21. Podział i rodzaje kruszyw stosowanych w budownictwie drogowym

Skały dzielimy na zwarte (wymagane jest ich mechaniczne rozdrobnienie) i luźne (kruszywa

naturalne).

Ze względu na pochodzenie dzielimy na :

•

MAGMOWE (WYBUCHOWE)

•

OSADOWE

•

PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE)

MAGMOWE

Skały magmowe powstają poprzez zastygnięcie i krystalizację płynnej magmy. Proces ten

może zachodzić w głębi skorupy ziemskiej - skały głębinowe lub na powierzchni - skały

wylewne.

Rodzaje skał magmowych: BAZALT, DIABAZ, GABRO, GRANIT, MELAFIR, PORFIR, SJENIT.

SKAŁY OSADOWE

•

pochodzenia mechanicznego (okruchowe),

•

pochodzenia organicznego (organogeniczne),

•

pochodzenia chemicznego (chemiczne).

Skały osadowe stanowią 5% wagowo litosfery, ale pokrywają 75% powierzchni ziemi.

Skały osadowe pochodzenia mechanicznego

Skały osadowe pochodzenia organicznego

Powstają w wyniku osadzania się szczątków pochodzenia roślinnego i zwierzęcego na dnie

mórz.

•

Luźne: muły wapienne, muły krzemionkowe

•

Zwarte: wapienie, margle, dolomity, kreda, rogowce, krzemienie, fosforyty

•

ASFALT NATURALNY, ROPA NAFTOWA

Skały osadowe pochodzenia chemicznego

Powstają w wyniku osadzania się lub krystalizacji minerałów z roztworów wodnych w

czasie ich odparowywania. Przykłady: anhydryt, gips, sól kamienna, sól potasowa.

Skały metamorficzne

Powstają w wyniku przeobrażenia skał magmowych lub osadowych na skutek zmian

warunków fizykochemicznych w skorupie ziemskiej (temperatura, ciśnienie).

Przykłady:

• Skały o teksturze warstwowej: gnejsy, łupki, fility

• Skały o teksturze bezładnej: kwarcyty, amfibolity, marmury

ROZMIESZCZENIE MATERIAŁÓW KAMIENNYCH W POLSCE

Kruszywa –rozdrobniony materiał skalny

To wspólny termin dla materiałów mineralnych takich jak:

– PIASKI,

– ŻWIRY,

– KRUSZYWA ŁAMANE

• Kruszyw w MMA: 92-96%, BC: 70-80%

• Kruszywa: NATURALNE, SZTUCZNE, z RECYKLINGU

NATURALNE – pozyskiwane z formacji skalnych: otwartych i zamkniętych oraz z wyrobisk i

z dna zbiorników wodnych

SZTUCZNE: po procesie przemysłowym i produkt uboczny (keramzyty, żużle)

Z RECYKLINGU: po przeróbce materiałów użytych w budownictwie

KRUSZYWA NATURALNE

• Kruszywa rzeczne – charakteryzują się dużą czystością, większość ziaren ma owalny kształt,

znaczna jednorodność uziarnienia

• Kruszywa kopalne – zawierają znaczne ilości zanieczyszczeń obcych oraz pylastych i

ilastych, charakteryzują się większą różnorodnością uziarnienia, powierzchnia ziaren jest

bardziej urozmaicona.

KRUSZYWA ŁAMANE

• Kruszywa łamane zwykłe uzyskuje się przez jednokrotne przekruszenie surowca skalnego.

Zawierają one znaczne ilości ziaren niekształtnych.

• Kruszywa łamane granulowane powstaje przez powtórne rozdrobnienie kruszywa

łamanego zwykłego w granulatorach. Ich ziarna mają kształt zbliżony do brył foremnych

(sześcian, ośmiościan), ostre krawędzie i szorstkie powierzchnie.

KRUSZYWA SZTUCZNE

Kruszywa specjalnie produkowane lub otrzymywane jako produkty uboczne (PN-78/B-

01101):

• kruszywa z surowców mineralnych poddanych obróbce termicznej: keramzyt, glinoporyt

• kruszywa z odpadów przemysłowych poddanych obróbce termicznej: gralit, łupkoporyt,

popiołoporyt, pumeks

hutniczy, żużel granulowany

• kruszywa z odpadów przemysłowych nie poddanych obróbce termicznej: elporyt,

łupkoporyt, żużel wielkopiecowy,

żużle hutnicze, żużel paleniskowy, popiół lotny

• kruszywa organiczne: kruszywa z tworzyw sztucznych

Opracowane na podstawie wykładów Jaskóły z ubiegłego semestru.