21. Podział i rodzaje kruszyw stosowanych w budownictwie drogowym 

 

Skały dzielimy na zwarte (wymagane jest ich mechaniczne rozdrobnienie) i luźne (kruszywa 

naturalne). 

Ze względu na pochodzenie dzielimy na : 

•

 

MAGMOWE (WYBUCHOWE) 

•

 

OSADOWE 

•

 

PRZEOBRAŻONE (METAMORFICZNE) 

 

MAGMOWE 

Skały  magmowe  powstają  poprzez  zastygnięcie  i  krystalizację  płynnej  magmy.  Proces  ten 

może  zachodzić  w  głębi  skorupy  ziemskiej  -  skały  głębinowe  lub  na  powierzchni  -  skały 

wylewne. 

Rodzaje skał magmowych: BAZALT, DIABAZ, GABRO, GRANIT, MELAFIR, PORFIR, SJENIT. 
 

SKAŁY OSADOWE 

•

 

pochodzenia mechanicznego (okruchowe), 

•

 

pochodzenia organicznego (organogeniczne), 

•

 

pochodzenia chemicznego (chemiczne). 

Skały osadowe stanowią 5% wagowo litosfery, ale pokrywają 75% powierzchni ziemi. 

Skały osadowe pochodzenia mechanicznego 

 

Skały osadowe pochodzenia organicznego 

Powstają w wyniku osadzania się szczątków pochodzenia roślinnego i zwierzęcego na dnie 

mórz. 

•

 

Luźne: muły wapienne, muły krzemionkowe 

•

 

Zwarte: wapienie, margle, dolomity, kreda, rogowce, krzemienie, fosforyty 

•

 

ASFALT NATURALNY, ROPA NAFTOWA 

Skały osadowe pochodzenia chemicznego 

Powstają w wyniku osadzania się lub krystalizacji minerałów z roztworów wodnych w 

czasie ich odparowywania. Przykłady: anhydryt, gips, sól kamienna, sól potasowa. 

Skały metamorficzne 

 

Powstają w wyniku przeobrażenia skał magmowych lub osadowych na skutek zmian 

warunków fizykochemicznych w skorupie ziemskiej (temperatura, ciśnienie). 

Przykłady: 

• Skały o teksturze warstwowej: gnejsy, łupki, fility 

• Skały o teksturze bezładnej: kwarcyty, amfibolity, marmury 

 

ROZMIESZCZENIE MATERIAŁÓW KAMIENNYCH W POLSCE 

 

 

 

 

 

 

 

Kruszywa –rozdrobniony materiał skalny  

To wspólny termin dla materiałów mineralnych takich jak: 

– PIASKI, 

– ŻWIRY, 

– KRUSZYWA ŁAMANE 

• Kruszyw w MMA: 92-96%, BC: 70-80% 

• Kruszywa: NATURALNE, SZTUCZNE, z RECYKLINGU 

 NATURALNE – pozyskiwane z formacji skalnych: otwartych i zamkniętych oraz z wyrobisk i 

z dna zbiorników wodnych 

 SZTUCZNE: po procesie przemysłowym i produkt uboczny (keramzyty, żużle) 

 Z RECYKLINGU: po przeróbce materiałów użytych w budownictwie 

 

 

 

 

KRUSZYWA NATURALNE 

• Kruszywa rzeczne – charakteryzują się dużą czystością, większość ziaren ma owalny kształt, 

znaczna jednorodność uziarnienia 

• Kruszywa kopalne – zawierają znaczne ilości zanieczyszczeń obcych oraz pylastych i 

ilastych, charakteryzują się większą różnorodnością uziarnienia, powierzchnia ziaren jest 

bardziej urozmaicona. 

KRUSZYWA ŁAMANE 

• Kruszywa łamane zwykłe uzyskuje się przez jednokrotne przekruszenie surowca skalnego. 

Zawierają one znaczne ilości ziaren niekształtnych. 

• Kruszywa łamane granulowane powstaje przez powtórne rozdrobnienie kruszywa 

łamanego zwykłego w granulatorach. Ich ziarna mają kształt zbliżony do brył foremnych 

(sześcian, ośmiościan), ostre krawędzie i szorstkie powierzchnie. 

KRUSZYWA SZTUCZNE 

Kruszywa specjalnie produkowane lub otrzymywane jako produkty uboczne (PN-78/B-

01101): 

• kruszywa z surowców mineralnych poddanych obróbce termicznej: keramzyt, glinoporyt 

• kruszywa z odpadów przemysłowych poddanych obróbce termicznej: gralit, łupkoporyt, 

popiołoporyt, pumeks 

hutniczy, żużel granulowany 

• kruszywa z odpadów przemysłowych nie poddanych obróbce termicznej: elporyt, 

łupkoporyt, żużel wielkopiecowy, 

żużle hutnicze, żużel paleniskowy, popiół lotny 

• kruszywa organiczne: kruszywa z tworzyw sztucznych 

 

 

 

 

 

 

Opracowane na podstawie wykładów Jaskóły z ubiegłego semestru.