. Dominuje tu
modlitwa prosząca duchy o ochronę i wstawiennictwo. Jeśli człowiek umiera chowa się go w
kolorze białym. Pogrzeb jest zwykłą procesją ze śpiewami i tańcami przy dz
więkach TAM
TAMU (taki instrument). Wszyscy uczestnicy procesji są pomalowani na twarzy by nie
zauwa\
yły ich złe duchy.
Dom modlitwy  nie ma w tej religii czegoś takiego; wszystkie święta, modlitwy odbywają
się na środku wioski na placu, który jest centralnym miejscem takiej osady. Najwięcej do
powiedzenia mają w tej religii szamani i uzdrowiciele. Choroby leczą za pomocą roślin.
Święta  raz do roku na początku marca odbywa się święto Ruangi; proszą go wtedy o
ochronę i dobre plony  jest to ich największe święto.
Animizm jest religia mało wymagającą od człowieka; wielki szacunek mają w niej starsi i
uzdrowiciele; jest to religia mocno przyrodnicza; występuje obowiązek modlitwy rano.
7
8. Hinduizm.
1.Wiara, bóg  Brahma, Wisznu, Śiwa.
2.Św. Księgi  Wedy (wiedza)  dzielą się na:
" Rigweda
" Samaweda
" Jad\
urweda
" Atharweda
3.Społeczeństwo dzieli się na kasty.
Hinduizm występuje w Azji i Indiach. Jest to tak zwana religia  tysiąca bogów .
Dominującym bogiem jest Brahma, Wisznu i Śiwa. Wg tej religii bóg mieszka w ka\
dym
człowieku. Ka\
dy powinien sam, indywidualnie się starać by poznać swego boga. śycie
doczesne człowieka ma wpływ na \
ycie pośmiertne człowieka. Religia ta przyjmuje
reinkarnację  ponowne wcielenie. Jeśli za \
ycia doczesnego było się dobrym to to wcielenie
te\
będzie dobre, będzie bli\
ej swego boga. Jeśli \
ycie było złe to mo\
na się odrodzić ale w
ni\
szym statusie.
W VI w. P. n. e. Po fermencie religijnym powstały buddyzm i d\
inis. Była wtedy du\
a
rytualność i silny podział na kasty; człowiek chciał sam, indywidualnie poszukiwać boga.
Powstanie hinduizmu datuje się od IX do XI wieku n. e. Świętą księgą hinduizmu jest Weda.
W tej religii słoń, byk są świętymi zwierzętami i oznaczają bogów, natomiast gałązki figowe
oznaczają bogactwo.
Rigweda jest świętą księgą hinduizmu, zawiera teksty mocno wychwalające boga i mówiące o
człowieku i jego znaczeniu; Bhagarad  gita jest to pieśń do wzniosłego, czyli hymn do tych
najwy\
szych bogów; Samaweda jest to zbiór pieśni liturgicznych; Jad\
urweda są to formuły
modlitwy składania ofiar; Atharweda są to pieśni czarownika i wiedza zaklęć. Wszystkie te
księgi nazywane są SANHITAMI.
W tej religii uprawianie jogi uwalnia od cierpienia fizycznego. Wyznawcy tej religii
muszą przynajmniej raz w \
yciu odbyć pielgrzymkę \
ycia. Ka\
dy wyznawca rozpoczyna
dzień od porannej modlitwy ( Rud\
y), siedzi wtedy po turecku przy zapalonych kadzidełkach
i odmawia modlitwę. W tej religii występuje bardzo du\
o obrazków. Wyznawców hinduizmu
nazywa się hinduistami. Świętą rzeką jest dla nich Ganges, gdzie tłumnie przybywają raz do
roku by się obmyć.
8
 Hinduizm jest mocno związany z przyrodą. Ziemia jest ich matką. Jest u nich mocny
kult przyrody. Mają zakaz zabijania krowy, małpy, wę\
a i krokodyla. Są to u nich święte
zwierzęta.
Brahma  jest to symbol boga stworzyciela;
Wisznu  jest to symbol boga, który trwa, jest wieczny;
Śiwa  jest symbolem diabła, zniszczenia; uosobieniem końca świata. Jest te\
bogiem miłości
i miłosierdzia.
Bramini są to ludzie pełniący święte obrzędy;
Bogowie w tej religii mają wiele cech człowieka w sobie. Dzisiejszy hinduizm jest taką
składanką wielu religii. Bramini są dziedziczną kastą, często są nazywani  guru . Równie\

często są to osoby z klasztorów, wędrowni asceci.
W hinduizmie mocno jest zaznaczony podział na kasty. Najwa\
niejszymi świętami są:
" W paz
dzierniku  święto światła  DIWALI  wtedy w oknach stawia się oliwne
lampki, puszcza petardy i fajerwerki, pali sztuczne ognie dla swego boga. Jest to
radosne święto.
" Na wiosnę  HOLI  jest to święto na powitanie wiosny; na ulicach pali się du\
e
ogniska; jest to święto na cześć boga  KAMY  jest to bóg czystej miłości;
uczestnicy mają ubrania posypane wielobarwnym proszkiem.
Obowiązki hinduisty:
Kąpiel w Gangesie  co najmniej raz w \
yciu;
Krwawe ofiary z mięsa zwierząt składane bogu;
Post i umartwianie
Oddawanie się medytacji;
Karma  są to dobre czyny.
W tej religii występuje podział religijno  społeczny na kasty:
Bramini  duchowni;
Wojownicy;
Rolnicy i rzemieślnicy
Siudrowie, czyli biedacy, inaczej te\
zwani pariasami. Jest to najliczniejsza grupa
społeczna. Parias  to ten, który jest brudny, nie nale\
y go dotykać, np. oprawcy,
zamiatacze ulic;
Mał\
eństwo jest tylko mo\
liwe w tej samej kaście. Nie wolno przebywać i jeść z
człowiekiem z innej kasty. Nie wolno np. przyjąć wody od człowieka z ni\
szej kasty
nawet gdybyśmy umierali z pragnienia. Za takie przewinienie mo\
na zostać wykluczonym
9
z kasty. Bramini mają na głowie wycięte kółko z włosów, takie charakterystyczne i tak ich
mo\
na odró\
nić. Kobiety z najni\
szej kasty mają kropkę na czole. W tej religii nie ma
\
adnych sakramentów. Jedynymi ludz
mi, którzy mogą ze wszystkimi rozmawiać są
Bramini. Siudrowie mają przepisane tylko do spo\
ywania jedzenie jarskie. Alkohol jest
ogólnie zakazany.  SOMA jest to napój rytualny zwany napojem  szaleńców .
Hinduiści uwa\
ają, \
e prawo naturalne dla ka\
dego wpisane jest we wszechświecie.
Czyny doczesne mają zapewnić \
ycie wieczne. Zakładają, \
e ka\
dy człowiek powinien
mieć na swoim koncie choć jeden dobry czyn. Ich prawo jest ściśle związane z rytuałami.
Cele etyczno  moralne hinduistów:
Rozkosz zmysłowa  KARMA;
Zdobywanie dóbr materialnych  ARTA;
Wypełnianie obowiązku wobec religii i państwa  DARHMA;
Uzyskanie wyzwolenia  MOKSZA;
Istnieją dwie podstawowe drogi do zbawienia wg nich:
1.Droga emocjonalna
2.Droga wiedzy i poznania;
Dla nich obowiązek religijny jest równy obowiązkowi państwowemu. Braminem
zostaje się głównie przez dziedziczenie. Jeśli wojownik lub rolnik idzie na wojnę to mo\
e
za szczególne zasługi wskoczyć do wy\
szej kasty.
Hinduizm nie ma zało\
yciela. Nie mo\
na przyjąć do hinduizmu tego, który odszedł z
innej religii. Musi się nawrócić cały ród, plemię, szczep bo pojedynczych jednostek nie
przyjmują.
Dziś w hinduizmie Wisznu jest czczony pod innymi imionami. śaden bóg nie jest
kobietą. Jest to religia bardzo ortodoksyjna. Jest filozoficzna ale niezmienna. Jest to
religia cierpienia i cierpiętnictwa. Nie patrzy się u człowieka na wygląd zewnętrzny.
Zbiory Wedyjskie nazywają się SANHITY. Hinduizm jest pewnego rodzaju filozofią
indyjską. Określany jest jako religia najbardziej pokojowa.
9. Odłamy powstałe na kanwie hinduizmu:
" WISZNUIZM  opiera się na Wedach, są one dla wyznawców tego odłamu
najwa\
niejsze. Jest to religia hetero-ortodoksyjna. Występuje tu wyjątkowy kult
boga  Siaktyzma. Jest to jedna z religii prawdziwych wg mniemania jej
wyznawców. Skłania się mocno ku bogu Wisznu i zahacza o koncentrację na
Krisznie.
10
" SIWAIZM  jest to odrębna religia, której zało\
ycielem jest Lakulisja; Jej
powstanie datuje się na II w. P. n. e. Zało\
yciel uwa\
any jest za wcielenie SIWY.
Przyjmuje on zmodyfikowaną filozofię jogi. Siwa jest uwa\
any za początek
materii i ducha, za boga groz
nego; boga siły i przemocy. Siwaizm kaszmirski jest
nowym kierunkiem w tej religii.
" WIRASAI  jest to sekta w Siwaizmie. Odrzuciła święte księgi  WEDY; nie
dopuszcza ona kremacji, zmarłych chowa się w ziemi; nie odrzucają jednak
reinkarnacji.
" SIAKTYZM  oddaje się tu cześć bogini Dehli; jest to najprę\
niejszy odłam, w
którym kult jest bardzo praktyczny, oparty na wierzeniach lokalnych.
" TANTRYZM  jest to odłam powstały z połączenia Siaktyzmu i Wisznuizmu.
Pojawił się ok. Vw w Indiach, a do XV w. Był poddawany ciągłemu
oczyszczeniu. Wg wyznawców tej religii cały świat fizyczny i duchowy jest
spolaryzowany (złączony). Oni w sposób szczególny zajmują się człowiekiem.
Człowiek \
yje wg nich w wielkim świecie. Kładą du\
y nacisk na medytację i
praktykę oddechu. Występuje tu podział na kasty. Wa\
ny jest tu kult ofiarny jako
element przebłagania swego bóstwa. Ten odłam ma 5 zakazów na literę  m wg
ich języka: mięso; gesty; stosunki seksualne; alkohol i ryby. Hinduiści nie zjadają
mięsa pod \
adną postacią. Jeśli chodzi o zakaz stosunków seksualnych to tyczy
się to tych pozamał\
eńskich. Potępiają bardzo lewą rękę  nazywając ja ręką zła.
Przyjmują Wedy, mają grupę ortodoksyjnych Brahminów; mają wiele bóstw,
głównie opiekuńczych.
" ISLAM  powstał w IX w. Odrzuca pojęcie jakiegokolwiek obrazu; występuje tu
podział kastowy. Uznawany jest tu autorytet świętych ksiąg  Wed. Do kultu w
tym odłamie u\
ywa się języka ludowego. Dzisiejszy hinduizm z tym odłamem
naładowany jest elementami muzułmańskimi. Wa\
ny jest tu kult księgi i miecza
oraz praktyk religijnych.
" KRISZNA  opiera wszystko na nauce Wedy; zwraca uwagę na strój i
po\
ywienie; wyznawcy nawet w mał\
eństwie są zapraszani do zachowania
czystości(chodzi o sex). Jest to odłam reformatorski w sensie krytyki hinduizmu.
Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kriszny  ruch Kriszny, który za
punkt honoru ma nawrócenie Zachodu z choroby pieniądza.
11
 Pierwsze rozprzestrzenienie się hinduizmu nastąpiło w roku 1772 w Anglii.
Przedstawicielem był tam Ram Roy. Był on braminem na początku, potem przyjmował
baptyzm. Walczył mocno o prawa człowieka, chciał równouprawnienia dla wszystkich,
głównie w sferze edukacji.
Przejawem Kriszny w Europie jest New Age. New Age  przekonanie, pogląd, \
e
świat istnieje materialny i duchowy. W New Age wyró\
nione zostały takie etapy \
ycia
człowieka:
" Era ryb
" Era wodnika  parapsychologia, technika;
" Okres oświecenia
NA krytykuje monoteizm; dla nich religijność człowieka jest oparta na mistycznym kontakcie
ze swoim bóstwem. Indywidualizm nie istnieje. Nurtami dominującymi w tym odłamie są
feminizm i ekologia. Jest tam bardzo rozwinięta medycyna niekonwencjonalna i wiara w
UFO. Muzyka odgrywa tam du\
ą rolę, ma wprowadzać w zamyślenie i w stan skupienia. NA
pokazuje cykliczność przyrody jako element udoskonalenia człowieka.
Odłam ten odrzucił judeochrześcijańskie pojęcie boga. Najwa\
niejsze u nich jest:
" Wiara w reinkarnację;
" Wiara w naturalizm;
" Okultyzm;
" Stosowanie psychotechniki
Ruch ten wkracza w \
ycie głównie przez media.
Odłamy powstałe na kanwie hinduizmu określane są mianem prądów kulturowych.
Ks. Tiszner powiedział:  Kriszna i New Age są nową modą uprawiania gnozy .
W hinduizmie du\
ą role odgrywa praktyka uprawiania jogi. W jodze zaś dominującym
elementem ma być medytacja. Wa\
na jest rola mistrza duchowego  guru. Dominuje element
boskości opiekuńczej. Z teorią tej religii związane są obowiązki religijno  społeczne. Bóstw
w hinduizmie jest wiele, skierowany jest on na cierpienie człowieka. Następuje tu wielkie
oderwanie od rzeczywistości a dominuje religia. Hinduizm jest religia najbardziej pokojową i
dba o ekumenizm.
12
10. Judaizm.
Jest najstarszą religia świata. Judaizm do roku 500 p. n. e. Był wiarą w jednego boga. Polegał
on na tym, \
e tego boga się bano, uto\
samiano go jako tego, który wyprowadził naród z
niewoli. W tej religii wa\
na funkcje spełniają prorocy, czyli ci, którzy w imieniu boga
przedstawiają swemu narodowi prawdy o \
yciu, np. Moj\
esz. Do XVIII w. Religia ta
przezywa mocny rozkwit, powstają odmiany judaizmu: hasyci, lerguskowie. Judaizm jest
religią mocna zakorzenioną w rodzinie, jest zdolny do asymilacji. Dziś J. Nie jest prostą
kontynuacją starego judaizmu. Podstawową księgą judaizmu jest TORA, czyli pięcioksiąg :
Księga Rodzaju, Księga Wyjścia, Księga Powtórzonego Prawa, Księga Kapłańska i Księga
Liczb.
Judaizm  pojęcie pochodzi od jednego z pokoleń \
ydowskich  JUDA.
Izraelici  pojęcie pochodzi od plemienia ze Starego Testamentu  IZRAEL.
Hebrajczycy  jest to określenie jednego z plemion wojowniczych, które pojawiło się
na terenie Palestyny.
Symbolem judaizmu jest  gwiazda Dawida lub  tarcza Dawida . Gwiazda jest
sześcioramienna (heksagram). Ten symbol u\
ywany był wcześniej przez ludy koczownicze.
Kolejnym symbolem jest MENORA  siedmioramienny świecznik, do dziś istniejący w
godle Izraela.
Judaizm jako religia wyrasta z tradycji staro\
ytnego Izraela; lud Izraelski pojawił się w XII w.
P. n. e. W Palestynie w wyniku złączenia się kilku plemion zachodniosemickich.
Zało\
ycielem Judaizmu był Moj\
esz, \
yjący w XIIIw.p.n.e. Pochodził z plemienia Lewiego.
Był on przywódcą Izraelitów, dzięki niemu przeszli przez Morze Czerwone, zawierał
przymierza i dał im DEKALOG.
Całe objawienie się boga dla tego narodu dokonało się w biblii hebrajskiej. TALMUD
 komentarz podstawowy do pięcioksiągu
TORA  na nią składa się prawo (czysta forma Tory); przepisy proroków (Nebizm) i pisma
(Ketubim).
TALMUD  jest ustną Torą i składa się z dwóch podstawowych części:
" MISZNA  tzw. mądrość słowa;
" GEMARA  zakończenie.
KABAA
A to komentarz do Tory powstały w Hiszpanii; w krajach Europy Wschodniej jest
uwa\
ana za wa\
niejszą od Tory: Polska, Hiszpania; Francja.
Podstawowe zasady wiary zostały zawarte w modlitwie  SZEMA IZRAELU  modlitwie
śydów.
13
Dziś Judaizm szuka nowej formy, szaty zarówno dogmatycznej jak i liturgicznej. Judaizm
swoja postawę religijną przyznaje bogu i stwórcy. W języku hebrajskim nie pisze się
samogłosek. JAHWE   jestem bo jestem ; śydzi wymawiają Jahwe jako ADONAI, czyli
pan. Określeniami zastępczymi są: nasza tarcza, nasza skała, pan.
Moment stworzenia świata wg nich przypada na 7. 10.3761 r. P.n.e Datę tą obliczył Rahbi
Hilalella. Mówił, \
e obliczył to na podstawie gwiazd.
Według tej religii bóg jest transcendentny  czyli przekraczający wszystko. Odrzucają
boskość Chrystusa, dalej czekają na zapowiedzianego Mesjasza, który musi być wybrańcem
boga pochodzącym z rodu Dawida.
Poruszają problem końca świata, nastąpi wtedy nadejście królestwa niebieskiego i przemiana
świata  to jest dla nich najwa\
niejsze ta przemiana. Wg nich koniec świata poprzedzi
trzęsienie ziemi i huragany. Dla nich koniec świata to koniec doczesności, a wszyscy pójdą do
SZEOLU we wnętrzu ziemi.
Mają mało poło\
ony akcent na stronę praktyczną. Obowiązuje ich dekalog i zakaz
baubochwalstwa, czyli czczenia innego boga. Istnieje równie\
u nich zakaz jedzenia mięsa z
\
ywych zwierząt. Cały dzień śyda związany jest z modlitwą. Obowiązany jest trzy razy
dziennie się modlić i istnieją jeszcze modlitwy okolicznościowe. Szatą modlitewną jest
TALID, która jest obowiązkowa podczas modlitwy. W dni powszednie śyd u\
ywa do
modlitwy 2 rzemyków modlitewnych, jeden kładzie przy sercu a drugi przy czole. We
frędzlach przy szacie umieszczają kawałki Tory. Koniecznie podczas modlitwy musza się
zwrócić w kierunku świątyni.
BAR MICWA  obrzezanie; chłopcy mający 13 lat uzyskują mo\
liwość publicznego
czytania Tory.
Zmarłych w tej religii chowa się bezpośrednio w ziemi, nie ma trumien a ciało jest zawinięte
tylko w prześcieradło. Ich cmentarze są zwykle umieszczone na górach.
Nieczystość powoduje wykluczenie z grupy. Mają rytuał tzw. OBLUCJE  jest to obmycie.
Osoba nieczysta powinna się oczyścić zanim wejdzie do świątyni.
Cotygodniowy SZABAT jest obowiązkowy. Rozpoczyna się zawsze na 45 minut przed
zapadnięciem zmroku. W tym dniu jest całkowity zakaz pracy. SZABAT poświęcony jest
modlitwie i składaniu ofiary. Miejscem modlitwy jest SYNAGOGA.  świątynia śydów.
Wyznawcy tej religii przyjmują kalendarz gregoriański
Święto Nowego Roku  jest to dla nich początek kolejnego czasu.
Dzień Pojednania  JOM KIPPUR  jest obowiązek całodziennego przebywania w
Synagodze. Tak jak u nas środa popielcowa, coś w tym stylu.
14
JOKUSZ  modlitwa ranka;
Święto Paschy  obchodzone na pamiątkę wyjścia z egipskiej niewoli;
Święto Tygodni  jest to święto dziękczynienia, związane ze zbiorami owoców ziemi;
Święto Namiotów  moment przypominający przechodzenie przez pustynię.
Kapłani są osobnym stanem, na ich czele stoi Arcykapłan. Na czele gmin \
ydowskich stoi
Rabin  udziela ślubów, wygłasza kazania, nauczania i msze.
Dziś judaizm jest problemem zło\
onym. Po powstaniu chrześcijaństwa nastąpiły zmiany w
Judaizmie. Powstał odłam Judaizm Rabinistyczny. Po zburzeniu świątyni rozproszyli się po
całej ziemi. Najwięcej znajduje się w Hiszpanii.
Dzisiejsi śydzi maja wpływ na politykę światową. W 1948r. Powstało państwo Izrael.
11.Podział judaizmu.
Dzisiejszy judaizm dzielimy na:
f& Hasydyzm  jest to interpretacja nacjonalistyczna judaizmu. Ma swoje początki po
II wojnie światowej. W Polsce powstała na przełomie XVIII i XIX wieku.
Najmocniej widoczny jest ten odłam w USA i Izraelu.
f& Haskala  jest to wewnątrz \
ydowski nurt oświeceniowy. Występowaniem jest
zawę\
ony do Palestyny.
f& Judaizm reformowany  jest najmocniejszym odłamem, dzieli się na trzy
podgrupy:
- skrzydło radykalne  wyra\
a się bezwzględną troską o utworzenie
państwa Izrael. Bardzo wojownicza grupa, wroga wobec innych
odłamów. Dzieli się na konserwatywny i ortodoksyjny;
- skrzydło tradycyjne  wraca do tradycji;
- Syjonizm  dzieli się na grupę kulturalną i religię pracy.
Przedstawicielem jest D. Gordon. Mocno bazują na Starym
Testamencie. Rozwija się u nich uniwersalistyczny obraz świata.
Czekają na przyjście Mesjasza, który wyswobodzi ich politycznie.
Mają specyficzne rozumienie przymierza i obraz boga. Uwa\
ają się
za najlepsza grupę z judaizmu i wywy\
szają się ponad inne narody.
 Człowiek dziś jest, jutro go nie ma .
Judaizm do innych religii.
15
 Ma trudności otwarcia się na inne religie. śydzi prawdę historyczna nazywają antysemicką.
Wielu śydów unika dyskusji na tematy doktrynalne. Uwa\
ają się ciągle za biednych i
pokrzywdzonych. Du\
a część śydów ortodoksyjnych odrzuca dialog z Kościołem katolickim.
Podstawowym prawem, którym rządzi się judaizm jest dekalog.  Deka  dziesięć słów: Bóg,
imię, święto, rodzice, \
ycie...
Talmud dzieli się na dwie części:
1. MISZNA  stanowi traktaty po hebrajsku, jest podzielona na 6
rozdziałów;
2. GEMARA  jest wa\
niejsza; składa się z licznych komentarzy;
ma objaśnienia do Miszny;
śydzi są skrupulatni co do prawa. Nie mogą brać opłaty od po\
yczonych pieniędzy. Judaizm
jest dziś obecny w całej Europie. Całość historii zasadza się w Kanaanie (Izraelu). Zaczyna
się od Abrahama. Moj\
esz jest dla nich tym, który ma być zbawicielem. Chrystus jest dla nich
tylko prorokiem.
SZABAT (szabas)  co tydzień od piątku do soboty wieczora jest to święto. Nie pracuje się
wtedy. Święto to rozpoczyna się piękną kolacją. Ojciec i najstarszy syn wszystko prowadzą.
Mę\
czyz
ni noszą JARMUA
KI  takie mini czapeczki. Spo\
ywana \
ywność przygotowywana
jest wedle ściśle określonych reguł. Mają stały schemat jedzenia. Mięso musi być
oczyszczone z krwi. Nie wolno go łączyć z nabiałem. W sobotę rano cała rodzina udaje się do
Synagogi by się modlić i słuchać czytanej Tory. Rabin jest to osoba duchowna, która jest
odpowiedzialna za całość obrzędów w synagodze. Tora w Synagodze jest w specjalnym
zwoju i specjalnej szafie (AROM  H  KADESZ  szafa ołtarzowa).
Wystrój synagogi jest prosty, nie ma \
adnych rzez
b. Kolejnym miejscem modlitw jest  ściana
płaczu . Elementem modlitwy jest fragment Tory, a swoje intencje piszą na karteczkach i
wkładają w ta ścianę.
CHANUKI - święto to odbywa się w grudniu przez 8 kolejnych dni; potrzebny jest
świecznik ośmioramienny. Ka\
dego dnia zapala się kolejną świeczkę, a dzieci dostają
prezenty. Nazywane jest świętem świateł. Na ostatni dzień wypieka się specjalne ciasto.
GOJE  odłam śydów najbardziej nienawidzący chrześcijan.
1333  1370  pierwsza wzmianka o tym, \
e w Polsce pojawili się śydzi;
16
Wiek XVIII nastąpił rozkwit w Polsce śydów. Rozpoczynają się prześladowania; część
śydów uciekła do Austrii, Czech i na Morawy.
Od czasów III Rzeszy jest jawna dyskryminacja śydów.
18 mln śydów w tym  3,5 mln w Kanadzie; 400 tys. W Rosji; 0,5 mln w Izraelu.
Organizacje Naukowe śydów:
f& Szkoły Rabinów w Nowym Jorku;
f& Prywatne Uniwersytety śydowskie;
f& Organizacje Młodzie\
owe, np. JUNG JUDEA;
f& Organizacje śydowskie we Francji
f& Związki Wspólnot śydowskich;
f& W Polsce śydowskie Instytut Historyczny w Warszawie.
Rok ma u nich 354 dni. Ka\
dy miesiąc ma 29 lub 30 dni. Styczeń  Szewab; Luty  Awar;
Marzec  Nissan; Kwicień  Ijar; Maj  Siwan.
Święto Jozuego  25 kwietnia przez 3 dni;
Święto niepodległości  maj;
Koniec ELLU  święto związane z końcem roku, odmawiają modlitwy dziękczynne za
miniony rok.
SUKKOT  święto pokoju; spo\
ywa się posiłki w szałasach z gałęzi; wieczorem jest śpiew i
są tańce; wszystkim rozdawana jest woda.
Mają wielki szacunek i cześć dla świąt. Mają czasy postne i nie maja postu konkretnie
ustalonego datą.
Według Judaizmu religia jest problemem publicznym bo odnosi się do wszystkich i
wszystkiego.
W ka\
dej religii wa\
ne są takie elementy:
f& Indywidualizm
f& Odniesienie do \
ycia społeczno  politycznego
f& Irracjonalizm;
Wszystkie religie stawiają dziś w centrum zainteresowania człowieka  tzw. personalizm.
17
Relacje chrześcijaństwa z judaizmem rozpoczęły się 13 kwietnia 1986r. Podczas spotkania
papie\
a w Synagodze śydowskiej.
Dzisiejszy judaizm realizuje się w 3 kierunkach:
f& Rabinistyczny  obrzędowe stroje i zwyczaje; długie brody, pejsy. Maja Bosznicę.
f& Reformowany  realizuje się w przyjmowaniu z innych religii elementów obcych;
f& Konserwatywno  liberalny (demokratyczny)  mniejsze przywiązanie do stroju;
konieczne jest to i\
śyd musi się urodzić z matki \
ydówki;
SABATAJA CWI  ogłosił się Mesjaszem Boga Jakubowego w roku 1664. Ogłosił rok
1666 rokiem wybawienia śydów i ich powrotu do Palestyny. Sabatjanizm opiera się na
surowej ascezie. Wg niego mo\
na łączyć się z bogiem w głębokiej ekstazie. Na dziś
największy w Grecji i Turcji.
HASYDYZM  mistyczne obcowanie ze swoim bogiem; modlitwa jest tu wa\
na. Opiera się
na instytucji KADYKA  duchowny pośrednik (przywódca religijny).
12. Chrześcijaństwo.
Religia ta narodziła się 30 lat po rozpoczęciu naszej ery na terenie Izraela. Jest
związana z Judaizmem. Osobą łączącą wszelkie odłamy jest Chrystus. Nam jawi się jako Bóg
i człowiek, który narodził się by dać nam zbawienie. Całe nauczanie Chrystusa opiera się na
Biblii ( 72 księgi  27 Nowy Testament, 45 Stary). Biblia została przetłumaczona na 1246
języków świata. Zawarta jest w niej historia świata, nauczanie. Wyra\
a prawo, opisuje
historię \
ycia wielu osób. Podstawowe zasady \
ycia Chrystusa spisane ś a w Dekalogu.
Są ró\
ne z
ródła udowodnienia historyczności Chrystusa:
f& Świadectwo śydowskie  Józefa Flawiusza  mówi o tym, \
e Chrystus zało\
ył
religię chrześcijańską; jest ona monoteistyczna;
f& Świadectwo rzymskie  pisali o tym Tacyt, Swetoniusz i Pliniusz Młodszy;
f& Świadectwo chrześcijańskie  głównie księgi Nowego Testamentu ( 4 ewangelie) i
ró\
ne komentarze powstałe na przestrzeni czasu;
Istnienie osobowego boga, na którego obraz zostało powołane całe stworzenie; Bóg jest
stwórcą całego świata.
Wszystkie świadectwa mówią, \
e Jezus urodził się w Betlejem i \
e do 27 roku \
ycia
przebywał w Nazarecie. Wszystkie mówią te\
, \
e został ukrzy\
owany.
18
13. Historię Kościoła dzielimy na:
f& Staro\
ytność do 755r.  w tej epoce Kościół rozwijał się bardzo szybko, głównie po
edykcie mediolańskim w 313r. Wchodzi mocno w kontakt z ludami słowiańskimi.
Nastąpił rozwój katolickiego piśmiennictwa;
f& Średniowiecze 755  1517r.  w tym okresie chrześcijaństwo przezywa trzy wstrząsy:
herezje na wschodzie; najazd barbarzyńców na zachodzie; najazd arabów. W 1054r.
Następuje rozłam w chrześcijaństwie wschodnim. Od tej pory jest mowa o dwóch
Kościołach chrześcijańskich: katolickim i prawosławnym (bizantyjskim); Cała Europa jest
pod dominacją Kościoła we wszystkich dziedzinach;
f& Nowo\
ytność 1517  1914r.  jest to czas głębokiego wołania o reformę Kościoła.
Wybucha wielka rewolucja religijna  Luter, Kalwin. Następuje oderwanie Europy od
Rzymu  powstaje protestantyzm.
f& Współczesny 1914  do dziś  jest nowa świadomość religijna; przełomem był II Sobór
Watykański w 1960 roku. 1914  1960  okres odbudowy Kościoła.
14. Dogmat  oznaczenie zasad wiary w pierwotnym chrześcijaństwie dla wszystkich
wyznawców; Dziś oznacza doktrynę zawartą w objawieniu boskim przekazaną przez urząd
nauczycielski Kościoła, który mo\
e go przekazać w sposób uroczysty lub klasyczny.
Człowiek jest zdolny do formułowania dogmatów.
Przyczyny powstania dogmatów:
f& Formułowanie zasad wiary;
f& Interpretacja ju\
istniejących przepisów;
f& śycie Kościoła domagało się zasad i kanonów;
f& Przeciwdziałanie herezjom;
f& Głębsze poznanie prawdy o człowieku i Bogu;
Dogmaty ogłaszane w Kościele do XIX wieku były uchwalane na Soborach. Najwięcej
dogmatów i pierwsze na Soborze w Nicei w 325 roku; potem w Konstantynopolu w 381 r.
(prawosławne). W 1854 papie\
Pius IX uchwalił dogmat o niepokalanym poczęciu
Najświętszej Marii Panny; Na Soborze I Watykańskim uchwalił dogmat o papie\
u, w 1950 o
wniebowzięciu NMP.
Kościół Rzymskokatolicki  tychy się to określenie chrześcijan, którzy mają łączność z
biskupem Rzymu.
19
15. Trzy odłamy chrześcijaństwa:
- prawosławie
- protestantyzm
- katolicy
Kleros i Lajcuz- występują we wszystkich tych odmianach chrześcijaństwa.
Kler dzieli się na : Biskupów (występuje w Prawosławiu i u Katolików), Prezbiteran, Diakon
(słabo w protestantyzmie).
W prawosławiu i protestantyzmie diakonaci mogą się \
enić.
Istnieje równie\
podział chrześcijaństwa geograficznie:
- wschód ( Konstantyn Wielki 320 r. przeniósł kościóła wschodniego z Rzymu do Bizancjum-
dzisiaj Athos)
- zachód (Rzym)
Podział na wschód i zachód dokonał się w wyniku:
1) kwestie władzy papie\
a,
2) kwestia filiokłe  skąd się wziął duch Św.  Duch Św pochodzi od Ojca i Syna, inni
mówią \
e jest samodzielny,
3) prawosławie ma na czele patriarchę Konstantynopola,
4) ka\
dy patriarcha jest samodzielny, ale najwa\
niejszy jest moskiewski.
16. Prawosławie.
- okres hizmy 1057- początek myśli prawosławnej
- Celurariusz  1054 Leon IX wykluczył go z zakonu patriarchy
- Credo Soboru nicejskiego 325
- ustosunkowali się negatywnie do soborów katolickich, przyjęli tylko sobór nicejski z
725r.
- mocno rozpragowany kult obrazów
- problem wiary w Chrystusa jako syna Bo\
ego
- pneumatologia  bardzo du\
a wiara w Ducha, du\
a duchowość w prawosławiu
- autokefalia  niezale\
ność
- mnich nie zakłada rodziny
- inwazja prawosławia- Tatarzy
- 1917  Bolszewicy, powstaje Rosyjski Kościół Prawosławny
20
- ró\
ne są odłamy prawosławia np. grecki, jugosłowiański, bułgarski
17. Protestantyzm.
- XV- XVI wiek- Marcin Luter i Kalwin
- dom modlitwy  cerkiew
- początki  95 tez Lutra w Wittenberdze 1517
- sobór w Spirze 9 luty 1529 r.
- nazwa od greckiego potestanteo  nie zgadzam się , protestuje
- chrześcijańskie związki zawodowe po reformacji  odrzucają zwierzchnictwo papie\
a
- ró\
nica w przyjmowaniu Pisma Św.  bez interpretacji, tylko wiara
- mają ciekawe odniesienie do Boga , Trójcy
- odłamy:
fundamentaliści
liberałowie  interpretacje symboliczne Pisma Św.
- odrzucili kult Matki Boskiej
- 2 sakramenty: chrzest przez zanurzenie, eucharystia związana z Wielkanocą (pamiątka
wieczerzy)
- związki wyznaniowe i kościół wydaje święcenia Kobiet
- mał\
eństwo- inna interpretacja, nie jest to sakrament, bardziej związek dwóch osób
- 1925 konferencja w Sztokholmie (próba połączenia tych trzech religii
- 1937 Oxford
- 1920 Światowa Unia
- światowa Rada Kościoła w Amsterdamie: nale\
ą prawosławni i protestanci
18. Ekumenizm w chrześcijaństwie, protestantyzmie i prawosławiu:
1)
2) nie wolno robić z innej religii karykatury
3) respektowanie (nie koniecznie akceptowanie) innych religii
4) szacunek dla duchowych przywódców
6) prawda jest zawsze trudna, ale nie nale\
y ją odrzucać
7) nie kradnij
8) religie, wspólnoty mają prawo do autoprezentacji
9) wzajemna krytyka jest potrzebna
21
Kościół  oryginał, wspólnota
Sekta  to coś co się od wspólnoty religijnej oderwało
Sekty są często grupami fanatycznymi
19. Odłamy protestantyzmu  tzw sekty:
Anabaptyści:
- gr. anababtizeo  nowo ochrzczony
- przyjmują tylko chrzest dorosłych
- fundamentalizm co do dogmatów i Pisma Św.
- idea: kościół wybranych
- do nabo\
eństwa wprowadzili śpiew
- przeciwnicy kary śmierci, wojny, do\
ywotniego więzienia, nieufność do świata
- zało\
yciel Mennos Gimonsen 1539 r.
- skrytykowani przez Lutra
Babtyści:
- gr. babtizo  chrzczę
- Holandia XVII w.
- Biblia jako z
ródło objawień.
- dowolność interpretacji pisma
- uświęcenie człowieka dokonuje się przez całe \
ycie
- chrzest jest symbolem duchowej śmierci i zmartwychwstania
- dusza jest nieśmiertelna, nie przyjmują & &
- rozwód w dwóch przypadkach: cudzołóstwo, albo fundusze mał\
onka
- jest samowystarczalna
- powołują starszego oraz jego pomocnika diakona
Metodyści:
- zał. bracia Wesley owie  rozprzeszczenili ją wśród studentów
- osadzenie się na kościele anglikańskim
- du\
a uwaga zwrócona na komentarz Pisma Św.
- indywidualne prze\
ycie
- rygoryzm i metodyczne \
ycie religijne
22
Armia Zbawienia
- William Booth- 1865 w Londynie
- najwa\
niejsze jest działanie moralno społeczne, mniej doktryna
- istniała w 82 krajach  3 mln ludzi
- na czele kościoła stoi generał, stąd nazwa armia
- nie przyjmują chrztu lecz poświęcenie
- wzajemny obowiązek wierności zamiast sakramentu mał\
eństwa
- pogrzeb ma charakter radosny
Zielono-świątkowcy:
- Ameryka, do Europy w 1906- Norwegia, Szwecja
- zał. pastor Sejmur (murzyński kaznodzieja)
- nazwa: od zielonych świąt zesłania ducha Św.
- zwracają uwagę na wymiar Ducha Św.
- powstała dzięki nim grupa Morana  Taj  przyjście Pana
- odłam: prorocki, gnostycki, apokaliptyczny
Mormoni:
- zał. Józef Smith 1823
- nazwa: Smith miał tzw. objawienie Moronii
- bardzo mocno nawiązuje do tablic Moj\
esza
- na czele stoi prorok, wizjoner otoczony 12 apostołami tzw. patriarchami
- musi być przez dwa lata misjonarzem
- wielomał\
eństwo - Smith miał 43 \
ony
- o d 1880 zakazano poligamii
Adwentyści:
- łac. adwentus  oczekiwanie na przyjście
- w Ameryce kaznodzieja William Miller
- bardzo często wyznaczają datę końca świata
- Biblia jest z
ródłem objawienia
- głoszą potrzebę dą\
enia do doskonałości
- odrzucają mit świętych
- człowiek le\
y w ziemi a\
do zmartwychwstania
23
Świadkowie Jechowi:
- 1931 Russel multimilioner
- Rutefold następca
- nazywani badacze Pisma Św.
- Jahwe  stąd nazwa
- Russel zało\
ył koło biblijne 1972
- pismo interpretować samodzielnie
- wg. nich ka\
da inna religia jest ludzka- stworzona przez człowieka, tylko ich jest
zbawicielska
- wypełnianie przekazań, wolność od państwa ( nie akceptuj słu\
by wojskowej, odrzucają
papierosy alkohol)
- mają obowiązek apostołowania
Mariawityzm:
- końcówka XIX w. Maria Kozłowska
- kult Maryjny
- władze carskie popierały ten kierunek, poniewa\
prowadził on do rozbicia katolicyzmu
- nie uznają celibatu, dopuszczają kobiet do posługi
- mał\
eństwa mistyczne
Polski Narodowy Kościół Katolicki
- zał. Hodur
- nie przyjmują celibatu
- księ\
a się \
enią
24