Pytania na egzamin z historii

Definicja historii wychowania: Historia wychowania to nauka zajmująca się dziejami oświaty,

praktyki szkolnej i myśli pedagogicznej.

STAROŻYTNOŚĆ

1.

Pierwsza szkoła: leśna.

2.

Pierwszy egzamin: inicjacja.

3.

Wspólnota pierwotna to: formacja społeczno-ekonomiczna będąca pierwszą formą
współżycia zbiorowości ludzkiej.

4.

Okres wspólnoty pierwotnej: grupa pierwotna, ustrój rodowy, demokracja wojskowa.

5.

Funkcjonująca forma wychowania: wychowanie naturalne.

6.

Najstarsze cywilizacje: Babilon, Sumer, Egipt, Chiny

7.

Najstarsze miasta: Jerycho, Uhr, Eridu, Kisz, Umma

8.

Religie w starożytności: Buddyzm, Islam, Chrześcijaństwo

9.

Kto wymyślił pismo: Sumerowie

10.Pismo:

a. Sumer-klinowe
b. Egipt-obrazkowe

c. Ameryka (Inkowie)-supełkowe

11.

Typy szkół w Egipcie: kapłańskie, pisarzy, wojskowe, szkoły wytwórców (rzemieślników,
rolników)

12.

Etapy egzaminów w Chinach i tytuły: I etap kwitnący talent, II etap promowany uczony, III
etap zdolny do urzędu.

13.

Konfucjusz: twórca systemu filozoficzno-moralnego Chin, pierwszy filozof świecki który
proponował wiedzę opartą na podstawach naukowych

STAROŻYTNA GRECJA

14.

Kto napisał Iliadę i Odyseję: Homer.

15.

Grecja dzieli się na: Bliski wschód (Egipt, Syria, Babilon, Irak, Turcja, Izrael), Daleki wschód
(Indie, Chiny, Japonia)

16.

Okresy w starożytnej Grecji: Homerycki IV w.pn.e., klasyczny IV-III w.p.n.e., hellenistyczny
III-II w.p.n.e.

17.

Upadek Grecji: 146 p.n.e. nastąpił podbój Grecji przez Rzymian

18.

Krypteja: szkoła przetrwania w Starożytnej Grecji

19.Niewolnictwo:

a. Patriarchalne- pierwsza forma niewolnictwa, niewolnicy prowadzili gospodarstwa ludzi

do których należeli, pracowali z właścicielami

b. Klasyczne- wykorzystywani niewolnicy fizycznie do produkcji, tylko w cywilizacjach

zachodnich

20.

Prawodawca Aten: Solon

21.

Polis: państwo-miasto, pierwsze polis to Sparta

22.

Nomos: Styl życia w polis

23.

Twórca wychowania: Homer- uważa się go za wychowawcę w Starożytnej Grecji

24.

Prawodawca Sparty: Likurg- przypisywano mu organizację systemu wychowania w Sparcie

25.

Cechy wychowania spartańskiego: charakter militarny, szkoły państwowe bez rozwoju
umysłu, przyzwyczajanie do znoszenia bólu, państwo decydowało o wychowaniu, dziewczynki

też uczęszczały do szkoły, efebia obowiązkowa, ostatni etap wychowania to 10 lat służby
wojskowej.

26.

Cechy wychowania ateńskiego: wychowanie humanistyczne, harmonijny rozwój umysłu i
ciała, szkoły prywatne, uczono pisania i czytania, potem gimnastyka, tylko chłopcy chodzili do
szkoły, efebia początkowo dobrowolna, mając 20 lat stawał się pełnoprawnym obywatelem.

27.

Geruzja: rada starców w Sparcie

28.

Eforowie: najwyżsi urzędnicy państwowi, czuwali nad sprawami wychowania w Sparcie

29.

Pardonom: urzędnik państwowy w Sparcie, stał na czele wychowania całej edukacji
Spartańskiej

30.

Efebia: wychowanie wojskowe

31.

Kalokagatia: ideał człowieka w Atenach wykształconego fizycznie i umysłowo

32.

Solon: twórca Aten, autor pierwszych przepisów, reformator w Atenach

33.

Gramatysta: uczył czytania, pisania, rachunków oraz literatury w Atenach

34.

Kitarysta: (lutnista) uczył gry na lutni w Atenach

35.

Palestra: (boisko sportowe) pierwszy stopień wychowania obywatelskiego

36.

Pedotrib: nauczyciel w palestrze, Ateny

37.

Kunszty: obejmowały naukę tańca, ćwiczenia gimnastycznego, skoków, biegów, musztry
wojskowej, jazdy konno.

38.

Najważniejsze umiejętności w Atenach: czytanie i pływanie.

39.

Kim byli Sofiści i przedstawiciele: Sofiści to wędrowni mędrcy, nauczyciele, pedagodzy.
Uczyli mowy, dobierania argumentów. Filozofia Sofistów koncentrowała się wokół człowieka,
czyniąc go miarą wszystkich rzeczy. Działali w V-IV w. p.n.e. Przedstawiciele: Krytiasz,

Gorgiasz, Protagoras, Hippiasz i Alkidamos.

40.

Najważniejsze przedmioty Sofistów: filozofia, dialektyka, retoryka.

41.

Relatywizm teoriopoznawczy: poznanie prawdy przez zmysły, relatywizm – względność

42.

Isokrates: uczeń sofistów, założył pierwszą formalną szkołę retoryki w Atenach ok. 390r
p.n.e.

43.

Hellenizm: ideał arystokratyczny wolnego i szlachetnego człowieka, wykształcony ogólnie,
ale dość jednostronnie i powierzchownie, raczej językowo i literacko niż przyrodniczo.

44.W okresie hellenistycznym ukształtował się podział szkół:

a) elementarne – miasta i wsie, chłopcy i dziewczęta z rodzin mniej zamożnych
b) średnie i wyższe – tylko dla chłopców, wiedza encyklopedyczna, język grecki obowiązkowy.

W szkole średniej 7 sztuk wyzwolonych.

45.

Gimnazjarcha: dyrektor i mecenas szkoły średniej w okresie hellenistycznym.

46.

Platon: założył pierwszą Akademię w Atenach, stworzył teorię państwa, jego dzieła „Obrona
Sokratesa”, „Państwo”, „Prawo”, „Uczta”

47.

Cztery cnoty Platona: sprawiedliwość (harmonia wewnętrzna duszy), mądrość (dusza
rozumna), odwaga (dusza uczuciowa), umiarkowanie (dusza impulsywna)

48.

Anamneza: przypominanie sobie przez duszę tego co widziała w świecie idei. Według Platona
dzielił świat na świat idei i świat rzeczy realnych

49.

Idealizm: kierunek przeciwstawny realizmowi, według którego idea, myśl, świadomość są
pierwotne, natomiast byt, rzecz – wtórne. Platon uważał, że pierwiastki idealne mają przewagę
nad realnymi.

50.

Sokrates: był nauczycielem Platona, nie napisał żadnego dzieła, nauczał za darmo, uważał że
w życiu człowieka jest wiedza wrodzona i nabyta.

51.

Pedagogikę Sokratesa nazywamy heurezą

52.Metody Sokratesa:

−

Heurystyczna (akuszerska) powolne dochodzenie do prawdy.

−

Indukcja od szczegółu do ogółu

−

Dedukcja od ogółu do szczegółu

−

Negatywna (krytyczna, elektryczna) tępimy to co negatywne przez oczyszczanie umysłu

−

Pozytywna (majutyczna, odkrywcza) uczymy się tego co dobre

53.

Czego uczył Sokrates: uczył bezinteresownie cnoty każdego kto tego zapragnął

54.

Czyje są metody poznania: Sokratesa; nie pozostawił żadnych dzieł; jego słynne słowa to
„wiem, że nic nie wiem”

55.

Arystoteles: twórca teorii nauczania; jego dzieła to: „Polityka”, Metafizyka”, „Etyka”

56.

Pierwsze liceum: założył Arystoteles w 334 r. p.n.e.

57.

3 dusze według Arystotelesa: roślinna, zwierzęca, myśląca

58.

Etapy poznania Arystotelesa: etap pierwszy – od urodzenia do 7 roku życia, etap drugi od 7
do 15 roku życia, etap trzeci od 16 do 22 roku życia

59.

Stopnie poznania Arystotelesa: postrzeganie, zapamiętywanie, uogólnianie

60.

Dualizm: dwoistość, istnienie obok siebie dwóch odrębnych zjawisk, nurtów, pierwiastków,
zasad działania lub poznania np. materii i ducha, ciała i duszy, zła i dobra; Arystoteles chciał

pogodzić materializm z idealizmem.

61.

Twórca dialektyki: Piotr Abelard

62.

Heureza: metoda nauczania mająca nakłonić ucznia do aktywnych, samodzielnych
obserwacji, doświadczeń, poszukiwań

63.

Kto napisał „Żywot” i „Moralność”: Plutarch

STAROŻYTNY RZYM

64.

Powstanie miasta Rzym: 21.04.753 p.n.e. (Remus i Romulus)

65.Okresy w starożytnym Rzymie:

a) rodowy (królewski) do VI w p.n.e.

b) republikański od VI do I w p.n.e.
c) cesarski od I w p.n.e. do V w n.e.

66.

Kto i kiedy podzielił Rzym na dwie części: Teodozjusz Wielki w 395 r. na wschodnią
Bizancjum, na zachodnią w centrum z Rzymem

67.

Terytorium Rzymu obejmowało: 15 diecezji

68.

Sztuka przemawiania w Rzymie: retoryka

69.

Supremacja: dominująca gospodarka ( w Rzymie rolnictwo)

70.

Pietas: zasady moralne w wychowywaniu młodzieży w Rzymie

71.

Ludus: szkoła elementarna (gra, zabawa w której uczyli nauczyciele zwani literaturami)

72.

Kalkulatorzy: nauczyciele rachunku na wyższym poziomie w elementarnej szkole

73.

Literator: nauczyciel w elementarnej szkole

74.

Ekwici: stan wywodzący się z plebejuszów, który na dostawach wojennych, dzierżawach
dorobił się dużego majątku.

75.

Pedagogie: szkoły dla niewolników którzy byli pedagogami

76.

Cycero Marek: domagał się aby mówca znał 7 sztuk wyzwolonych, psychologię, prawo
państwowe, geografię i filozofię. Główny nacisk kładł na życie moralne, teoretyk wykształcenia

retorycznego.

77.

Katon Starszy: nauczyciel własnego syna, obrońca tradycyjnego ideału wychowania w
starożytnym Rzymie

78.7 sztuk wyzwolonych:

a. trivium



gramatyka, retoryka, dialektyka,

b. quadrivium



arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka

79.

„Discyplinae”: M. Terentiusa Warro – pierwszy w starożytnym Rzymie podręcznik siedmiu
sztuk wyzwolonych

80.

Marcjan Capella: w utworze „O zaślubinach Merkurego i Fillologi” nadaje nazwę 7 sztuk
wyzwolonych

81.

Gallus: założył pierwszą szkołę retoryki w Rzymie I w p.n.e.

Marek Fabiusz Kwintylian: zwolennik szkoły publicznej, pierwszy profesor retoryki rzymskiej

uznany przez cesarza, napisał dzieło „O kształceniu mówcy” w którym głosił wyższość retoryki
nad filozofią wychowania zbiorowego nad indywidualnym, przeciwnik kar cielesnych, zdolności

rosną w miarę rozwoju, zwolennik retoryki

82.

Cechy mówcy Kwintyliana: mówca musiał być wzorem wykształconego człowieka i
obywatela, musiał umieć znaleźć się w każdej sytuacji

83.

Rodzaje mów: doradcze, sądownicze, panegiryczne

84.

Narodziny szkół średnich w Rzymie: koniec republikańskiego okresu

85.

Program szkół średnich w Rzymie: 7 sztuk wyzwolonych

86.

Typy szkół w okresie cesarstwa: elementarne, średnie, retoryki

87.

Pierwsza szkoła retoryki w Rzymie: Plotius Galliusz I w p.n.e.

88.

Edykt Mediolański: w 313 r wydał do Konstantyn Wielki, który przyznawał religii
chrześcijańskiej równouprawnienie z innymi religiami

89.

Pierwszy uniwersytet: założył Teodozjusz II cesarz w 425 r. n.e.

ŚREDNIOWIECZE

90.395 r cesarz Teodozjusz Wielki dokonuje podziału Starożytnego Rzymu na Zachodni i

Wschodni (ze stolicą w Konstantynopolu)

91.Cenzura czasowa średniowiecza:



w Europie:



początek 476 (upadek cesarstwa Zachodnio Rzymskiego)



koniec 1453 (upadek Konstantynopola)

♦

1450 (wynalezienie druku przez Gutenberga)

♦

1492 (odkrycie Ameryki przez Kolumba)

♦

1517 ( wystąpienie Lutra)



w Polsce

:



początek 966 (przyjęcie chrztu przez Polskę)



koniec

1474 (pojawienie się pierwszego druku w Polsce)

92.

Teocentryzm: Bóg w centrum, przekładało się to na sztukę, kulturę i szkolnictwo

93.

Teologia: królowa nauk

94.

Scholastyka (IX-XV w): metoda, system nauczania średniowiecznego której istotą jest
przyjmowanie pewnych stwierdzeń i prawd; dążenie do rozumowego uzasadnienia treści

http://notatek.pl/pytania-na-egzamin-z-historii-wychowania-i-
mysli-pedagogicznej?notatka