Czasowniki modalne (Modal Verbs)

Czasowniki modalne (modal verbs) to specyficzny rodzaj czasowników posiłkowych (auxilary verbs), które
umieszczamy przed bezokolicznikiem zwykłych czasowników w celu wyrażenia różnych aspektów danego
czasownika, takich jak na przykład prawdopodobieństwo, obligacja, przymus, rada, etc. Czasowniki modalne
to: can, could, may, might, will, would, should, must, ought, shall (występujący przede wszystkim w
British English). Także czasowniki need i dare oraz fraza had better występują jako czasowniki modalne.

Kiedy używamy w języku angielskim czasowników modalnych musimy pamiętać o następujących zasadach
gramatycznych:

1.

Czasowniki modalne nie przyjmują nigdy końcówki -s w 3 osobie liczby pojedynczej:

He may help you. [Może ci pomóc] - nie He mays.

2.

Kiedy tworzymy pytania i przeczenia z czasownikiem modalnym nie używamy operatora 'do':

Can you drive a car? [Czy potrafisz prowadzić samochód?] - nie Do you can.
They shouldn't say that. [Nie powinni tego mówić] - nie They don't shouldn't.

3.

Po czasownikach modalnych używamy czasownika właściwego w bezokoliczniku bez słowa 'to' (tzw.

bare infinitive). Wyjątkiem jest tu tylko czasownik ought. Możliwe jest też użycie progressive
infinitive (np. be working), perfect infinitive (np. have worked) lub passive infinitive (np. to be
repaired):

I must be there on time. [Muszę być tam na czas] - nie I must to be there.
She should not be working tomorrow. [Nie powinna jutro pracować] - progressive infinitive.
I could have saved her life. [Mogłem uratować jej życie.] - perfect infinitive.
The report ought to be finished next week. [Raport należy skończyć w przyszłym tygodniu] - passive
infinitive.

4.

Czasowniki modalne nie występują w bezokoliczniku ani nie posiadają form progressive i past

participle (to may, maying, mayed, nie istnieją). Zazwyczaj nie posiadają też formy przeszłej, jednak
czasowniki takie jak would, could, should i might są używane do wyrażenia przeszłej formy
czasowników will, can, shall i may. Z powodu braku wymienionych wyżej form czasowniki modalne są
czasem zastępowane innymi wyrażeniami (jak np. be able to czy had to). Więcej informacji na ten
temat znajdziesz przy omówieniu konkretnych czasowników modalnych.

5.

Pewne wyrażenia dotyczące przeszłości mogą wykorzystywać czasownik modalny, po którym

następuje perfect infinitive (czyli modal verb + have + past participle):

You should have told me his name [Powinieneś był mi powiedzieć jak ma na imię]
He might have been right. [Mógł mieć rację]

6.

Czasowniki modalne mają przeczące formy skrócone (takie jak can't, won't, etc.) stosowane w mowie

potocznej. Formy shan't i mayn't są typowe tylko dla British English, z czego forma mayn't jest
bardzo rzadko spotykana. Czasowniki will i would mają również twierdzące formy skrócone 'll oraz 'd.

7.

Słowo 'there' jest często używane jako podmiot wstępny przed czasownikiem modalnym, zwłaszcza,

jeśli używamy po nim czasownika 'be':

There may be trouble. [Mogą się pojawić problemy]

Znaczenie czasowników modalnych

Czasowniki modalne w języku angielskim nie są normalnie stosowane do opisywania zdarzeń istniejących lub
takich, które z pewnością miały miejsce. Używamy ich do mówienia o czymś takim jak na przykład wydarzenia,
których się spodziewamy, które są niemożliwe do nastąpienia lub mało prawdopodobne, wydarzeniach
koniecznych oraz takich, które chcielibyśmy żeby nastąpiły, takich których nastąpienia nie jesteśmy pewni,
które zdarzają się od czasu do czasu lub jeszcze się nie wydarzyły.

Garść przykładów:
He may come for dinner. [Może przyjdzie na kolację.] - nie jesteśmy pewni.
James could be anywhere now. [James może być teraz wszędzie] - nie wiadomo gdzie.
I can't paint. [Nie umiem malować]
You should see a doctor. [Powinieneś zobaczyć się z lekarzem] - sugestia, powinność.
You must clean your room. [Musisz posprzątać pokój] - konieczność.
Middle East can be dangerous. [Środkowy Wschód może być niebezpieczny] - bywa niebezpieczny.

Dwie grupy znaczeniowe

Czasowniki modalne możemy podzielić na dwie grupy znaczeniowe. Pierwsza z nich to czasowniki opisujące
prawdopodobieństwo danego zdarzenia. Czasowniki modalne z tej grupy opisują czy dane wydarzenie na pewno
nastąpi, czy jest to bardzo prawdopodobne, tylko możliwe lub niemożliwe. Druga grupa to czasowniki
związane z koniecznością lub wolnością działania. Czasowniki z tej grupy wyrażania rzeczy, które muszą być
zrobione, które ktoś jest w stania zrobić, które są zalecane lub niezalecane oraz takie, które są dozwolone
lub zabronione.

Prawdopodobieństwo

Jak wspomniano wyżej czasowniki modalne służą do wyrażania rróżnego stopnia prawdopodobieństwa.

1.

Absolutna pewność (pozytywna i negatywna)

I shall be working tomorrow. [Jutro będę pracować]
I shan't be at work tomorrow. [Nie przyjdę jutro do pracy]
Everything will be fine.[Wszystko będzie dobrze]
That'll be Susan on the phone. [To na pewno Susan przy telefonie]
He must be very tired. [Musi być bardzo zmęczony]
It can't be him - he's dead. [To nie może być on - on nie żyje]
He would one day become king. [Pewnego dnia zostanie królem]

2.

Prawdopodobieństwo lub możliwość

He should be at home now. [Powinien być teraz w domu]
It shoudn't cause any problems. [Nie powinno to sprawić żadnych problemów]
They may be selling their car. [Mogą chcieć sprzedać swój samochód]
The water in the pool may be cold. [Woda w basenie może być zimna]

3.

Wydarzenia mało prawdopodobne

He could be very rich one day. [Pewnego dnia może być bardzo bogaty]
They may meet again some day. [Pewnego dnia może spotkają się znowu]
It may not be as bad as you thine. [Może nie będzie tak źle jak myślisz]

4.

Wydarzenia możliwe teoretycznie lub możliwe ze względu na swoją powtarzalność

Small children may have difficulty in understanding quantum physics. [Małe dzieci mogą mieć problemy ze
zrozumieniem fizyki kwantowej.] - większość dzieci zazwyczaj je ma, wiec zakładamy, że takie problemy są
bardzo prawdopodobne.
How many apple pies can you possibly eat? [Ile szarlotek potrafiłbyś zjeść?] - rozważanie teoretyczne.

5.

Pewność lub prawdopodobieństwo warunkowe

It might be a bad thing if we left him alone. [Jeśli zostawimy go samego może to być złym uczynkiem.]
I couldn't do it without you. [Nie mogłem tego zrobić bez ciebie]
I would do this if I had more time. [Gdybym miał więcej czasu to bym to zrobił]

Konieczność i wolność działania

Czasowniki modalne mogą być użyte to wyrażenia różnego stopnia zobowiązania i przymusu. Jest to
szczególnie ważne w formach grzecznościowych i prośbach, sugestiach, zaproszeniach zaproszeniach
instrukcjach.

1.

Obowiązek

Students must be present at the examination. [Studenci muszą być obecni na egzaminie]
You need a visa to go to USA. [Żeby pojechać do USA musisz mieć wizę]
All staff will arrive for work at 8.00 a.m. [Cały personel ma pojawić się w pracy o 8 rano]

2.

Zakaz

Students must not cheat during the exam. [Studentom nie wolno ściągać podczas egzaminu]
This book may not be copied. [Tej książki nie wolno kopiować]
You can't smoke here. [Nie wolno tu palić]

3.

Powinność i sugestia

He should be more focused on his work. [Powinien bardziej skupić się na pracy]
You ought to buy a new suit. [Powinieneś kupić nowy garnitur]
You might want to check your mail. [Powinieneś sprawdzić pocztę]
She had better start behaving more politely. [Powinna zacząć się zachowywać uprzejmiej]

4.

Oferowanie, naleganie, gotowość zrobienia czegoś

If you will be in the neighbourhood please drop in. [Jeśli będziesz w okolicy wpadnij]
I will do this for you. [Zrobię to za ciebie]
I will work harder. [Będę pracować ciężej]
I should be grateful if you would keep me posted. [Byłbym wdzięczby gdybyś informował mnie na bieżąco.]

5.

Pozwolenie

May I use the komputer? [Czy mogę skorzystać z komputera?]
You can do whatever you like. [Możesz robić co tylko chcesz.]
Do you think I might take a day off? [Myślisz, że mógłbym wziąć dzień wolnego?]

6.

Brak konieczności

You needn't go to work on Sudany. [Nie musisz iść do pracy w niedzielę]
She needn't have taken the umbrella. [Nie musiała brać parasola]

They don't have to wear suits. [Nie muszą zakładać garniturów]

7.

Zdolność zrobienia czegoś

I can speak English. [Potrafie mówić po angielsku]
She can't swim. [Ona nie umie pływać]

Uwaga: Zauważ, że w zdaniach z czasownikami modalnymi nakazy, pozwolenia, obowiązki itp. są zazwyczaj
postrzegane z punktu widzenia mówiącego w zdaniach twierdzących ale z punktu słuchającego w pytaniach.
Przykładowo:
You should see a doctor. [Powinieneś zobaczyć się z lekarzem] - ja uważam, że ty powinieneś.
Should I see a doctor? [Czy powinienem iść do lekarza?] - czy ty uważasz, że ja powinienem.
You can borrow my bike. [Możesz pożyczyć mój rower] - pozwalam ci.
Can I borrow your bike? [Czy mogę pożyczyć twój rower] - czy mi pozwolisz?

Poniższa tabela prezentuje użycie czasowników modalnych zależnie od stopnia prawdopodobieństwa. Wartości
procentowe nie są rzecz jasna absolutne i służą jedynie orientacji w stopniu prawdopodobieństwa.

Prawdopodobieństwo

Czasownik Modalny

Przykład

100% - absolutna pewność

Użycie któregoś z
czasów

It is true.
It was true.
It will be true.
etc.

99% - pewność oparta o
logiczne wnioski

Must

Must have

Have to

It must be true.
It must have been true.
It has to be true.

50% - możliwe ale nie pewne

May

May have

It may be true.
It may have been true.

50% - może być prawdziwe
ale nie musi.

Need not/Needn't
Needn't have

It need not be true.
It needn't have been true.

30% - możliwe ale mało
prawdopodobne

Might
Might have

It might be true.
It might have been true.

20% - jest to po prostu
możliwe

Can/Could
Could have

It could be true.
It can be true.
It could have been true.

0% - niemożliwe w oparciu o
logiczne wnioski

Can't/Cannot

Must not/Mustn't

Can't have

It can't be true.
It must not be true.
It can't have been true

0% - absolutnie niemożliwe

Użycie któregoś z
czasów w przeczeniu

It isn't true.
It wasn't true.
It won't be true.

Poniższa tabela prezentuje użycie różnych czasowników modalnych zależnie od stopnia konieczności zrobienia
danej rzeczy:

Stopień konieczności

Czasownik modalny

Przykłady

Absolutnie konieczne

Must

Have to

Must have

Had to

It must be done.
It has to be done.
It must have been done.
It had to be done.

Powinno zostać zrobione

Should

Ought to

Should have

Ought to have

It should be done.
It ought to be done.
It should have been done.
It ought to have been done.

Lepiej, żeby zostało zrobione.

Had better

It had better be done.

Nie jest konieczne

Need not / needn't
Needn't have

Don't have to
Didn't have to

It needn't be done.
It needn't have been done.
It doesn't have to be done.
It didn't have to be done.

Nie powinno być zrobione

Should not / Shouldn't
Shouldn't have

It shouldn't be done.
It shouldn't have been done.

Nie może być robione - zakaz

Cannot / Can't

Must not / Mustn't

It can't be done.
It mustn't be done.