Ogólna budowa komórki.










initAd();



































  Biochemia
  Biotechnologia
  Fizjologia
  Genetyka
  Medycyna
  Mikrobiologia
  Inne








   Biologii komórki
   Biologii molekularnej
   Medycyny molekularnej
   Histologii
   Botaniki
  
Leksykon medyczny
   Testy








   Botanika
   Budowa komórki
   Ewolucja
   Genetyka
   Medycyna
   Terminologia
   Zoologia








   A 
   B 
   C 
   D 
   E 
   F 
   G
   H 
   I 
   J 
   K 
   L 
   Ł 
   M
   N 
   O 
   P 
   R 
   S 
   Ś 
   T
   U 
   W 
   Z 
   Ż 
  Cała lista 








   Apoptoza
   PDB
   Biochemia
   Biotechnologia
   Czasopisma
   Książki
   Uczelnie
   Uniwersytety
   Zdjęcia

















 O nas
           Tu jesteś:  


Biologia.pl < Kurs biologii molekularnej


















Ogólna budowa komórki






Wszystkie żywe organizmy są zbudowane z komórek - małych zbiorniczków z różnymi związkami chemicznymi.

Najprostszy organizm (na przykład bakteria albo pierwotniak) to pojedyncza, samodzielna komórka. Taka komórka pobiera wybrane cząsteczki chemiczne z otoczenia, produkuje z nich energię albo inne związki chemiczne, dostosowuje swoje zachowanie do warunków środowiska, czasem potrafi pływać... Co jakiś czas dla rozrywki (i zdobycia nowego źródła pokarmu) może zaatakować inny organizm, na przykład mnie. W końcu się dzieli i powstają z niej dwie komórki - dwa nowe organizmy, które wyglądają i zachowują się bardzo podobnie. Życie jednokomórkowców jest chyba dość monotonne.

Większe organizmy składają się z większej liczby komórek, które mają różne poziomy specjalizacji, kształty i zadania. W organizmie wielokomórkowym - na przykład u człowieka - komórki łączą się tworząc tkanki (zespoły komórkowe wyspecjalizowane w podobnych funkcjach) i narządy (zespoły kilku połączonych ze sobą tkanek, które spełniają jakieś zadanie w organizmie). Komórki należące do jednego organizmu porozumiewają się ze sobą, wzajemnie kontrolują swoje zachowanie i przekazują sobie najróżniejsze informacje.

Jak jest zbudowana pojedyncza komórka?

Najogólniej komórki dzieli się na prokariotyczne (pozbawione typowego jądra komórkowego) i eukariotyczne, zawierające jądro komórkowe. Człowiek (tak jak inne wielokomórkowe organizmy wyższe) składa się z kilkuset miliardów komórek eukariotycznych.

Wnętrze komórki jest oddzielone od środowiska zewnętrznego przez błonę komórkową, zbudowaną z białek i substancji tłuszczowych. Niektóre białka umieszczone w tej błonie transportują cząsteczki chemiczne do wnętrza albo na zewnątrz komórki.

Komórka jest wypełniona przez cytoplazmę - półpłynną masę, w której są zawieszone różne części komórki, czyli organella.

W środku komórki eukariotycznej znajduje się jądro komórkowe. Otoczka jądrowa (zbudowana z dwóch błon białkowo-lipidowych) oddziela wnętrze jądra od cytoplazmy. Jądro komórkowe zawiera materiał genetyczny, czyli cząsteczki DNA, w których znajdują się geny kontrolujące życie komórki.

W cytoplazmie pływają mitochondria - organella otoczone podwójną błoną białkowo-lipidową. Mitochondria wytwarzają większość energii, której komórka potrzebuje do swoich procesów życiowych. Mitochondria przypominają bakterie - mają własne cząsteczki DNA, wytwarzają własne białka, rozmnażają się przez podział; ich kształt i rozmiar jest podobny do komórek bakteryjnych. Prawdopodobnie kiedyś były bakteriami, które na pewnym
etapie ewolucji 'zgodziły się' współpracować z komórkami eukariotycznymi. Teraz ich współpraca z resztą komórki jest tak bliska, że mitochondria nie mogłyby żyć samodzielnie (między innymi dlatego, że do prawidłowego
działania mitochondriów są potrzebne geny jądra komórkowego).

Cytoszkielet jest wewnętrznym, elastycznym rusztowaniem komórki, które utrzymuje organella na swoich miejscach, nadaje komórce kształt i potrafi się bardzo szybko przebudowywać w odpowiedzi na sygnały otrzymywane przez komórkę.

W cytoplazmie jest dużo rybosomów - maleńkich organelli wytwarzających nowe białka. Rybosomy mogą swobodnie pływać w cytoplazmie albo przyczepiać się do układu cystern i kanalików określanego jako szorstka siateczka śródplazmatyczna ('szorstka' od doczepionych do niej rybosomów). Większość białek powstających na wolnych rybosomach jest przeznaczona na wewnętrzne potrzeby komórki, a białka produkowane na rybosomach siateczki są eksportowane, czyli wydzielane poza komórkę. Eksportowane białka przechodzą przez aparat
Golgiego - stos płaskich cystern i pęcherzyków - a potem pęcherzyki niosą je w stronę błony komórkowej i wylewają na zewnątrz komórki.

Oprócz szorstkiej siateczki śródplazmatycznej w komórce jest też gładka siateczka śródplazmatyczna, do której rybosomy się nie przyczepiają. Zadaniem gładkiej siateczki jest wytwarzanie lipidów i niszczenie cząsteczek trujących dla komórki.

Inne pęcherzyki pływające w cytoplazmie to lizosomy, które zawierają enzymy trawiące różne związki chemiczne, i peroksysomy - organella związane z produkcja i rozkładem nadtlenku wodoru.

W komórkach roślinnych są jeszcze chloroplasty (otoczone podwójną błoną organella, które przeprowadzają fotosyntezę, czyli reakcje robienia czegoś z niczego, a konkretnie - złożonych cząsteczek chemicznych z dwutlenku
węgla i wody pod wpływem energii światła słonecznego); ściana komórkowa, która otacza komórki roślinne z zewnątrz i nadaje im sztywność; oraz wakuole (wodniczki) - duże, otoczone pojedyncza błoną pęcherzyki, do których komórka wydziela różne substancje.

Nawet z tego pobieżnego wyliczenia widać, że błony białkowo-lipidowe mają dla komórki szczególne znaczenie. Oddzielają od siebie poszczególne przedziały komórki, co pozwala jej przeprowadzać w tym samym czasie przeciwstawne reakcje biochemiczne (na przykład jedna część komórki wytwarza jakieś cząsteczki, a kilka
mikrometrów dalej identyczne cząsteczki są spalane w mitochondriach). Komórka potrafi przesyłać cząsteczki z jednego przedziału (na przykład z cytoplazmy) do drugiego (na przykład do szorstkiej siateczki śródplazmatycznej). Podział komórki na różne, otoczone błonami przedziały (inaczej: kompartmenty) to jedno z bardzo użytecznych rozwiązań, które pozwoliły komórkom eukariotycznym stworzyć organizmy wielokomórkowe z prawdziwego zdarzenia.

W komórkach prokariotycznych nie ma tak rozbudowanego labiryntu błon białkowo-lipidowych: cała bakteria to jeden kompartment. Nie ma w niej mitochondriów, siateczek śródplazmatycznych, chloroplastów, lizosomów ani
peroksysomów, a cząsteczka DNA będąca materiałem genetycznym (tzw. genofor) nie jest otoczona żadną błoną - zajmuje miejsce zwane nukleoidem, które nie jest oddzielone żadną granicą od innych części komórki.







Następny




Opracowanie i redakcja: Grzegorz Nalepa.














CZWARTEK13 września 2001



Sponsor serwisu:











Jak szukać?
 
Znajdź






Zobacz także:




Leksykon medyczny



Kurs histologii






Wiedza i Życie 





Świat Nauki 





dlaczego.pl 





gimnazjum.pl 





liceum.pl 






mapaPolski.pl 






pilot.pl 
















Serwis nominowany do 'Złotej witryny' konkursu Webfestival 2001.

standard HTML 4.0Copyright © 1996 - 2001Prószyński i S-ka SAemail: [e-mail]