CAROLE NELSON DOUGLAS

DOBRANOC, PANIE HOLMES

SPIS TREŚCI

Prolog: czerwiec 1894
Rozdział I Nowa znajomość
Rozdział II Przejmująca opowieść
Rozdział III Perfidia wśród draperii
Rozdział IV Połyskliwe zlecenie
Rozdział VI Herbatka ze śmietanką
Rozdział VII Niespodziewani goście
Rozdział VIII Pas w sprawie pasa
Rozdział IX Niechciane podarki
Rozdział X Prawdziwa twarz pana Nortona
Rozdział XI Black Jack Norton
Rozdział XII Odkopany skarb
Rozdział XIII Zdumiewające propozycje
Rozdział XIV Pojawia się Casanova
Rozdział XV Tako rzecze Casanova
Rozdział XVI Wieści z zagranicy
Rozdział XVII Wolanie o pomoc
Rozdział XVIII Zatruty spokój
Rozdział XIX Miłość w tonacji molowej
Rozdział XX Kieszeń pełna pytań
Rozdział XXI Gorzka pigułka
Rozdział XXII Skandal w Bohemii
Rozdział XXIII Ucieczka
Rozdział XXIV Gąski, gąski do domu
Rozdział XXV Przymiarki
Rozdział XXVI Szeroki gest adwokata
Rozdział XXVII Poufałości
Rozdział XXVIII Powrót Sherlocka Holmesa
Rozdział XXIX Lekcje muzyki
Rozdział XXX Lektura obowiązkowa
Rozdział XXXI Ogród wieczorową porą
Rozdział XXXII Brylanty są wieczne

Rozdział XXXIII Zasłona dymna
Rozdział XXXIV Niezwykła kobieta
Rozdział XXXV Kurtyna opada
Epilog Zbytki i spytki

Dla S.H. od godnej rywalki, w podzięce za niezliczone godziny zachwytu i zafrapowania

LISTA NAJWAŻNIEJSZYCH POSTACI
Irene Adler Norton: Amerykanka w Londynie, diwa i detektyw, która pojawia się w

pierwszym z sześćdziesięciu opowiadań o Sherlocku Holmesie autorstwa Arthura Conana Doyle’a,
zatytułowanym Skandal w Bohemii, a teraz doczekała się książki o swoich przygodach.

Sherlock Holmes: światowej sławy londyński detektyw o niezwykłej zdolności dedukcji.
Penelope „Nell” Huxleigh: sierota po brytyjskim pastorze, zagubiona w ogromnym i

nieprzyjaznym Londynie.

Dr John H. Watson: lekarz, niekiedy współlokator Sherlocka Holmesa i często jego

wspólnik w rozwiązywaniu zagadek.

Wilhelm Gottsreich Sigismond von Ormstein: przystojny następca czeskiego tronu.
Godfrey Norton: brytyjski adwokat.
Oscar Wilde: znajomy Irene Adler, znany w Londynie dandys i kpiarz.
Bram Stoker: agent najznakomitszego londyńskiego aktora Henry’ego Irvinga i obiecujący

pisarz, który zasłynie powieścią pod tytułem Dracula.

Quentin Emerson Stanhope: wujek podopiecznych Nell z czasów jej pracy jako

guwernantki.

Prolog: czerwiec 1894

Wspominki na Baker Street
— Otóż zauważyłem, Watsonie, przeglądając stary numer magazynu „Strand”, który

dziwnym trafem leżał pod ręką, że ujrzała światło dzienne kolejna opowieść o moich drobnych
perypetiach, tym razem tych związanych z osobą Irene Adler — napomknął pewnego letniego
wieczora mój przyjaciel Sherlock Holmes znad ostatków sutej kolacji przyrządzonej przez panią
Hudson.

Skryłem uśmiech zadowolenia w kieliszku burgunda. Od dawna nie mogłem się nadziwić,

że mój towarzysz, bodaj najbardziej spostrzegawczy człowiek na ziemi, tak uporczywie ignoruje
stosy numerów „Stranda”, które sprowadzałem do naszych pokojów za każdym razem, gdy na
łamach miesięcznika ukazywał się świeży tekst mojego autorstwa. Takie relacje pojawiały się
drukiem już od trzech lat, poczynając od roku 1891, kiedy to Holmes został przedwcześnie uznany
za zmarłego.

Miałem głęboką nadzieję, że mój przyjaciel, powstawszy z martwych, zainteresuje się

moimi próbami upamiętnienia jego niezwykłego talentu. Lecz on jak zwykle podchodził
lekceważąco do własnych osiągnięć. Tym bardziej ceniłem sobie każdą wzmiankę, która by
świadczyła o tym, że czyta wychodzące spod mojego pióra relacje z jego przygód.

— Odnoszę wrażenie, ze te opowiastki cieszą się dużą popularnością — zauważyłem

niewinnie.

— Popularnością, hm. — Ostre rysy Holmesa rozmyły się na chwilę, gdy szukał ręką

poobiedniej fajki. — Zapewne przyczynił się do tego chwytliwy tytuł.

— Pomyślałem, że Skandal w Bohemii dobrze oddaje istotę tej sprawy. — W moim tonie

pobrzmiewał odcień urazy, żaden bowiem początkujący autor nie pisze jedynie dla taniej sławy.

— Doprawdy?
Niewiara Holmesa tylko pobudzała mnie do dyskusji.
— A ty jak nazwałbyś tę sprawę, jeśli można wiedzieć? Holmes popatrzył bystrym

wzrokiem przez niebieskawą mgiełkę dymu tytoniowego.

— Niezwykła kobieta — odrzekł.
— Gdyby król czeski podzielał twoje zdanie o Irene Adler, toby ją poślubił.
— A gdyby detektywów oceniano według szlachetnego pochodzenia, Watsonie, zapewne

nie byłoby mi dane rozwiązywać najciekawszych zagadek. Poza tym nie zapominaj — lubość na
twarzy Holmesa zdradzała rzadki nastrój do wspomnień — że nawet Jego Królewska Mość
wykrzyknął: „Czyż nie byłaby z niej wspaniała królowa?!”. Nawiasem mówiąc, była to jedyna
mądra rzecz, jaką powiedział w toku całej sprawy. Ale nie zrozum mnie źle, Watsonie. Jestem
świadom, że w świecie prasy odrobina przesady jest nieodzowna. Jeżeli coś w twojej relacji budzi
moje zastrzeżenia, to przede wszystkim przeinaczenie pewnego bardzo istotnego faktu.

— Przeinaczenie? Istotnego faktu?
— W rzeczy samej.
— To niemożliwe. Artykuł jest oparty na moich notatkach, a pracując u twojego boku,

nauczyłem się zapisywać wszystko w najdrobniejszych detalach. Go prawda, od tamtych wydarzeń
minęło sześć lat, jednak…

— Nie podważam sposobu, w jaki zrelacjonowałeś szczegóły tamtej sprawy, Watsonie, lecz

to, że przyjąłeś na wiarę inne, niezweryfikowane doniesienia.

— Ale które? — zapytałem, odsuwając na bok napoczęty kawałek pysznej cytrynowej tarty

pani Hudson.

— Te dotyczące przedwczesnej śmierci Irene Adler — a właściwie pani Norton. W

niewybaczalny sposób piszesz o niej: „nieżyjąca Irene Adler”.

— O jej śmierci donosił „The Times”. Straszliwa katastrofa kolejowa we włoskich Alpach.

Ona i jej mąż Godfrey Norton byli na liście ofiar.

— Mój drogi Watsonie, nie wszystko, co się ukazuje w „The Times”, jest prawdą. —

Holmes przybrał mentorski ton, z którym, przyznaję, często potykałem się niejako dla zasady. —
Nieraz przedwcześnie obwieszczano czyjąś śmierć. Rozważ choćby mój przypadek.

Holmes nawiązywał do wydarzeń nad wodospadem Reichenbach oraz mojego mylnego

przekonania o jego zniknięciu i śmierci. Trwałem w tym błędzie aż do zeszłego kwietnia, kiedy to
Holmes niespodziewanie „zmartwychwstał”. Teraz moja pisarska próżność zaczęła ustępować
ciekawości, która powiodła mnie ścieżką wytyczoną przez bystry umysł Holmesa.

— Naprawdę uważasz, że Irene Adler nie zginęła? — spytałem z pewnym zdumieniem.
Spojrzenie Holmesa powędrowało w stronę oprawnej fotografii tejże kobiety, zajmującej

honorowe miejsce wśród jego pamiątek.

— To jedna z czterech osób, które zdołały mnie przechytrzyć, Watsonie, i jedyna w tym

gronie kobieta. Dlaczegóż więc miałaby nie przechytrzyć i śmierci?

Olbrzymia, choć nieumyślna próżność Holmesa bywała tak irytująca, jak godna podziwu

była jego niewiarygodna zdolność wywodzenia daleko posuniętych wniosków z najmniejszego
strzępka dowodu.

— Uważasz, że ona żyje? — powtórzyłem pytanie.
— Tak podejrzewam, Watsonie — odparł krótko po długiej przerwie. — Nie

przeprowadziłem śledztwa w tej sprawie, dlatego wyrażam jedynie przypuszczenie. Ale znasz
przecież metody, na których opieram swoje przypuszczenia.

Co tu dużo mówić, Holmes posiadał iście fenomenalną zdolność rozumowania; jego intuicja

była wyostrzona twardym zmysłem logicznej obserwacji.

Jeszcze raz przyjrzałem się zdjęciu kobiety w gablotce. Choć przed ucieczką z Londynu i

konfrontacją z Holmesem wyszła za Godfreya Nortona — pod listem zostawionym dla Holmesa
podpisała się „Irene Norton, z domu Adler” — niezmiennie myślałem o niej jako o Irene Adler,
operowej primadonnie i awanturnicy.

Podobnie jak wiele innych aktorek była bardzo przystojną kobietą. W toku sprawy raz tylko

miałem sposobność ją zobaczyć, i to z pewnej odległości, lecz fotografia, przedstawiająca panią
Norton w koronie bogato ufryzowanych ciemnych włosów, wiernie oddawała jej królewski sposób
bycia. Miała na sobie strój wieczorowy odsłaniający okolice biustu — a był to cudowny biust,
musiałem to obiektywnie przyznać — natomiast suknia i klejnoty tylko podkreślały jej zgrabną
sylwetkę i piękną, spokojną twarz.

Według notatek Holmesa Irene Adler była dojrzałą trzydziestoletnią pięknością, gdy ją

spotkał po raz pierwszy w roku 1888, a więc przed sześcioma laty. Holmes miał wtedy ledwie
czterdzieści trzy lata. Przyznaję, że jego nieskrywany podziw dla tej kobiety dawał mi nadzieję, że
Holmes, ta żywa machina do rozwiązywania skomplikowanych zagadek, chowa jednak, wśród
maszynerii umysłu, serca i duszy, jakiś cień męskiej podatności na kobiece wdzięki.

— Poza tym naplotłeś banialuk o mojej obojętności wobec płci pięknej w ogóle — mruknął

Holmes, wyrywając mnie z zadumy.

— Banialuk? Wydaje mi się, że dowiodłem tego wręcz naukowo.
— Miłość w moim życiu byłaby jak „piasek w delikatnym instrumencie” — przytoczył

Holmes z dobrotliwą kpiną w głosie. — Co za sposób na opisanie uczuć, które powodują ogromną
większością rodzaju ludzkiego, Watsonie! Na stare lata stajesz się romantykiem.

— Odrobina uczucia na tym surowym i często brutalnym świecie nikomu chyba nie

zaszkodzi?

— Ależ bynajmniej — pod warunkiem jednak, iż nie kłóci się ono z faktami.
— Kiedy nie może być inaczej! Fakty nie mają nic wspólnego z uczuciami.
Spójrz na tych, którzy kochają na przekór wszystkiemu — kochają nawet nikczemnych

morderców.

— Otóż to. W tym względzie masz rację, Watsonie, nie mógłbym postąpić wbrew

rozumowi. Nie mogę pozwolić, by powab ślicznej twarzy przesłonił mi fakty, które z całej duszy
pragnę obnażyć. Poza tym, skąd u ciebie ta potrzeba tłumaczenia mojego samotnictwa? Nie ja
pierwszy wyrzekłem się towarzystwa kobiet, by skupić się na wyzwaniach umysłowych.

— Jak zwykle dotykasz samego sedna! Bo i czemuż właściwie miałbyś stawiać znak

równości pomiędzy towarzystwem kobiet a uszczerbkiem na władzach umysłowych?

— Ponieważ większość kobiet jest ciężarem.
— Ciężarem? Jesteś okrutny, Holmesie. Nawet ty masz chyba w sobie dość ludzkich uczuć,

by nie traktować połowy ludzkości jak utrapienia.

Holmes zacisnął usta w pobłażliwym uśmiechu, który oznaczał, że przeciwnik wpadł w

zastawione przez niego sidła.

— Wiem, że jesteś w tej kwestii trochę uprzedzony, zważywszy na twoje bliskie związki z

nieszczęśliwie, i niewątpliwie, zmarłą Mary Watson, niegdyś Mary Morstan — rzekł ze
współczuciem. — Swoją drogą, to była wspaniała kobieta. Ale spójrz na ogół, nie na chlubny
wyjątek. Pomyśl! Czy przeciętna kobieta mogłaby bez skrępowania chodzić ze mną w nocy po
ulicach? Jak poradziłaby sobie na przedmieściach, które razem złaziliśmy, wbita w suknię z
trzydziestometrowym trenem i zawoalowany kapelusz? Czy mogłaby na moje wezwanie chwycić
za rewolwer i wyjść z domu o północy, tak jak się to zdarzało tobie? Jak ktoś nauczony mdleć pod
najmniejszym pretekstem miałby zachować przytomność w obliczu brutalnej śmierci?

— Przy okazji twoich śledztw spotykaliśmy wiele śmiałych kobiet — wtrąciłem.
— Właśnie. Poznaliśmy kilka godnych podziwu kobiet i na ogół były to samodzielne istoty,

które z wyroku losu same musiały o siebie zadbać. Twoja Mary Morstan wykazała się dużą
szlachetnością charakteru: przedłożyła uznanie dla mojego znajomego, skromnego lekarza, ponad
swoje dziedzictwo. Ale czy i ona nie omdlała, gdy napięcie sięgnęło szczytu? Sam o tym napisałeś
w opowieści, którą zatytułowałeś Znak Czterech.

Zapłoniłem się na wspomnienie tych drażliwych relacji przedmałżeńskich, które mój

przyjaciel skwapliwie wydobył ze swej niezawodnej pamięci.

— Irene Adler nie zemdlała — odparłem cicho w zakłopotaniu.
— Otóż to, Watsonie! Irene Adler nie zemdlała. Nie sprawia też wrażenia osoby, która

zginęłaby w katastrofie pociągu, w każdym razie nie prędzej, niż ja spadłbym z urwiska, choćby
nawet w śmiertelne objęcia profesora Moriarty’ego. Ludziom pokroju Irene Adler nie jest pisany
tak bierny koniec.

— Trudno doszukać się w tym żelaznej logiki.
— Moje rozumowanie jest zupełnie logiczne. Rozważ fakty. Czyż Irene Adler nie dowiodła

wielokrotnie i ponad wszelką wątpliwość, że umie zapanować nad wydarzeniami oraz ludźmi,
którzy ją otaczają? Miała dość sprytu, by przewidzieć ślubne plany króla czeskiego, i dość rozumu,
by uciec, kiedy się zorientowała, że król wyznaczył jej miejsce w swoim życiu, lecz nie w swym
sercu.

Przewidziała i to, że grozić jej będzie niebezpieczeństwo, dlatego wzięła ze sobą

kompromitującą fotografię króla w jej towarzystwie. Pięciokrotnie wymykała się jego najlepszym
agentom. Gdy Jego Królewska Mość wtajemniczył moją skromną osobę w całą sprawę, nie tylko
poznała, że próbuje się na nią zarzucić sieć, lecz także miała odwagę — odwagę, Watsonie! —
podążyć za mną i za tobą w męskim przebraniu aż pod same drzwi numeru 221B przy Baker Street
i pożegnać mnie śmiałym: „Dobranoc, panie Holmes”.

Holmes oparł się na krześle, dym unosił się znad jego rozpłomienionej twarzy jak para z

przegrzanej lokomotywy.

— Z królem czeskim — dodał — zgadzam się tylko w jednej kwestii: „Co za kobieta!”.
— Moim zdaniem to zuchwała latawica — odparłem, wciąż poczuwając się do obrony

mojej szlachetnej Mary.

Holmes uśmiechnął się smutno.
— Jakie to niesprawiedliwe, że nierząd zawsze ma twarz kobiety. Jak to ująłeś w swoim

tekście, Watsonie? „Nieżyjąca Irene Adler, osóbka tajemnicza, o raczej podejrzanej przeszłości”?
Nazywasz ją „awanturnicą”. Dwieście lat temu określano tym mianem kobiety odznaczające się
sprytem; teraz przywodzi ono na myśl raczej zakusy, zwłaszcza w stosunku do wpływowych i
bogatych mężczyzn. Uważam, że mylisz się w swej ocenie, choć jako autor masz prawo snuć
domysły na temat jej charakteru. Natomiast jej śmierć jest tylko niepotwierdzoną pogłoską.
Obawiam się, Watsonie, że w l’affaire Adler my wszyscy graliśmy jedynie role drugoplanowe,
byliśmy tłem dla sprytu i charakteru tej kobiety. Gdyby była mężczyzną, od razu dostrzegłbym farsę
w tamtym powitaniu — i pożegnaniu — wieczorem na Baker Street. Ona wie, że należy do
słabszej płci, i umie zwodzić nas, aroganckich mężczyzn, ukrywając przed nami swoją odważną
naturę. Ta kobieta nie ma sobie równych.

— A więc jesteś nią zachwycony! — wytknąłem mu natychmiast, bo nie pierwszy raz

podkreślał jej kobiecość.

— Dużo bardziej, niż gdybym się w niej durzył, Watsonie. Choć twoje staromodne serce i

czytelnicy twoich historyjek z pewnością woleliby usłyszeć, że mój zachwyt jest zaledwie miłosny.
Otóż uważam, że uciekła z Anglii nie tylko dlatego, że deptał jej po piętach król czeski, ani dlatego,
że byłem bliski złapania jej w sieć. Przypuszczam, że miała inne powody, a niektóre z nich
dotyczyły tajemniczego pana Godfreya Nor— tona. — Holmes raptem zmrużył oczy. — W każdym
razie Irene Adler nie zginęła — o nie, Watsonie, jestem tego tak samo pewien jak istnienia
Moriarty’ego. Dałbym sobie głowę uciąć!

Zamilkłem wobec takiego wyznania. Kiedy Holmes wypowiadał się z podobnym zapałem,

zawsze miał rację. Na jego niezwykły talent detektywistyczny składało się logiczne rozumowanie,
ale i znajomość ludzkiej natury — i to pomimo tego, a może właśnie dzięki temu, że sam nieludzko
izolował się od wszelkich delikatnych uczuć.

— Musisz jednak przyznać — odezwałem się w końcu — że wiele spraw, którymi się

zajmujemy, wymaga od nas wniknięcia w najgłębsze emocje. Być może zetknąłeś się w swej pracy
ze zbyt wieloma przykładami nieodwzajemnionych uczuć i rodzinnych waśni, nagłych porażek i
śmierci; nie powinieneś przenosić tego smutku do własnego życia.

— Trudno się z tobą nie zgodzić. Kluczem do wielu spraw jest cofnięcie się o całe lata,

odkrycie rodzinnych sekretów i zaszłości, które czasem sięgają jeszcze poprzedniego pokolenia. W
pewnym sensie to przeszłość kształtuje ludzi, którzy stają się ofiarami lub sprawcami w

melodramatach, jakimi są moje sprawy. Ja występuję w roli dramatopisarza, muszę podnieść
kurtynę i odtworzyć sceny w logicznym porządku. Każde zdarzenie musi znaleźć swoje miejsce w
długim ciągu poprzedzających je wypadków, jak szczeble w drabinie logiki. Wiele bym dał, żeby
się dowiedzieć, jakie pasma nieuchronnych zdarzeń kształtują takich ludzi jak Irene Adler. Pokaż
mi sposób na stworzenie większej liczby takich kobiet, a zacznę się nimi bardziej interesować!

Mój wzrok znów natrafił na obramowaną fotografię. Przyznaję, że obudziło się we mnie

jakieś nowe uczucie, zachwyt nad czymś dużo mniej uchwytnym aniżeli tylko zewnętrzny powab
tej znajomej twarzy.

— Kiedy myślę o sprawie Adler, jednej rzeczy głęboko żałuję — przyznał Holmes,

przeciągając słowa.

Wstrzymałem oddech. Czyżby oto nadeszła nieprawdopodobna chwila, w której ta

„niemająca sobie równych” kobieta ostatecznie poskromi niezawodny intelekt wielkiego
detektywa?

Holmes westchnął, przybierając wyraz rozmarzonego skupienia, jaki znałem jedynie z sal

koncertowych. Spoglądało się wtedy na niego, zatraconego w narastających tonach orkiestry lub
smutnej arii solisty, i widziało się, jak niewzruszona matematyka dźwięków buduje wspaniały
muzyczny most nad przepaścią, jaka dzieliła jego intelekt od emocji.

— Żałuję — powtórzył smutno wielki detektyw — że nigdy nie słyszałem jej śpiewu.
Rozczarowany, patrzyłem, jak Holmes unosi kieliszek w stronę zdjęcia.
— Dobranoc, panno Adler — wzniósł toast z uśmiechem, którego nawet ja nie umiałem

rozszyfrować. — Gdziekolwiek się podziewasz.

Rozdział I

Nowa znajomość

Wieczorem, gdy lampy gazowe migocą we mgle, a kamienie brukowe lśnią jak

wyglancowane buty, Londyn wydaje się krainą z Księgi tysiąca i jednej nocy. Za dnia wygląda już
dość zwyczajnie, a ulice pełne są omnibusów, jednokonek i przechodniów.

Ale właśnie to jasne, dzienne oblicze Londynu potrafi onieśmielać bardziej niż jego ciemna,

wieczorna strona; w każdym razie takie wrażenie zrobił na mnie, porządnej panience, wiosną 1881
roku. Spacerowałam londyńskimi ulicami z całym swoim dobytkiem upchanym w torbie podróżnej
u boku, nie do końca jeszcze mogąc zrozumieć, jakim trafem znalazłam się w tym miejscu, pośród
morza nieznajomych. Byłam sama, nie miałam żadnych przyjaciół i po raz pierwszy w życiu, czyli
od dwudziestu czterech lat, byłam głodna i bez dachu nad głową.

Historia mojego życia jest zwyczajna. Jako jedyne dziecko owdowiałego pastora ze

Shropshire chowałam się w domu bez luksusów, ale w atmosferze zupełnego bezpieczeństwa,
zarówno fizycznego, jak i emocjonalnego. Gdy ojciec umarł, nie zgłosili się po mnie żadni krewni.

O ślubie mogłam jedynie pomarzyć — trudno było skusić potencjalnych zalotników

ubogim, choć szacownym, pochodzeniem i wadą wzroku. Miałam nikłe pojęcie o mężczyznach i —
wyjąwszy przybyłego niegdyś w odwiedziny wikariusza o pięknym głosie i nieco odstających
uszach — nigdy nie patrzyłam na żadnego z uczuciem. Mężczyźni, rzecz prosta, odwzajemniali ten
brak zainteresowania.

Od czasu do czasu rozpamiętywałam utraconego wikariusza — nazywał się Jasper

Higgenbottom — który jednak, z powodu nieszczęśliwego ataku suchot, zmuszony był udać się na
misję zagraniczną w cieplejsze strony. Może wciąż jeszcze pomaga tam zbawiać dzikie dusze
melodyjnymi słowami pieśni Prowadź mnie, Światło.

Jeżeli o mnie chodzi, miejscowi parafianie szybko znaleźli dla mnie rodzinę poszukującą

przyzwoitej i oczytanej panienki do opieki nad dziećmi — i tak zostałam guwernantką.

Jak było do przewidzenia, potrzeba stałej pracy przyciągnęła mnie w to samo miejsce, które

skusiło wiele innych dziewcząt ze wsi. Moja rodzina przeniosła się do Londynu, do tej wielkiej
piasty olbrzymiego kołowrotu Imperium Brytyjskiego, nad którym słońce nigdy nie zachodzi.

Po zmianie pracodawców trafiłam na Berkley Square do domu pułkownika Codwella

Turnpenny’ego, gdzie zajmowałam się jego trzema układnymi córkami, a niekiedy również nieco
mniej układnym pekińczykiem. Wiodłam wygodne, bezpieczne i przewidywalne życie, z którego
byłam całkiem zadowolona — przynajmniej do czasu pewnego zdarzenia, które dało mi jedyny do
tej pory posmak życia opisywanego na kartach romantycznych powieści.

Wujek moich podopiecznych, brat ich matki, pan Emerson Stanhope, był młodym i

urodziwym dżentelmenem, dwudziestoczterolatkiem o wesołym usposobieniu. Jak bardzo wesołym
— o tym przekonałam się pewnego razu, grając z dziewczętami w ciuciubabkę po żmudnych
zajęciach z geometrii. Siostry zawiązały mi oczy, zakręciły mną jak pokrywką i puściły wolno w
pokoju, w którym odbywały się lekcje. Nie mogłam znaleźć ani jednej, gdy nagle usłyszałam czyjeś
syknięcie. Po chwili natknęłam się na nieruchomą przeszkodę. Zamiast jednak dotknąć
bawełnianych sukienek moich podopiecznych, przesunęłam zbłąkanymi palcami po wełnianym
surducie. Zawahałam się, ale słysząc chichotanie dziewcząt, powędrowałam rękoma wyżej, aż
wyczułam satynową klapę, a potem parę bokobrodów… Zamarłam w bezruchu i aż bałam się
pomyśleć, kto taki stoi przede mną w milczeniu, uległy wobec dotyku moich nieśmiałych dłoni.
Dopiero po chwili uprzytomniłam sobie, że dziewczęta śmieją się ze swobodą, na jaką rzadko
pozwalały sobie przy dorosłych, może z wyjątkiem mnie i…

— Pan Stanhope — wyszeptałam.
— Brawo! — odrzekł on, rozwiązując mi opaskę.
Ale nawet wtedy nie widziałam go zbyt dobrze z powodu wady wzroku. Pan Stanhope tonął

we mgle, a jego niewyraźne rysy układały się w jakiś nieodgadniony wyraz.

— Panno Huxleigh — powiedział do mnie — wygląda pani całkiem jak pani podopieczne.

— I odgarnął mi kosmyk włosów z policzka.

Dziewczęta podbiegły i zaczęły mnie ciągnąć za ręce, błagając, byśmy nie przerywały

zabawy. Zanim jako tako uładziłam zmierzwione włosy, pan Stanhope cofnął się do drzwi i mrugnął
okiem na pożegnanie.

Kiedy w 1878 roku zaczęły się kłopoty w Afganistanie, najpierw oddział pułkownika

Turnpenny’ego wysłano na wojnę, a niedługo potem pan Stanhope wyjechał z innym pułkiem.
Wcześniej przedefilował ulicami w paradnym mundurze, ku wielkiemu rozbawieniu siostrzenic.
Wkrótce żona i dzieci pułkownika wróciły do Indii — beze mnie. Dzieci osiągały już wiek, w
którym aż nazbyt wyraźnie demonstrują swoją niezależność, i nie byłam dłużej potrzebna. Wojna
sprawiła, że guwernantek było więcej niż wolnych posad i nawet moje świetne referencje na nic się
zdały; nie znalazłam nowej pracy.

Bez powodzenia przeglądałam kolumny ogłoszeniowe w gazetach. Niekiedy mój wzrok

zabłądził między doniesienia z pułków, ale zaraz karciłam się w myślach za nazbyt wybujałą
wyobraźnię — i wczytywałam się w wiadomości z Afryki, gdzie przebywał mój pierwszy obiekt
westchnień. Nic jednak nie było w stanie przesłonić powagi położenia, w jakim się znalazłam.

Zmalała nawet dostępność prac biurowych, po tym jak do Londynu zawitała mała czarna

bestia — garbata, hałaśliwa maszyna, która jakby samoistnie wypluwała słowa na papier. Pismo
miałam ładne i dość czytelne; cóż jednak z tego, skoro teraz wszyscy szukali osób ze stwardniałymi
palcami do wciskania tych dziwacznych przycisków — w tym sensacyjnego klawisza, który
umożliwiał pisanie zarówno wielkimi, jak i małymi literami — w tempie, które było ponad ludzkie,
a przynajmniej ponad moje, siły.

W końcu znalazłam posadę w dużym sklepie u Whiteleya w Bayswater. Pensja była niska,

lecz zapewniono mi pokój i wyżywienie. Delikatne perkale, które codziennie przewijały się przez
moje dłonie, wywierały na mnie kojący wpływ, podobnie jak szmer kobiecych głosów, czysty
dźwięk nożyczek i równe zwoje materiałów starannie odmierzanych na stołach krajalniczych.

Takie skromne życie wiodłabym zapewne aż do staropanieństwa, gdyby nie to, że po trzech

latach pracy nagle i niezasłużenie wyrzucono mnie na bruk. Mówiąc pokrótce, zwolniono mnie bez
ostrzeżenia, nie wystawiając referencji. Nie było nawet czasu na otrząśnięcie się z szoku, gdyż
bardzo szybko przekonałam się, jak trudno żyć bez cotygodniowej wypłaty. Nadszedł dzień, w
którym zmuszona byłam wybierać między jedzeniem a mieszkaniem. Właścicielka kazała mi

natychmiast spakować moje rzeczy — nieważne w co — i zwolnić pokój.

I oto błąkałam się po rojnych ulicach Londynu, a odgłos końskich kopyt przypominał mi

stukot klawiszy czarnej bestii, wieszczących moją zgubę w takcie trzy czwarte. Ojciec zawsze
wypominał mi wybujałą wyobraźnię, lecz tego dnia nie miałam pojęcia, dokąd pójdę ani co się ze
mną stanie.

W tłumie kamiennych, obojętnych twarzy mijałam wystawy sklepów, w których jeszcze

niedawno przyglądałam się towarom. Teraz czułam się tak, jakbym w ogóle nie miała wstępu do
świata handlu i stosunków międzyludzkich. Byłam bez grosza przy duszy! Dla kogoś o mojej
wrażliwości oznaczało to trwogę, której nie sposób wypowiedzieć.

Zaczęłam zwracać uwagę na brudnych chłopców włóczących się nawet po lepszych ulicach

tego wielkiego miasta. Zastanawiało mnie, gdzie te chuderlawe istoty znajdują żywność i dach nad
głową. Odkryłam w sobie nawet cień bolesnego współczucia dla nieszczęsnych, wynędzniałych
kobiet, które uciekały się do kupczenia własnym ciałem na obskurnych uliczkach Whitechapel.

W takim to ponurym zamyśleniu przeciskałam się przez ciżbę przechodniów, z prawą ręką

opartą na torbie, która z każdym krokiem obijała się o moją wełnianą sukienkę.

Ogarniał mnie już szczęśliwy stan, w którym człowiek jest tak osłabiony przez głód, że

odczuwa go niezbyt dotkliwie. Nie wiedziałam, co ze sobą pocznę, gdy nastanie zmrok.

Z posępnego odrętwienia wyrwało mnie gwałtowne szarpnięcie, jakby ktoś pociągnął za

moją torbę. Spojrzałam pod nogi i zobaczyłam przyczajonego u mego boku ulicznika; rozpalone
oczka w umazanej brudem twarzy lśniły jak dwa miedziaki.

— Tak? — spytałam, zbyt oszołomiona, by potraktować to nędzne dziecię z surowością, na

jaką zasługiwało.

Zanim jednak zdążyłam cokolwiek zrobić, a okropny malec odpowiedzieć, wmieszał się

ktoś trzeci. Jakaś kobieta wynurzyła się z tłumu i chwyciła pędraka za ramię. Gdyby nie to, że była
dobrze ubrana, odruchowo stanęłabym w obronie małego obdartusa.

Tymczasem ubiór tej kobiety był wspaniały — całe przedramię okrywała mufka z

bobrowego futra. Elegancko przekrzywiony kapelusz z brązowego filcu zdobiły aksamitne kokardki
oraz pawiego koloru ptaszek w pełnym locie.

Stała przed nami niczym wspaniała bogini, jej ciemne oczy migały płomieniami,

bursztynowe kolczyki kołysały się szeroko. Dopiero po chwili anielską twarz wykrzywił
nieprzyjemny grymas. Z ust damy popłynął potok królewskiej angielszczyzny tłumaczonej na język
kucharek.

— Tu jesteś, ty parchaty nicponiu! Puszczaj bagaż tej pani, albo każę cię wyszorować i

poskładać, tak że cię rodzona matula nie pozna!

— Nie mam matuli! — odszczeknął chłopiec w tej samej paskudnej gwarze. Przestał jednak

ciągnąć moją torbę. Dopiero teraz dotarło do mnie, że chciał ją zabrać.

Dama wciąż trzymała go mocno za rękę.
— Nie powinno mnie to dziwić — orzekła nieco łagodniej— szym głosem.
— Masz tu ćwierć pensa. Choć przez chwilę trzymaj łapy z dala od porządnych ludzi. No,

zmykaj!

Malec obdarzył swoją dobrodziejkę chytrym uśmiechem tchórzofretki. Potem jednak

wcisnął monetę do kieszeni, zuchwale uchylił zatłuszczonej czapki, po czym wśliznął się między
tłum.

Bezwiednie starałam się zacisnąć palce na uchwycie torby, ale przerażenie wypompowało z

nich całą krew. Wysunął mi się z dłoni, lecz moja wybawicielka w okamgnieniu chwyciła za niego.

— Dzię… dziękuję — wyjąkałam. — Skąd pani wiedziała…? Jak pani spostrzegła…?
Jej twarz przybrała wyraz spokoju, jaki często gości na obliczach pięknych kobiet i niekiedy

brany jest mylnie za oznakę samozachwytu.

— Mam dziwaczny zwyczaj — wyznała z uśmiechem. — Przyglądam się ludziom.
Oczarowana samym jej tonem, ledwie dostrzegłam osobliwość tych słów. Mówiła głosem

głębokim i ekspresywnym jak wiolonczela — nie było w nim ani śladu londyńskiej gwary, choć z
drugiej strony, jej akcent nie był też całkiem… czysty.

— Nazywam się Irene Adler — mówiła dalej wobec mojego niemego zdumienia. Oczy jej,

koloru złotawo lśniącego brązu, który przywodził na myśl najdroższy bursztynowy aksamit z
mojego byłego sklepu, obrzucały mnie spojrzeniem. — Jestem trochę roztrzęsiona po tym zajściu.
Napijesz się ze mną herbaty w tamtej cukierni na rogu?

Zawahałam się. Czułam niemoc w kolanach, a w portfelu miałam jeszcze większą pustkę

niż w brzuchu.

— Zapewniam cię, że jestem porządną kobietą. To znaczy, na ogół — dodała kpiąco. —

A… damie nie przystoi przecież wchodzić do publicznych miejsc bez towarzystwa.

Nuta ironii w jej głosie kazała mi przypuszczać, że chodzi bardziej o mnie niż o nią. Ale w

jej spojrzeniu wciąż było wiele serdeczności, aczkolwiek wymawiając słowo „porządna”,
nieznacznie wydęła wargi.

— Daj się zaprosić — nalegała. Dłoń w rękawiczce zatrzymała się teraz delikatnie na moim

łokciu, jak gdyby wcale nie tarmosiła przed chwilą ręki ulicznika. — Będę ci wdzięczna za
towarzystwo, muszę ochłonąć ze strachu.

Jeżeli Irene Adler była przestraszona, to ja byłam chińską cesarzową. Mimo wszystko, z

ociąganiem, pozwoliłam się zaprowadzić do cukierni i posadzić w przytulnym kącie pod oknem.

— Herbata. Niech będzie miętowa — powiedziała Irene do dziewczyny w fartuchu. — I

talerz ciastek, największych, jakie macie.

Przyglądałam się jej w milczeniu jak widownia zapatrzona w aktora grającego na deskach

teatru. Miała na sobie kostium z gęstej ciemnobrązowej tkaniny, właściwy na rześki marcowy
dzień. Poloneska na płożącej się spódnicy przechodziła z tyłu w turniurę i przewiązana była
mocnym jedwabnym paskiem, na którym widniał dominikański supeł. Lata spędzone w dziale
bławatnym uwrażliwiły mnie na modniarskie niuanse, ale nic nie mogło mnie przygotować na
wykwintny szyk mojej herbacianej towarzyszki.

Irene Adler zdjęła imponującą mufkę, po czym zwinnymi, eleganckimi ruchami zaczęła

zsuwać skórzane rękawiczki, palec po palcu. Patrząc na jej twarz, doszłam do wniosku, że mogłaby
reklamować mydełka — jej brązowe, głęboko osadzone oczy w zależności od emocji skrzyły się to
czernią, to jasnym złotem, jak ten jubilerski kamień zwany tygrysim okiem; usta miała obficie
wykrojone, nos prosty, rzęsy gęste, a cerę jak płatki kamelii. Spod kapelusza wystawały błyszczące
kasztanowe włosy.

Cała jej aparycja tchnęła polorem, werwą i pewnością siebie.
Przestałam o niej myśleć, dopiero gdy poczułam w nozdrzach rześką woń herbaty. Jakaż

była smaczna i rozgrzewająca! Obmyła moje podniebienie z przykrego posmaku ostatnich kilku
dni. Wpatrywałam się jak mała dziewczynka w potrójną tacę obłożoną kanapkami z ogórkiem,
ciastkami, kuszącymi herbatnikami o rozmiarach jednego kęsa. Głód ostry jak sztylet przeszył mnie
nagle raz i drugi.

— Nie powiedziałaś mi, jak masz na imię — rzekła Irene, dziarsko sięgając po kanapkę z

ogórkiem, aż sama odruchowo wyciągnęłam dłoń po jakiś przysmak.

— Penelope Huxleigh. Byłam… guwernantką. — Nie mogłam już dłużej powstrzymywać

ani głodu, ani ciekawości. Włożyłam naraz do ust całe ciastko, po czym zapytałam: — Jak Pani to
zrobiła? Nikt inny nie zwrócił uwagi, nawet po tym, Jak złapała pani to dziecko. Ja sama ledwie je
spostrzegłam.

— Moja droga, mów mi Irene. W końcu razem walczymy z przestępczością. Ale wcale się

nie dziwię, że nie zauważyłaś tego małego nicponia. Ja też go w pierwszej chwili nie dojrzałam —
przyznała moja nowa znajoma. — Patrzyłam na ciebie.

— Jak to? Obserwowałaś mnie? Irene Adler roześmiała się.
— Nie tyle obserwowałam, ile spostrzegłam, z tego samego powodu, dla którego wypatrzył

cię nasz mały złodziejaszek. Szłaś powoli, byłaś… zamyślona. Złodzieje torebek właśnie takie
ofiary lubią najbardziej.

Zarumieniłam się, gdyż bezwiednie wyciągnęłam rękę po następne ciastko.
— Zjedz wszystko — nalegała moja dobrodziejka z wigorem, który pobrzmiewał we

wszystkim, co mówiła. — Wszystko, co zostawimy, pożre obsługa kuchenna. Sądząc po talii naszej

kelnerki, wcale nie potrzebują aż tyle.

Znów spąsowiałam i zaczęłam szukać wzrokiem obgadywanej dziewczyny.
— Nie słyszy nas — rzekła cicho Irene. — Jest na drugim końcu sali, przy barku z herbatą.
— Rzeczywiście przyglądasz się ludziom.
— Naturalnie. To moja praca. Jestem aktorką.
— Aktorką? — Moja ręka zawisła w bezruchu nad smakowitymi ptifurkami. Ojciec nigdy

by mi nie pozwolił zadawać się z ludźmi teatru, a już na pewno nie chciałby, żebym jadła z nimi
ciastka.

— Teraz ty mnie zakłopotałaś — rzuciła beztrosko Irene. — Co za przykry ton. Równie

dobrze mogłaś powiedzieć „zamiataczka”. Tak, jestem aktorką, ale przede wszystkim śpiewaczką
operową.

Odetchnęłam i chwyciłam upatrzony smakołyk.
— Ach, śpiewaczką. To co innego.
— Czyżby? — Irene zacisnęła usta w tajemniczym kocim uśmiechu; — Opera to zupełnie

przyzwoite rzemiosło.

— To miło, że tak uważasz.
— Muzyka nobilituje — rzekłam po chwili przerwy, bo z niewiadomej przyczyny nagły

przypływ pożywienia przyprawił mnie o ból głowy. — Przedstawienie bez muzyki to tylko
udawanie. Choć gdyby opery śpiewano po angielsku, ludzie przekonaliby się, że to dość okropne
opowieści o niezbyt szlachetnych postaciach.

— W takim razie wypada się cieszyć, że śpiewam po francusku, włosku i niemiecku. O

czym — tego londyńczycy nie muszą wiedzieć.

— Mam wrażenie, że się ze mnie naigrawasz.
— Wprost przeciwnie, naigrawam się z samej siebie. Chyba taki już mój los, że nikt mnie

nie rozumie. — Jej żywe spojrzenie nagle się ociepliło, jak mocna herbata posłodzona miodem. —
Ale, ale, miałaś trudny dzień, dużo chodziłaś. Powinnaś więcej zjeść.

— Już nie mogę — odparłam i była to prawda. Mój wyposzczony żołądek buntował się

teraz przeciw nadmiarowi jedzenia. — Ale skąd wiedziałaś, że cały dzień chodzę po mieście?

— Rano padał deszcz. — Zerknęła w stronę mojej falbany z końskiego włosia, opadającego

sztywno na podłogę. — Twoja spódnica przemokła, oblepiła się piaskiem, a potem wyschła.
Wzdłuż rąbka widać ślad po kałużach.

— Och. — Zaczęłam strzepywać brud rękawiczką. — Nie zauważyłam.
— Na pewno miałaś inne rzeczy na głowie — powiedziała Irene w taki sposób, że

popatrzyłam jej w oczy. Przenikały mnie bystrym spojrzeniem, które zdawało się mówić: wiem
wszystko o twoim nędznym losie.

Zaczęłam się zbierać do wyjścia, mimo że nalegała, bym zjadła coś jeszcze. Zastanawiałam

się, czy ona wie, jaka jestem głodna, i czy wiedziała od samego początku. Taca była jeszcze w
połowie pełna; uprzytomniłam sobie, że choć Irene udawała, że je razem ze mną, to w
rzeczywistości prawie nic nie zjadła. Mnie zostawiła większość.

Wyłożyła na stół parę monet, potem sięgnęła po bobrową mufkę i wstając, zaczęła wkładać

rękawiczki.

Byłam zakłopotana dobrocią tej obcej mi osoby. Nie mogłam patrzeć, jak wykłada pieniądze

na stół, więc ponownie zaczęłam otrzepywać rękawiczkami zabrudzoną spódnicę, rzecz jasna, bez
najmniejszego skutku, ale przynajmniej zapanowałam nad wstydem i poskromiłam dziwny strach,
który chwytał mnie za gardło na myśl, że wkrótce znów zostanę sama.

— Gotowa? — spytała wesoło Irene i wyjęła rękę z mufki, by wyprowadzić mnie na

zewnątrz, jak gdybym wcale nie była w pełni zdrową sierotą po pastorze Huxleigh, lecz co
najwyżej starą wdową po jego ojcu.

Na dworze rześkie powietrze przepojone zapachem dymu i węgla przypomniało mi o moim

smutnym położeniu. Znów ogarnęło mnie posępne odrętwienie, tak jakby podwieczorek z Irene
Adler był tylko snem, a moim prawdziwym światem były zamglone i mokre ulice.

— Proszę. — Policzki Irene zaróżowiły się na chłodzie, a może po prostu z

podekscytowania. Zaciągnęła mnie do pierwszej z brzegu wnęki z drzwiami. — To na później.

Ku mojemu zdziwieniu, zaczęła ze swej pojemnej mufki wyciągać ciastka.
— Masz tylko tę torbę? — spytała. — Poczekaj. — Położyła mi górę pyszności w dłoniach i

wyszła na ulicę. Po krótkiej rozmowie z pomarszczonym sprzedawcą kasztanów powróciła,
wymachując pustą papierową torebką. — Włóż je tutaj. Zjesz sobie na kolację.

— Nie mogę! Irene, to jest kradzież. To tak samo nieuczciwe jak to, co chciał zrobić tamten

gałgan! Jak ty to… kiedy to…? Nie, nie, muszę stanowczo zaprotestować.

— Tak, tak, wiem, że musisz — potaknęła Irene, wsypując łakocie do torebki, zupełnie

głucha na moje oburzenie. — Ale pomyśl! Gdybyśmy były tak pulchne jak obsługa w tej cukierni,
mogłybyśmy z łatwością spałaszować wszystko, co nam przyniesiono, i nie zapłaciłybyśmy ani
pensa więcej. Czy mamy zostać ukarane za mniejszy apetyt? Po prostu zjemy te ciastka w innym
miejscu i czasie.

— Wcale nie „my”! To ja będę winna tej… kradzieży.
— Nonsens. To ja je stamtąd zabrałam, nie ty. Biorę to na siebie — nalegała, potrząsając

głową, aż potakiwały jej pióra sterczące z kapelusza. Utkwiła we mnie lśniące, a zarazem dziwnie
przeszywające spojrzenie. — Poza tym, czyż nie mam racji, że niedługo znowu będziesz głodna?
Czy nie zjadłabyś z chęcią całej swojej porcji, a potem jeszcze mojej, gdyby nie to, że żołądek
skurczył ci się z głodu?

— Ja… ja… — zaczęłam, lecz nie potrafiłam znaleźć słów.
Nawet moja mocno już zszargana duma nie mogła znieść tego, że inna osoba, w dodatku

nieznajoma, tak dobrze zdaje sobie sprawę z mojego żałosnego położenia.

Irene zwinęła torebkę i wcisnęła mi do rąk.
— Możesz je zjeść w domu. — Coś w mojej twarzy musiało drgnąć, bo nagle zmrużyła

swoje pełne wyrazu oczy. — A może — rzekła raptem, podobna do improwizującej aktorki, która
postanawia porwać swą publiczność — a może wstąpisz do mnie? Skoro to ja jestem główną
winowajczynią. Skoro wrodzona dobroć odbiera ci apetyt, może chociaż popatrzysz, jak się
zajadam, a wierz mi, że to zrobię, jeśli będę musiała. W każdym razie sumienie i tak masz czyste.

— Do ciebie? Do domu?
— Proponuję złapać dorożkę, zanim jakiś inny łapserdak wykradnie nam nasz łup. Oni są

jeszcze głodniejsi niż ty.

Na swoją obronę mam jedynie to, że byłam zmęczona i zafrasowana bardziej niż

kiedykolwiek w moim dotychczasowym życiu. Nieomalże mdlałam z głodu, a zmęczenie odarło
mnie z wszelkiego honoru, jakim mogłabym się unieść.

Bóg mi świadkiem, że sama nie wiem, kiedy to się stało; w każdym razie, po chwili

znalazłam się w jednokonnej dorożce turkoczącej po londyńskim bruku do niewiadomego celu,
który Irene Adler, na co dzień aktorka i śpiewaczka operowa, a okazjonalnie złodziejka, nazywała
domem.

Rozdział II

Przejmująca opowieść

Nie nawykłam do luksusu, jakim były dorożki, za to Irene Adler wdrapała się do zacienionej

budy jak osoba mocno zżyta z wygodą.

— Eversholt Street — poinstruowała fiakra, ogorzałego, wychudłego jegomościa o

zapadniętych oczach i nieprzyjemnym spojrzeniu.

Trzasnęły lejce i dorożka szarpnęła naprzód. Uliczne widoki, jeszcze przed chwilą boleśnie

rzeczywiste, zaczęły przelatywać bokiem jak iluzyjne obrazy w latarni magicznej, ukazując na
przemian biednych przechodniów i takich jak my uprzywilejowanych pasażerów.

Stukot końskich kopyt kamuflował wesołe burczenie mojego brzucha, który znów

niegrzecznie domagał się jedzenia. Siedziałam bez słowa, próbując rozpoznać w pamięci adres
wskazany przez Irene.

Dorożka skręciła na rogu, potem jeszcze kilka razy w krótkich odstępach. Droga się zwęziła

i pociemniała w sztucznym mroku wyniosłych budynków i powoli zapadającym zmierzchu. Mdłe
latarnie dorożki świeciły po bokach, w powietrzu wyczuwało się wymieszane zapachy niezdrowych
potrawek duszonych w tłocznych domach czynszowych. Przypomniałam sobie groźną twarz fiakra i
znowu pożałowałam, że zgodziłam się pojechać z Irene — lecz ona już wyciągała z mufki ozdobną
torebkę i zaczynała wybierać z niej monety.

Wtem pojazd stanął tak gwałtownie, że omal nie spadłam z siedzenia. Irene otworzyła niskie

drzwiczki i zeskoczyła w mroki ulicy. Natychmiast poszłam w jej ślady, bojąc się zostać całkiem
sama w obcym miejscu.

Tymczasem woźnica oparł się całym ciałem o zadaszenie dorożki. Wodze luźne jak wstążki

leżały na wychudłym końskim zadzie — biedne zwierzę, pomyślałam, miejskie szkapy zawsze
mają ciężej niż ich kuzyni ze wsi.

Irene tymczasem skupiła się na osłabłym woźnicy.
— Ależ ten człowiek jest chory! Czy możesz stamtąd zejść, biedaku?
Słysząc ten żywy ton, mężczyzna uniósł głowę. Rozejrzałam się nerwowo wokoło,

wypatrując pomocy. Była już pora, o której porządne osoby schodzą się do domów przed kolacją.
Byłyśmy całkiem same z fiakrem, chorym… lub zwyczajnie pozorującym chorobę w jakimś
niecnym celu.

Chwyciłam Irene za rękaw i szepnęłam dyskretnie:
— To może być podstęp, żeby nas okraść.
— Nie mamy nic cennego — odparła Irene. — Pomóż mi go podeprzeć, to chłop na schwał.
Ciężkie jak z ołowiu ramię zawisło mi na ramionach i woźnica zszedł na ulicę. Irene

pokierowała go na niedawno przez nas zwolnione siedzenie dla pasażerów. Mężczyzna zaległ na
nim jak martwy.

— Prędko, Penelope, masz chusteczkę?
— Ja? Chusteczkę? Oczywiście!
— Daj mi ją. Będzie potrzebna.
Przetrząsnęłam torbę i wydobyłam chusteczkę z irlandzkiego lnu, wyhaftowaną przez

mojego kuzyna Hiacynta fiołkami w rzeczywistym kolorze, choć nieco dziwnych kształtach.

— Czy taka wystarczy?
Irene nic nie odpowiedziała, tylko przycisnęła moją nieskazitelnie czystą chusteczkę do

zbójeckiej twarzy fiakra.

— Krwotok z nosa — orzekła ze znawstwem.
— Boże jedyny! — zaprotestowałam, widząc, jak moja cenna pamiątka tamuje falę ciemnej

krwi.

Irene pochyliła się nad nieszczęśnikiem.
— Wszystko w porządku?
Na to mężczyzna roześmiał się — zbyt głośno i zbyt gorzko, jak na kogoś wycieńczonego.

Przycisnęłam torbę do boku.

— Ani trochę — odparł szorstko i bez tchu. — Ale dziękuję, ze pani pyta. Mam taką

przypadłość…

Irene odsunęła się nieco, jakby chciała zapamiętać jego napiętą twarz.
— Pan jest poważnie chory — orzekła. — Wycieńczeniu nie powinny towarzyszyć wypieki.

To pewnie problemy z sercem? Ciężki przypadek choroby, która dotyka nas wszystkich.

Mężczyzna zdjął z twarzy moją powalaną chusteczkę i wpatrywał się w Irene.
— Niech mnie, czy pani jest… lekarką? Irene zaśmiała się z żalem.
— To chyba jedyny zawód, o jaki mnie jeszcze nie posądzano. Ale jestem Amerykanką. A

pan? Pewnie z Zachodu, sądząc po nosowej wymowie. A te zgrubiałe dłonie podpowiadają mi, że
nie miał pan lekkiego życia.

Nieborak wydawał się bardziej stropiony jej przenikliwością niż stanem własnego zdrowia.

Znów utkwił w niej spojrzenie — dziwne, skupione, jak gdyby rozważał jakieś sprawy
wykraczające poza to miejsce i czas. Wreszcie odezwał się głosem pełnym rozpaczliwej

determinacji:

— Lekko nie było, a śmierć będę miał jeszcze cięższą, ale umrę szczęśliwy dzięki temu, co

zrobiłem na Brixton Road. Ach. — Rozmasował lewy bok, po czym ciągnął z taką samą
determinacją: — Zresztą, niedługo wyjeżdżam z Londynu, tak czy inaczej. Żywy czy martwy, to
bez różnicy. Zrobiłem swoje.

— Nikt nie powinien pragnąć śmierci — wtrąciłam z poczucia obowiązku — jakkolwiek

wielka jest pokusa, by spocząć na łonie Boga.

Czarne oczy woźnicy przeszyły mnie dzikim spojrzeniem, aż doszłam do wniosku, że

powinnam trzymać język na uwięzi.

— Bogu chyba nie spodobałby się pomysł, aby Jefferson Hope spoczął na jego łonie,

panienko — rzekł szorstko. — Ale jesteś delikatną kobietką, jak moja zmarła Lucy, i masz prawo
się łudzić.

Ból wykrzywił mu rysy; palce zbielały na kłykciach i zacisnęły się w pięści.
— Oddałbym wszystko, żeby móc ją znowu zobaczyć — wszystko prócz wiecznych mąk

piekielnych.

— To pańska żona? — spytała łagodnie Irene.
— Lucy? — rzekł Jefferson Hope bez otwierania oczu. — Nie, ale powinna nią być i byłaby

nią została, gdybym wrócił o dzień wcześniej, zanim Stangerson i Drebber, przeklęci obłudnicy,
załatwili starego Johna Ferriera i siłą wzięli moją Lucy do mormońskiego haremu Drebbera.

Irene usiadła na podnóżku dorożki, jakby to był taboret. Nie tylko nie wyglądała na

przerażoną, jak wypadało każdej kobiecie wrażliwego usposobienia, ale wręcz była zafascynowana.
Ja zaś oparłam się o bok dorożki, zbyt otępiała, by cokolwiek powiedzieć.

Jefferson Hope mówił dalej zmęczonym szeptem.
— Kiedy stary Ferrier znalazł moją Lucy, była jeszcze dzieckiem, zagubionym na Wielkiej

Pustyni Słonej daleko na Zachodzie. Uszła z życiem z napadu na wozy osadników. Potem oboje
znaleźli schronienie u mormonów — pod warunkiem, że wstąpią do tego ich przeklętego kościoła.
John wychował Lucy jak własne dziecko. Przestrzegał tych dziwnych mormońskich zwyczajów, ale
nigdy nie wziął sobie nawet jednej żony i bronił Lucy przed poligamią.

— Poligamią? — powtórzyłam słabym głosem, ale Hope mówił dalej, nie przerywając.
— Lucy wyrosła na jego spadkobierczynię, bo John Ferrier miał głowę na karku, a ta zgraja

ceni sobie sukcesy w życiu doczesnym. Zajechałem w tę przeklętą dzicz w interesach i już tam
zostałem, bo pokochałem Lucy, a ona mnie. Ale Stangerson i Drebber mieli chrapkę na majątek
Ferriera, a Drebber ostrzył sobie zęby na moją Lucy, więc wzięli jedno i drugie, kiedy ja byłem w
rozjazdach. Zabili starego Johna i zmusili Lucy — nie powiem, że „do ślubu”, chociaż odprawili
jakąś bezwstydną ceremonię — ale do życia z Drebberem.

Przekrwione oczy Jeffersona Hope’a zwęziły się jak u wilka.
— Przez dwadzieścia jeden lat tropiłem ich po pustynnych bezdrożach i po tej ogromnej

brukowanej dziczy wielkich miast, amerykańskich i europejskich. Wiedzieli o tym i uciekali przede
mną jak owce. Aż w końcu…

Struchlałam, dostrzegłszy w tej nieprzejednanej twarzy podobieństwo do samego charta

gończego niebios

[1]

. Irene nachyliła się nad chorym, jej oddech poruszał woalką, która otaczała jej

twarz.

— Czy i ją zabili?
— Pewnie by to zrobili. Ale po tym jak John zginął, a ja nie mogłem jej uratować — bo cała

ta szajka dybała na mnie — Lucy… odeszła na zawsze; zmarła po paru miesiącach i tylko Bóg
raczy wiedzieć, co przeszła. — Grymas wykrzywił mu twarz, lecz po chwili ustąpił nagle. — Lucy
była ze mną duchem, przez cały ten czas, nawet kilka dni temu, gdy Enoch Drebber, którego
tropiłem, zatrzymał moją dorożkę. Wywiozłem go do pustego domu przy Brixton Road i tam
rozliczyłem z jego grzechów. Bóg mi świadkiem, że zrobiłem to dla mojej kochanej Lucy! I
zrobiłbym to znowu.

— Co takiego dokładnie pan zrobił? — spytała chłodno Irene.
Woźnica otworzył szeroko oczy, ponownie się jej przyglądając. Potem zaśmiał się,

przysięgam na Boga w niebiosach.

— Pani też nie jest tchórzliwa, prawda? Trzeba mieć mocne nerwy, żeby się opiekować

mordercą, i to w dodatku umierającym.

Mój stłumiony okrzyk przeciął ciemne i mgliste powietrze jak odległy bicz, ale nikt nie

zwrócił na to uwagi. Irene Adler i Jefferson Hope wyglądali, jakby jedno udzielało drugiemu
potajemnej spowiedzi. Doprawdy przedziwna scena rozgrywała się na mych oczach w tej cichej i
zadymionej uliczce. Przy całej makabryczności tego przedstawienia nawet ja nie mogłam oderwać
od niego wzroku.

— Co mi szkodzi wyznać prawdę — rzekł w końcu woźnica, nie odrywając oczu od Irene.

— Może to moja ostatnia okazja. Niech jakaś dusza na tym świecie wie, że John i Lucy Ferrierowie
doczekali się pomsty, że Jefferson Hope nie spoczął, dopóki nie wymierzył spóźnionej
sprawiedliwości. — Naraz drgnął i przycisnął rękę do prawego boku. — Obrączka! Oby tam ciągle
była! Nie chciałbym jej znowu zgubić, złażąc z kozła. Ledwie ją odnalazłem na Brixton Road.

Irene włożyła rękę do wskazanej przez niego kieszeni i wyciągnęła prostą złotą obrączkę

zawiniętą w zmięty papier gazetowy.

— O tym pan mówi?
— Tak! Tak… Oto obrączka, którą siłą włożono Lucy na palec, odprawiając parodię ślubu.

Teraz w końcu jest czysta. Obmyta w wilczej krwi, że się tak wyrażę. — Mówiąc to, posłał mi
sardoniczne spojrzenie, od którego dreszcz przebiegł mnie pod gorsetem.

— Teraz mogę umrzeć w pokoju — ciągnął. — Ale nie myślcie, że nie dałem im szansy się

bronić. Byłem dla nich dużo łaskawszy, niż oni dla Lucy i jej ojca. Miałem przygotowane dwie pary
tabletek. Tylko jedna para, uważacie, była zatruta. Taka była moja dla nich propozycja. Wybierzcie
tabletkę i niech Wszechmogący zdecyduje, kto będzie żył, a kto ma umrzeć. Oczywiście, mnie
samemu zostało już wtedy niewiele dni, bo od dawna zżerała mnie choroba. Ale musiałem im się
najpierw odpłacić i zobaczyć ich przerażone twarze. Bo nawet gdybym wówczas wykorkował — no
cóż, przynajmniej przypomniałem im o śmierci, którą sprowadzili na drogich mi ludzi.

— Ale pan nie umarł, a oni tak — odezwała się Irene refleksyjnym tonem.
— Chociaż inny na twoim miejscu w ogóle nie dałby im takiej szansy.
— O tak, umarli. Nie wiem, czy nie za prędko. Najpierw Drebber, a Stangerson później, w

hotelu. Ale zgubiłem obrączkę, którą zdjąłem z martwej dłoni Lucy, zanim ją pochowali na pustyni.
Na szczęście jakiś człowiek ogłosił w gazecie, że ją znalazł. Posłałem po nią znajomego, bo bałem
S1ę, że może to władze zastawiły na mnie pułapkę.

— „Dziś na Brixton Road — czytała wolno Irene ze skrawka gazety rozjaśnionego

migotliwym światłem dorożki — na Jezdni między karczmą Pod Białym Jeleniem i Holland Grove
znaleziono gładką obrączkę ślubną ze złota. Zguba czeka na właściciela u doktora Watsona pod
numerem 221B przy Baker Street, dziś wieczorem między ósmą a dziewiątą”. Czy to rzeczywiście
była pułapka?

— Nie wiem. — Woźnica wyprostował się, jakby ponura spowiedź przywróciła mu siły. —

Mój znajomy udał staruszkę i raz— dwa wyszedł stamtąd z obrączką. Powiedział, że oprócz tego
doktora Watsona w domu był ktoś jeszcze, wysoki i szczupły, z bystrym okiem. Może jakiś
detektyw ze Scotland Yardu. Jestem ścigany, droga pani. Możecie dostać nagrodę za wydanie mnie
policji.

— Pańska opowieść jest wystarczającą nagrodą — odparła Irene w zamyśleniu. — Do tej

pory sądziłam, że tacy ludzie jak pan istnieją tylko w tanich powieściach o Dzikim Zachodzie
pisanych przez mieszkańców Filadelfii. Lucy Ferrier musiała być niezapomnianą kobietą, skoro
wytropił pan tych ludzi na drugim końcu świata.

— Żałuję jedynie — rzekł tamten — że po takiej zemście pewnie już nigdy nie będzie mi

dane zobaczyć jej ślicznej twarzy. Obawiam się, że Bóg panienki — tu znów przeraził mnie
spojrzeniem w moją stronę — nie zechce u siebie mordercy.

— Ale Lucy na pewno wie! — Irene nachyliła się i ścisnęła jego chudy nadgarstek, jak

gdyby pocieszała bliską krewną. — Ona wszystko widzi, o wszystkim wie i dzięki temu śpi
spokojniej. Może nawet przekona Boga, by przebaczył panu winy. W końcu równie dobrze to panu

mogła się trafić zatruta tabletka.

— Czy to był przypadek, czy boska sprawiedliwość wymierzona moją ręką?
— Woźnica uroczyście pokiwał głową. — Pewnie już wkrótce się o tym przekonam. —

Jego blada twarz zmieniła wyraz. — Już mi przeszło — oznajmił, zerknąwszy w moją stronę. —
Skoro nie chce pani wezwać stróżów prawa, będę jechał. — I na dowód odzyskanego zdrowia
stanął ciężko na nogach.

Irene zadzwoniła torebką.
— Nie chcę zapłaty, szanowna pani. Tam, dokąd się wnet wybieram, nie będę potrzebował

pieniędzy. Dzięki pani pozbyłem się ciężaru — wystarczyło opowiedzieć swoją historię drugiemu
człowiekowi. Ale nie chciałbym umierać w celi, jak fretka w klatce. Wolę umrzeć jak człowiek.
Dlatego dziękuję pani za te chwile wolności, które mi pozostały.

Podpierając się o koło dorożki, ruszył chwiejnie na tył pojazdu. Zatrzymała go wyciągnięta

ręka Irene. Na odzianej w rękawiczkę dłoni leżały skażona piętnem zbrodni obrączka oraz skrawek
wydarty z gazety.

Woźnica sięgnął po nie i zacisnął rękę.
— Dobra z pani kobieta, nie tak śliczna jak moja Lucy, ale x wielkim sercem. Niech pani

zatrzyma tę obrączkę. Nie chcę, żeby zawisła ze mną na szubienicy ani żeby zginęła w stercie
policyjnych dowodów.

— Czy możemy coś jeszcze dla pana zrobić? — zawołała Irene, patrząc, jak pomału wspina

się na kozioł.

Jefferson Hope chwycił za zwieszone lejce.
— Dość już pani zrobiła. Pokazała mi pani, że istnieje serdeczność na tym świecie, na

którym zbyt długo już pędzę mój ciężki żywot. — Opuścił ramiona i spoglądał ponad sylwetkami
wysokich dachów na pociemniałe niebo. Wielki garniec z chmur i mgieł kipiał w ostatnich
krwawych promieniach zachodzącego gdzieś hen daleko słońca. — Marzy mi się śmierć na
wielkich równinach, ale taki już los wędrowca, że spoczywa gdzieś w obcej ziemi na polu
garncarza. Dobranoc pani. — Potem skinął w moją stronę, dodając: — I panience.

Tak uprzejmie się pożegnawszy, smagnął wodzami zmęczone boki konia. Jednokonka

potoczyła się w otaczający nas zewsząd mrok bezimiennej ulicy.

— Zdumiewające — szepnęła Irene. — Co za niezwykła opowieść! Co za wspaniały,

tragiczny człowiek!

— Morderca — przypomniałam — a my, pozwalając mu odjechać, stałyśmy się

wspólniczkami zbrodni. Co zrobisz z tą obrączką?

— I tak nie miałam czym zapłacić — powiedziała w zamyśleniu. — Po tym podwieczorku

moja torebka jest prawie tak pusta jak twoja — dodała z rozbrajającą szczerością, wprawiając mnie
w osłupienie.

— A co do obrączki — przekrzywiła głowę, ale zmierzch przesłaniał jej twarz skuteczniej

niż delikatna tiulowa woalka. — Myślę, że… zachowam ją na pamiątkę miłości, oddania I zemsty,
jakich nie dostarczyłaby żadna włoska opera.

Stała do mnie profilem na tle mętnej poświaty z głębi ulicy i patrzyła, jak ciemniejąca

sylweta dorożki Jeffersona Hope’ a przesłania gazowe latarnie. Potem pojazd skręcił za róg, a
latarnie znów zaświeciły w piekącej mgle, podobne do rozmazanych gwiazd. Nie mogłam dojrzeć
wyrazu twarzy Irene, ale zdaje mi się, że była uśmiechnięta.

— Ewentualnie zastawię w lombardzie, jeżeli będzie trzeba.
Nie wiadomo po co wydałam z siebie kolejny stłumiony okrzyk wzburzenia.

Rozdział III

Perfidia wśród draperii

— Czy mogę ją zobaczyć? — spytałam w końcu tamtego wieczora, nie mogąc się dłużej

powstrzymać.

Uśmiechnęła się w pomieszanym świetle gazowego żyrandola, lamp naftowych i ciepłego

kominka, przed którym siedziałyśmy, ogrzewając przy palenisku stopy odziane w pończochy.

— Proszę. — Przedmiot naszej rozmowy powędrował do mych rąk. — To dość zwykła

obrączka, nie licząc ponurej wartości sentymentalnej. Ale mnie bardziej ciekawi to ogłoszenie w
prasie.

Obrączka, idealny złoty okrąg, leżała w mojej dłoni, lśniąc w blasku ognia. Kusiło mnie, by

wsunąć ją na palec. Może wyczułabym duchową obecność skrzywdzonej i dawno już umarłej Lucy
Ferrier, która nosiła ją przez krótki okres trwania haniebnego małżeństwa? Na samą myśl przeszedł
mnie dreszcz podniecającej grozy.

— Kochał ją na swój rozpaczliwy, zawzięty sposób — wyraziłam swoje zdanie. — Ale

zemsta to puste uczucie.

— Nie wiem, czy takie puste, skoro pan Hope wydawał się uszczęśliwiony — odparła Irene.
Podniosłam wzrok w jej stronę. Oto siedziałyśmy sobie w skromnym, lecz wygodnym

wnętrzu, z obrączką, która skrywała historię śmierci czterech osób; z prezentem od mężczyzny,
który sam już pukał do bram śmierci; tymczasem Irene wpatrywała się w drukowane maczkiem
ogłoszenie.

— To już bez znaczenia — zauważyłam stanowczo. — Pan Hope odzyskał obrączkę,

chociaż nie zachował jej dla siebie. Nigdy się nie dowiemy, czy znalazca próbował zastawić na
niego pułapkę.

— Polecam ci lekturę rubryki anonsów — odparła Irene. — To jedyne strony

wielkomiejskich gazet, na których drukuje się prawdziwe historie. — Zmarszczyła alabastrowe
czoło. — 221B Baker Street… Gdzieś już widziałam ten adres. Ale gdzie?

Wstała i zaczęła chodzić tam i z powrotem przed kominkiem, szeleszcząc brokatowym

szalem niby na wpół złożonymi skrzydłami. Skorzystałam z jej zamyślenia i ciekawym okiem
rozejrzałam się po wnętrzu. Kiedy jakiś czas temu wchodziłam do środka, wspiąwszy się po
schodkach tajemniczego budynku za rogiem od miejsca, w którym zostawił nas pan Hope, nie bez
ulgi odnotowałam, że mieszkanie Irene jest zadbane i przytulne.

Z jakiegoś jednak powodu, może dla zamaskowania skromnego wnętrza, a może zwyczajnie

dla lepszego efektu — Irene Adler sprawiała bowiem wrażenie osoby, która ceni sobie dobry efekt
— gazowy żyrandol i stołowa lampa świeciły słabym światłem. Salon zdobiła mnogość oryginalnie
rozmieszczonych mebli, a zewsząd otaczały nas rozmaite przedmioty, skryte w cieniu, lecz bliskie
niczym dobrzy znajomi.

Wcześniej Irene zniknęła na parę chwil w sypialni, by rozwiązać gorset i zamienić strój

wyjściowy na orientalną podomkę z pąsowego jedwabiu, godną zaiste członkini rodu Borgiów,
zwłaszcza Lukrecji.

— Baker Street.
Irene stała zapatrzona w żyrandol, nieświadoma egzotycznego widoku, jaki sobą

przedstawia.

— Widywałam już ten adres w gazetach w sąsiedztwie nietypowych ogłoszeń, w których

proszono o informacje.

— To zaraz obok Regent Street — dorzuciłam.
— Wiem, gdzie to jest! Ciekawi mnie, co tam jest.
— Zapewne gabinet lekarski.
— W takiej odległości od Harley Street?
— To pewnie początkujący, niezamożny lekarz.
— Brawo, Nell! Przejawiasz talent do wyciągania wniosków, aczkolwiek niewielki.
— Nikt nigdy nie nazywał mnie „Nell”.
— I niesłusznie. Jesteś przecież najprawdziwszą Nell.
— Nie bardzo rozumiem, co chcesz przez to powiedzieć.
— O, proszę! Prawdziwa Nell właśnie tak by zareagowała. Zresztą, ty też znalazłaś dla mnie

przezwisko.

— Nieprawda! Zwracam się do ciebie po imieniu.

— Nazywasz mnie „aj— n— ni”, gdy tymczasem w Ameryce moje imię wymawia się „aj—

rin”.

— No tak, jakie to proste. Ale nie wydaje mi się, aby prawidłową angielską wymowę można

było uznać za przezwisko.

— Kiedy ja wcale nie mam ci tego za złe. Gdybyś słyszała, jak to wymawiają Francuzi albo

Rosjanie! Dlatego pozwalam ci nazywać mnie „aj— ri— ni”. Tym bardziej że taka bardziej
kontynentalna wymowa może mi ułatwić zrobienie kariery.

— Anglia jest wyspą i nie leży na kontynencie! — poprawiłam ją, nie bardzo wiedząc,

dlaczego właściwie dałam się zepchnąć do obrony, skoro zaczęło się od mojego imienia.

Irene uśmiechnęła się tak, jakby temat był zamknięty, i popukała palcem w gazetę.
— Ale wracając do doktora Watsona. Wcale nie musi mieć tam praktyki. Może to adres jego

mieszkania.

— Czemuż by nie? To zupełnie porządny adres, nawet bardziej niż…
— Niż mój? Nie potrafisz ukryć tego tonu dezaprobaty, tego grymasu kota, który zjadł

cytrynę. Ja nie tylko przyglądam się ludziom, ale też uważnie ich słucham.

— To nie tak, że nie jestem ci wdzięczna… Irene. — Wymówiłam jej imię tak, jak to

robiłam do tej pory. — Gdybyś nie zaprosiła mnie do siebie, byłabym teraz… — urwałam w
połowie to śmiałe wyznanie.

— A jak myślisz, dlaczego cię zaprosiłam?
— Bo wiedziałaś o tym?
— Zgadywałam, ale wychodzi na to samo. Byłaś taka samotna i zagubiona z tą swoją

wytartą torbą i nadszarpniętą dumą. Uwierz mi, że gdybym ja cię nie wzięła do siebie, zrobiłby to
ktoś dużo gorszy.

— Aleja wcale nie chciałam powiedzieć, że…
Irene pokręciła głową, odłożyła gazetę na zaśmiecony brzeg stołu i w jednej chwili zniknęła

w sypialni.

Wróciła ze znajomą torebką i oznajmiła:
— Kolacja będzie na ciepło. — Zaczęła wykładać ukradzione ciastka przy ogniu. Na widok

tych przysmaków zrobiło mi się mokro w ustach.

— Będziesz musiała je zjeść sama, Irene. Ja… nie mogę.
— Nie możesz czy nie zjesz?
— Sama powiedziałaś, że tobie też się nie przelewa.
— Nie przesadzajmy. Jak na razie mam gdzie mieszkać. I mam kolację. Oraz… —

Teatralnym gestem wyciągnęła coś zza pleców. — Butelkę vin ordinaire. Chowana na specjalną
okazję.

— Ja… nie piję napojów alkoholowych.
Irene przebiła korek groźnie wyglądającym haczykiem do zapinania guzików i wprawnym

ruchem otworzyła wino.

— Dzisiaj powinnaś zrobić wyjątek ze względów zdrowotnych. To był długi dzień,

zwłaszcza dla ciebie. Najpierw omal cię nie okradziono, później sama zostałaś wspólniczką
złodziejki, a na koniec poznałaś prawdziwego mordercę.

— Prześmiewasz się ze mnie.
— A czemu by nie? Ktoś musi. Daj spokój, Nell. Wydarzenia przybrały nieoczekiwany

obrót. Nie myśl teraz o tym, co byś zrobiła, gdybyś mogła, tylko rób to, co w tych okolicznościach
nakazuje rozsądek.

— Czyli?
— Jedz, pij, a skoro już nie możesz się zdobyć na wesołość, to przynajmniej odłóż

zmartwienia do jutra.

— To dość beztroska filozofia.
— Mało która filozofia skupia się na przyszłości, większość stale wraca do tego, co było.

Ludzie roztrząsają swoje dawne grzechy i utracone szanse, tak że pozostaje im tylko bezmyślna
wiara w niebo. Osobiście wolałabym piekło, bo tam można się przynajmniej spodziewać ciekawego

towarzystwa. Zjedz babeczkę, już się ładnie przypiekła.

— Nie mam zamiaru! Irene, jeszcze parę godzin temu na moich oczach mówiłaś temu

nieszczęśnikowi, że jego zmarły anioł, Lucy, patrzy na niego z góry…

— Gadka szmatka — wymamrotała Irene, przeżuwając spieczoną babeczkę, której

odmówiłam.

— Przepraszam?
— I słusznie, że przepraszasz! Nie wolno powtarzać takich głupot. Ja tylko powiedziałam

temu niezbyt mądremu biedakowi to, co pragnął usłyszeć, Nell. Po co się spierać z umierającym—
Niedługo i tak się przekona. Napij się wina.

Byłam tak stropiona — a moje gardło tak wyschnięte od ciepła bijącego z kominka — że

mimo woli uniosłam kieliszek do ust.

— Ale Irene, jak można nie wierzyć w niebo… w Boga.
— W takim razie pozwól, że ujmę to inaczej. Wierzę w ziemię i w ludzkość, a przynajmniej

w jej część. — Uśmiechnęła się nagle. — Ty, mój skowronku, jesteś córką pastora i poczuwasz się
do prawienia kazań, ale nie oczekuj tego ode mnie, czyli od zawodowego słowika. Ja nie potrafię
mówić z powagą o ważnych sprawach. Ale dopóki ty sama jesteś pewna własnych poglądów,
dopóty nie ma znaczenia, co ja myślę, czyż nie tak?

— Tak — zgodziłam się i poczułam, jak policzki pałają mi w blasku ognia. Kolejny łyk

cierpkiego wytrawnego wina ochłodził moje gardło. Sięgnęłam po przypieczoną kanapkę z
ogórkiem.

— W każdym razie myślę, że powinnaś przez jakiś czas ze mną pomieszkać — dodała

Irene, chwytając od niechcenia następną babeczkę.

— Nie mam pieniędzy.
— Ja też nie — odparła z beztroskim uśmiechem. — Znajdziesz sobie inną posadę.

Osobiście biorę nasze spotkanie z panem Hope’em za dobry omen. My, ludzie teatru, mamy
skłonność do zabobonu. Tak się akurat składa, że pojutrze w Hopewell Theatre będą przesłuchania.
Może dostanę jakąś rolę. Ty też prędzej czy później coś znajdziesz.

— Obawiam się, że nie — odparłam, ale nie zdołałam dokończyć myśli, bo wstrząsnęła mną

czkawka.

— Oczywiście, że tak.
— Nie mam żadnych aktualnych referencji, nie licząc rodzin, które kiedyś zatrudniały mnie

jako guwernantkę.

— W takim razie ja ci wystawię! — Irene z rozmachem zakasała rękaw. Znów czknęłam,

wydając z siebie odgłos dziwnie podobny do łkania.

— Ależ Nell… Penelope, nie chciałam ci sprawić przykrości. Jasna sprawa, że nie podrobię

twoich referencji, choć jestem pewna, że nie miałabym z tym problemu. Tylko żartowałam.

— Nie mam aktualnych referencji, bo… zostałam zwolniona.
— Nie ty pierwsza i nie ostatnia.
— Za… kradzież! — wreszcie wyrzuciłam z siebie to paskudne słowo. Natychmiast

przemyłam język kolejnym łykiem wina.

Pochylona Irene na tle spłowiałego brokatu fotela wyglądała jak jedna ze smutnych dam na

obrazach pana BurneJonesa — do tego stopnia, że byłam zdziwiona, gdy otworzyła usta. Co
prawda na krótko.

— Opowiadaj.
Opowiedziałam. Historia była wstrętna, lecz prosta. Dom handlowy Whiteleya przy

Westbourne Grove w Bayswater oferował swej klienteli, dojeżdżającej częściej miejskim
omnibusem niż prywatnym powozem, zawrotny asortyment dóbr. Założyciel sklepu, William
Whiteley, zaczynał jako bławatnik, ale z czasem przekształcił kilka sąsiadujących sklepów w skład
towarów w rozmaitym guście, a nawet zaczął się mienić „dobroczyńcą”, uważając się bez mała za
Boga.

— Wstrząsające — nieszczerze bąknęła Irene.
— Nas, pracownice, kwaterowano po dwie lub trzy w pokojach przy Hatherly Grove

niedaleko sklepu — kontynuowałam, pragnąc wyznać wszystko do końca. — Pod wieloma
względami to nie była zła praca. Sześć dni w tygodniu żywiłyśmy się w stołówce w piwnicy sklepu
i tylko w niedziele musiałyśmy opuszczać pokoje i podziać się gdzie indziej. Szłam wtedy do
parku.

Płaca nie była wysoka, ale przynajmniej miałyśmy kwaterunek i wyżywienie. Sto

siedemdziesiąt sześć punktów regulaminu, który osobiście ustanowił pan Whiteley, obejmowało
każdy szczegół naszego życia podczas dwunastu czy czternastu godzin pracy w sklepie oraz poza
nim. Za lekceważenie tych reguł groziły kary pieniężne potrącane z pensji. Co gorsza, każdego
ranka wieszano w sklepie listę nieposłusznych pracownic z wyszczególnieniem ich przewin.

Wszystkie musiałyśmy podpisać dokument stwierdzający że zarówno dobrowolne odejście z

pracy, jak i zwolnienie może nastąpić w każdej chwili, bez wypowiedzenia — i, oczywiście, bez
wydania referencji.

— Wszyscy pracownicy musieli siedzieć jak na szpilkach — wtrąciła Irene, sącząc wino w

kolorze idealnie pasującym do krwawego odcienia jej podomki.

— Owszem. Nie muszę chyba mówić, że ja nigdy nie złamałam regulaminu…
— Naturalnie.
— Z wyjątkiem…
Irene nachyliła się w moją stronę.
— No, chyba wreszcie dochodzimy do najciekawszej części. Co ukradłaś?
— To nie byłam ja! To Lizzie.
— Lizzie?
— Liz Cheake, wstrętna, pospolita dziewczyna. Nie wiem, jak to możliwe, że przyjęto ją do

pracy w sklepie, ale od początku za mną nie przepadała, zwłaszcza że to mnie klienci lubili bardziej
i nigdy nie łamałam regulaminu. Lizzie łamała wszystkich sto siedemdziesiąt sześć reguł, ale nikt
jej nie przyłapał — a gdy już przyłapał, to się z nią dogadywał, bo sam miał coś na sumieniu.

— A więc panna Liz była politykiem.
— Była kłamczuchą! — zaprotestowałam gorąco. Irene uniosła brew, ale ja ciągnęłam dalej.

— Szybko się zorientowałam, że gdy jakaś klientka zbyt ochoczo przebiera w materiałach i na
chwilę zostawia gdzieś torebkę…

— Coś znikało — dokończyła za mnie Irene. — A to banknot funtowy, a to srebrna

portmonetka…

— Właśnie. Sklep zatrudniał prywatnych detektywów, którzy pilnowali, aby klientki nas nie

okradały, ale nie było nikogo do pilnowania pracownic. Ja… byłam chyba jedyną osobą, która
widziała sprawki Lizzie. Głowiłam się, jak postąpić, ale zanim zdążyłam cokolwiek postanowić…

— Ona oskarżyła ciebie o występek, który sama popełniła. Pod twoim łóżkiem znaleziono

skradziony przedmiot, pogrożono ci policją. Zanim zdążyłaś się otrząsnąć ze swojego naiwnego
zdumienia i zaprotestować, wylądowałaś na ulicy.

— Ty też pracowałaś dla Whiteleya? — spytałam ze zdziwieniem. Irene wybuchnęła

śmiechem.

— Pracowałam dla setek takich Whiteleyów, choć w moim wypadku były to głównie teatry.

Moja ty biedna wiejska owieczko! Głowiąc się, jak należy postąpić, nie zajdziesz daleko na tym
paskudnym świecie! Musisz zapomnieć to, czego się nauczyłaś na świątobliwych kolanach pastora
Huxleigh! Londyn to nie Shropshire.

— Wiem — odparłam i znowu czknąwszy, poratowałam się łykiem wina.
— No ale sama powiedz — dodałam z determinacją w głosie — czy kiedykolwiek

spotkałaś się z taką perfidią?

— Owszem, grałam ją nawet i śpiewałam o niej.
— Ja tylko robiłam to, co do mnie należało! Jakże mogłabym postąpić inaczej?
— Nie mogłaś. W tym cała tragedia. — Irena wstała z fotela z wyrazem nagłego zmęczenia.
Spojrzałam na nią z niekłamanym podziwem.
— Tyle wiesz o świecie — przyznałam potulnie. — Czy mogę zapytać… ile masz lat?
Uśmiechnęła się.

— Dwadzieścia dwa, ale wychowałam się w New Jersey.
— Ja mam dwadzieścia cztery — rzekłam, nie wychwyciwszy aluzji. — Powinnam być

mądrzejsza.

— Poczekaj do rana — odparła Irene i pochylając się, wyjęła mi z dłoni pusty kieliszek. —

Chodź, mam osłoniętą alkowę z kanapą, która może posłużyć za łóżko. Proponuję, żebyś
odpoczęła. Jutro mamy wiele do zrobienia.

— Ale przecież obie jesteśmy bez pracy — zaprotestowałam, nie wiedzieć dlaczego coraz

bardziej senna.

— To nie znaczy, że mamy próżnować — o nie, moja droga Nell. Musimy zważyć wiele

rzeczy…

— Byłam bardzo dobra w ważeniu wstążek i koronek. We wszystkim w sklepie byłam

naprawdę bardzo dobra.

— Oczywiście, że byłaś dobra. Za dobra, by pracować dla Whiteleya, nie rozumiesz tego?

Chyba nie rozumiesz. Nieważne. Oto i alkowa. Pomogę ci się rozebrać.

* * *

Poranne słońce niczym brzdęk cymbałów uderzyło mnie przez rozsunięte story w oknach

alkowy. Leżałam na kanapie, a nade mną jak wahadło z opowiadania Edgara Allana Poego wisiała
wielka paproć. Od salonu oddzielały mnie zaciągnięte kotary.

— Wstałaś w końcu? — dobiegł mnie z pokoju głos Irene.
Kotary odskoczyły na boki. Irene była już ubrana, miała na sobie kostium z miedzianej tafty

zdobnej w falbany podobne do marszczonych papierowych kołnierzyków, w jakie pakowane są
francuskie pralinki.

— Chodź, Nell. Czeka na ciebie herbata i filiżanka gorącego mleka. Ubieraj się szybko.
— Dlaczego?
— Nie ma czasu na pytania. Musimy złapać omnibus.
Irene kipiała złowrogą energią. Piłam tak szybko, że poparzyłam sobie gardło. Chcąc nie

chcąc, ubrałam się migiem.

— Taki prosty strój nie sprawdzi się tam, dokąd się udajemy, Penelope. Zaledwie skończyła

wypowiadać te słowa, poczułam na głowie cudzy kapelusz, którego wstążki i woalka przesłaniały
mi oczy. Irene chwyciła ozdobną wieczorową torebkę połyskującą czarnym gagatem. Wytworny
kapelusz spoczął na jej misternej fryzurze i został do niej w mgnieniu oka przytwierdzony szpilką
długą jak sztylet.

Poprzedniego dnia Irene Adler wprawiła mnie swoim wyglądem w onieśmielenie; teraz cała

się skrzyła jak kiczowaty zachód słońca, zanadto wystrojona jak na tę porę dnia.

— Ale… — zaczęłam.
— Ani słowa — rzuciła Irene i stanowczym ruchem położyła na ustach odziany w

rękawiczkę palec. — Rób to, co ja. Patrz, słuchaj i ucz się.

Nic więcej nie powiedziała, tylko sprowadziła mnie w pośpiechu po czteropiętrowych

schodach na ulicę, gdzie owiały nas zapach nieświeżego czosnku i fala gorączkowej
cudzoziemskiej mowy. Grupki młodych, smagłych osiłków rozpychały się w uległym tłumie, ale
Irene sunęła wśród przechodniów tak pewnym krokiem, że wszyscy ustępowali jej z drogi.

Buon giorno — odzywał się niekiedy jakiś głos, a Irene machała dłonią w geście

pozdrowienia. Sama wymawiała to włoskie wyrażenie z wigorem, jaki zdarzało mi się do tej pory
słyszeć jedynie u przekupniów.

Niemalże wepchnęła mnie po spiralnych tylnych schodach omnibusu, trzymając mnie w

ryzach jak woźnica konie. Uparcie skąpiła przy tym odpowiedzi na wszelkie moje pytania, i tak
jechałyśmy przez poranną londyńską krzątaninę, to hamując gwałtownie, to znów ruszając ostro do
przodu.

Już samo jej spojrzenie zamykało mi usta. Twarz zakryła maską ogromnego skupienia, w jej

pięknych bursztynowych oczach tliła się determinacja i utajony gniew. Usta miała napięte, dłonie w
rękawiczkach spoczywały jedna na drugiej na kolanach, lecz pod powierzchnią tego pozornego

opanowania wyczuwałam żar jakichś potężnych emocji. Przyszło mi do głowy, że właśnie tak musi
wyglądać tuż przed wyjściem na scenę — kiedy ujarzmia swoją energię, trzyma na wodzy
wrodzoną siłę, jak lśniący rasowy arab wyczekujący chwili, w której zostanie puszczony na tor i
będzie mógł dać folgę instynktowi gonitwy.

Nigdy wcześniej nie spotkałam osoby obdarzonej tak gwałtownym temperamentem i

przyznaję, że nie mogłam się odnaleźć w jej towarzystwie. Siedziałam w milczeniu obok Irene i
stosowałam się do jej rady — patrzyłam, słuchałam i uczyłam się.

Gdy wreszcie wysiadłyśmy z omnibusu, rozpoznałam okolicę i zrobiło mi się słabo.
— Irene… tylko nie sklep. Nie mogę…
Zaciągnęła mnie przed sklepową wystawę, w której niewyraźnie odbijały się nasze sylwetki.
— Jesteś całkiem niepodobna do siebie. Widzisz, jak wiele można zdziałać, zmieniając

nakrycie głowy? Oczekuję od ciebie tylko jednego, Nell: wejdź ze mną do środka i ani przez chwilę
nie bądź sobą. Kiwnij tylko głową, gdy zobaczysz cwaną Lizzie.

— Nie chcę jej więcej widzieć!
— Odwagi, moja droga przyjaciółko — powiedziała na zachętę.
— Ale Irene, ja nie mogę. Chyba umrę ze wstydu. Złapała mnie mocno za nadgarstek.
— Wierzysz w dobro i zło?
— Oczywiście!
— Wierzysz w sprawiedliwość? W naprawienie zła?
— Naturalnie.
— To chodź za mną i nie odzywaj się słowem.
Żaden podróżnik zagłębiający się w najciemniejszą afrykańską puszczę, żaden żołnierz

stający naprzeciw nieznanego wroga nie zaznał większej trwogi niż ja, gdy znów przekraczałam
próg domu handlowego Whiteleya.

Moje obcasy rozbrzmiewały echem na drewnianej podłodze, pod spojrzeniami wystrojonych

manekinów spoglądających zimno zza balustrady na trzecim piętrze. Ludzie obracali głowy, ale nie
peszyło mnie to, gdyż wszyscy patrzyli tylko na Irene.

Na parterze znajdowały się materiały sprzedawane na metry. Z trudem znosiłam widok

znajomych zwojów i stanowisk mierniczych. Potem mój wzrok przykuła wysoka, obmierzła postać,
chuda jak tyczka.

Moje palce znalazły miedziany rękaw Irene.
— Tam — szepnęłam.
Irene zerknęła w tamtą stronę i skinęła głową.
— Schowaj się w ozdobach i czekaj na mnie.
Posłusznie zanurzyłam się między szpule wstążek i koronek, patrząc za Irene przez mgłę

mojej wytwornej woalki.

Szła w stronę najdroższych materiałów, szeleszcząc kostiumem. Leniwa Lizzie widocznie

zwęszyła pieniądz, bo wyrosła nagle jak wąż u jej boku. Irene wyczuła jej obecność, ale cały czas
spoglądała przed siebie.

— Szukam czegoś naprawdę ładnego — rzekła. — Jedwabiu, ale bardzo połyskującego,

jeśli pani rozumie, co mam na myśli. Czegoś, co rzuca się w oczy z odległości dwudziestu metrów.

— Droższe tkaniny wystawiamy tutaj.
— Nie obchodzi mnie cena, kochaniutka — mówiła Irene głośno i monotonnie, z

amerykańskim akcentem. — Mój Homer jest właścicielem kopalni Velvet Swing w Deadeye w
Nevadzie, chciałoby się rzec: kopalni sławy i pieniędzy, dlatego cena nie gra roli. Co macie z
mieniącej się jedwabnej tafty — powiedzmy, pawiej lub fioletoworóżowej?

— Łaskawa pani spojrzy tutaj. Wybór najlepszych chińskich jedwabiów — wdzięczyła się

Lizzy. — U Liberty’ego takich nie mają.

Kłamie! — syknęłam w duchu. Jedwabie od Liberty’ego nie miały sobie równych.
— Hm — Irene westchnęła i zamaszyście odłożyła torebkę na jeden ze zwojów materiału, a

inny bezceremonialnie zrzuciła na podłogę. — Muszę zobaczyć, jak wygląda rozwinięty. Nie
wszystko złoto, co się świeci. Czasem bela z wierzchu się błyszczy, a w środku jest postrzępiona.

Zdarzyło mi się już wydać pieniądze na bubel udający chiński jedwab.

Lizzie słuchała i raz po raz swoim zwyczajem zerkała na pozostawioną torebkę. Z

niepojętych dla mnie przyczyn zwyczaj ten uchodził uwagi wszystkich dokoła.

Irene przerzuciła połyskliwy jedwab przez ramię i mizdrzyła się przed tremem. Lizzy

tymczasem prawie śliniła się nad torebką.

Weź ją — szepnęłam do niej w duchu, ku własnemu przerażeniu. Weź ją!
Nie wzięła. Irene obróciła się, by zadać pytanie, potem zapuściła się jeszcze dalej, ku

jeszcze brzydszej tkaninie. Wstrzymałam oddech.

— Wezmę tę — postanowiła w końcu, zaciskając palce na jedwabiu w czerwone i zielone

prążki, który chyba nawet na dżokeju wyglądałby zbyt krzykliwie.

Lizzie zataszczyła ciężką belę do stanowiska mierniczego, a Irene wróciła po torebkę i

zaczęła w niej grzebać. Gdy tylko pojawiła się inna pracownica, by pomóc przy krojeniu materiału,
Irene przybrała zatrwożoną minę.

— Och… zniknęła moja ulubiona puderniczka! Moja zabytkowa niemiecka puderniczka,

którą wuj Horacy podarował mi z okazji otwarcia kopalni. Standardowe srebro! Z oliwinarni.
Miałam ją w dorożce, gdy tu jechałam!

Wszystkie sprzedawczynie na widok tego wybuchu stanęły oniemiałe. Oburzenie i poczucie

krzywdy targały szeleszcząco— błyszczącą postacią Irene. Po chwili utkwiła wzrok w Lizzie.

— To ty! Widziałam, jak kręciłaś się obok mojej torebki, kiedy grzebałam w tych belach.

Wywróć kieszenie!

Lizzie przybrała swoją pozę królowej Syjamu.
— Nie mam zamiaru! Może to jakiś amerykański zwyczaj, ale jesteśmy w Anglii.
— Nie obchodzi mnie, gdzie jesteśmy, panienko. Jako jedyna kręciłaś się obok mojej

torebki, a teraz nie ma w niej puderniczki…

Jeden ze sklepowych ochroniarzy, mężczyzna o chłodnym spojrzeniu, zwany przez

dziewczęta „osobistym strażnikiem maharadży”, stanął obok Lizzie.

— Zaprowadzę ją do nadzorczyni — odezwał się. — Niech ona rzuci okiem.
— Dziękuję panu — westchnęła Irene. — Ufałam, że mężczyzna będzie wiedział, jak

postąpić w takiej sytuacji. Proszę ją dobrze przeszukać.

Ochroniarz zabrał Lizzy do postawnej nadzorczyni z dużym biustem. Chwilę później

pojawił się z powrotem, trzymając w ręku mały srebrny przedmiot.

— Szanowna pani zechce przyjąć nasze najszczersze przeprosiny. Znaleźliśmy to w jej

mankiecie. Została natychmiast zwolniona z pracy. Proszę sobie wybrać dowolną tkaninę — na
koszt firmy.

— Ależ to miło z państwa strony! W końcu to nie wasza wina, że trafiła wam się taka

szachrajka. Co do mnie, to nie mogę już patrzeć na ten materiał, przez który omal nie straciłam
prezentu od wuja Horacego. — Irene uśmiechnęła się promiennie do nadchodzącej nadzorczyni. —
Ale za to może wezmę, hm, piętnaście metrów tamtego złocistożółtego aksamitu spod ściany.

Tkaninę odmierzono, odkrojono, złożono i zapakowano w atmosferze niczym niezmąconej

powagi. Irene pokiwała głową dokoła w geście podziękowania, obiecując, że jeszcze wróci tu
kiedyś na zakupy, po czym pewnym krokiem prze— paradowała do wyjścia. Na szczęście miałam
dość rozumu, by bardzo dyskretnie pójść w jej ślady i dołączyć do niej dopiero przecznicę dalej.

— Ten złoty aksamit to nasza najlepsza tkanina — powiedziałam z zapartym tchem, wciąż

się bojąc, że ktoś mnie rozpozna.

— Bez dwóch zdań. Myślisz, że ubrałabym się w tę okropną jedwabną taftę? Nawiasem

mówiąc, Nell, to, czego przed chwilą byłaś świadkiem, to nie była prawdziwa amerykańszczyzna,
wbrew temu, co sądzi większość londyńczyków.

— Nie obchodzi mnie, jak mówią Amerykanie! To było cudowne, Irene! Przyłapałaś ją na

gorącym uczynku.

Doszłyśmy do przystanku omnibusów. Irene złożyła materiał na moich dłoniach jak

niemowlę i zaczęła szukać w torebce pieniędzy na opłacenie przejazdu.

— Podziękuj srebrnej puderniczce wuja Horacego — powiedziała, wymachując rzeczonym

przedmiotem. — To niemieckie srebro, Nell. Sam nikiel. Prawdziwego srebra jest w nim tyle, co
kot napłakał. Taka sama bujda jak z tą kopalnią.

— Ale przyłapałaś Lizzie! Nie wiem, czy nie warto było stracić pracy, żeby móc to

zobaczyć! — Przycisnęłam paczkę z materiałem do piersi. Irene zada w nim szyku, ale w moich
oczach już teraz była boginią.

— Raczej złapałam w pułapkę. Ten uparciuch nie chciał się połakomić na moją torebkę.

Musiałam… umieścić… puderniczkę w jej ubraniu… bez jej wiedzy.

— Jak to? Nic nie rozumiem.
— Posłuchaj. Lizzie i tak by ją wzięła, gdyby jej dać więcej czasu, którego jednak nie

miałyśmy — tym bardziej że nawet dziecko nie dałoby się nabrać na ten twój niepoważny kapelusz.
I dlatego… postanowiłam wszystko przyspieszyć. Nie przyszła góra do Mahometa, przyszedł
Mahomet do góry.

— Co muzułmanie mają tu do rzeczy?
— Nie chodzi o muzułmanów, lecz o puderniczkę. Podrzuciłam ją Lizzie, a ona nie

zauważyła, taka była zajęta zerkaniem na moją torebkę.

— Kto cię nauczył takich… nieuczciwych sztuczek?
— Otóż pewien sztukmistrz z Filadelfii — istny Napoleon lepkiego dotyku. Sama nigdy

niczego nie dmuchnęłam, ale od czasu do czasu korzystam z tej umiejętności. Przestań się tak
marszczyć, Nell, prawdziwi złodzieje nie rzucają się w oczy tak bardzo jak moja skromna osoba.
Pamiętasz tę damę, która siedziała naprzeciwko nas w omnibusie?

Potrzebowałam paru sekund, aby wyłowić tę minioną chwilę z gąszczu świeżych

wspomnień i wrażeń.

— Ta dostojna dama w pelerynce z karakułów? — przypomniałam sobie.
— Zauważyłam, że miała jeszcze większą mufkę niż twoja! Zastanawiałam się, dlaczego

taka elegancka kobieta jeździ miejskim omnibusem.

— Dzięki stażowi w dziale tekstylnym i mojej troskliwej opiece stajesz się prawdziwą

znawczynią mody, moja droga Nell. Trzeba ci jednak wiedzieć, że owa „elegancka kobieta” jeździ
omnibusem, bo to jej zawód.

— Zawód? Jak to możliwe?
— Widziałaś jedynie fałszywą fasadę: ręce tej damy wcale nie znajdowały się w rękawach

ani jej dłonie — w mufce.

— Jak to… nie miała rąk?
— To już lekka przesada. Jej ręce korzystały z tego modnego okrycia i okradały

współpasażerów. Gdzieżby indziej grzebać ludziom po kieszeniach, jeśli nie w zatłoczonym
omnibusie?

— Co za podłość! A wyglądała tak przyzwoicie.
— Zwitek banknotów, który wyciągnęła z kieszeni komiwojażera, tego w kraciastym

garniturze, też wyglądał bardzo przyzwoicie.

— Starałam się nie patrzeć w jego stronę.
— I bardzo słusznie. To była brzydka kratka; połączenie żółtego i brązowego sprawdza się

tylko w wypadku niektórych drozdów. Tak czy inaczej, wychodząc z omnibusu wyjęłam ten świeży
łup z mufki szacownej damy i umieściłam z powrotem w kieszeni jegomościa, oczywiście nawet
nie dotknąwszy ręką jego odzienia. To bardzo przydatna umiejętność, ręczę ci — Irene wywijała
palcami przed moją twarzą; dopóki nie uśmiechnęłam się z jej słabego żartu. Jej beztroski styl bycia
nie przestawał mnie zdumiewać.

— Nie mogłaś wezwać policjanta?
— I narobić niepotrzebnego zamieszania? A tymczasem nasza dama o rączych rączkach

zdążyłaby się ulotnić. A tak będzie przetrząsać swoją mufkę w poszukiwaniu skarbu. Może dojdzie
przy tym do wniosku, że wyszła z wprawy, i podejmie jakąś uczciwą pracę, na przykład w domu
handlowym Whiteleya.

Uśmiechnęłam się mimowolnie.
— Może i rzeczywiście cel był zbożny, pomimo że środki… były dość niekonwencjonalne.

— Otóż to, moja droga Nell. Podobnie jak w twoim wypadku.
— Tylko że w moim wypadku… — Omnibus nadjeżdżał z tępym stukotem wielu par kopyt,

od którego bolała głowa. Nie mogłam się skupić, ale wiedziałam, że w rozumowaniu Irene tkwi
jakiś błąd. — Lizzie nie ukradła torebki.

— Ale miała zamiar, chyba w to nie wątpisz?
— Nie… tak! Może…
— A gdyby nawet nie zabrała mojej, na pewno okradłaby kogoś mniej zaradnego, czyż nie?
— Być może, ale…
— A więc wszystko sobie wyjaśniłyśmy; zostałaś pomszczona, a to bardzo przyjemne

uczucie, jak wiemy od pana Hope’a. Poza tym mam piętnaście metrów przepięknego aksamitu, na
który zasłużyłam, pomagając sklepowi w pozbyciu się nieuczciwej sprzedawczyni.

Omnibus stanął przed nami. Irene żwawo pokonała schody, a ja otrząsnęłam się z otępienia i

czym prędzej poszłam w jej ślady, bezmyślnie ściskając w ramionach tak chytrze zdobyty towar.
Nie mogłam go puścić, tak samo jak nie mogłam się oprzeć wpływowi, jaki Irene wywierała na
moją wyobraźnię, na moje podupadłe standardy moralne i… na mój splamiony, lecz pomszczony
honor!

* * *

— No i spójrz tylko! — zapiała moja nowa przyjaciółka w kilka dni później, wręczając mi

wczorajszy numer gazety „Echo”, który dostała od właściciela domu, pana Minucciego w zamian
za lekcję śpiewu dla jego przygłuchej córeczki Sofii. — A nie mówiłam?

W pierwszej chwili nie pojęłam, o co jej chodzi, dopiero po sekundzie dojrzałam na

wskazanej stronie znajomo brzmiące nazwisko.

— Ach, tak. A więc umarł.
— Na śmierć. Ale nie to mnie zaciekawiło.
— Nieszczęśnik — mówiłam niezrażona, bo zawsze łatwiej współczuć martwym. —

Popatrz, jak ci pismacy o nim piszą: „Śmierć Hope’a oznacza koniec smakowitej sprawy
morderstwa Enocha Drebbera i Josepha Stangersona”. Jak w ogóle można uważać morderstwo za
coś „smakowitego”!

— Można, gdy ofiarą jest Kaligula — stwierdziła Irene. — Ale czytaj dalej.
— „Zbrodnia była wynikiem zadawnionej waśni, w której istotną rolę odegrały miłość i

mormonizm”…

— To wiemy — wtrąciła Irene.
— „Niech sprawność, jaką zademonstrowali nasi policjanci, będzie nauczką dla

cudzoziemców, którzy chcą rozstrzygać swoje spory poza granicami własnego kraju”…

— Wolne żarty! Ale czytaj dalej. Szukaj znamiennego szczegółu, moja droga Nell, reszta

jest nieistotna. Szukaj tego, co niedopowiedziane.

Czytałam w ciszy o tym, że „do powodzenia tej błyskotliwej akcji” najbardziej przyczynili

się oficerowie Lestrade i Gregson ze Scotland Yardu i że Hope’a zatrzymano „w mieszkaniu pana
Sherlocka Holmesa”, detektywa hobbysty, który „zapewne wiele się nauczył od znakomitych
oficerów”.

— Pewnie nauczył się unikać na przyszłość takich sensacyjnych spraw — powiedziałam

pod nosem.

— Kto?
— Ten cały Sherlock Holmes. — Wzdrygnęłam się dla lepszego efektu. — To musi być

straszne, patrzeć, jak policja aresztuje mordercę w twoim mieszkaniu. Ja bym nie mogła tam
zasnąć.

— Może nie mieszka tam sam.
— Nie wiem jak jemu, ale mnie nawet towarzystwo by nie pomogło.
— Zgoda… chyba że byłby to znawca/ sztuki medycznej, który potrafi ukoić zszargane

nerwy — rzekła tajemniczo.

— Irene! — Odłożyłam gazetę z nieodzownym trzaskiem. — Co też ci znowu przyszło do

głowy?

Wzięła gazetę, uśmiechając się.
— Widziałam już nieraz nazwisko Sherlock Holmes W rubryce anonsów. Nie dziwię się

więc, że posłużył się nazwiskiem współlokatora, dajmy na to, doktora Watsona. „Detektyw
hobbysta”. Ciekawe, gdzie mieszka?

Znowu odebrałam jej gazetę.
— Tego nie napisali, a zresztą, jakie to ma znaczenie? Takie niezdrowe zainteresowanie

adresem obcego mężczyzny nie należy do zajęć porządnej damy.

Irene najpierw się roześmiała, potem podparła się pod boki.
— Bycie damą, porządną czy nieporządną, nie jest moim głównym zajęciem.
Rzecz jasna, przyjęłam w tamtej chwili, że chodzi jej o aktorstwo. Nie pierwszy i nie ostatni

raz myliłam się okropnie co do Irene Adler… i pana Sherlocka Holmesa… a nawet, o dziwo, co do
samej siebie.

Irene poklepała mnie po dłoni i zabrała gazetę.
— Spokojnie, Nell. Tym lepiej dla ciebie, że wolisz widzieć jasną stronę tego nikczemnego

świata.

Ale ja wcale nie byłam już o tym przekonana.

Rozdział IV

Połyskliwe zlecenie

— Zdaje się, Watsonie, że idzie do nas w odwiedziny jakiś znamienity Amerykanin —

napomknął mój przyjaciel Sherlock Holmes, rozsuwając zasłony okna wychodzącego na Baker
Street.

— Nie zdawałem sobie sprawy, że tacy istnieją — burknąłem w odpowiedzi. Przyznaję, że

jego zwyczaj odgadywania statusu i profesji naszych gości tuż przed tym, zanim dzwonili do drzwi,
bywał męczący, zwłaszcza gdy byłem akurat zajęty lekturą najnowszego numeru „Daily
Telegraph”.

— A zatem bogaty Amerykanin — wesoło poprawił się Holmes. — Jak zwykle’dajesz

dowód wielkiego talentu do trafnych spostrzeżeń. Dalejże, wyjmij nos z gazety i sam popatrz!
Ciekaw jestem twojego zdania.

— Pewnie tylko po to, by móc je zakwestionować — odparłem, lecz wstałem, by spełnić

jego prośbę. Jeszcze nigdy nie pokonałem Sherlocka Holmesa — ba, nawet mu nie dorównałem —
w odgadywaniu ludzkich życiorysów na podstawie wyglądu.

— Ten rosły dżentelmen w czerni ma chyba kłopot z literą B w numerze naszego domu —

zauważył Holmes — a to pewny znak, że przybył do nas zza morza.

— A przypuszczenie, że idzie do nas, opierasz zapewne na jego wahaniu.
— Brawo, Watsonie, widzę, że w mig chwytasz moje metody.
— Ale skąd wiesz, że to Amerykanin?
— Mam nad tobą pewną przewagę, mój przyjacielu; otóż Przyglądam mu się od dobrych

kilku minut. On tu przyszedł Pieszo, Watsonie!

— Pieszo? To doprawdy niecodzienne.
— A jednak to człowiek wyrafinowany. To nie pusty portfel kazał mu przybyć tutaj per

pedes, przeto taka musi być moda tam, skąd pochodzi. A chyba tylko Amerykanie dla zachowania
formy udają się pieszo w miejsca, do których łatwo dojechać.

— Wygląda jak sędzia — dorzuciłem od siebie, patrząc na wysoki jedwabny kapelusz i

sztywny kołnierz wystający zza aksamitnych klap czarnej dyplomatki.

— Jeżeli już, Watsonie, to sędzia pieniądza; człowiek handlu, który do wszystkiego doszedł

własną pracą. Zwróć uwagę na godność, z jaką się nosi, to rzecz nabyta, bo nie jest tak wysoki,
jakim się wydaje. Kapelusz i kołnierz powiększają go w oczach świata — swoją drogą, chyba tylko
w Nowym Jorku kapelusznicy robią cylindry tak podobne do korony. Tak, nasz miły gość jest

arystokratą wolnego handlu, czyli systemu, w którym ja jestem zaledwie nędzarzem. Ale też jego
śmiałość ma granice; powiedziałbym, że pod pewnymi względami jest równie ostrożny jak ty.
Popatrz, jak krótko przycina bokobrody; zapewne nic się w tym względzie u niego nie zmieniło od
lat trzydziestych, kiedy nasza królowa Wiktoria była dziecięciem.

Po chwili rozbrzmiał dzwonek — raz, ale stanowczo. Parę sekund później pani Hudson

wprowadziła dostojnego jegomościa do naszego salonu.

— Pan Sherlock Holmes? — spytał z bezsprzecznie amerykańskim akcentem, spoglądając

to na mnie, to na Holmesa.

— Do pańskich usług… panie Tiffany — odezwał się Holmes, kłaniając się i uśmiechając.
— A więc agencja Pinkertona uprzedziła pana o mojej wizycie? — zagadnął jegomość,

wyraźnie zaskoczony, iż się go spodziewano.

— Nic podobnego. Nie utrzymuję żadnych kontaktów z tą firmą.
— To z ich polecenia przychodzę do pana.
— Ach, słyszałeś, Watsonie? — Holmes zwrócił się do mnie z błogim wyrazem twarzy. —

Najwyraźniej wieści o moich wysiłkach detektywistycznych dotarły za Atlantyk. Ale zaraz,
przedstawiam panu mojego wspólnika, doktora Watsona. Watsonie, oto pan Charles Lewis Tiffany,
człowiek, który przyprawia kobiety na całym świecie o taki zachwyt, że sam Casanova poczułby
ukłucie zazdrości.

— Oczywiście — wymamrotałem uprzejmie, gdyż nazwisko Tiffany było w Londynie nie

mniej znane niż w Nowym Jorku.

Żywe błękitne oczy Tiffany’ego zrobiły się twarde jak lapislazuli. Rzymski nos zdradzał

upór, a rumiana cera odcinała się od śnieżnobiałych bokobrodów oplatających szczękę. Jak na
człowieka po siedemdziesiątce był jednak okazem zdrowia.

— Skoro agencja Pinkertona nie kontaktowała się z panem w mojej sprawie, skąd pan wie,

jak się nazywam? — spytał.

Holmes wskazał odłożoną przeze mnie gazetę.
— Jeżeli naj… znamienitszy… i najbogatszy amerykański jubiler odwiedza Londyn, to

zapewne szuka starych klejnotów dla nowych klientów. Gazety skwapliwie odnotowują takie
wydarzenia, a mój zawód tego samego wymaga ode mnie.

— Nie przypominam sobie, aby ostatnio w londyńskiej prasie drukowano moją podobiznę.
— Szanowny panie, gdy ktoś nosi kapelusz, który mógł wyjść z jednego tylko zakładu

kapeluszniczego w Nowym Jorku, nie trzeba się posiłkować czymś tak prozaicznym jak fotografia.
Tym bardziej że ma pan przy dewizce diamentowy znak w kształcie odręcznej litery T. Ale proszę
łaskawie usiąść — dodał Holmes z przymilnym wdziękiem, jakiego często używał, by zachęcić
klienta do szczerej rozmowy. — Jestem złakniony historii, która sprowadza pana w moje skromne
progi.

Jegomość zdjął kapelusz i po chwili wahania podał go Holmesowi, który zajrzał do

wyściełanego jedwabiem wnętrza i pokiwał głową z uśrńiechem zadowolenia.

— Tak jak przypuszczałem — rzekł. — Czy przyszło panu kiedyś na myśl, że ze wszystkich

elementów męskiego stroju najczęściej metkuje się kapelusze? Przeprowadziłem niegdyś pewne
dochodzenie w tej kwestii, co powinno tłumaczyć moją wiedzę na temat czołowych firm
kapeluszniczych Europy, a także, ma się rozumieć, Stanów Zjednoczonych i Kanady.

— Widzę, że jest pan w swym fachu równie skrupulatny jak jaw moim — powiedział

TifTany. — Ja również muszę się orientować na światowym rynku.

— Prawda jest jak brylant, łaskawy panie. Musi mieć odpowiedni kolor, wagę i

przejrzystość, inaczej jest nic niewarta — no i trzeba jej szukać wszędzie. Na tym właśnie polega
mój fach.

— To zabawne, że wspomina pan o brylantach — a może i to zdołał pan wydedukować?

Pański talent do domysłów jest niepokojący.

Holmes rozłożył ręce w geście skromności.
— Obawiam się, że to czysty przypadek.
— W każdym razie to właśnie brylantów szukam, i to wielu — oznajmił Tiffany,

usadawiając się w głębokim fotelu przeznaczonym dla klientów Holmesa. — Chodzi o bajońskie
sumy.

Holmes uniósł brew i rozłożył swoje długie palce na znak pełnej uwagi.
Światowej sławy jubiler ciągnął dalej:
— Europa jest dla mojej firmy zasobnym źródłem kamieni. Klejnoty koronne różnych

rodów monarszych mogą lada chwila pójść pod młotek. Rzecz jasna, wydobywamy mnóstwo
pierwszorzędnych diamentów prosto z kopalni. Przyznaję, że mam słabość do półszlachetnych
kolorowych kamieni, częstokroć lekceważonych, ale jest coś pięknego w historii wspaniałych
diamentów, co przemawia do naszej romantycznej, spragnionej przygód wyobraźni.

— Istotnie — przytaknął Holmes z błyskiem w oczach i rumieńcem podekscytowania na

smukłych policzkach.

— Czy słyszał pan kiedyś o brylantowym pasie?
— Watsonie, mój katalog!
Przyniosłem rzeczony tom, osobistą encyklopedię Holmesa, pełną strzępków informacji,

jakie mogą się przydać jedynie niestrudzonemu badaczowi odwiecznej ludzkiej skłonności do
zbrodni.

Holmes w milczeniu kartkował grube tomisko.
— Nie mam żadnej wzmianki na ten temat, ale chyba sobie przypominam, że miało to jakiś

związek z nieszczęsną Marią Antoniną.

— Zadziwia mnie pan, panie Holmes. Nawet o rzeczach, o których nic pan nie wie, coś pan

jednak wie. Tak, rzecz, o której mowa, należała do niej. Jak sama nazwa wskazuje, był to pas
wysadzany brylantami. Żaden z tych klejnotów nie jest może sam w sobie wyjątkowy, ale razem
tworzą piękny łańcuch. Maria Antonina nosiła ten pas w talii dworskich sukien, mówi się, że sięgał
ziemi.

Gwizdnąłem pod nosem, gdyż taka ilość diamentów musiała wyglądać imponująco.
— Taka też była i moja reakcja — zwrócił się do mnie Tiffany — gdy o nim usłyszałem po

raz pierwszy.

— Jak dawno temu zaginął? — spytał nagle Holmes. — Czyżby podczas rewolucji

francuskiej?

— Nie, i właśnie na tym polega cała… pokusa, panie Holmes. Brylantowy pas przetrwał

rewolucję. Przechowywano go z resztą królewskich klejnotów w Tuiłeries aż do 1848 roku, kiedy to
wściekły motłoch wyległ na ulice i obalił Ludwika Filipa.

— Trzydzieści trzy lata temu — pomyślał głośno Holmes.
— Przypuszczam, że to niewiele dłużej niż pański pobyt na tej planecie — zauważył

Tiffany.

— Diamenty powstają całe wieki — odrzekł rzeczowo Holmes — ale zapewniam pana, że

umiejętność dedukcji dojrzewa w człowieku dużo szybciej. Przynajmniej tak było ze mną.

— Wierzę panu — powiedział Tiffany i uroczyście kiwnął głową. — Gotów jestem

poruszyć niebo i ziemię, żeby odnaleźć ten przedmiot. Wedle mojej najlepszej wiedzy, trafił do
Anglii. Zaangażuję w poszukiwania wszystkie moje środki. Korzystałem już wcześniej z usług
detektywistycznych, głównie agencji Pinkertona, lecz oni nie mają niezbędnych w tym wypadku
kontaktów zagranicznych.

— Szanowny panie — rzekł Holmes — nie zwykłem szukać zapodzianych rzeczy. Prawdę

mówiąc, wybieram sprawy ze względu na ich niezwykłość. Zadanie wytropienia skradzionych dóbr
jest rzeczą błahą; jestem pewien, że w tej materii może pan się z powodzeniem zwrócić do innego
detektywa.

— Byłbym panu wdzięczny, gdyby jednak zapoznał się pan ze szczegółami. U Pinkertona

wszyscy wyrażali się z dużym uznaniem o panu, a zwłaszcza o pańskiej umiejętności
podejmowania niespodziewanych tropów. Czyż nie jest pan jedynym w świecie prywatnym
detektywem, którego radzi się policja?

— Cóż, przynajmniej trop jest zimny, a osoby dramatu nieznane. — Długie, zwinne dłonie

Holmesa zgodnie klasnęły o poręcze fotela. — Tak się składa, że mam teraz trochę wolnego czasu i

nie zaprząta mnie żadna inna sprawa. Bardzo się w takich razach niecierpliwię i jestem chyba
trochę nieznośny, co doktor Watson z pewnością poświadczy. Przy tym moje drzewo genealogiczne
zahacza jednym czy dwoma korzeniami o Francję, jestem więc zainteresowany odnalezieniem
diamentów francuskiej królowej i przywróceniem ich światu.

— Tak jak to niegdyś uczynili trzej muszkieterowie — dodał ze śmiechem Tiffany.
Holmes popatrzył na niego jak na wariata.
— No tak, trzej muszkieterowie — podchwyciłem prędko — i słynna sprawa diamentów

królowej. — Oprócz mnie mało kto zdawał sobie sprawę z bezbrzeżnej ignorancji Holmesa, kiedy
przychodziło do spraw niezwiązanych z jego dziedziną, takich choćby jak literatura. — Jeden za
wszystkich, wszyscy za jednego!

— To zacna dewiza, Watsonie — odparł z roztargnieniem Holmes, wstając z fotela. —

Może pan być spokojny — zwrócił się do Tiffany’ego — że dołożę wszelkich starań, by odnaleźć
pański zaginiony pas.

— A pan może być spokojny, że pański wysiłek zostanie sowicie nagrodzony. Oto czek na

pokrycie pierwszych wydatków.

Holmes przyjął go, skłonił się, po czym podał gościowi kapelusz i odprowadził go do drzwi.
— Pomyśl o tym, Holmesie — rzekłem, gdy wrócił do pokoju — pas brylantów… musi

mieć chyba ze dwa metry!

— Pod warunkiem że Maria Antonina wiązała go podwójnie, jak większość kobiet. Ale

równie dobrze mógł być krótszy.

— Mimo wszystko jednak byłoby to niezwykłe znalezisko.
— Ach, rozumiem — odrzekł, sięgając po czarną glinianą fajkę i perski kapciuch woniejący

nieubitym tytoniem. — Wyczekujesz porywającej historii, którą będziesz mógł opisać— Twoje
ambicje literackie wykraczają poza moje zwyczajne i nudne sprawy…

— Ależ skądże, mój drogi! — zaprotestowałem. — Znajomość z tobą nauczyła mnie, że

każdy szczegół jest wart odnotowania i że nawet drobna sprawa potrafi być wielkim utrapieniem.
Ale czy ani trochę nie palisz się do wyruszenia śladem tego niezwykłego artefaktu?

— Czy się nie palę, Watsonie? Do podążenia błyszczącym śladem oślizłego ślimaka przez

zielone ogrody Anglii? Może to piękny i drogocenny pas, ale też jeden z tych, co pętają ludzi, a
jego połysk zmatowiał, jak sądzę, od dotyku chciwych rąk, przez które niewątpliwie przechodził.
Jego ślad to pasmo zdrady, smutków i zniszczenia, bądź tego pewien.

— Piękna rzecz to wieczna przyjemność

[2]

— nieopatrznie przywołałem słowa poety. Ale to

literackie nawiązanie, inaczej niż wzmianka o Dumasowskich trzech muszkieterach, nie trafiło w
próżnię.

— Rzadko kiedy wielkie piękno i wielka cnota przestają ze sobą — odpowiedział Holmes

cytatem z Petrarki. — Uważam, Watsonie, że to żałosne, iż owa „piękna rzecz”, brylantowy pas,
niegdyś atrybut francuskiej królowej, stanie się zaledwie symbolem doczesnego bogactwa nowego
właściciela. W naszych przemysłowych czasach książęta handlu i carowie celuloidu kupują takie
błyskotki, aby schlebić własnej próżności oraz kobietom, tak by wszyscy dokoła widzieli, jacy są
hojni. Lepiej, żeby się ten pas nigdy nie odnalazł, żeby nikogo nie wiódł na pokuszenie ani nie
popychał do występnych czynów, których świat i tak ma już nadto.

— Może chociaż należałoby go wystawić w jakimś muzeum? Holmes roześmiał się.
— Pan Tiffany nie jest kustoszem, tylko kupcem. Najpewniej zechce podzielić pas i

sprzedać kamień po kamieniu, zyskując w ten sposób dużo więcej, niż gdyby miał go zachować w
pierwotnym kształcie.

— Na pewno by tak nie postąpił, Holmesie.
— Widzę, że nie opuszcza cię ochota na poszukiwanie skarbu. Przyznaję, jest w

znajdowaniu rzeczy pewna przyjemność, która wykracza poza sam fakt ich znalezienia. W każdym
współczesnym Angliku jest ślad chłopca, co zresztą jest poniekąd cechą pożądaną. Podejmę się tego
zadania, Watsonie, ale wybacz mi, jeśli nie będę umiał wykrzesać z siebie wielkiego entuzjazmu.
Szukając zaginionego skarbu, niechybnie dokopię się do ludzkich nieszczęść, a jeśli go znajdę,
odkryję ich jeszcze więcej.

— Nie jeśli, lecz kiedy, Holmesie.
— Kiedy — poprawił się z pokorą.
Rozdział V Posiłek u Tiffanyego Nigdy wcześniej nie poznałam nikogo, kto miałby tyle

wzgardy dla przedmiotów, co moja nowa przyjaciółka Irene Adler. Rzecz nie w tym, że ich nie
posiadała; przeciwnie, nawet za czasów naszego wczesnego wspólnego pomieszkiwania w
dzielnicy włoskiej oba jej pokoje były zastawione po kinkiety nagromadzonymi przedmiotami.

Jak ciekawskie kocię, które zapomina o swej płochliwości, badałam krok po kroku

wypchane zakamarki nowego domu. Moim pierwszym odkryciem był wyjątkowo nonszalancki
stosunek Irene do wszelkich rzeczy znajdujących się w jej posiadaniu. Co było jej, było też moje.
Wystarczyło, że zatrzymałam dłużej wzrok na egzotycznych wzorach jakiegoś szala, a już to
spostrzegała i mówiła:

— Podoba ci się, hm? Możesz go sobie wziąć.
— Nie! — protestowałam co i rusz. Te żywe barwy i kołyszące się jedwabne frędzle nie

przystawały do mojego stylu ani tym bardziej do mojej pozycji społecznej.

Wówczas Irene pokazywała mi inny szal, dajmy na to, ze zdobionego jedwabiu z

delikatnymi, rzęsowatymi frędzlami; wyjmowała go z wiecznie rozdziawionego kufra, z którego
wysypywały się na sypialniany dywanik nieprzebrane skarby sztuki krawieckiej.

— Może ten bardziej przypadnie ci do gustu — mawiała tak rozbawionym tonem, że

miałam ochotę z czystej przekory Przyjąć którąś z tych jarmarcznych ozdób.

Nigdy jednak tego nie uczyniłam.
Raz, w przystępie frustracji spowodowanej obfitością rzeczy zalegających w obu naszych

przestronnych pokojach, sporządziłam listę wszystkiego. Skromne umeblowanie ginęło w morzu
akcesoriów. Wyróżniało się w tej zbieraninie pianino, jedyny bodaj uprzątnięty mebel, dzięki czemu
dawało się unieść pokrywę klawiatury. Dwa głębokie fotele, jeden i drugi przeżarty przez mole pod
kolorową narzutą, okalały kominek. Pod przeciwległą ścianą stała garbata kanapa, nad którą
zamiast obrazu wisiał plakat Hamleta w reżyserii Henry’ego Irvinga, z Ellen Terry w roli Ofelii.

Kominek służył za półkę na rozmaite narzędzia kuchenne — będące przejawem swoistego

bezprawia, gdyż gotowanie w mieszkaniu było zabronione. Jedyną ozdobą kominka była pusta
butelka wina, którą opróżniłyśmy pierwszego wieczora. Teraz tkwiła w niej miotełka do kurzu
wykwitająca bukietem zielono— miedzianych piór zastępujących świeże kwiaty.

Powinnam jeszcze dodać, że miotełka do kurzu nie była zbyt często niepokojona i dopiero

ja, wprowadziwszy się, zaczęłam jej używać zgodnie z przeznaczeniem.

Pokój sypialny Irene — do którego zapraszała mnie jak do uznanego salonu — był jeszcze

dziwniejszy. Pierwszej wycieczki w to bizantyjskie zacisze omal nie przypłaciłam atakiem serca,
dostrzegłam bowiem jakąś ciemną sylwetkę przyczajoną w niedoświetlonym kącie.

— Kogo jak kogo, Nell, ale jej nie musisz się obawiać — zapewniła mnie Irene. — Dama

bez głowy jest nie tylko niegroźna, ale wręcz bezużyteczna, choć mało który mężczyzna to
rozumie.

Przyjrzałam się naszej tajemniczej współlokatorce: był to manekin krawiecki z

klepsydrowym tułowiem spowitym w czarny dżersej. Jak większość manekinów kończył się u szyi
metalową nasadką, z której wyrastała ogromna lilia z blado— niebieskiego jedwabiu. Nic
dziwnego, że w pierwszej chwili pomyślałam, że nawiedza nas duch z okaleczoną twarzą.

Irene stanęła w pozie za manekinem, położyła rękę na jego czarnym ramieniu i uśmiechnęła

się szelmowsko.

— Mówię na nią Lilia z Jersey — powiedziała z fingowaną czułością, wbijając szpilkę w

materiał.

— No tak, to przecież Lillie Langtry! — zawołałam i az podskoczyłam. Dowcip Irene

potrafił zaskakiwać. Zbliżyłam się do manekina. — Myślisz, że ona naprawdę… no wiesz… z
księciem Walii, jak mówią ludzie?

— Jeżeli nie, to by znaczyło, że jest głupia… albo że on jest jeszcze głupszy — orzekła

Irene.

Nie spodziewałam się tak obrazoburczej odpowiedzi.

— Ale przecież ona ma męża!
— A książę jest żonaty.
— Poza tym jest córką duchownego.
— Córki duchownych często upadają w pierwszej kolejności. Bycie grzeczną szybko się

nudzi, bo i jaki z tego pożytek?

— Irene! Gdyby nie to, że wiem, iż robisz sobie kpiny, bałabym się o twoją duszę, a

przynajmniej o twoje dobre imię.

— Przecież ja nie mam ani jednego, ani drugiego, pamiętasz? — zaripostowała. — W

końcu jestem aktorką.

— Ale chyba mi nie powiesz, że pochwalasz niemoralne postępowanie pani Langtry?
— Oczywiście, że nie. Ale też nie mogę powiedzieć złego słowa o jej inteligencji. Widziałaś

ją kiedyś? Nie? Boja owszem.

— Jak wyglądała? — spytałam z większym zaciekawieniem, niżbym chciała.
— Właśnie do tego zmierzałam — odparła Irene z uśmiechem. — Wcale nie jest taka

piękna, jak się uważa, Nell. Jej profil przypomina piłę do metalu — ma ten grubo ciosany męski
zarys, który malarze zwykli nazywać „greckim”.

— Ale na obrazku na mydle Pears…
— To tylko obrazek. Rysunek. Każdy wrażliwy na piękno mężczyzna przyznałby, że pani

Langtry ma w sobie tyle urody, co pomocnik murarza. Natomiast trzeba jej oddać pewien rozmach.
Tamtego wieczora, gdy poznała księcia Walii, nosiła żałobę — cała była w czerni, a włosy miała
związane w koczek. Między kolorowo upierzonymi damami wyglądała jak wróbel wśród rudzików.

— I dlatego książę zwrócił na nią uwagę?
— W rzeczy samej. W lesie pełnym jesiennych liści lepiej być troszkę zieloną niż

ognistoczerwoną jak wszyscy dokoła. Poza tym Lilia z Jersey ma zwyczaj chodzić na przyjęcia bez
S°rsetu. Lubi pogardzać konwenansami, przynajmniej w błahych sprawach.

— Bez gorsetu. — Takie zachowanie przechodziło moje pojęcie. — Ale dlaczego…?
— Jej czas już minął. Teraz gdy jej romans z księciem dobiegł końca, próbuje zwrócić na

siebie uwagę, bo chce wrócić na scenę i zepchnąć z niej tych, którzy wyszli z cienia wyłącznie
dzięki talentowi i ciężkiej pracy. — Irene przez chwilę sprawiała wrażenie naprawdę poirytowanej.

— Niełatwo odnieść sukces w niemoralnej branży, Nell, w zderzeniu z zepsutymi

karierowiczkami, które pchają się na scenę.

— Twój cynizm wcale nie szokuje mnie tak bardzo, jakbyś tego chciała — zapewniłam ją

nieszczerze. — Ty na przykład nigdy nie wybrałabyś takiego życia jak ona, żeby sobie dopomóc w
robieniu kariery śpiewaczki.

— To prawda — zgodziła się Irene, poważniejąc na twarzy. Szpilka przekłuła napięty

czarny dżersej w innym miejscu. — Nie zamierzam zabiegać o poklask na leżąco, jak poduszeczka
do szpilek, i dlatego pewnie mało w życiu zwojuję.

— Może wyjdziesz za mąż i zakończysz występy.
— Nigdy! Małżeństwo jest równie żałosną wymianą wolności na bezpieczeństwo, w

dodatku fałszywe bezpieczeństwo, bo mężowi wolno decydować o wszystkim, co robi jego żona.
Małżeństwo to umowa handlowa pieczętowana społecznym i religijnym rytuałem.

— A ja przez całe życie uważałam, że małżeństwo jest rzeczą świętą i najwyższym

powołaniem kobiety. Inna sprawa, że nieosiągalnym dla niektórych kobiet, którym życie ułożyło się
tak, a nie inaczej… — Tutaj smutne wspomnienie choroby i wyjazdu Jaspera Higgenbottoma
odebrało mi głos i dopiero po chwili dokończyłam: — Ale przynajmniej możemy o nim czasem
pomarzyć. A ty nawet związek małżeński nazywasz pułapką i złudzeniem. Słuchając ciebie, można
całkiem stracić nadzieję.

— Ależ nie, nie trać nadziei, Nell. To, że większość kobiet daje się prowadzić przez życie

jak stado owiec, wcale nie znaczy, że kilka zwinnych jagniątek nie może się zerwać z postronka i
pobiec wesoło, gdzie im się spodoba.

Odwróciła się z uśmiechem od upiornej Lilii z Jersey.
— A propos zrywania się z postronka, musisz mi doradzić, w co powinnam się ubrać. W

przyszły czwartek rano mam ważne przesłuchanie.

— Do tego nowego spektaklu w operze? Gilberta i Sullivana? Irene pokręciła głową.
— O nie, to coś dużo poważniejszego. Idę się zobaczyć z panem Tiffanym.
— Panem Tiffanym?
— Ze słynnym nowojorskim jubilerem! Na jakim świecie ty żyjesz?
— Niekiedy istotnie mam wrażenie, że na innym niż ty — odcięłam się, bardziej

zaniepokojona implikacjami słowa „pan” aniżeli „Tiffany”. — Ale chyba nie wybierasz się do
Nowego Jorku?

— Niezupełnie. Jestem rącza, lecz nie mam skrzydeł. Pan Tiffany przyjedzie do mnie, a

właściwie to ja odwiedzę go w hotelu przy Trafalgar Square.

— Nie możesz.
— Dlaczegóż by nie?
— Pójść do jego hotelu? Sama? Rano? Ktoś gotów pomyśleć, że jesteś…
— Aktorką? Tak, wiem. Ale czy nie rozumiesz, jaka to wielka szansa? Charles Lewis

Tiffany chce zasięgnąć mojej rady w poufnej sprawie! Skierowała go do mnie agencja
detektywistyczna Pinkertona. Wolałabyś, żeby przyszedł tutaj?

— Broń Boże! To jeszcze bardziej nie wypada.
— Poza tym Morley to bardzo dobry hotel. Ludzie nie wezmą mnie na języki bardziej, niż

gdyby to samo zrobiła pani Langtry, — Dobrze więc. Pójdę z tobą.

— Jeszcze nigdy nie słyszałam takiej determinacji w twoim głosie, Nell. Nie boisz się, że i o

tobie zaczną kursować niemiłe plotki?

— To nieistotne. — Wyprostowałam ramiona. — Niech mówią o nas obydwu.
— Dobrze powiedziane — rzekła z uśmiechem. — Może twoja obecność przyda nieco wagi

całej sytuacji. Mogę na przykład Przedstawić cię jako moją sekretarkę.

~ Ale to nieprawda — zauważyłam nieśmiało.
— Chyba że będziesz robić notatki — odparła triumfalnie.
— No tak, wtedy to co innego.
— W takim razie postanowione. Spotkamy się z panem Tiffanym w Morleyu w przyszły

czwartek i będziesz notować. A teraz pomożesz mi wybrać odpowiedni strój na to ważne
rendezvous.

Tak też uczyniłam, ubieranie Irene sprawiało mi bowiem coraz więcej uciechy. Przy całej

obfitości jej garderoby było w niej zaskakująco mało zestawów. Dopiero stosy używanych ozdób
złowionych na ulicznych targowiskach przekształcały je w stroje stosowne do danej okazji, nastroju
czy pozycji społecznej.

Irene nie dbała też o środki, jakimi dokonywały się owe przemiany. Nieraz wieczorem ja,

nauczona pajęczej staranności w posługiwaniu się nićmi, patrzyłam, jak Irene, dzierżąc w ręce igłę
z wielkim uchem, zamaszystym ściegiem przyszywa mieniące się falbany do zgrzebnej sukni. Tym
łatwiej jednak było potem zerwać luźne ściegi, by wedle potrzeby po raz kolejny przerobić suknię
na inny styl.

Ustaliłyśmy, że na spotkanie ze słynnym jubilerem odpowiedni będzie ubiór, jak to ujęła

Irene, „na dostojną mieszczankę”. Jeżeli o mnie chodzi, to jak zwykle przywdziałam strój
stonowany i stateczny, choć muszę przyznać, że gdy wsiadałyśmy do omnibusu jadącego na
Trafalgar Square, rękawiczki kleiły mi się do mokrych dłoni.

Stojący naprzeciw pomnika Karola I hotel Morley na zewnątrz wyglądał, Bogu dzięki,

bardzo przyzwoicie. Najbardziej jednak zaintrygowała mnie tak zwana kula czasu na dachu urzędu
pocztowego, po prawej od hotelu, czyli urządzenie podające dokładną godzinę w centrum Londynu.

Takie pomysłowe wynalazki wynagradzały mi gwar i zamęt miejskiego życia. Cynkową

kulę o średnicy prawie dwu metrów unoszono na wysokość trzech metrów, skąd spadała codziennie
o pierwszej po południu, uruchamiając w ten sposób prąd elektryczny biegnący prosto z
obserwatorium w Greenwich. Dzięki temu cały Londyn mógł odpowiednio ustawić zegary i
zegarki, czego i ja nie omieszkałam uczynić.

Po lewej nad bryłą hotelu górowała wieża kościoła Świętego Marcina wśród Pól, co również

odczytałam jako pomyślny znak dla naszego przedsięwzięcia.

I tak wciśnięte między Boga i nowoczesną technikę weszłyśmy z Irene do środka. Ciężkie

tureckie dywany tłumiły nasze kroki, gdy prowadzono nas do prywatnej sali jadalnej. Wreszcie
rzeźbione podwójne drzwi otwarły się przed nami) ukazując dziarskiego starszego pana o twarzy
surowej, lecz życzliwej.

— Pani Irene Adler? — zagadnął, spoglądając to na mnie, to na nią.
— Do pańskiej dyspozycji — odezwała się Irene i wyciągnęła jedną dłoń z mufki, by się

przywitać. — A to moja sekretarka, panna Huxleigh.

Pan Tiffany zjeżył się trochę wobec tak śmiałego powitania, podobnie zresztą jak ja. Irene

wyglądała jednak urzekająco w niebieskim brokatowym kostiumie i kapeluszu z kobaltowym
strusim piórem opadającym ku policzkowi z dołeczkiem, toteż oboje natychmiast puściliśmy ten
drobiazg w niepamięć.

— Nie spodziewałem się Amerykanki — przyznał pan Tiffany. — Łaskawe panie spoczną.

Hotel przygotował dla nas posiłek. Jestem doprawdy bardzo zajęty, stąd spotkanie w porze
śniadaniowej.

— Jakie pyszności — skwitowała Irene, siadając przy stole zastawionym delikatesami i

porcelanowym imbrykiem w kształcie utuczonego królika. — Nell, zechciej czynić honory, aja i
pan Tiffany od razu przejdziemy do rzeczy.

Skwapliwie się zgodziłam. Jeżeli opanowałam któryś z obowiązków córki pastora — i to,

nie chwaląc się, doskonale — to właśnie zaparzanie, nalewanie i podawanie herbaty.

Nasz gospodarz odrzucił: połę czarnego surduta i rozsiadł się nieco nerwowo w głębokim

fotelu.

— Muszę przyznać, panno Adler — zaczął ze zmarszczonym czołem — że pomimo

najwyższych rekomendacji Pinkertona wciąż mam wątpliwości, czy powinienem powierzyć Pani
moją sprawę. Jest pani taka młoda…

~ Pan także był młody, kiedy zakładał swoją firmę. Czyż nie miał pan wtedy dwudziestu

pięciu lat?

Zmarszczki na grzbiecie jego dumnego rzymskiego nosa zniknęły w jednej chwili.
— A przy tym rzecz jest poufnej natury, w najwyższym stopniu — dodał.
— Potrafię dochować tajemnicy, w najwyższym stopniu. A pani Huxleigh jest córką pastora

i uosobieniem dyskrecji.

— Dobrze więc. Ale muszę zaznaczyć, że należy się w tej sprawie liczyć z pewnym…

niebezpieczeństwem.

— Wyśmienicie! — Irene odebrała ode mnie pierwszą filiżankę herbaty i znad jej

filigranowego brzegu uśmiechała się promiennie do pana Tiffany’ego. — Skoro trzeba się liczyć z
niebezpieczeństwem, to znaczy, że chodzi o bardzo cenny przedmiot. Jaki to klejnot?

— Nie powiedziałem, że chodzi o klejnoty.
— Nie musiał pan, pańskie nazwisko mówi samo za siebie.
— Ale mógłbym przecież szukać pomocy w osobistej sprawie…
— Gdyby tak było, z pewnością nie szukałby jej pan u kogoś niesprawdzonego,

czegokolwiek by ta sprawa dotyczyła.

— Jest pani bystra, panno Adler. Muszę to pani przyznać.
— Może zatem przekona się pan do kobiet i zacznie je zatrudniać w swoim nowojorskim

sklepie?

Jegomość przez chwilę wyglądał tak, jakby dostał ataku apopleksji; oblał się nadzwyczaj

czerwonym rumieńcem, o który trudno było winić zaparzoną przeze mnie łagodną herbatę.

— Moja firma cieszy się nienagannym wizerunkiem, zaprawdę godnym banku, panno Adler.

Proszę też nie zapominać, że Tiffany jako pierwszy sklep po obu stronach oceanu wprowadził
pokoje odpoczynkowe dla kobiet z dziećmi. Kobiety, choćby nie wiem jak były czarujące w salonie
czy bawialni…

— Albo w sklepie — wtrąciła Irene.
— Obecność pracownic… spowodowałaby pewien dysonans — rzekł w końcu

rozstrzygającym tonem.

— I tu się z panem zgadzam. Mężczyźni pracujący w pańskim sklepie ubierają się jak

przedsiębiorcy pogrzebowi.

— Czy odwiedziła pani kiedyś mój sklep przy Union Square?
— Kiedy mieszkałam w Ameryce — uśmiechnęła się Irene. — Ale, tak jak większość

przechodniów, jedynie po to, by popatrzeć na te cuda.

— Jak na młodą kobietę jest pani bardzo śmiała! Jestem skłonny pomyśleć, że pani ze mnie

pokpiwa. Ale może właśnie kogoś takiego mi trzeba, choć przyznam, że wciąż nie jestem pewien,
czy dobrze robię, zatrudniając kobietę do tak delikatnej sprawy.

— Czyli do czego? — spytała Irene bez ogródek. Zerknął na mnie, jakby moje dobre

angielskie maniery dodawały mu otuchy w obliczu rozbuchanej swady Irene.

— Nie szukam jednego klejnotu — rzekł w końcu zniżonym głosem — lecz całego sznura.
— Perły! — wykrzyknęłam w przemożnym odruchu, lecz oboje tylko spojrzeli na mnie z

politowaniem i wrócili do rozmowy.

— Zbyt oczywiste — mruknęła do mnie Irene. Pan Tiffany skinął głową i mówił dalej:
— Chodzi o duże, starannie dobrane brylanty, połączone w długi sznur oplatający drobną

kibić — i opadający na ziemię. Marszczy pani czoło, panno Adler. Czyżby przypadkiem wiedziała
pani, o czym mówię?

Irene pokręciła głową.
— Bynajmniej, ale z opisu wnioskuję, że to przedmiot… w starym stylu.
— O ile koniec zeszłego wieku można uznać za dawne czasy — do czego pani, ze względu

na swój wiek, ma pełne prawo.

— Klejnoty zaginęły?
— W rzeczy samej.
— A jeśli się odnajdą, czy nikt nie będzie rościł do nich pretensji? — Nikt. Irene nagle się

uśmiechnęła.

— No tak. Po tylu latach jej krewni raczej nie mają szans na zwycięstwo w sądowych

bataliach.

— Jej, czyli kogo, panno Adler?
— Właścicielki zaginionego pasa, nieżyjącej już królowej Marii Antoniny, głowy

nieistniejącej od lat monarchii francuskiej.

— Skąd… skąd pani wiedziała? — Rumieniec odpłynął nagle z policzków i nosa

jegomościa.

— Zgadywałam na podstawie pańskich mniej lub bardziej zamierzonych podpowiedzi. Tak

drogocenny przedmiot musiał należeć do królewskiego rodu, takie kosztowności to teraz łatwe łupy,
mówi się, że w niedalekiej przyszłości pod młotek pójdą francuskie klejnoty koronne, nic więc
dziwnego, że rośnie zainteresowanie przedmiotem, którego pan szuka.

— Na Boga, jest pani dobrze zorientowana jak na domorosłego detektywa! Chyba jednak

pani nie doceniłem. Uprzedzano mnie, że jest pani sprytna i lotna, ale teraz zaczynam się obawiać,
czy nie zechce mnie pani wywieść w pole i zagarnąć nagrody dla siebie.

— Nie czerpię mojej wiedzy z poufnych informacji, tylko ze zdrowego rozsądku. Nie mam

pojęcia o pańskiej branży, ale znam się na modzie. Pas odpowiadający pańskiemu opisowi mógł
należeć jedynie do królowej, i to wyjątkowo rozrzutnej. Co się tyczy francuskich klejnotów
koronnych, to choć sama nigdy nie przywdzieję żadnego z nich, łapczywie chłonę wszelkie
pogłoski na ich temat. Drogocenne kamienie fascynują większość kobiet, zresztą kto jak kto, ale
pan powinien o tym wiedzieć.

— Tylko czy powinienem ufać komuś tak niepokojąco chytremu?
— Bez wątpienia. Poleciła mnie panu agencja Pinkertona. Jeżeli odnajdę pański skarb, nie

zachowam go dla siebie, choćby mnie kazano włóczyć końmi.

Tak jak Jefferson Hope przed kilkoma dniami, Charles Lewis Tiffany pochylił się i wejrzał

w cudowne ciemnozłote oczy Irene. Ona zniosła to spojrzenie z królewską obojętnością,
najwyraźniej równie pewna swojej prawości jak Maria Antonina swej godności monarszej.

— Dobrze zatem. — W głosie pana Tiffany’ego dało się słyszeć lekką zadyszkę, jak gdyby

wszedł na dużo wyższe schody, niż się spodziewał. — Mówimy o tak zwanym brylantowym pasie.
Nie widziano go, odkąd zniknął z paryskiego pałacu Tuileries w 1848 roku, kiedy to gmin obalił
Ludwika Filipa. Mówi się, że trafił potem do Londynu. Po niepokojach roku 1870 cesarzowa
Eugenia uciekła z kraju, zabierając wiele klejnotów oraz swojego powiernika, hrabiego de
Montglasa. Kosztowności miała później umieścić w Banku Anglii.

— Nie chcemy chyba wydrzeć tego cuda tak szacownej instytucji?
— Los klejnotów cesarzowej jest znany. Wspominam o nich jedynie po to, by podkreślić, że

członkowie francuskiej rodziny królewskiej mają zwyczaj uciekania do Anglii w chwilach
zagrożenia — i vice versa — co stanowi jeszcze jeden argument za tym, że brylantowy pas znajduje
się w Londynie. Zleciłem już poszukiwania innym detektywom, jednak dostrzegam pewną mniej
oczywistą drogę, do której pani jest zapewne lepiej predysponowana. Otóż nie wykluczam, że jakiś
bogaty kolekcjoner dla własnej przyjemności trzyma ów pas w tajemnicy przed światem. Zarazem
jednak należy przypuszczać, że nie może się oprzeć pokusie i od czasu do czasu pokazuje go jakiejś
próżnej kobiecie…

— Dodajmy, że nie jest nią jego żona — wtrąciła Irene. Pan Tiffany pokiwał głową, rad, że

nie będzie musiał zagłębiać się w szczegóły tej niezręcznej sytuacji.

— Brawo, panno Adler! A ponieważ nie jest pani obcy świat teatru…
— W którym takich próżnych kobiet jest najwięcej… — uzupełniła Irene.
— W rzeczy samej. Pomyślałem więc, że będzie pani łatwiej wybadać ten temat. Jestem

gotów zaoferować takiemu właścicielowi sowitą rekompensatę. A nuż uroki posiadania takiego
przedmiotu na własność zdążyły mu się sprzykrzyć?

Irene w zamyśleniu napiła się herbaty.
— Szczerze powiedziawszy, mam wątpliwości, czy owa droga zawiedzie pana do tych

klejnotów. Może się okazać, że to strata pańskich pieniędzy i mojego czasu.

— Wiem o tym. Mimo to zamierzam skorzystać ze wszystkich dostępnych możliwości.

Muszę przyznać, że chociaż kobieca subtelność może pani pomóc w uzyskaniu informacji, których
potrzebuję, to jednak mam wątpliwości, czy godzi się zatrudniać damę do tak niewdzięcznego
zadania.

— Zapewniam pana, że to chleb powszedni aktorki, choć przyznaję, że ostatnimi czasy moja

kariera stanęła w martwym punkcie — i dlatego przyjmuję takie zlecenia jak pańskie.

— Nie da się jednak ukryć, że sferą pani dociekań będzie, jeśli wolno się tak wyrazić,

miękkie podbrzusze społeczeństwa…

(W tym miejscu, czyniąc gorączkowe notatki, żywo przytaknęłam głową).
— Nonsens, szanowny panie! Kto śpiewał w operach, ten dobrze zna ciemne zakamarki

ludzkiej duszy. Zrobię, co w mojej mocy, żeby odnaleźć te diamenty; powinna do tego wystarczyć
odrobina perswazji. Jak pan wie, natura nie skąpi kobietom tego daru, a zresztą, czyż nie jemu
zawdzięcza pan swoją pełną kabzę? Czy bez niego panna Lillian Russell zdołałaby namówić pana
Jamesa Brady’ego na podwiązki w kształcie pająków o szmaragdowych tułowiach oraz
diamentowych i rubinowych nóżkach, które uświetniły jej — dodajmy, nie takie znowu filigranowe
— ciało?

— Znowu wykazuje się pani nadzwyczajnym znawstwem tematu — przyznał pan Tiffany.

— Nawiasem mówiąc, pani sama, ośmielę się to powiedzieć, panno Adler, jest wyjątkowo
przekonywającą przedstawicielką swojej płci. Proszę mi wytłumaczyć, dlaczego para się pani taką
ciężką pracą, skoro zapewne mogłaby pani z łatwością przekonać jakiegoś zamożnego adoratora, by
obdarzył panią brylantowym pasem?

— Dlatego że kupowanie czegokolwiek, nawet piękna, za cudze pieniądze nie sprawia mi

satysfakcji — odparła bez namysłu. — Zamożni adoratorzy nie są wiele warci, jeśli nie mają skarbu
zwanego honorem albo nie szukają go u kobiety. — Irene wstała i wyciągnęła przed siebie dłoń. —
Dziękuję panu za zlecenie. Na jak długo zatrzyma się pan w tym hotelu?

— Do dwudziestego ósmego. Czasu jest niewiele.
— Akurat w tym przedsięwzięciu bardziej niż czasu będę potrzebowała szczęścia. Miejmy

nadzieję, że będzie mi sprzyjało bardziej niż biednej Marii Antoninie, która nie tylko straciła głowę,
ale najwyraźniej także ulubiony pas — oto kolejna tragedia w długiej historii kobiecego
przyodziewku.

Pan Tiffany roześmiał się z tego żartu, wręczył jej czek i pożegnał nas ukłonem. Znalazłszy

się za drzwiami, sprawdziłam godzinę na moim butonierkowym zegarku: nie było nawet jedenastej,
a czułam się przecież, jakbym miała za sobą cały dzień, i to nadzwyczaj długi.

— Jak chcesz to zrobić? — zapytałam.
— Ale co? — Irene sunęła przez hotelowe lobby pewnym krokiem zadomowionego gościa,

podczas gdy ja z wielkim trudem odnalazłam wzrokiem wejście.

— Znaleźć ten — zniżyłam głos — zaginiony pas.
— Popytam o niego w kręgach teatralnej elity.
— Ale ty do nich nie należysz.
— To się wkrótce zmieni.
— Jak to?
Zatrzymała się przy drzwiach wychodzących na ulicę.
— Jak to tak to. Obmyślimy wszystko po drodze.
— My?
Irene uniosła czek od pana Tiffany’ego do światła wlewającego się przez okna w

ołowianych ramach.

— Ach, jaki z niego hojny człowiek! To pokryje wszelkie koszty i jeszcze trochę zostanie.
— Jak? — powtórzyłam.
Irene smyrgnęła przed hotel. Na placu Rarol I siedział na koniu w brązowej chwale.

Chłodny wiosenny wietrzyk runął między nogi rumaka i dmuchnął prosto w nas. Zadumałam się
nad losem monarchów skróconych o głowę, nad bajecznymi klejnotami, łupami wojen i rewolucji,
nad honorem, niebezpieczeństwem i śmiercią.

Irene zatrzymała się, aby wydobyć coś z ciemnych zakamarków mufki.
— Co to? — spytałam i wcale bym się nie zdziwiła, gdyby wyciągnęła koszmarne pajęcze

podwiązki Lillian Russell. Okazało się jednak, że to coś gorszego.

— Racuszki pana Tiffany’ego! Irene, jak mogłaś!
— Nie tylko racuszki. Mam też babeczki i bułeczki.
— Jakim cudem?— jęknęłam.
— Podebrałam je, kiedy ty byłaś zajęta pisaniem, a on mówieniem. Ludzie rzadko ci się

przyglądają, kiedy mówią, zwróciłaś na to kiedyś uwagę? Spoglądają tylko na początku i na końcu.
A pan Tiffany sporo mówił.

— Irene, a co z twoim okrzyczanym honorem?
— Honor jest czymś zbyt wzniosłym, by dotyczył takich błahostek jak ciastka. Poza tym

musimy coś jeść, jeżeli chcemy wykonać zadanie, jakie postawił przede mną pan Tiffany, a to
najpyszniejsze wypieki, jakie w życiu jadłam. Nie mogłam znieść myśli, że miałyby tam zostać, a
obie byłyśmy zbyt zajęte, by móc się najeść do syta…

— To prawda, nie miałam czasu, musiałam cały czas notować.
— No więc… wzięłam bułeczki.
Spojrzałam na Irene. Ona na mnie. Hotelowe wypieki rzeczywiście były przepyszne…

Pierwsza się roześmiałam, ale Irene śmiała się dłużej.

Rozdział VI

Herbatka ze śmietanką

Wskutek nalegań Irene część środków wyłożonych przez pana Tiffany’ego posłużyła do

opłacenia mojej nauki w szkółce maszynopisania. Uchwyciłam się myśli, że po takim kursie
prędzej zarobię na własne utrzymanie, niż gdybym znowu próbowała szczęścia w szacownym
zawodzie guwernantki.

Nie cieszyłam się na codzienną bitwę z czarnym potworem o twardych klawiszach, które co

prawda pozwalały przemienić zawiłe ręczne pismo w schludne drukowane litery, ale wymagały
przy tym zręczności pianistki. W miarę jednak podnoszenia swych umiejętności zaczęłam czerpać
pewną satysfakcję z okiełznania krnąbrnej maszyny.

Kiedy tak zmagałam się w pocie czoła z niezgrabnością własnych palców, Irene znikała na

długie godziny i w bardzo różnych strojach. Jednego dnia wyglądała jak sprzątaczka, innego jak
cudzoziemka z arystokratycznego rodu. Podnosząc wzrok znad maszyny, nigdy nie mogłam być
pewna, kogo ujrzę tym razem.

— Czy to Carmen? — spytałam pewnego popołudnia, gdy Irene przeglądała się w lustrze.

Jej naturalny kasztanowy odcień ginął pod misterną konstrukcją ze splotów, poduszeczek i
sztucznych hebanowych pasem.

Moje pytanie było, rzecz jasna, podszyte sarkazmem.
— Brawo, Nell! — odparła. — To Carmen w stroju współczesnym. Nie ma to jak ulepszona

klasyka, co? Ale powiedz: czy wyglądam jak przekwitła aktorka o nie najlepszej opinii?

— Nie wiem, czy przekwitła, ale na pewno taka, która zaczyna gubić płatki.
— Chłonęłam wzrokiem róż na jej policzkach i przyczernione rzęsy. — Czy to aby na

pewno bezpieczne wychodzić w takim odzieniu?

— O, bez obaw. Buszowałam trochę w teatrach w przebraniu, tak by nikt mnie nie

rozpoznał, i szybko zrozumiałam, że jeśli zdołam odnaleźć brylantowy pas, to tylko wśród
śmietanki towarzyskiej.

— A więc tak się ubierasz na spotkanie ze śmietanką… Mój świętej pamięci ojciec słusznie

mi radził, abym stroniła od ludzi teatru.

— Tak się ubieram, żeby się dowiedzieć, kiedy śmietanka się spotyka i spija śmietankę. O

najlepszych rautach najwięcej wiedzą ci, którzy na pewno nie zostaną zaproszeni. Dlatego obecnie
obracam się wśród chórzystów i komparsów.

— Komparsów?
— Statystów. Biedne duszyczki, dostają sześciopensówkę i nie wypowiadają żadnych

kwestii, robią tylko tło, wymachują rekwizytami, ale to właśnie dzięki tym niemym i
niedocenianym legionom współczesne opery i sztuki mogą wybrzmieć w całej swej okazałości… A
więc?

— Wyglądasz strasznie, jeżeli o to pytasz.
Zapałała radością, jakby usłyszała najwyższą pochwałę.
— Jeszcze jeden taki wypad, moja droga, i będę gotowa do prawdziwej ofensywy. Musisz

mi pomóc.

— Zrobię, co zechcesz, pod warunkiem że to nic zdrożnego.
— Nie bardziej niż pyszne bułeczki, obiecuję — odrzekła wesoło. — A ile przy tym będzie

zabawy!

Po tych słowach wymknęła się na ulicę.
Z czasem zrozumiałam, że był to nieodłączny etap każdego dochodzenia Irene, swego

rodzaju zenit emocjonalny, po którym zaczynała wcielać swoje niebezpieczne zamierzenia w życie.
Zawsze kiedy była bliska odkrycia prawdy, wpadała w stan uniesienia — czy tym razem jej plan się
powiedzie? Była trochę jak żołnierz, który pomimo ryzyka woli działanie niż mozolny kierat
przygotowań. A może zwyczajnie lubowała się w tych przebierankach i odliczała czas do występu
w ostatnim akcie własnego spektaklu.

Tak czy inaczej, wróciła wtedy do domu z rumieńcami, które pokryły róż na policzkach, i

objaśniła mi moją rolę w całym przedsięwzięciu, choć, o dziwo, zabrała się do tego z nietypową dla
siebie ostrożnością.

— Bosko nalewasz herbatę. Wypisz, wymaluj córka duchownego — zaczęła

przypochlebnie.

— Mój ojciec był skromnym wiejskim pastorem, a nie duchownym. Ale to prawda, że

umiem nalewać herbatę.

— I niczego więcej nie trzeba. Załatwiłam ci pracę.

— Jaką? Będę pisać na maszynie?
— Nie, będziesz nalewać herbatę!
— Nalewać herbatę?
— Na niedzielnym podwieczorku u pani Stoker na Cheyne Walk. Myślę, że nawet

najdumniejsza rozlewaczka herbaty nie pogardziłaby debiutem w tak modnym domu, niedaleko
domu pana Carlyle’a i tak dalej.

— Jeżeli o mnie chodzi, to mógłby tam mieszkać nawet Oliver Cromwell! Nie mogę się

podawać za służącą, bo nią nie jestem.

— Ale przecież wspaniale nalewasz herbatę.
— Owszem, ale…
— Jeżeli się nie zgodzisz, będę zdana wyłącznie na siebie.
— A czy kiedykolwiek było inaczej ?
Irene wstała z krzesła, uklękła przy mnie i wzdychając, przybrała swoją najsmutniejszą

minę.

— Przyznaję, że byłam niemądra. Niesłusznie… liczyłam na twoją pomoc. Może się

przerachowałam…

— Owszem. Nie pójdę między obcych ludzi, aby udawać kogoś, kim nie jestem.
— Ależ wystarczy, że będziesz sobą — i pięknie podasz herbatę. Tam będą wszyscy: Ellen

Terry, Henry Irving, Jimmie Whistler, Oscar Wilde.

— Oscar Wilde! On jest… okropny!
— On też tam będzie, jak zwykle z lilią i długimi włosami. A także — Irene zrobiła pauzę i

po jej anielsko pięknej twarzy przebiegł iście diaboliczny uśmiech — o ile mi wiadomo, pani
Langtry. Lillie Langtry.

— Czemuż miałoby mi zależeć na oglądaniu tak nieprzyzwoitej kobiety?
— Tego nie wiem, moja droga Nell, ale coś mi mówi, że jednak ci zależy. — Przysiadła na

piętach i czekała, szczerząc zęby w uśmiechu.

— No dobrze. I tak boli mnie już głowa od nauki. — Odłożyłam podręcznik

maszynopisania. — A ty w jakiej roli wystąpisz?

— Moja kochana Nell, wiedziałam, że się zgodzisz! — Irene zwykle nie była tak wylewna,

lecz tym razem wzięła mnie w ramiona. Zaczęłam żałować swojej pochopnej decyzji, ale nie
wiedziałam, jak się z niej wycofać. — Wierz mi, to będzie niecodzienny wieczór — obiecała.

Akurat co do tego nie miałam wątpliwości.
Następnie Irene zamknęła się w pokoju i szyła. Byłam ciekawa, w jakim stroju mi się

objawi.

— Lillie Langtry nosiła się już na czarno — przypomniałam jej przez drzwi — a czarny to

twój najlepszy kolor, jeżeli to zdanie ma jakiś sens.

— Mniejsza o to! — wykrzyknęła w odpowiedzi.
Przez parę dni w zasadzie mogłam zajrzeć do sypialni i zaspokoić ciekawość, lecz nie

pozwalała mi na to moja duma. W piątek Irene wyjęła swą najzwyklejszą czarną suknię z krepy, do
której doprawiła jeszcze czysty biały kołnierz i mankiety, po czym przytknęła ją do mnie.

— Czyż nie wygląda zachwycająco? Oczywiście jak na skromną purytańską suknię —

zawyrokowała i znowu zniknęła u siebie.

Nastało niedzielne popołudnie. Przywdziałam przerobioną suknię oraz cierpiętniczy wyraz

twarzy i tak czekałam, aż Irene ukaże się w swojej kreacji.

Obróciłam się na szelest dobiegający z sypialni. Wyszła spowita od stóp do głów w biały

jedwab, lecz nie była to czysta biel, zwykłe przeciwieństwo czerni. O nie, była to suknia przybrana
niczym tort weselny, tiulami, koronkami, strasami, tak że Irene migotała w niej jak opal.

— Wydaje mi się — odezwała się uprzejmie, przyjmując do wiadomości mój niemy podziw

— że powinnyśmy wziąć dorożkę. Ty wysiądziesz nieco wcześniej. Pamiętaj adres: 27 Cheyne
Walk. Nie dziw się niczemu, co będę robić, a przede wszystkim nie daj po sobie poznać, że się
znamy.

— Nic mnie nie zdziwi — zapewniłam ją z odcieniem złośliwości. Tak rozpoczęła się moja

krótka kariera służącej.

* * *

Cheyne Walk była to modna ulica ciągnąca się nieco poza nadbrzeżem Tamizy, ceniona

przez mieszkańców za urokliwy rzeczny pejzaż.

Pod numer 27 zaszłam pieszo, zgodnie z planem wysiadłszy z dorożki parę domów

wcześniej. Udałam się prosto do tylnego wejścia, jak przystoi służącej. Lecz o dziwo, powitano
mnie zupełnie jak gościa, i to mile widzianego.

— Przyszłam nalewać herbatę — oznajmiłam kucharce przybierającej półmiski pełne

smakołyków.

— Jesteś pewnie panną Huxleigh, córką pastora! — zawołała z radością godną powtórnego

przyjścia Mesjasza. — Chwała wszystkim świętym! Pani Stoker będzie wniebowzięta.

— Nie sądzę, by moje przyjście mogło aż tak ucieszyć naszą znakomitą gospodynię —

odparłam skromnie.

Dorodna kucharka cmoknęła z dezaprobatą.
— Amy! — zawołała do służącej. — Powiedz pani, że panna Huxleigh już jest, i to

punktualnie. Co za skarb — dodała i uszczypnęła mnie w policzki, aż mnie zapiekły.

Po chwili stanęła przede mną ładna i stanowcza kobieta w sukni z taftowym trenem

szeleszczącym o kamienną posadzkę kuchni.

— Panna Huxleigh, czy tak? Będziesz nalewać?
— Tak.
— Bogu dzięki! Czy czegoś ci potrzeba? — spytała, uroczo wywijając białymi dłońmi, na

których mrugały pierścionki.

— Jedynie krzesła i naczyń. Dama roześmiała się.
— Pomyślisz, że to dom wariatów. Ale tydzień temu służąca oblała dłoń pana Whistlera

filiżanką gorącej herbaty. Co też się tu działo! Łatwo sobie wyobrazić, jakie arcydzieła koloru nie
powstały przez ten tydzień wskutek tego zdarzenia. Chodź, pokażę ci stół.

Wykręciła się na pięcie, tak by tren dobrze się ułożył, po czym powiodła mnie schodami na

górę, do eleganckiego salonu z jeszcze elegantszym kompletem srebrnych sztućców pełniących
straż na śnieżnobiałych obrusach przy regimentach spodków i filiżanek.

— Irene, to znaczy pani Adler, mówiła mi, że masz najpewniejszą rękę w całym Londynie i

że podawałaś herbatę u pastora w Shropshire, a my wiemy, jak niezdarne bywa ziemiaństwo. —
Pani Stoker promieniała z radości. Usadowiłam się za białym obrusem i przybrałam najbardziej
kompetentną minę, na jaką było mnie stać. — Czy jeszcze czegoś ci trzeba, skarbie?

— Tylko tyle, aby w samowarze nie zabrakło gorącej wody.
— Ach, akurat z tym służąca nie powinna mieć problemu. Najwięcej kłopotu sprawia jej

porcelana.

Obróciła się i szeleszcząc suknią, odeszła w kierunku rudego brodacza, który przystanął w

przejściu pod łukiem. Zostałam sama w pokoju.

Taki stan rzeczy nie trwał jednak długo. Gdy zegar wybił trzecią, zaczęli się zjawiać goście.

Nigdy w życiu nie widziałam podobnego towarzystwa. Każda z tych osób wyglądała jak wyjęta
żywcem z jakiegoś krzykliwego afisza. Siedziałam wśród tego kłębowiska nieznajomych i
nalewałam herbatę, jak mnie nauczono, odzywając się jedynie trzema słowami: najpierw
melodyjnym „Mleka?”, potem kwaśnym „Cytryny?”, wreszcie słodkim „Cukru?”.

Panie w powłóczystych sukniach w guście wiktoriańskiego estetyzmu, w poloneskach

obszywanych meandrowymi ornamentami, z włosami związanymi złotymi wstążkami snuły się po
pokoju, roztaczając minioną świetność starożytnej Grecji. Słoneczniki i lilie, ulubione kwiaty
wyznawców estetyzmu, zdobiły suknie. W klapie jednego z panów wypatrzyłam nawet zielonego
goździka; na tym tle ogromny rudy brodacz w konwencjonalnym stroju mimo niestandardowego
wzrostu zdawał się ostoją przyjętych zwyczajów.

Zaczęłam się bawić w zgadywanie nazwisk znanych osób na podstawie ich rysunkowych

podobizn drukowanych w „Punchu”: wytworny mały mężczyzna we fraku i monoklu, z siwym

zygzakiem wśród gęstych czarnych włosów — był to nie kto inny jak pan James McNeill Whistler,
ten sam, który sparzył się na mojej poprzedniczce.

Drżałam w duchu, kiedy podchodził do stołu.
— Herbaty? — zapytałam.
Jego drobne dłonie, nader delikatne jak na dłonie mężczyzny, jakby drgnęły.
— Tylko jeżeli umiesz trafić do filiżanki, dobra kobieto — zaskrzeczał z amerykańska.
Nalałam jak należy, mimo że równocześnie szukałam wzrokiem jedynej znajomej osoby,

jakiej oczekiwałam, czyli Irene. Gdzie się podziewała? Nie poprosiła chyba dorożkarza, żeby ją
woził w nieskończoność po nadbrzeżu!

— Winszuję — rzekł pan Whistler tonem kwaśnym jak ocet, spoglądając w przejrzystą toń

gorzkiej herbaty. — Niebieska porcelana — dodał, zerkając na filiżankę. — Widzę, że od ostatniego
razu Florence poprawił się gust, nie tylko w kwestii zastawy, ale i służącej.

Po tym lapidarnym komplemencie oddalił się. Nagła wrzawa przy wejściu sprawiła, że

wszystkie inne rozmowy ustały. Przyszła jakaś kobieta, lecz nie była to Irene. Widziałam tylko
gęsto opadające włosy i omdlewające dłonie. Panowie zaroili się wokół niej jak pszczoły.
Spoglądałam poza nich i snułam domysły o strasznych wypadkach, które opóźniały przybycie
Irene.

— Twoje ruchy są płynne jak rytm vilanelli

[3]

— usłyszałam głęboki, melodyjny głos gdzieś

za moim łokciem. Moim łokciem!

Opuściłam wzrok i ujrzałam rosłego młodego mężczyznę, który na wpół leżąc na dywanie,

przyglądał mi się jak spaniel zza długich brązowych włosów.

— Przepraszam?
— I słusznie przepraszasz! To, jak nalewasz herbatę, to czysta poezja, której nie należy

trwonić. Ten plebs i tak się na niej nie pozna. Powinnaś nalewać jedynie nielicznym wybrańcom,
którzy potrafią to docenić.

— Doprawdy. — Będąc córką pastora, nauczyłam się, że to słowo jest odpowiednie niemal

w każdej sytuacji.

— Masz rację, chowając swoje zdanie dla siebie, o nimfo popołudniowej libacji, chłodna jak

marmurowa szachownica, niema jak skrywany ból.

— Panu zapewne chodzi o filiżankę herbaty?
Jego smukłe białe dłonie rozwinęły się w dziesięć samotnych palców — jak przekwitły

kwiat zrzucający płatki. Wszystko w moim rozmówcy nagle zwiędło: włosy sięgające ramion,
aksamitny krawat, zielony goździk w klapie, a nade wszystko wyraz jego twarzy.

— Szukam ambrozji — wyszeptał.
— Bardzo mi przykro, ale mam tylko herbatę. Może przy stole z ponczem…
— Nieczuła kapłanko prastarego rytu! Odchodzę, lecz pozostaję z podziwem.
To powiedziawszy, dziwny mężczyzna wstał — co musiało chwilę potrwać, gdyż podobnie

jak rudy brodacz mierzył ponad metr osiemdziesiąt — i zniknął wśród szemrzącego tłumu.

Po chwili znów zrobiło się cicho. Tym razem przyszła osoba, na którą czekałam — Irene, w

kaliowej bieli wspaniałej sukni. Towarzyszył jej mężczyzna, którego nigdy wcześniej nie
widziałam. Zamrugałam z wrażenia i prawie uroniłam kroplę herbaty.

— Najmocniej pana przepraszam — zaczęła Irene, a ja podniosłam wzrok i nagle

rozpoznałam w rudym brodaczu Abrahama Stokera, zwanego Bramem, asystenta wielkiego aktora
Henry’ego Irvinga.

Nasza gospodyni patrzyła na Irene z nie mniejszym zdumieniem ode mnie i podeszła do niej

z wolna, by obejrzeć ją z bliska. Wkrótce Irene miała już wokół siebie własny rój mężczyzn,
między innymi pana Whistlera, który przenikliwym głosem nadrabiał niedostatki postury, pana
Stokera, melancholijnego poetę, oraz pół tuzina innych dżentelmenów.

Jej towarzysz, człowiek o nijakiej prezencji, nie próbował rywalizować o uwagę i od razu

podszedł do mojego stołu.

— Wszystko w porządku? — spytał ostrym szeptem, gdy szykowałam dla niego słabą

herbatę z dwoma plasterkami cytryny, tak jak sobie zażyczył.

— Oczywiście.
— Kazała mieć panią na oku.
— Kim pan jest? — spytałam, domyślając się, kim jest „ona”.
— Pinkerton — szepnął i mrugnął do mnie, po czym odszedł z pełną filiżanką.
Nie rozumiałam, dlaczego kazała mu mieć mnie na oku, skoro wszystkie oczy były

zwrócone na nią. Przemierzając wielki salon, żeglując od jednej grupki do drugiej, znaczyła swój
szlak dźwięcznym głosem.

— Przyznaję, że moda na estetyzm ma swoje uroki, a już na pewno uroczy są jej wyznawcy

— mówiła, kiwając głową do tych dziwacznie ubranych mężczyzn. — Parę dni temu pan Tiffany
powiedział mi, że woli ciekawie wprawione kamienie półszlachetne niż bijące po oczach
szmaragdy, szafiry, rubiny czy diamenty.

— Święte słowa — przytaknął pan, który jeszcze przed chwilą rozpływał się nad moją

techniką nalewania herbaty. — Drogocenne klejnoty to zaledwie cztery kolory; gdzie im do tęczy
barw kamieni półszlachetnych. Istotą sztuki nie jest sama tylko cena, lecz efekt i uczucie.

— Wszyscy znamy twoje wydumane poglądy, Oscarze! Pozwól wypowiedzieć się damie!

— rzucił ktoś z drwiną.

Siedziałam zbulwersowana. Każde słowo, jakie padało z ust Irene, było prawdą —

aczkolwiek prawdą widzianą w krzywym zwierciadle. Wszystkie głowy wokół niej przytakiwały
mądrym słowom pana Tiffany’ego, którego cytowała, jak gdyby to był jej dobry znajomy — to
samo zresztą tyczyło się klejnotów.

— Ja sama jednak mam beznadziejną słabość do jarmarcznego uroku najdroższych kamieni,

takich jak diamenty — rzekła tym razem, niewątpliwie szczerze.

— Bo i czemuż by nie? — zawtórował jej któryś. — Podkreślają ogień w pani oczach.
— Jej oczy to kryształy z miodowego topazu, a ognia szukałbym raczej w sercach jej

żarliwych adoratorów — zaripostował inny kpiarz.

Irene uchyliła się przed tymi bezwstydnymi komplementami i wyrosła pośrodku innej

grupy, podejmując jednak ten sam temat, czyli brylanty. Za każdym razem jej orężem była nasza
krótka rozmowa z amerykańskim królem biżuterii.

— Pan Tiffany opowiadał mi o wspaniałym stroiku, który jego projektanci szykują na

wystawę paryską — szeptała w gronie pań.

Zwłaszcza jedna z nich nadstawiała ucha, by wszystko dosłyszeć. W jej stalowym profilu

rozpoznałam po chwili osławioną Lillie Langtry.

— Och! — zawołała stojąca przy mnie młoda kobieta, której białe rękawiczki ochrzciłam

paroma kroplami herbaty, zapatrzywszy się w Lilię z Jersey. Tak oto ciekawość prowadzi do
upadku.

Pospiesznie wytarłam plamę serwetką i dalej nasłuchiwałam wieści o tajemniczym

brylantowym stroiku, o którym wszakże pan Tiffany, rozmawiając z nami, nie wspomniał ani
słowem.

— Stroik? — powtórzyła Lillie Langtry swym czystym głosem. — To ma być główna

atrakcja wielkiej wystawy?

— Ależ moja droga, to nie będzie zwykły stroik na ramię, lecz koronka wysadzana dwoma

tysiącami diamentów, upięta od ramienia przez pierś aż do przeciwległego biodra, o tak —
wyjaśniła Irene, demonstrując koncept na własnej figurze, czym znowu przyciągnęła w swoją orbitę
panów.

Kobiety wzdychały i wydawały stłumione okrzyki zachwytu.
— A ponadto na ramieniu, pośrodku biustu i na biodrze będą diamentowe różyczki —

dodała Irene. — Oczywiście stworzenie takiego arcydzieła potrwa ładnych parę lat. Szkoda, że
moda na brylanty akurat przemija. Pan Tiffany tylko marnuje czas.

— Niekoniecznie — wtrącił zażywny mężczyzna, który sączył poncz o czerwonym odcieniu

podkreślającym kolor jego twarzy. — Kilka lat temu mówiło się o niezwykłym pasie starannie
dobranych brylantów opadających kaskadami na podłogę u stóp właścicielki.

— To się nazywa nowoczesne wykorzystanie mieszczańskich kamieni — orzekł młody

poeta. — Przepasać nimi grecką szatę lub zrobić z nich siatkę na włosy.

— To bez wątpienia tylko legenda, Oscarze — rzucił kpiąco pan Whistler — podobnie jak

ten stroik pana Tiffany’ego.

Uwierzę w te bajeczne akcesoria, gdy je zobaczę, a potem zetrę je na proch i dodam do

moich farb. Najbardziej błyszczące francuskie klejnoty nie mogą się równać z chłodną prostotą
błękitnej japońskiej zastaw)’.

— Myśli pan, że ten pas pochodził z Francji? — podchwyciła prędko Irene.
— Nie wiem, co to było za licho, panno Adler, o ile w ogóle istniało. Mało mnie to zajmuje.
— Nortona to ciekawiło — wtrącił mężczyzna o rumianej twarzy. — Kochał diamenty.

Mawiał, że można na nich zbić fortunę. Teraz Holendrzy mają wszystkie diamenty i połowę Afryki
Południowej, a my płacimy za nie grube pieniądze.

— Norton? — zagadnęła żywo Irene.
— Pewnie już nie żyje. Stary Norton. Jego żona trzymała rękę na pieniądzach. Była jedną z

prawnuczek Sheridana — trzy śliczności o ciemnych skrzących oczach, a jakie mądre! Pisała
poezje i powieści. Nawet porzuciła męża, prawnika, a nawiasem mówiąc, strasznego pieniacza i
ostatniego łachudrę, ale to już inna historia. Nie miała może diamentów, ale zarabiała na
powieściach dość, żeby stać ją było na strasy — dopóki Norton nie wygrał wszystkiego przed
sądem.

— Proszę opowiedzieć coś więcej o tym wspaniałym stroiku — nalegała jakaś kobieta.
— Nie wolno mi — odparła szybko Irene. — To sekret. I tak już zbyt wiele powiedziałam.
— Dlaczego opowieści o rzadkich klejnotach są zawsze owiane tajemnicą?
— zapytał przeciągle blady lnianowłosy młodzieniec.
— Właśnie dlatego rzadkie klejnoty są takie rzadkie — spuentował poeta.
Towarzystwo się roześmiało, po czym rozmowa zeszła na inny tor. Irene sprawiała teraz

wrażenie nieobecnej, jakby zastanawiała się, w jaki sposób powrócić do poprzedniego tematu.
Tymczasem strumień pogaduszek szemrał bez ustanku, przerywany jedynie bystrzami złośliwego
humoru pana Whistlera tudzież leniwego poety.

Goście jeden po drugim opuszczali przyjęcie. Zrozumiałam, że Irene skapitulowała, kiedy

zobaczyłam, jak zabiera swego małomównego towarzysza i wychodzi pomimo licznych nalegań, by
została jeszcze trochę. Dopiero wtedy wyszła też Lillie Langtry, a za nią ostatni mężczyzna.

Wreszcie pani Stoker podeszła do mojego stołu.
— Dobra robota, panno Huxleigh. Czy możemy na ciebie liczyć w następną niedzielę?
— Nie! To znaczy, obawiam się, że nie będę mogła przyjść.
— Och, doprawdy?
— To niemożliwe. Przykro mi.
— Czyżbyś miała posadę gdzie indziej? Ależ to tylko parę godzin. Może jednak się uda?
— Nie mogę — odparłam stanowczo, próbując się wymówić bez uciekania się do kłamstw.

— Nie czuję się zbyt dobrze w tej roli.

— Ach, nie przypadli ci do gustu nasi goście. Cóż, to całkiem zrozumiałe, skoro pochodzisz

z rodziny duchownego. Trudno z tym dyskutować. Zapłatę dostaniesz od kucharki przy wyjściu. Do
widzenia.

Zapłacono mi aż pół suwerena i prawie zaczęłam się łamać w swym postanowieniu.

Stanęłam w miejscu, w którym wcześniej wysiadłam, i wkrótce nadjechała z turkotem dorożka.
Towarzysz Irene wyskoczył na bruk, aby pomóc mi wsiąść, po czym uchylił kapelusza na
pożegnanie i poszedł ulicą.

— Wcale nie zamierzałaś przychodzić sama — zrobiłam wyrzut Irene. — Nic mi nie

mówiłaś o panu Pinkertonie.

— Dama potrzebuje towarzysza, przynajmniej dla zachowania pozorów. Chciałam jednak

mieć tam kogoś bardziej spostrzegawczego. Dzisiaj przy kominku przeprowadzimy autopsję
podwieczorku. Udało ci się upolować jakieś przysmaki na kolację? Nie brakowało ci chyba ani
motywacji, ani okazji. Och, już dobrze, nic nie szkodzi; prawdę mówiąc, spodziewałam się tego.
Zjemy lasagne pani Minucci — znowu. Nawiasem mówiąc, to nie był ten Pinkerton. To tylko jeden

z wielu Pinkertonów, również detektyw.

— Hm. Co zatem dzisiaj osiągnęłaś, robiąc z siebie widowisko, a ze mnie służącą?
— Bardzo wiele. Ktoś napomknął o pasie. Będę musiała dowiedzieć się czegoś więcej o

„starym Nortonie”.

— Ale on nie żyje!
— Moja droga Nell, nieboszczycy to często najpewniejsze źródło informacji. Kiedy już

wreszcie zapoznasz się z rubryką anonsów, koniecznie przejrzyj nekrologi. W tych zwięzłych
trenach na cześć martwych zieleniarzy i suchotniczek zawierają się całe tomy powieści Thackeraya
i Hardy’ego, dziesiątki Wagnerowskich oper oraz tyleż Białych diablic i Księżnych d’Amalfi
Webstera. Spadkobiercy i dziedzice, stare rodzinne waśnie i całkiem świeże testamenty, małżeństwa
i powtórne zamążpójścia, chciwość i żałoba. Czasem nawet mam wrażenie, że można tam odnaleźć
ślady niewykrytych zbrodni — śmierci zadanej rękoma, a jeszcze częściej słowem. W tym ostatnim
wypadku nie można, rzecz jasna, mówić o zbrodni, ale skutki są jednakowo zabójcze.

Ten elektryzujący monolog, wypowiedziany z wielką dramaturgią, na chwilę odebrał mi

mowę, ale nie rozwiał wszystkich wątpliwości.

— To wszystko wyczytujesz z codziennych nekrologów? — spytałam z niedowierzaniem.
Irene uśmiechnęła się.
— Zmarli potrafią wiele opowiedzieć. Bo kto im teraz zaprzeczy?

Rozdział VII

Niespodziewani goście

Wizyta na Cheyne Walk nie zaowocowała odnalezieniem brylantowego pasa, za to

pozwoliła mi obejrzeć Irene Adler w nowej roli: femme fatale.

Od początku przyjmowałam, że Irene bardziej niż ja oddana jest sprawom doczesnym,

aczkolwiek powstrzymywałam się przed snuciem domysłów. Jej milczenie na temat własnej
przeszłości było na miarę Sfinksa. Co zaś tyczy się teraźniejszości, utrzymywała z mężczyznami
kontakty zawodowe i nie miałam żadnych powodów, aby przypuszczać, że mają one jakikolwiek
inny charakter. Bogu dzięki, gdyż nie mogłabym mieszkać z kurtyzaną, choćby nie wiem jak
dyskretną.

Zarazem jednak zastanawiało mnie, że tak piękna kobieta jak Irene pozostaje obojętna na

pokusy nastręczające się kobietom wolnego stanu. Potrafiłam to wytłumaczyć jedynie dumą osoby
wszechstronnie utalentowanej; nie chciała owych talentów sprzedać tanio — a większość kobiet,
wychodząc za mąż (czy nawet staczając się do roli utrzymanki jakiegoś mężczyzny), bez reszty
wciela się w nową rolę i rezygnuje z własnych ambicji.

Mogło być i tak, że Irene spotkał kiedyś srogi zawód miłosny i odtąd stroniła od sercowych

wyznań, kwiatów czy bardziej przyziemnych spraw ukrytych pod koronką romantyczności. Nawet
moje skromne doświadczenie w tym względzie uczyło, że uczuciowe porywy zamiast szczęścia
przynoszą ból i zamęt.

W każdym razie — chociaż Irene, odkąd ją poznałam, zdążyła naruszyć wszystkie, nawet

najdrobniejsze, konwenanse, jakie obowiązywały kobietę przyzwoitą, to jednak trzeba jej oddać, że
ani razu nie otarła się nawet o postępki trącące brudnym skandalem, w jakich lubowały się gazety.

Wiosna 1882 roku — i olśniewający debiut Irene wśród artystycznej socjety z Chelsea,

gdzie błysnęła osobowością, i to pomimo braku angażu w teatrze — zaprowadziła gruntowne
zmiany w naszym lokum nad ulicą Saffron Hill, rozbrzmiewającą operowymi trelami
domokrążców.

Jeśli wolno mi zacząć od własnego skromnego sukcesu, otrzymałam dyplom „maszynistki”,

gdyż tak nazywano teraz operatorki tego nowoczesnego urządzenia. Był to dokument sporządzony,
o dziwo, w całości odręcznym pismem pełnym zawijasów.

Niedługo potem zaczęłam dostawać oferty tymczasowego zatrudnienia w biurach, zarówno

w londyńskim śródmieściu, jak i w okolicznych miejscowościach, zatrudnienia polegającego na
ręcznym przedzierzganiu kaligrafii w zimny druk. Była to nawet przyjemna praca, wyjąwszy
konieczność noszenia binokli — gustownych, choć utrudniających oddychanie pince-nez, które

długimi godzinami przesiadywały na grzbiecie mojego nosa — bez nich bowiem nie dałabym rady
odcyfrować nieczytelnej często bazgraniny. Rozwikływanie tajemnic różnorakich charakterów
pisma i nadawanie im czytelnej formy sprawiało mi osobliwą satysfakcję. W chwilach uniesienia
wyobrażałam sobie, że na oczach całego świata odkrywam znaczenie zagadkowych alfabetów.

O dziwo, mój koczowniczy tryb pracy bardzo mi odpowiadał. Być może pod wpływem

Irene sama nabrałam upodobania do takich nagłych zleceń. Myślę jednak, że to upokorzenie,
jakiego doznałam w sklepie Whiteleya, przekonało mnie do uroków niejednostajnego życia: skoro
w żadnej firmie nie bawiłam zbyt długo, nie musiałam się obawiać, że narobię sobie wrogów ani że
się uwikłam w biurowe intrygi.

Stałam się nieustraszoną pasażerką wszędobylskich omnibusów i wkrótce znałam już

wszystkie większe ulice Londynu, jakby mi je ktoś wyrysował na dłoni. Miałam drobne w
portmonetce i pióra w nowym codziennym kapeluszu. Słowem, byłam niezależną kobietą.

Tak więc sierota po pastorze Huxleigh jakoś sobie radziła, natomiast Irene Adler wprost

kwitła. Po herbatce u Brama Stokera zaproszono ją na przesłuchanie do najnowszej opery
komicznej Gilberta i Sullivana w nowo zbudowanym Savoy Theatre przy nadbrzeżu. Wnet zdobyła
rolę i choć powtarzała lekceważącym tonem, że postać, którą będzie grała, nie pasuje do jej głosu, z
wyraźną przyjemnością zanurzyła się na powrót w świecie teatru — i nadal zawzięcie szukała
brylantowego pasa wśród towarzyskiej śmietanki z Chelsea.

Denerwowałam się, że jeździ po mieście o tak późnych porach, ale jak zwykle mnie

zbywała.

— Martwisz się o mnie, Nell? Ty, która o mało nie podarowałaś wszystkich swych

doczesnych dóbr bezdomnemu dziecku z Whitechapel? Mój zawód wymaga swobodnego
poruszania się po mieście. Muszę chodzić sama po zmroku, inaczej nie mogłabym uczestniczyć w
próbach i spektaklach.

— Byłabym spokojniejsza, gdyby ktoś cię odwoził.
— Ach, to się da zrobić — zauważyła Irene z błyskiem w oczach. — Wielu londyńskich

dżentelmenów z wielką chęcią odwiezie nawet mniej znaną aktorkę do domu po przedstawieniu,
zahaczywszy najpierw o jakąś restauracyjkę i przejechawszy okrężną drogą przez Hyde Park… Na
pewno spałabyś spokojniej, wiedząc, że mam tak dobrą opiekę.

— Boże broń! Po prostu boję się, że coś ci się stanie.
— Spokojna głowa. Mam swoje sposoby.
— Nie z każdej opresji można się wykręcić sprytem — ostrzegłam.
— Ale tym i owszem — rzekła Irene, tym razem wyciągając z mufki nieduży, ale jednak

przerażający rewolwer.

— Boże jedyny! Nigdy w życiu nie widziałam tak groźnego urządzenia. Boję się go jeszcze

bardziej niż kiedyś maszyny do pisania.

— I właśnie o to chodzi, moja droga Nell.
— Potrafiłabyś z niego wystrzelić do człowieka?
— Jeżeli to by miało uratować mi życie.
— Odłóż go! Samo to, że istnieje, dowodzi, że mam rację. Wieczorem ulice Londynu nie są

bezpieczne dla samotnej kobiety.

— Samotna kobieta nigdzie i nigdy nie jest bezpieczna — odparowała Irene. — Takie już

mamy czasy i społeczeństwo. My, kobiety, same musimy to zmienić.

— Sama chcesz być niebezpieczna? — spytałam. — Zawsze myślałam, że kobieta nie jest

bronią, lecz ostoją — i to domu, a nie całego społeczeństwa.

— Ależ wierz mi, Nell, jestem bardzo niebezpieczna. Nie masz pojęcia, z jaką artystką się

zadajesz. Gdyby to zależało ode mnie, świat wyglądałby całkiem inaczej. — Uśmiechnęła się i
wetknęła lśniący czarny rewolwer z powrotem do wewnętrznej kieszonki mufki. — A ty chyba nie
byłabyś zachwycona.

— Pff — prychnęłam, nie dając się wciągnąć w dłuższą rozmowę na ten temat. Irene

popadała czasem w taki wywrotowy nastrój. Pilnowałam się wtedy, by moje stateczne poglądy nie
stały się zapałką, która rozpali jej niebezpieczne pomysły.

Tak więc Irene wychodziła i wracała późnym wieczorem, ja zaś o bardziej normalnych

godzinach. Bywało, że mijałyśmy się tak przez dobrych kilka dni. Zwykły przypadek sprawił, że
byłam w domu pewnego wietrznego i mokrego kwietniowego popołudnia, kiedy dostarczono bilet
wizytowy dla Irene, która późno wstała i właśnie popijała czekoladę w swoim egzotycznym
szlafroku.

Nagły szelest sztywnego jedwabiu wyrwał mnie z lektury najnowszej powieści pani

Oliphant, którą wypożyczyłam z objazdowej biblioteki.

— Nell, musimy się prędko oporządzić! Będziemy mieć znakomitego gościa!
— Gościa? — podskoczyłam zawstydzona, odruchowo poprawiając ochraniacze na

wytartych podłokietnikach fotela. Dotychczas naszymi jedynymi gośćmi byli państwo Minucci z
córką Sofią, której natura poskąpiła jakichkolwiek talentów.

Zaczęłam zamiatać rozrzucone gazety do kominka, by nagrzać w salonie, a przy okazji

pozbyć się bałaganu.

— Tylko nie anonse! — wykrzyknęła Irene, rzucając się na ratunek tych gorszących stron.

— A przede wszystkim my same musimy się doprowadzić do ładu. Pan Oscar Wilde zjawi się o
trzeciej.

— A. Ten. — Upuściłam naręcz wstążek na to samo krzesło, z którego je zebrałam. — To

doprawdy niepoważna postać. Nie zdziwiłabym się, gdyby nieporządek był dla niego źródłem
„natchnienia”.

Irene chodziła tam i z powrotem, wachlując się biletem.
— Mów sobie o nim, co chcesz, ale w kręgach artystycznych to teraz najbardziej

rozchwytywany człowiek. Skandalista, owszem, ale skandale zapewniają… sławę. A właśnie tego
potrzeba mojej zastałej karierze. A poza tym — obróciła się do mnie z triumfalnym wyrazem
błyszczących oczu — wspomniał, że szuka pomocy w pewnej osobistej sprawie. Może się więc
okazać, że przychodzi do mnie jako klient.

— Prawdę mówiąc, Irene, wolę już chyba, żebyś jeździła po nocach na próby do opery, niż

ciągnęła na boku to swoje żałosne dochodzenie. Niech już lepiej pan Wilde będzie twoim
mecenasem.

— A dlaczego nie mecenasem i klientem jednocześnie? — odparła lekko.
— Poza tym jestem nieco rozgoryczona zastojem w sprawie brylantowego pasa. Jedyny trop

prowadzi do „starego Nortona”, który nie tylko nie żyje, ale, jak Boga kocham, chyba w ogóle nie
istniał. Może jeśli uda mi się pomóc Oscarowi Wilde’owi, otworzą się przede mną jakieś nowe
drzwi?

— Nawet jeśli tak, to nie zaglądałabym do środka — wymamrotałam.
— Ale jak ja wyglądam! — wykrzyknęła naraz, chwytając się za podomkę.
— Muszę włożyć coś przyzwoitego.
Ugryzłam się w język, a Irene pognała do sypialni, zostawiając na mojej głowie

zabałaganiony salon z moją sypialną wnęką, osłoniętą wytartymi kotarami. Dzięki połączonym
wysiłkom i rozbieżnym talentom — mojemu gospodarskiemu i jej kosmetycznemu — do trzeciej
zdołałyśmy nadać sobie i mieszkaniu schludny, jeżeli nie zwyczajny, wygląd.

Pukanie do drzwi rozległo się dopiero dwadzieścia minut po trzeciej. W progu stanął ten

sam młody, wysoki, blady mężczyzna, który na przyjęciu u Stokerów komplementował moją
wprawę w nalewaniu herbaty. Rzecz jasna, nie przeszło mi nawet przez myśl, że mógłby mnie
pamiętać.

— Panno Adler. — Przekładał z ręki do ręki bukiet owinięty bibułką, podczas gdy ja

dyskretnie przejęłam od niego ciężki płaszcz i powiesiłam go na bezimiennej (i roznegliżowanej)
kukle krawieckiej, spełniającej w mieszkaniu Irene funkcję wieszaka.

Pan Wilde na widok tego cudacznego rozwiązania pokiwał z uznaniem głową, po czym

zaczął odlepiać mokrą bibułkę z wyziębłych na wietrze kwiatów. Wyglądało to jak obieranie cebuli.

— Przyznaję, że wybierając kwiaty na pani cześć, miałem poważny dylemat. Lilie

odrzuciłem z oczywistych względów: zawłaszczyła je inna piękność. Słonecznik, jakkolwiek nader
urodziwy, nazbyt jest rozwinięty, aby mógł oddać sprawiedliwość pani wytwornym powabom.

Rozważałem królewskie irysy, ale to takie pospolite. Dlatego też…

Och, dość już tego! — pomyślałam ze złością, odsuwając się w głąb pokoju. Irene

tymczasem uśmiechnęła się grzecznie w odpowiedzi na tę kwiecistą mowę, jak gdyby ciekawa
tego, jakie kwiaty skrywa bibułka. Miałam ochotę jej przypomnieć, że każde zwiędną najdalej po
tygodniu.

— Dlatego też zdecydowałem się na rzadkie holenderskie tulipany! — To wyrzekłszy,

odrzucił resztkę bibułki, ukazując pęk krwawych kwiatów o wspaniałych jasnoczerwonych
brzegach. Nawet mnie zaparło dech na ich widok.

— Nazywa się je Łzami Borgii, ale — niestety! — nie pachną. Irene roześmiała się

rozkosznie i przyjęła okazały bukiet.

— Jest pan nie tylko kpiarzem i poetą, lecz także najwyższego lotu dyplomatą. Nie mógł

pan wybrać lepiej: królewska czerwień i aksamitny połysk operowej kurtyny. Czymże jest zapach
wobec fabuły i zagadki!

— A dla pani uroczej towarzyszki… — Tu, ku mojemu przerażeniu, pan Wilde zwrócił się

w moją stronę. — Bo widzę — rzekł do Irene — że pani również była pod wrażeniem jej posługi na
herbatce u Stokerów i postanowiła ją stamtąd wykraść. Nie spodziewałem się wprawdzie jeszcze
jednej damy, lecz tak się składa, że kupując kwiaty, nie mogłem sobie odmówić konwalii do
własnego mieszkania. Czy przyjmie pani ode mnie ten bukiecik, panno…

Stałam oniemiała ze zdumienia.
— Huxleigh — zaświergotała głośno Irene, wkładając tulipany do białego dzbana. — Panna

Penelope Huxleigh, do niedawna mieszkanka Shropshire.

— Penelopa! — Poeta rzucił się na moje klasyczne imię jak terier na kość.
— Mądra i wierna żona, lojalna opiekunka domowego ogniska. Te drobne kwiaty odurzają

zapachem i podobno zwabiają do sypialni kląskające słowiki. Obawiam się jednak, że będzie
musiała się pani zadowolić skromnym słowikiem w ludzkiej skórze.

Blada na samo wyobrażenie pana Oscara Wilde’a kląskającego przy moim łóżku, odebrałam

od niego bukiecik i umieściłam go w szklance na stole.

— Penelopa nie była mądra — wymamrotałam nieuprzejmie. — Nie powinna była

przyjmować z powrotem tego drania Odysa, po tym jak się włóczył dookoła Wrekin.

— Wrekin? — Poeta zamrugał, skonfundowany.
— Tak się mówi w Shropshire — wyjaśniłam. — Wrekin to tamtejsza góra. Pan próbuje mi

wmówić, że moje zalety są jak ta góra, lecz zapewniam pana, że właściwszym porównaniem byłby
kreci kopiec. A teraz przepraszam, ale muszę się zająć moimi sprawami. — Po tych słowach
wycofałam się do alkowy i zaczęłam cerować.

Moje wyjście — jakkolwiek wciąż byłam w zasięgu głosu i zostawiłam szeroko rozsunięte

kotary — sprawiło, że kwiecisty polor poety jakby przywiądł, aż wreszcie całkiem opadł niczym
żółta jedwabna chusta u jego szyi. Irene zaprowadziła go do przykrytej cienką tkaniną kanapy, na
której rozsiadł się leniwie. Ona, skrępowana gorsetem, nie mogła przyjąć tak wygodnej pozy.

— W liściku wspomniał pan o sprawie prywatnej. Nasz gość spojrzał w moją stronę.
— Panna Huxleigh jest wzorem dyskrecji, jak pewnie od razu pan odgadł. Prędzej

męczennica zaparłaby się Boga, niż moja Nell wyjawiła cudzy sekret.

— Oczywiście. Uprzedzam jednak, że sprawa jest niezwykle… drażliwa i nader osobista.
— Ach tak — odrzekła Irene niezbyt zachęcającym tonem— — Zdarzało mi się rzucać

światło na zagadkowe wydarzenia, ale nigdy nie rozświetlałam mroków serca. Nie pośredniczę w
takich sprawach.

— Ależ nie w tym rzecz! Co prawda wszystko zaczęło się od sprawy sercowej, teraz jednak

sprowadza się wyłącznie do zwrotu prawowitej własności.

— Wiele tak zwanych spraw sercowych na tym właśnie się kończy. O jakiej własności

mowa w tym wypadku?

— O złotym krzyżyku, zapewne niezbyt wartościowym, ale to dla mnie cenna pamiątka.

Może pani nie wiedzieć, że pod koniec lat siedemdziesiątych adorowałem tę niezrównaną piękność
Florence Balcombe. Z tego właśnie powodu podarowałem jej krzyżyk, a także wybór wierszy, a

nawet portret mojego ołówka. — Pociągła, smutna twarz poety uniosła się w uśmiechu. — Jeszcze
w styczniu potajemnie przesłałem jej kwietny wianek z okazji debiutu w roli jednej ze stu westalek
w Pucharze. Sama Ellen Terry wręczyła go Florrie, nie zdradzając jednak nazwiska ofiarodawcy.

— Ale dziś Florence Balcombe nie jest już westalką — zauważyła Irene. — Jest panią

Stoker, żoną Brama Stokera, z którym ma syna, Noela, czyż nie?

— Tak. Już od ładnych paru lat. Szczerze powiedziawszy, byłem gotów się z nią ożenić, ale

wybrała innego Irlandczyka. Jakże miałbym dyskutować z tak doskonałym wyborem? Bram to tak
serdeczny i prostolinijny człowiek, że aż nie wypada żywić urazy. Chciałbym jednak odzyskać mój
krzyżyk.

— Proszę więc poprosić o jego zwrot.
— Ach, pani jest taka bezpośrednia. Ale tak właśnie uczyniłem, po tym jak wszystkie moje

aluzje zdały się na nic. Tyle że Florrie odmówiła.

— Odmówiła? Rozumiem, że należy do niej, ale przecież nie jest wiele wart? — Pan Wilde

pokiwał głową, a Irene ciągnęła z kamiennym wyrazem twarzy: — Czy przyszło panu do głowy, że
czarująca Florence może wciąż żywić do pana uczucie i dlatego nie jest skłonna wyrzec się
pańskiego podarunku?

— Takie było moje pierwsze przypuszczenie — przyznał — I szanuję ten zrozumiały

sentyment, jednakże w niepojęty dla mnie sposób ona unika wszelkiej rozmowy na ten temat.
Krzyżyk jest dla mnie skarbem przeszłości, skoro więc teraz Florrie nie jest już moja, chciałbym go
odzyskać, a ona nie powinna czynić po temu przeszkód. Jej odmowa jest nader… frapująca.

— Czego pan oczekuje ode mnie?
— Proszę porozmawiać z Florence. Proszę się przynajmniej dowiedzieć, dlaczego trwa w

tym niemądrym uporze. Może świadomość jej motywów wynagrodzi mi utratę krzyżyka.

— Łatwo pana usatysfakcjonować. Zobaczę, co się da zrobić, choć w gruncie rzeczy jest

pan zdany na jej łaskę.

— Naturalnie. — Poeta wstał i podał jej rękę, nisko się nad nią chyląc. — Będę niezmiernie

zobowiązany.

— Dlaczego przyszedł pan z taką sprawą właśnie do mnie?
— Jest pani rozumną kobietą. Byłaby pani dobrą poetką, bo umie pani wejrzeć w ludzką

duszę, ale cóż, woli pani zachować to, co zobaczy, dla siebie i swoich celów. Innymi pani zaletami
są upór i ciekawość. Świadczą o tym pani dociekania na temat mężczyzny nazwiskiem Norton.
Sprawia pani wrażenie osoby gotowej podjąć dowolny temat z dowolnym człowiekiem. No ale nie
powinno mnie to dziwić — jest pani przecież Amerykanką.

— Istotnie — przyznała Irene, odprowadzając gościa do drzwi i zdejmując z wieszaka jego

płaszcz. — Przyjrzę się sprawie i powiadomię pana o rezultatach.

— Fircyk — rzuciłam z mojego kąta, gdy tylko drzwi się zamknęły. — Nie wstyd ci będzie

podpytywać Florence Stoker? I czym on ci zamierza zapłacić? Chyba metaforą i komplementami.

— Przychylność Wilde’a jest warta setki funtów. Od jego słowa zależy, co jest modne.

Zauważ, jaki jest lojalny wobec Lillie Langtry, a to jemu przecież w dużej mierze zawdzięcza
rozgłos.

Irene rozłożyła się na wznak na kanapie w charakterystycznej sztywnej pozie znanej z

fotografii Sary Bernhardt tudzież obrazów prerafaelitów. „Kwiaty” w gorsetach nie są zbyt giętkie;
nic więc dziwnego, że Lilia z Jersey wystrzegała się fiszbinów. Lecz mimo tej niewygodnej pozycji
Irene wyglądała nawet dość swobodnie.

— Ach, ta jego irlandzka próżność! — rzekła po namyśle. — Idę o zakład, że Florence

Stoker ma bardzo rzeczowe powody, żeby nie oddawać tego krzyżyka. Ciekawa jestem jakie. W
każdym razie mam już dość tego głupiego brylantowego pasa! — wybuchnęła, przykładając dłoń
do czoła, jakby nękała ją migrena. — Tak jak się obawiałam, to ślepy zaułek. Nie chcę się
przyznawać do porażki — dodała ponuro — ale muszę to zrobić, bo pan Tiffany niedługo
wyjeżdża.

Przerwało jej pukanie do drzwi. Otwarłszy je, zobaczyłam na korytarzu małą Sofię o

chudych policzkach — wyglądała jak wysuszony królik.

— Jakiś pan kazał to doręczyć.
Wzięłam od niej bilet i podeszłam do słabego światła z dogasającego kominka.
— To… dziwne.
— Kolejny gość? Nie mam siły! Jeden poeta dziennie mi wystarczy. Odpraw go,

kimkolwiek jest. To bardzo niegrzeczne, zjawiać się bez zapowiedzi.

— Jeżeli chcesz, mogę napisać na odwrocie, że go nie przyjmiemy, i kazać Sofii odnieść

bilet, ale pan Norton może więcej nie przyjść…

— I dobrze! Niech idzie w diabły… pan Norton! — Irene poderwała się na kanapie, jakby

na przekór nieugiętej logice gorsetu. — Na Boga, Sofio, poproś pana Nortona na górę! Nell, co jest
na bilecie?

Podbiegła i wyrwała mi go z ręki.
— Tylko nazwisko i adres — powiedziałam.
— Tempie! Jest adwokatem — wszystko się zgadza!
— Na odwrocie prosi o spotkanie.
— Pismo jest zamaszyste, pospieszne. Ani śladu słabości. Stary Norton nieźle się trzyma.

Dlaczego nikt nic o nim nie wiedział? Czemu do mnie przyszedł? Prędko, Nell, potrzebuję
bezstronnego świadka. Schowaj się za arrasy, kochana. Musisz robić notatki; jestem trochę
przyćmiona i tym razem mogę nie podołać zadaniu. Ukryj się! Siedź tam cicho jak nieboszczka,
bądź moimi uszami. Może jednak zaniosę Tiffany’emu dobre wieści. A to dopiero!

— Nie jestem podsłuchiwaczką! — zaprotestowałam przez grube zasłony i równocześnie

rozległo się głośne pukanie do drzwi.

Zanim Irene zdążyła otworzyć, łomot się powtórzył. Usłyszałam odgłos obracanej gałki i

skrzypienie zawiasów. Potem zrobiło się cicho. Uznałam, że stary Norton musi mieć dużo wigoru,
skoro mimo podeszłego wieku potrafi tak potężnie zapukać do drzwi.

— Panna Adler? — ostro rozbrzmiał głęboki męski głos.
Pomyślałam, że mimo wyśmienitego zdrowia jest jednak człowiekiem nerwowego

temperamentu.

Irene odpowiedziała głosem jakby zdławionym od zaskoczenia:
— Tak, to ja. Proszę… proszę wejść.
Jej ostatnie słowa zbiegły się z głuchym odgłosem butów na naszych nie dość grubych

dywanikach. Wyobraziłam sobie tęgiego jegomościa o rumianej twarzy najeżonej białymi
bokobrodami, z brzuchem sterczącym jak waza ponczu. Słowem, istny ojciec William

[4]

ze znanego

wierszyka.

Ta dickensowska persona była oczywiście wytworem mojej wyobraźni, ale trudno było nie

popaść w takie fantazyjne domysły, kiedy się polegało wyłącznie na słuchu. Przysunęłam ucho
bliżej kotary.

— Wydaje się pani zaskoczona moją wizytą — zauważył jegomość.
— Istotnie. Zechce pan usiąść?
— To nie będzie konieczne. To, co mam pani do powiedzenia, nie wymaga uprzejmych

form. Pani może usiąść, jeżeli tak pani wygodniej. Może nawet tak będzie dla pani lepiej.

— Doprawdy — odparła cicho, jakby nie swoim głosem. Widocznie posłuchała rady, gdyż

usłyszałam szelest spódnicy. Pan Norton zaczął chodzić tam i z powrotem przed kominkiem, teraz
już pewnie całkiem wygasłym.

— Czemu zawdzięczam pańską wizytę? — spytała Irene.
— Własnej impertynencji! Wtykaniu nosa w moje życie rodzinne!
— Pańskie życie rodzinne?
— Niech pani nie udaje, że nie wypytywała wszystkich wkoło o niejakiego Nortona! Nie

pozwolę, żeby rozdmuchiwała pani ten skandal, teraz gdy ludzie wreszcie przestali strzępić język
na mojej rodzinie! Ostrzegam panią — jestem adwokatem i umiem sobie radzić z osobami pani
pokroju!

— Czyli z jakimi osobami, jeśli wolno spytać? — spytała Irene nazbyt nieśmiało.
Mężczyzna raczył odpowiedzieć, lecz jego ton był lekceważący:

— Z jakąś artystką, z tego, co rozumiem. To nieważne. Nie obchodzi mnie pani zajęcie,

może pani nawet zamiatać ulice, ale to podłe węszenie wokół mojej rodziny musi się skończyć!

— Dla mnie, szanowny panie, moje zajęcie jest bardzo istotne. A tak się składa, że jestem

śpiewaczką i aktorką.

Pan Norton prychnął.
— Mówi pani jak Lillie Langtry.
— Ona jest karierowiczką. Ja uczę się mojego rzemiosła od dawna. I nie reklamuję mydła.
— Mało mnie obchodzi, co pani robi — byle się pani nie wtrącała w moje sprawy rodzinne.

Jeśli o mnie chodzi, może pani nawet jeździć konno na oklep i gwizdać Yankee Doodle Dandy.

— Poza tym — ciągnęła Irene ze spokojem — zdarza mi się pracować jako prywatny

detektyw. Być może moje działania właśnie na tym polu tak pana uraziły.

Odgłosy nerwowego stąpania ustały.
— Ktoś pani zapłacił za grzebanie w mojej przeszłości? Nie wierzę!
— A z jakiego innego powodu miałabym wnikać w historię tak nieciekawego klanu? —

zapytała Irene. — Oczywiście, że dla pieniędzy.

Wyobraziłam sobie wściekłe rumieńce na jej policzkach i zrobiło mi się żal pana Nortona.
— To jeszcze bardziej perfidna sprawa, niż sądziłem — zagrzmiał. — Jeżeli pani się

wydaje, że bycie na usługach jakiegoś plotkarza daje pani prawo do strojenia się w piórka
zawodowego detektywa, to jest pani w błędzie. W świetle prawa jest pani nikczemną oszczerczynią
— zwykłą plotkarką. Jeżeli dowiem się, że nie zaprzestała pani swych podłych usiłowań, nie
zawaham się pani powstrzymać, czy to na drodze prawnej, czy to innymi środkami. Czy wyraziłem
się jasno, panno Adler?

Wężowy szelest jedwabiu; Irene wstała z miejsca. Ośmieliłam się lekko rozsunąć kotarę i

przycisnąć rzęsy do malutkiej szczeliny. Profil Irene wyglądał jak wyrzeźbiony w alabastrze.
Policzki jej płonęły. Z całego pana Nortona widziałam jedynie parę mokrych czarnych butów
przydeptujących rąbek jej spódnicy.

— Myślałam, że darujemy sobie uprzejmości — wytknęła mu chłodnym, aksamitnym

tonem.

— Przekona się pani, jak bardzo potrafię być nieuprzejmy, jeżeli jestem do tego zmuszony.

Proszę zaprzestać swojego dochodzenia, dopóki nie jest za późno.

— A więc to jest znak rozpoznawczy pańskiego fachu — pogróżki?
— Odpłacam pięknym za nadobne każdemu, kto grozi mnie i moim bliskim.
Buty ruszyły pospiesznie w stronę wyjścia, drzwi zaskrzypiały na zawiasach i zamknęły się

z hukiem. Ciężkie kroki na schodach ucichły i zlały się z deszczem stukającym o dach. Obróciłam
się w stronę okna i pochylając się nad moją kozetką, przycisnęłam nos do mokrej szyby.

Na ulicy czekała dorożka, lśniła czarno w coraz silniejszym deszczu. Z budynku wybiegła

postać w pluszowym kapeluszu, przystając tylko na chwilę, by obrócić się i spojrzeć w nasze okno.
Oderwałam się od szyby i przylgnęłam do ściany, ale obawiam się, że mnie dojrzał.

Kiedy znów wyjrzałam na ulicę, mężczyzna żwawo znikał w dorożce. Musiał rzeczywiście

bardzo się zezłościć, skoro wybiegł na deszcz w tak eleganckim kapeluszu.

Lejce zatańczyły na śliskich bokach konia i dorożka odjechała z turkotem. Obok mnie coś

zaszeleściło jak dalekie uderzenie pioruna — to taftowa suknia Irene gniotła się o ścianę.

Przysunęła rozpalony policzek do lodowatej szyby i spojrzała za znikającą w dali dorożką.

Nigdy jeszcze nie widziałam jej tak poruszonej — czy z gniewu, czy z radości, trudno było orzec.
— Co za wstrętny, nieznośny mężczyzna! — zawołała. — Ale niebacznie ujawnił coś, z czym na
pewno nie zamierzał się zdradzić.

— Co takiego?
— To mianowicie, że cała ta historia o brylantowym pasie jest coś warta. Nawet jeżeli nie

zdążę dociec prawdy dla Tiffany’ego i tak będę drążyć tę sprawę na własną rękę. „Osoby pani
pokroju”, powiedział! Nie wie, co to znaczy, jeżeli myśli, że Irene Adler można łatwo nastraszyć.

Rozdział VIII

Pas w sprawie pasa

Skrzypce spoczywały w otwartym futerale wyściełanym aksamitem. Fajka leżała

przechylona w pustej sosjerce. Rozrzucone strony „Daily Telegraph” wyglądały jak namioty
okupacyjnych wojsk.

Widok takiego bałaganu w mieszkaniu przy Baker Street wzbudził moje podejrzenia.

Otworzyłem szuflady i przetrząsnąłem papiery w poszukiwaniu obciążającej strzykawki, lecz nie
znalazłem żadnego dowodu na to, że mój przyjaciel Sher— lock Holmes zwalczał nudę i
bezczynność pewnym siedmio— procentowym roztworem.

Usiadłem w fotelu i zacząłem czytać uprzednio pozbieraną gazetę, gdy drzwi się otwarły i

do środka wtargnął zapach węgla drzewnego i cebuli.

W progu stała zgarbiona siwobroda postać o natchnionej twarzy i zapadniętych oczach,

podkrążonych granatowymi workami gruzełkowatej skóry.

— Pan wybaczy! — rzekłem z oburzeniem wobec tego niezapowiedzianego najścia.
Upiorna postać ruszyła wolno w moją stronę, szeleszcząc wytartym czarnym ubraniem.

Pomyślałem o ponurym kruku z wiersza Edgara Allana Poego, gdy nagle dojrzałem w oczach
widziadła chytry błysk.

— Holmesie? Gdzieś ty się, na Boga, podziewał?
Śmiech rozległ się z ust mojego przyjaciela; wyprostował plecy, zdjął bezkształtny kapelusz

i opadł ciężko na fotel.

— W Whitechapel, mój drogi Watsonie. Wygląda na to, że przestałeś się nabierać na moje

przebrania. Na szczęście nie można tego samego powiedzieć o ludziach, których śledzę.

— Whitechapel! Cóż cię zaprowadziło w tak nędzną okolicę?
— Brylanty, mój przyjacielu. Klejnoty w ilościach godnych królowej.
— Odnalazłeś brylanty dla Tiffany’ego? Gdzie?
— Oho! Od razu zakładasz, że je znalazłem i przekazałem naszemu klientowi. Obawiam się,

że sprawa jest dużo bardziej skomplikowana. Ale ustaliłem, że istotnie trafiły z Paryża do Londynu
i że od tamtego czasu nie pojawiły się na rynku, a to znaczy, że pierwotny nabywca wciąż jest w ich
posiadaniu.

— Wiesz, kto je ma?
— Oczywiście. To było bardzo proste.
— To chyba w pełni usatysfakcjonuje pana Tiffany’ego.
— Niezupełnie, Watsonie, i tu zaczyna się prawdziwa zagadka. Otóż domniemany

właściciel tych brylantów przepadł bez wieści przed pięcioma laty. A one razem z nim.

— Mógłbyś łaskawie relacjonować zdarzenia w porządku chronologicznym — fuknąłem —

zamiast najpierw rozbudzać czyjeś nadzieje, a potem je studzić.

— Pewnie wciąż liczysz na materiał na kolejną opowieść? Zaryzykuję stwierdzenie, że tym

razem twoja symfonia nie zostanie ukończona. Zastanawia cię moje przebranie, ale powinno stać
się bardziej zrozumiałe, jeżeli powiem, że nikt nie wie o drogocennych kamieniach tyle, co
żydowscy handlarze diamentów z Holandii.

— W takim razie chyba już rozumiem, kogo udawałeś — starego rabina.
— Starego i uczonego rabina, Watsonie. W takim przebraniu mogę chodzić między kupców

i zbierać cenne informacje. Kto by uwierzył, że wąskie uliczki Whitechapel, pełne szczurów i mgły
znad rzeki, to nie tylko miejsce pracy sprzątaczy, ladacznic i złodziei, lecz także handlarzy drogimi
klejnotami? Chrześcijańskie narody świata same sobie zaszkodziły przed paroma wiekami,
zabraniając Żydom wszystkich zajęć prócz zarządzania pieniądzem. Jak pokazują przykłady
Rothschilda i Disraelego, wielcy zawsze dojdą do celu, niezależnie od wyznania.

— Ale Holmesie, tylko najbiedniejsi Żydzi mieszkają w Whitechapel. Czego miałbyś się

dowiedzieć od ludzi tak niskiego stanu?

— Wszystkiego na temat wędrówek brylantowego pasa, Watsonie, o ile można mówić o

wędrówkach martwego przedmiotu. — Holmes zaczął się pozbywać kleju z wklęsłych policzków,

zdejmując brodę z twarzy niby opakowanie z mydła.

— I co?
— Tylko praca cię dzisiaj interesuje, Watsonie? Nie masz czasu na towarzyskie dygresje? I

pomyśleć, że to ty zarzucasz mi obojętność wobec ważkich zagadnień politycznych? Oto fakty.
Kalendarz podróży brylantowego pasa jest uporządkowany jak rozkład jazdy Wielkiej Kolei
Zachodniej.

Wiemy, że pas zniknął w 1848 roku, kiedy lud paryski obalił Ludwika Filipa, przy okazji

zabierając nieco kosztowności z podziemnych królewskich skarbców, co, jak wiemy, zdarza się
nawet najsłuszniej oburzonym tłumom. Pierwszym znanym właścicielem pasa był Jean Claude
Renard

[5]

, człowiek sprytny nie tylko z nazwiska. Ów szczwany lis natychmiast przewiózł skarb do

Londynu. Tutaj nawiązał kontakt z holenderskim handlarzem diamentów Zellersteinem, który
powiedział mu, że pas w obecnej swej postaci jest tyleż skarbem, co ciężarem. Renard nalegał, by
Zellerstein znalazł kogoś gotowego natychmiast odkupić pas, nawet gdyby pośpiech miał oznaczać
istotne obniżenie ceny. — Tu Holmes przerwał swą opowieść i skinął głową w moją stronę. — Czy
będziesz tak uprzejmy i podasz mi fajkę, Watsonie? Po całym dniu garbienia się odczuwam
potrzebę rytualnego relaksu.

Czekałem niecierpliwie, aż Holmes nabije i zapali fajkę. Dopiero gdy aureola dymu zawisła

nad jego na wpół ucharakteryzowaną twarzą, podjął opowiadanie.

— Z mojego punktu widzenia była to szczęśliwa okoliczność. Gdyby Renard postanowił

rozsprzedać wszystkie kamienie z osobna, przepadłyby jak ziarno w kurniku. Na szczęście Renard
miał w sobie dość uczuć patriotycznych, by ocalić to wspaniałe dzieło francuskich jubilerów.
Oświadczył, że sprzeda pas jedynie w całości, czym utrudnił zadanie Zellersteinowi. Młodszy
Zellerstein — czyli mój rozmówca — był wtedy jeszcze dzieckiem, podobnie jak my, ale pas
zapadł mu w pamięć. „Tęczowy warkocz” — tak go nazwała jego dziecięca wyobraźnia.

W każdym razie Zellerstein rozpuścił wiadomość o pasie wśród arystokratów i bogatych

kupców, którzy nie dbali o pochodzenie nabywanych przedmiotów. W 1849 kursowały już
pogłoski: pas miał być dosłownie wszędzie, jak polny chwast. Z bardziej znanych niedoszłych
właścicieli należy wymienić Alfreda Kruppa, cara Aleksandra II, naszego nieżyjącego księcia
Alberta, Jenny Lind i Waltera Scotta. Był też na tej liście dość niespodziewany pretendent: niejaki
John Chap— ple Norton, zwany Black Jackiem. Człowiek małego formatu, żerujący na obrzeżach
śmietanki towarzyskiej. Złowił nadspodziewanie dobrą partię: jedną z wnuczek Sheridana, tego dra
— matopisarza. Porzuciła go później z nieznanych powodów…

— Porzuciła? Nawet w dzisiejszych czasach tylko aktorki i awanturnice odchodzą od

mężów. W połowie wieku to musiał być ogromny skandal.

— Otóż nie, mój drogi Watsonie, wszystko przebiegło bardzo dyskretnie. To była kobieta

artystycznego chowu. Zabrała ze sobą trzech synków.

— W takim razie ten człowiek musiał być potworem!
Holmes wzruszył ramionami. Szczegóły życia rodzinnego interesowały go jedynie o tyle, o

ile miały jakiś związek ze sprawą.

— Kimkolwiek był, wkrótce ogarnęła go obsesja na punkcie brylantowego pasa.

Przypuszczam, że miał kochankę, kobiety bez honoru i szemrane klejnoty często idą w parze albo
raczej w trójkącie z chciwym mężczyzną. Black Jack był nie tyle mądry, ile chytry. Nie miał
środków, podczas gdy koneksje żony pozwoliły jej utrzymać dzieci i zrobić karierę pisarki
romansów.

W swej konsternacji musiałem chyba zmarszczyć brwi, gdyż Holmes zaraz dodał na

marginesie:

— Nie, tytuły nic by ci nie powiedziały. Z pisarzami jest tak, ze w jednej dekadzie są

rozchwytywani, a w następnej nikt już o nich nie pamięta. Tak czy inaczej, pani Norton zarobiła
Przyzwoitą sumkę, dzięki czemu mogła utrzymać dom i chłopców. Aż Black Jack pozwał ją do
sądu.

— Domagał się jej pieniędzy?
— Wciąż była jego żoną. Wszystko, co miała, należało do niego. A przynajmniej tak orzekł

sąd.

— Oburzające! A potem łajdak wydał te pieniądze na pas?
— Dlaczego oburzające, Watsonie? Jak sam raczyłeś zauważyć, tylko „aktorki i awanturnice

odchodzą od mężów”. Sąd przychylił się do twojego zdania.

— Zgoda, jednak w tym wypadku… A ci trzej synowie, co się z nimi stało?
— Podobnie jak matka zniknęli w odmętach historii, tej najzwyklejszej. Pani Norton zmarła

w latach siedemdziesiątych w takiej samej nędzy, jaką niegdyś klepała z Black Jackiem. Jej
powieści wyszły z mody, a profity z kieszeni.

— A co z Nortonem?
— Hm. — Holmes pociągnął z cybucha i między kolejnymi słowami wypuszczał kółka z

dymu. — Dobre pytanie. Otóż Norton znów zaczął się trochę udzielać wśród wyższych sfer, był
zadowolony z siebie, jak gdyby posiadanie brylantowego pasa — nawet w tajemnicy przed światem
— poprawiło jego samoocenę. Uprawiał hazard, chodził na wyścigi, angażował się w różne
podejrzane przedsięwzięcia i cieszył się skromnymi owocami pracy swojej żony, i to nawet po jej
śmierci, bo prawa autorskie nie wygasają wraz ze zgonem autora.

— Doprawdy wstrząsająca nikczemność, Holmesie. Krew się we mnie gotuje, kiedy myślę,

że to wszystko uszło kanalii na sucho — i to w majestacie prawa!

— Jeszcze zrobię z ciebie sufrażystkę, Watsonie — odrzekł Holmes z cieniem

sardonicznego uśmiechu. — Ale nie ułomność prawa nas teraz interesuje.

Pochyliłem się, rozumiejąc, że powoli zmierzamy do sedna.
— Mówiąc krótko, Norton niezbyt naprzykrzał się światu, aż pięć lat temu zniknął. Bez

śladu. Dom w Brompton sprzedano, a dochodem ze sprzedaży zarządzał nieżyjący już prawnik.
Starzy znajomi Nortona, nie lepsi od niego samego, nigdy więcej go nie widzieli. Brylantowy pas
nigdy nie ujrzał światła dnia. W chwili zniknięcia Norton miał już siedemdziesiąt parę lat, lecz
żaden nagrobek w Londynie i okolicy nie upamiętnia jego śmierci. Zupełnie jakby coś — cap! —
chwyciło go za kark i porwało razem z królewskimi diamentami. Taką też historię będę musiał
przedstawić panu Tiffany’emu.

Nastała cisza, w czasie której rozmyślałem o tym, co usłyszałem. Przyznaję, że podczas

mowy Holmesa zrodziła się w mojej wyobraźni dramatyczna opowieść o skrzywdzonej kobiecie,
zmuszonej zabrać dzieci z domu nikczemnego męża. Jej niespodziewany sukces pisarski obraca się
wniwecz, kiedy drań zagarnia ciężko przez nią zarobione pieniądze. Biedaczka umiera w nędzy, a
po latach… złoczyńcę dosięga ramię sprawiedliwości w osobie mojego przyjaciela Sherlocka
Holmesa, który przedstawia zdumionemu światu zaginiony brylantowy pas… „Nic z tego” —
zdawał się jednak mówić stanowczy ton niezrównanego detektywa. Kto jak kto, ale jeżeli Holmes
twierdził, że sprawa jest przegrana, to widocznie tak było.

Czasem ogarniał mnie lęk na myśl, że mój przyjaciel nie jest człowiekiem, lecz mózgiem

bez serca, niedościgłym w dedukcji, lecz całkiem pozbawionym zdolności współczucia.
Uprzytomniłem sobie nagle, że jego awersja do kobiet jest zaledwie symptomem głębszego
wyobcowania. Nigdy nie mówił o relacjach międzyludzkich. Zacząłem przypuszczać, że Holmes —
ze wszystkich ziemskich istnień — stanowi wyjątek od poetyckiej reguły Johna Donne’a, który
pisał, ze „żaden człowiek nie jest samotną wyspą”.

Muszę więc na zawsze wyzbyć się naiwnej wiary w to, że uda mi się kiedyś zabarwić

odrobiną romantyzmu ascetyczną formułę życiową mojego przyjaciela. Już dawno powinienem był
zrozumieć, że choćby nie wiem ile razy jeszcze Holmes zdumiał mnie i wszystkich wokół na polu
dedukcji, to na arenie prywatnej nie należy oczekiwać niespodzianek po człowieku wiodącym
żywot maszyny, gardzącym wszelkim uczuciem i zażyłością.

— Głowa do góry, Watsonie! Jak wiesz, węszenie za klejnotami znajduję nużącym i

niewdzięcznym. Ostrzegałem naszego szanownego klienta, że prędzej wpadnę na ślad jakiegoś
łotrostwa niż samych brylantów. Takie feralne kamienie zwykle giną na brakujących kartach historii
i nie jest w naszej mocy odczarować to przekleństwo. Z przyjemnością umywam ręce od tej sprawy.
Powiem to naszemu wybitnemu amerykańskiemu gościowi, kiedy się zjawi o czwartej.

— Mimo wszystko trochę szkoda. To by jednak było coś.

— Czekają nas większe splendory. Mamy ładny letni dzień. Proponuję spacer około godziny

szóstej, do Klubu Diogenesa, najdziwniejszego miejsca w Londynie, gdzie niechybnie spotkamy
mojego brata Mycrofta — i jakiś ciekawy problem.

— Brata? W Klubie Diogenesa? O jednym i drugim pierwsze słyszę. Jak to możliwe,

Holmesie…?

Rozdział IX

Niechciane podarki

— Jest szkaradna! Bezkształtna. Okropna.
— Nietypowa — przyznała Irene, przyciskając ozdobę do ramienia i przeglądając się w

lustrze.

Była to wielka, emaliowana brosza z opali w kształcie rozgwiazdy z mackami wysadzanymi

perłami.

— To ma być pożegnalny prezent od pana Tiffany’ego i dowód jego wdzięczności? —

zdumiałam się. — Boję się pomyśleć, co by ci podarował, gdyby nie był wdzięczny.

— To brosza zaprojektowana przez jego syna Louisa.
— Rozumiem. Pozbawiony talentu syn ćwiczy się w rzemiośle pod zaślepionym okiem

ojca.

— Nie przesadzaj. — Irene wbiła szpilkę w klapę żakietu, postanowiwszy najwyraźniej

nosić to okropieństwo. Obróciła się do mnie z wąskim, cynicznym uśmiechem. — W nowojorskim
sklepie Tiffany’ego można dostać wszelkie dzieła Louisa Comforta Tiffany’ego, lecz w ogóle się
nie sprzedają, mimo że sprzedawcy dostają od takiej transakcji specjalną dziesięcioprocentową
prowizję. Wręczając mi jedną z tych błyskotek, stary Tiffany upiekł dwie pieczenie przy jednym
ogniu.

— Ale widocznie był naprawdę wdzięczny. Mógł przecież poprzestać na zapłacie.
Irene westchnęła.
— Żałuję, że nie miałam dla niego żadnych konkretów.
— Powiedział, że lepsi od ciebie nie poradzili sobie z tym zadaniem. Roześmiała się.
— Tak. Wzięłabym to za przejaw poczucia humoru, gdyby nie to, że on zawsze wszystko

mówi z pozycji męskiego szowinizmu, choć w ogóle nie zdaje sobie z tego sprawy. Wspomniał, że
nawet Sherlock Holmes próbował odnaleźć ten pas.

— Holmes? To nazwisko coś mi mówi.
— I słusznie, bo czytałaś o nim w gazetach. Pamiętasz tego detektywa pomagającego

policji? Tego, który brał udział w zatrzymaniu biednego pana Hope’a.

— Ach, tak. No cóż, w każdym razie sprawa jest zamknięta, możesz zapomnieć o

brylantowych pasach i skupić się na karierze.

— Tak samo jak ty, moja droga Nell — odparła Irene z czarującym uśmiechem. —

Obawiam się, że moje skromne dochodzenia odciągają cię od poważnego zajęcia, jakim
niewątpliwie jest maszynopisanie.

— Bynajmniej. Dzisiaj po południu jadę do Strandu.
— A ja — rzekła Irene, przywdziewając wykończony futrem kapelusz dla ochrony przed

listopadowym wiatrem i mocując go złowieszczo długą szpilką — mam spotkanie z panią Stoker na
Cheyne Walk w sprawie złotego krzyżyka Oscara Wilde’a.

Rozstałyśmy się więc, ruszając za własnymi sprawami, przy czym jak zwykle moja sprawa

była o wiele bardziej prozaiczna.

Aptekarz w Strandzie chciał, bym przepisała od nowa wykaz jego niezliczonych mikstur.

Przez całe popołudnie przerabiałam obce i częściowo zakryte plamami terminy na czytelne pismo
drukowane. Takie terminy jak chlorowodór, alginian, arszenik czy niecierpek sprawiły mojej
maszynie niemało kłopotu.

Wróciłam do domu rozdrażniona, ze zdrętwiałą szyją i bolącą głową. Irene jeszcze nie było,

za to był jakiś obcy mężczyzna, który rozgościł się w naszym mieszkaniu jak u siebie.

— Przypuszczam, że nazywa się pan Pinkerton i że szuka pan Irene — rzekłam szorstko od

progu. — I że pani Minucci wpuściła pana tutaj przez omyłkę.

Młody mężczyzna pokiwał głową i wzruszył ramionami, czym zwrócił moją uwagę na

wyjątkowo nijaki garnitur w szkocką kratę.

— W każdym razie, niezależnie od sprawy, jaka pana sprowadza, nie widzę powodu, aby

siedział pan w naszym mieszkaniu w meloniku i butach oblepionych wyschniętym błotem.

— Przepraszam — bąknął obojętnie, po czym z jednej kieszeni wyjął papierośnicę, z drugiej

zapałkę i zapalił egipskiego papierosa.

Ostentacyjnym gestem odgoniłam dym sprzed nosa i dopiero teraz dotarło do mnie, że ów

człowiek może nie być gościem, lecz intruzem.

— Muszę pana poprosić, aby pan wyszedł. To moje mieszkanie i chcę znać powód, dla

którego tak śmiało się pan w nim rozgościł. W przeciwnym razie będę zmuszona wezwać
właściciela kamienicy, pana Minucciego.

Dopiero te słowa przymusiły go do reakcji.
— Nie robiłbym tego — odrzekł przesłodzonym, chropawym tonem.
— Aja owszem — oznajmiłam hardo, a ponieważ w głosie nieznajomego pobrzmiewała

zawoalowana pogróżka, czym prędzej wycofałam się na korytarz, żałując, że nie uczyniłam tego
natychmiast, kiedy tylko spostrzegłam, że ktoś wtargnął do naszego mieszkania.

— Proszę zostać, panno Huxleigh — odezwał się przymilnie, najwidoczniej przestraszony,

że naprawdę ucieknę. — Irene Adler, moja bliska znajoma, wyrażała się o pani jak najlepiej. Proszę
nie wpadać w panikę.

— Nie wpadam w panikę! — Poniechałam ucieczki, by odeprzeć zarzut tchórzostwa.

Szybko jednak tego pożałowałam.

Mężczyzna roześmiał się cicho. Długim, lekkim krokiem dzikiego kota pokonał już

większość dzielącego nas dystansu. W mętnym świetle samotnego żyrandola trudno było dojrzeć
coś więcej prócz rudawych bokobrodów i wąsów, pozbawionego wyrazu garnituru w kratę oraz
dziwnie delikatnych rysów twarzy.

— Niech pan chociaż łaskawie zdejmie kapelusz, jak wypada mężczyźnie w obecności

damy — rzekłam z szorstką nutą w głosie, starając się stworzyć pozory zwyczajnej rozmowy.

W skrytości ducha lękałam się, że następne, co uczyni, to uniesie hebanową laskę i

zamachnie się na mnie — choć nie wiem doprawdy, dlaczego ktokolwiek chciałby obrabować Irene
i mnie.

Wyobraziłam sobie, że staczam się po czterech piętrach krętych schodów, uderzając biedną,

zbolałą głową o coraz to kolejne zakurzone stopnie; od razu też mignęły mi w głowie wzmianki na
dalszych stronach gazet: „Tajemniczy wypadek przy Saffron Hill: córka pastora zepchnięta ze
schodów przez nieznanego sprawcę”; i wreszcie wyobraziłam sobie Irene chodzącą tam i nazad,
załamującą ręce jak Lady Makbet, przyrzekającą ścigać bandytę choćby i na koniec świata, aby
pomścić moją przedwczesną śmierć.

— Dobrze, jak pani sobie życzy — niezbyt uprzejmie rzekł nieznajomy, po czym wyjął z ust

brązowego papierosa i równocześnie zdjął kapelusz.

Kaskada cynamonowych loków opadła na jego męskie barki.
— Irene! Jesteś potworem. Ale mi napędziłaś strachu! — Stałyśmy teraz oko w oko i

papierosowy dym jak mgła owiewał mi twarz. — Czemu ma służyć ta maskarada? Nie dostałaś
chyba męskiej roli?

— Bynajmniej — zapewniła swoim normalnym głosem, obracając się, abym mogła

podziwiać jej kostium. — Ale zmyliłam cię?

— Prawie mnie wyprawiłaś na tamten świat!Jak to zrobiłaś, że wyglądałaś — że wyglądasz

jak mężczyzna?

Irene zaczęła chodzić wszerz korytarza — Przede wszystkim: długie kroki. Zdumiewające,

o ile łatwiej się człowiekowi poruszać bez pantalonów, halek i tysiąca falban. — Przystanęła i
poklepała się po ramionach.

— Poduszki i rękawiczki, jak widać. Z dłońmi jest najwięcej roboty. Ale wystarczy trochę

kleju i sztucznych włosów z krepy — podobam ci się w tym rudym odcieniu? Nie? Melonik

zakrywa mi uszy, a szal prawie sięga melonika, przez co sprawia wrażenie szerokiego karku. No i
najważniejsze — fantazyjnie machnęła papierosem ściśniętym między dwoma palcami — ten oto
mały rekwizyt. Tylko mężczyźni palą publicznie.

— Tylko mężczyźni palą w ogóle!
— Tak sądzisz? — Irene uśmiechnęła się tajemniczo i lekko zaciągnęła się plugawym

zwitkiem tytoniu, a ja omal się nie pochorowałam, taka byłam wrażliwa po długim popołudniu
wśród wonnych aptekarskich mikstur.

— Ale po co to wszystko? — spytałam, ostrożnie przechodząc próg, podczas gdy Irene

wróciła na swój fotel.

— Wieczorem jadę do miasta. Rozmowa z panią Stoker była niezwykłe owocna, przechodzę

zatem do następnego etapu mojego dochodzenia.

— Naprawdę zapytałaś ją o krzyżyk pana Wilde’a i nie wyrzuciła cię za drzwi za

bezczelność?

— Dlaczego miałaby to zrobić? Nie byłam bezczelna.
— Boli mnie głowa i mam zszargane nerwy, więc lepiej powiedz, co się wydarzyło. I tak nie

zdołasz bardziej zepsuć mi humoru.

— Usiądź zatem i wysłuchaj tej zdumiewająco prostej opowieści. — Irene uniosła wzrok ku

żyrandolowi. — Pan Oscar Wilde byłby rozczarowany: Florence Stoker wcale nie trzyma tego
głupiego krzyżyka z powodu tajemnego uczucia.

— Dlaczego więc nie chce go zwrócić?
— Ponieważ go nie ma! Zapodział się albo, jak przypuszczam, został skradziony. Pani

Stoker wstydzi się przyznać, że w tak niefrasobliwy sposób utraciła cenną pamiątkę po boskim
Oscarze. Wyobraź sobie jego rozgoryczenie na wieść o tym, że jego wspaniały prezent był
efemerydą! To by go zabiło. Przez tydzień nie mógłby wydobyć z siebie aforyzmu.

— Jak myślisz, dlaczego ktoś ukradł ten krzyżyk?
— Florence Stoker prowadzi dom w jak największym porządku. To jej mąż, człowiek teatru,

wprowadza element rozprężenia. Przypuszczam, że ona nie zgubiłaby nawet włosa, a tym bardziej
cennej pamiątki. Ale taki maty krzyżyk to rzecz, na którą mogła się połakomić służąca — zapewne
w nadziei, że nikt nie zauważy jego zniknięcia.

— Masz podejrzaną.
— Owszem. Twoją poprzedniczkę.
— Moją poprzedniczkę? Co właściwie chcesz przez to powiedzieć?
— Dziewczynę, która nalewała herbatę na poprzednich niedzielnych podwieczorkach w

domu Florence Stoker. Przypuszczam, że rozmyślnie oblała Jimmiego Whistlera gorącą herbatą,
żeby jak najszybciej stracić posadę. Zniknęło jeszcze kilka domowych drobiazgów. Bram Stoker
twierdzi, że to robota skrzatów.

— No tak, w końcu jest Irlandczykiem.
— Ja też — wtrąciła Irene. — W połowie.
— Nie chciałam obrazić twoich przodków, Irene. Muszę powiedzieć, że Irlandczycy są

całkiem…

— Niezrozumiani — dokończyła za mnie. — Zdaję sobie sprawę z twojej słabości do tej

rasy, tym większej, że należy do niej przecież i pan Wilde.

Niezależnie od tego, jakich miała przodków, Irene była z urodzenia Amerykanką i choćby z

tego tylko powodu nie podzielała mojej brytyjskiej niechęci do hałastry zza Morza Irlandzkiego.
Mogłabym powiedzieć o Irlandczykach wiele rzeczy, przy których słowo „niezrozumiani” byłoby
wręcz uprzejmością. Nie ciągnęłyśmy dalej drażliwego tematu, jednak przyznaję, że schowałam w
zanadrzu ten cenny szczegół na temat pochodzenia Irene, tak jak się chowa czystą chusteczkę, która
nie wiadomo kiedy może się przydać.

— Nie poszłaś chyba w odwiedziny do pani Stoker w tym stroju? — zauważyłam.
— Oczywiście, że nie. Porozmawiałam z nią jak kobieta z kobietą. Powiedziałam, że

przychodzę w imieniu wspólnego znajomego, któremu zabrakło śmiałości. — Irene lekko
wzruszyła ramionami. — Pan Wilde nie powinien żałować, że ją stracił. To chłodna kobieta, Nell,

śliczna, ale chłodna. Jestem skłonna przypuszczać, że mieszkanie z nią nastraja człowieka ponuro.

— Może po prostu mylnie bierzesz angielską rezerwę za coś gorszego. Nie wszyscy mamy

tyle joie de vivre, co ty.

— Joie de necessite — poprawiła mnie Irene, wstając z fotela i kreśląc w powietrzu łuk

papierosem. — Idę wytropić niezdarną Sarę Jane w jej nowej kryjówce.

— Czyli gdzie?
— Dostała posadę przy Berkeley Square. Pani Stoker wydawała się tym mocno zdziwiona,

za to ja wcale. Chelsea to modna dzielnica, ale tam dopiero można się obłowić. Jestem pewna, że
podczas tych niedzielnych herbatek Sara Jane nawiązała kontakty z bogatymi gośćmi Stokerów.

— Ale dlaczego idziesz do niej wieczorem, i to w piątek?
— Bo wtedy nie ma pana domu i będę mogła porozmawiać z panną Sarą w cztery oczy.

Chyba przedstawię się jako pan Pinkerton. Jak zwykle miałaś dobry pomysł, Nell. — Zwinęła i
upięła włosy, a następnie zawadiacko nasunęła melonik. — Nie martw się, w takim stroju jeszcze
nigdy mnie nie nagabywano.

— Robiłaś to wcześniej? — spytałam słabo.
— Często — przyznała Irene w drzwiach, wychylając się do tyłu i puszczając

konspiracyjnie oko niczym śpiewaczka schodząca ze sceny. — Szczerze polecam!

Nie potrafiłam posłuchać jej rady i przestać się martwić. Patrząc w czarne lustra okien,

trudno było nie widzieć w nich czegoś więcej niż tylko swoje blade odbicie. Wyobrażałam sobie
Irene w tłumie przechodniów rozpychających się bez krzty uprzejmości, jaka się należy kobiecie.
Zastanawiałam się, czy ciąży jej w kieszeni ten okropny rewolwer. Ujrzałam nawet chytrą Sarę Jane
w towarzystwie krzepkiego opryszka, rzucającego się na Irene jak na mężczyznę, za którego się
podaje.

Tak mi upłynął wieczór, z wyciągiem z atropiny w przekrwionych oczach i leczniczym

okładem wokół szyi dla odpędzenia grypy po ciężkim dniu w aptece. Okład otrzymałam w podzięce
od aptekarza, podobnie jak kilka innych cuchnących remediów.

Im później w noc, tym słabsze zdawało się światło, choć może było to tylko złudzenie

sennych oczu. Wreszcie na schodach rozległy się lekkie odgłosy wbiegania na górę. Rzuciłam się
do drzwi, by wpuścić Irene.

— I co?!
— Nie dziwię się, że mężczyźni na ulicy bywają tacy obce— sowi — powiedziała, zrywając

z głowy melonik. — W tak przyciasnym kapeluszu trudno zachować pogodę ducha. — Rzuciła
laskę na kanapę i czym prędzej rozpięła ciasny kołnierzyk frakowej koszuli, który przynajmniej po
części tłumaczył ten jej męski, chropawy głos.

— No i? Jak było?
— Okazało się, że panna Sara Jane bywa teraz w kuchni nader wytwornego domu.

Awansowała do rangi pokojówki, co niewątpliwie sprzyja drobnym kradzieżom. Kiedy jednak
dowiedziała się, że „jakiś pan” o nią pyta, natychmiast zeszła do mnie z pokoju na poddaszu.
Zamknęłyśmy się w spiżarni, po czym nastraszyłam ją Pinkertonami — z takim oto rezultatem…

Irene zaczęła sięgać do licznych kieszeni i wyjmować świecidełka: złoty łańcuszek od

zegarka, srebrną broszkę, bursztynowe kolczyki, pierścionki z granatami.

— Oto cała kolekcja panny Sary Jane. Pobiegła do swojego pokoju i pokazała mi wszystkie

zrabowane łupy. Kazałam jej przysiąc, że odłoży na miejsce wszystkie przedmioty, które podebrała
obecnym pracodawcom. A ponieważ co do reszty nie była pewna, skąd je zabrała… dokonałam
konfiskaty.

— A co z krzyżykiem pana Wilde’a?
Irene uśmiechnęła się szerzej i wydobyła z kieszeni ostatnią zdobycz. Na delikatnym jak

rzęsa łańcuszku wisiał wąski krzyżyk celtycki, pięknie grawerowany, choć tak cienki, że raczej nie
przedstawiał dużej wartości.

— Dostanie go z powrotem przy najbliższej okazji.
— A co z resztą? — Obrzuciłam wzrokiem kosztowności skrzące się na spłowiałym

tureckim dywaniku okrywającym nasz stół.

Irene uśmiechnęła się do mnie z nadzieją w oczach.
— Potraktujmy to jako… niespodziewaną prowizję? Skoro nie sposób ustalić właścicieli, a

pan Wilde płaci jedynie kwiecistymi komplementami.

— Kradzione przedmioty? Nie ma co do tego żadnych wątpliwości, Irene.
— Spodobały mi się te granaty — powiedziała, wyciągając palce w stronę lśniącego

kłębowiska biżuterii.

— Kradzione — powtórzyłam z naciskiem.
— No dobrze. Niech to będzie nasz datek dla kościoła Świętego Grobu przy Nowej Bramie.

Mówi się, że to „kościół muzykantów”, a więc pewnie wspomogą jakąś biedną, nikomu nieznaną i
przymierającą głodem śpiewaczkę, która wszystko, co ma, zawdzięcza własnemu sprytowi oraz
łaskawej opiece aniołów stróżów napotkanych na swej drodze.

— Ani trochę mi ciebie nie żal, natomiast cieszę się, że pan Wilde odzyska swój krzyżyk i

nie będzie nas więcej nachodził.

— Miłość bliźniego, moja droga Nell. Pamiętaj, że to największa z cnót. Okazałam ją

potrzebującym, których nawet nie znam; teraz ty okaż ją panu Oscarowi Wilde’owi, którego znasz,
lecz nie szanujesz. Kto wie, czy kiedyś nie zrobi jakiegoś lepszego pożytku ze swojego irlandzkiego
humoru?

Irene umilkła i bacznie mi się przyjrzała. W moim przeciwgrypowym szalu musiałam

istotnie przedstawiać sobą niecodzienny widok.

— Gdzie jutro pracujesz, droga Nell? — spytała. — Znów u aptekarza?
— Tak. Jeszcze więcej werbeny i naparstnicy zapisanych drobnym maczkiem

średniowiecznego alchemika.

— Teraz kiedy masz już fach w ręku, powinnaś poszukać przyjemniejszego zatrudnienia.

Myślałaś o reklamowaniu się w jakimś miejscu, w którym mogłabyś liczyć na pewniejszą pracę i
lepsze wynagrodzenie?

— Gdzież jest ów raj kobiety pracującej?
— Myślałam o siedzibie palestry.
— O Tempie? To tylko nagromadzenie kancelarii. Mają tam swoich sekretarzy.
— A czy sekretarze piszą na maszynie?
— W tym cały ambaras, że piszą odręcznie i jeszcze zadzierają nosy. Przypuszczam, że

większość kancelarii nie chce mieć u siebie maszyn do pisania.

— Mogłabyś nosić własną w futerale, jak skrzypce.
— Nosić własną? — Sięgnęłam po filiżankę gorącej czekolady, którą podała mi Irene. Była

gęsta i spieniona. — Pewnie bym mogła.

— Powieś tam ogłoszenie — na pewno mają jakąś centralną tablicę ogłoszeń — i poczekaj,

a nuż coś z tego wyjdzie?

— To świetna rada — przyznałam. — Bardzo fachowa.
Uśmiechnęła się, nie odrywając ust od brzegu filiżanki. Dopiero po chwili dotarło do mnie,

kto pracuje w Tempie.

— Irene, skąd ci przyszło do głowy, że uda mi się wśliznąć do kancelarii pana Nortona?
— Masz talent, moja droga Nell. Osoby z talentem prędzej czy później wypływają na

powierzchnię jak piana w gorącej czekoladzie. Jeśli tylko się przyłożysz, niedługo będziesz
rozchwytywana. Jestem tego pewna.

Rozdział X

Prawdziwa twarz pana Nortona

Irene jeszcze nigdy tak bardzo się nie omyliła.
Skrzętnie umieściłam moje krótkie i rzecz jasna napisane na maszynie ogłoszenie na

zatłoczonej tablicy ogłoszeń w Middle Tempie. Dyspozycyjna maszynistka z własną maszyną.

Tablica górowała nad jednym z rozlicznych zaułków pośród labiryntu gmachów. W tej

odosobnionej części Londynu miały swoją siedzibę dwie z czterech londyńskich korporacji
adwokackich: Middle Tempie oraz Inner Tempie.

Pan Norton, jak łatwo ustaliłam, miał swoją kancelarię w Inner Tempie, czyli w okolicy

nieco oddalonej od harmide— ru pobliskiej Fleet Street.

Słaby punkt Irene — jej optymizm — jeszcze nigdy nie objawił się tak wydatnie. Przez

ponad dwa tygodnie próżno wyczekiwałam jakiegokolwiek odzewu. Ilekroć odwiedzałam to
miejsce, znajdowałam moją skromną reklamę bez odpowiedzi, ukrytą w powodzi innych
komunikatów.

Irene omyliła się w swych rachubach. Adwokaci rzeczywiście zapisywali ogromne ilości

papieru kancelaryjnego i przynajmniej na pozór potrzebowali mechanizacji, lecz siedziba palestry
była środowiskiem zamkniętym dla kobiet, wyjąwszy jedynie sprzątaczki. Nowy gatunek kobiet
maszynistek, do którego i ja teraz należałam, nie był w tym świętym miejscu mile widziany i
przeczuwałam, że tak pozostanie jeszcze przez wiele, wiele lat, o ile w ogóle to się kiedyś odmieni.

Zachodziłam tam coraz rzadziej, jedynie przy okazji, gdy pracowałam w sąsiedztwie, co

nieraz mi się zdarzało. Pewnego dnia zatrzymałam się przed tablicą ogłoszeń i ze zdumieniem
odkryłam, że ktoś zagarnął moje miejsce, najzwyczajniej w świecie przypinając swoje ogłoszenie
bezpośrednio na moim.

Już miałam z oburzeniem zdjąć ów skrawek papieru, gdy spostrzegłam, że to czyjaś

wizytówka. Na widok nazwiska zamarłam w bezruchu niczym jeden z kamiennych posągów
rycerzy zdobiących tamtejszy kościół. Utkwiłam wzrok w tym jednym najważniejszym słowie:
Norton. Dopiero potem przeczytałam pozostawioną na wizytówce wiadomość i jeszcze bardziej
struchlałam: Panno Huxleigh, proszę mnie odwiedzić w Inner Tempie pod numerem 17.

Rozejrzałam się po pustych uliczkach, żałując, że nie ma obok mnie Irene i że nie mam

przed kim wyrazić swojego zdumienia. Ze też akurat on jako pierwszy — jako jedyny — złapał się
na moją przynętę! Szczęście nie mogło mi chyba bardziej sprzyjać.

A jeśli to nie był czysty zbieg okoliczności? Jeżeli pan Norton jakimś sposobem dowiedział

się, że mieszkam z Irene — i że ja także mieszam się w jego sprawy? Zaraz przypomniałam sobie
jego gniewny ton sprzed kilku tygodni, grzmiący za kotarą, oraz jego wściekły bieg po schodach i
przez ulicę do czekającej dorożki.

Przypomniało mi się, jak bardzo byłam ciekawa jego wyglądu. Sądząc po paskudnym

usposobieniu, stary Norton musiał być dość szpetnym indywiduum. Na pewno śmiertelnie uraził
Irene, a to było nie łada wyczynem, zważywszy na jej wielkoduszną naturę.

Zdjęłam wizytówkę z tablicy i ruszyłam energicznie po zaułkach, obok okazałego kościoła

(przy którym w pośpiechu pomodliłam się pod nosem o własne bezpieczeństwo), aż w końcu
stanęłam na kwadratowym dziedzińcu przed drzwiami oznaczonymi numerem 17.

W odpowiedzi na pukanie usłyszałam baryton:
— Proszę!
Pomieszczenie, do którego weszłam, rozmiarów przykuchennej komórki, tonęło w

papierach. Zgarbiony za biurkiem zastawionym książkami siedział mężczyzna o kruczoczarnych
włosach. Na stojącym za nim wieszaku dostrzegłam palto i — Poznałam z dreszczykiem emocji —
pluszowy cylinder. Wielu mężczyzn nosiło takie nakrycie głowy, ale tylko jeden wtargnął jak burza
do spokojnego mieszkania Irene przy Saffron Hill.

— Tak? — odezwał się teraz, nie podnosząc wzroku znad biurka.
— Z— zdaje się, że szuka pan maszynistki.
Spojrzał na mnie wreszcie — i całkiem zaniemówiłam. „Stary Norton” miał co najwyżej

dwadzieścia pięć lat — mało jak na adwokata, mało nawet jak na dziecko podstarzałego potwora,
którego sobie wyobrażałam. Popatrzyłam tępo na wizytówkę i dopiero teraz ujrzałam przed
nazwiskiem imię Godfrey. A więc od samego początku to był Godfrey, a nie John. Dlaczego Irene
nic mi nie powiedziała? Przecież ja, w przeciwieństwie do niej, nie wiedziałam, jak on wygląda. Co
więcej, Godfrey Norton był najprzystojniejszym mężczyzną, jakiego w życiu widziałam — w
każdym razie w prawdziwym życiu, a nie na deskach teatru, kiedy poszłam obejrzeć Irene.

Zwykle jestem odporna na męską urodę; w końcu wiele pięknych jabłek jest zepsutych w

środku. Moje doświadczenie wręcz potwierdzało, że im gładsza i bardziej lśniąca skórka, tym
więcej zgnilizny pod spodem — przecież zacną duszę Jaspera Higgenbottoma kamuflowało
rojowisko piegów oraz uszy, które, niestety, nasuwały jednoznaczne skojarzenie ze słoniem. Lecz
młody pan Norton był wyjątkowo przystojny, tak bardzo przystojny, jak Irene piękna. Nie chciało
mi się wierzyć, że i o tym oczywistym fakcie Irene po prostu zapomniała.

— Proszę usiąść — rzekł uprzejmie, podrywając się zza biurka, by odgarnąć stertę

dokumentów zalegających na dębowym krześle.

— Nie ma pan miejsca na maszynistkę ani nawet na maszynę — palnęłam, przerażona

zwałami papierzysk.

— Ale będę miał, jeżeli przepisze pani to wszystko — powiedział z ujmującym uśmiechem.

— Gdzieś pod tymi aktami kryje się stół, a nawet jeszcze jedno krzesło.

Spiętrzone akta jakby czekały, aż na nie spojrzę: zaszeleściły, zatrzeszczały i powoli, acz

nieuchronnie posypały się na podłogę.

Pan Norton znowu się zerwał i ja również. Rzuciliśmy się oboje naprzeciw tej fali, aby ją

zatrzymać, po czym roześmialiśmy się, w równej mierze zadowoleni i zakłopotani.

— Sama pani widzi, że rozpaczliwie potrzebuję pomocy.
— Dlaczego jest pan tak zasypany papierami?
— Ponieważ jestem zasypany pracą. Stawiam pierwsze kroki w zawodzie i muszę

zajmować się papierkową robotą, z której moi starsi koledzy adwokaci już wyrośli. Dlatego
potrzebuję lotnej maszynistki.

— Skąd pan weźmie pieniądze na moje wynagrodzenie, jeżeli dopiero pan zaczyna?
Odchrząknął i uciekł wzrokiem, ukazując wyrazisty profil, jaki sam Cezar zapragnąłby mieć

na swoich monetach.

— Mam pewne… zobowiązania, jeszcze przez jakiś czas. Zapewniam panią jednak, że

nigdy nie byłem bardziej wypłacalny niż teraz. Ale — omiótł wzrokiem rozgardiasz —
porozmawiajmy o tym w ogrodach. Tam jest o wiele przyjemniej.

Tak oto znalazłam się w ogrodach Tempie na spacerze z Godfreyem Nortonem.

Pomyślałam, że Irene będzie… no właśnie, jaka? Nawet ja nie potrafiłam sobie wyobrazić, jak
zareaguje na te wieści.

— Na pewno zdaje pan sobie sprawę, że pomysł zatrudnienia maszynistki w Tempie jest

dość radykalny. Nikt oprócz pana nie odpowiedział na moje ogłoszenie.

— Jak pani myśli, dlaczego ja odpisałem?
— Może z przekory? Zaśmiał się lekko.
— Nie. Po prostu domyślam się, że skoro taka osoba jak pani szuka takiej pracy, to znaczy,

że bardzo jej potrzebuje.

— To prawda. Wcześniej byłam guwernantką.
— A jeszcze wcześniej?
— Córką pastora.
— Aha. Domyślam się, że zmarł.
— Tak. — Przed oczyma stanęło mi życzliwe oblicze mojego °jca. Brakowało mi go, choć

myślałam o nim rzadko. Uczucia Godfreya Nortona względem własnego rodziciela były zapewne
mniej tkliwe, bez względu na to, jak żarliwie bronił swojej — I zostawił panią bez grosza przy
duszy — dodał z lekką goryczą.

— To nie jego wina! Kościół to nie przedsiębiorstwo, które ma przynosić zyski. Zanim

przyjechałam do Londynu, opiekowali się mną parafianie. Sama jestem sobie winna.

— Może jednak było warto — odparł, biorąc mnie za rękę w tak uprzejmy sposób, że mimo

jego urody nie miałam serca protestować. — Będzie pani pierwszą maszynistką w Inner Tempie,
proszę pomyśleć, jaki to zaszczyt! Poza tym dzięki pani pomocy może nie zakopię się żywcem w
papierach nierychliwego sądu.

Był zabójczo uroczy, zupełnie jak Irene. Nawet gdybym nie wiedziała, że to właśnie z

powodu tego człowieka kazała mi szukać pracy w Tempie, i tak uległabym jego namowom — w
oczywisty sposób potrzebował kobiecej ręki. Mogłam go uratować, tak jak ratowałam ojca, gdy nie

radził sobie z kazaniami i natłokiem korespondencji.

— A więc postanowione — stwierdził pan Norton, ściskając moją dłoń.
— Kiedy zaczynam?
— Jutro. Od akt. Gdy się z nimi uporamy, będziemy mieli wolny stół. Stertą na krześle sam

się zajmę dziś wieczorem.

Zaśmiałam się, uderzona absurdalnością całej sytuacji — malutkiego pokoju, bliskości

potencjalnego rywala Irene w staraniach o brylantowy pas, mojej obecności w samym sercu na
wskroś męskiej instytucji.

Pan Godfrey Norton uznał mój śmiech za wyraz radości ze znalezionej pracy.
Irene śmiała się dłużej i głośniej, gdy tego samego wieczora wszystko jej zrelacjonowałam.
— Wyśmienicie! Tylko jedna ryba chwyciła przynętę i akurat ta, którą chciałyśmy

złowić. Ile ci zapłaci?

— Hm… zapomniałam spytać — odrzekłam ze wstydem. Wstrząsające odkrycie, iż pan

Godfrey wcale nie jest tym Nortonem, którego się spodziewałam, a także jego przyrodzony urok
sprawiły, że kwestie praktyczne całkiem wypadły mi z głowy, jakkolwiek wstydziłam się do tego
przyznać przed Irene. Na niej Godfrey Norton widocznie nie wywarł większego wrażenia, bo jakże
wytłumaczyć to, że ani słowem nie wspomniała o jego młodym wieku i miłym dla oka wyglądzie?

— Pamiętaj, żeby domagać się swojej najwyższej stawki, Nell — jeżeli nie lepszej.
— Pan Norton oczekuje, że niebawem ubędzie mu obciążeń. Zrobił na mnie wrażenie

człowieka o niespożytej pracowitości. Nadal jednak nie rozumiem, dlaczego mnie nie uprzedziłaś,
że spotkam nie ojca, lecz syna.

Irene wzruszyła ramionami.
— Norton to Norton, przynajmniej z punktu widzenia naszego śledztwa, syn jest ulepiony z

tej samej paskudnej gliny co ojciec. Poza tym dobry detektyw powinien sam sobie wyrobić własne
zdanie.

— Tak też uczyniłam i nie wydaje mi się, aby ten Norton miał wiele wspólnego ze swoim

ojcem. Zacznijmy od tego, że utrzymuje się z własnej pracy, i to najwyraźniej już od dłuższego
czasu, a to oznacza, że nie czerpał żadnych korzyści z brylantowego pasa. Jest młody jak na
adwokata…

— Nie taki znowu młody — zaprzeczyła Irene. — Mniej więcej w moim wieku, a ja mam

już coraz bardziej ustaloną pozycję w zawodzie.

— Przyznasz jednak, że musiał zacząć studia w bardzo młodym wieku, a raczej nie mógł

liczyć na pomoc ojca.

— Zaiste godne podziwu — odparła lodowatym tonem. — Wszyscy napotykamy jakieś

przeszkody. Moje bywają lekceważone. Uważaj, żeby nie zlekceważyć twojego nowego
pracodawcy. Jest adwokatem i Nortonem, a to już dwa powody, żeby mu nie ufać.

To powiedziawszy, udała się do Lyceum Theatre, ja natomiast zaczęłam się przygotowywać

do nowej pracy w Tempie.

Następnych kilka dni” potwierdziło, że Godfrey Norton nie zamierza odgrywać przypisanej

mu przez Irene roli czarnego charakteru. Traktował mnie wręcz po rycersku: podkładał mi poduszkę
pod plecy, podarował daszek chroniący oczy przed światłem, pomagał odcyfrować okropny
charakter pisma urzędników sądowych… Był równie życzliwy jak mój wikariusz, pan
Higgenbottom, wobec wiernych; nie miałam wątpliwości, że jeszcze troskliwszą opieką otaczałby
wybrankę swojego serca — ach, gdyby tak łaskawy los pozwolił, aby nasze drogi życiowe nie tylko
się przecięły, lecz zeszły!

Nie śmiałam tego przyznać przed Irene, ale w mojej nowej pracy czułam się wprost idealnie.

Siedziba palestry była wyspą spokoju wśród strasznego londyńskiego zgiełku. Strumień miejskiego
życia przetaczał się bokiem i tylko łagodny szmer z Fleet Street wlewał się przez wąskie bramy na
oba tamtejsze dziedzińce. Po drugiej stronie tej ruchliwej ulicy jeżyły się gotyckie wieże Sądów
Królewskich, otwartych przez królową Wiktorię tego samego 1882 roku.

Wystarczyło jednak odejść kawałek od tej wrzawy, by przechadzać się w spokoju

dziedzińcami, które przywodziły na myśl Oxford i Cambridge — w każdym razie tak je sobie

wyobrażałam — stąpać po wyślizganym bruku pamiętającym czasy królowej Elżbiety, włóczyć się
po ogrodach wzdłuż leniwej rzeki czy nawet odwiedzić wspaniały kościół Templariuszy z
dwunastowieczną okrągłą nawą z kamiennymi wizerunkami rycerzy. Pierwsi hrabiowie Pembroke i
Essex spoczywali tam wraz z. innymi szlachetnymi mężami, obojętni na rozgwar Fleet Street.

Aby oszczędzić mi trudu przenoszenia maszyny, pan Norton zakupił własną. Niczym

księżniczka Roszpunka zaplatałam kosmyki odręcznego pisma w błyszczący warkocz drukowanych
znaków — schludnych, zwartych, zużywających dużo mniej papieru. Pan Norton często wychodził
i jak wszyscy adwokaci — w podwianych togach i przekrzywionych perukach — kursował między
swoją kancelarią a Sądami Królewskimi po drugiej stronie Fleet Street, codziennie w iście
samobójczym zapamiętaniu przedzierając się przez rwący miejski nurt.

Płaca, jak się wkrótce okazało, była bardzo godziwa, a ponieważ herbaciarnia Twininga

znajdowała się nieomal za rogiem, sekretna spiżarnia Irene powiększyła się o nowe orientalne zioła
do parzenia.

Ku mojemu zaskoczeniu praca dla pana Nortona zaowocowała ofertami z innych kancelarii,

i to równie dobrze płatnymi. Z czasem nauczyłam się osobliwej składni prawniczej i szybko
opanowałam długie łacińskie wyrażenia. Świętej pamięci ojciec zwykł mnie zapędzać do nauki
łaciny, bynajmniej nie z sympatii do katolików, lecz dlatego, że to na niej zasadzał się język
angielski. Dopiero teraz doceniałam jego dalekowzroczność. Moja kariera w Tempie była w
rozkwicie — i tylko na temat brylantowego pasa wciąż nie dowiedziałam się nic a nic.

— Co za strata czasu! — utyskiwała Irene, gdy po kilku tygodniach nadal nie miałam

żadnych ciekawych wieści. — Ten cały Godfrey Norton jest nudny jak flaki z olejem. Nie ma
nałogów, nie łajdaczy się, nawet jego klienci wydają się całkiem uczciwi, chociaż można by się
bliżej przyjrzeć tej firmie Pod Jaworami w Hammersmith, skoro ciągle wysyła tam jakieś pieniądze.
Bądź tak miła i wejrzyj w tę sprawę. Całe szczęście, Nell, że nie jesteś zawodową szantażystką, nie
wyżyłabyś z tego. Od dwóch miesięcy prawie każdy dzień spędzasz sam na sam z mężczyzną i
dowiedziałaś się jedynie, jak się ubiera. To wprost niewiarygodne — powiedziała i ziewnęła.

— Wiem o nim całkiem dużo! Jest niezwykle uprzejmy…
— To rzeczywiście mocno podejrzane! — odparła z przekąsem.
— Sumienny w pracy…
— Patrzcie go, prawdziwy święty!
— Dba o swój wygląd, może bardziej niż o biuro, a przy tym nie jest ani trochę próżny.
— Chodząca cnota, bez dwóch zdań.
— Co do próżności — zareplikowałam — to mogłabyś brać z niego przykład.
— Próżność jest mi potrzebna w pracy.
— W której?
— Zaczynasz mnie przesłuchiwać jak świadka, chyba za dużo przebywasz wśród

adwokatów. Próżność przydaje się i w zawodzie detektywa, i artystki. W jednym i drugim zależy mi
na poklasku, choć w dochodzeniach, rzecz jasna, widownia jest mniej liczna.

— Zastanawiam się, która z tych ról jest dla ciebie ważniejsza.
— Naturalnie, że śpiewanie! Detektywa gram z konieczności, to moje zabezpieczenie

finansowe. Jak tylko poczuję się pewniej jako śpiewaczka, rzucę te łamigłówki. Niech je rozwiązują
ludzie do tego stworzeni: Scotland Yard albo szanowny pan Sherlock Holmes.

— Czy aby na pewno? Brylantowy pas jakoś nadal cię kusi, choć minęło już sporo czasu, a

trop jest zwietrzały.

— Pas — Irene uniosła brew. — Tej zagadki nie zamierzam tak zostawić. Ale to wyjątkowa

sprawa, bo dotyczy rewolucji, rodziny królewskiej i zaginionych klejnotów koronnych. Cała reszta
mało mnie obchodzi. Kiedy już ustalę swoją reputację jako śpiewaczka, zagadkowe sprawy tyle
mnie będą interesowały, co zeszłoroczny śnieg.

Chociaż oznajmiła to z powagą, właściwym sobie nonszalanckim tonem głębokiej

pewności, nie omieszkałam głośno prychnąć. Udała jednak, że tego nie słyszy, i wyszła dumnym
krokiem.

— Pani jest dzisiaj zamyślona, panno Huxleigh. Oderwałam oczy od wierzchołków drzew

za oknem.

— Najmocniej pana przepraszam. Ale niewiele mi zostało. — Zaczęłam surowo uderzać w

klawisze.

— Nie chodziło mi o to, żeby pani atakowała tę bezbronną maszynę — rzekł ze śmiechem.

— Pozwoli pani, że ujmę to inaczej: Pani jest dzisiaj w melancholijnym nastroju, panno Huxleigh.
Czy coś panią trapi?

— Ależ nie, skąd… Po prostu myślałam.
— Czy istotnie myślenie jest tak smutnym zajęciem?
— Nie, tylko że… myślałam o moim ojcu.
— Ach — odparł nagle zobojętniałym tonem.
— I jeszcze… o winie. Rozmyślałam o tym, czym jest wina.
— No tak, to chyba normalne u córki pastora — zauważył z lekkim uśmiechem.
— Czy panu się kiedyś zdarzyło… czuć się winnym?
Zaśmiał się krótkim, ostrym śmiechem, podobnym do warknięcia.
— Czy jest w ogóle ktoś dorosły, kto nie zna tego uczucia? Czy i pani swego czasu, będąc

guwernantką, nie wpajała mnym poczucia winy?

— To prawda. Wyrzuty sumienia mogą być użyteczne. Ale teraz, gdy sama ich

doświadczyłam, jest mi… głupio… ze wywoływałam je w innych, nawet jeśli to było w imię
dyscypliny.

— Z jakiegoż to, na Boga, powodu tak bardzo gryzie panią sumienie?
Zdjęłam dłonie z maszyny i złożyłam je na kolanach, wpatrując się w ciąg klawiszy: Q— W

— E— R— T.

— Nie byłam z panem całkiem szczera co do powodów, dla których podjęłam się pracy u

pana.

— To mi pachnie spowiedzią. Muszę jednak panią uprzedzić, że adwokat to nie to samo co

duchowny.

— Trudno, nie ma innej rady. Powinien pan wiedzieć, że… że mieszkam z kimś.
— Mieszka pani… z kimś. — Nastała długa cisza, potem pan Norton odchrząknął. — Ale

chyba nie chodzi o… nieprawy związek…?

Podniosłam wzrok zawstydzona.
— Ależ nie! Mieszkam z inną kobietą, oczywiście.
— Oczywiście — odparł z wyraźną ulgą w głosie. — Ale to całkiem normalne wśród

kobiet, które przyjeżdżają z prowincji do Londynu w poszukiwaniu pracy. Nie ma w tym nic
zdrożnego…

— Moja współlokatorka jest… aktorką.
— Rozumiem. To z pewnością… nietypowa towarzyszka dla córki pastora, lecz w Londynie

jest wiele bardzo dobrych, a nawet porządnych aktorek, jestem tego pewien.

— Poza tym zdarza jej się… przyjmować klientów…
— Klientów! Ach tak.
— Nie! Zupełnie przyzwoitych klientów, choć czasem nieco dziwnych.
— Przyzwoitych, lecz dziwnych — powtórzył zmieszany, wysilając się na obojętny ton.
Był teraz całkiem zagubiony i nie miał pojęcia, do czego zmierzam. Mimo to zachowywał

spokój i patrzył na mnie bez surowości. Nie bardzo wiedziałam, jak zakończyć tę niezręczną
spowiedź.

— Jakich klientów? — spytał pan Norton jakby na zachętę. ~ W jakim celu?
— Ona… szuka dla nich rzeczy.
— Szuka rzeczy? Zagubionych?
— Lub skradzionych.
— To by oznaczało, że jest prywatnym detektywem. Wielu adwokatów korzysta niekiedy z

usług takich osób. Bywają dość przydatne. Zwykle są to mężczyźni… i właśnie o to pani chodzi,
prawda? Pani współlokatorka jest kobietą detektywem, do tego aktorką…

Pan Norton nagle doznał olśnienia i wyprostował się, jakby występował przed sądem.

— To ta kobieta nazwiskiem Adler, która grzebała w historii mojej rodziny i próbowała

odnaleźć mojego ojca!

— Obawiam się, że tak.
— I przysłała panią na przeszpiegi!
Nie śmiałam podnieść wzroku i spojrzeć mu w twarz. Grzmiał oburzeniem i dopiero teraz

mój obraz „starego Nortona”, oparty na rozmowie podsłuchanej zza kotary, połączył się z obrazem
człowieka, którego znałam z codziennych spotkań.

— To haniebne, panno Huxleigh! Nie spodziewałem się tego po pani.
— Ja też nie. Proszę wierzyć, że wcale na pana nie donosiłam, bo i nie było czego. To samo

powiedziałam Irene. Była tym bardzo poirytowana.

— Co za diabelski plan! — Zaczął chodzić tam i z powrotem. — Nie do pomyślenia.

Zdeprawować córkę pastora i nękać człowieka w jego własnym biurze…

Załamałam ręce.
— Tak, to straszne. Kiedy Irene usiłuje rozwikłać tajemniczą sprawę, nie ma żadnych

skrupułów.

— Tajemniczą sprawę! A cóż ciekawego jest w historii rodziny Nortonów prócz zwykłego

ludzkiego nieszczęścia, tyle że w nadmiarze?

— Pan nie wie? Ten pas.
— Pas?
— Brylantowy — wyrzuciłam z siebie i przełknęłam ślinę. Godfrey Norton patrzył na mnie,

jakbym postradała zmysły. — Brylantowy pas królowej Marii Antoniny, który pański ojciec miał
zakupić w latach pięćdziesiątych i który pan Tiffany chciałby odkupić.

— Brylanty? Maria Antonina? Tiffany? — Pan Norton obciągnął poły surduta i usiadł na

dokumentach wyściełających jedyne wolne krzesło. — Proszę mi lepiej opowiedzieć wszystko,
panno Huxleigh. Im mniej wiem, tym bardziej mylne wnioski mogę wyciągnąć.

— Pan Tiffany zasłyszał, że jakiś człowiek nazwiskiem Norton kupił tanio brylantowy pas

po rewolucji w 1848 roku.

— Jeszcze mnie wtedy nie było na świecie.
— Mnie też nie. Ani Irene. Ale właśnie dlatego interesowała się historią pańskiej rodziny. To

był jedyny trop. Szukała pańskiego ojca, lecz najwyraźniej znalazła pana.

— Brylanty — pokręcił głową — co za… bajki! Ależ nie wątpię, że jakieś pogłoski kursują.

To nawet lepiej, niż gdyby znano obrzydliwą prawdę o przeszłości mojej rodziny. Może
powinienem się cieszyć, że ten wspaniały pas przesłonił swym blaskiem to, co w niej najgorsze. —
Spojrzał na mnie z ukosa. — A zatem wiadomo pani o mojej wizycie u pańskiej współlokatorki.

Skinęłam milcząco głową, lękając się, że jedno nierozważnie wypowiedziane słowo może

sprawić, iż będę musiała wyznać jeszcze jeden wstydliwy grzech — grzech podsłuchiwania.

Pan Norton westchnął i palcem wskazującym pogładził ciemny wąs. Potem znienacka się

roześmiał.

— Panna Adler musi mnie uważać za niebezpiecznego rywala, który nie może ścierpieć, że

inne charty także wyruszyły na polowanie. A może sądzi, że jestem w posiadaniu tego pasa?

— Przypuszcza raczej, że nikt go nie posiada, gdyż po nikim nie widać takiego bogactwa,

aczkolwiek, rzecz jasna, nie udało się nam — jej — odnaleźć pańskiego ojca.

— Mojego ojca. — Twarz pana Nortona nabrała dziwnego wyrazu. Udarł skrawek papieru z

rogu jakiegoś aktu i coś na nim zapisał. — Proszę, oto jego adres. Może pani Adler powinna
zwrócić się bezpośrednio do rzekomego właściciela owego bajecznego skarbu. Proszę to zabrać!
Mieszka pod tym adresem. Życzę pani powodzenia, panno Huxleigh. Niech pani niezmordowana
przyjaciółka uda się wprost do źródła. Życzę jej szczęścia!

— Nie mówi pan chyba serio?
— Sugeruje pani, że nie jestem szczery? Ależ jestem! — Uśmiechnął się ponownie z

odcieniem goryczy. — Chciałbym zapomnieć o mojej rodzinie, a zwłaszcza o nim. Chciałbym, aby
wszyscy o nim zapomnieli. Niech pani Adler odnajdzie ten przeklęty pas i dostarczy go panu
Tiffany’emu, i niech wszyscy zapomną, że ktoś taki jak Black Jack Norton w ogóle istniał.

Przynajmniej moja matka już nie żyje i więcej nie będzie cierpieć.

— Tak mi przykro, proszę pana. To, co zrobiła Irene, było całkiem nieodpowiedzialne. Ona

łatwo zatraca miarę w dążeniu do nieosiągalnych celów…

— Jak my wszyscy. Chce pani wiedzieć, co jest naprawdę nieosiągalne, jeśli chodzi o moją

pożałowania godną rodzinę? Szczęśliwe wspomnienia. Matka odeszła od ojca, kiedy byłem mały.
Dopiero później, dorastając, zacząłem rozumieć, jaki to był skandal, że mieszkamy osobno.
Rozumiałem nawet, jak wielką cenę matka za to płaci, mimo sukcesów pisarskich. Kiedy ojciec
pozwał ją o dochody z książek — i wygrał — wszystko w domu się pogorszyło: jedzenie,
ubrania. Mojej matce pękało serce, bo prawo naszego kraju wzięło stronę łajdaka.

— Jest mi niewypowiedzianie przykro. Nie musi pan kontynuować.
— Muszę komuś opowiedzieć, jak to było naprawdę, ponieważ od młodości słyszę same

kłamstwa na temat mojej rodziny. Teraz pani przyjaciółka szerzy te kłamstwa, powtarzając bajki o
utraconych brylantach. Powinna raczej opowiadać o utraconym honorze, miłości i nadziei. Ale to
zbyt nudne, zbyt wstrętne i przyziemne, by mogło zachwycić rzesze ciekawskich.

— Ale do mnie przemawia dużo mocniej — powiedziałam cicho. Uśmiech na jego cienkich

ustach przyoblekł się smutkiem.

— Pani zapewne czuje się rozdarta, panno Huxleigh? Córka pastora na pewno zwykła

stąpać po twardszym gruncie. Może ma pani złe zdanie o mojej matce, tak jak wielu…

— Z tego, co mi wiadomo, została dotkliwie skrzywdzona.
— Owszem, przez angielskie prawo, które głosi, że cały majątek żony należy do męża,

nawet gdy nie mieszkają razem, bo mąż jest skończonym łotrem. Właśnie dlatego zostałem
adwokatem, bo choć w moich oczach zawsze będzie to zawód skalany przez ojca, chciałem
pracować na rzecz lepszego prawa i bronić kobiet bezbronnych wobec chciwości własnych mężów.

— To godne najwyższego podziwu — wybąkałam zawstydzona. — Teraz rozumiem,

dlaczego nie może pan ścierpieć obcych ludzi wtrącających się w pańskie rodzinne sprawy. Powiem
Irene o wszystkim i będę nalegać, by natychmiast zaprzestała swojego dochodzenia.

— Nie! — Chwycił mnie za nadgarstek, gdy wstawałam, lecz zaraz puścił, uświadomiwszy

sobie własną siłę. — To też naruszyłoby moją prywatność. Niech ta rozmowa pozostanie między
nami. Ja również proszę panią o dyskrecję.

Otworzyłam dłoń z pomiętym adresem demonicznego ojca.
— A co z tym?
Uśmiechnął się z tajemniczą lubością.
— Proszę to dać przyjaciółce. Niech podąży za tropem do końca. Z tego, co pani mówi,

wynika, że Irene Adler nie spocznie, dopóki nie uzna, że wyczerpała wszelkie możliwości. Skoro z
takim uporem tropi potwora, niechaj stawi mu czoło.

Jego gorzki ton i mroczne spojrzenie przyprawiły mnie o ciarki. Znałam i lubiłam Godfreya

Nortona, teraz jednak zdałam sobie sprawę, że to, co przed chwilą słyszałam o przeszłości jego
nieszczęsnej rodziny, to jedynie czubek góry lodowej. Zaczęłam się zastanawiać — z nowymi
wyrzutami sumienia — czy powinnam pozwolić Irene podążyć tropem, który pan Norton tak
niespodziewanie przed nią odkrył.

Rozdział XI

Black Jack Norton

— Jesteś pewna, że właśnie na ten adres w Croydon Godfrey Norton wysłał tyle pieniędzy?
— Tak — odrzekłam, choć czułam się trochę jak zdrajczyni, wiodąc Irene w to nieznane

miejsce. Nic jej nie powiedziałam o rewelacjach pana Nortona. Samo przekazanie jej adresu zajęło
mi pełny miesiąc. — Dlaczego zadajesz mi to pytanie teraz, kiedy już wybrałyśmy się w kosztowną
podróż koleją i wynajętym powozem? Skoro miałaś wątpliwości, czy należy wnikać w tę sprawę…

— Nie — Irene uniosła podbródek, tak jak to miała w zwyczaju na chwilę przed

rozpoczęciem pieśni. Przyciągała tym gestem uwagę i jednocześnie wyrażała pewność siebie. — Ta

wyprawa może raz na zawsze rozwikłać starą zagadkę.

— Pan Norton jest bardzo wyrozumiałym i wielkodusznym pracodawcą — rzekłam

nieśmiało. — Może nie powinnyśmy rozwiązywać starych zagadek jego kosztem.

— Nie roztkliwiaj mi się, Nell, trochę na to za późno. Pan Norton nie był tak wyrozumiały i

wielkoduszny, kiedy rozmawiał ze mną. Mówisz, że wie, że mieszkamy razem. Pewnie wciąż
uważa mnie za wścibskiego płatnego detektywa bez krzty rozumu. Ale niech poczeka, jeszcze
zmieni zdanie.

— A więc wiesz, czego się spodziewać w Croydon.
— Nie czego, Penelope, lecz kogo.
Po tym krótkim wyjaśnieniu z rzadkim przywołaniem mojego pełnego imienia zaległo

ponure milczenie.

Letnie słońce przezierało przez przydrożne listowie, okrywając jej twarz koronkowym

woalem światła i cienia. Była głucha na moje nieśmiałe zastrzeżenia. Z jakiegoś powodu
wycieczka, którą odbywałyśmy, potrącała w niej jakąś ważną strunę. Kto lepiej niż ja mógł
wiedzieć, kiedy Irene Adler nie zamierza ustąpić?

Pojazd zwolnił przed zdobną bramą z kutego żelaza. Ogrodzenie było równie imponujące

jak to wokół siedemnastowiecznego szpitala królewskiego w Chelsea, lecz tutaj wszystko było
schowane wśród urokliwego wiejskiego krajobrazu. Uszu nie dochodził żaden hałas prócz wołania
drozdów i sporadycznego pokrzykiwania czarnopiórych gawronów przycupniętych na jaworach.

Szyld na prawym słupie bramy potwierdzał, że jesteśmy we właściwym miejscu. Z kolei

pojawienie się dozorcy nasuwało pytanie, czy aby nie fatygowałyśmy się na próżno.

— W jakiej sprawie? — spytał szorstko.
Irene wychyliła się z powozu, z wprawą przechylając głowę, tak by nie naruszyć

słomkowego kapelusza koloru ecru zdobionego niebieskim aksamitem i kremowymi piórami.

— Przyjeżdżamy z wizytą do jednego z mieszkańców — odparła Irene tonem tyleż

władczym, ile czarującym.

— Muszą się panie zapisać w dzienniku na portierni.
— Naturalnie. A pan musi otworzyć bramę, żeby mój stangret mógł przejechać. — Niedługo

potem usłyszałam skrzypienie zawiasów, dziwnie zardzewiałych jak na tak dobrze utrzymaną
posiadłość. — Ślicznie dziękuję i miłego dnia!

— zawołała Irene, machając na pożegnanie, gdy wjeżdżałyśmy z chrzęstem na żwirowy

podjazd w szpalerze platanów.

— Prawdę mówiąc, Irene — odezwałam się — nie wiem, dlaczego w takich razach nie

mówisz po prostu „Sezamie, otwórz się”, zamiast wdawać się w niepotrzebną pogawędkę.

Uśmiechnęła się na ten cierpki komplement, lecz nic nie powiedziała. Wyczuwałam w niej

ledwie skrywane podniecenie, większe niż na to zasługiwała nasza wycieczka do sielankowego
Croydon. W oddali po prawej ukazał się dom: masywne jakobickie gmaszysko pośród
nieskazitelnej zieleni.

— Domyślam się — rzekła Irene — że część funduszy pana Godfreya Nortona posłużyła do

przystrzyżenia tych bukszpanowych żywopłotów.

— Dlaczego? Przecież to człowiek z miasta. Po co miałby łożyć na wiejską posiadłość?
Irene obdarowała mnie swoim najbardziej tajemniczym i wszechwiedzącym spojrzeniem.
— Kiedy już będziemy w środku, patrz i nie odzywaj się.
— A czy kiedykolwiek było inaczej? — odparowałam, wysiadając w ślad za nią z powozu i

wchodząc po niskich schodach na szeroki chodnik prowadzący do wejścia.

Irene szarpnęła za dzwonek. Dom był tak ogromny, że usłyszałam tylko daleki, nikły brzęk.

Ktoś odsłonił wizjer i popatrzył na nas zaczerwienionymi oczyma.

— My do pana Nortona — powiedziała stanowczo Irene.
Starałam się nie drgnąć, ale pióra w moim kapelusiku chyba się trochę zatrzęsły. Skąd Irene

wiedziała, kogo się spodziewać, skoro tylko ja rozmawiałam o tym z młodszym panem Nortonem?
Serce mi zatrzepotało na wspomnienie jej przenikliwości — oraz mojego sekretu.

Kaprawe oczy za drzwiami otworzyły się szerzej.

— Czyli panie nic nie wiedzą, proszę wejść.
— Dziękuję. — Irene czekała po królewsku, aż wszystkie zamki, sztaby i pozostałe

mechanizmy przestaną zgrzytać.

Wreszcie drzwi się otwarły i kamerdyner — albowiem przyjęłam, że w tak okazałym domu

nie może go zabraknąć — wprowadził nas do hallu wyłożonego marmurową szachownicą.

— Pan Edgewaithe jest w biurze na piętrze — oznajmił.
— Czego nie wiemy? — szepnęłam, idąc krok w krok za Irene. — Po co w prywatnej

rezydencji biuro i czy ten kamerdyner nie był nazbyt poufały?

— To nie kamerdyner, tylko odźwierny, a ta rezydencja jest bardziej publiczna i zarazem

bardziej prywatna, niż przypuszczasz — musiało mi wystarczyć za całą odpowiedź.

Kiedy weszłyśmy do biura, pan Edgewaithe wstał zza barokowego sekretarzyka.
— Szanowne panie zechcą usiąść. Jesteście Pod Jaworami po raz pierwszy…
— Tak, pierwszy raz — potwierdziła Irene, siadając z cichym szelestem na krześle. —

Nazywam się Clytemnestra Saunders, a to moja kuzynka Henrietta Rushwimple. Jesteśmy dalekimi
krewniaczkami pana Nortona i dopiero niedawno dowiedziałyśmy się, że zamieszkuje tutaj.

— Pana Nortona? — upewnił się, marszcząc czoło. Był to szczupły, przygarbiony człowiek

w surducie. Wytworny gruby łańcuszek od zegarka biegnący w poprzek zapadłego brzucha był jak
echo pozłacanych okularów na jego zafrasowanej twarzy.

— Wielka szkoda, że nie przyszłyście panie wczoraj, kiedy był tu jego syn.
— Godfrey był tutaj? — czujnie podchwyciła Irene. — A zatem przypuszczam, że nasz

krewny…

— Przeniósł się do wiecznej chwały — dokończył uroczyście nasz gospodarz.
— Słowem, nie żyje? Od wczoraj?
W odpowiedzi na ten rzeczowy ton pan Edgewaithe spojrzał boleśnie spod nienagannie

zmarszczonego czoła.

— Był już w podeszłym wieku. Zapewniam panią, że nikt nie zawinił. Jego syn może

poświadczyć.

— Och — Irene uroczo zamrugała, jakby walczyła ze łzami — przebyłyśmy taki szmat

drogi. Czy możemy… przynajmniej go zobaczyć?

— Zobaczyć? Obawiam się, że nie. Tutaj, Pod Jaworami, jesteśmy przyzwyczajeni do

nagłych śmierci. Miejscowy lekarz podpisał akt zgonu i pan Norton został pochowany. Możecie
panie zwiedzić mauzoleum położone w szczególnie malowniczym zakątku naszej posesji…

— Oczywiście. — Irene wyjęła z torebki chusteczkę i pomachała nią wymownie. —

Musimy z kuzynką Henriettą zobaczyć to… miejsce pochówku. Ale pomyśleć, że przebyłyśmy tak
długą drogę i… nie było nam dane go pożegnać. To takie smutne. Może chociaż mogłybyśmy
zobaczyć pokój, który wynajmował?

Po tych ostatnich słowach twarz pana Edgewaithe’a przybrała dziwny wyraz. Również Irene

od razu to spostrzegła.

— A właściwie pokój, w którym go trzymano — poprawiła się. — Proszę się nie obawiać,

że nas pan nieprzyjemnie zaskoczy. Kiedy powiedziano nam o miejscu pobytu kuzyna, nie tajono
stanu jego zdrowia. Jesteśmy w prywatnym domu dla obłąkanych, nieprawdaż?

— Dla chorych umysłowo, zgadza się. Kuzyn pań cierpiał ciosy i strzały starczego wieku.

Zawodziła go pamięć i rozum. Nie poznawał nawet własnego syna, więc trudno się dziwić, że ten
młody człowiek tak rzadko przyjeżdżał. Ale pan Godfrey do końca łożył na opiekę nad ojcem, tak
samo jak my do końca otaczaliśmy go troską.

Irene schowała twarz w chustce.
— Możliwość obejrzenia miejsca, w którym dożył swych ostatnich dni, bardziej by ukoiła

nasze dusze aniżeli wizyta w miejscu wiecznego spoczynku.

— Skoro paniom na tym zależy. Nie mamy nic do ukrycia, oferujemy naszym pacjentom

najlepsze warunki. Pozwólcie panie za mną.

Przemierzając odkurzone, woskowane halle i lśniące schody doszłyśmy do korytarza z

szeregiem drzwi uzbrojonych w małe wizjery.

Ten ostatni szczegół, ponury ciąg zaryglowanych drzwi z dziurkami do szpiegowania

pacjentów, zmącił uczucie pachnącej woskiem czystości. Jeszcze większym niepokojem
przejmowały mnie dziwaczne świergoty i jęki dobywające się ze środka.

Najwyraźniej pacjenci słuch mieli całkiem zdrowy, albowiem gdy przechodziłyśmy

korytarzem, dało się słyszeć ciche błagania, drapanie i bicie pięściami w drzwi.

Dopiero po chwili zdałam sobie sprawę, że to nie nasze kroki są przyczyną takiego

poruszenia wśród niewidocznych mieszkańców, lecz radosny brzęk kluczy w dłoni dozorcy. Pan
Edgewaithe kroczył przed siebie w milczeniu, jakby nic nie słyszał. Wyraz twarzy Irene był
spokojny, całkowicie nieruchomy, jak do zdjęcia.

Nareszcie nasz przewodnik przystanął przed drzwiami, a klucze brzękły po raz ostatni.

Odnotowałam mosiężny numer na tabliczce: 12. Klucz obrócił się w zamku; zdawało mi się, że
słyszę jęki na całym korytarzu, zza wszystkich pozostałych drzwi. Te przed nami otwarły się
bezgłośnie na dobrze naoliwionych zawiasach.

Irene weszła do środka. Żaden dywan nie tłumił naszych kroków. W zakratowanych oknach

nie było zasłon. Jakże mogłam przeoczyć te kraty, kiedy jechałyśmy podjazdem? W pokoju stało
łóżko bez pościeli, z oznaczonym materacem. Goły stół. Metalowy dzbanek i miska, mosiężny
nocnik.

Nie było tam ani jednej książki, ani lustra, ani obrazka na ścianie. Jeszcze przed chwilą nie

mogłam się nadziwić, że Godfrey Norton ma tak królewski gest wobec znienawidzonego ojca —
dopóki nie ujrzałam tego pustego pokoju.

Irene podeszła do okna.
— Czy… kuzyn John… mógł zażywać uroku tej pięknej okolicy?
— Oczywiście. — Pan Edgewaithe z dużym zapałem wyliczał wygody swojej placówki. —

Wszyscy mieszkańcy są regularnie prowadzani na spacery, o ile pogoda temu sprzyja. Pani kuzyn
lubił zwłaszcza przesiadywać nad kaczym stawem.

— Pod tym wielkim bukiem, który stąd widać?
— Właśnie tam. To było jego ulubione miejsce. Skąd pani wiedziała?
— To jedyne godne uwagi miejsce, jakie stąd widać. Zapewne potrafił godzinami wyglądać

przez okno. Każdy, nawet najbardziej zszargany umysł, zwraca się ku rzeczom wyjątkowym. Bo jak
inaczej wytłumaczyć to, że wszyscy zachwycamy się zachodzącym słońcem, choć przecież ono
zachodzi tak często?

— Okno pana Nortona nie wychodziło, niestety, na zachód.
— No to na wschód — natychmiast odrzekła Irene. — Dla pana Nortona to pewnie było

jedno i to samo.

Pan Edgewaithe ściągnął brwi, jakby wyczuwając jakąś nieuchwytną krytykę.
— Czy mogę jeszcze jakoś paniom służyć, zanim odwiedzicie mauzoleum, które znajduje

się za tym stawem?

— Chyba widzę tam mostek. Ach, Henrietto, czy tu nie jest uroczo? Nasz kuzyn w końcu

znalazł wymarzone miejsce do pożegnania się z życiem.

Wyszłyśmy na korytarz, Irene jak zwykle z niezrównanym wdziękiem, szumiąc halkami, a

ja tylko zamiatałam po niej podłogę spódnicą. Na dole w głównym hallu powrotu pana
Edgewaithe’a oczekiwał już inny gość, spacerując tam i nazad po czarno— białej posadzce.

— Życzę paniom miłego dnia i stokrotnie dziękuję za czułą troskę o kuzyna. Słów pana

Edgewaithe^ nie można było rozumieć inaczej niż jako pożegnanie. Odwrócił się już do następnego
gościa, dżentelmena o wydatnych kościach i jastrzębim nosie, w szkockiej pelerynie i myśliwskiej
czapce. Mimo zakurzonego wiejskiego ubrania jego zwięzła wymowa i niecierpliwe spojrzenie
zdradzały, że przyjechał z miasta.

Kiedy go mijałyśmy, otaksował nas wzrokiem, ale bez niegrzecznego wścibstwa — jak

gdyby mimochodem, z wyuczoną czujnością, katalogował nowe gatunki drzew. Irene znowu
schowała twarz w chustce — tak wzruszona własnymi krokodylimi łzami, że nie mogąc dojść do
siebie, zaciągnęła mnie pod ścianę boazerii.

— Irene, po co ten teatr? — szepnęłam. — Pan Edgewaithe już nas nie widzi…

— Psst! — Chwyciła mnie za gardło, jakby chciała udusić.
— …Holmes — dobiegł moich uszu szorstki ton przedstawiającego się gościa. —

Przeczytałem dzisiejszy nekrolog w „The Telegraph” i przyjechałem natychmiast.

— Nekrolog pana Nortona? — domyślił się Edgewaithe.
— Tak. Przez ostatnich parę lat niewiele o nim było słychać. Jego starzy wspólnicy

pragnęliby się upewnić, że dobrze się miewa, to znaczy, miewał.

— Zapraszam pana do mojego gabinetu — powiedział Edgewaithe z serdecznością, jakiej

nam poskąpił. — Chętnie służę panu wszelką pomocą. Nigdy nie wiadomo, czy i ktoś z pańskiej
rodziny nie będzie kiedyś potrzebował opieki. Tragedia może spotkać każdego, nawet młodych
ludzi, na przykład żonę…

— Nie jestem żonaty, szanowny panie, ani też nie mam takich planów. Interesują mnie

natomiast szczegóły na temat pobytu pana Nortona i ostatniej jego choroby…

Szerokie drzwi zamknęły się, kładąc kres dalszemu podsłuchiwaniu.
— O tak, przypuszczam, że wegetuje tu niejedna kłopotliwa żona — rzekła ponuro Irene. —

Tylko w Anglii można przykryć zielenią tyle fałszu i chciwości! Ale co tu robi Holmes? Właśnie
teraz? Najwyraźniej on też nie zapomniał o pasie.

— Mówiłaś coś o chciwości — wyrzekłam cicho. Irene spojrzała z niedowierzaniem.
— To nie chciwość nim kieruje — nie bardziej niż mną. Chyba że wyższa forma chciwości,

czyli żądza wiedzy, od której ani ja, ani on nie jesteśmy wolni. Jest młodszy, niż sądziłam, i ma taką
ciekawą, inteligentną twarz. Szkoda, że uważa kobiety za niewarte uwagi.

— Ale na nas zwrócił uwagę!
— Jak na jedną ze stu odmian ogórka, Nell. Kiedyś zresztą pożałuje tej nieuwagi,

aczkolwiek nie sprawia wrażenia człowieka głęboko uprzedzonego — po prostu jest zbyt pewny
siebie i własnej inteligencji.

— Niektórzy mogliby to samo powiedzieć o tobie.
— Penelope! Zaskakujesz mnie swoją przenikliwością. Powinnam cię postawić na King’s

Road ze szklaną kulą, na pewno wiele osób chciałoby poznać twoje wróżby. Może nawet
zarobiłabyś więcej, niż pisząc na maszynie.

— Nie, dziękuję. Czy możemy już wracać?
— Oczywiście. Ale najpierw piknik.
— Piknik? — Stanęłyśmy ponownie na chodniku przed wejściem. Krzaki rozbrzmiewały

trelami godnymi cesarskiego słowika. Wiciokrzewy i bzy kwitły wzdłuż alejek, ich woń owiewała
nas wraz ze słonecznymi zefirkami. Dzień mienił się kolorem pomarańczowej herbaty.

— Piknik — powtórzyła Irene, kierując się w stronę karety. — Mam ochotę na małą ucztę

pod tym ogromnym bukiem. Czy możecie przynieść z powozu kosz — zwróciła się do stangreta —
i czy macie może łopatę?

Prosta twarz woźnicy zastygła w zdumieniu.
— To może chociaż łom? — nagląco pytała Irene. — Na pewno wozicie jakieś narzędzie na

wypadek nieprzewidzianych trudności w drodze. Nasze sardynki w puszkach same się nie otworzą
— zakończyła z wyrazem kobiecej bezradności, tak samo fałszywym jak róż na jej policzkach.

Woźnica bez słowa wydobył spod kozła krótki rydel.
— Znakomicie! — zawołała Irene i ochoczo chwyciła za trzonek. — Przyniesiemy wam

resztki. — Po czym wsunęła narzędzie pod pokrywę koszyka (trzonek wystawał dość mocno, ale
zaraz przykryła go moim najlepszym chińskim szalem) i ruszyłyśmy we dwie po bzowej alejce
przedzielone rozhuśtanym koszykiem.

Przez jakiś czas nic nie mówiłam, lecz w końcu nie wytrzymałam.
— Powiedz — rzekłam błagalnym tonem — że nie zamierzasz ekshumować biednego pana

Nortona!

Nic nie odpowiedziała.

Rozdział XII

Odkopany skarb

Większość piknikowego prowiantu spałaszował na koźle pan Beaverholt, nasz woźnica,

kiedy jechałyśmy z turkotem po cienistym gościńcu.

W powozie Irene i ja podskakiwałyśmy jak owe sardynki w puszce, trzymając się uchwytów

ubłoconymi rękoma. W miejscu piknikowego koszyka, który Irene obiecała panu Beaverholtowi
pod warunkiem, że pomknie jak strzała na dworzec kolejowy, stał niewielki, zapięty na sprzączki
kufer, równie brudny jak nasze dłonie.

— Zniszczyłaś swój najlepszy strój! — lamentowałam.
— I tak wymagał przeróbki — ucięła.
— Mój chiński szal jest w strzępach!
— Musiałyśmy jakoś zakryć kufer.
— Twoje paznokcie wyglądają jak brzeszczot piły!
— Będzie mi się łatwiej grało na pianinie.
Irene uniosła zrobioną z kości słoniowej rączkę parasola i zastukała w dach powozu. Koń

jeszcze zwiększył i tak już szaleńcze tempo, a w otwartym oknie mignęła nam puszka po
sardynkach.

— Co za cudowny dzień, Nell! — zawołała Irene ponad szumem wiatru, turkotem pojazdu i

jazgotaniem wszelakiego ptactwa. — Pomyśl tylko! Wyprzedziłyśmy samego Sherlocka Holmesa.

Spojrzałam w ciszy na wysłużony kufer u naszych stóp… w ciszy przerwanej wyjątkowo

gwałtownym szarpnięciem, wskutek którego metalowa krawędź uderzyła mnie w goleń.

— Co takiego może być w tej diabelskiej skrzyni, co jest warte podstępu, okłamywania

młodego pana Nortona i zniszczenia naszych ubrań?! — wykrzyknęłam, nie posiadając się ze
zdenerwowania.

Przyznaję, że sam projekt odkopywania kości zmarłego pana Nortona tak bardzo mną

wstrząsnął, że wydobywanie spod jawora niespodziewanego znaleziska, które szczęśliwie ani
trochę nie przypominało człowieka, do reszty mnie wyczerpało.

— Skarb! — odparła Irene z szelmowskim uśmiechem.
— Nadal nie rozumiem, skąd wiedziałaś, gdzie należy kopać.
— Nie wiedziałam, dopóki nie wczułam się w umysł wariata. Jak raczył zauważyć pan

Edgewaithe, z jego… celi, bo chyba możemy ją tak nazwać, przez jedyne okno otwierał się widok
na wschód słońca. Drzewo było jedynym charakterystycznym punktem, jakiego mógł się uchwycić
nadwątlony umysł starego Nortona. Jestem pewna, że podczas spacerów na świeżym powietrzu
pracownik domu na pewien czas spuszczał go z oka, śliniącego się nad stawem…

— Irene!
— No i ten dziwny, rozłożysty układ korzeni, jak rozbłysk słońca. To też musiało się rzucać

w oczy. Stary Norton nie miał hyzia, był tylko zniedołężniały. Musiało mu się od czasu do czasu
rozjaśniać w głowie. W takich właśnie chwilach ukrywał najdroższe mu rzeczy w kufrze, który
potem zakopał.

— Brylantowy pas? — Nagle popatrzyłam na podskakujący kufer z większym respektem.

— Naprawdę myślisz, że jest w środku?

— I to my go mamy, a nie Sherlock Holmes! — zapiała Irene. — Charles Tiffany go nie ma.

Godfrey Norton go nie ma. Jest mój.

— Chciwość — wyrzekłam, lecz serce mi łomotało na samą myśl o zajrzeniu do środka.

Oto jak musiała się czuć Pandora.

— Nie chciwość — droczyła się ze mną Irene. — Chluba.
Jak przetrwałam ów szaleńczy powrót do Londynu, tego nigdy nie pojmę. Kufer był ciężki,

co dodatkowo rozbudzało naszą wyobraźnię. Musiałyśmy go taszczyć jak nieporęczny sakwojaż
przez cały dworzec Wiktorii. Dorożkarz, którego zatrzymałyśmy przed stacją, zaoferował pomoc z
bagażem, lecz Irene odmówiła z taką stanowczością, że wcale bym się nic zdziwiła, gdyby nabrał
podejrzeń i zagwizdał na policjanta.

Nasza jednokonka objechała z turkotem pałac Buckingham i przez Trafalgar Square dotarła

na Charing Cross Road. Byłam już wtedy tak zdjęta poczuciem winy, że oczekiwałam pojawienia
się królewskich gwardzistów, którzy rozkażą nam oddać nieuczciwą zdobycz. Zdawało się, że
każdy nadjeżdżający z naprzeciwka dorożkarz wiezie agenta Scotland Yardu. Każdy postój w
ulicznym zatorze jawił się jako spisek przeciw nam.

— Zabawne, jak blisko jest od naszego domu do Baker Street — napomknęła Irene, gdy

skręcałyśmy w New Oxford Road, zostawiając w tyle północno— zachodnią część miasta. Nic nie
odrzekłam, tylko zastanawiałam się, czy nasze wysiłki, aby zasypać dół pod jaworem, ujdą uwagi
pana Sherlocka Holmesa.

— Na pewno będzie coś podejrzewał — powiedziała Irene, jakby czytając w moich

myślach. — Może nawet znajdzie nasze wykopalisko. Ale co z tego? Niech sobie szuka pań
Saunders i Rushwimple, jeśli ma ochotę.

— Nasze rysopisy…
— …pasują do tysiąca londyńskich kobiet, co ja mówię, pewnie co najmniej do pół miliona

spośród tych zabieganych czterech milionów dusz! A zresztą, łup jest w naszych rękach, nawet jeśli
kiedyś Sherłock Holmes nas odnajdzie.

Nieśmiało dotknęłam kufra czubkiem bucika.
— Owszem, jest dość brzydki — przyznała Irene. — Lecz wielkie piękno nieraz kryje się

pod wstrętną powłoką, czyż nie tego uczy nas Pismo? Ziemia, połknąwszy szczątki starego
Nortona, zwraca nam to, co miał najlepszego, czyli zdobycz, dla której — jak głosi fama i co zdaje
się potwierdzać Godfrey Norton — poświęcił żonę i synów.

— Co zamierzasz z tym zrobić?
Irene zapatrzyła się we mnie nietypowym dla siebie szklanym wzrokiem.
— Nie myślałam o tym! Dotąd myślałam tylko, jak go zdobyć. Przecież nie zastawię czegoś

takiego, a nie wiem… Jeszcze… jak to sprzedać. Może będę w nim występować. To bardziej
honorowe niż wychodzić na scenę w klejnotach od bogatych absztyfikantów.

— Na razie ciągle śpiewasz w chórze.
— To nie będzie trwało wiecznie.
— Och, Irene — mimo woli zaczęłam się śmiać, wyczerpana dniem pełnym

niespodziewanych wrażeń. — Jesteś taką optymistką. Dlaczego nie mierzysz trochę niżej i nie
zadowolisz się rolą drugoplanową zamiast głównej? Szczęśliwym małżeństwem zamiast tej
gorączkowej niezależności? Skromnym garniturem granatów zamiast brylantami Marii Antoniny?
Rzeczami, które są w twoim zasięgu?

— Rzeczy, o których mówisz, są w zasięgu każdej kobiety — i właśnie dlatego tak mało

kobiet robi cokolwiek ze swoim życiem. Ja przynajmniej spróbuję.

Rozparła się na siedzeniu i bez słowa spoglądała na znajome ulice przesuwające się w

oknie. Czułam jednak, że ją uraziłam — a co gorsza, zmąciłam jej chwilę triumfu. Po prostu
chciałam jej oszczędzić rozczarowania; zawsze sięgała bardzo wysoko i było dla mnie jasne, że
prędzej czy później spotkają zawód.

— Człowiek powinien sięgać dalej niż dosięga, inaczej na cóż mu niebo? — zadeklamowała

raptem ze swojego kąta. — Czy kobieta nie jest człowiekiem?

Bolesna wspinaczka dwóch kobiet i jednego niemiłosiernie ciężkiego bagażu po czterech

piętrach parowiekowych schodów nie wymaga opisu. Dawniej, w osiemnastym wieku, nasze
pokoje wynajmowano ciężko pracującym robotnikom służebnym. Tak jak oni po dniu mozołu, tak i
my ledwie powłóczyłyśmy nogami, wtaszczywszy przeklęty kufer za próg. Stanęłam w drzwiach
zdyszana, z rozpuszczonymi włosami płożącymi się po twarzy niczym zielsko, a Irene pospiesznie
zaświeciła żyrandol i lampy.

— Myślisz, że damy radę postawić go na tym stole?
— Możemy spróbować — odparłam, przymierzając się do dźwignięcia kufra ze swojej

strony.

Wreszcie spoczął na stole, niby siermiężna dekoracja, połyskując wytartymi ćwiekami w

świetle wiszącego nad nim żyrandola.

— Wygląda jak skrzynia z Kupca weneckiego — zauważyła Irene.

— Ta ołowiana — nie omieszkałam dodać.
Irene roześmiała się i chwyciwszy za nóż, przeciągnęła ostrzem pod skórzanymi paskami.

Sprzączki były do głębi zardzewiałe, a skóra sztywna jak fiszbin.

Musiało się ułamać jeszcze kilka paznokci, zanim przeciągnęłyśmy rzemienie przez stalowe

klamerki.

— No — powiedziała Irene, zatrzymując się, by odgarnąć przedramieniem kosmyk włosów

z czoła.

Nie było w niej śladu eleganckiej damy, która tego ranka wybrała się ze mną za miasto;

pominąwszy błoto, przypominała teraz praczkę po wielu godzinach nad parującą balią.

— No — powtórzyła, napierając na wieko.
Stawiało opór. Znów chwyciła nóż i przeciągnęła nim wzdłuż szczeliny, dopychając trzonek

nasadą dłoni.

Rozległ się trzask, buchnął kurz i pokrywa odskoczyła do tyłu.
— Masz dar proroczy — orzekła Irene, z kamienną twarzą przyglądając się zawartości

skrzyni. Wyjęła z niej kilkanaście szarych metalowych sztabek.

— Ołów — powiedziałam głośno.
Reszta zawartości okazała się lżejsza, lecz nie mniej zaskakująca: było tam pudełko

krochmalu, ogromny pęk kluczy i kawałek jagnięcej skóry.

Irene poskrobała nożem po sztabkach ołowiu, jakby strugając ziemniaki, ale spod spodu nie

wyzierało złoto.

— Może to jest brylantowy pas, tylko że zakamuflowany— powiedziałam, unosząc długi

sznur zakurzonych korali.

Irene podniosła je do światła.
— Rosyjskie bursztyny. Nie przepadam za takimi. Można za nie dostać kilka funtów, ale…
— Ale to nie jest odkrycie stulecia?
— Robisz się bardzo sarkastyczna, Penelope. To do ciebie nie pasuje.
— A do ciebie nie pasuje gorycz porażki.
— A jednak stary Norton musiał się dobrze natrudzić, żeby to wszystko ukryć. Wyobraź

sobie tego starowinę taszczącego I zakopującego to monstrum. Musiał mieć w tym jakiś cel.

— Cel? Chyba farfocel! Pomieszało mu się w głowie, nie rozumiesz tego? Nawet jeśli

kiedyś miał brylantowy pas, to dawno zapomniał, gdzie on jest. Znalazłyśmy kilka żałosnych
„skarbów” z ostatnich lat jego życia — i nic więcej.

— Myślisz, że to tylko pamiątki? Jagnięca skóra i krochmal mogą oznaczać perukę i

sztywne kołnierzyki adwokata.

— Nie wątpię, że ten naszyjnik wyłudził od swej nieszczęsnej żony!
— A sztabki ołowiu, a klucze?
— To klucze do królestwa niebieskiego, gdzie po śmierci spotkał się ze swoim Stwórcą.

Pewnie na swój niedorzeczny sposób rozmyślał przed śmiercią o zbawieniu. A te ołowiane
sztabki… to ciężar grzechów, jakich dopuścił się wobec rodziny i bliźnich — jak kajdany ducha
Marleya!

— Brawo, Nell! Znalazłaś w tych rupieciach materiał na kazanie, ale w twoim wywodzie

jest ład, na jaki nie byłoby stać obłąkanego umysłu starego Nortona. Był co prawda na tyle
przewidujący, żeby obciążyć swój kufer ołowiem, w razie gdyby woda ze stawu podmyła kiedyś
drzewo…

Irene zamknęła wieko.
— Jeszcze o tym pomyślimy. Przynajmniej uprzedziłyśmy Sherlocka Holmesa, a to lepsze

niż nic. Może jakieś inne znalezisko pomoże nam zrozumieć, o co chodzi w tej skrzyni…

— Idę spać — oznajmiłam, znużona jej niewyczerpanym optymizmem. — Może Titelitury

[6]

do rana przemieni bursztyny w diamenty.

Ostatnią rzeczą, jaką widziałam przed zaciągnięciem kotary, była Irene pochylona nad

szkaradnym kufrem, kontemplująca go smętnie niczym Hamlet wpatrzony w czaszkę Yoricka.
Pomyślałam, że wbrew swym nadziejom będzie miała z niego tyle pożytku, ile smutny Duńczyk z

blazeńskiego czerepu.

Rano kufra już nie było; domyśliłam się, że został mozolnie zagrzebany w gąszczu rzeczy

w pokoju Irene. Nic już później o nim nie mówiła, lecz wiedziałam, że nieprędko o nim zapomni.

Rozdział XIII

Zdumiewające propozycje

Szczególną cechą życia jest to, że konieczność staje się nieraz wyborem, a wybór —

koniecznością. Ową regułę można dojrzeć zarówno w niektórych co sławetniejszych przygodach
miłosnych, jak i w codziennych zwyczajach ludzi usposobionych zgoła nieromantycznie.

Moja czteroletnia znajomość z Irene Adler obfitowała w niespodzianki, nawet wstrząsy, a

moje losy w tym czasie nieraz przybierały całkiem nieoczekiwany obrót. Wiodłyśmy skromne, lecz
nieskrępowane życie bohemy — używając łatki, jaką znawcy nowoczesnego społeczeństwa
przypinają ludziom, którzy w imię sztuki gardzą konwenansami. I choć Irene niepowstrzymanie
pięła się po drabinie londyńskiego świata teatralnego, coraz częściej śpiewając i coraz rzadziej
imając się aktorstwa, dostatek ani na chwilę nie stępił w niej silnego poczucia niezależności.

Naszego lokum przy Saffron Hill nie opuściłyśmy nawet wówczas, gdy było nas stać na

przeprowadzkę. Co prawda, garderoba Irene stale się powiększała i wzbogacała, lecz było nam
dobrze w tym przytulnym mieszkaniu w mało prestiżowej dzielnicy. Przywykłam już do tego, że
rano budzą mnie włoscy przekupnie uliczni wyśpiewujący swoje serenady, a nawet zdołałam — ja,
osoba całkiem niemuzykalna — wyrobić sobie namiastkę słuchu muzycznego.

Irene wciąż przyjmowała zagadki do rozwiązania czy wręcz ich szukała. Ja stale

pracowałam jako „maszynistka”, skoro takie właśnie słowo ukuto w owym czasie na określenie
moich umiejętności. Muszę przyznać, że w duchu szczyciłam się tym, iż nazwa mojego zawodu
nasuwa skojarzenie z takimi profesjami, jak pianistka czy artystka (choć od razu też przychodziły
mi do głowy mniej chlubne podobieństwa, jak choćby ateistka).

Należy pamiętać, że to Irene jest artystką, przedstawicielką bohemy, wolnym duchem. Ja od

początku byłam jedynie kronikarką. A jednak w miarę trwania naszej przyjaźni skruszało wiele
moich najmocniej zakorzenionych uprzedzeń, nierzadko ku mojemu zaskoczeniu — a nawet ku
zdumieniu Irene.

Nic wszakże bardziej nie wystawiło na próbę mojej nie— złomności i oddania niż długi ciąg

zdarzeń zapoczątkowany w mokrym i posępnym październiku roku 1885.

Zaczęło się dość niewinnie. Nigdy nie zapomnę przezroczystej szarej zasłony deszczu i

mgły dzień po dniu bijącej w nasze okna. Buty miałam bez przerwy mokre, mimo że co wieczór
skrzętnie kładłam je przy kominku. Zleceń było co niemiara. Używając porównania Irene, byłyśmy
obie jak okręty transatlantyckie: nasze drogi krzyżowały się tylko wówczas, gdy biegły w
przeciwnych kierunkach.

Któregoś czwartkowego popołudnia grzałam sobie stopy w zmoczonych pończochach,

kiedy Irene wpadła do mieszkania w pelerynie zimna i wilgoci. W ogromnym pośpiechu zdjęła
kapelusz i rękawiczki, a nieodłączną mufkę położyła tak blisko płomieni, że futro niechybnie by się
przypaliło, gdybym go nie uratowała.

— A niech spłonie! Mam szansę zarobić tyle pieniędzy, że będzie mnie stać na tuzin takich

mufek. — Zaczęła z ożywieniem krążyć po pokoju, rozsupłując przyniesiony ze sobą plik gazet
dużego formatu.

— Wysusz chociaż buty — nalegałam. — Usiądź i napij się herbaty…
— Do licha z herbatą! Do licha z butami! Od teraz zamierzam chodzić tylko w szklanych

pantoflach, Nell.

Podbiegła do pianina, usiadła na taborecie, obracała się przez chwilę z boku na bok,

wreszcie zwróciła się twarzą do instrumentu i zawiesiła dłonie nad klawiszami.

— Irene, dobrze się czujesz? — spytałam skonsternowana, wstając z fotela.
— Dobrze to mało powiedziane. Spójrz! Muzyka spisana własnymi rękoma przez

kompozytora. Posłuchaj!

Oparła jakieś nuty na pulpicie i zaczęła je odczytywać. Nieśmiałe pierwsze dźwięki szybko

przeszły w żywą i urozmaiconą melodię.

— Całkiem ładne. To chyba wiejski motyw?
— Zgadza się, moja droga. Ale z jakiego kraju? — spytała Irene, nie przerywając grania.
— Nie jest angielski? W takim razie… pewnie z Niemiec.
— Bardzo blisko. Przyjrzyj się słowom.
Irene urwała melodię, a ja podeszłam i włożyłam pince— — nez— — Jaki dziwny język,

prawie same spółgłoski. Chybabym zwariowała, gdyby kazano mi tak pisać na maszynie. To nie
może być niemiecki ani nawet holenderski.

— To czeski — oznajmiła Irene z promiennym i nie wiedzieć dlaczego triumfalnym

wyrazem twarzy.

— Czeski? A kto pisze pieśni po czesku?
— Pan Antonin Dvorak, znany czeski kompozytor, skoro już chcesz wiedzieć. A ja je

zaśpiewam. W każdym razie co najmniej jedną.

— Ale ty nie mówisz po czesku.
— Nie będę przecież mówić, tylko śpiewać.
— Będziesz potrafiła… wymówić takie niemożliwe dźwięki?
— Skorzystałam z pomocy pewnego czeskiego skrzypka bawiącego w Londynie i

zanotowałam sobie zasady wymowy. Do niedzieli do popołudnia muszę to mieć w małym palcu.
Będę śpiewać na koncercie na cześć pana Dvoraka w domu Henry’ego Littletona. To coś więcej niż
zaszczyt — to niebywała okazja.

— Nie mogli dać ci więcej czasu na przygotowanie? Ja bym odmówiła. Jak można

oczekiwać, że w tak krótkim czasie nauczysz się nowej muzyki i obcego języka?

— Mam doświadczenie — odrzekła Irene tym samym surowym tonem, którym pouczała

gapowatą Sofię, przeciągając palcami po klawiaturze. — Mam nadzieję, że jutro i pojutrze
pracujesz, bo będę musiała ćwiczyć intensywniej niż kiedykolwiek. Do niedzieli do południa będę
chyba jadła i spała przy pianinie.

— W takim razie ja wcale nie zasnę — odparłam. — Czy mogę ci jakoś pomóc?
— Umiesz szyć?
— Oczywiście, że… aha! — Przysiadłam na poręczy fotela. — Już rozumiem. Do niedzieli

musisz nie tylko nauczyć się czeskiego i nowej pieśni, lecz także wynaleźć oszałamiającą kreację.
Zrobię, co w mojej mocy. Jak jeszcze mogę pomóc?

Irene czarującym głosem wyśpiewała jakieś bełkotliwe zdanie, jakby miała usta pełne

kartofli.

— Mówiąc mi, że śpiewam jak rodowita Czeszka.
— Moja droga Irene, ja bym nie potrafiła odróżnić Czesz— ki od ateuszki. To rzekłszy,

wymknęłam się z domu, by załatwiać sprawy w szerszym i nieskończenie bardziej zrozumiałym
świecie.

Do niedzielnego poranka znałam już czeski lepiej, niżbym chciała. Pieśń Irene pochodziła z

czwartego opusu Dvoraka, była to ludowa śpiewka zatytułowana Kdyz mne stara matka. Nie jestem
w stanie przekazać tutaj wszystkich przedziwnych znaków diakrytycznych, jakimi tekst był
upstrzony niby muchami. Irene powiedziała, że w przekładzie na angielski tytuł brzmi Pieśni,
których nauczyła mnie moja matka. Jeżeli o mnie chodzi, to skłaniałam się ku bardziej dowolnemu
tłumaczeniu, jak choćby „Pieśni, które nie dają mi spać”.

Sam Antonin Dvorak był jednak człowiekiem godnym największego poważania. Ten czeski

kompozytor w poprzednich latach stał się w Londynie swego rodzaju sensacją. Pamiętałam, że jego
opera pod tytułem Ślubna koszula została dobrze przyjęta, toteż entuzjazm Irene dla tej muzyki był
zrozumiały. Przychylność Dvoraka mogła być dla młodej śpiewaczki rzeczą wielkiej wagi, tym
bardziej że skostniały świat londyńskiej opery nie ułatwiał kariery artystce zza oceanu.

Irene uparła się, bym pojechała na ten prywatny koncert razem z nią. Nie miałam na to

najmniejszej ochoty. Źle znosiłam napięcie — a szczerze się obawiałam, że tym razem Irene

porwała się na przeszkodę, której nawet ona nie zdoła przeskoczyć. Nie chciałam być świadkiem jej
klęski.

Moja przyjaciółka zaprzęgła mnie do zrywania ozdób ze swej najlepszej granatowej sukni z

mory: falbany, żaboty i galony wiły się u moich nóg, a nieznośne sylaby pieśni, których moja matka
na pewno mnie nie uczyła, bez ustanku atakowały me bezbronne uszy. Trudno się dziwić, że w
operze najlepiej sprawdzają się języki, w których roi się od samogłosek, jak włoski i francuski;
trzeba jednak przyznać, że w ustach Irene to niefortunne nagromadzenie spółgłosek brzmiało coraz
dostojniej, wręcz wzruszająco.

Robiła wyraźne postępy, za to ja traciłam nadzieję, że uda mi się wykończyć suknię na czas.

Irene bagatelizowała sprawę.

— Trzeba improwizować, Nell. Gdy nie ma czasu, trzeba improwizować.
W niedzielę rano odrzuciła moje ostatnie sugestie i udekorowała suknię jedynie białym

koronkowym kołnierzem i mankietami. Pomimo wystawnej mory i delikatnych koronek wyglądała
tylko nieco bardziej dystyngowanie niż dobrze ubrana służąca.

— Swego czasu Lillie Langtry z powodzeniem nosiła zwyczajne czarne stroje — pocieszała

mnie. — Granat jest bliskim kuzynem czerni, a pan Dvorak lubi prostotę, ostatecznie to ludowe
melodie.

W końcu wsiadłyśmy do dorożki czarnej jak moje przeczucia i ruszyłyśmy przez szary

dzień ku mieszkaniu pana Littletona w Victoria Mansions. Pierwszy raz mimowolnie przyćmiłam
Irene, miałam bowiem na sobie jasnobeżo— wą popołudniową suknię z eleganckiej popeliny,
ozdobioną bursztynowym aksamitem od Whiteleya, którą Irene zawsze kazała mi wkładać na
szczególne okazje. Suknia miała rękawy do łokci, do których nie byłam przyzwyczajona, i wąskie
wycięcie obrzeżone koronką.

Tym razem więc to ja byłam pawiem, a Irene wróblem, co — w połączeniu z jej krótkimi

przygotowaniami do występu — napawało mnie dużym niepokojem.

Irene była na liście zaproszonych, a ja dostałam się na przyjęcie jako jej przyjaciółka.

Umeblowanie przestronnego i widnego mieszkania pana Littletona stanowiły osiemnastowieczne
antyki, wśród nich fortepian. W programie były występy wielu śpiewaków. Niecierpliwie
wyczekiwałam ustania pogaduszek, usadowienia wszystkich gości, w tym mnie, i rozpoczęcia
części muzycznej.

Przedstawiano kolejne niewymawialne tytuły utworów, a potem je wykonywano. Wszyscy

pozostali wykonawcy byli mężczyznami i występowali przed Irene. Ściskając w napięciu sznurki
ozdobnej torebki, czekałam i patrzyłam, jak tenorzy i barytony odśpiewują jedną pieśń po drugiej.
Muzyka była czarowna — i całkiem różna od naszych angielskich melodii ludowych — lecz
wszyscy panowie śpiewali z operowym zadęciem, niepasującym do prostej bądź co bądź tematyki,
choć wyrażonej w niezrozumiałym języku.

Katastrofa. To jedno słowo dzwoniło mi w myślach. Bolała mnie głowa i było mi zimno w

szyję i przedramiona, nieprzywykłe do braku okrycia, aczkolwiek wszystkie obecne panie były
ubrane podobnie jak ja.

Wreszcie rozpoznałam znajomy tytuł, a Irene podniosła się w pierwszym rzędzie i stanęła w

miejscu osłoniętym łukiem fortepianu. Akompaniator czekał na jej skinienie. Niepozorną
śpiewaczkę wyraźnie znudzona widownia przywitała ciszą.

— Mogłyśmy były przynajmniej użyć chwostów — mruknęłam do siebie. Lecz było już za

późno na wykończenie sukni, dnia, okazji. Wszystko stracone.

Irene skinęła do pianisty, uniosła podbródek i zaczęła śpiewać. Nie używała całej mocy, ale

jej ciemny kontralt lekko snuł się po melodii. Tak powściągnięty głos sprawiał, że całość, mimo że
w obcym języku, brzmiała bardzo przejmująco.

Jeżeli chodzi o ubiór — Irene trafiła w dziesiątkę. Biały kołnierz i mankiety zwracały

spojrzenia widzów na jej ekspresyjną twarz i gesty; granatowa morowa suknia była jak
dramatycznie ciemna kotara, na jej tle blade dłonie przedstawiały emocje, których nie trzeba było
tłumaczyć na słowa.

Ponieważ Irene występowała jako ostatnia, zaczynało już zmierzchać. Dokoła niej pokój

ciemniał, łagodny blask świec przybierał na sile i migotał na jej twarzy prawie w takt ciemnych,
słodkich jak głos wiolonczeli dźwięków coraz mocniej płynących z jej gardła.

Kiedy pieśń się skończyła, słuchacze potrzebowali jeszcze kilku sekund, aby się z tym

pogodzić. Potem zagrzmiały brawa. Aż wstałam z radości, śmiejąc się, klaskając i płacząc —
podobnie jak ludzie wokół mnie.

Irene jedynie skinęła głową, spuściła wzrok i wróciła na swoje miejsce. Ruszyłam prędko w

jej stronę, lecz uprzedził mnie niski, tęgi pan.

— Prze— pięknie! Prze— pięknie! — mamrotał ze łzami w oczach, potrząsając jej dłonią

jak ramieniem pompy. — Kiedy panią usłyszałem w Savoyu, pomyślałem, że to jest utwór dla pani.
Zwykle wolę tenor i baryton. Dla pieśni najgorszy jest drżący kontralt, który — jak to mówią
Włosi? — ciągle używa porłamento, rozumie pani?

— Si — odparła prędko Irene z nadzwyczaj skromnym uśmiechem. — Za dużo płynnych

przejść z jednego dźwięku do drugiego kosztem pełnego brzmienia sylab i tonów. Czy mój czeski
był znośny?

— Znośny? Co to znaczy…? — niski jegomość rozejrzał się wokół.
— Wystarczająco dobry — podpowiedział mu kto inny.
— Prze— pięknie! — powtórzył tamten, machając ręką, jakby chciał rozwiać jej

wątpliwości. — Dopóki to będzie ode mnie zależało, pani będzie jedyną kobietą, która śpiewa moje
pieśni. Musimy jeszcze porozmawiać. Adler — powiedział w zamyśleniu, mrużąc oczy. — Wiem,
że pani jest Amerykanką. Adler to niemieckie nazwisko, prawda?

Irene zrobiła dyskretny unik, jak zwykle, kiedy ktoś — również ja — pytał ojej

pochodzenie.

— Nie — odrzekła i już nic więcej nie dodała. Pan Dvorak poklepał ją po dłoni.
— To nieważne. Pani ma w duszy coś słowiańskiego. Nas łatwo wzruszyć. Ale tylko tym, co

jest dobre. Idę teraz do innych ludzi, niestety.

Miejsce zwolnione przez kompozytora szybko zajęli nowi wielbiciele. Ruszyłam na obchód

po wytwornych pokojach, chciwym uchem łowiąc pochwały pod adresem głosu, frazowania,
manier i stroju Irene.

Jak mogłam w nią wątpić? Po tylu latach znajomości? Irene była mistrzynią w urabianiu

świata siłą własnej woli. Ja, która byłam świadkiem i współuczestnikiem wielu jej przygód, od
paskudnej sprawy utopionego marynarza, do dziś niewyjaśnionej, po zawojowanie koncertowej
publiczności, jak mało kto powinnam była rozumieć, że nie trzeba się o nią martwić.

* * *

Występ w domu pana Littletona był pierwszą fanfarą obwieszczającą zmiany w naszym

harmonijnie zaaranżowanym życiu domowym. Nic już nie miało być takie samo, aczkolwiek
największa zmiana nie nastąpiła od razu.

Zanim nastał ów dzień, zimna i mokra aura jesienna ustąpiła zimnej i suchej srogości zimy.

Pożyczyłam mufkę Ireny i udałam się w długą podróż omnibusem do Tempie, do biura Godfreya
Nortona, który wciąż jeszcze niekiedy korzystał z mojej pomocy.

Irene, odkąd wróciła do domu z wieścią o udanym występie przed Dvorakiem, nie patrzyła

już na swoją mufkę z dawnym respektem. Często poniewierała się ona po mieszkaniu, porzucona
niczym zwierzę, które się znudziło właścicielowi. W końcu sama ją włożyłam, nie tylko dla ciepła,
lecz także dlatego, że nie mogłam dłużej patrzeć, jak niegdyś nieodzowny przedmiot popada w
okrutne zapomnienie.

Pan Norton usłyszał moje kroki i otworzył mi drzwi, zanim zdążyłam zapukać.
— Proszę, panno Huxleigh. Zimny wiatr wieje dzisiaj na Fleet Street — ale co się pani

stało? Ma pani całkiem czerwoną twarz!

— To… ten wiatr. Rzeczywiście bardzo zimny.
— O tak. Proszę usiąść i napić się herbaty.
Parę miesięcy wcześniej pan Norton przeniósł się do większej siedziby i dlatego mogłam się

usadowić w zacisznym kącie w opiekuńczych ramionach dużego skórzanego fotela i tam się

rozkoszować dymiącym napojem.

Woń miętowej herbaty owiewająca mój pąsowy nos — to było zbyt wiele. Wyjęłam z głębi

mufki chusteczkę — Irene już dawno pokazała mi wszystkie ukryte kieszenie — i utopiłam twarz w
jej miękkich fałdach.

— Moja droga panno Huxleigh, co się dzieje? Proszę mi powiedzieć.
— To ta herbata — odparłam szczerze, choć niezbyt sensownie, pociągając nosem. — Taką

samą kupiła mi Irene, po tym jak mnie uratowała przed chłopcem z ulicy, rozumie pan? Miętową —
wyjaśniłam i zaniosłam się upokarzającym szlochem.

— Przyznam, że nie rozumiem, ale będę się starał. Może zacznie pani od początku?
Spojrzałam na pana Nortona bardzo czerwonymi, jak się domyślałam, oczyma. Muszę

wyznać, że jego troska zrobiła na mnie miłe wrażenie, gdyż nie przywykłam do tego, aby
dżentelmeni, czy to bardzo przystojni, czy to wcale, okazywali mi zainteresowanie. Czułam, że
naprawdę się o mnie martwi. Zapomniałam o tym, że poznałam go w związku z dochodzeniem
prowadzonym przez Irene, i ku własnemu zdumieniu popatrzyłam na niego jak na przyjaciela.

— Irene znowu się powiodło — rzekłam. — Wczoraj się dowiedziałam. — Zesztywniał

nieco, jak zawsze, kiedy o niej wspominałam. — Pewnie płaczę, bo cieszę się z jej sukcesu.

— Ach tak? Czyżby znalazła sobie następnego wpływowego klienta?
— Wpływowego mecenasa.
Twarz pana Nortona stężała. Zdawałam sobie sprawę, że wciąż nie darzy Irene ufnością.
— Ależ nie, nic z tych rzeczy! Chodzi o jej karierę śpiewaczą. Jesienią pan Antonin Dvorak,

ten kompozytor, usłyszał, jak śpiewa, i tak się rozkochał — zachwycił — jej talentem, że polecił ją
dyrektorowi La Scali. Irene dostała zaproszenie do Mediolanu w charakterze dublerki. — Zrobiłam
przerwę na czknięcie.

— Potrzebują jej natychmiast. Będzie ćwiczyć wszystkie partie kobiece, do których się

nadaje, jest bardzo wszechstronna i na pewno prędzej czy później zostanie primadonną.

— Chyba już opanowała swoją rolę — zaryzykował mój rozmówca.
— Nie zna pan Irene… od serdecznej strony — odparłam. ~ Ani nie słyszał pan jej śpiewu.

Ma niebiański głos, niekiedy trudny do zaszeregowania, między ciemnym sopranem a kontraltem,
dlatego ta najnowsza okazja to jest to, na co czekała i pracowała…

— A więc wyjeżdża do Mediolanu…?
— W ciągu tygodnia. Och, żeby ją pan wtedy widział! Przyszła do domu taka… tryskająca

energią. Nawet mówiła jakby śpiewająco. Chyba nie do końca zdawałam sobie sprawę, jak ciężkie
ma życie — to bezustanne ćwiczenie głosu i walka najmniejsze role śpiewane, te „sprawy”, jak pan
je nazywa, była jak ptaszek wypuszczony z klatki, śmiała się i fruwała po mieszkaniu. Zupełnie jak
słowik.

— Hm. — Pan Norton spojrzał znacząco na filiżankę stygnącej herbaty w mojej dłoni, a ja

posłusznie upiłam łyk. — Ale sama nie ma skrupułów, zostawiając panią w klatce.

— Ależ to nie tak! — wyprostowałam się na brzegu fotela, otrzeźwiona tym posądzeniem.

— Chciała, wręcz założyła, że pojadę z nią do Mediolanu. Musiałam jej przypomnieć, że nie
rozumiem włoskiego i że nie znajdę tam pracy.

— Nie pomyślała o tym.
— Nie. Miała rzadką minę, gdy to do niej dotarło. Nie rozważyła wszystkiego od strony

praktycznej. — Napiłam się herbaty, pokrzepiona miętowym smakiem tak jak przed czterema laty,
kiedy również czułam się samotna i zagubiona. Pomyśleć, że to właśnie Godfrey Norton pocieszał
mnie teraz, gdy traciłam Irene.

Pokiwał sztywno głową.
— Pamiętam, jak matka cieszyła się ze sprzedaży powieści. Też była w dzikiej euforii.
— Irene odpowiedziała, że będzie mnie utrzymywać, ale od razu jej wytknęłam, że przecież

jako dublerka będzie miała ledwie dość pieniędzy, aby godziwie żyć na obczyźnie. Poza tym ja
zawsze brałam na siebie część naszych wydatków spłacałam dług z wczesnych dni mieszkania
razem, kiedy nie miałam własnych pieniędzy. Nie zamierzam teraz zrezygnować z tej niezależności.

— I słusznie, panno Huxleigh. Panna Adler nie jest jedyną gwiazdą na firmamencie kobiecej

niezależności. Pani ma własne nieocenione zalety.

— Tak pan uważa? — Muszę przyznać, że szczera troska pana Nortona była tyleż

niespodziewana, co przyjemna. Spoglądał na mnie z serdecznością, a w głębi jego niebieskoszarych
oczu widać było błysk wesołości, niczym refleks zimowego słońca na wodzie.

— Wiem to. I gotów byłbym bronić tego twierdzenia w sądzie. Zastanawia mnie, jak panna

Adler poradzi sobie bez pani?

— Bez najmniejszego problemu, jestem o tym przekonana. To była przyjaźń z rozsądku,

bynajmniej nie oparta na podobieństwie charakterów. Ale mimo wszystko…

Poczułam w oczach wzbierające łzy i szybko dopiłam letnią już herbatę.
— Co pani teraz zrobi?
— Pomogę Irene przygotować się do wyjazdu. Zamierza zabrać niewiele rzeczy, lecz czasu

jest mało.

— Wyprowadzi się pani z mieszkania przy Saffron Hill? To dość nieprzyjemna okolica.
— Nie jeśli mieszka się tam od dawna. Podchwyciłam nawet kilka włoskich zwrotów i

przywykłam do… tej swobodnej atmosfery. A dzięki dobrze płatnej pracy w Tempie stać mnie na
czynsz.

— W każdym razie będzie to dla pani wielka zmiana. Aż się dziwię, że w tych

okolicznościach stawiła się pani na moje wezwanie.

Odłożyłam filiżankę i zaczęłam głaskać mufkę, która jak zwierzę leżała na moich kolanach.
— Prawdę mówiąc, musiałam stamtąd uciec, przynajmniej na chwilę, by przestać myśleć o

jej wyjeździe.

— To nie będzie trudne — podchwycił żwawo, przygarniając stertę dokumentów z rogu

biurka. — Te papiery powinny panią zająć bez reszty.

— Właśnie tego mi trzeba. — Odłożyłam szal i wyjęłam okulary z mufki.
— Już mi lżej, po tym jak wszystko panu opowiedziałam. Pewnie zajęłam panu cenny

czas…

— Nic podobnego! Jestem zaszczycony pani zaufaniem. Rozumiem takie położenie

bardziej, niż się pani zdaje, nawet jeśli nie umiem docenić niezwykłej Irene Adler.

— Polubiłby ją pan, gdyby ją poznał — dodałam nieśmiało.
— Jaka pani pewna swego! — uśmiechnął się. — Ale chyba już nie będę miał po temu

okazji? Ona stanie się bożyszczem kontynentu, a my zostaniemy na tej nudnej wysepce i będziemy
dalej przepisywać akta.

Obraz, który odmalował, był tak niedorzeczny, że zaśmiałam się i nie uroniłam już potem

ani łzy.

Wróciłam do domu przed zapadnięciem zmroku — pan Norton nalegał, bym nie szła po

ciemku — i ujrzałam, jak parafernalia

[7]

z sypialni Irene zalewają salon niby odpady minionych lat.

— Co ja mam zabrać, moja droga Penelope?! — wołała w roztargnieniu. — Tam jest inny

klimat. Rzeczy letnie, oczywiście, ale to jednak północne Włochy. Niestety, czuję się, jakbym przez
pomyłkę trafiła do nie swojej opery, więc muszę improwizować, bo nie znam roli.

— Pomogę ci — rzekłam, przejmując ster. — Trzeba podzielić rzeczy według pór roku, a

potem na kategorie: bielizna, odzież wierzchnia, staniki, żakiety, spódnice, kapelusze, buty.

— Tak, słusznie. Masz rację. — Irene wyjrzała spod rozczochranych loków; od rana

odkopywała ubrania i taszczyła pudła i skrzynie.

Usiadłam z nią na podłodze i zaczęłam sortować tę powódź rzeczy.
— Będzie mi ciebie okropnie brakować — przemówiła nagle.
— A mnie ciebie. Ale to szansa, której nie wolno ci zmarnować.
— Nie będziesz… samotna?
— Będę. — Pomyślałam o miętowej herbacie i zebrałam się w sobie. — Może kupię sobie

ptaszka. Kanarka. Przywykłam do muzyki w mieszkaniu.

Nastała długa cisza.
— Biedna Sofia — odezwałam się z niby— śmiechem, który przypominał szloch. — Kto

jej teraz będzie uczył śpiewania gam?

— Ty! Bóg świadkiem, że mój dobry słuch w tym wypadku na nic się nie zdał. Na pewno

jej nie zaszkodzisz. Możesz też… sprzedać pianino, jeśli zechcesz.

— Nie… wolę je przykryć i postawić na nim klatkę z ptaszkiem.
— Przepraszam, że zostawiam ci na głowie taki bałagan. — Irene z rozrzewnieniem

przyglądała się stertom ekscentrycznych ubrań, bezwiednie błądząc po nich palcami, jakby żegnała
się ze starymi przyjaciółmi. Wiedziałam, że każda wstążka to jakaś historia: skąd się wzięła, gdzie
została kupiona, ile ważnych ról odegrała w kameleonowej garderobie Irene? — Możesz to
wszystko sprzedać na Portobello Road.

— Lepiej nie. Możesz kiedyś czegoś potrzebować. Skinęła potakująco głową.
— Jak sobie poradzisz sama?
— To nie będzie kłopot. Zwłaszcza teraz. — Nie mogłam się powstrzymać, żeby nie

przybrać zadowolonej miny. Irene nie miała wyłączności na pomyślne wieści.

— Och, ty chytrusie! Masz jakieś nowiny! Mów, o co chodzi.
— Tylko tyle, że znalazłam stałą posadę, więc nie będę się musiała martwić o stały dochód.
— Stałą posadę? Jesteś z niej zadowolona?
— O tak. Praca jest znośna, a okolica spokojna.
— W Tempie? — Pytanie Irene było podszyte niepokojem.
— Tak…
— W Inner Tempie? Och, Nell, chyba nie zamierzasz pracować wyłącznie dla niego?
— Owszem, zamierzam. Uważam, że pan Norton jest bardzo porządnym pracodawcą.
— On cię wykorzystuje — odparła Irene z błyskiem w oczach.
— Jak? — podchwyciłam. — Ciebie już tu nie będzie. Twoje poszukiwania brylantowego

pasa spełzły na niczym. Niczego się ode mnie nie dowie.

— Nie ufam mu.
— Nie sądzisz, że może chcieć mnie zatrudnić ze względu na mój talent i zdolności, a nie

tylko znajomość z tobą? Pracuję dla niego już od paru lat. Przez większość tego czasu wiedział, że
mieszkamy razem, i nigdy nie próbował tego w żaden sposób wyzyskać.

— Przepraszam cię, Nell! Oczywiście, że szuka wprawnej i bystrej maszynistki, takiej jak

ty. A że byłaś moją wspólniczką w kilku dochodzeniach, tym bardziej nadajesz się na pomocnicę
adwokata. Nie chciałam niczego sugerować… tylko tyle, że ja sama boję się ciebie zostawić.

— Jestem teraz bardziej samodzielna niż przed tym, zanim cię poznałam — powiedziałam

cicho.

— Dziękuję — odrzekła Irene z dziwnie ściśniętym gardłem. — Dziękuję ci, moja droga

Nell. — W milczeniu składałyśmy halki. Potem nagle Irene dodała: — Może pomyliłam się co do
pana Nortona. Historia jego rodziny jest bardzo smutna. Potrafię nawet zrozumieć, dlaczego uważa,
że to jemu należy się brylantowy pas.

— Hm? — Nie pamiętałam, aby Irene kiedykolwiek przyznała, że kto inny ma prawo do

zaginionego skarbu. — Dziwne tylko, że on sam jakoś nigdy o tym nie pomyślał. Obawiam się,
Irene, że pan Norton w przeciwieństwie do ciebie nie wierzy w jego istnienie. Rozumiem, że
zabierasz tamten kufer ze sobą?

Stanęła na nogach, sztywnych od całodziennego grzebania w szafach i komodach.
— Czy go zabieram? Tak, chyba powinnam. Z pewnością nie należy go zostawiać tutaj z

tobą; mógłby ściągnąć nieproszonych gości.

— Śmiem wątpić; minęło już dużo czasu. Zresztą, nawet ty nie potrafisz rozszyfrować jego

zawartości.

— To prawda. Ale musi mieć jakieś bardzo konkretne znaczenie. — Jej głos ucichł,

przechodząc w zamyślenie. Po chwili spojrzała na mnie z góry i obdarowała najcieplejszym
uśmiechem. — Chodź, Penelope! — powiedziała, podając mi dłoń. — Zjemy ciasteczka opiekane
przy kominku jak za dawnych czasów — kupiłam trzy pełne torebki — i wypijemy butelkę
szampana.

— Alkohol? — spytałam zaniepokojona, gdyż nadal nie byłam pewna, czy damy powinny

spożywać takie rzeczy.

— Ambrozja! — nalegała Irene. — W tej konkretnej postaci pokrzepi cię bardziej niż

miętowa herbata.

Nawet po tych wszystkich latach przenikliwość Irene wprawiała mnie w osłupienie. Skąd

wiedziała, czym poczęstował mnie tego ranka pan Norton? Dopiero po chwili zrozumiałam, że ona,
podobnie jak ja, pamięta po prostu początek naszej znajomości, naszą wspólną przeszłość, po której
niebawem pozostanie już tylko wspomnienie.

* * *

Odprowadziłam Irene na dworzec Waterloo, skąd miała wyruszyć do Southampton, stamtąd

statkiem do Francji i dalej koleją do Mediolanu.

Jakaż była przystojna i zachwycająca w kapeluszu ze szkarłatnymi piórami! Ostatecznie

wzięła też mufkę, która strzegła teraz jej ręki jak talizman. Drugą rękę Irene unosiła w
pożegnalnym geście.

Już teraz ledwie ją widziałam za zakurzoną szybą wagonu; po chwili pociąg ruszył z

warkotem, tonąc w obłokach pary. Tak oto Irene Adler zniknęła we mgle, z której się kiedyś
wyłoniła. Odwróciłam się i powlokłam przez ponure gmaszysko dworca Waterloo, kierując kroki w
stronę Tempie.

Spacer był to długi, ale potrzebny. W kancelarii zastałam Godfreya Nortona podpartego pod

boki, stojącego naprzeciw dużego przedmiotu, który swym ciężarem przygniatał rozrzucone na
biurku papiery.

Gdy to ujrzałam, zaparło mi dech. Pan Norton, także zdumiony, podniósł wzrok, po czym

podał mi list. — Przyniósł mi go kurier, razem z tym. Od razu rozpoznałam zamaszysty podpis
Irene, nakreślony charakterystycznym zielonym atramentem.

Szanowny Panie — rozpoczynał się ów list — wyruszam do nowego kraju, by zacząć nowy

rozdział w mojej karierze artystycznej. Nie sadzę, abyśmy mieli się jeszcze kiedykolwiek spotkać,
niech więc zawartość tego kufra, który należał do pańskiego zmarłego i nieopłakiwanego ojca,
będzie dla Pana jakąś pociechą.

Czytając ostatnie zdanie, zdawało mi się, że słyszę zjadliwy ton Irene. Pan Norton pokiwał

głową, a ja na powrót utopiłam wzrok w tekście.

Wiem, że nie dowierza Pan istnieniu takiego trofeum, jednakże ośmielam się twierdzić, że

zawartość tego kufra stanowi wskazówkę do odnalezienia zaginionego brylantowego pasa Marii
Antoniny. Nie udało mi się jej odczytać. Być może Pan, lepiej zapoznany z historią własnej rodziny,
będzie miał więcej szczęścia.

Co się tyczy owych niesmacznych dochodzeń, za które mnie Pan zgromił, chciałabym

oświadczyć, że to już przeszłość. Z radością uwalniam się od takich konieczności, życząc Panu
powodzenia w pańskich zamiarach.

Jeżeli szuka Pan porady, wsparcia lub spolegliwej przyjaźni, znajdzie Pan to wszystko w

osobie Penelope Huxleigh. Ona jest prawdziwym skarbem, jaki Panu zostawiam. Proszę ją docenić
tak, jak na to zasługuje.

Z poważaniem, Irene Adler Pozbyłam się już wszystkich łez, toteż kiedy skończyłam czytać,

tylko się uśmiechnęłam. Godfrey Norton był bardziej rozstrojony. Nieoczekiwany gest ze strony
Irene wprawił go w konsternację. Widząc jego chłopięco zakłopotaną minę, miałam ochotę potargać
mu te piękne ciemne włosy, tak jak bym to uczyniła z młodym podopiecznym, który nabił sobie
guza o wyrosłą spod ziemi przeszkodę — ale oczywiście nie mogłam tak postąpić.

— Po jakiego diabła to zrobiła? — spytał. — Brylantowy pas, jeżeli naprawdę istnieje, jest

wart tysiące funtów. O co jej chodzi?

Po czym znowu zaczął się głowić, doszukując się jakiegoś ukrytego zamiaru, ale nie

znajdując innego motywu. Jeżeli Irene Adler z jakiegoś powodu pragnęła zbić Godfreya Nortona z
pantałyku, nie znalazłaby po temu lepsze go sposobu niż ten zgoła niespodziewany i pozornie
wielkoduszny gest.

Pokrywszy uśmiech, bo przecież nie godziło się, aby pracownica patrzyła z góry na swojego

pracodawcę, przerwałam ten potok mamrotanych pytań.

— Przepraszam pana, ale gdyby zechciał pan zdjąć ten kufer, a wiem, że jest okropnie

ciężki, mogłabym zacząć przepisywać te dokumenty, które leżą na pańskim biurku.

Spełnił moją prośbę i usiadłam do pracy — i tak oto Irene Adler i ja śmiałyśmy się razem po

raz ostatni.

Rozdział XIV

Pojawia się Casanova

Wpływ, jaki wyjazd Irene Adler wywarł na moje życie, jest szczególnie widoczny w mych

pamiętnikach z tamtego okresu. Prowadziłam notatki z codziennych spraw, odkąd w wieku
dwunastu lat dostałam swój pierwszy pamiętnik. Te twarde, oprawne w czerwone sukno tomy były
przeze mnie pomyślane jako źródło wiedzy moralnej, do którego będę mogła wracać.

Teraz, kiedy mieszkałam bez Irene, wracałam do nich w niezliczone wieczory cichej

samotności. To, czy owe ręcznie zapisane strony poświadczały o moim rozwoju moralnym, było
kwestią dyskusyjną; nie da się ukryć, że pod wpływem Irene Adler wielokrotnie zbaczałam z
prostej i wąskiej drogi, do której przygotowano mnie w rodzinnym domu.

Przede wszystkim jednak w moich pamiętnikach roiło się od fascynujących nazwisk, miejsc

i wydarzeń z ostatnich pięciu lat. Drobne pismo tłoczyło się między pozłacanymi brzegami strony,
by w pełni oddać najdrobniejsze szczegóły takich spraw, jak zniknięcie krzyżyka Oscara Wilde’a,
nieoględna sprawa zwolennika regulacji urodzeń czy tajemnica ponurego Sabaudczyka.

Przed nastaniem tych cudownych dni moje zapiski były skromne i, co tu dużo mówić, nudne

ponad wszelką miarę. Teraz nieobecność Irene pobudzała mnie do wypełnienia mojego życia
rzeczami godnymi odnotowania. Utrzymywałam kontakty z paroma bardziej dystyngowanymi
członkami teatralnej socjety, którzy wręcz sami dokładali starań, bym nie czuła się zaniedbywana
— nie wiem tylko, czy robili to z własnej ochoty, czy na prośbę Irene.

Owe stosunki towarzyskie, jakkolwiek rzadkie, prowadziły do tak niecodziennych, a

zarazem zabawnych historii, jak choćby moja mimowolna rola w umizgach do Oscara Wilde’a,
nieprzyjemne spotkanie z hipnotyzerem z Mayfair i wiele innych zdarzeń, dla których nie ma
miejsca w tej opowieści.

Najbardziej cieszyło mnie jednak to, że mam więcej czasu na dobre uczynki. Zaczęłam

uczyć angielskiego Sofię i jej przyjaciółki; trzpiotowata gromadka w każdy wtorek na dwie godziny
ożywiała mieszkanie przy Saffron Hill, skutecznie uszczuplając moje zapasy gorącej czekolady.
Zachęcona przykładem nieustraszonej Irene, zaczęłam pomagać Armii Zbawienia w Whitechapel.
Zobaczyłam tam tyle nędzy i rozpaczy, że gdybym tylko miała dar pióra, mogłabym napisać kilka
powieści dickensowskich.

Lecz mimo moich wszechstronnych zajęć to częste listy od Irene dostarczały mi

najciekawszych tematów do dziennika. W pewnym sensie pozostawała ona częścią mojego życia,
choć jej głos był teraz cichy i daleki. Od początku dzieliłam się wybranymi fragmentami z
Godfreyem Nortonem: była to logiczna konsekwencja naszych codziennych spotkań, mojego
osamotnienia i jego adwokackiej podejrzliwości.

— Ma pani jakieś wieści od swojej zagranicznej wspólniczki? — zagadywał. — Nie pyta,

czy udało mi się coś zdziałać z kufrem?

— Nie. Nie pytała nawet o pańską reakcję na jego doręczenie. Już o tym wszystkim

zapomniała.

— To wątpliwe. — Bębniąc palcami po blacie z mahoniu, odsunął swoje krzesło od biurka,

na którym postawiłam jego poranną herbatę. — A więc podoba jej się we Włoszech?

— Cieplejszy klimat jesf dużo łaskawszy dla jej głosu niż londyńska mgła i słota.
— No tak, to zrozumiałe, ale jak sobie tam radzi?
— Jest w La Scali od niedawna i musi się wiele nauczyć. Przypuszczam, że przekona ich do

siebie, tak jak wszystkich do tej pory.

— Wszystkich?

— Uważa się pan za wyjątek?
— Przyznaję, że jej pożegnalny gest mocno mnie zaskoczył, ale nie zapominajmy, że jest

aktorką. Gesty to jej specjalność.

— Byłam w Sądach Królewskich i widziałam pana w pracy. Wygląda pan bardzo dostojnie

w todze i pudrowanej peruce, ale jeżeli chodzi o skłonność do teatralnych gestów, co najmniej
dorównuje pan Irene.

— Tak pani uważa? — Pochylił się w moją stronę z bacznym spojrzeniem.
— Stwierdzam, że jest pani bezlitośnie przenikliwa w swych obserwacjach.
— Jak większość ludzi, jestem bardzo krótkowzroczna co do samej siebie — odrzekłam

skromnie.

— A co do pani przyjaciółki?
— Może stronnicza, ale na pewno nie ślepa.
— Ciekawe — skwitował i na tym zakończył.
Ale ten sam temat raz po raz powracał w naszych rozmowach. Zaczęłam przynosić do

kancelarii listy od Irene i czytać mu najciekawsze fragmenty. Szybko stało się to cotygodniowym
rytuałem: zasiadaliśmy we dwoje do porannej herbaty z sążnistym listem od Irene.

— Myśli pani, panno Huxleigh, że rozwikłam kiedyś zagadkę tego przeklętego kufra? —

zwykł pytać z dłońmi założonymi na karku, opierając się na krześle i wyglądając przez okno na
koronkowy ażur nagich gałęzi.

Każda wzmianka o Irene przypominała mu o zagadkowej spuściźnie po nieboszczyku ojcu

— i o brylantowym pasie.

— Prawdę mówiąc, nie wiem. Czy uczynił pan jakieś postępy? Spojrzał na mnie z ukosa

jasnymi oczyma, którym nic nie umykało.

— Chodziło mi to po głowie, panno Huxleigh.
Rzecz jasna, nie ufał mi, w każdym razie nie do końca. W kwestiach związanych z

kancelarią ufał mi całkowicie, w sprawie Irene, swojej rodziny i zaginionych klejnotów — wcale.

Toteż gdy pewnego dnia wpadłam do biura, szczebiocząc jak skowronek, zastałam Godfreya

Nortona zachmurzonego jak głodny sęp.

— Okazuje się, że pani heroina wciąż lubi diamenty.
Rzucił poranne wydanie „Daily Telegraph” na opasły stos dokumentów przewiązanych

czerwoną taśmą. Sięgnęłam po gazetę złożoną na interesującym go artykule. Nad tekstem widniał
rysunek jakiegoś anonimowego włoskiego artysty przedstawiający piękną Irene w sukni
wieczorowej.

Poniżej nagłówek trąbił: Wybrylantowana amerykańska śpiewaczka zastąpiła La Cahetari w

operze Rossiniego. Mniejszy nagłówek donosił, że Diwę eskortowało trzech detektywów
Pinkertona.

— Ach, cudownie! — zawołałam, siadając do lektury artykułu. — Co za szansa! Niech pan

posłucha: „Ciemna barwa głosu pani Adler, graniczącego z kontraltem, nadała mezzosopranowej
partii Kopciuszka niezwykle przejmujący ton, rzadko spotykany na deskach opery”.

Czytałam dalej, złakniona szczegółów, podczas gdy Godfrey Norton ostentacyjnie

pobrzękiwał filiżanką. Wobec tak wybornych wieści zaniedbałam swoje obowiązki. Wreszcie sam
przyniósł mi herbatę i przysiadł na skraju zawalonego biurka z własną filiżanką schowaną w
dłoniach.

— To chyba włoska wersja Kopciuszka — trajkotałam. — W rzeczy samej, Irene zrobiła

karierę jak w bajce, jeszcze niedawno była ledwie dublerką, a teraz jest królową balu. Proszę tylko
posłuchać: „Wspaniały koloraturowy śpiew panny Adler odkrywa przed nowym pokoleniem
przemożne uroki nieco już zapomnianego arcydzieła Rossiniego. Nawet okazałe brylanty zdobiące
szyję panny Adler w sekwencji balowej nie są w stanie przyćmić jej błyszczącego talentu, a
zwłaszcza wyszlifowanego ognia, z jakim wyśpiewuje ostatnie, nader trudne rondo Naqui
all,,iqffano”. Ach, ona jest wielka!

— Niewątpliwie znalazła się w centrum uwagi.
— Czyż nie po to jechali do Włoch?

— Teraz rozumiem, dlaczego przestała się interesować brylantowym pasem i porzuciła

kufer mojego ojca — powiedział niemalże dotknięty. — Jakże mogłyby konkurować z bogatym
adoratorem, który może ją — tu podniósł gazetę i wydymając pogardliwie usta, przeczytał: —
wybryłantować.

Potem wstał i podszedł do okna, by po chwili kontynuować jak oskarżyciel wobec świadka

przeciwnej strony:

— Wiem, panno Huxleigh, że uważa pani swoją byłą współlokatorkę za kogoś w rodzaju

bohaterki. Nie chciałbym powoływać się na rady pani świętej pamięci ojca, ale czy nie przeszło
pani przez myśl, że może jednak oddaje pani pokłony komuś, kto na to nie zasłużył? Większość
aktorek i śpiewaczek operowych przybiera się klejnotami, aby dowieść zainteresowania wielbicieli
zabiegających o ich tak zwaną przychylność. Najwyraźniej niezrównana Irene Adler po raz kolejny
odniosła sukces na polu, które nie przynosi jej chluby. Sprzedała się, aby zyskać jednodniowy
rozgłos w prasie. Klejnoty są, rzecz prosta, darem od jakiegoś zamożnego wielbiciela, który w
zamian… otrzymał inne dary.

Widziałam tylko zarys twarzy pana Nortona spoglądającego przez okno. Ręce jego,

złączone za plecami, pracowały z właściwym sobie zapałem. Pokryłam oburzenie woalem
łagodności. Irene w takiej sytuacji odpowiedziałaby leniwym, mruczącym głosem, lecz mój brzmiał
dość sztywno.

— Te brylanty to coś więcej niż zwykłe błyskotki. Muszą być bardzo drogie, wręcz…

bezcenne — wyszeptałam, przytaczając artykuł: „…dwa tysiące diamentów splecionych na
podobieństwo koronki od prawego ramienia do lewego biodra, przypiętych u dekoltu wspaniałą
brylantową różą”.

— To jasne, że kosztowały fortunę — uciął szorstko. — Ale czy nie przeszkadza pani to,

skąd je wzięła?

— Od wielbiciela — przyznałam jakby niechętnie.
— Bogaci wielbiciele są jak sępy: gdzie pojawi się jeden, tam natychmiast zlatują się inni.
— Jest pan na pewno bardziej ode mnie obyty w świecie. Ale to nie zmienia faktu, że do

Irene uśmiechnął się los. Domyślam się, że żaden debiut operowy nie wzbudził takiego
zainteresowania. A recenzje są znakomite.

— Recenzje! — Zwrócił na mnie rozpłomienione oczy, jakbym zeznawała w sądzie.

Byłabym się pewnie przestraszyła, gdyby nie to, że znałam go dobrze od innej strony, a na dodatek
miałam w zanadrzu pewien atut przemawiający na korzyść Irene. — W takich okolicznościach
sugeruje się pani recenzjami? Jestem zszokowany, panno Huxleigh!

Uśmiechnęłam się. Jeszcze nigdy nikogo nie zszokowałam. Wypadało mi się zgodzić z

Irene, że uczucie było całkiem przyjemne.

— Nie widzę nic złego w postępowaniu Irene. Zachowała się bardzo mądrze, rzekłabym, że

na miarę P.T. Barnuma

[8]

, zwracając uwagę na swój debiut. Przy tak ograniczonych środkach…

— Nie licząc bogatych wielbicieli!
— No cóż… owszem.
Godfrey Norton stał w bezruchu, zdumiony moim beztroskim nastawieniem do całej

sytuacji. Jego piękna twarz pałała słuszną pogardą, jasne oczy świeciły jak błyskawice. W
przystępie gniewu stawał się jeszcze przystojniejszy.

— Pani wie, kto jej sprezentował te diamenty! — zdecydował znienacka, zmieniając

taktykę. — Wcale to pani nie zaskoczyło.

Skinęłam potakująco głową.
— Przejrzał mnie pan. Ów bogaty wielbiciel Irene to pan Charles Tiffany, amerykański

jubiler.

— Co takiego?! — Teraz gdy jego podejrzenie się potwierdziło, zdawał się jeszcze bardziej

oburzony.

Byłam jak kot bawiący się myszą. Sprawiało mi to wielką przyjemność. Pan Norton zniżył

głos, lecz mówił z wyraźną pogardą:

— Jak to możliwe, że kobieta twardych zasad przyjaźni się z taką… awanturnicą?

Odpowiedziałam jeszcze ciszej:
— Jak to możliwe, że syn kobiety tak niesprawiedliwie osądzonej przez ludzi wydaje

równie krzywdzący sąd nad inną kobietą?

Przez chwilę patrzyliśmy sobie w oczy; gniew i niedowierzanie powoli ustępowały z jego

twarzy, a moja rozpogodziła się w uśmiechu.

Raptem Godfrey Norton usiadł.
— Być może dałem się zwieść pozorom. W moim zawodzie to niewybaczalny błąd. Niech

mnie pani oświeci, panno Huxleigh.

Obróciłam gazetę z powrotem do siebie. Rysunek był prześliczny. Irene wyglądała na nim

ładniej niż Lillie Langtry. Pas połyskujących brylantów tylko podkreślał jej urodę. Zarazem była to
postać jakby z innego świata, niemająca nic wspólnego ze mną czy z panem Nortonem, z Inner
Tempie i Londynem ani nawet z minionym czasem, który razem spędziłyśmy. Irene Adler
wydawała się odległa jak jasnoniebieska Wenus na wieczornym niebie.

Wygładziłam gazetę.
— Irene jest biedna, podobnie jak pańska matka w chwili, kiedy opuściła męża, zabierając

trójkę dzieci. Nie może konkurować z diwami, które zdobywają nie tyłko laury, ale przede
wszystkim szmaragdy, rubiny, szafiry…

— Oczywiście, że może! Nie ustępuje nikomu pięknością. Nigdy tego nie podważałem.

Urodziła się po to, by świat ją podziwiał.

— Ale nie będzie o to zabiegać. Nie w taki sposób. Zmrużył oczy z niedowierzaniem.
— Nie w taki sposób — powtórzyłam stanowczo. — A to znaczy, że znalazła inne

rozwiązanie. Jestem pewna, że przekonała pana Tiffany’ego, by użyczył jej tego diamentowego
stroika, nad którym jego jubilerzy pracowali od kilku lat. On jest pełen podziwu dla niej — szukała
dla niego brylantowego pasa — i zarabia krocie. A przy tym ma dość sprytu, by pomiarkować, że
taki głośny debiut z udziałem Pinkertonów zaostrzy u potencjalnych klientów apetyt na ten
bezcenny komplet biżuterii. Te brylanty na pewno wróciły już do jego sejfu. Irene dzięki swej
zaradności zadebiutowała, że się tak wyrażę, na równi z innymi śpiewaczkami, które w
przeciwieństwie do niej można kupić — i czy komuś z tego powodu stała się jakaś krzywda?

— Ludzie będą o niej źle mówić — odrzekł cicho pan Norton. Widziałam, jak jego jasne

oczy pociemniały na wciąż bolesne wspomnienie znieważonej matki.

— Irene nie dba o to, co ludzie o niej myślą.
— Mężczyzna może się w życiu kierować takim śmiałym kredo, ale w wypadku kobiety to

niemożliwe.

— W moim wypadku, owszem, ale z Irene jest inaczej. Ona nie jest zwykłą kobietą. Musi

pan o tym pamiętać, w przeciwnym razie jeszcze nieraz pana zadziwi.

— Moja matka bardzo cierpiała — powiedział nagle. — Oczywiście do wszystkiego robiła

dobrą minę, nie tylko publicznie, lecz także w domu, przy nas. Ale ja czułem, jakie to dla niej
upokarzające, że musi porzucić tego człowieka. A jeszcze większym upokorzeniem był proces i
decyzja sądu, aby wszystko, co sama zarobiła, oddać jemu…

— Przykro mi. Nie ma nic gorszego, niż patrzeć, jak ktoś, kogo kochamy, cierpi

niesprawiedliwość na oczach całego świata. Dlatego właśnie nie mogę dopuścić, aby źle pan myślał
o Irene, w każdym razie nie w tej kwestii.

— Szkoda tylko, że nie wszyscy mogą wysłuchać pani wywodów, panno Huxleigh. Byłaby

pani niezgorszym adwokatem.

Miałam dość ogłady, by się zarumienić wobec takiego komplementu, ale nie pozwoliłam się

wybić z rytmu.

— W tej sprawie mało mnie obchodzi zdanie wszystkich. Pracuję u pana. Jeżeli będzie się

pan upierał, że Irene jest kimś, kim tak naprawdę nie jest, będę zmuszona odejść. To prawda, że nie
mogę bronić każdego jej postępku, ale wiem, że ona by się nie sprzedała, bez względu na to, jak to
wygląda na pierwszy rzut oka.

— Oby pani wiara nigdy nie została wystawiona na próbę — odpowiedział, wstając z

krzesła. — Im mocniej w coś wierzymy, tym większa gorycz rozczarowania. Herbata nam

wystygła, tak czy inaczej, nie była dobrze naparzona. Może chciałaby pani zachować ten artykuł
jako pamiątkę?

— Ależ bardzo chętnie, dziękuję panu. Chyba że wolałby pan go zatrzymać jako przestrogę

przed pochopnymi sądami…? — Wyciągnęłam gazetę w jego stronę, ale machnął na to ręką.

— Nie, nie. Dostałem nauczkę i nie potrzebuję, aby mi o niej stale przypominano.
Tego wieczora, wróciwszy do domu, wkleiłam rysunek Irene do dziennika. Zajął większość

strony i oszczędził mi pisania o nieciekawym dniu. Nie byłam pewna, czy udało mi się całkiem
przekonać pana Nortona, człowieka bystrego, ale bądź co bądź młodego i nawykłego do swych
uprzedzeń. Poza tym nie zdawał sobie sprawy z potęgi wiary. Choć Jaspera Higginbottoma znałam
bardzo krótko, ani razu przez ten czas nie rozczarował mnie swoim zachowaniem; gdziekolwiek
teraz przebywał — czy to nadal w Afryce w służbie Kościoła, czy to w boskiej chwale — byłam
pewna, że mnie nie zawiódł. Co zaś tyczy się spraw bieżących, otrzymałam wkrótce list od Irene, w
którym opisywała cała historię zgodnie z moimi przewidywaniami. Zaczynałam się czuć wcale
dobrym detektywem, na swój skromny sposób.

Nie wiem, czy po tym zdarzeniu Godfrey Norton zrewidował swoje zdanie na temat Irene,

za to niewątpliwie zmienił się jego stosunek do mnie. Pojął, że jestem bezstronna, lecz wyczulona, i
zaczął zasięgać mojej rady na temat charakteru niektórych swoich klientów. Zdarzało mu się nawet
prosić mnie o „sporządzanie notatek”, co za każdym razem budziło utajony uśmiech na mojej
twarzy.

Pierwsza z takich sytuacji była najdziwniejsza. Starsza kobieta w żałobnej czerni, nakrytej

równie czarną pelisą podbitą karakułowym futrem, wkroczyła do kancelarii z nieporęcznym
zielonym workiem zwieszonym u boku. Na jego widok przypomniała mi się moja nędzna torba, z
którą przed laty błąkałam się po ulicy. Od razu pomyślałam, iż to jedna z tych na poły obłąkanych
istot, przekonanych o tym, że fenianie

[9]

szykują zamach na życie królowej Wiktorii albo że duch

zmarłego wujka nawiedza posiadłość rodziny.

Tacy dziwaczni klienci rzadko wstępowali do nas bez uprzedzenia; zwykle byli zapowiadani

przez doradców prawnych, którzy wiedzieli, że pan Norton prawie nigdy nie odmawia pomocy w
sprawach dotyczących starszych kobiet, i chętnie przedkładali mu akta takich spraw lub zasięgali
jego rady osobiście.

— Pani nie jest doradcą prawnym! — zawołała staruszka, wypatrzywszy mnie w kącie przy

maszynie zza grubych jak kwarc okularów.

— Istotnie. Podobnie jak pan Norton, który jest adwokatem. To duża różnica.
— Mój Boże! Mam już dość chodzenia od drzwi do drzwi po tym labiryncie murów, uliczek

i zabieganych ludzi. Czy dowiem się w końcu od kogoś, co mam zrobić?

Uśmiechnęłam się na myśl o tej kruchej osobie w tłumie adwokatów ciągnących do Sądów

Królewskich po drugiej stronie Fleet Street.

— Szanowna pani zapewne szuka doradcy prawnego do sprawy rodzinnej, a nie sądowej.

Taki prawnik zwróci się w pani imieniu do adwokata, jeżeli uzna, że istnieją podstawy…

— O co chodzi, panno Huxleigh? — Pan Norton wyjrzał ze swojego gabineciku, na który

teraz było go już stać.

— Ta pani szuka prawnika…
— Nie wiem, kogo szukam, ale wiem na pewno, że potrzebuję pomocy — wtrąciła, siadając

na krześle w sposób tak zdecydowany, że liczne warstwyjej garderoby zaszeleściłyjak stado kur.

— Pomocy? — Pan Norton wyszedł za próg i obrzucił wzrokiem płócienny worek. —

Proszę wejść do mojego gabinetu i wyjaśnić, na czym polega pani kłopot.

Westchnęłam, widząc, że pan Norton znowu wpada w sidła wrodzonego współczucia.
— Panno Huxleigh, zechce pani naparzyć herbaty.
Westchnęłam jeszcze głośniej. Teraz gdy już odzwyczaiłam pana Nortona od nudnych

mieszanek, jakie kupowało się w sklepach Liptona, i przekonałam go do wybornych herbat
Twininga, skąpiłam ich przypadkowym i ubogim gościom, a na takiego właśnie wyglądała
staruszka.

Wkrótce stanęły przed nimi dwie filiżanki dymiącego naparu. Już chciałam się wycofać,

kiedy pan Norton znów się do mnie zwrócił.

— Może zechciałaby pani również sobie przynieść filiżankę tej przepysznej herbaty, a przy

okazji trochę papieru, tak by mogła pani zanotować wszystko, co pani Mutterworth ma do
powiedzenia.

— Ależ naturalnie, to dla mnie żaden kłopot — odrzekłam tonem, który mówił zupełnie co

innego.

— Przestań gdakać! — zaskrzeczała staruszka półgłosem przeznaczonym wyłącznie dla

moich uszu.

— Nie dość, że poplątana, to jeszcze niegrzeczna — utyskiwałam pod nosem, zbierając

herbatę, papier i ołówki, po czym wróciłam do gabinetu pana Nortona.

— Szanowna pani jest wdową? — pytał pan Norton.
— Wdową! — zahuczała. — Co to to nie. Nigdy nie wyszłam za mąż, ani za jednego. Ani

za dwóch.

— A zatem, panno Mutterworth, w czym kłopot?
— W czym pański kłopot, młody człowieku, skoro jeszcze pan tego nie widzi? Skoro już

muszę mieć doradcę prawnego, to chciałabym takiego, który ma oczy i uszy. Pan chyba ma
problemy z jednym i z drugim.

— W takim razie bardzo panią proszę o wyjaśnienie mi tych oczywistości — zasugerował

pan Norton z podziwu godną cierpliwością, zamiast przypomnieć, że nie jest doradcą prawnym,
lecz adwokatem, i że nie ma obowiązku wysłuchiwać jej lamentów, a właściwie jest to sprzeczne z
protokołem jego zawodu.

Starsza pani wskazała niezgrabny pakunek przyciśnięty do spódnicy.
— Proszę. To wszystko, co mi zostawił mój jedyny brat. Wyobraża pan sobie coś takiego?

Nie minęły dwa dni od jego śmierci, a jego prawnik — dosłownie wypluła ten wyraz z chrapliwą
pogardą — każe mi usiąść i mówi, że nie dostanę na starość nic prócz tego.

Pan Norton i ja przypatrywaliśmy się zielonemu płótnu, które sterczało na podłodze, jakby

zakrywało ul.

— Prawnik! — wymamrotała starucha skrzekliwym, niegrzecznym głosem.
— Prawnik!
— Pan Norton jest adwokatem — przypomniałam w jego obronie. Dla panny Mutterworth

to rozróżnienie najwyraźniej nie istniało.

— Dom trzeba będzie sprzedać — ciągnęła. — Po śmierci Cavendisha nie mam ani grosza.

Będę musiała spać na ulicy… z tym.

— Co to takiego? — spytał ostrożnie pan Norton z miną, jakby wcale nie był ciekaw.
— Szkaradzieństwo! — Kobieta zatrzęsła się, aż zastukały gagatowe paciorki na brzegu jej

kapelusza. Dłoń w rękawiczce uniosła płótno na długość ramienia niczym ogromniasty ocieplacz do
imbryka.

— Przestań gdakać! — zaskrzeczał jakiś głos. — Przestań gdakać!
Za brudnymi mosiężnymi prętami klatki jaskrawozielona papuga szurała pazurami o żerdź.
— Jaka elokwentna — zauważył pan Norton.
— Casanova — przedstawiła ptaka panna Mutterworth, nie kryjąc wstrętu.
— Gdy ten stary głupiec ją kupił, jakoś to przebolałam. Siedział z nią całymi godzinami.

Uczył ją skakać z deseczki do wazy jak skazańca na morzu. Ćwiczył z nią wszystkie paskudne
wyrazy, jakie słyszy się na ulicy, te najgorsze, od których nawet koniom więdną uszy. Dobrze
wiedział, że nie znoszę tej bestii, i proszę — zapisał mi ją w spadku.

— Tippecanoe i skarb! Tippecanoe i skarb! — zawrzeszczało uprzejme ptaszysko. —

Zamknij dziób!

Nie mogłam powstrzymać uśmiechu. Twarz pana Nortona przybrała zdeprymowany wyraz

człowieka, który przez swoją nieuwagę stał się zabawką Mojr. Miał teraz na głowie zarówno
ekscentryczną i charakterną pannę Mutterworth, jak i ptaka o niewyparzonym języku. Trudno
przypuszczać, by jedno lub drugie kiedykolwiek miało jak Szekspirowska Kordelia głos „łagodny,
miękki i cichy” — rzecz piękną nie tylko w niewieście, lecz także w papudze. Jestem pewna, że

wielki dramaturg byłby się przychylił do mojego zdania, gdyby miał okazję poznać Casanovę.

— A co innego pani brat miał do zapisania w spadku? — spytał z nadzieją pan Norton.
— Majątek! Całą naszą rentę po ojcu. Cavendish zawsze dostawał najwięcej, ale część tych

pieniędzy była przeznaczona dla mnie. Teraz nagle wszystko gdzieś przepadło, a mnie zostało
jedynie to szkaradzieństwo!

Najwyraźniej „szkaradzieństwo” było jednym z ulubionych słów panny Mutterworth, skoro

papuga natychmiast zadarła krzykliwy łeb i wykrakała: „Szkaradzieństwo, szkaradzieństwo!
Nadchodzą fenianie, nadchodzą!” — a w każdym razie coś równie nonsensownego.

Pan Norton zmarszczył brwi, ale nie z powodu ptasiego trajkotu.
— A więc pani brat posiadał konkretne zasoby, które zniknęły?
— Otóż to. Jego prawnicy mówią, że Cavendish sam sprawował pieczę nad wszystkim

prócz tego nędznego testamentu. Ale co się z nimi stało?

— Nie wiem. O ile prawnicy nie mają nic na sumieniu…
— Brackenberry, Fettiplace i Mumbray.
Rozpoznałam nazwiska właścicieli szanowanej kancelarii.
— Nie — orzekł pan Norton — w takim razie to chyba jednak nie była sprawka prawników.

A skoro tak… — Wstał, zarazem roztargniony i pełen wigoru. — Może zechce pani na jakiś czas
pozostawić u mnie, hm, spadek po bracie. Chciałbym zobaczyć ten dom, o którym pani
wspominała. Czy możemy się tam spotkać jutro?

— Hm. O ile jutro jeszcze będę tam mieszkała! A co do tego szka… — Zerknęła na ptaka, a

on na nią. Przez chwilę szukała jakiegoś określenia, które nie sprowokuje kolejnej skrzekliwej
przemowy. — Tego nic niewartego stworzenia.

Papuga poruszyła piórami, szurnęła pazurem i wydała ostry jak brzytwa dźwięk. Pan Norton

niezwłocznie przykrył klatkę.

— Oto wizytówka mojego zmarłego brata z adresem. A zatem jutro o drugiej, bez drzemki

nie siadam do herbaty.

Odprowadziłam ją do wyjścia, po czym wróciłam do pana Nortona, który z bliska

przypatrywał się wizytówce.

— Dziwny człowiek z tego zmarłego Cavendisha Mutterwortha. Proszę spojrzeć.
Na całej szerokości wizytówki, powyżej zwyczajowej linijki z adresem, widniał rysunek:

coś jakby grota wisząca nad porcelanowym talerzem obok… masła i sterty monet.

— Jaskinia i talerz… — zaczęłam.
— Jaskinia na talerzu. Czyli Cavendish

[10]

!

— Masło i pieniądze… Wartość masła w pieniądzach?
— Mutterworth

[11]

— uśmiechnął się szeroko pan Norton. — Widziałem już w życiu kilka

testamentów, panno Huxłeigh, i coś mi podpowiada, że mamy tutaj do czynienia z przykładem
testamentowej zemsty. Teraz gdy już wiem, że zmarły pan Mutterworth był człowiekiem z
nietypowym poczuciem humoru i słabością do kalamburów, domyślam się, jaką należy obrać drogę
postępowania.

— Mamy do czynienia? — powtórzyłam z lekka oszołomiona.
— Panno Huxleigh, obawiam się, że muszę przewalczyć pani poczciwość.
W jego słowach było coś z podszeptów Irene, która nieraz namawiała mnie do uczynków

diametralnie sprzecznych z moimi pierwszymi, a nawet drugimi i trzecimi odruchami. Pan Norton
patrzył na mnie figlarnym wzrokiem, z chłopięcym wyrazem twarzy, który przystojnemu
mężczyźnie w jego wieku dodaje nieodpartego uroku.

Podniósł zakrytą klatkę z podłogi.
— Trzeba gruntownie zbadać zasób słów tego niezwykłego ptaka. I sporządzić notatki.

Pomogę pani przetransportować, hm, Casanovę, do pani mieszkania, jeżeli podejmie się pani
spisania wszystkiego, co powie, do jutra do, powiedzmy, pierwszej po południu. Wtedy też po panią
przyjdę. Zgoda? — Uśmiechnął się jak Lancelot do Elaine, Pani Nenufarów z Astolat — a każdy,
kto czytał poemat Alfreda Tennysona, wie, jak marnie ona skończyła.

— Tego… potwora — odrzekłam słabo.

— Byłbym pani bardzo zobowiązany. Może dzięki niemu uda się naprawić

niesprawiedliwość…

Jak każdy dobry adwokat, pan Godfrey Norton nie tylko wiedział, kiedy zacząć, ale też

kiedy skończyć. Miałam teraz do wyboru: odwrócić się plecami do damy z mieczem, wagą i
przepaską na oczach — albo przystać na towarzystwo nie— obyczajnej papugi.

Wzruszyłam ramionami i udałam się do większego pokoju, by zabrać stamtąd żakiet. Pan

Norton podążył za mną z dziwnie bezgłośną klatką. Jednokonka zawiozła nas prędko na Saffron
Hill. W tak swobodnej dzielnicy nie podniósł się żaden głos sprzeciwu wobec zainstalowania
Casanovy w moim lokum — pominąwszy jedynie parę nieprzyjemnych okrzyków z wnętrza klatki,
rozkołysanej jak wahadło w zdrętwiałej ręce pana Nortona, kiedy wchodziliśmy po schodach na
czwarte piętro.

— Zostawiła pani wszystko tak, jak było — zauważył ze zdziwieniem pan Norton,

rozglądając się po mieszkaniu.

Sama byłam zaskoczona, widząc tyle rzeczy Irene; wcześniej nie zwracałam na nie uwagi.
— Niewiele ze sobą zabrała — wyjaśniłam. — To prawda, że ma słabość do piękna, ale nie

przywiązuje zbytniej wagi do rzeczy materialnych.

Pan Norton uniósł klatkę i odsłonił Casanovę niczym sztukmistrz ukazujący bez mała

tęczowego gołębia.

— Ciekawe, co by powiedziała o tej tutaj rzeczy?
— Nie mam pojęcia. Proszę postawić tego krzykacza na stole. Niech przynajmniej ma

widok z okna. Ważniejsze od tego, co by powiedziała Irene, jest to, co on sam powie. Mam notować
wszystko, co mu przyjdzie na język?

— Bez wyjątku.
— W takim razie im szybciej zostawi nas pan samych, tym lepiej. Podejrzewam, że ten

pierzasty donżuan ma wiele do powiedzenia.

Kiedy pan Norton wyszedł, nalałam świeżej wody do papuziego poidełka. Trudno wymagać

od ptaka, nawet od papugi, by śpiewał o suchym gardziołku. Następnie usiadłam z papierem i
ołówkiem, skrycie zafascynowana wyzwaniem, jakim było wydobycie z ptaka pełnego zasobu
słownictwa. Postanowiłam zacząć od podstaw, tak jak to czyniłam z dziećmi, będąc guwernantką.

— Polly, chcesz krakersa? — zaświergotałam radośnie.
— Przestań gdakać! — zaskrzeczał Casanova, ostrząc straszny dziób o pręty. Nic

dziwnego, że mosiądz był mocno wytarty.

Skrzętnie zanotowałam „przestań gdakać”. Od czegoś przecież trzeba zacząć.

Rozdział XV

Tako rzecze Casanova

Godfrey Norton czytał mój protokół z ptasiej paplaniny, o szyderczym tytule Casanovy

refleksje o niedostatkach współczesnej mowy, w najętym powozie wiozącym nas do Hammersmith.

— Była pani, jak widzę, zmuszona zapisać kilka wyrażeń nieprzyjemnych dla uszu damy

— skonstatował.

— Mogę tylko dziękować szczęściu i mojemu skromnemu wychowaniu, że nie znam

bardziej ordynarnych znaczeń tych słów. Dzięki temu nawet najgorsze przekleństwa nie budzą
mojego zgorszenia.

— Przypuszczam, że panna Mutterworth również nie zrozumiałaby tej wymowy.
— O, chyba jeszcze mniej niż ja — zaryzykowałam. — Ja przynajmniej miałam okazję

współpracować z…

— Irene Adler? — dokończył za mnie.
— Chodziło mi raczej o kancelarie adwokackie, w których często poznaje się nieobyczajną

stronę życia.

— Zgoda, że większość postępków, które wymagają interwencji prawa, zasługuje na to

miano.

— Jako adwokat powinien pan wiedzieć, że nieobyczajne jest również mieszanie się w

prywatne sprawy — ale tak jak Irene, zrobi pan, jak zechce.

— Czasem liczy się dobra wola — albo raczej ostatnia wola. Uśmiechnął się do mnie po

szelmowsku, ale nie dałam się kupić.

— Jak pan zamierza rozwikłać sprawę testamentu Mutterwortha?
— Liczę na moje niezawodne wyczucie ludzkiego charakteru.
Tylko spojrzałam, bo ileż razy można mu było przypominać, że pomylił się co do Irene. On

jakby odgadł moje myśli.

— W tym wypadku, panno Huxleigh, mamy do czynienia z mężczyzną, pozwoli pani zatem,

że uznam się w tej mierze za bardziej doświadczonego. Nieboszczyk Cavendish Mutterworth był
człowiekiem zgorzkniałym, kawalerem przez całe życie skazanym na bliskość niezamężnej siostry,
aż stali się parą nienawidzących się ludzi, których nie łączy nic prócz wspólnego domu.
Przypuszczam, że papuga — nieprzypadkowo nazwana Casanovą, gdyż, jak się dowiedziałem od
prawników, pan Cavendish miał też cały harem papuzich samic, rozpędzony przez pannę
Mutterworth podczas jego choroby — że owa papuga została kupiona tylko i wyłącznie na złość
pannie Mutterworth.

— Z jakiegoż innego powodu ktokolwiek miałby kupować takiego potwora?
— spytałam ponuro.
— Widzę, że Casanova oczarował panią tak samo jak pannę Mutterworth?
— Przez pół nocy wyciągałam z ust, to znaczy z dzioba tego ptaszyska listę obelżywości,

którą przed chwilą pan przeczytał. Żadna dobrze wychowana dama nie wytrzymałaby godziny w
jego towarzystwie.

— I nie byłaby ani trochę ciekawa tych ptasich urągań?
— Z całą pewnością nie. Gdyby to nie należało do moich obowiązków…
— Bardzo się cieszę, że podjęła się pani tego niewdzięcznego zadania. Ale kiedy już zaczęła

pani słuchać tego stworzenia, czy nie zwróciła pani uwagi na jakieś powtarzające się słowa i
zwroty?

— Owszem. Wszystkie co do jednego plugawe.
— Spostrzegam, że wyróżniła pani te najczęstsze. Może po zobaczeniu domu i całej

posiadłości Mutterworthów nabierzemy lepszego pojęcia.

W tym punkcie z przesłoniętej klatki u mych stóp dobył się zdławiony skrzek i zaczęłam w

duchu rozważać kwestię walorów smakowych duszonej papugi.

Dostrzegałam u mojego pracodawcy podobne symptomy jak u Irene: niecierpliwość,

przyczajona poza ogara czekającego, aż się go spuści ze smyczy i będzie mógł pobiec za lisem, a
także pewien rodzaj upojenia niezwiązanego z mocnymi trunkami.

Takie też emocje, choć w mniejszym natężeniu, towarzyszyły mnie samej, kiedy nachyliłam

się do okienka, by spojrzeć na wyłaniającą się naprzeciw rezydencję pana Mutterwortha.

— Ponure, odludne miejsce — zauważył pan Norton tonem, jakiego z powodzeniem używał

przed sądem dla wywołania dramatycznego efektu.

— Prawie jak Wichrowe Wzgórza — dodałam od siebie.
— Dobrze powiedziane, panno Huxleigh — rzekł półgłosem, rzucając spojrzenie w moją

stronę — gdyż panna Mutterworth sprawia wrażenie osoby mocno zwichrowanej. Biedny
Casanova, musiał patrzeć, jak na jej rozkaz znika jego harem.

— Pan chyba usiłuje zrobić z tej kobiety główną winowajczynię.
— Nie ja, lecz stary Mutterworth. To on napisał w testamencie: Mojej siostrze, Izebel…
— Izebel

[12]

?!

— Obawiam się, że imię dla papugi było bardziej trafione. W każdym razie: Mojej siostrze,

Izebel, zostawiam najcenniejszy mój skarb, papugę Casanovę, by nie musiała rozmawiać sama ze
sobą.

Powóz wjechał w stojącą otworem żelazną bramę i zatrzymał się na końcu podjazdu przed

domem. Kominy na tle posępnego nieba podobne były do zgrai uliczników. Samotny gawron krakał

smętnie na gołej bukowej gałęzi opodal domu. Przebiegł mnie dreszcz.

— To miejsce panią niepokoi?
— To tylko wiatr — odparłam krótko i korzystając z pomocy woźnicy, wysiadłam z

powozu.

Panna Mutterworth czekała w bawialni, do której zaprowadził nas kamerdyner.
— To chyba dom z czasów jakobickich — odnotował pan Norton.
— To tylko pozory — prychnęła staruszka. — Mój brat wybudował go czterdzieści lat temu,

żeby nabrać takich nowobogackich jak pan.

Rozglądał się dokoła z wyrazem niewinnej przyjemności.
— Pierwszorzędna robota. Czy wszystko jest nowe, nawet ogrodzenie i ogród?
— Wszystko ma czterdzieści lat — odrzekła panna Mutterworth, pochylając się w stronę

okrągłego stołu, na którym pan Norton postawił klatkę z papugą. — Mówią, że te ptaki mogą tyle
żyć. A nawet dłużej — dodała z głębokim smutkiem.

— Od jak dawna ten ptak był w posiadaniu pani brata?
— Tylko kilka lat, może pięć.
— Ale pan Cavendish zdążył w tym czasie nauczyć go mnóstwa zwrotów.
— Dziesiątek, a przecież to pyskate ptaszysko już wcześniej znało całą litanię wyzwisk.

Niektórzy twierdzą, że musiało należeć do jakiegoś marynarza. Mój brat bardzo się z nim spoufalił,
karmił go ziarnem i szeptał do ucha coraz to nowe okropności, jakby razem knuli jakąś zbrodnię.

Pan Norton zerknął na mnie spod uniesionej czarnej brwi — przysięgam, że musiał się tego

nauczyć jeszcze w kołysce.

— Czy możemy rozejrzeć się po domu i okolicy?
— Jak pan sobie chce, chociaż jeszcze trochę i nie będę mogła pana wpuścić do środka, bo

nie będzie mój.

— To się okaże — powiedział pan Norton, podnosząc klatkę z papugą ze stołu. Poprowadził

mnie w stronę hallu wejściowego, gdzie dwie pary schodów rozwidlały się i spotykały znowu na
górze.

— To jego własna budowla — szepnął do mnie i mrugnął.
Podążyłam w ślad za nim na górę, opierając rękę na orzechowej balustradzie, dopóki się nie

zorientowałam, że na każdym słupku wyrasta twarz wykrzywiona groteskowym grymasem. Kiedy
wspomniałam o tych maszkaronach panu Nortonowi, tylko pokiwał głową i wskazał na gipsowy
fryz pod sufitem hallu.

Widniał na nim ów dziwaczny piktogram z wizytówki pana Cavendisha, po wielekroć

powtórzony w gipsie.

Na drugim piętrze służąca zaprowadziła nas do pokojów zmarłego gospodarza, gdzie nawet

nocnik zdobiła wykrzywiona twarz — oraz para uniesionych dłoni pełniących funkcję uchwytów.
Nie byłam pewna, czy zwrócić na to uwagę pana Nortona, który właśnie odkrywał papugę i stawiał
klatkę na przygotowanym pustym stojaku.

— Dzi! — Casanova jakby odchrząknął i przemknął po żerdzi, aż dotknął prętów

pomarszczoną stopą. — Dziwnie — zaskrzeczał, nadstawiając opierzonych uszu w moją stronę.

— Bardzo dziwnie — zgodziłam się.
— Szybko się uczy — powiedział z uznaniem pan Norton, pocierając dłonie. — Używałaś

tego słowa w powozie i proszę — spodobało mu się.

— Dziwnie się tutaj czuję.
Rozejrzałam się po sypialni, poruszona myślą, że całkiem niedawno zmarł tu człowiek, co

prawda w sposób naturalny.

Powietrze w pokoju miało cierpki zapach choroby i rozkładu. Zauważyłam laskę opartą w

ciemnym kącie, koszulę nocną i czapkę zmarłego złożone u stóp łóżka z baldachimem.

— Niech spojrzę jeszcze raz na pani listę — odezwał się w zadumie pan Norton.
Z szelestem rozprostował kartkę, a Casanova nieco się przybliżył, aby dobrze słyszeć każde

słowo.

— Tippecanoe i skarb — przeczytał w zadumie pan Norton.

— Idź się utop! — zaskrzeczało ptaszysko. — Idź się utop!
— Tippecanoe — powtórzyłam głośno, gdyż bardzo chciałam wnieść jakiś wkład do naszej

wyprawy. — Czy to nie amerykańskie?

— Jeśli się nie mylę, to chyba amerykański slogan polityczny sprzed wielu lat. Tippecanoe i

Tyler. Ale canoe to także indiańskie czółno z kory brzozowej.

— Tippecanoe i skarb. To bardzo w stylu pana Mutterwortha.
— Jaki pan, taki kram. — Pan Norton niebacznie wetknął wskazujący palec między pręty

klatki. Papuga doskoczyła do niego, zacisnęła na nim stalowoszary dziób i tym razem to pan Norton
załopotał i zaskrzeczał.

— Mocny dziób!
— Przestań gdakać! — odkrzyknął Casanova.
Podeszłam do okna i otworzyłam je na oścież, by odetchnąć świeżym powietrzem i

zapomnieć na chwilę o tym upierzonym mięsożercy.

Wyjrzawszy na dół, napotkałam uśmiechnięte spojrzenia zielonych twarzy — krzewów

ukształtowanych w nieludzkie oblicza, biegnących szpalerem w stronę właściwego ogrodu
skupionego wokół sztucznego stawu i przestronnej drewnianej altany w kształcie ptasiej klatki.

— Cóż to za przedziwny ogród! — zdumiałam się na głos.
— Te twarze… „ni zwierzęce, ni ludzkie” — zacytowałam Edgara Allana Poego, jednego z

moich ulubionych poetów.

— Maszkary.
Pan Norton natychmiast zjawił się u mojego boku, co bardzo mi się spodobało. Współcześni

mężczyźni jakby zatraci li dawną rycerskość względem kobiet. Z drugiej strony wcale nie byłam
pewna, czy to moje groźne położenie przyciągnęło go do okna, czy może jednak zatrważające
odkrycie, jakiego dokonałam.

— Twarze… tak. Ni zwierzęce, ni ludzkie, lecz… ptasie, Penelope! — wykrzyknął w

zachwycie, trochę się zapominając.

— Brawo! — dodał, poklepując mnie po ramieniu w sposób tyleż familiarny, co bezmyślny.

— Byłem przekonany, że wskazówek należy szukać wewnątrz domu. Jak wpadłaś na to, żeby
szukać w ogrodzie?

Jak na to wpadłam? Przypomniało mi się, jak Irene głowiła się nad tym, gdzie na wpół

obłąkany starzec mógł ukryć swój najcenniejszy skarb — i zdałam sobie sprawę, że całkiem
nieświadomie posłużyłam się jej metodą. Wyjrzałam poza więzienny pokój, ku światu i otwartej
przestrzeni. Nie mogłam jednak przyznać przed Godfreyem Nortonem, że natchnęła mnie sprawa
jego ojca nieboszczyka.

— W domu nie zauważyłam nic interesującego — odparłam krótko i stanowczo.
Pan Norton najpierw pokiwał, a potem, spoglądając na ogród, pokręcił głową. Tymczasem

dwóch ogrodników w obszernych i uwalanych gliną spodniach szło z nożycami ku ozdobnym
krzewom.

— Zdążyliśmy w ostatniej chwili — powiedział pan Norton.
— Te krzewy podzielą los papuziego haremu. To przecież nieodżałowane towarzyszki

naszego Casanovy, poznajesz je? A tam, na końcu, siedzi on sam, kropka w kropkę.

Powtórnie przyjrzałam się zielonym twarzom o garbatych nosach, z liśćmi uniesionymi jak

pióra. Pan Norton miał rację. Na końcu alejki, w idealnej proporcji do klatkowej altany, przycupnął
najbardziej siwy i potargany okaz — zielony Casanova w pełnej krasie, z rozpostartym jednym
skrzydłem, iskający sobie zmierzwioną pierś.

Prędko zeszliśmy na dół i wybiegliśmy do ogrodu. Po drodze pan Norton czytał z mojej

listy:

— „Zamknij dziób, chlup, chlup, chlup” — czyżby pan Mutterworth rozpijał papugi?

„Zielone” — to chyba te krzewy?

— Staw! — wykrzyknęłam, przystając w deszczu opadających liści. Ogrodnicy na

drabinach cięli już w najlepsze.

— Zielone, czyli dolary! — podchwycił pan Norton. Spojrzeliśmy na siebie w niemym

zachwycie.

Mniej więcej pół godziny później dwaj ogrodnicy pod okiem pana Nortona wydobyli ze

stawu klatkę zawiniętą w ceratę. Wówczas z otwartego okna sypialni dobiegł wrzask:

— Tippecanoe i skarb!
Po przeniesieniu klatki do salonu okazało się, że kryje ona wewnątrz dużą ilość

amerykańskich dolarów, zbiór rzadkich znaczków i monet, kilka paczek papierów dłużnych
najsolidniejszych angielskich firm oraz wiele innych wartościowych dokumentów. Panna
Mutterworth krążyła wokół zdobnej chusty, na której wykładano wszystkie skarby, i szczebiotała w
podnieceniu. Wreszcie klatkę całkiem opróżniono. Była mocno zardzewiała, lecz cerata uchroniła
znaczki, monety i papiery przed zniszczeniem.

Kiedy już była pusta, pan Norton pod wpływem impulsu obrócił ją do góry dnem.
— Jeszcze jedna wskazówka — oznajmił — choć nie potrafię jej odczytać. Przyłożyłam do

oka moje wierne pincenez i wpatrzyłam się w słowo, nazwisko producenta, wyryte w pokrytym
rdzą metalu.

— Tyler. Tippecanoe i skarb Tylera! — wyrecytowałam równocześnie z panem Nortonem.
Cichy i skrzekliwy głos zawtórował nam z głębi domu.

Rozdział XVI

Wieści z zagranicy

To prawda, że raz wypowiedziane słowa często nas później prześladują — ale z pewnością

nie drażnią uszu tak bardzo jak papuga.

Panna Mutterworth, jak łatwo się domyślić, nie miała ochoty zatrzymać Casanovy jako

jeszcze jednego skarbu po bracie.

— Zawsze chciała pani mieć kanarka, panno Huxleigh — podchodził mnie pan Norton.

Byliśmy z powrotem w kancelarii, pracy było w bród, a wisząca tuż obok mnie klatka z papugą nie
pomagała mi się skupić. — Kto wie, czy Casanova nie ukrywa przed nami talentu muzycznego.

— Śmiem wątpić — odparłam z niesmakiem, lecz koniec końców, z braku innych

kandydatów, ptaszysko trafiło pod moją opiekę.

Nie chciałam słuchać jego syrenich skrzeków podczas pisania na maszynie w biurze pana

Nortona; pozostało więc wybrać mniejsze zło i zabrać ptaka do domu. Przynajmniej miał pióra i
głos, jakkolwiek nieprzyjemny, a ja — o czym bez przerwy mi przypominał z półokrągłego
wykuszu, w którym go umieściłam — zawsze „chcia— łam ka— narr— ka, chcia— łam ka— narr
— ka!”.

Przyznaję, że przyzwyczaiłam się do jego towarzystwa i myśl, iż mógłby się dostać w

nieżyczliwe ręce, była mi nieprzyjemna. Często zastanawiałam się, co by na to powiedziała Irene;
zapewne nauczyłaby go palić papierosy. Wkrótce jednak Casanova zszedł na dalszy plan.

Przeglądając moje pamiętniki z roku 1886, stwierdzam, iż nic lepiej nie podsumowuje

szybkich zwrotów zagranicznej kariery Irene Adler niż jej własne listy, w których zdawała mj
relację z najważniejszych wydarzeń.

Dlatego też przytaczam jej słowa bez ingerencji; pozwoliłam sobie jedynie poprawić kilka

potknięć ortograficznych i przestankowych. Irene Adler pisała tak, jak mówiła i żyła: bystro i z
polotem, lecz niezbyt starannie. Ponadto w stosownych miejscach dodałam swoje adnotacje.

Dramaturgię pierwszego Wielkiego Wydarzenia, z dwudziestego pierwszego stycznia 1886

roku, opisała zielonym atramentem na trzech stronach peluru:

Moja Droga Nell!
Najnowsze dobre wieści wprawią Cię w zdumienie. Wybacz mi, proszę, ten niepewny

charakter pisma, zapewne szokujący dla mistrzyni maszynopisania; piszę do Ciebie wprost z
jadącego pociągu. W dodatku, przyznaję, serce wciąż jeszcze bije mi dość nierówno. Trudno
wyciszyć umysł wśród łoskotu pociągowych kotłów i łomotania mojego własnego wewnętrznego
bębenka.

Jesteś pewnie ciekawa, dokąd tym razem zmierza twoja wędrowna przyjaciółka. Daleko,

moja droga Nell, jak przystało na niespokojną duszę! Aż do… nie wiem, czy dasz wiarę! Zacznę
może od tego, że nie jestem już związana z mediolańską La Scalą. Po moim niedawnym debiucie ^
doszło do pewnych nieporozumień wśród sopranistek. Dość powiedzieć, że znalazłam utłuczone
szkło w mojej puder— niczce. Niech ci to wystarczy. Moje tamtejsze koleżanki sopranistki to w
końcu Włoszki, trudno od nich wymagać powszechnie przyjętej uprzejmości, bo ta — jak twierdzą
— kłóci się ze sztuką. Mamma mia, że tak to ujmę.

Ale przeciwności tylko przysporzyły mi szczęścia. Przekraczam Alpy niczym Hannibal, tyle

że na pokładzie wielkiego czarnego słonia o napędzie parowym. Niebawem przemknę przez
Austrię, Morawy i kawałek Śląska, by zostać primadonną w Operze Warszawskiej! Tak, tak, twoja
przyjaciółka i współlokatorka będzie diwą — nareszcie! Jestem uradowana bez miary. Upojona!
Lecz kończy mi się atrament…

(W tym miejscu jej słowa przechodziły w chmurę zielonych kropelek powstałych od

potrząsania piórem, jak gdyby takie znęcanie się nad wyschniętym narzędziem mogło dać taki sam
skutek jak zanurzenie go w świeżym inkauście — P.H.).

O. Napiłam się atramentu i mowa mi wróciła. Jestem właśnie jak to pióro, moja Penelope:

mam wszystko, czego mi trzeba, i chcę obdarzyć świat najpiękniejszymi słowy i muzyką. Nie tylko
koguty umieją piać z zachwytu!

Ponownie zawdzięczam moje szczęście rekomendacji pana Dvoraka, któremu bardzo

zaimponował mój głos — oraz smykałka do języków. Oczywiście, Warszawa to nie to samo co
Wiedeń. Ach, marzę o wspaniałym życiu w mieście Franciszka Józefa i cesarzowej Eugenii — ale
słyszałam, że w Warszawie sporo osób zna niemiecki, i mam nadzieję, że będę mogła śpiewać w
języku, który znam, zamiast uczyć się na dokładkę polskiego — i całe szczęście, bo te wszystkie
spółgłoski wychodzą mi już bokiem.

A zatem będę primadonną! Moja droga, jaki to triumf dla głosu takiego jak mój, do którego

bez przerwy przyczepia się niewłaściwe nazwy: „kontralt” — jak gdybym pragnęła do końca życia
śpiewać role wiernych matek i cygańskich staruszek — albo „mezzosopran” — który co prawda
stwarza widoki na pyszne partie „w spodniach”, czyli role kobiet przebierających się za mężczyzn
— a wiesz dobrze, że to moja mocna strona — ale nie daje większych nadziei na role
pierwszoplanowe. Tak czy inaczej, dyrektor Opery Warszawskiej, usłyszawszy hymny pochwalne
na moją cześć z ust pana Dvoraka, postanowił obejrzeć mój debiut w La Scali — i stało się! Będą
teraz musieli dostosować repertuar do mojego stylu i głosu, ot co.

(W tym miejscu Irene popada w podróżniczą dygresję na temat rozległych krain Cesarstwa

AustroWęgierskiego i środkowej Europy, wygłaszając peany, które więcej mówią o entuzjazmie
autorki aniżeli o faktycznych urokach tamtejszych wiejskich krajobrazów. Przechodzę więc do
następnego listu, w którym Irene opisuje klimat życia w Warszawie — P.H.).

No, no! Warszawa jest dużo piękniejsza, niż się spodziewałam. Zdawało mi się, jak chyba

większości Amerykanów, że Europa to jakby lustrzane odbicie Stanów Zjednoczonych — że i tutaj
wysoka cywilizacja skupia się u wybrzeży Atlantyku, a dalej ciągną się już tylko pustkowia.
Myślałam, że podróż tak daleko na wschód będzie jak wyprawa na amerykański Dziki Zachód.

Owszem, jest jakaś dzika świetność w Polakach i w tym mieście, które pamięta czasy

najazdów Dżyngis -chana. To szlachetni ludzie, którzy kochają pokój prawie tak bardzo — ale nie
tak bardzo — jak własny kraj. Symbolem Warszawy jest syrena, pół ryba, pół kobieta uzbrojona w
tarczę i miecz! Podobno syreny wabią mężczyzn w śmiertelną pułapkę swym nieziemskim głosem
— jeżeli tak, to nie wątpię, że ta waleczna syrena warszawska, zbrojna w miecz i krtań, mogłaby
śpiewać w La Scali!

Tak jak Londyn ma Tamizę, tak i Warszawa ma swoją rzekę, a jej poblakłe żółte budynki

wyglądają wesoło nawet w niepogodę. Stare Miasto jest urocze, podobnie jak tradycyjne ludowe
stroje. Z pewnością czeka mnie występ w jakiejś pastoralnej operze w krótkiej spódnicy godnej
cyrkowego ujeżdżacza. Polski hymn narodowy nie jest żadną uroczystą pieśnią procesjonalną, tylko
żwawym mazurkiem, podobnym do tych, jakie komponował niezrównany Chopin.

Nawiasem mówiąc, geniusz Chopina nie był dziełem przypadku; to kraj przepojony

muzyką. Nawet proste wiejskie melodie to hołd składany szemrzącym strumykom, turkotowi
kołowrotka i beczeniu owiec.

Ale mimo tych wiejskich korzeni (dość egzotycznych z amerykańskiego punktu widzenia)

muzyka jest w tym kraju prastarym bóstwefn i ma wiele świątyń. Dużo tu wspaniałych parków i
pałaców, a Opera Warszawska to już prawdziwy rokokowy przepych — stoi nad wodą, zapewne po
to, by te waleczne syreny mogły przyłączać się do śpiewu.

(Pomimo długiej znajomości z Irene Adler nie jestem wielbicielką opery. Większość jej

listów zawierała szczegółowe opisy mozolnych prób i podniecenie towarzyszące spektaklom
premierowym. Pominę techniczne detale i przejdę od razu do fragmentów o polskim społeczeństwie
— P.H.).

Nieszczęsna Polska straciła swych monarchów, choć kilku wciąż jeszcze panuje nad ulicami

z wyniosłych cokołów. Lecz mimo to, droga Nell, udało mi się poznać pewnego króla!

Z pewnością uniosłaś brwi w niedowierzaniu i muszę teraz wysłowić się precyzyjniej, aby

się nie narazić na zarzut przesady. Dobrze więc. Człowiek ów nie jest w istocie królem — lecz jest
następcą tronu. Nie jest Polakiem, ale Niemcem. A jego królestwem nie będzie ani Polska, ani
Niemcy, lecz — Czechy, zwane również Bohemią!

Czy już dość Cię skonfundowałam, moja zacna Nell? Człowiek, o którym piszę, to Wilhelm

Gottsreich Sigismond von Ormstein, wielki książę CasselFelstein i przyszły król czeski. (Po takim
sznurze obco brzmiących słów ucieszy Cię zapewne, że znajomi mówią na niego Willie).

To swojsko brzmiące zdrobnienie jest w istocie bardzo potrzebne, gdyż osoba księcia może

na pierwszy rzut oka bardzo onieśmielać. Mierzy prawie dwa metry, a tężyzna jego ciała idzie w
parze ze wzrostem. Oczy ma bardziej niebieskie niż tutejsza rzeka Wisła, przede wszystkim jednak
bardzo gustuje w przedstawieniach operowych. Co niedzielę zabiera mnie na przejażdżkę otwartym
powozem, którego drzwi ozdabia rodowy herb von Ormsteinów (nawiasem mówiąc, wygląda dość
jarmarcznie), wzdłuż ulicy Miodowej, gdzie przechadzają się najzamożniejsi mieszkańcy miasta.
Takie przejażdżki budzą, rzecz jasna, nie lada zainteresowanie. Książę nie jest może zbyt dowcipny,
ale to chyba mankament wspólny ludziom królewskiego urodzenia.

Często widuję się także z Antoninem Dvorakiem. I chociaż ambicjami wybiegam na zachód,

w stronę Wiednia czy nawet Paryża, to pan Dvorak ostatnimi czasy namawia mnie, bym przyswoiła
sobie więcej czeskich pieśni jego autorstwa. A że mam pewną łatwość do języków, nie wyłączając
tych, w których kaleczy się spółgłoski, spełniam jego zachcianki — bądź co bądź to znamienity
kompozytor o wielkiej renomie w Londynie. Z drugiej strony jednak nie zamierzam trwonić życia i
talentu „na prowincji”, choćby i w królewskim towarzystwie.

(W takich fragmentach doczytywałam się od razu chęci powrotu mojej przyjaciółki. Szybko

jednak straciłam nadzieję, gdyż kolejne listy traktowały o jej roli w szykowanej premierze Carmen;
pisała, że zatrudniła niemieckiego nauczyciela śpiewu, by jak najlepiej nauczyć się cyklu pieśni
Schumanna, jakby stworzonych dla jej głębokiego, ciemnego głosu; pisała o tańcach, kolacjach i
przejażdżkach w towarzystwie Williego… Nie byłam więc zaskoczona, kiedy pewnego
grudniowego dnia, gdy rok 1886 skurczył się do dwóch kartek kalendarzowych, przyszedł ważny
list ogłaszający nagły zwrot w planach Irene — P.H.).

Nareszcie wyruszam z powrotem na zachód, moja droga Penelope — choć bliżej, niż

przewidywałam. Za namową pana Dvoraka — który potrafi być dość zaskakująco władczy —
postanowiłam zostać primadonną nowej Opery Narodowej w Pradze. (Tak, będę śpiewać wyłącznie
po czesku, wyjąwszy koncerty. O tym, jak duże to będzie wyzwanie, niechaj świadczy imię mojej
garderobianej: Petronilla Anckvicz — w całym nazwisku są tylko dwie samogłoski!).

Książę, oczywiście, również był niezwykle przekonywający. Zapewnia, że Praga to stare i

światowe miasto i że nie będę tęsknić za Warszawą ani nawet za Londynem. (Zawsze jednak będę
tęsknić za Tobą, moja droga; nawet książęta nie zdołają mnie przekonać, bym zapomniała o mojej
najlepszej i najbardziej oddanej przyjaciółce!).

Nie sposób wyrazić, moja kochana Nell, jak bosko się czuję, teraz gdy już nie tylko nie

muszę się martwić o chleb, ale wręcz jestem obsypywana kwiatami. Fetowana, chwalona,
rozpieszczana, sowicie opłacana i traktowana jak królowa. Wreszcie znalazłam swoje miejsce na

tym świecie i choć przebywam w obcym kraju wśród obcych ludzi, to czuję się jak w domu.

Jeżeli się o mnie martwiłaś z powodu tych dalekich i egzotycznych wojaży, teraz już nie

musisz. Pozostaję Twoją szczerze oddaną i dozgonnie wdzięczną przyjaciółką (lecz chyba
nieprędko ujrzę znowu Londyn), Irene (W tym miejscu, na samym końcu listu, atramentowe słowa
nieco się rozmazały, lecz nie tyle z winy autorki, ile z powodu melancholii osoby czytającej… —
P.H.).

Rozdział XVII

Wolanie o pomoc

Pąki gęstniały na każdej nagiej gałęzi, pokrywając drzewa delikatnym woalem zieleni. Nie

padało, lecz wilgotne kamienie brukowe lśniły jak lukrecja w bladym świetle. Mgła znad rzeki
włóczyła się po uliczkach Tempie, gdy spiesznym krokiem zmierzałam do kancelarii pana Nortona.

Pora była wczesna, lecz drzwi zastałam otwarte, a pan Norton, ubrany i wyczesany, siedział

w gotowości za biurkiem i kontemplował otwarty kufer, który wraz z Irene uratowałyśmy przed
wiecznym pochówkiem Pod Jaworami. Była wiosna roku 1887, a więc mijał już rok, odkąd Irene
opuściła mieszkanie przy Saffron Hill, powierzając to brzydkie znalezisko pieczy pana Nortona.

— Droga panno Huxleigh, wcześnie się pani dzisiaj zjawia! Przyłapała mnie pani na

roztrząsaniu starej zagadki. Proszę jeszcze raz spojrzeć do środka, może tym razem coś pani
zauważy.

Nie wydawał się zadowolony, że go zastałam z tajemniczym kufrem; od dłuższego czasu

wcale o nim nie wspominał. Byłam jednak zbyt zaprzątnięta własnymi wiadomościami, by się nad
tym zastanawiać.

— Nie jestem zbyt dobra w rozwiązywaniu łamigłówek — zaczęłam.
— Nonsens! To pani zainteresowanie ogrodem Mutterwortha i ukrytymi tam wskazówkami

przypomniało mi o tym kufrze. Mój ojciec, podobnie jak Cavendish Mutterworth, był
zdziecinniałym starcem, może więc rozumowali w identyczny sposób. Jeśli zastosujemy taki sam
brak logiki do przedmiotów, które pozostawili, może zdołamy… Ale panno Huxleigh, pani jest
jakaś blada! Proszę usiąść, mniejsza o ten kufer. Czy dobrze się pani czuje?

— Dziwnie — przyznałam. — Od wczoraj, kiedy otrzymałam ten list od Irene… list! To

chyba za dużo powiedziane…

— Niech spojrzę — powiedział, wyrywając mi kopertę z dłoni. Zaraz jednak się zatrzymał.

— Przepraszam panią. Przyzwyczaiłem się, że dzielę pani troski jak brat. Nie mam prawa pani
wypytywać ani się wtrącać.

— Ach, kiedy ja bardzo chętnie poznam pańską trzeźwą i wyważoną opinię. Taka jestem…

zamroczona. Przychodząc tu dzisiaj, czułam się omalże jak klientka — bo rzeczywiście potrzebuję
rady.

— Pani mówiła o liście — rzekł po chwili, ostrożnie wyjąwszy kartki z koperty. — Ale to

przecież ledwie kilka zdań.

— Właśnie to mnie zaskoczyło. Irene jest na ogół bardzo wylewna. A te puste strony…
Przybliżył papier do okna, do światła sączącego się przez całun szarej mgły, i przeczytał na

głos kilka pospiesznie skreślonych słów, które wypełniały całą pierwszą stronę: „Nell — jak
najprędzej przyjedź do Pragi! Potrzebuję cię, Irene”.

Pan Norton obrócił się twarzą do mnie. Za jego plecami mgła napierała na szybę jak widmo.

Nie mogłam nic wyczytać z jego zaciemnionej twarzy.

— Przy tak zwięzłej wiadomości szybciej i rozsądniej byłoby nadać ją telegrafem, chyba

że…

— Otóż to — wyprostowałam się na brzegu krzesła i zacisnęłam dłonie na torebce. — Irene

pisze do mnie prawie co tydzień. Kolejny list raczej nie zwrócił niczyjej uwagi, za to kablogram…

— Kablogram mógłby wzbudzić podejrzenia, ale jeszcze jeden gruby list — już nie, stąd te

puste strony.

— Ale… kto miałby coś podejrzewać? I co sprawiło, że bała się wysłać zwykły kablogram?

Pisała, że Praga to nowoczesne miasto…

— W porównaniu z czym? — spytał. — Te wszystkie wschodnioeuropejskie ksiąstewka to

tylko frędzle na halkach większych mocarstw: Rosji, AustroWęgier, a nawet Turków. pani
przyjaciółka porusza się po śliskim gruncie, a nigdy nie stroniła od ryzyka.

— O nie! Irene ostatnio prowadzi bardzo ustatkowane i… konwencjonalne życie. Śpiewa w

Operze Narodowej w Pradze…

— Nazywanej „Narodową” tylko dlatego, że Czesi wymusili na Austrii tolerowanie ich

rodzimego języka obok zwycięskiego niemieckiego. Ten sielankowy kraj z bukoliczną operą to w
rzeczy samej oko politycznego cyklonu!

— Irene przyjaźni się z królem! A raczej z przyszłym królem! Może chyba liczyć na jego

pomoc?

— Ach.
Godfrey Norton starannie złożył list i schował go do koperty. Poczułam się nagle

opuszczona.

— To nie tak, jak pan myśli! — odparowałam, prawie gniotąc zwrócony mi list.
— Może i nie — odrzekł z pewną rezerwą w głosie — ale sytuacja z pewnością

przedstawia się inaczej, niż pani przypuszcza.

Niespodziewanie położył rękę na moim ramieniu.
— Moja droga… panno Huxleigh. Zamiast trzeźwo oceniać rzeczywistość, patrzy pani na

świat zaślepionymi oczyma przyjaciółki. Nic dziwnego, że przyzywa panią do siebie tak naglącym
tonem, najpewniej uwikłała się w jakąś dworską intrygę lub co najmniej powstanie chłopskie. A
może przyszły król zawiódł jej oczekiwania. Cokolwiek stało się przyczyną jej zmartwienia, jako
pani przyjaciel oraz… adwokat… będę panią odwodził od tej podróży.

— Kiedy ja muszę! Muszę!
— Sama? Do nieznanego kraju, nie wiadomo w jakiej sprawie? Powinna była przynajmniej

wyjaśnić…

— Widocznie bała się, że ktoś przechwyci ten list!
— Skoro miała powody do takich obaw, to niechże się pani zastanowi, co to oznacza! Jeśli

rzeczywiście znalazła się w tak trudnym położeniu, to nie powinna pani do tego narażać jeszcze
siebie. Jeżeli to ulży pani sumieniu, może jej pani wysłać wiadomość…

— Irene umie wysłać telegram — oznajmiłam, wstając. — I wie, że ja mogę wysłać

telegram do niej. Ale nie o to mnie prosi, chce, abym do niej przyjechała — i to jak najprędzej! I tak
zrobię.

Cisza trwała długą chwilę.
— Nie mogę tego pochwalić — powiedział w końcu. — Moja matka była nieustępliwą

kobietą i słono za to zapłaciła. Nie spodziewałem się po pani takiej determinacji.

— Ja też nie — wyznałam. — Stało się coś złego, skoro Irene nie może sobie z tym

poradzić.

— A czy pani sobie z tym poradzi? Zesztywniałam.
— Być może. Irene nie zwracałaby się o pomoc do kogoś, w kogo nie wierzy.
To go skłoniło do zastanowienia się.
— Zapewne ma pani rację. No dobrze.
Westchnął głęboko, a ja złagodniałam na twarzy. Widać było, że się o mnie troszczy. Nie

spotkałam w życiu wielu osób, które by się o mnie troszczyły w jakikolwiek sposób, nie licząc
Jaspera Higgenbottoma — i jeszcze jednej osoby, o której nie śmiem wspomnieć. Tym bardziej
więc musiałam okiełznać strach i odpowiedzieć na zagadkowe wezwanie Irene.

Godfrey Norton obracał w palcach złoty łańcuszek od zegarka, jakby rozmyślając o naturze

czasu. Wreszcie i on powziął decyzję.

— Zajmę się wszystkim, co związane z pani wyjazdem, a będzie z tym trochę pracy. Proszę

tylko nie zapomnieć, jak się nadaje telegram, bo spodziewam się, że napisze pani do mnie
natychmiast po przyjeździe — a może wcześniej, w razie gdyby zaszły jakieś nieprzewidziane

zdarzenia.

— Oczywiście! Jest pan bardzo uprzejmy.
— Godfrey — rzekł krótko. — Każdy, kto ma odwagę zignorować moją szczerą radę,

powinien się do mnie zwracać po imieniu.

Spuściłam wzrok i wyciągnęłam rękę przed siebie.
— Nell.
Uścisnęliśmy sobie dłonie. Na koniec spojrzał na mnie z czułością i pokręcił głową.
— Mam tylko nadzieję, że panna Irene Adler wie, co robi. Obawiam się, że droga, którą

pani wybrała, prowadzi w sam środek strasznej zawieruchy.

Jak się miało wkrótce okazać, co do tego pan Norton — to znaczy Godfrey — miał rację.

* * *

Z pomocą Godfreya opłaciłam czynsz na kilka tygodni wprzód, zamknęłam mieszkanie na

klucz i niedługo potem wyruszyłam ze stacji Charing Cross w kierunku Dover, stamtąd
przepłynęłam do Ostendy, a dalej podróżowałam na wschód pociągami, krętym szlakiem przez
Brukselę, Kolonię, Frankfurt i Norymbergę.

Uśmiechałam się do własnego odbicia w oknie przedziału, wspominając, jak tuż przed

wyjazdem zwróciłam Godfreyowi uwagę na konieczność znalezienia zastępczego mieszkania dla
niesfornego Casanovy.

— Jak to? Czy nie można…? — zaczął mówić zdziwiony.
— Sprzedać pamiątki po tamtej sprawie? W dodatku z dnia na dzień? Nigdy.
— Na pewno ktoś…
— Nie mam odpowiednich przyjaciół. Godfrey. — Skrzywił się na dźwięk swojego imienia.

— Teraz ty będziesz musiał się zająć Casanovą. Na pewno trochę ożywi kancelarię podczas mojej
nieobecności.

Godfrey jęknął.
— Uczyłam go abecadła, bo ileż można słuchać samych wyzwisk. Po trzy litery. Ostatnio

przerabialiśmy j, k, I .

— Zmiłuj się, Nell. Zanim wrócisz, dostojny Casanova wpędzi mnie w obłęd.
— Nadchodzi czas próby dla nas obojga: ja muszę stawić czoło niebezpieczeństwu za

granicą, a ty — w domu.

Na tym sprawa się zamknęła. Lecz nawet myśl o Godfreyu zmuszonym dzielić swoje

kawalerskie życie z Casanovą nie potrafiła mnie zająć dłużej niż na kilka chwil, gdy tak jechałam z
gwizdem przez Europę, by odpowiedzieć na tajemnicze wołanie o pomoc.

Ren prezentował się niezmiernie malowniczo, lecz moje obawy mąciły każdy, nawet

najładniejszy pejzaż. Nie zatrzymywałam się nigdzie po drodze, spałam w pociągach, kołysana do
snu miarowym stukotem kół na torach jak niemowlę usypiane grzechotką. Wyobrażałam sobie Irene
piszącą do mnie z pierwszego etapu tej tasiemcowej podróży; spoglądającą na te same krajobrazy
— na pofałdowane lasy i ruiny zamkowych wież sterczących na wzgórzach jak palce artretyka.

Nic nie było w stanie odwieść mnie od celu wyprawy, nawet przepełniony wagon, który

niósł mnie i szesnaście innych osób z Norymbergi do Pragi w chmurze aż nazbyt swojskich
zapachów.

Na pierwszy rzut oka Praga była kłębowiskiem łamanych dachów, wież i średniowiecznych

budynków otaczających rzekę zwaną Wełtawą. Mosty spinające oba brzegi niczym szczeble drabiny
przywodziły na myśl Wenecję, a okazały zamek na wzniesieniu nasuwał skojarzenie ze śliwką na
świątecznym puddingu. Ta wielka barokowa bryła to niechybnie jeden z największych pałaców
Europy. Rozdziawiłam usta na myśl, że moja przyjaciółka przyjaźni się z człowiekiem, który kiedyś
zasiądzie tam na tronie — nawet jeśli jego królestwo będzie małe i, co tu dużo mówić, nieco
bajkowe.

Otrząsnąwszy się z tego zdumienia, zwróciłam się myślami ku kwestiom praktycznym:

należało znaleźć Irene. O Teatr Narodowy zaczęłam pytać jeszcze w pociągu. Wysiadając w Pradze,
wiedziałam już, że stoi on nieopodal mostu Karola. Na dworcu skinieniem dłoni poprosiłam

tragarza, by zajął się moim bagażem, a sama udałam się pieszo w głąb miasta.

Nie przeszkadzała mi nieznajomość języka, gdyż wystarczyło iść brzegiem rzeki. Kręte

średniowieczne uliczki zmawiały się przeciw mnie i próbowały wywieść — czy też wywabić — nie
wiadomo dokąd, lecz w końcu wypatrzyłam ogromną budowlę z rzędem stłoczonych spółgłosek na
frontonie. Weszłam dziarsko do środka i po chwili znalazłam się w ciemnym i pustym hallu.

Nikt mnie nie zatrzymywał. Ostrożnymi krokami przemierzyłam pluszową wykładzinę i

przecisnęłam się przez pozłacane drzwi. Przed moimi oczyma ukazała się w całej okazałości sala
operowa, niczym pudełko pralinek, z którego zdjęto pokrywę. Wszystko błyszczało pozłotą jak
słodycze zawinięte w ozdobny papierek. Podziwiałam czerwony aksamit foteli oraz kurtyny, a w
głębi sali, tuż pod sceną, dostrzegłam grupkę ludzi na widowni.

Na skąpo oświetlonej scenie rysowały się jakieś malutkie postacie, drobne jak marionetki.

Ruszyłam wzdłuż opadających rzędów krzeseł, wsłuchując się w niemelodyjne głosy, to
wzmagające się, to znów cichnące. Śpiewano głównie w gardłowym czeskim narzeczu, którego
nasłuchałam się z bliska w pociągu. Ale też co jakiś czas wśród władczych męskich tonów
odzywało się jakieś angielskie słowo. A w odpowiedzi rozlegał się kobiecy głos mówiący — tak! —
po angielsku…

Irene!
Popędziłam ku scenie, nieco się zapominając, taka byłam szczęśliwa, że ją widzę zdrową i

pracującą. Uczestnicy próby jeden po drugim odwracali się w moją stronę.

Irene obróciła się na końcu — wyglądała tak samo, ale… inaczej. Jej fryzura, misterny splot

loków i warkoczy, powstała z pewnością przy pomocy służącej; wytworny, lecz spokojny strój był
ponad codzienne zmagania z igłą i nożyczkami. Kiedy jednak podeszła do niezapalonej rampy i —
mimo że dzieliła nas głęboka fosa orkiestrowa — wyciągnęła do mnie ręce, uśmiechała się jak
dawniej.

— Moja droga Nell, jak miło, że przyszłaś — powiedziała z takim wyrazem twarzy, jakbym

mieszkała nie za morzem, lecz za rogiem.

W jej głosie nie było słychać najmniejszego zaskoczenia.

Rozdział XVIII

Zatruty spokój

Rozejrzałam się po eleganckim apartamencie.
— To chyba jednak nieprzyzwoite…
— Przyzwoitość! Typowo angielskie pojęcie. Nie słyszałam tego słowa od roku. — Irene

roześmiała się i położyła stopy na szezlongu obitym brokatem ze złotymi wzorami. Popatrzyłam na
jej wąskie satynowe pantofle. Musiały kosztować przynajmniej dziesięć funtów.

— Sześćset pięćdziesiąt koron — oznajmiła, spostrzegłszy, że utopiłam w nich spojrzenie.
Przepych, w jakim teraz mieszkała, przyćmiewał wystrój opery. Mój wzrok błądził

niespokojnie pomiędzy malowanym sufitem, na którym nagi mężczyzna figlował w towarzystwie
nimf, a rzeźbionymi w drewnie podobiznami cherubinów — a wszystko to lukrowane złotem.

Na ścianie naprzeciw okien, na toaletce z koronkowym baldachimem połyskiwały

kryształowe flakoniki pełne różnokolorowych płynów.

— Nigdy nie używałaś tylu kosmetyków — bąknęłam.
— To cała gama mikstur — powiedziała Irene, stając obok. — Do pielęgnowania gardła.

Prastare wiejskie tradycje tego kraju wciąż mocno się trzymają. Jak myślisz, dlaczego słowo
„bohema” stało się równoznaczne z „cyganerią”? Cygańskie ziołowe lekarstwa znajdziesz tutaj na
każdym targu, a nawet w pałacach.

Irene wskazywała kolejno buteleczki.
— Dam ci korzeń tataraku, to ta plątanina w karafce — na czysty głos i mocne gardło,

nasiona szarańczynu do żucia, przynoszą podobny efekt, na podrażnione gardło pięciornik do
płukania i żywica kadzidłowca do wdychania. Tutaj stoją: heliotrop, wiciokrzew, lawenda i

lukrecja, i jeszcze krwawnica — pięć łagodnych i przyjemnych mikstur również przeznaczonych
do skromnej sztuki płukania gardła, co potrafię robić w trzech oktawach. Nie masz pojęcia, do
czego musi się uciekać śpiewaczka, żeby chronić swój głos.

— Ale przecież w domu piłaś tylko gorącą herbatę z miodem!
— W domu nie byłam diwą — odparła Irene z błyskiem autoironii w oczach. — Tutaj

wszyscy muszą widzieć, że podchodzę do rzeczy poważnie. Tak jak grenadier ustawia swoje
garłacze, tak i ja muszę trzymać moją broń w schludnym rządku.

— Rozumiem, że stosujesz tutejsze lekarstwa, ale nie odpowiedziałaś mi na główne pytanie.

Czy to wypada, żebyś mieszkała w zamku?

— Zamek to hotel, a nie dom, Nell. Gdybyś wiedziała, ilu gości tu zjeżdża — i mieszka

dniami, tygodniami, miesiącami — a potem wyjeżdża, tobyś zrozumiała. Poza tym Willie bardzo
nalegał.

— W pewnym sensie to jest dom mężczyzny…
— To jest dom ojca mężczyzny, dopóki ojciec żyje. Mieszka tutaj cała rodzina von

Ormsteinów i mają tylu służących, że starczyłoby ich do wagnerowskiego chóru. To chyba dość
przyzwoitek nawet dla najsłynniejszej praskiej kurtyzany, a co dopiero dla Bogu ducha winnej
śpiewaczki operowej. Moje problemy nie są rodzaju obyczajowego, jakkolwiek bardzo bym tego
chciała.

— W takim razie na czym polega twój kłopot? Co sprawiło, że kazałaś mi przebyć tysiące

kilometrów…?

— Podróż jest męcząca^ wiem o tym, moja droga Nell. Odpocznij lepiej, zanim zapoznam

cię ze szczegółami tej… sytuacji.

— Nie przyjechałam tutaj z Anglii na wypoczynek!
— Spokojnie, Penelope! Nie podnoś głosu. Pamiętaj, że to jednak pałac. Nawet arrasy mają

uszy.

Zerknęłam na ciężkie gobeliny zdobiące łóżko, ściany, okna.
— Miał rację, mówiąc, że to pałacowa intryga — powiedziałam cicho do siebie samej.
— Kto taki? — spytała ostro Irene.
Zawahałam się.
— Godfrey. Pan Norton. Mój pracodawca, adwokat.
— Wiem, kim jest i czym się zajmuje. Nie wiedziałam tylko, że jesteś z nim tak spoufalona,

żeby mówić o nim Godfrey. Może to ja powinnam się teraz dopytywać o twoje sprawy zawodowe,
a nie ty o moje mieszkaniowe.

— Och, proszę cię, Irene. Nie przyjechałam tutaj po to, żeby cię denerwować. Okropnie się

martwiłam.

Irene podniosła się nagle z leniwej pozycji i wpiła palce we włosy na skroniach, jakby

zmagała się z migreną.

— Nell, przecież wiem, że przyjechałaś do mnie całkiem bezinteresownie. Prócz oddania

okaż mi też, proszę, trochę cierpliwości. Muszę cię zaznajomić z osobami mojego skromnego
dramatu.

— Mówisz jak postać z wielkiego przedstawienia operowego.
Irene zaśmiała się jakoś inaczej niż zwykle, z gorzką nutą. Wstała i krążyła po pokoju bez

celu, a koronkowe falbany podążały za nią jak morska piana.

— Z wielkiego? Nie, to nie jest wielka fabuła ani nie ma w niej partii śpiewanych. Często tu

o tobie wspominałam, nazywałam cię moją starą przyjaciółką z lat szkolnych — nie rób zdziwionej
miny, gdy usłyszysz coś podobnego. Ci… szlachetnie urodzeni ludzie nie mają pojęcia o tym, że
niezależne kobiety w Londynie muszą się trzymać razem, by przetrwać, znalazłam więc prostsze
wyjaśnienie. Chodź, pokażę ci twój pokój. Rozpakujesz się, zaaklimatyzujesz, odpoczniesz… a
potem zjemy razem kolację.

Wzięła mnie za rękę i poprowadziła szerokim korytarzem pełnym pozłacanych mebli do

apartamentu prawie tak okazałego jak jej własny.

— Jak mam się zachowywać podczas kolacji? — spytałam w moich nowych progach.

— Przyglądaj się i módl — odparła tajemniczo Irene i odeszła bez wyjaśnienia.
W środku, oprócz bagażu, zastałam niską, krępą osobę, która przedstawiła się jako Ludmiła,

moja pokojówka. Po tym jak rozsznurowała mi gorset i przebrała w przepyszną suknię — należącą
bez wątpienia do Irene — przekonałam ją, że może odejść. Następnie usiadłam na łożu z
baldachimem — albo raczej próbowałam siedzieć, bo wielka, wzdęta pierzyna sięgała mi prawie do
talii.

Tak usadowiona, ze stopami w górze, aby krew lepiej dopływała do głowy i pomogła mi się

skoncentrować, zaczęłam się głowić nad sytuacją. Nie miałam najmniejszej ochoty na spotkanie z
przerośniętym Williem i jego klanem ani na kolację przy królewskim stole, tym bardziej że bałam
się, iż nie będę potrafiła odróżnić widelca do ryb od kamertonu. Klasnęłam w dłonie, by ścisnąć w
nich narastający niepokój. Były wilgotne. Gdy spróbowałam wrócić stopami na podłogę, jeszcze
bardziej zapadłam się w puchu. Pomyślałam wtedy, że cała ta sytuacja, w którą tak śmiało
wmaszerowałam, przypomina niezwykle wytworne… ruchome piaski.

Irene najwyraźniej takie odczucia nie trapiły, gdyż przy kolacji promieniała. Posługiwali

nam lokaje gotowi na każde skinienie, a więc znajomość dobrych manier otrzymałam niejako na
tacy. W tak sprzyjających okolicznościach nie sposób było popełnić gafy.

Wcześniej, przed posiłkiem, kiwnęłam głową z szacunkiem i godnością, gdy mnie

przedstawiano rodzinie królewskiej. Następca tronu był taki, jakim go Irene opisała w listach; na
jego widok na chwilę odjęło mi mowę. Jego matka, kobieta zdumiewająco drobnej budowy, miała
kobaltowe oczy i jasne włosy. Jego bratowa, nieszczęsna księżna Hortensja, była osobą, w której
wszystkie rodzinne cechy znalazły niekorzystny wyraz, a młodszy brat Bertrand, stanu wolnego,
ustępował co prawda wzrostem następcy tronu, ale za to łysiał i był jąkałą.

Drugi z trzech braci przebywał obecnie w majątku rodzinnym na południu Czech; łatwo to

było zrozumieć, spoglądając na kanciaste rysy Hortensji. Ojciec, czyli król, był niedomagający i
leżał w swych komnatach, co tłumaczyło, dlaczego wszystkie kobiety, nie wyłączając Irene,
przywdziały stonowane barwy. Ja, rzecz jasna, zawsze nosiłam poważne odcienie, toteż moja
grafitowa suknia z aksamitną lamówką w kolorze wina była jak znalazł, nawet w królewskim
pałacu.

Mimo lekkich pogawędek wyczuwało się napięcie. Dla mnie był to właściwie stracony

wieczór, gdyż po kolacji wszyscy konwersowali po niemiecku. Rzeczywiście niewiele mogłam
robić prócz przyglądania się i modlitwy, jak mi przykazała Irene.

Popadłam w znużenie, z którego wybawiło mnie dopiero niezapowiedziane pojawienie się

małego szarego psa o zjeżonej sierści, który wlazł mi w fałdy spódnicy. Ta psia samowola wywołała
ogólne rozbawienie, a ja nawet się ucieszyłam, że wreszcie zjawił się ktoś, z kim potrafię się
porozumieć. Mimo woli wróciłam myślami do Londynu i zastanawiałam się, czy Godfreyowi
dobrze się układa z Casanovą.

— Spaetzl znalazł sobie nową przyjaciółkę — oznajmiła Irene po angielsku.
— Sznaucerkę — dodała. — Zabierzemy go na spacer do galerii portretów, a przy okazji

opowiem mojej przyjaciółce o przodkach rodu von Ormsteinów.

— Wyśmienicie — rzekła królowa z twarzą bladą i pomarszczoną jak antwerpskie płótno

pod posrebrzonymi przez wiek włosami. Książę wstał, jakby zamierzał nam dotrzymać
towarzystwa.

— Ależ nie, Wasza Wysokość — powstrzymała go szybko Irene. — Nie wolno ci opuszczać

rodziny. Sama zajmę się moją przyjaciółką.

Wyprowadziła mnie z jadalni tak prędko, że nie dało się z godnością podążyć za nami.

Szary piesek deptał nam po piętach, skubiąc aksamitne kokardki zdobiące tren jej sukni.

Irene, nie zważając na te przyziemne ataki, prowadziła mnie w pośpiechu po marmurowych

schodach szerokich jak praskie ulice (które wszakże, ogólnie biorąc, były dość wąskie) ku długiej
galerii. Światło z rozłożystych kandelabrów rozjaśniało zawieszone na ścianach obrazy i odbijało
się tu i ówdzie od fantazyjnie rzeźbionych złotych ram.

— Popatrz na ten — powiedziała, ciągnąc mnie w stronę przyćmionego olejnego malowidła.
Utkwiłam wzrok w kałuży jasnych odcieni kobiecej skóry — jakaś bezimienna renesansowa

dama leżała w dezabilu nad strumykiem. Tylko mężczyzna mógł uznać to skłębione cielsko za coś
artystycznego.

— Naprawdę muszę? — spytałam.
— To Rubens! Jestem tego pewna! A tutaj — nie mówię o tym panu w gronostaju z zajęczą

wargą, bo to akurat jakiś przodek Williego — ale ten, popatrz!

Rzuciłam okiem na dominującą na obrazie czerwień i zaryzykowałam:
— Tycjan?
— Właśnie! — Irene wodziła zmrużonymi oczyma po całej galerii. — A wszystkie są

podpisane: autor nieznany! To zbrodnia. Ten korytarz jest pełen takich źle opisanych arcydzieł.
Gdybym to ja była królową, natychmiast sprowadziłabym jakiegoś znawcę sztuki z Luwru. Te
obrazy są warte fortunę, a całkiem o nich zapomniano. Domyślam się, że to przeoczenie nastąpiło
pod koniec siedemnastego wieku, kiedy Habsburgowie przenieśli swoją stolicę z Pragi do Wiednia.
Zamierzali zabrać ze sobą wszystkie kosztowności, ale jak wszystkie rodziny królewskie zmuszone
do nagłej przeprowadzki niezbyt starannie się spakowali.

Wstąpiło we mnie straszne podejrzenie: Irene traktowała zagubione skarby historii jako

łatwy łup.

— Irene. Chyba nie zamierzasz… sama… uratować tych obrazów?
— Uciec z nimi? Ależ cię ponosi wyobraźnia! To, że mi się powodzi, nie znaczy, że jestem

zdeprawowana. Nie, ja tylko próbuję powiedzieć, że potrzeba tu silnej ręki.

— To niewątpliwie sprawa króla.
— Jest poważnie chory. Odkąd poznałam Williego w Warszawie.
— W takim razie królowej.
— Powiedziałam: silnej ręki.
— Rozumiem… a więc książę.
Wzięła mnie pod rękę i poprowadziła wzdłuż galerii portretów. Piesek, znudzony naszym

towarzystwem, udał się z powrotem do dużej sali.

— Nie powiedziałam jeszcze Williemu o tych obrazach.
— A to dlaczego?
— Ponieważ on mi nie powiedział, kim chce dla mnie być.
— Być?
— Albo nie być — wzruszyła ramionami.
— Na litość boską, Irene, spędziłam pięć dni w podróży i przez cały czas się zamartwiałam!

Nie mam ochoty się teraz bawić w kalambury. Casanova powiedziałby: „Przestań gdakać!”.

Irene cofnęła się i otworzyła szerzej topazowe oczy. Potem się roześmiała, jej perlisty

śmiech odbijał się od marmurów, a twarze na obrazach jakby się uśmiechały razem z nią.

— Nie wiedziałam, że się przyjaźnicie — zakpiła. Ucięłam echo tupnięciem.
— Casanova to pewna paskudna papuga o niewyparzonym języku. Ale przynajmniej wyraża

się jasno.

— Masz rację. Zbyt długo mieszam ci w głowie, ale to dlatego że sama nie wiem, co mam o

tym myśleć. Usiądźmy na tej nadzwyczaj niewygodnej marmurowej ławce. Chwała temu, kto
wymyślił turniury.

— A więc?
Irene westchnęła.
— Willie zakochał się we mnie na zabój.
— To dość oczywiste. Uśmiechnęła się w podzięce.
— Obsypuje mnie podarunkami — z których większość odrzuciłam. Woził mnie już po

dwóch starych europejskich miastach, jakby się na stałe przyczepił do mojej spódnicy. Był
zachwycony, kiedy Dvorak zaproponował mi występy w operze praskiej. Rozmawia ze mną tak,
jakbyśmy mieli się już nie rozstawać do końca życia…

— No i…?
Irene przyglądała się obrazom.
— Mogę mieć okazję do przywrócenia światu tych zapomnianych dzieł. To by wiele

znaczyło dla królewskiej kiesy i dla dumy czeskiego ludu, który bardzo polubiłam.

— Więc na co czekasz?
— Sęk w tym, że Willie się nie zdeklarował.
— Czyli wet za wet?
— Nie… — Irene obróciła się z powrotem do mnie. — Zbyt długo walczyłam, by teraz

odkryć swoją najmocniejszą kartę, gdy druga strona trzyma karty przy orderach. Twój Norton ma
rację, te stare wschodnie miasta kipią dworskimi intrygami— to przyczółki wielkiego imperium
AustroWęgier, ale mają własne tradycje i opierają się obcemu jarzmu. Dopiero niedawno, po
dwustu latach, pozwolono Czechom znowu posługiwać się własnym językiem. — Tupnęła stopą o
marmurową posadzkę. — Nie zrobię kroku, dopóki nie będę pewna, że mam twardy grunt pod
nogami.

— I właśnie po to mnie sprowadziłaś — żebym nakłoniła Wilhelma Gottsreicha Sigismonda

von Ormsteina do zaręczyn?

Irene potrząsnęła mnie karcąco za ramię.
— Nell, pamięć wciąż cię zawodzi. Wiedz w takim razie, że nie potrzebuję pomocy z

Williem. Wedle wszelkich oznak…

Nachyliła się z błyskiem w oczach.
— Nie jest żadnym sekretem, że większość primadonn występuje nie w strasach, lecz w

prawdziwych klejnotach od bogatych wielbicieli. Ani że są kochankami tychże wielbicieli. Nie
przyjmowałam prezentów od Williego — nawet cudownego kompletu granatów — gdyż musiałam
strzec swej niezależności. Są rzeczy, które można przyjąć od pana Tiffany’ego, bądź co bądź kupca,
lecz nie od króla, ponieważ król — a nawet książę — ma władzę i nie wolno mu dawać do
zrozumienia, że może ją wykorzystać w relacjach z kobietą. Willie nie zwykł spotykać się z
odmową. To była dla niego przykra niespodzianka. Któregoś wieczora po kolacji zabrał mnie do
pokoju w tym zamku i pokazał mi klejnoty koronne. Własnymi rękoma założył mi je na szyję, a
potem klasnął w dłonie i z sąsiedniego pokoju wyszedł fotograf. Zrobił nam zdjęcie razem: moje
nadgarstki, szyja i głowa są na nim przystrojone rubinami i diamentami. Podarował mi to zdjęcie,
mówiąc, że mogę je zatrzymać do czasu, aż postanowię przyjąć jego dary naprawdę…

— A więc chce się z tobą ożenić! Ale Irene, zostałabyś wtedy królową! Tak się nie godzi!
— Niby dlaczego? Czy nie jestem królową na scenie, nawet gdy śpiewam rolę hiszpańskiej

dziewczyny z cygarami?

— Na scenie jesteś wspaniała, ale… jesteś Amerykanką! Nie pociągają cię chyba tytuły,

skoro tak wysoko cenisz niezależność…

— Niezależność! Niezależność to jedynie droga do władzy. Zamierzam się wznieść

najwyżej, jak potrafię. Zresztą, czy widziałaś księcia? To człowiek uprzejmy i oddany, pewny
siebie, odebrał europejskie wychowanie, uwielbia muzykę…

— Właśnie o to mi chodzi. To Europejczyk, w jego żyłach płynie szlachetna krew. Choćby

nie wiem jak bardzo cię adorował, nie może z ciebie zrobić królowej.

niej.
Wyprostowała się jak smagnięta biczem, aż jedwabna suknia zaszeleściła na — Nic o nim

nie wiesz — ani o tym, co nas łączy. Darzy mnie najgłębszym szacunkiem. Inny na jego miejscu
już dawno żądałby ode mnie względów. Ale jak taka skromnisia jak ty miałaby to zrozumieć…?
Tę… niewypowiedzianą obietnicę, która łączy mężczyznę i kobietę? Nie po to cię tu sprowadziłam!

— Irene…
Nigdy nie widziałam jej tak wzburzoną i drażliwą. A przecież to ja powinnam była się

obrazić. Irene nonszalancko wytknęła mi brak doświadczenia w sprawach damsko— męskich, choć
zarazem jej słowa obudziły we mnie bardzo wyraziste wspomnienie jedynej chwili romantycznego
uniesienia, przed laty w pokoju zabaw w domu przy Berkeley Square, kiedy łuska spadła mi z oczu
wraz z opaską. Na moment wstrzymałam oddech, lecz Irene była zbyt pochłonięta własnymi
rozterkami, by to zauważyć.

— Tak czy inaczej, moje ewentualne małżeństwo nie jest w tej chwili najważniejszym

problemem.

— A co nim jest?
— Król.
— Nie miałam okazji go poznać. Zdaje się, że zaniemógł.
Irene wstała, oddaliła się o kroczek, przystanęła, po czym zbliżyła się znowu, jeszcze

bardziej niż przedtem. Patrzyła na mnie z góry takim samym bystrym spojrzeniem, do jakiego mnie
kiedyś przyzwyczaiła.

— Król… jest umierający. Wszyscy to wiedzą.
— Och. Bardzo mi przykro, ale nie wiem, jak mogłabym pomóc…
Irene nachyliła się do mnie, jedwab jej sukni zaszeleścił jak dalekie błyskawice, a potem jej

ściszony głos odezwał się niczym kontraltowy grzmot.

— Jest coś, o czym nikt nie wie — a właściwie nikt prócz mnie i jeszcze jednej osoby.

Jestem przekonana, że ktoś go truje!

Rozdział XIX

Miłość w tonacji molowej

Patrzeć na moją przyjaciółkę Irene Adler i następcę czeskiego tronu w początkach 1887

roku — to było jak oglądać sielankowo wystawioną operetkę wiedeńską lub walca Straussa. Nawet
ja, która z początku mocno powątpiewałam w ten związek, powoli miękłam, w miarę jak
dotrzymywałam im towarzystwa pośród wspaniałych barokowych zabytków starej Pragi.

Cały czas jednak w obecności księcia nie potrafiłam wykrztusić słowa. Mimo że był on,

podobnie jak Irene, o dwa lata młodszy ode mnie, czułam się całkiem onieśmielona jego
cudzoziemskimi zwyczajami, niewiarygodną posturą czy wreszcie samym tytułem. Podziwiałam
jego nadludzką doskonałość; przy Wilhelmie von Ormsteinie bledły wszystkie znane mi wspaniałe i
romantyczne postacie, czy to prawdziwe, czy to zmyślone.

Nie tylko nieśmiały Jasper Higgenbottom kurczył się w mojej pamięci, jakby spalony

afrykańskim żarem, lecz nawet szykowny pan Stanhope tracił swój wyrazisty urok w zestawieniu z
księciem.

Z kolei pan Dvorak był mężczyzną bardziej w moim guście, zwłaszcza odkąd zrozumiałam,

że dwie pionowe zmarszczki przedzielające jego czarne brwi znamionują nie tyle wybuchowość, ile
wrażliwość. Wygląd jego był tak nieatrakcyjny, jak imponująca była powierzchowność księcia,
jednak z twarzy emanowała serdeczność, mimo nierówno przystrzyżonej brody i włosów. Uwielbiał
ze mną ćwiczyć swoją czarująco kaleką angielszczyznę, jakby odczytywał w moim zachowaniu
jakąś anielską cierpliwość. Bez przerwy rozpływał się w zachwytach nad Irene — chwalił jej głos,
zrozumienie roli, ciężką pracę, jaką włożyła w opanowanie jego muzyki i obcego języka.

— Urodzona językoznawca — mawiał, machając przy tym palcem dla podkreślenia. — I

ton… dźwięk… anioł by zapłakał. — Nigdy za to ani słowem nie wspominał ojej urodzie. !

Oglądając Irene w towarzystwie księcia, czułam, że jest mi teraz jeszcze dalsza, niż kiedy

dzieliła nas cała zachodnia Europa. Zawsze była silną kobietą, ale wobec imponującej sylwetki
księcia przypominała porcelanową laleczkę — na szczęście z własnym rozumem.

Stanowili wspaniałą parę; temu nie można było zaprzeczyć. On: potężny, wąsaty blondyn,

zwykle w galowym mundurze; ona: piękna, kobieca, o ciemnych włosach. Razem wyglądali jak
marcepanowy żołnierzyk i balerina z mlecznej czekolady. Nawet królowa chętnie podążała za nimi
wzrokiem, aczkolwiek już Hortensja i Bertrand zachowywali powściągliwy dystans. Sam książę
miał bzika na punkcie Irene — jego uwielbienie znajdowało głośny wyraz w każdym geście, w
każdym słowie, jakie do niej wypowiadał.

Pewnego razu tej wiosny, po tym jak niespodziewane opady śniegu ubiły miasto jak

śmietanę, Irene bała się przejść przez ulicę w miejscu, w którym koła powozów zmieniły topniejący
puch w szarą breję. Wówczas książę zarzucił na ramię swoją podszytą jedwabiem pelerynę i —
uniósł Irene, tak jak stała. Przeniósł ją na drugą stronę wśród Zatrzymujących się pojazdów, sadząc
przez kałuże w lśniących czarnych oficerkach niczym w siedmiomilowych butach.

Nie był to gest, jakiego mogłabym się spodziewać po wiejskim wikarym, niemniej

roztkliwił mnie — tak jak ckliwy melodramat porusza widownię.

Przestało mnie dziwić, że Irene, która w końcu tak długo radziła sobie sama, cieszy się z

tego sukcesu i z roztoczonej nad sobą opieki, nawet jeśli musi poświęcić część swej wojowniczej
niezależności. Ale też, z którejkolwiek strony na to spojrzałam, dostrzegałam zagrożenia…
wietrzyłam niebezpieczeństwo w podupadającym zdrowiu nieobecnego króla, w kwaśnych
spojrzeniach z ukosa księżnej Hortensji, w dąsach Bertranda, w przelotnym ojcowskim grymasie na
twarzy Dvoraka, kiedy widział Irene w towarzystwie księcia.

— Ja znam Anglików — powiedział mi podczas jednej z prób. — Dużo razy byłem w

Londynie. Pięć — zsumował z dumą. — Lubią moją Ślubną koszulę i Świętą Ludmiłę. Pani
przyjaciółka jest Amerykanką. Jest inna niż Angielki albo Czeszki… albo Niemki. Martwię się o
nią. Jest zbyt pewna siebie. Amerykanie nie wiedzą, jakie kompromisy my, Europejczycy, musimy
robić w naszej ziemi, w naszym języku — przez wieki. Stare uczucia się budzą. Polityka. Duma.
Teraz to niedobre miejsce dla pani przyjaciółki.

— Ale przecież sam ją pan zaprosił…
— Tak, tak. Dla głosu. Dla talentu. Nie dla… — Pan Dvorak zerknął na księcia, którego

potężny cień tarasował drzwi. — Nie dla… niebezpieczeństwa.

Nieporadna angielszczyzna pana Dvoraka wyrażała moje najskrytsze obawy. Nie miałam

okazji oglądać jesiennych występów Irene w Królu i węglarzu, ale tej wiosny śpiewała w praskiej
inscenizacji Świętej Ludmiły, wykonując partię, którą jesienią poprzedniego roku śpiewała w Leeds
kontraltem Janet Patey.

W dniu premiery zasiadłam w wyściełanej aksamitem loży królewskiej, trzymając w

gotowości podarowaną przez Irene lornetkę wysadzaną masą perłową. Rodzina królewska nie
dopisała; z powodu choroby króla jej członkom nie wypadało wystawiać się na widok publiczny.
Willie siedział obok mnie w olśniewającym stroju wieczorowym, opasany od ramienia do biodra
szkarłatną szarfą, z kiścią ciężkich medali na piersi. Dałam się porwać muzyce i prawie ze sobą nie
rozmawialiśmy, tak dalece byliśmy oboje pochłonięci wyglądem i śpiewem Irene.

Była cudowna, podobnie jak rzewna, pełna rozmachu i dramaturgii muzyka Dvoraka. Te

piękne dźwięki, zrodzone w sercu śródlądowego kompozytora, nacierały na słuchacza jak fale
przypływu. Poczułam, że i we mnie wzbiera słona woda, i zerknęłam na księcia. W ciemnościach
opery białka jego oczu lśniły jak perły. Słuchał w nabożnym skupieniu. Przełknęłam ślinę ze
wzruszenia i odwróciłam wzrok. Teraz, kiedy miał łzy w oczach, wydał mi się bardziej ludzki niż
kiedykolwiek i w jednej chwili zaskarbił sobie moją sympatię, skuteczniej niż gdyby o nią zabiegał
z rozmysłem. Przyrzekłam sobie w duszy, że uczynię wszystko, co w mej mocy, aby dopomóc
Irene, nawet jeśli miałoby to prowadzić do aliansu, który nie wróżył nic dobrego.

— Jak wypadłam? — spytała zdyszanym głosem Irene, kiedy już napiłyśmy się

premierowego szampana i wróciłyśmy do zamku, gdzie nasze służące Rozdziały nas ze strojnych
toalet.

— Wspaniale! Teraz już nie będzie się mówić o „Boskiej Sarze”, lecz o „Cudownej

Irene”. Mówię całkiem poważnie. Jeszcze nigdy twój głos nie brzmiał tak mocno i głęboko. To
chyba…

— Tak? — zaciekawiła się Irene, po szelmowsku przekrzywiając głowę.
— …muzyka pana Dvoraka.
— To wyjątkowo skromny człowiek, jak na takiego geniusza. Biedni Czesi, tak bardzo byli

uciskani przez niemieckich panów, że teraz wracają do korzeni z pierwszorzędnym zapałem. To
słychać w muzyce pana Dvoraka — ten zachwyt nad odnalezieniem samego siebie, to uczucie
braterstwa z innymi patriotami.

— Czy to nie trudne — spytałam — uczestniczyć poprzez muzykę w odrodzeniu czeskiego

narodu, a jednocześnie mieszkać w zamku obcego władcy?

— Och, to… to są kwestie polityczne. Bardzo zadawnione. — Irene potrząsnęła puklami,

które jej garderobiana po południu fryzowała przez godzinę rozgrzanymi szczypcami. — Ostatnia
rewolucja była tutaj w 1848 roku, czyli w tym samym czasie, kiedy i Francja dostała politycznej

czkawki, a brylantowy pas zniknął bez śladu. Austriacy wiedzą, co robią, pozwalając narodom,
żeby same się rządziły, jedynie w ten sposób można uniknąć powstania.

Westchnęłam tylko. Irene była jak jarmarczny jeździec, który stoi w rozkroku na dwóch

koniach, ale najwyraźniej tego nie dostrzegała. W swej beztrosce nie widziała sprzeczności między
radosną wiosną czeskiego odrodzenia i nachodzącą wielkimi krokami jesienią związaną z
wstąpieniem księcia na dziedziczny tron. Zastanawiałam się, jak długo jeszcze Czechami będą
władać królowie, choćby nawet i tacy, którzy są tylko marionetkami wiedeńskiego cesarza
Franciszka Józefa.

— To prawda — rzekła Irene po chwili, gdyż myślała o czymś zupełnie innym — że pobyt

w Pradze w dość niespodziewany sposób pogłębił moje doświadczenie jako śpiewaczki. Wiesz
dobrze, że moje ambicje sięgają wielkiej opery i Wiednia. Ale będąc tutaj, nabrałam upodobania do
Lieder, do tych prostych i pięknych pieśni miłosnych, jakie pisał Schumann, i do krzepkich melodii
ludowych pana Dvoraka. Z jakiegoś powodu są one bliższe mojemu sercu niż efektowne arie
wielkiej opery. Ale kiedy już pewne sprawy się wyjaśnią, będę musiała znowu skupić się na
karierze operowej.

— Nie zamierzasz chyba występować na scenie jako królowa czeska?
— A czemuż by nie? Samo bycie królową to też jeden długi występ. To będzie coś nowego,

co na pewno przyniesie mi rozgłos. Zresztą, jak sama zauważyłaś, Czechy są prawie jak królestwo z
bajki, jak malutki Liechtenstein. Kogo to obchodzi, na co sobie pozwala czeska królowa? Tutejsza
monarchia to jedynie forma. Uroczy przeżytek.

Podniosłam z nocnego stolika zdjęcie Irene i księcia, umieszczone w małym, wyściełanym

aksamitem puzderku, tak by można je było zamykać i otwierać jak książkę. Odpięłam drobniutki
złoty zatrzask, by się przyjrzeć. Czeskie klejnoty koronne — przede wszystkim korona — na
jednostajnie szarej fotografii nie robiły wrażenia, za to sama Irene była królową w każdym calu,
idealną towarzyszką następcy tronu. Podałam jej puzderko.

— Gdyby monarchia rzeczywiście była przeżytkiem, po co by ci dawał to zdjęcie w

medalionie? Dlaczego leży na stoliku zamknięty, tak by służąca nie widziała, co jest w środku?

Irene zabrała puzderko i zamknęła.
— Chodzi o dyskrecję. Królowa ma o mnie jak najlepsze zdanie, ale szpetna Hortensja i

niechluj Bertrand już nie. Willie poprosił mnie, żebym nikomu nie pokazywała tego zdjęcia. Jesteś
jedyną osobą, która je widziała.

— A więc książę jedną ręką daje, a drugą odbiera.
Irene potrząsnęła głową i wyjęła egipskiego papierosa z podłużnego blaszanego pudełka.

Nachyliła się nad świecą, by go zapalić, po czym prostując się, wydmuchnęła kłąb niebieskiego
dymu.

— Był taki czas, kiedy członkowie czeskiej rodziny królewskiej wżeniali się w

najznakomitsze europejskie rody, ale to było pięćset lat temu. Willie nie jest pod takim naciskiem. A
zresztą, gdyby nawet był, i tak bym sobie poradziła.

Dla Irene to zamykało temat.
Lecz następnego dnia, jakby chcąc dowieść swojego przemożnego wpływu, Irene zabrała

mnie w odwiedziny do rodziny królewskiej. Komnaty królowej były jeszcze okazalej ozłocone niż
pokoje Irene. Ugoszczono nas herbatą w bladej porcelanie. Królowa miała wyraz twarzy ponury i
zmartwiony. To, co księciu dodawało urody, w jej starszych, kobiecych rysach zaznaczało się
nazbyt ostro. Żałowałam, że nie mogę zobaczyć króla, by go porównać z herkulesowym dziedzicem
tronu.

— Jak się czuje Jego Królewska Mość? — spytała Irene.
— Wciąż niedomaga i wciąż nie wiadomo, co mu dolega — odparła królowa.
— A czy… próbowano już tradycyjnych lekarstw? — wypaliła Irene z taką beztroską, że aż

zastrzygłam uszami jak spaniel, próbując uchwycić prawdziwe znaczenie tych słów.

Królowa westchnęła i przycisnęła do ust chusteczkę tak misternie zdobioną, że koronki było

w niej więcej niż materiału.

— Hortensja na to nastaje. A Bertrand zaklina się, że lekarstwa, które zażywa na porost

włosów, działają cuda.

— Doprawdy? — Irene zerknęła w moją stronę spod uniesionej brwi, podczas gdy ja

próbowałam się doszukać w słowach królowej jakiegoś sensu.

Z moich obserwacji wynikało, że łysiejąca głowa Bertranda domagała się czegoś więcej niż

ów magiczny płyn i urojona czupryna. Powiedziałam to Irene, gdy już pozostawiłyśmy królową
sam na sam z letnią herbatą i skierowałyśmy szeleszczące kroki do innego skrzydła zamku.

— Ale czy nie jest tak, jak ci mówiłam? — wtrąciła. — Nawet pałac ucieka się do

ziołowych receptur. Fascynuje mnie to.

— Ja nie widzę w tym nic dziwnego. Sama powiedziałaś, że w Czechach mądrość ludowa

trzyma się mocno, i to w takiej obfitości, jak kwiaty na alpejskich łąkach. Rodzina królewska też
jest łatwowierna.

— Albo sprytna — Irene nachmurzyła się w skupieniu. — Diabelnie sprytna.
Druga w kolejności była wizyta u nieszczęsnej Hortensji. Jej pokoje wychodziły na

południe, dlatego na ciężkie dywany z francuskiego Aubusson, płowiejące w ostrym słońcu, padały
przecinające się cienie ram okiennych. Mimo jasnego światła było w jej komnatach coś ponurego,
jakby emanacja jej duszy, zapewne zezowatej, sądząc po ukradkowych spojrzeniach, jakie rzucała
nam obydwu i — jak się domyślam — całemu światu.

— Królowa, pani matka, powiedziała nam, że stan zdrowia pani ojca nadal się pogarsza —

powiedziała Irene cichym tonem współczucia.

Hortensja, która siedziała przy oknie i coś wyszywała, odkopnęła na bok kłębek wełny, omal

nie trafiając tłustego pieska o krótkich nóżkach, który natychmiast poczłapał gdzieś w kąt,
widocznie przyzwyczajony do jej humorów.

— Lekarze są bezradni — poskarżyła się nam. — Moim zdaniem należy wrócić do prostego

reżymu: napary ziołowe i zupy oczyszczające organizm. I może wyjazd do Marienbadu.

— Ach, tak, to uzdrowisko, które Czesi nazywają Marianske Lazne, obok lasu na granicy z

Niemcami. Kąpiele błotne i wody mineralne, świetny pomysł. Książę Walii bardzo je sobie chwalił.

Aprobata ze strony Irene nieco ożywiła blade policzki Hortensji. Jeżeli jej wygląd miał

świadczyć o skuteczności ziołowych receptur, to sprawa była przegrana.

— Proszę mi powiedzieć, panno Adler, czy jest pani zadowolona z lawendy i lukrecji, które

poleciłam do płukania gardła?

— O tak, stokrotnie dziękuję. Śpiewam po nich jak słowik. Czy Wasza Książęca Mość też

ich próbowała?

Hortensja sięgnęła do koszyka na stole i wyjąwszy jabłko, wgryzła się pożółkłymi,

wystającymi zębami w czerwoną skórkę.

Resztki tego samego owocu leżały na talerzyku z miśnieńskiej porcelany, z pestkami

ułożonymi na brzegu w schludny kopczyk.

— Dla mnie głos nie jest narzędziem pracy, panno Adler. A ponieważ mój mąż tak często

bawi na południu, nie muszę go nawet podnosić.

Irene roześmiała się bardziej, niż na to zasługiwał marny żarcik, a księżna unurzała

chusteczkę w butelce przejrzystego płynu i natarła sobie skronie.

— To na ból głowy — wyjaśniła. — Konwalia rozcieńczona w białym winie.
— Myślałam, że białe wino może co najwyżej wzmóc ból głowy — zauważyłam mimo

woli.

Księżna przygwoździła mnie surowym spojrzeniem.
— To wino austriackie — odrzekła, jak gdyby to była rękojmia najlepszych właściwości.
Dokończywszy jabłko, odłożyła ogryzek na talerzyk, ale najpierw bezmyślnie wydłubała z

niego pestki i ułożyła je paznokciem w stosik.

Kiedy się pożegnałyśmy i wyszłyśmy z powrotem na pusty korytarz, Irene była dziwnie

milcząca.

— O czym myślisz? — zapytałam nieroztropnie.
— O tym, jak by tu się zakraść do pokoju jej braciszka i obejrzeć jego środki na porost

włosów.

— No nie, to już całkiem nieprzyzwoite! Wręcz niebezpieczne. Zabraniam ci!
— No cóż — odparła Irene z przekąsem — w takim razie, oczywiście, posłucham cię.
— Oczywiście, że nie posłuchasz… Och, Irene, jesteś w praskim zamku, nie możesz się

tutaj zachowywać tak samo jak na Saffron Hill.^Jeżeli ktoś cię przyłapie na takim postępku,
będziesz mogła zapomnieć o księciu. On ma bzika na punkcie dobrego wizerunku.

— Tak sądzisz?
— Jestem pewna. I domyślam się, co knujesz. Gdyby książę zastał cię w męskim

przebraniu, nawet pod pretekstem przeszukania pokoju Bertranda…!

— Rzecz jasna, nie wedrę się do jego pokoju w prążkowanym surducie! — powiedziała

Irene ze zniecierpliwieniem. — Jeżeli nie będę mogła wejść tam sama, będę musiała posłużyć się
kimś innym. Na przykład jego służącym.

Na tym dyskusja się skończyła. Dwa dni później znalazłam Irene w ogromnej i zatęchłej

zamkowej bibliotece. Była to przedziwna sala w wieży z wysokim sufitem i żelaznymi balkonami,
które ciągnęły się wokół jak falbany na wytwornej spódnicy.

Irene siedziała pod spiralą żelaznych schodów i trzymała w rękach niewielki, bardzo stary

tom.

— Jaborandi — przywitała mnie z wyrazem triumfu.
— Przepraszam? Czy to po czesku?
— O nie, za dużo samogłosek. To nazwa specyfiku, który braciszek Bertrand wylewa na

swoją bilardową kulę, zwaną również jego głową. I kto wie, czy to nie jest szatańsko sprytna głowa.

— Bertrand? Sprytny? Irene, powiedz mi wreszcie coś, w co będę mogła uwierzyć.
— Jaborandi — powtórzyła. — To zioło stymulujące porost włosów, jak powiedział mi

lojalny i niczego niepodejrzewający sługa imieniem Kurt. Natomiast ta oto książka — znajdująca
się, odnotujmy to, w zamkowej bibliotece — uczy, że to także śmiertelna trucizna. Głównym
złoczyńcą jest w tym wypadku substancja zwana pilokarpiną. Powiedz, czy to nie cudowne słowo?
Brzmi jak wyzwisko z jakiegoś melodramatu: „Precz z mego domu, ty pilokarpino!”.

— Trucizna? — Nie zważając na jej komedianckie gesty, usiadłam na twardym żelaznym

schodku, moszcząc siedzenie spódnicami. — Jak to możliwe, skoro Bertrand stosuje ją na co dzień?

— Zewnętrznie. — Irene poklepała się po bujnych lokach. — Ale jaborandi to płyn, a więc

łatwo domieszać go do zupy podawanej choremu. Tym bardziej że i Hortensja, i Bertrand wykazali
się wiedzą zielarską.

— No a… Willie?
— Willie?
— Przecież to on jest dziedzicem tronu. Tamci dwoje nic nie zyskają.
— Willie nie zniżyłby się do czegoś podobnego, to całkiem wbrew jego charakterowi, on

jest ponad takie rzeczy. Kiedy pragnie kogoś wyprawić w drogę, mówi mu to bez ogródek i
oczekuje, że sama jego dezaprobata wystarczy, by nieszczęśnik zapadł się pod ziemię.

— Albo nieszczęśnica — dodałam. Trudno było dyskutować z Irene, która lepiej znała

księcia, lecz trudno też było nie wzdrygnąć się na te słowa. — Mówisz o nim jak o kimś
bezwzględnym.

— Jest członkiem królewskiego rodu, a oni wszyscy mają bezwzględność we krwi. Ty też

nie jesteś całkiem wolna od tej cechy, Nell.

— Owszem… kiedy ci się zdaje, że masz rację.
— Najwyraźniej to ty masz rację. Jaborandi może zabić, a mieszkańcy pałacu mogą je

zdobyć bez większego trudu. Ale jak zamierzasz oskarżyć młodego księcia?

— Nie zamierzam, moja droga Nell. Nie ze strachu, lecz dlatego że o wiele bardziej

niepokoi mnie zachowanie Hortensji…

— O Hortensję można się niepokoić z wielu powodów, ale to jeszcze nie znaczy, że jest

morderczynią.

— A czy nie zwróciłaś przedwczoraj uwagi na te jej jabłka? Zjadła chyba pół koszyka — i

ma w zwyczaju pożerać ich mnóstwo każdego dnia. Wywiedziałam się, dyskretnie, w kuchni.

— Nie widzę nic podejrzanego w jedzeniu jabłek.

— A w gromadzeniu pestek? W dużej ilości stają się trucizną.
— Ale w jaki sposób można zaaplikować choremu dużą ilość pestek?
— Wystarczy je zemleć i wrzucić do zupy czy herbaty. W tej książce opisano ciekawy

przypadek pewnego człowieka, który tak bardzo lubił pestki, że zjadał codziennie nasiona z kilku
jabłek — bez szkody na zdrowiu, ponieważ małe i regularne dawki uodparniają organizm. Aż
któregoś dnia, w istnej orgii owocowego łakomstwa, pożarł naraz całą filiżankę pestek. Nazajutrz
był już w zaświatach, i to pomimo wcześniejszej odporności. Zastanawiam się, czy aby Hortensja
nie podaje mu niniejszych, osłabiających dawek, po to by później zadać ostateczny cios. Dla kogoś
w tym wieku i tak osłabionego wystarczy zapewne pół filiżanki, a taką ilość można łatwo ukryć w
szarlotce albo zrobić z niej uderzającą do głowy herbatę.

— Czyli to Hortensja chce otruć króla? Ale dlaczego? Irene zmarszczyła brwi, zamykając

książkę i wsuwając ją do kieszeni fałdzistej spódnicy.

— W obu wypadkach odpowiedź brzmi: nie jestem pewna. Jak sama trzeźwo zauważyłaś,

motywy zdają się mocno wątpliwe. Nie jestem może zachwycona perspektywą powinowactwa z
Bertrandem i Hortensją, ale to jeszcze nie powód, żeby oskarżać ich o zbrodnię.

— Ty i Willie pasujecie do siebie — skwitowałam. — Oboje przestrzegacie konwenansów.
— Otóż to, moja droga Nell. Muszę więc dobrze się namyślić i popytać służbę, co i jak

podają choremu…

— Nie wzbudzając niczyich podejrzeń! Irene, jeśli król umrze od trucizny, podejrzenie

prędzej padnie na ciebie niż na kogoś z rodziny.

— Na mnie? — Taka ewentualność najwyraźniej nie zaświtała dotąd w jej na ogół trzeźwej

głowie, co świadczyło jedynie o przemożnym wpływie księcia.

— Niby dlaczego?
— Chcesz wejść do rodziny królewskiej, ale nie jesteś szlachetnie urodzona. Może to być

obojętne twojemu księciu, ale nie jego bliskim. A król, gdyby był w zdrowiu, mógłby was nakłonić
do rozstania się.

Irene wstała.
— Tym bardziej muszę rozwikłać tę zagadkę. Ze względu na siebie i na ciebie.
— Na mnie?
— Oczywiście, moja bystra Nell. Któż inny przybył niedawno z dalekich stron, jeśli nie

moja bezcenna — a może bezecna? — przyjaciółka, panna Penelope Huxleigh? Na kogo padnie
podejrzenie o współudział w zbrodni?

— Ja? Ojejku…
— Człowiek nigdy nie widzi palca, który jest wymierzony w niego — uśmiechnęła się Irene

i wzruszyła ramionami. — Jeżeli utrzymam w moim dochodzeniu takie tempo jak do tej pory,
najpóźniej pojutrze będę wszystko wiedziała. O nic się nie martw.

Rozdział XX

Kieszeń pełna pytań

Wyszłyśmy z biblioteki bogatsze o tajemniczą książkę i zadowolone z własnego sprytu.
Nie minął dzień, a Irene przeklinała chwilę, w której postanowiła ją stamtąd wynieść. Król

zmarł. W zamku huczało od pogłosek na temat otrucia, niewątpliwie podsyconych przez dyskretne,
ale zapadające w pamięć pytania, jakie Irene zadawała służącym.

W ciągu kilku godzin po śmierci monarchy rozesłano telegramy i dalecy krewni z

najodleglejszych zakątków cesarstwa austrowęgierskiego wyruszyli przez malownicze rubieże na
uroczysty pogrzeb. Następca tronu był właściwie nieosiągalny, nawet dla Irene.

Chodziłyśmy nerwowo po swoich pokojach niby więźniowie zaplątani w sieć oficjalnych

uroczystości. Nie mogłyśmy ogłosić naszych podejrzeń ani dowodzić własnej niewinności. Zamek
był poddawany metodycznej, choć potajemnej rewizji, gdyż Hortensja prędko ustaliła, że z
biblioteki zniknęła książka zielarska.

— Wezmę ją i gdzieś ukryję — zadeklarowałam się.
— Nie, to by tylko oznaczało jeszcze większe ryzyko. Jak do tej pory nie odważyli się

jeszcze przeszukać naszych pokojów. — Irene stała przed nakrytą koronką toaletką i przyglądała się
strzelistym flakonikom oraz ich kojącej zawartości. — Ciekawi mnie, czy któryś z tych eliksirów
nie jest bardziej szkodliwy, niż sądziłam.

— Albo czy nie dolano do nich czegoś, co rzuci na ciebie podejrzenie?
— Praga wyostrzyła twoją wyobraźnię, Nell, to iście barokowy koncept. Podaj mi tamtą

świeczkę i sama weź jedną.

Wstrzymałam oddech, patrząc, jak Irene przechyla knot i czeka, aż skapnie z niego wosk.
— Zniszczysz koronkę!
Nie przejęła się tym wcale, chwyciła jakiś flakonik i podsunęła styk szyjki z korkiem pod

kapiący wosk. Kiedy już dokoła utworzył się pierścień z twardniejącego wosku, odłożyła
buteleczkę i sięgnęła po następną, by ją także zapieczętować.

— Przerwą plombę, jeśli będą chcieli sprawdzić zawartość — ostrzegłam.
— Przynajmniej będziemy wtedy wiedziały, że ktoś tu czegoś szukał.
— A co z twoim gardłem? — spytałam. Irene przyłożyła rękę do serca i przysięgła:
— Od dziś będę je pielęgnować wyłącznie herbatą z miodem, nigdy więcej cudzoziemskich

ziół. Muszę ustalić okoliczności śmierci króla. A ponieważ książę jest zajęty przygotowaniami do
pogrzebu i nawet ja nie mogę liczyć na to, że mnie przyjmie, muszę skorzystać z okazji, jaką będzie
kolacja.

— Irene! Nie możesz przecież przy kolacji wypytywać rodziny o to, czy nie podejrzewają

zbrodni.

— Muszę, Penelope, albo zabójca ujdzie kary, a cień oskarżenia padnie na kogoś całkiem

niewinnego. Na przykład na ciebie.

Zważywszy, że Irene swoim zwyczajem zamierzała kuć żelazo, póki gorące, żałowałam, że

nie mogę tego wieczora ubrać się do kolacji w stalową kolczugę, czarną, rzecz jasna, zamiast w
żałobną suknię z krepy.

Aksamitna czarna suknia Irene połyskiwała gagatową lamówką; żałobny naszyjnik z dużych

fasetowanych onyksów oplatał ciasno jej szyję. Nawet strój żałobny tak jak każdy inny zdawał się
podkreślać jej urodę. Świeżo upieczony król, siedzący u szczytu stołu, posyłał jej maślane
spojrzenia; Hortensja z dezaprobatą machała wachlarzem, podobnym do ogona wściekłej pantery.

— Czy dopełniono już wszystkich formalności, Wasza Królewska Mość? — spytała Irene.
— Niemalże — odrzekł z westchnieniem.
nej.
Irene przeciągnęła łyżką po czystej powierzchni zupy ogonowej.
— To musi być dla was wszystkich wielki ciężar — a zwłaszcza dla księż— Tak —

przyznał — ale dlaczego akurat dla Hortensji? Nie była nadto przywiązana do ojca.

— Willie! — zaprotestowała zainteresowana.
Król zbył jej złość wzruszeniem ramion. Dla człowieka tej postury i ważności obiekcje

innych tyle były warte, co bzycze— nie komara.

— Nie chcę przez to powiedzieć, że skąpiłaś mu córczynej miłości, a jedynie to, że ojciec

nie oczekiwał wylewnych uczuć. Znajdzie to wyraz w uroczystościach pogrzebowych.

— Ale mnie, mnie… — Irene zająknęła się uroczo, po czym obrzuciła Hortensję

ukradkowym i zmieszanym spojrzeniem — …mnie chodziło o stan księżnej.

— Stan? — powtórzyła oburzona Hortensja piskliwym tonem. Królowa matka zawtórowała

jej ptasim trelem, a Willie — gromkim basem.

— Zdawało mi się — ciągnęła nieśmiało Irene — zważywszy na ilość jabłek spożywanych

ostatnimi czasy przez Jej Książęcą Mość… To chyba jasne, że… To znaczy…

Pierwszy raz widziałam, by Irene tak ostrożnie przebierała w słowach. Jej wyrachowane

milczenie zmusiło Hortensję do wypowiedzenia na głos myśli, którą Irene zasiała w głowach
wszystkich zgromadzonych.

— Nie jestem, panno Adler — odrzekła spurpurowiała — w stanie, o który tak zuchwale

mnie pani podejrzewa. Mam po prostu niezmierną słabość do jabłek.

— Ach, niezmierną — bąknęła Irene. — Proszę mi więc wybaczyć to błędne mniemanie.
— Mam wrażenie, że ma pani błędne mniemanie o wielu sprawach — orzekła chłodno

Hortensja.

Wszyscy przy stole utkwili wzrok w zupie ogonowej. Twarz króla powoli oblewała się

szkarłatem. Przyszło mi do głowy, że Irene — podobnie jak ja — zawdzięczała obecność na kolacji
jedynie temu, iż Willie zlekceważył panujące w rodzinie obyczaje. Byłyśmy plebejuszkami,
intruzami, a przede wszystkim wygodnymi kozłami ofiarnymi.

Po raz pierwszy przeszedł mnie dreszcz prawdziwego strachu. Jakże łatwo byłoby teraz

oskarżyć Irene o zabójstwo króla z zamiarem przedwczesnego wyniesienia Wiłliego na tron! Jakże
by to było na rękę wszystkim zgromadzonym, może i nie wyłączając samego króla, teraz kiedy już
objął panowanie.

Willie przerwał ciszę słowami, które zabrzmiały jak królewski rozkaz.
— Panno Adler, po kolacji pani i panna Huxleigh napijecie się ze mną koniaku w bibliotece.
Irene uniżenie skinęła głową. Tylko ja i zupa ogonowa widziałyśmy grający na jej twarzy

maleńki uśmiech.

— I awanturą przy kolacji można zabłysnąć — wymamrotała pod nosem, nie spoglądając w

moją stronę.

Nigdy wcześniej nie odchodziłam od stołu z taką ulgą. Niedługo potem stałyśmy obydwie w

półmroku biblioteki niczym uczennice wezwane na dywanik; król chodził tam i z powrotem,
rzucając długi karbowany cień na rzędy książkowych grzbietów.

— Moja droga Irene — zaczął mówić, zerkając na mnie z ostrożna.
— Penelope potrafi zachować dyskrecję, Willie. Ręczę za nią głową.
Król najpierw uraczył mnie przeszywającym spojrzeniem, a następnie zwrócił się do Irene,

jakby w ogóle mnie tam nie było.

— To się może okazać konieczne. Czy wiadomo ci, że śmierć mojego ojca, króla, wzbudziła

podejrzenia?

— Tak — odparła chłodno. Przyglądał się jej spokojnej twarzy.
— A czy wiadomo ci, że niektóre pogłoski stawiają ciebie w roli podejrzanej?
Kąciki jej ust podniosły się w żałosnym uśmiechu.
— Dopiero od niedawna. To kolejny dowód na to, jak nieoceniona jest moja niezawodna

Penelope.

— Czy wiedziałaś — podjął król, coraz bardziej grzmiącym głosem — że z tej oto biblioteki

zginęła książka o ziołowych recepturach?

— Tak… to znaczy, nie — powiedziała Irene, zginając się i unosząc rąbek spódnicy. Czarny

aksamit podnosił się wolno jak kurtyna, odsłaniając pomarszczone czarne halki z rafii. Oniemiały
król przyglądał się temu teatralnemu pokazowi falban i spowitej w czarną pończochę kostki — lecz
Irene tylko wyciągnęła z kieszeni halki niewielki przedmiot i wręczyła go królowi.

— Jak widać, wcale nie zginęła.
— A więc to tyją zabrałaś! Hortensja miała rację!
— Owszem, lecz sama musiała często do niej zaglądać, bo jak inaczej wytłumaczyć to, że

odkryła zniknięcie jednego małego tomiku wśród tylu innych książek?

Stali tak naprzeciw siebie, oboje skonfundowani tym, co usłyszeli. Miałam wrażenie, że

Irene czuje się obrażona oskarżeniami króla, on zaś — jej ciętymi odpowiedziami.

— A więc twierdzisz, Irene, że… Hortensja… zaglądała do tej książki. Nie chcesz chyba

przez to powiedzieć, że twoim zdaniem członek rodziny królewskiej…

— A Wasza Królewska Mość chyba nie chce powiedzieć, że ja lub ktoś z mojej rodziny…

— zaripostowała Irene, perfekcyjnie przedrzeźniając jego nadąsany głos, czego jednak król nie
wychwycił. — Poza tym — dodała — podejrzenia w kwestii choroby twojego ojca nie są dla mnie
niczym nowym. Jak myślisz, po co ściągnęłam tutaj Penelope? Potrzebowałam pomocy w
śledztwie.

— W śledztwie! — wyrzucił z siebie król, po czym w milczeniu rozejrzał się za

pozostawioną przez służącego tacą z francuską brandy.

— Usiądźcie — odezwał się z nagła, jakby sobie przypomniawszy o dobrych manierach.
Wręczył nam dwa kieliszki, potem sztywnym krokiem podszedł do spiralnych schodów i

oparł się o ich krętą sylwetę, trzymając w ogromnej dłoni przepastny kielich mrugający niczym
klejnot.

— Chyba powinnaś przedstawić swoje argumenty. Irene napiła się brandy i uśmiechnęła.
— Mam pewne doświadczenie w prowadzeniu dochodzeń dla prywatnych osób w

Londynie. Jednym z moich byłych klientów jest pan Charles Tiffany…

— Ten Amerykanin, który dostarcza klejnoty połowie rodów królewskich w Europie!
— Właśnie ten. W istocie prosił mnie, bym przyjrzała się sprawie zniknięcia pewnych

klejnotów koronnych.

Król uniósł krzaczastą brew i czekał na dalszy ciąg.
— Miałam podejrzenia co do choroby ojca Waszej Królewskiej Mości, jeszcze zanim

rozeszła się plotka. Nie byłam wtajemniczona w diagnozy lekarzy, ale doszłam do wniosku, że ktoś
aplikuje umierającemu królowi trujące zioła.

— Zdumiewające! Właśnie tak orzekli wczoraj lekarze. Irene uśmiechnęła się kwaśno.
— I dlatego moje dobre imię jest teraz narażone na szwank. Król oparł się o balustradę

schodów.

— Mówiło się o tym w mojej rodzinie — przyznał — ale to nie mogła być Hortensja.
— Zgoda, to mógł być książę Bertrand.
— Co proszę?! Mój brat? Posuwasz się zbyt daleko! Zapominasz się…
— Bynajmniej, choć ty najwyraźniej o mnie zapomniałeś! — odparowała Irene. — Jakie to

łatwe, wskazać palcem na jedyną obcą osobę między bliskimi. Tylko że jaki byłby mój motyw?

— Sprawić, bym wstąpił na tron.
— No cóż, Wasza Królewska Mość, to wprawdzie bardzo przyjemny widok — rzekła Irene,

przywołując na usta przekorny uśmiech — ale jako następca tronu byłeś równie atrakcyjny.

— To prawda — przyznał Willie, odwzajemniając uśmiech.
— Zgoda, że to ja zabrałam stąd tę książkę. Penelope była przy tym i wie, że prowadziłam

dochodzenie w sprawie trujących mikstur, które już wtedy znajdowały się w zamku.

— I ? — naciskał król, chmurząc czoło.
— Czy wiadomo Waszej Królewskiej Mości, że pestki jabłek są zabójcze w dużych

ilościach? Czy zauważyłeś, że Hortensja ostatnimi czasy jadła mnóstwo jabłek — i że gromadziła
pestki?

— Tak, ale… to tylko dziwny zwyczaj. Hortensja zawsze miała neurotyczne usposobienie.

Ona… nie panuje nad tym. Zbiera też pestki pomarańczy.

— Hm. A czy wiesz, że Bertrand używa płynu na porost włosów? Król się roześmiał.
— Mój młodszy brat jest próżny. Nie dość, że jest nikczemnego wzrostu, to jeszcze

przedwcześnie łysieje. Ale co z tego?

— Jaborandi, czyli środek, który stosuje, jest śmiertelny przy spożyciu. Król podszedł do

stołu i dolał sobie koniaku.

— A zatem twierdzisz, że mój brat lub moja siostra mogli maczać palce w śmierci własnego

ojca. To niemożliwe. To wykluczone. — Mówił ze stanowczością, tonem przestrogi. — To
absolutnie wykluczone, choćby nawet miało mnie oczyścić z podejrzeń. Albo moją najdroższą
przyjaciółkę.

Irene westchnęła i napiła się koniaku. Jej kieliszek jaśniał jak wielki topaz na tle czarnego

aksamitu.

— W takim razie, Wasza Królewska Mość, będę musiała poszukać innych podejrzanych.
Przesunęłam się na krawędź krzesła, szeleszcząc halkami z tafty jak mysz w ciemnym

zakamarku; ale żadne z nich nie zwracało na mnie uwagi.

— Czy mogłabyś to zrobić, moja droga? — spytał król chropawym głosem.
— Oczyścić się z podejrzeń?
— Postaram się — odrzekła Irene, wstając z miejsca. Spoglądała na króla w taki sposób,

jakby byli sobie równi, na przekór różnicy wzrostu i sfery. Zaryzykowałabym stwierdzenie, że
przewyższała go w sensie moralnym. — Ale nie wysunę oskarżenia przeciw niewinnej osobie,
choćby nie wiem ilu członkom rodziny królewskiej miałoby to uratować skórę. Albo złamać serce.

— Miejmy nadzieję — odparł ponuro król — że niczyja skóra ani serce nie ucierpią

wskutek tego śledztwa.

Tak nas zostawił. Słuchałyśmy jego cichnących ciężkich kroków, a cienie wokół nas jakby

się rozproszyły.

— Irene, potrafisz to zrobić? Znaleźć innego podejrzanego? Dowieść jego winy?
— Tak jak powiedziałam Williemu: mogę spróbować. Na pewno zdajesz sobie sprawę, że

jego rodzina będzie próbowała wykorzystać ten incydent jako pretekst do rozerwania naszego
związku. Do głowy im nie przyszło, że mogę mieć dość sprytu, by obrócić to przeciw nim.

— Ale król nigdy nie pozwoli, by postawiono zarzuty komuś z jego bliskich! Przecież

słyszałaś, co powiedział.

Teraz to Irene przybrała władczy ton, napełniwszy wcześniej swój kieliszek.
— Jeżeli ktoś z rodziny zamordował króla, Willie nie powstrzyma mnie przed

powiedzeniem prawdy. Ale modlę się, żeby to nie była prawda, mimo całej niechęci, jaką żywią do
mnie Hortensja i Bertrand. Bo czy baśniowa przygoda w Bohemii powinna się kończyć
oskarżeniem przyszłych szwagrów o zabójstwo? Pięknie dziękuję za taką operę komiczną!

Rozdział XXI

Gorzka pigułka

— Wybieram się do miasta — oznajmiła Irene jeszcze tego samego ranka.
— Chcesz mi potowarzyszyć?
— Naturalnie, że tak. Ale dlaczego do miasta, skoro zbrodnię popełniono tutaj?
— Chcę porozmawiać z lekarzami na neutralnym gruncie, będą wtedy bardziej szczerzy.

Oni także na pewno się obawiają królewskiego gniewu. W końcu nie umieli postawić trafnej
diagnozy. A potem spotkam się z panem Dvorakiem…

— Irene, ja też lubię odwiedzać Teatr Narodowy, ale czy na pewno mamy dość czasu, by go

trwonić?

— Nie będziemy go trwonić.
— Rozmawiając z panem Dvorakiem o muzyce?
— Rozmawiając z panem Dvorakiem o polityce — poprawiła mnie, naciągając jasne

lawendowe rękawiczki, które pasowały kolorem do rzędów koronek zdobiących jej kostium. — A
potem zamierzam się poradzić Cyganki. Pan Dvorak mnie do niej zaprowadzi; to jej starym uszom
zawdzięcza swoje ludowe pieśni.

— Cyganki? Irene… po co?
— Jak to po co? Żeby poznać swoją przyszłość! — rzekła w odpowiedzi, spoglądając’

ukradkiem zza fioletowego woalu. — Wszystkie przyszłe panny młode są przesądne.

I tak wyruszyłyśmy zamkowym powozem w dół stromego wzgórza, między gęsty las

czerwonych dachówek zwany Pragą.

Lekarze rezydowali w nad podziw malowniczym domu ze skrzynkami kwitnących fiołków

na parapetach. Ich długie i niewymawialne niemieckie nazwiska zaczynały się od liter S i D, toteż
Irene, z niepojętych dla mnie powodów, kazała mi oznaczać ich w notatkach przydomkami „Sturm”
i „Drang”. Parterowe poczekalnie były zatłoczone, lecz Irene od razu napisała coś na swoim bilecie
i podała go komuś. Chwilę później gospodarz wprowadził nas do pokoju, gdzie czekali już obaj
lekarze.

— Jaborandi, panno Adler? — odezwał się doktor Sturm. Był niski, pulchny, miał

bokobrody i nawoskowane wąsy podobne do mysich ogonków.

— Pestki jabłek? — dodał doktor Drang, człowiek wysoki, chudy i bez brody.
— Powiedzcie, panowie, czy wasze badania wykazały obecność którejś z tych trucizn?
Lekarze w tej samej chwili potarli dłonie i wymienili się spojrzeniami. Pierwszy

przemówił doktor Sturm.

— Znalezienie tego rodzaju trucizny nie jest łatwym zadaniem, kiedy się zaczyna od końca.
Doktor Drang żywiołowo potakiwał, a po chwili rzekł:
— Tak, podejrzewamy otrucie. Udało nam się nawet wykluczyć najbardziej pospolite

trucizny: arszenik, cyjanek, atropinę.

Wtedy odezwał się doktor Sturm:
— Jednakże badanie zawartości żołądka — wybaczą mi panie dosadność — nie wykazało

obecności żadnych niepożądanych substancji.

— Nawet naparu z jabłek? — dopytywała się z nadzieją Irene.
— Ani śladu jabłek — potwierdził doktor Sturm.
— Ani jaborandi?
— Jest pani prawdziwą znawczynią zielarstwa — odparł z ukłonem pan Drang.
— Niezupełnie — sprostowała Irene. — Tylko tych ziół, które znajdują się w zamku. A

zatem król został otruty inaczej, niż podejrzewałam, a trucizna mogła pochodzić spoza pałacu. Co
go zabiło?

Lekarze wymienili między sobą niespokojne spojrzenia.
— Został uduszony — orzekli unisono.
Irene i ja popatrzyłyśmy po sobie. Zaczęło mnie ogarniać wrażenie, że oglądam teatrzyk

kukiełkowy, tak zgrane były drewniane ruchy szacownych doktorów.

— Czy trucizna może człowieka udusić? — spytałam. Lekarze jednomyślnie zmarszczyli

brwi.

— Wszystko wskazuje na to — rzekł doktor Drang — że uduszenia dokonano przez skórę.

Potem płuca przestały pracować. Zgon mógł sprawiać wrażenie całkiem naturalnego, nawet dla
świadków.

Irene wstała z miejsca.
— Niech mi panowie wierzą, że król zawsze umiera przy świadkach; zbyt wiele osób ma w

tym jakiś interes. Nie mógł umrzeć niepostrzeżenie. Dziękuję panom za pomoc. Życzę miłego dnia.

Wkrótce potem stałyśmy na roziskrzonym od słońca placu i słuchałyśmy szczebiotania

jerzyków spod dachów.

— To musiała być jakaś inna trucizna, Nell — rzekła Irene. — Może Willie ma rację,

szkaradna Hortensja i łysy Bertrand są niewinni — przynajmniej o tyle, że nie popełnili
ojcobójstwa.

Zatrzymała wzrok na młodym stangrecie, który natychmiast zeskoczył z kozła, by pomóc

nam wejść do grubo tapicerowanego wnętrza.

— Ci Niemcy są tak przywiązani do swoich wygód — mruknęła, gdy już usadowiłyśmy się

na pluszowych siedzeniach. — Tacy spokojni o wszystko, nieświadomi tego, że diabeł tkwi w
szczegółach.

Zrozumiałam, że przetrawia nowe okoliczności, milczałam więc przez całą wyboistą drogę

nad rzekę do Teatru Narodowego, gdzie zwykle można było zastać pana Dvoraka, o ile tylko
pracował nad jakąś produkcją.

Za dnia teatr jest miejscem opuszczonym, jak porzucona marionetka z luźno zwisającymi

sznurkami. Cały jego mechanizm zostaje zatrzymany. Przypomina osiadły na mieliźnie ogromny
okręt z milczącym silnikiem.

Weszłyśmy w ten wielki, nieruchomy przestwór i wyłożonym wykładziną przejściem

między rzędami doszłyśmy do gromadki ludzi zebranych przy fosie orkiestrowej. Jakiś skrzypek
bezlitośnie stroił swój instrument. Dyrygent gromił basistę. Pan Dvorak siedział zapadnięty w fotelu
i notował coś na partyturze.

Pojawienie się Irene docierało do niego stopniowo, jak ledwie uchwytny zapach bzu w

majowy dzień. Podniósł wzrok, rozejrzał się wkoło, wreszcie spostrzegł ją, stojącą w grzecznej
odległości.

— Panna Adler i panna Huxleigh! Dwie panie wiosny. Jaka miła niespodzianka. Głowa

mnie boli z tego wszystkiego zamieszania.

— Czy możemy z panem porozmawiać?

— Oczywiście, panno Adler, porozmawiać. Lubię ćwiczyć angielski. Dobrze, prawda?
Irene przysiadła na poręczy wolnego fotela, podpierając się zrobionym z kości słoniowej

trzonkiem parasolki. Ja nie potrafiłam opanować tak chwiejnych i niedbałych póz i jak zwykle
stałam sztywno za jej plecami, lecz nie czułam się lekceważona, gdyż pan Dvorak często zerkał w
moją stronę. Irene konfidencjonalnie zniżyła głos.

— Przychodzę do pana w imieniu czeskiego króla. Pomyślałam, że Irene chyba ma na myśli

zmarłego króla.

— Ach tak?
— Martwią go pewne kwestie polityczne i czeski ruch odrodzeniowy.
— O, bardzo słusznie — odparł surowo kompozytor.
— Te niemieckie rody od dawna panują nad innymi narodami w tej części świata — nad

Polakami, Litwinami, Rumunami. Wiem, że nawet czescy… patrioci… nie opłakiwaliby tych
władców.

— Moje opery ożywiają bohaterów starych legend — rzekł pan Dvorak. — A jeśli rozpalają

nowych… — Wzruszył ramionami, a jego ciemne oczy spoglądały zarazem obojętnie i wymownie.

— Książę — zaczęła Irene i od razu się poprawiła — król…
— To nowy człowiek, nowy bohater ludu. Nic mu nie grozi — chyba że będzie despotą…
— Ale czy stary król…?
— To inna historia — uciął szorstko pan Dvorak. — Inna muzyka, inne libretto. Ja nie piszę

współczesnych dramatów. Moje opery są o dawnym czasie. Antysznym — dobrze mówię?

— Antycznym — poprawiła go z uśmiechem Irene. — A więc… to możliwe?
— W Czechach wszystko jest możliwe. Nawet diwa może być królową, kto wie?
— A czy mógłby pan mnie pokierować do tej prawdziwej cygańskiej wróżki?
— Ja myślałem, panno Adler, że pani jest, jak to się mówi — kowalem własnego losu?
— To prawda, lecz nawet Makbet miał swoje wiedźmy. Od innych jego grzechów jestem

wolna.

Pan Dvorak roześmiał się i pokiwał głową. Doszli z Irene do jakiegoś porozumienia bez

wyrażania myśli słowami. Musiałam przez nieuwagę pozwolić sobie na jakiś gest zniecierpliwienia,
gdyż pan Dvorak nagle aż podskoczył i zwrócił się do mnie.

— Moja biedna, zaniedbana panna Huxleigh, ona jest jak górska kalmia, tak mocna i urocza,

że nikt jej nie docenia. O, proszę, mój podpis na tej stronie, i tak muszę przepisać od nowa. Dla
pani, dla „panny Huxleigh, którą pamiętam”.

— Ach, jak miło z pańskiej strony!
— Zwinąć w rulon jak studentka muzyki, żeby się nie pogniotło i nie zmokło na wiosennym

deszczu. — Potem kompozytor zwrócił się do Irene. — Wie pani, gdzie jest Wieża Prochowa przy
placu Wacława?

Irene skinęła głową.
— Przy bramie Starego Miasta.
— Dalej jest uniwersytet i żydowska dzielnica Józefów, gdzie przed wiekami rabin Jehuda

Low ben Becalel podobno stworzył potwora: Golema.

Irene kiwnęła głową, lecz ja spytałam:
— Co to jest ten Golem?
Pan Dvorak zwrócił się z zapałem w moją stronę.
— Dobra historia. Bardzo stara. Może do opery Dvo?aka? Ten rabin, on ulepił wielkiego

człowieka i kierował nim przez święte słowa na kawałku papieru w jego ustach. Aż pewnego dnia
rabin zapomniał wyjąć papier i Golem idzie przez Stare Miasto, niszczy wszystko po drodze. Wasza
pani pisarz, Mary Shelley, napisała o tym znaną opowieść, tak mi się zdaje. Do dzisiaj przesądni
ludzie chodzą do grobu rabina w Józefowie i zostawiają karteczki z modlitwą i problemami do
rozwiązania.

— I mamy iść tam, gdzie powstał ten… Golem? — zapytałam. — Tu w okolicy nie ma

żadnych cygańskich wróżek?

— Nie ma takich wróżek, co znają starą tradycję — odparł pan Dvorak.

— Tylko takie nas interesują — zapewniła stanowczo Irene. — Dziękujemy panu za pomoc

w sprawach przyziemnych i tajemnych. Politycznych i magicznych — dodała, widząc grymas
niezrozumienia na jego twarzy. — Obawiam się, że jedne i drugie są przeceniane, ale wymagają
zbadania. Do widzenia.

Z przyjemnością opuściłam chłodną martwotę gmachu teatralnego i wyszłam na pełne

światła i kolorów nadbrzeże. Irene powiedziała stangretowi, by zawiózł nas do Wieży Prochowej.
Kiedy dotarłyśmy na miejsce, kazała mu po nas wrócić za dwie godziny.

Sprawdziłam godzinę na moim butonierkowym zegarku.
— Dwie godziny?
W cieniu ogromnej gotyckiej wieży rozciągał się labirynt zaułków, krętych uliczek, do

których złote palce słonecznego blasku nie dosięgały nawet w samo południe. Prześladował mnie
obraz olbrzymiego cienia Golema snującego się po tej okolicy.

— Dwie godziny? — powtórzyłam. — Wiesz, Irene… to, co pan Dvorak mówił o sile i

rozmiarach Golema, skojarzyło mi się z księciem.

Nie poprawiła mnie, choć użyłam nieaktualnego tytułu.
— Nell, zwierzyna, którą ścigamy, to nie Willie. Jestem tego bardziej pewna niż

kiedykolwiek. Nie daj się ponieść wyobraźni. Udawaj, że spacerujesz po londyńskim bazarze, i
powiedz mi, jeśli zauważysz jakieś tajemnicze znaki.

Dzielnica pełna była ludzi i wozów. Wiele budynków górujących nad naszymi głowami

pamiętało czasy renesansu, wszędzie widać było stłoczone domy, arkady z szybami w ołowianych
ramach, spadziste czerwone dachy przerywane oknami mansard.

Porównanie z londyńskim bazarem było dość trafne, gdyż w tej starej dzielnicy unosiły się

zapachy — choćby rosołu i makowców — oraz dźwięki powszedniego handlu. Wozy sprzedawców
osiadały w krętych uliczkach, oferując rozmaite towary od szklanych paciorków po dzwonki
brzęczące wśród rejwachu.

— Przynajmniej nazwa tego miejsca pochodzi z Biblii — stwierdziłam z powagą, bardziej

dla dodania sobie otuchy niż w celu nawiązania rozmowy.

Irene rzuciła mi rozbawione spojrzenie.
— Niestety, nie ma ona nic wspólnego z biblijnym właścicielem kolorowego płaszcza.

Dzielnica Józefów wzięła nazwę od cesarza Józefa II Habsburga, który na początku swego
panowania nadał Żydom pełnię praw. Chcąc mu podziękować, nazwali jego imieniem to getto.
Polityka zadziwia mnie bardziej niż magia, Nell.

Minęłyśmy rozległy cmentarz, którego stare nagrobki sterczały w zbitych gromadach

niczym krzywe zęby jakiegoś potwora. Na jednym z kamieni wyryto spiętrzone kościotrupy;
zdawało się, że walczą o miejsce, podobnie jak ich nagrobki.

— To, jak się domyślam, grób rabina Lówa. — Irene kiwnęła głową na okazały grobowiec,

przed którym stało kilka osób. — Może powinnyśmy zostawić na nim karteczkę z naszą zagadką?

— To może od razu zapytamy, gdzie jest brylantowy pas? Nie, Irene, ja bym nie ryzykowała

obudzenia Golema. Mam nadzieję, że pan Dvorak nigdy nie napisze tej opery. Zresztą, kto chciałby
zagrać rolę mechanicznego potwora?

— Pierwszy lepszy romantyczny tenor — odrzekła Irene. — Oni wszyscy są tacy wielcy, że

mogliby grać trzy postacie naraz, z tym że mają więcej centymetrów w pasie aniżeli wzrostu.

Wchodziłyśmy coraz głębiej w labirynt brukowanych uliczek, coraz dalej w ponury cień.

Straciłam zupełnie poczucie kierunku; wreszcie moje gorączkowe rozglądanie się przyniosło
skutek.

— Tam! Znak w kształcie ręki, a na nim jakieś liczby — to chyba nie gospoda?
— Właśnie tego szukamy — powiedziała Irene, ruszając w stronę drogowskazu i bez

namysłu zanurzyła się w cieniu.

Podążyłam za nią ze słowami przestrogi na ustach. Znalazłyśmy się w ciemnym i wąskim

zaułku. Osobliwe zapachy przecinały powietrze i uderzały po nozdrzach, jak gdyby przybrały
materialną postać. W oddali dzwonki dzwoniły swymi szklanymi zębami. Irene szła pewnie
naprzód niczym ogar po śladzie. Nic sobie nie robiła z moich szeptanych ostrzeżeń i pociągnięć za

rękaw.

Kierowała się zapachem i dźwiękami, a ja za nią.
Weszłyśmy do jakiegoś pokoju — w każdym razie wyglądał jak pokój. Było to miejsce tak

przyozdobione udrapowanymi zasłonami, chustami i dywanami, że równie dobrze mogło być
jaskinią. W pełgającym po tkaninach blasku naftowej lampy orientalne wzory wiły się jak robaki w
rozkopanej ziemi. Utkwiłam wzrok w źródle tego światła i struchlałam, gdyż mleczny klosz lampy
miał kształt czaszki. Dzwonienie, które już wcześniej dochodziło naszych uszu, wydobywało się z
czerwonych kryształowych wisiorków zwisających z opuszczonej luźno szczęki.

— Angielki? — zagadnął z ciemnego kąta głos stary jak Wieża Prochowa.
— Angielka i Amerykanka — zaćwierkała Irene i za nic mając bałagan, zbliżyła się do

potwornej lampy.

Dopiero wtedy spostrzegłam, że lampa stoi na stole nakrytym dywanem i że wyspę mętnego

światła otaczają taborety.

— Zapłacimy pani hojną ręką — zaproponowała Irene — jeżeli nam pani powróży. To

znaczy, mnie — poprawiła się po tym, jak szarpnęłam ją za rękaw.

Kilka chust oderwało się od ściany, zakołysały się frędzle i zgarbiona postać zbliżyła się do

stołu. Przeciąg poruszył jarmarczne ozdoby i znów uporczywie dzwoniły. Martwy uśmiech czaszki
jakby się rozszerzył.

— Usiądźcie — poleciła starucha.
Zrobiłam to bez ociągania. Irene usiadła wolniej, tak samo teatralna w swych wykwintnych

manierach jak Cyganka w swojej abnegacji. Miałam wrażenie, że jestem świadkiem pojedynku
dwóch sztukmistrzów z dwóch bardzo różnych światów.

Kobieta wyciągnęła dłoń porytą zmarszczkami. Irene uhonorowała ją złotą monetą. Zdało

się, że oczy czaszki jakby pojaśniały, kiedy pazurzaste palce staruchy zacisnęły się na pieniądzu.
Irene wysunęła dłoń przed siebie. W migoczącym blasku lampy zdawała się gładka jak gips.
Zastanawiałam się, czy z takiej nieskazitelnej dłoni w ogóle można coś wyczytać.

Cyganka nachyliła się do światła z makabrycznej lampy. Czas poorał jej delikatną skórę

siateczką zmarszczek, lecz włosy miała czarne, ostre, sięgające za ramiona.

— Widzę — zaczęła w tradycyjny sposób — niespodziewaną i niebezpieczną podróż.
Irene spojrzała w moją stronę i przewróciła oczyma.
— Widzę wysokiego, przystojnego arystokratę, bardzo bogatego. Zabiega o ciebie ze

wszystkich sił.

Irene puściła mi oko.
— Widzę… śmierć. Gwałtowną śmierć. I wielką, lecz ukrytą fortunę. Irene ziewnęła.
— Widzę mnóstwo brylantów u twoich stóp, młoda damo, a nawet całe królestwo… i małą,

czarną skrzynię, niezmiernie cenną.

Irene poprawiła się na taborecie, by ulżyć zmęczonym plecom.
— Widzę wiele trudów i smutków, ale wszędzie pojawia się ten wysoki przystojny

mężczyzna. Jego imię zaczyna się na literę… G.

Irene wolną ręką odgarnęła woal z twarzy.
— Niech się pani wróżka dobrze przyjrzy. Czy aby na pewno nie jest to litera W?
— G — powtórzyła starucha. — Mówię to, co widzę, a nie to, co chciałabyś zobaczyć.
— A może to, co pani zdaniem chciałabym usłyszeć — odcięła się Irene.
— Nie — odparła stanowczo wróżka. — Mówię to, co widzę.
Ja tymczasem nieco się namyśliłam i pociągając Irene za rękaw, szepnęłam:
— Gottsreich. Drugie imię Williego. Jej brwi uniosły się.
— Przecież do tej pory wszystko akuratnie się zgadzało. Po co więc nagle używać drugich

imion? — Pochyliła się nad stołem i spojrzała w oczy staruszce.

— Przychodzę spytać o coś ważniejszego niż moja przyszłość.
— Ja zajmuję się tylko przyszłością. Afrodyzjaków nie sprzedajemy.
— Nie, nie — odrzekła Irene ze śmiechem. — Takich mikstur mi nie trzeba.
— Nie tobie, to może… tobie? — ciemne jak jagody oczy wiedźmy utonęły w moich.

— Co to to nie! — zaprotestowałam.
— No to czego chcesz? — wzruszyła ramionami, gotowa nas pożegnać. — Za jednym

razem wywróżyłam ci więcej niż niektórym przez dziesięć lat.

Irene uniosła otwartą dłoń i zacisnęła palce.
— Może widzi pani role, które odgrywam na scenie. Tak czy owak, nie wierzę w ani jedno

słowo. Za moją złotą monetę żądam prawdy, a nie obiecanek.

— U mnie to jedno i to samo.
— Co to jest? — spytała Irene, wyciągając z torebki chusteczkę i kładąc na stole.
Starucha sięgnęła pazurem i odsłoniła jej zawartość.
— Pestki jabłek! Zróbcie z nich ciastka.
— A co gdybym zrobiła napar i podała przyjaciółce?
— Nie wolno! Jabłko jest słodkie, ale pestki trują. Wiesz o tym. Irene pokiwała głową i

schowała chusteczkę.

— Nie wiedziałam, czy pani o tym wie.
— O życiu roślin wiem tyle samo, ile o życiu ludzi.
— Mam zagadkę — powiedziała Irene. — Ktoś umarł od trucizny, ale wiadomo, że nie były

to pestki jabłek ani korzeń jaborandi.

— Bardzo źle. — Kobieta odwróciła głowę, jakby nie chciała słyszeć tych ostatnich słów.

— Jak na Angielkę wiesz już całkiem dużo; co ja ci mogę jeszcze powiedzieć?

— Coś więcej o innych ziołach — na przykład takich, które przenikają przez skórę, zatykają

pory, duszą płuca pyłem, zapachem… ale których się nie połyka. O czymś bardzo groźnym i prawie
niewidzialnym.

Kobieta podniosła się z miejsca. W pierwszej chwili pomyślałam, że wcale nie zamierza

odpowiedzieć na pytanie zadane przez Irene. Podeszła do wiszących na sznurze dywanów i
używając siły, o jaką bym nie podejrzewała kogoś tak mizernej postury, odepchnęła jeden z nich na
bok.

Naszym oczom ukazała się zakurzona kolekcja butelek i napojów, eliksirów i uschniętych

korzeni.

— Nie połyka się — powtórzyła Cyganka, po czym odwróciła się i posłała Irene wąski,

przejmujący uśmiech. — Niełatwo takie znaleźć. To coś… wyjątkowego. — Uniosła jedną z wielu
oszroniałych od kurzu fiolek i czekała chwilę, aż Irene jej się przyjrzy.

— Gorzknik — wyszeptała. — Lepiej nie dotykać zatyczki, bo można tego gorzko

pożałować!

Irene zbliżyła się do fiolki jakby przyciągana przez magnes.
— Ile potrzeba? — spytała.
Dzwoneczki pod czaszką brzęczały niby zęby szczękające ze strachu.
— Niewiele, byle często.
— Nie da się go wykryć?
— A czy widać puder na twarzy damy? Irene pokiwała głową w zamyśleniu.
— Czy mogłabym dostać próbkę? Jedną malutką fiolkę, doprawdy, nie po to, rzecz jasna,

żeby jej użyć, lecz… dla porównania.

Kobieta przyciskała buteleczkę do płaskiej piersi. Irene czekała z wysuniętym kciukiem i

palcem wskazującym.

— Tylko jedną.
— To nie zabije nawet wróbla.
— Ale pomoże schwytać mordercę.
Zwątpienie malowało się na twarzy Cyganki, takie samo, jakie wcześniej widać było w

oczach Irene, kiedy słuchała przepowiedni.

— Więcej złota.
Irene ściągnęła brwi. Już pierwsza moneta stanowiła szczodrą zapłatę.
— Dobrze, w takim razie jeszcze jedna moneta. Cyganka skinęła głową i zniknęła w kurzu i

bałaganie, zaciągając za sobą dywan. Chwiłę potem spomiędzy grubych zasłon wysunęła się jej

ręka z flakonikiem złotawego proszku. Irene zapłaciła za niego prawdziwym złotem.

Kiedy wyszłyśmy z obwieszonej zasłonami jamy na wiosenne światło, okazało się, że czas

pognał do przodu bez nas. Gołębie gromadziły się już na dachach, by uchwycić najcieplejsze
promienie słońca. Szłyśmy pogmatwanymi uliczkami, orientując się według Wieży Prochowej.
Choćby od tego zależało moje życie, nie potrafiłabym drugi raz odnaleźć drogowskazu do siedziby
wróżki; zresztą, Irene pewnie także miałaby z tym kłopot. Tak czy inaczej, sprawiała wrażenie
ukontentowanej.

W cieniu wieży czekał już nasz powóz. Do praskiego zamku nie wracałyśmy z pustymi

rękoma. Ja tuliłam jak niemowlę partyturę podpisaną przez pana Dvoraka, Irene zaś chowała w
torebce niczym broń fiolkę z gorzknikiem.

* * *

Tego wieczora w komnacie zmarłego monarchy Irene dała królewskie przedstawienie. Na

widowni oprócz mnie byli obecni król wraz z królową matką, jego brat i bratowa — najwyraźniej
według Irene trzeci z braci nie liczył się w tej sprawie — a także znany nam tandem usłużnych
lekarzy oraz osobisty lokaj i pokojówka nieboszczyka króla.

Choć znajdowaliśmy się w królewskim apartamencie, pokój wydał mi się tak upiorny jak

oświetlony czaszką gabinet cygańskiej wróżki. Migotliwy kandelabr rysował fantastyczne cienie na
pozłacane i rzeźbione meble i wykrzywiał uśmiechy cherubinów na suficie. Wszyscy zgromadzeni,
włącznie ze służbą, byli ubrani na czarno.

— Penelope, będziesz notować przebieg spotkania — rzekła Irene poważnym tonem.
Skinęłam głową i od razu, przy drżącym płomieniu pobliskiej świecy, poczyniłam notatkę.

Polano w kominku przełamało się z odgłosem pękającego kręgosłupa. Nie tylko ja się
wstrząsnęłam.

— Pytanie brzmi — zaczęła Irene — jakie były dokładne okoliczności śmierci Jego

Królewskiej Mości. Znamy ogólną przyczynę — była to jakaś trucizna, zapewne ziołowa,
niewątpliwie zabójcza.

Pochyliła się i podniosła kandelabr. Niespokojne płomyki malowały ostre cienie na jej

twarzy, wyciągając rysy i nadając im jakiś piekielny wyraz. Z tym konarzystym świecznikiem
podeszła do królewskiego rodzeństwa.

— Trucizna ziołowa. Mogło to być coś tak niewinnego jak zmiażdżone pestki jabłek

domieszane do jedzenia… — Zatrzymała się nad bladym licem wyniosłej Hortensji. — Albo
egzotyczna mikstura na porost włosów dolana do całkiem nieszkodliwego napoju, na przykład
do herbaty. — Twarz Bertranda skrzywiła się w grymasie.

— Mogła to być jakaś inna, bardziej wyszukana substancja, zaaplikowana choremu przez

innych, mniej oczywistych kandydatów. — Irene minęła króla i jego matkę, kandelabr na moment
oświetlił ich zastygłe w zdumieniu twarze.

Bałam się, że Irene poczyna sobie zbyt śmiało i że von Ormsteinowie szybko stracą

cierpliwość do takich zgadywanek.

Irene przystanęła przed lekarzami, przypatrując im się milcząco. W mojej głowie powstało

straszne podejrzenie. Nikt nie pomyślał o królewskich medykach! Czyżby to właśnie oni byli
owymi „patriotami”, którzy wedle domysłów Irene otruli króla?

— Panowie doktorzy — przemówiła, wtrącając pauzę — panowie doktorzy twierdzą, że

zmarły nie zjadł trucizny ani jej nie wypił. O ile można im wierzyć.

— T— tak! S— stanowczo! — wyjąkali obaj równocześnie.
— Jeżeli im wierzyć — powtórzyła z naciskiem — trucizna została wchłonięta… przez

skórę. Cokolwiek to było, musiało S1? tutaj znajdować niemal bez przerwy, jak puder dla
niemowląt. Ktoś najpierw stopniowo osłabiał króla, a potem — w odpowiedniej chwili —
zaaplikował potężną, zabójczą dawkę. Ukradkiem. Niezauważenie. Albo… prawie niezauważenie.

Królowa matka zaniosła się cichym łkaniem.
— Dość! — zagrzmiał król, otaczając drobniutką matkę olbrzymim ramieniem.
Irene, nic sobie z tego nie robiąc, podeszła do królewskiego łoża. Odgarnęła zasłony, jakby

odsłaniała scenę w teatrze.

— Od śmierci króla nic się tutaj nie zmieniło. Nic. Nawet rzecz, którą wcześniej zmieniano

codziennie, bo przecież królowi nie szczędzono żadnego luksusu. Bielizna pościelowa!

Irene długim i płynnym gestem odgarnęła narzutę i pościel, tworząc coś na kształt fali z

pianą w postaci koronek. Na tak śmiałe odsłonięcie opustoszałego łoża wszyscy zareagowali
stłumionym okrzykiem. Irene przysunęła kandelabr do białej pościeli. Na tkaninie połyskiwał
drobny złoty pył.

Królowa matka chwiejnym krokiem zbliżyła się do posłania.
— Złoto… złoty pył.
— Złota śmierć, Wasza Wysokość — oznajmiła Irene. — To ziele zwane gorzknikiem. Dusi

ofiarę, a przy tym jest prawie niewykrywalne.

— Pościel — poderwał się doktor Sturm. — Tak… ofiara była zawinięta w truciznę. Z

każdym ruchem trucizna wnikała coraz głębiej.

— Takie śmiercionośne okłady można było zmieniać co dzień! — uzupełnił doktor Drang.

— Sprytne, ach, jakże sprytne.

— Kto by podejrzewał — odezwała się Irene — że to pokojówka?
Zwróciła rozłożysty świecznik w stronę milczącej młodej kobiety stojącej w cieniu

ogromnej szafy. Pokojówka była chłopskiego pochodzenia, czerstwa i niezbyt urodziwa. W
melodramatycznym blasku świec jej twarde rysy przybrały nagle wyraz niedowierzania.

— To niemożliwe! — wykrzyknęła. — Sama zmieniłam później pościel, mimo że lekarze

mi zabronili! Nie powinien zostać najmniejszy ślad!

Irene zniżyła głos i kandelabr.
— Dlaczego?
Pokojówka zwiesiła głowę na piersi. Kiedy ją powtórnie uniosła, jej głos był już grobowy i

obojętny.

— Reszta stwierdziła, że wschodnie królestwa mogłyby się odłączyć od cesarstwa i że

trzeba skorzystać z każdej okazji, by obalić króla. A ja akurat byłam w zamku.

— Zrobiłaś to, ponieważ byłaś najbliżej? — zagrzmiało pytanie króla.
— Jesteśmy tu od zawsze. Czekaliśmy — odparła. — Jesteśmy waszymi poddanymi —

dodała gorzko — waszymi sługami.

Królowa matka wreszcie odzyskała głos.
— Gdybyśmy nie odkryli sprawcy, poczekałaby znowu… na okazję do zabicia Williego…

lub mnie… kogoś z nas.

— Mein Gott! — wyjąkał Bertrand, zdając sobie sprawę, że mógł stracić coś więcej niż

tylko włosy.

— Wasza Wysokość — rzekła Irene — pozwoliłam sobie postawić w pogotowiu kapitana

zamkowej straży, aby można było morderczynię natychmiast zabrać do aresztu.

— Doskonale! — ryknął król. — Niech czym prędzej zniknie z miejsca, które pohańbiła.

Nie chcemy jej więcej oglądać.

Dziewczynę wyprowadzono, a razem z nią wyszedł także lokaj starego władcy.
— A on? — spytał król.
Irene pokręciła głową i postawiła ciężki kandelabr na posadzce, potrząsając zmęczonym

nadgarstkiem.

— Do tej zbrodni wystarczyła jedna osoba.
Hortensja, która dotychczas oglądała z bliska pościel, odwróciła się od niej z pozłoconymi

koniuszkami palców i rzekła:

— Jak to się stało, że pył nie zniknął w praniu?
Irene uniosła smukłą, w połowie pustą fiolkę gorzknika.
— Naturalnie, że zniknął. Ale musiałam jakoś wydobyć z niej wyznanie winy. Co prawda,

wytłumaczenie tego fortelu w sądzie będzie dość niezręczne…

— W sądzie? — powtórzył król tonem najwyższego zdumienia. — Moja droga — rzekł,

lecz zaraz spojrzał w stronę rodziny i przybrał ton bardziej oficjalny — moja droga panno Adler, nie

będzie żadnego sądu.

— Nie będzie…? Co w takim razie zamierzacie z nią zrobić?
— Przesłuchać. Wypytać o nazwiska i miejsce pobytu jej wspólników. Zamknąć pod

kluczem, tak by nie mogła nam znowu zaszkodzić.

— Ale… — Irene dźwignęła kandelabr, aby przyjrzeć się czterem wpatrzonym w nią

królewskim twarzom.

— Jesteśmy niezmiernie wdzięczni — odezwała się królowa matka, występując naprzód, by

wyprowadzić nas z komnaty. — Rozwiązała pani tajemnicę wielkiego występku i uwolniła się od
ciężaru podejrzeń. Teraz trzeba nam o wszystkim zapomnieć.

— O wszystkim — powtórzyła Hortensja, wydzierając mi notatki spod nie dość czujnych

palców.

— Porozmawiamy jutro rano — oznajmił król, pochylając się i całując Irene w rękę. —

Tymczasem.

— Tak — rzucił na odchodnym niepiękny Bertrand, jakby oganiał się od ulicznych

handlarzy — teraz kiedy mamy to za sobą, rodzina musi wiele rzeczy przedyskutować. Trochę
zaniedbaliśmy ostatnio sprawy królestwa. Dobranoc paniom.

Irene i ja znalazłyśmy się na korytarzu — niefetowane i niedocenione. Udałam się z nią do

jej pokoju, gdyż nie chciałam wracać do siebie, nie ochłonąwszy uprzednio ze wszystkich
niespodzianek tego wieczora.

— O ludzka naiwności! — powiedziała gorzko Irene, gdy tylko znalazłyśmy się same za

drzwiami jej pokoju. W pierwszej chwili pomyślałam, że mówi o sobie.

— To było pierwszorzędnie zagrane — rzekłam, aby ją pocieszyć po tym rozczarowującym

zakończeniu wieczora.

— Trochę przedobrzyłam, ale na szczęście chłopska mentalność jest wciąż bardzo podatna

na melodramat — odpowiedziała Irene i raptem się roześmiała.

— Kiedy zaczęłam spacerować ze świecznikiem, myślałam, że Willie każe mnie zamknąć w

zakładzie dla obłąkanych.

— Nikt się nie domyślał, do czego zmierzasz. Ja sama byłam pewna, że oskarżysz

Hortensję.

— Gdybym już była zmuszona oskarżyć kogoś z rodziny królewskiej, wybrałabym do tego

jakąś bardziej publiczną sytuację. Tak czy inaczej, ta biedna naiwna patriotka zapłaci straszną cenę
za swoją — owszem, haniebną — zbrodnię.

Irene rozłożyła się na szezłongu i zapaliła papierosa leżącą na stole zapałką.
— Nie patrz na mnie z taką dezaprobatą, Nell. Miałam straszny wieczór. — Odrzuciła

głowę do tyłu i zaciągnęła się dymem, a potem wypuściła go leniwie.

— Do głowy mi nie przyszło, że ta naiwna dziewczyna nie stanie przed sądem.
Przysiadłam pochylona na otomanie.
— Jak myślisz, gdzie ją będą więzić?
— Głęboko — stwierdziła ponuro. — Pod całym tym bogactwem i blaskiem na pewno jest

jakieś ciemne i wilgotne miejsce. Ech… to wielka łycha dziegciu w mojej beczce miodu —
wyrzuciła z siebie — to arbitralne i potajemne decydowanie o losie zdrajców. To ja sprawiłam, że ta
dziewczyna przyznała się do zbrodni, i nie zapomnę o cenie, jaką ona za to płaci! — Stopa Irene
zaczęła postukiwać o ramę szezłongu, niczym kruk z wiersza pana Poego; kłęby dymu zataczały
kręgi wokół jej głowy.

— A więc nie tak sobie wyobrażałaś zwycięstwo? — spytałam.
— Nie spodziewałam się tego zakulisowego finału. I niewdzięczności. Rodzinie von

Ormsteinów bardziej chyba zależy na zatuszowaniu przestępstwa niż wymierzeniu sprawiedliwości.

— Dworska intryga i powstanie chłopskie — wymamrotałam.
— Co takiego? — spytała Irene.
— Godfrey mnie przestrzegał, że właśnie w to się wplątałaś.
— Godfrey?
— Norton. Mój pracodawca.

— A.
Była zbyt zaprzątnięta niepokojącym obrotem sprawy, aby pamiętać starych znajomych z

Londynu czy w ogóle myśleć o Anglii.

— Może pora wrócić do domu, Irene? Pan Dvorak bardzo się o ciebie martwi.
— Występuję w Ślubnej koszuli, nie mogę stąd wyjechać. Poza tym sytuacja z Williem

nadal jest niejasna.

— Masz na myśli… wasze relacje?
— Mam na myśli jawną pogardę dla prawa. — Pociągnęła dym z papierosa i zgniotła

niedopałek w kryształowej popielniczce. — Muszę z nim o tym porozmawiać z samego rana. Może
gdy już nie będzie jego rodziny…

— Zrób to jak najszybciej — przytaknęłam, podnosząc się z miejsca. — A teraz pozwól, że

będę twoją pokojówką, skoro ta prawdziwa już dawno gdzieś zniknęła…

Irene obrzuciła mnie spojrzeniem pełnym niepokoju.
— Wypadałoby, Penelope, żebyśmy wiedziały, gdzie chodzą nasze służące po pracy —

może na poddasze z kratami w oknach?

— Na pewno nie. Z pewnością na poddasze, ale nie tak ponure. I ty mi mówisz, że moja

wyobraźnia stała się barokowa!

— Może to po prostu moja była ślepa, Nell. Może widziałam jedynie to, co widzieć

chciałam. Oto pierwsza cena, jaką się płaci za mrzonki o byciu królową.

Rozdział XXII

Skandal w Bohemii

Rankiem król odwiedził Irene w chwili, gdy w jej salonie rozkoszowałyśmy się gorącą

czekoladą i mnóstwem ciastek.

— Dzień dobry miłym paniom — przywitał nas w sposób ogromnie pogodny.
Sprawiał wrażenie człowieka, któremu ujęto wielkiego ciężaru, w dużej mierze dzięki

dochodzeniu Irene. Szykowny czarno— szkarłatny mundur, który tak sobie upodobał, był idealnie
wyszczotkowany, a jego buty lśniły jak smoła węglowa.

Irene, widząc króla w dobrym nastroju, poweselała. Zaczynała się bowiem lękać, że jej

dobry uczynek i pomoc w zdemaskowaniu zabójczyni starego króla odniosły wbrew jej woli bardzo
zły skutek.

Król zaczął tonem serdecznej przekory:
— Irene, anioły w niebie wzdychałyby z zazdrości na twój widok. Muszę cię porwać do

Wiednia i tam kupić ci więcej kobiecych fidrygałek.

— Do Wiednia! Och, Willie, a już się obawiałam, że to ja będę musiała porwać ciebie, żeby

znów odwiedzić to miasto. Od razu po Ślubnej koszuli.

Król mlasnął językiem i usiadł na otomanie, kładąc dłonie na kolanach, paltami do

wewnątrz, łokciami na zewnątrz.

— Pojedziemy w przyszłym tygodniu. Musimy zapomnieć o niedawnych problemach.

Wycieczka do stolicy będzie jak tonik wypłukujący nieczystości. Może mogłabyś pojechać już teraz
z panną Huxleigh, a ja bym do was dołączył później.

— Willie, jesteś niemożliwy! Najpierw mówisz jedno, a potem to cofasz i proponujesz

zupełnie co innego. Nie mogę teraz wyjechać z Pragi, dobrze wiesz, że mam próby Ślubnej koszuli.
Moje przygody w roli detektywa nie powinny ci przesłaniać mojej kariery operowej. Zapewniam
cię, że dla mnie zawsze były i będą na drugim planie.

— Twoje przygody, tak. — Westchnienie dobyło się z nadludzkiej piersi króla, niby

podmuch z kowalskiego miecha. — Lepiej o nich zapomnieć. Operą się nie przejmuj, wszystko
załatwione. Jesteś wolna! Nie musisz już chodzić na próby. Zespół znajdzie inną sopranistkę.

— O czym ty mówisz? — Irene wstała, omal nie przewracając swojej filiżanki czekolady,

którą w ostatniej chwili zdążyłam przytrzymać. — Nie może być! Pan Dvorak liczy na mnie!

— Pan Dvorak przesyła ci swoje błogosławieństwo. „Dobrze, dobrze”, powiedział, „nie

mogę jej stawać na drodze”. — Król zobrazował to pożegnanie, machając dłonią z nadgarstka,
jakby przepędzał kury z podwórka.

— Ależ Willie! Pan Dvorak chyba mnie nie zwolnił?
Król wzruszył ramionami, wyglądając przez chwilę jak mały chłopiec, który przyznał się do

winy. Spoglądałam to na bladą twarz Irene, to na jego silną, zadowoloną facjatę i miałam ochotę
natrzeć mu uszu. Dosięgłabym ich bez trudu, jako że siedział na otomanie.

— Pan Dvorak cię nie potrzebuje, Irene. To całe operowe szaleństwo… to przecież tylko

pretekst, prawda? Chciałaś przenieść się z Warszawy do Pragi przez wzgląd na mnie. Doceniam
twoją dyskrecję, ale…

Irene zacisnęła dłonie, aż jej pobielały kłykcie.
— Twoja obecność była dodatkową zachętą, nie przeczę, ale zawsze — zawsze! —

największą wagę przywiązywałam do kariery. A teraz przychodzisz i mówisz mi, że mnie
wyrzucono jak śmieć…

— Ależ skądże, nic podobnego! Pan Dvorak po prostu poszedł nam na rękę, to wszystko.
— Nam? Czyżby to było pluralis maiestaticus? — Ton Irene był złowieszczo spokojny.
Król odchrząknął.
— Mówię o naszej przyszłości. Nie będziesz musiała śpiewać. Nie będziesz musiała

zarabiać pieniędzy, bo ja cię będę utrzymywał. A co do widowni, to we mnie będziesz miała
najbardziej oddanego i ekskluzywnego wielbiciela.

To rzekłszy, przycisnął rękę do medali, które migotały mu na piersi w okolicach serca.

Wstrzymałam oddech. Jak większość arystokratów, Willie nauczył się traktować jak powietrze
osoby z niższych sfer takie jak ja. Tylko w ten sposób potrafię wytłumaczyć to, że stałam się
świadkiem takiej deklaracji króla czeskiego wobec mojej przyjaciółki. Irene Adler nie była
zachwycona.

— Ekskluzywny wielbiciel kojarzy mi się z pustą widownią, Willie.
— A mnie z całym pałacem, Irene, z pięknym pałacem na zielonych wzgórzach południa.

Będzie cały twój, Irene. Mogłabyś tam zabrać swoją angielską przyjaciółkę, ulubione zwierzęta, co
tylko zechcesz.

Słuchała jego słów z głową na wpół odwróconą, jakby łowiąc jakiś inny głos, jakby nie

wierząc w to, co słyszy.

— Południa? Będziemy mieszkać… na wsi?
— W pięknej okolicy, Irene. Będziesz panią własnego pałacu i wszystkiego wokół, jak

okiem sięgnąć.

— Panią?
— W dodatku Wiedeń! Będziemy jeździć do Wiednia — a czasem nawet do Paryża. Tak, w

Paryżu łatwiej o dyskrecję.

— Dyskrecję? Czy w Pradze nie jest wystarczająco dyskretnie?
Król zagryzł obfitą dolną wargę. Był chyba nie tyle niezdecydowany, ile urażony. Jako

długoletnia guwernantka od razu wyczułam jakieś knowanie i aż włosy zjeżyły mi się na głowie.
Duży Willie chciał coś zbroić. Miałam ochotę dać mu za to klapsa, lecz oczywiście nie wypadało, a
przy tym, podobnie jak Irene, nie mogłam go do końca przejrzeć.

— Chodzi o śmierć twojego ojca — odezwała się raptem. ~ Twoja rodzina chce zatuszować

morderstwo, boisz się, że me spełniłabym waszej woli. Dlatego kazałeś mnie zwolnić z Teatru
Narodowego, a teraz chcesz mnie wypędzić na wieś, Willie, na litość boską, nie trzeba mi zamykać
ust w ten sposób! Ostatecznie to sprawa twojej rodziny, a mnie nie zależy na takim rozgłosie.
Muszę uszanować waszą wolę, chociaż nie pochwalam tego, jak się obchodzicie z morderczynią. A
teraz przepraszam, ale muszę znaleźć pana Dvoraka i odzyskać pracę…

Rozejrzała się po pokoju, jakby za pokojówką i rzeczami. Ona także nie zwracała na mnie

żadnej uwagi, choć z innych niż król powodów. Była całkiem wytrącona z równowagi, widziałam
to po niej. Straciła głowę, nie wiedziała, co się dzieje. Jej przenikliwy umysł, przyzwyczajony do
wyciągania niezbitych wniosków z drobiazgowych faktów, nie potrafił sprowadzić grubiańskiej

zmiany w zachowaniu króla do niczego prócz… absurdu.

Król wstał, dudniąc obcasami, które znów musiały dźwigać jego ciężar.
— Nie pojedziesz do Dvoraka. Zabraniam ci.
— Zabraniasz!
— Jestem królem.
— Bez wątpienia, lecz ja nie jestem Czeszką.
— Irene, musisz mnie posłuchać; proszę cię jako przyjaciółkę!
— Niby dlaczego? Wytłumacz mi, Willie.
Odwrócił twarz i spuścił oczy; możliwe, że ujrzał wtedy własne malutkie odbicie na

czubkach wyglansowanych butów.

— Nie możesz dłużej mieszkać w zamku.
— Dobrze, w takim razie wynajmę coś w mieście. Już dawno mogłam to zrobić, to ty od

początku nalegałeś…

— Nie możemy się dłużej obnosić z naszą znajomością.
— Obnosić? Parę przejażdżek na płac Wacława nazywasz obnoszeniem się?
— Nie może być nawet podejrzenia, że coś nas łączy.
— Na to już chyba trochę za późno, nie uważasz, Willie?
— Irene, jesteś mądrą kobietą. Rytuał zalotów mamy już za sobą i dobrze wiesz, jaka jest

dalsza kolej rzeczy. Nie będę ci niczego skąpił; będziesz żyła w zbytku i wygodzie. Będę
przyjeżdżał na południe najczęściej, jak się da…

— A tu, w Pradze? Co będziesz robił? Chodził do Teatru Narodowego i patrzył, jak kto inny

śpiewa moje partie w Ślubnej koszuli? Zabierał jakąś inną kobietę na przejażdżki? — W głosie
Irene zabrzmiała nagle przykra pewność. — Będziesz mieszkał w zamku… z jakąś inną kobietą?

Król zesztywniał. Nie było w tym nic dziwnego, bo chyba każdy mężczyzna zareagowałby

podobnie na słowa tak mocno zaprawione pogardą.

— Klotylda Lothman von SaxeMeningen nie jest „jakąś inną kobietą” — odrzekł. — To

druga córka króla Skandynawii i moja przyszła żona.

— Ach… — po twarzy Irene rozlał się wyraz zrozumienia.
— Po śmierci mojego ojca — i nieważne, jak do niej doszło — mam inne powinności

rodzinne i państwowe. Muszę mieć na względzie sukcesję, królewski…

— …rodowód? Czy to aby nie rodzinie tak bardzo zależy na tym, żebyś prędko się ożenił?
— Owszem, ale to i tak było nieuniknione. Wiedziałem o tym od dziecka. To nie znaczy, że

ją kocham, Irene…

— Nie przyszło mi to do głowy. A więc wiedziałeś o tym od…
— Od zawsze, lecz nie lubię o tym rozmyślać. Ty zawsze będziesz królową mojego serca —

ale jestem królem, niedługo skończę trzydzieści lat. Nie mogę czekać w nieskończoność, całe życie
być twoim zalotnikiem. Musiałaś sobie zdawać sprawę.

— Powinnam była, istotnie. Czy… twój ślub… odbędzie się wkrótce?
— Nie wcześniej niż za rok — teraz jest okres żałoby — a przez ten czas możemy się razem

pysznie bawić. Musimy jednak zachować dyskrecję, gdyż Klotylda von SaxeMeningen jest kobietą
delikatnej natury i odmówiłaby ślubu w razie choćby cienia skandalu.

— Skandalu — powtórzyła Irene, znowu tym niedowierzającym tonem, od którego krajało

mi się serce.

Obserwowałam ich w przedłużającej się ciszy. Oboje mieli spuszczone głowy — król ze

wstydu, a przynajmniej taką miałam nadzieję. Głowa Irene zwisała jak zwiędły kwiat — zamyślona
czy też pogrążona w smutku, a może jedno i drugie. Koniuszkami szeroko rozłożonych palców
dotykała stołowego obrusa, jakby potrzebowała takiego lekkiego kontaktu z rzeczywistością.
Zdawało się, że jest gdzieś bardzo daleko — z dala od króla i ode mnie.

Wreszcie król raczył spostrzec jej oszołomienie. Pochylił się lekko i sztywno, jak to mają w

zwyczaju mężczyźni z kontynentu.

— Pójdę już i pozwolę ci się przygotować do wyjazdu na południe. To wielka zmiana i

należy ją przeprowadzić prędko. Jestem pewien, że jak zwykle zademonstrujesz klasę.

Irene podniosła wzrok. Jej usta podniosły się w uśmiechu tak nikłym, że trzeba by go

oglądać przez szkło powiększające.

— Tak. Klasę.
Król pokiwał głową, zadowolony, i wyszedł, nawet nie spojrzawszy na mnie. Kiedy ucichł

stukot królewskich obcasów na marmurowej posadzce, dało się słyszeć zaledwie tykanie
kominkowego zegara i, od czasu do czasu, zgrzyt towarzyszący przesunięciu się o centymetr
wskazówki minutowej.

Palce Irene na obrusie najpierw drgnęły, potem zabębni— ły, wreszcie zaczęły bezgłośne

wygrywać jakąś melodię, którą tylko ona słyszała. Nalałam jeszcze trochę czekolady i podsunęłam
jej spodek z filiżanką. Nie zareagowała. Stała tak ze zgiętą głową, zatracona w rozmyślaniach
niczym Pani z Shal— lot z poematu Tennysona. Martwiłam się o nią, bałam się, że i ona ujrzała, jak
„zwierciadło pęka w odłamków stos”. Ze jej także grozi obłęd i rozpacz.

— Irene… — zaczęłam w tej samej chwili, kiedy ona podniosła wzrok i rzekła:
— Nell…
— Co zrobisz? — spytałam. Zacisnęła usta.
— Spakuję się.
— A więc wyjedziesz z Pragi?
— Stanowczo.
— Bo tego sobie życzy król?
— Bo tego żąda.
Stałam z wyschniętym gardłem.
— Irene, pomogę ci w pakowaniu, ale jeśli chodzi o wyjazd do tego pałacu i dotrzymywanie

ci towarzystwa w tak uwłaczających okolicznościach, to bardzo mi przykro, ale nie mogę… nie
mogę… — wzruszenie ścisnęło mi gardło.

Irene patrzyła na mnie, jak gdybym oszalała.
— Nell, ty głuptasie, chyba nie myślisz, że mogłabym przystać na tę odrażającą propozycję?
— No cóż…
Irene zaczęła chodzić po pokoju w takiej furii, że tren jej porannej sukni skręcił się w gruby

ogon.

— Chociaż właściwie… dlaczego miałabyś zakładać, że zostało mi choć trochę rozsądku,

po tym — szaleństwie! — jakim się wykazałam wobec Jego Królewskiej Mości Wilhelma
Gottsreicha von Ormsteina… „G”, powiedziała wróżka. Ty mówisz, że to jego drugie imię:
„Gottsreich”. A czy wiesz, że to po niemiecku znaczy… „Boże panowanie”! Willie może być
królem całej tej przeklętej Bohemii, ale jego władza nie sięga nawet centymetra w głąb mojej
duszy. Prędzej ucieknę na drugi koniec świata, niż poświęcę duszę, ciało lub karierę dla jego
królewskiej wygody!

Ciskała się w złości, a jej tren razem z nią.
— Ależ się co do niego pomyliłam! To mały chłopiec owinięty wokół palca rodziny i jej

interesów.

— Tak samo uważam — wtrąciłam. — To nadzwyczaj niedojrzałe.
— Ale i groźne, moja droga Nell. — Irene zatrzymała się i utopiła we mnie wzrok. — Tacy

rozpieszczeni chłopcy nie lubią, kiedy się im zabiera zabawki. Zwłaszcza chłopcy zasiadający na
tronie. Musimy wyjechać, to jasne — ale dyskretnie. Na tyle dyskretnie, aby Willie nie domyślił się,
że zamiast jechać do czeskiego grajdołka wracamy do Anglii.

— Ale… kiedy?
— Teraz! Jak najszybciej. Musimy wykorzystać to, że jest tak pewny siebie, tak… pyszny,

że w ogóle nie przyjdzie mu do głowy, że kobieta mogłaby od niego uciekać jak od zarazy. O,
będzie wściekły, kiedy się dowie. Królestwo zadrży w posadach. Nell! Nie musisz jechać ze mną.
Możesz wyruszyć w drogę sama, tak będzie chyba bezpieczniej! Albo poczekaj, aż odkryje moje
zniknięcie — chociaż nie, mógłby cię wtedy wykorzystać do tego, by mnie zmusić do powrotu.

— Jesteś pewna, że będzie aż tak zdeterminowany?
— Nell, człowiek, który jest gotów zamknąć wolną kobietę w zamku pośrodku jakiejś

czeskiej dziczy, bo mu się zdaje, że jego sporadyczne atencje jej wystarczą… taki człowiek
najpewniej nie będzie się liczył z niczym prócz swej kolosalnej próżności. Dobrze mnie zrozum:
Willie będzie bardzo groźny, kiedy mu pokrzyżujemy plany. Nie cofnie się przed niczym, żeby
mnie porwać. Jestem całkiem jak ta głupia dziewczyna, która otruła jego ojca, bo uwierzyła w
polityczne bajki. Nie myślisz chyba, że ona jeszcze kiedyś ujrzy światło dnia?

— Och, Irene, jak my się w to wplątałyśmy? Po jej ustach przemknął smutny uśmiech.
— Czy to pluralis maiestaticus, droga Nell? Jesteś o wiele bardziej wielkoduszna niż władca

Bohemii. To przeze mnie wpadłyśmy w opały i przysięgam ci, że nas z nich wyciągnę.

— Ufam ci całkowicie — odparłam, tłumiąc w sobie tysiąc wątpliwości i nieprzyjemne

uczucie zdenerwowania w żołądku.

Ścisnęła w dłoniach moje ręce.
— Jaka ja byłam niemądra — i jak mądrze uczyniłam, sprowadzając cię tutaj. Myślałam, że

będziesz świadkiem mojego triumfu, obawiałam się tylko knowań jego rodziny. A tymczasem
ujrzałaś moją całkowitą ruinę…

— Dlaczego ruinę? Przecież nie straciłaś uznania w oczach pana Dvoraka. On chciał dla

ciebie jak najlepiej, wiem o tym. A twoja kariera? Przecież nadal pięknie śpiewasz i byłaś diwą w
dwóch europejskich operach. Nie masz się czego wstydzić, nie zrobiłaś nic złego, przeciwnie,
uciekasz przed złem.

— A moja duma? — spytała.
Uśmiechnęłam się.
— Duma może tylko skorzystać na tym, że jej trochę ubyło, a przynajmniej tak mawiał mój

ojciec, kiedy mu się wydawało, że mam o sobie zbyt wysokie mniemanie.

— Błogosławiony pastor Huxleigh! Masz rację, nie ma tego złego. Chodź, trzeba

zaplanować naszą kampanię, bo Willie jest jak te wielkie srebrne wilki w prastarych czeskich
borach: gdziekolwiek się udamy, będzie nas ścigał co tchu.

Rozdział XXIII

Ucieczka

Nie minęło parę godzin, a wszystkie znajdujące się w posiadaniu Irene kapelusze, wszystkie

halki i pończochy, wszystkie przystrojone koronkami kombinacje gorsetów i pan— talonów leżały
rozrzucone po całym jej apartamencie.

Otwarte kufry czyhały na nieuważne piszczele. Wszędzie roztaczała się woń naftalinowych

kulek i saszetek z fiołkami. Do tego rozgardiaszu pielgrzymowali kolejno członkowie rodu von
Ormsteinów, by na własne oczy zobaczyć ujarzmioną Irene. Najpierw przyszła Hortensja, z
uśmieszkiem.

— Przepraszam, że ci przeszkadzam, moja droga. Jak ci się wydaje, kiedy będziesz gotowa

wyruszyć?

Irene z roztargnieniem przeczesała dłonią kasztanowe loki, wprowadzając zamęt w swą

nienaganną fryzurę.

— Może pojutrze? Po prostu nie sposób spakować prędzej tylu rzeczy.
— Twoja pokojówka na pewno cię wyręczy.
— Kiedy najpierw muszę jej wytłumaczyć, co ma robić! Wszystko dzieje się tak szybko —

dodała Irene i westchnęła, rozmyślnie unikając spojrzenia Hortensji. Tylko ja widziałam na twarzy
księżnej okrutny wyraz triumfu, ani trochę zresztą niedodający jej wdzięku.

— Mam kilka saszetek z kalmią. Cudnie pachną — powiedziała z szyderczym uśmiechem.

— Każę mojej Andżelice je przynieść. Niech to będzie mój prezent pożegnalny.

— Jej Książęca Mość jest taka hojna — mruknęła Irene. Jak krowa dojna — dodała po tym,

jak królewska bratowa wyszła.

— Czy to jakiś cytat? — spytałam.
— Owszem. Z moich przyszłych pamiętników. Pospiesz się! Im większe będą góry moich

ubrań, tym więcej zyskamy czasu.

Kopałyśmy więc w pudłach i szufladach niczym oszalałe małpy, rozrzucając rzeczy na

wszystkie strony. Podobało mi się to rozgrzebywanie jej przepastnej garderoby. Nigdy w życiu nie
widziałam odzieży w takiej ilości i jakości; byłam wręcz bliska omdlenia, pomimo że mój własny
gust był nader skromny.

— Na szczęście nie wydałam wszystkiego na ubrania — powiedziała Irene, wyjmując z

kąta szuflady ciężką giemzową torbę.

W środku monety przesunęły się z wiele mówiącym brzękiem, tak drogim uchu i sercu

każdego dusigrosza.

— Irene! Trzymałaś tutaj wszystkie swoje pieniądze?
— Dobrze mieć sejf z zamkiem, ale jeszcze lepiej — zamek z sejfem. Poza tym ja lubię

mieć wszystko pod ręką. Widzisz, w czasie moich podróży nazbierałam różnych cudzoziemskich
monet i całkiem sporo starych dobrych angielskich funtów. Przydadzą się podczas ucieczki.

— Wolałabym, abyś używała jakiegoś innego słowa, Irene. A może… on o tobie zapomni?
— Hm. Wolę się przygotować na najgorsze.
— Jak głęboko mam zapakować te szale? Nie wiem, które naprawdę chcesz zabrać.
— Ani jednego.
— Ani jednego? Przecież są piękne!
— Jak wszystkie te rzeczy. — Irene rozejrzała się po zarzuconym salonie.
— Ale to piękny balast, na który nie możemy sobie pozwolić w tak brzydkich

okolicznościach. Oto nasz prawdziwy bagaż.

Pochyliła się i wyciągnęła coś spod falban spódnicy.
— Torby!
— I to jakie — powiedziała z przewrotną dumą. — Skromne i wysłużone.
— Skąd je zdobyłaś?
— Odkupiłam od pokojówek. „Biedna panna Irene, tak się przejęła tym, że ją wyganiają z

zamku, że całkiem straciła głowę do pakowania”. Mamy po dwie; powinny nam wystarczyć.
Przekupiłam woźnicę, żeby wywiózł potajemnie część kufrów, ale ma je wysłać do mojego
znajomego w Paryżu — to dla zmylenia ewentualnego pościgu.

Przerwałam zwijanie bawełnianej halki, tak cienkiej, że lśniła jak jedwab.
— W takim razie kiedy właściwie wyjeżdżamy?
— Wieczorem.
— Po co ten pośpiech, Irene? Możesz przecież łatwo uśpić czujność króla na wiele dni,

pokazując mu ten bałagan.

— Mogę, ale nie chcę. Nie mam zamiaru sypiać pod tym zabytkowym dachem dłużej niż

trzeba.

Powiedziała to z takim naciskiem, że nie potrafiłam nic odpowiedzieć. Z roztargnieniem

poprawiła włosy, które wcześniej celowo potargała, i ponownie spojrzała na torby.

— W jednej będziemy trzymać pieniądze. Weźmiemy tylko jeden strój na zmianę:

najważniejsze, żeby uciec. No i jeszcze…

Irene wzięła ze stolika nocnego zamknięte puzderko ze zdjęciem. Otworzyła je w dłoniach i

wpatrywała się jak w modlitewnik.

— To jest ochłap, Nell. Ochłap rzucony mojej domniemanej chciwości, albo raczej

chciwości wszystkich kobiet. Mnie nie chodziło o klejnoty koronne, Nell. One są tak naprawdę nic
niewarte; to małe, źle dobrane kamienie dla źle dobranej pary. Niechaj… delikatna… Klotylda
cieszy się ich posiadaniem. Zmarły król był dość gruby, Nell. Willie też przytyje, jak książę Walii
— powiedziała nie bez satysfakcji — ale na szczęście to nie ja będę musiała na niego patrzeć.

Zatrzasnęła puzderko teatralnym gestem i zważyła je w dłoni.
— Wezmę ze sobą tę fantazję zaklętą w zdjęcie.
— Na pamiątkę rozczarowania?
— Na pamiątkę królewskiej głupoty. Nie powinien był mi tego dawać. Teraz to będzie moje

zabezpieczenie. — Wsunęła puzderko do najbrzydszej z toreb i w tej samej chwili do pokoju weszła

królowa matka.

— Nie chciałabym ci przeszkadzać, moja droga, pragnę tylko powiedzieć, że jestem ci

niezwykle wdzięczna za twój udział w zdemaskowaniu zabójczyni króla. Musisz też wiedzieć, że
nigdy nie będę o tobie źle myślała z powodu… twojego układu z Williem. Wielce żałuję, że ten
związek nie może być oficjalny. Będzie mi brakowało twojego śpiewu, kiedy ćwiczyłaś w sali
muzycznej. Namawiam Williego, żeby ci zrobił niespodziankę i wysłał jeden z fortepianów na
południe. Nie mów mu, proszę, że wiesz, iż to mój pomysł.

— O nie, nie chciałabym zepsuć niespodzianki — odrzekła Irene dobrze mi znanym tonem

dwuznaczności.

Jednakże po wyjściu królowej matki sprawiała wrażenie zamyślonej, siedziała i sortowała

rzeczy w roztargnieniu, a raz jej prawa ręka zatrzymała się, by zagrać na narzucie jakieś tajemne
dźwięki.

— Jaki utwór ćwiczysz? — zapytałam wreszcie. Irene spojrzała na mnie z ironią.
— Melodię wiedeńską, moją ulubioną. Wciąż mi chodzi po głowie.
W porze kolacji nie przerwałyśmy pakowania, lecz poprosiłyśmy, aby nam ją podano do

salonu. W istocie obie już brzydziłyśmy się jedzeniem w towarzystwie von Ormsteinów.
Zaczynałam podzielać pośpiech Irene. Wszystko i wszyscy w tym zamku przypominali nam o
czasie, który nieodwołalnie przeminął.

Willie odwiedził nas po kolacji, gdy świece były już mocno wypalone i dodawano drew do

kominków. Był przygaszony, ale szczęśliwy.

— Podziwiam twoją energię, Irene! Jesteś doprawdy jak generał z tymi wszystkimi pudłami,

skrzyniami i fatałaszka— mi, uszeregowanymi jak żołnierze. Rad jestem, że tak prędko przystałaś
na mój plan. Prawdę powiedziawszy, obawiałem się trochę, że wpadniesz w szał.

— W szał, doprawdy? — zdziwiła się słodko. — Skąd w ogóle taki pomysł?
— Cóż, czasem kobiety potrafią rozpętać burzę o jakiś urojony afront. Ale i pod tym

względem jesteś wyjątkiem, Irene. Jesteś tak cudownie po kobiecemu rozsądna. Coś mi mówi, że
będę często uciekał na południe.

— Uciekał! Jakże trafnie powiedziane. Ja też w takim razie będę myślała o… wyjeździe z

Pragi jak o ucieczce.

Nie śmiałam podnieść wzroku znad koronkowych chustek, które układałam w obciągniętych

tkaniną pudełkach. Lecz nawet ostrze ironii nie zdołało przekłuć balonu królewskiej próżności.

Willie ujął Irene za dłonie i poderwał na nogi, jak władca, który rozkazuje poddanemu

powstać z klęczek. Struchlałam nad moimi chustkami, gdyż wyczuwałam wzbierający w niej gniew
i bałam się, że nie zdzierży tego protekcjonalnego traktowania. Ale moje obawy były płonne.

Znakomicie grała swoją rolę, mimo że chyba jeszcze nigdy nie musiała fingować emocji tak

różnych od tego, co naprawdę czuła. W jej głosie nie było ani jednej fałszywej nuty, a król w ogóle
nie zwrócił uwagi na to, że przestała się do niego zwracać po imieniu.

— Przyniosłem ci prezent, moja droga.
— Prezent? Zadziwiasz mnie, Wasza Królewska Mość.
— Nie dziękuj. Nigdy nie dałem ci klejnotów. Za każdym razem odmawiałaś, mówiąc, że na

scenie wolisz nosić strasy, bo nie chcesz, aby myślano, że jakiś bogaty wielbiciel łoży na twoją
karierę. Teraz kiedy nie jesteś już na publicznym widoku, nie musisz się tym przejmować.

Musiałam to zobaczyć. Podniosłam oczy i spostrzegłam zielonkawy połysk szmaragdu

zdobiącego królewski pierścień w kształcie węża. Na jego wyciągniętej lewej dłoni spoczywało
pudełeczko. Nie widziałam jego zawartości. Jak by tu dyskretnie zmienić pozycję, tak żeby nie
wyjść na ciekawską? Na szczęście Irene oszczędziła mi tego kłopotu.

— Rubiny! — zawołała, unosząc w moją stronę broszkę w kształcie gwiazdy. — Ach,

Wasza Królewska Mość, cóż to za zbytek. Ale…

— Twój dziwny i uporczywy pogląd na temat prezentów jest dla mnie niepojęty. Musisz ją

przyjąć, Irene — powiedział z niecierpliwością, a po twarzy przemknął mu cień wyrzutu sumienia.
— Teraz już nie masz powodów, by odmówić.

— Rzeczywiście… już nie — odrzekła chłodno. — Jest piękna i w dodatku w moim

kolorze. — Podbiegła w podskokach do lustra i przyłożyła sobie broszkę pod szyją do bladożółtej
szmizjerki. Rubinowa gwiazda błyszczała jak krwawa rana. — Brakuje mi słów, by wyrazić moje…
zdumienie i wdzięczność za ten hojny podarunek.

— Nie ma o czym mówić — zapewnił król, teraz już wyraźnie odprężony, jakby nareszcie

udało mu się podpisać ważną umowę. — Będziesz dostawać mnóstwo świecidełek. Wierz mi, że
nie pożałujesz swojego wyboru.

— Nie żałuję i wiem, że nie będę żałowała — odparła z uśmiechem. — Przenigdy.
— Będziesz gotowa wyruszyć nazajutrz? Irene rozejrzała się bezradnie po bałaganie.
— Mam taką nadzieję…
— Nie martw się — poklepał ją po dłoni. — Nie będę na ciebie naciskał. Nic się nie stanie,

jeśli wyjedziesz pojutrze. Chcę, by moja droga przyjaciółka była dobrze ubrana, gdy przyjadę do
niej w odwiedziny.

To rzekłszy, stuknął obcasami, kłaniając się na pożegnanie, po czym wyszedł. Niedługo

potem zjawiły się nasze pokojówki. Kazałyśmy im spakować kufry, które miały pojechać do
Paryża. Wróciłam do swojego pokoju i upewniwszy się, że pokojówki poszły już do siebie,
wyciągnęłam spod łóżka dwie schowane tam wcześniej torby. Zmieściłam do nich większość
rzeczy, które zabrałam w pośpiechu z Anglii.

Potem usiadłam przy oknie i słuchałam tykania kominkowego zegara z pozłacanego brązu.

Księżycowy blask nadawał dachówkom kolor zimnej stali. Wszystko malowało się w szarościach,
zupełnie jak mgliste rysy Irene i króla na wspólnej fotografii. W pokoju nie było światła, z
wyjątkiem ognia dogasającego w kominku. Kiedy zegar wybił północ, pogubiłam się w rachubach i
doliczyłam się godziny trzynastej.

Po kwadransie, zgodnie z planem, obróciła się gałka w drzwiach. W progu stanęła jednak

jakaś niespodziewana postać. Ujrzałam światło z korytarza między nogawkami spodni. Zacisnęłam
dłonie w pięści.

Rozdział XXIV

Gąski, gąski do domu

Sapiący pociąg zagłębiał się w piękne doliny i wznosił się ponad malownicze niemieckie

wzgórza. Często wyobrażałam sobie ogromną smugę dymu, ciągnącą się za lokomotywą, która
niczym stalowy pług przecina zielony pejzaż.

Z każdym stukiem kół po torach i sapnięciem komina Bohemia, czeski król i nasze przykre

wspomnienia pozostawały coraz dalej w tyle. Westchnęłam i spojrzałam na mojego towarzysza
podróży, w zamyśleniu gładził bursztynowego smoka, który wieńczył jego laskę.

— Niewiele brakowało, a wyprawiłabyś mnie do grobu jeszcze przed wyjazdem — rzekłam

z wyrzutem. — Muszę ci jednak oddać sprawiedliwość, że podróżowanie w takim przebraniu było
znakomitym pomysłem.

Rdzawe wąsy mojego współpasażera uniosły się w cienkim uśmiechu. Mimo całego światła

wpadającego przez okno do przedziału nie widać było ani kropli kleju, na którym się trzymały.

— Wizyty w szalecie są trochę krępujące — przyznała Irene — ale zalety podróżowania

incognito przeważają nad niewygodami.

Byłam zbyt zakłopotana, by zapytać, jak sobie radzi w takich trudnych sytuacjach. Nie

musiałam zresztą znać wszystkich szczegółów. Jak zwykle była niewiarygodnie autentyczna w swej
męskiej roli. Jej krok, postura i ogólny sposób noszenia się ulegały w takich razach całkowitej
zmianie. Na samą myśl o tym, że ten narcyzowaty despota chciał zamknąć tak utalentowaną aktorkę
w jakimś zapomnianym zamczysku w południowej Bohemii, burzyła się we mnie krew.

Ale teraz Willie jest już daleko — powtarzałam sobie — jak szatan i wszelkie sprawy jego.

Wszystko szło gładko. Wymknąwszy się z zamku, na stromej drodze schodzącej do miasta
zastałyśmy czekający powóz, wynajęty przez Irene dla „Rudolfa i Hedwigi Hoffmanów”,
rodzeństwa udającego się do Drezna. (Wolała unikać praskiego dworca kolei żelaznej, gdyż tam

szukano by nas w pierwszej kolejności). Ponieważ przyzwoicie mówiła po niemiecku, nasza
mistyfikacja nie budziła podejrzeń. W Dreźnie zatrzymałyśmy się o kilka przecznic od dworca, tak
by woźnica uwierzył w to, że odwiedzamy tutejszych krewnych.

Irene chwyciła cztery torby, które woźnica zrzucił z dachu, a mnie dla niepoznaki pozwoliła

nieść tylko jedną. Męskie przebranie jakby dodawało jej siły. Kiedy już wsiadłyśmy do naszego
pociągu, składającego się z nowych angielskich wagonów, jakie sprzedawano do Niemiec i Belgii,
zataszczy— ła nasze rzeczy ciasnym korytarzem do przedziału, wrzuciła je bez ociągania na górną
półkę, a widząc moje zdumienie, głośno się roześmiała.

— Bycie silniejszą płcią wcale nie jest takie trudne, Nell! Zwłaszcza gdy nie masz na sobie

ciasnych fiszbinów i szwów, które pękają przy każdym ruchu gwałtowniejszym niż salonowe
dygnięcie.

Irene usiadła obok mnie, założyła nogę na nogę i zapaliła papierosa z wyrazem uznania dla

samej siebie za sprawną ucieczkę. Nie mogłam jej zganić za to palenie, gdyż było częścią jej
przebrania i naszego fortelu.

Do wieczora sielankowy niemiecki krajobraz ustąpił stłoczonej miejskiej zabudowie

Norymbergi. Po niekończącym się postoju na dworcu ruszyłyśmy w zupełny mrok, przerywany tu i
ówdzie rozświetlonym oknem czyjegoś domu. Lecz nawet owe iskierki światła prędko zniknęły
nam z oczu niby spadające gwiazdy.

Ranek zastał nas gdzieś na wsi. Przemierzałyśmy grubą szyję południowych Niemiec,

szeroki przestwór pól uprawnych, od czasu do czasu przerywany miastem: najpierw Norymbergą,
potem Frankfurtem, aż wreszcie, trzeciego dnią, dotarłyśmy do Kolonii, wspaniałego miasta
katedralnego.

Tam też miałyśmy się przesiąść i przyznaję, że serce biło mi w nieopanowanym tempie.
Irene dostrzegła moje podenerwowanie.
— Masz rację, Nell. Najbardziej narażone jesteśmy w trakcie przesiadania. Dworzec

kolejowy jest jak akwarium, w którym łatwo nas dojrzeć, a każdy przechodzień może się okazać
królewskim szpiegiem.

— Ale przecież nie mógł nas dogonić!
— Może nas wręcz wyprzedzić: oczywiście korzystając z telegrafu. Na pewno ma swoich

agentów w każdym większym niemieckim mieście, bo tak nakazuje zwykła roztropność. A już na
pewno jego tutejsi kumotrzy mają swoich zaufanych pomagierów, na których mogą polegać w
takich szczególnych sytuacjach.

— Nie pomyślałam, że… może wysłać telegram.
— To ta czeska sielanka uśpiła twoją czujność. Wyobrażałaś sobie pościg rodem z książek

pana Waltera Scotta: król w butach z ostrogami pędzi co tchu na spienionym koniu przez góry i
doliny, a za nim jego kawalerzyści. A nasza biedna i bezbronna ciuchcia wlecze się po torach, ciuch
— ciuch— ciuch… Nie, żyjemy w nowoczesnych czasach i król będzie korzystał z nowoczesnych
metod, żeby nas wyśledzić. Na pewno z telegrafu.

— Nie wiem, czemu nie pozwalasz mi nadać telegramu do Godfreya, tak jak to zrobiłam tuż

po przyjeździe do Pragi.

Irene skrzywiła się w kłębach dymu owiewających rondo jej melonika.
— To i tak o jeden telegram za dużo. Jeżeli królowi przyjdzie do głowy zasięgnąć języka na

poczcie, na pewno natrafi na ślad tamtej wiadomości — i pozna jej adresata.

— Ale przecież potrzebujemy kogoś w Londynie, kto nam pomoże: chociażby znajdzie

mieszkanie, bo przecież nie możemy wrócić na Saffron Hill.

— To niestety prawda.
— Może i zabrakło mi wyobraźni, by przewidzieć wszystkie ruchy księcia —

przekonywałam dalej — ale za to ty zdajesz się nie rozumieć problemów związanych z naszym
przyjazdem. Bez dyskretnej pomocy będzie nam trudno zataić nasz powrót do Londynu, a przecież
król z pewnością się domyśla, że właśnie tam zamierzamy się udać.

— Niekoniecznie. Nie kojarzy mnie jednoznacznie z Londynem, poznaliśmy się w

Warszawie, do której przyjechałam z Mediolanu. A pochodzę z Ameryki. W każdym razie byłoby

dobrze, gdyby jak najdłużej nie znał celu naszej podróży.

— Skoro tak, to błagam cię, pozwól mi wysłać telegram do Godfreya!
Spojrzała na mnie krzywo spod melonika.
— Jesteś chyba bardzo przywiązana do naszego niegdysiejszego rywala.
— Po prostu wiem, że możemy na niego liczyć, a jeśli król rzeczywiście jest tak groźny, jak

sądzisz…

— Nawet bardziej.
— …to czułabym się dużo bezpieczniej, wiedząc, że możemy liczyć na Godfreya.
Brwi Irene uniosły się w delikatny, mało męski sposób.
— Jako adwokat jest zapewne lojalny wobec swoich klientów — przyznała w zadumie. —

W każdym razie bardziej niż król wobec kobiety.

— Znam go lepiej niż ty, Irene. Godfrey był dla mnie jak brat. Poza tym…
— urwałam, gdyż nigdy jej o tym nie pisałam w listach. — Poza tym pomagałam mu… w

sprawach… podobnych do tych, jakie wcześniej badałyśmy we dwie. To mądry człowiek.
Zawierzyłabym mu własne życie.

Uśmiech poruszył jej wąsami.
— Właśnie widzę — odparła krótko. — Dobrze więc, napisz telegram do nieocenionego

pana Nortona, ale dopiero gdy miniemy Brukselę i dotrzemy do portu w Ostendzie. — Mięśnie jej
twarzy napięły się od niepokoju. — Wielka szkoda, że z Pragi do Londynu wiedzie tylko jedna trasa
i na dodatek trzeba się przesiadać!

Irene uderzyła jedną pięścią w skórzanej rękawiczce o drugą, tak bardzo wczuwając się w

rolę, że byłam przygotowana na soczyste przekleństwo. Niepotrzebnie, jak się okazało. Irene oparła
się o tapicerkę i odpłynęła gdzieś wzrokiem. Roztropnie milczałam, nie chcąc przerywać jej
rozmyślań, bo mogło od nich zależeć powodzenie naszej ucieczki.

W Kolonii miałyśmy przymusowy przestój; następny pociąg do Brukseli odjeżdżał bowiem

dopiero nazajutrz. Zmierzch dodatkowo maskował Irene, która wyszła obronną ręką z
niebezpiecznej rozmowy z kasjerem, kupiła bilety na dalszą podróż i wywiedziała się o
przydworcowy hotel. Trzy torby zostawiła w przechowalni, upewniwszy się, że będą trzymane pod
kluczem.

Przyznaję, że tamtej nocy nie zmrużyłam oka, choć pokoje były nieskazitelnie czyste, a

łóżko z pościelą spiętrzoną jak bita śmietana zapowiadało słodki sen. Irene, którą złościło każde
opóźnienie w podróży, całą noc czuwała przy oknie.

W pewnej chwili usłyszałam złowieszczy szczęk: był to jej mały rewolwer, wyjęła go z

kieszeni i oglądała. Zapomniałam już o tej broni, którą nosiła jeszcze w Londynie; z jakiegoś
powodu przyjęłam, że porzuciła ten niebezpieczny zwyczaj, po tym jak zmieniło się jej życie.

Rankiem, gdy zbliżałyśmy się do dworca, Irene odciągnęła mnie na stronę.
— Nell, musisz sama wejść na dworzec. Masz tu kwitek bagażowy i trochę niemieckich

pieniędzy.

— Ale ja nie mówię po niemiecku!
— Torby możesz odebrać bez słów. Pieniądze będą mówić za ciebie. Numerowy zaniesie

bagaż do pociągu. Lepiej się rozdzielić, osobno nie wzbudzimy podejrzeń. Ja mam swój bilet, ty
weź swój. Wsiądę tuż przed odjazdem.

Po tych słowach Irene zniknęła w tłumie wlewającym się do wielkiego kamiennego

budynku dworca. Zacisnęłam palce na kwitku i cudzoziemskiej walucie, czując się trochę jak
kobieta porzucona w mało dżentelmeński sposób. Przynajmniej Irene wzięła ze sobą najcięższą
torbę, w której trzymała pieniądze oraz pamiątkowe zdjęcie i z którą nie rozstawała się ani na
sekundę.

Strumień podróżnych porwał mnie jak nurt rzeki niosący drzazgę. Nie miałam

doświadczenia w tego rodzaju zadaniach: ostatnim razem Godfrey był tak uprzejmy i dopilnował
wszystkich spraw związanych z moją podróżą. Jąkałam się Przed bagażowym, ale w końcu
dostałam wszystkie trzy torby. Potem zaczęłam się rozglądać w tłumie za czapką tragarza.

Wcześniej widziałam ich mnóstwo, teraz jak na złość ani jednego. Wreszcie ściągnęłam

wzrokiem wątłego człowieczka, który na oko mógł unieść nie więcej niż paczkę herbaty, a i to pod
warunkiem, że zjadł duże śniadanie. Mimo wszystko zdołał dowlec się ze mną do pociągu, a nawet
do mojego przedziału, za co obsypałam go wszystkimi monetami, jakie miałam. Kiedy odszedł,
gdakając jak zadowolona niemiecka kura, rozsiadłam się przy oknie i zaczęłam wypatrywać w
tłumie sylwetki Irene w jej maskaradowym stroju.

Serce biło mi jak szalone, a czoło zrosiło się nieprzystojnie. Para z buchającej lokomotywy

przemykała za oknem niby zwiewny szal. Według mojego zegarka do odjazdu pociągu zostały już
tylko dwie minuty, a wiedziałam, że niemiecka kolej żelazna to przede wszystkim żelazna
punktualność. Jak mogłam w ogóle dopuścić do tego, byśmy się rozdzieliły? Łajałam się w myślach
i wyobrażałam sobie coraz bardziej zatrważające scenariusze zdarzeń.

Obróciłam się na skrzypnięcie drzwi do przedziału. Ciasny korytarz wypełniała sylwetka

mężczyzny, lecz tym razem nie była to Irene.

— Przykro mi, ale ten przedział jest zajęty — poinformowałam. Nieznajomy uśmiechnął

się jak wariat i wszedł do środka.

— Nie, nie! — zaprotestowałam, wymachując rękoma w stronę wolnego miejsca. —

Czekam na kogoś.

Podszedł do wiszącej nade mną mosiężnej półki, lecz nie dołożył tam swojego bagażu —

gdyż takowego nie miał — tylko sięgnął po jedną z moich toreb.

— To moje, proszę pana! — Wstałam, by bronić dobytku, co prawda dość onieśmielona

krępą tężyzną nieznajomego. Jego grube, owłosione dłonie już ściskały uchwyty. Złapałam za róg.
Kapelusz spadł mi na czoło, zasłaniając oczy, a szwy na ramieniu zapłakały w przeczuciu rychłej
rozłąki.

Zanim jednak wydały ostatni krzyk, rozległ się ostry dźwięk laski uderzającej po kłykciach.

Odgarnęłam kapelusz i włosy z oczu. Natręt ssał zaciśniętą pięść. Irene stała w przejściu z laską
uniesioną w powietrzu.

Wyrzuciła z siebie potok niemieckich słów tak ostrych jak londyńska gwara, jaką

potraktowała ostatnią osobę, która próbowała mnie okraść: ulicznika sprzed wielu lat.

Mężczyzna nie odzywał się, tylko ponuro patrzył w jej stronę, nie tyle na laskę, ile na

metaliczny połysk rewolweru, który Irene wyciągnęła z kieszeni.

Pociąg szarpnął.
— Może się pomylił — powiedziałam.
— Bez wątpienia — odparła surowo po angielsku, tak dobrze wchodząc w swoją męską

rolę, że prawie się jej bałam, choć może właśnie o to jej chodziło.

Pociąg znowu zadrżał, ruszając z wolna. Straciłam równowagę i wylądowałam z powrotem

na siedzeniu, ale Irene i nasz nieproszony gość stali prosto, zaparłszy się nogami. Czujne spojrzenie
jego zwężonych oczu jakby szukało w niej słabego punktu.

Za oknem, na peronie przesuwały się coraz bardziej rozmazane twarze. Tłum rzedniał.

Jechaliśmy w cieniu dworcowego dachu, towarzyszyły nam tylko tory i dalekie pociągi. Przez
chwilę myślałam, że Irene przetrzyma tego człowieka przez całą drogę do Brukseli. Ona jednak
rzuciła swoją torbę na wolne miejsce naprzeciwko mnie, po czym cofnęła się na korytarz i pokazała
mu, by szedł w stronę końca wagonu.

— Poczekaj tutaj — powiedziała do mnie.
Mężczyzna spojrzał na czwartą torbę jak głodny Irlandczyk na talerz jedzenia, lecz

posłusznie opuścił przedział, rozmasowując zaczerwienione z bólu, a może i ze wstydu, kłykcie. Po
chwili oboje zniknęli mi z oczu. Wstałam z miejsca i wyjrzałam na korytarz, ale był już pusty.

Nie mogąc ustać, postanowiłam wrócić na siedzenie i co chwila zerkałam na zegarek.

Minęła jedna, druga minuta. Pociąg jadący z naprzeciwka zahuczał na sąsiednich torach, zdwajając
wrażenie prędkości oraz tempo, w jakim biło moje serce. Po chwili zasłona pędzącej stali zniknęła
równie niespodziewanie, jak się pojawiła. Irene wciąż nie wracała.

Wreszcie nadeszła i usiadła naprzeciwko mnie, przełożywszy laskę przez klamkę

przedziału, tak by nikt nie wszedł nieproszony. W milczeniu potarła zapałką o podeszwę buta i
znajoma mgiełka spowiła jej blade rysy.

— I co? — spytałam w końcu.
— Już nie jedzie z nami. Musiałam się upewnić.
— Jak to? Przecież pociąg jest już w pędzie.
— Nasz uroczy złodziej też był w pędzie, kiedy go żegnałam. Wolałam poczekać, aż

rozpędzimy się na tyle, żeby nie zdołał wskoczyć z powrotem.

— Ale… przecież mógł zginąć.
— Ja również — odparła Irene i wzdrygnęła się, bodaj pierwszy raz, odkąd ją poznałam. —

To nie był żaden przyjemniaczek z tych, co snują dworskie intrygi. To był kawał zbira z zadaniem
do wykonania. Musiałam go trzymać na muszce przy drzwiach wagonu: zapewniam cię, że gdybym
straciła równowagę, to ja wypadłabym z tego pociągu. Zresztą, wylądował z gracją niedźwiedzia
grizzly. Od razu wstał i powlókł się z powrotem do miasta. Będzie miał długi spacer i tyle.

Wypaliła papierosa i uchyliła okno, by pozbyć się niedopałka, przy okazji wyciągając szyję i

wypatrując naszego prześladowcy.

— No, chyba możemy o nim zapomnieć — rzekła — ale obawiam się czego innego. —

Ściągnęła wszystkie trzy torby i zaczęła je przeglądać.

— Irene, myślisz, że nasz bagaż…
— Był przeszukiwany, zgadza się. W jednej torbie jest bałagan, ale pozostałe dwie wydają

się nietknięte. Długo musiałaś na nie czekać?

— Oczywiście, że długo! W końcu nie mówię po niemiecku i bagażowy ledwie zrozumiał, o

co mi chodzi.

— Pewnie mu zapłacono, żeby był mało pojętny. A więc wytropili nas tuż przed odjazdem.

Pościg zawsze przebiega skokowo, moja droga Nell. W Brukseli będą już na nas czekać.

Rozsiadła się znowu, przytulając czwartą torbę do boku, tak jak się przytula dziecko.
— Nasz nowy znajomy, niech mu buty ciężkie będą, zdążył się dobrze przyjrzeć tej

strasznej, a co za tym idzie, rzucającej się w oczy hinduskiej tkaninie. Trzeba będzie zmienić plany.

Pokiwałam tylko głową, bo nie miałam siły mówić. Dramatyczne przeżycie w połączeniu z

bezsenną nocą wpędziły mnie w stan dziwnego otępienia. Patrzyłam, jak przedmiejskie domy
Kolonii znikają za nami, ustępując znowu wiejskiemu krajobrazowi. Przejrzysta zieleń wiosny
migała za oknem w mgiełce pary i zmęczenia. Usnęłam.

Kiedy się zbudziłam, cienie były długie, a zachodzące słońce jaśniało nad widnokręgiem.

Irene nadal siedziała na swoim miejscu, światło przedziałowych lamp wysmuklało jej twarz.

— Bruksela? — poderwałam się.
— Niedługo.
— Co zrobimy?
— Przesiądziemy się najszybciej, jak się da. Dobrze byłoby zmienić przebranie, ale niestety

nie mamy na to czasu. — Posłała mi krótki uśmiech. — Dobrze, że się przespałaś, Nell, będziesz
miała więcej sił na ostatniej prostej. Bądź dobrej myśli, z każdej pułapki jest jakieś wyjście. Pomyśl
o zwykłej myszy.

— Widziałam zwykłą mysz nieraz — skróconą o głowę!
— Tylko głupie myszy dają się złapać, Nell.
Kiedy pociąg zwolnił, Irene zesztywniała. Mijałyśmy ciemne budynki w mierzchnącym

świetle.

— Nie możemy się z niczym ociągać. Ja biorę tę torbę, ty weź tę ze wzorem. Niestety, dwie

musimy zostawić.

Pokiwałam głową. Parę chwil później zasapany pociąg zatrzymał się na stacji.

Wyskoczyłyśmy z niego czym prędzej i przez labirynt schodów i korytarzy dotarłyśmy do
głównego budynku dworca. I tym razem niemiecki Irene zdał egzamin przy kupowaniu biletów. Z
wyrazem zadowolenia odwróciła się od brązowej kratki.

— Nasz pociąg wyrusza za trzy kwadranse. Schowamy się gdzieś na uboczu, a potem w

ostatniej chwili wsiądziemy do wagonu. Po dotarciu do Ostendy pociąg wjedzie prosto do
przystani, gdzie wszyscy pasażerowie przesiadają się na parowiec. Kiedy wysiądziemy w Dover,
będziemy już na ziemi angielskiej i łatwiej nam będzie wymknąć się pościgowi.

Ziemia angielska. Dwa błogosławione słowa. Powtarzałam sobie w duchu, że już nigdy

więcej nie opuszczę ojczystej wyspy. Brnęłyśmy przez dworzec, dołączając do gromad
nieznajomych niczym cieniutkie drżące frędzle przyszyte do wielkiej chusty.

— Irene, poczta! Mogę?
Okazja do wysłania kablogramu do Godfreya jawiła mi się jako lina rozsądku rzucona na

ratunek tonącej sprawie. Należało dziękować Bogu za te nowoczesne kable, biegnące dnem kanału
La Manche i połączone z naziemnymi drutami, które biegły już prosto do Londynu. Anglia i
Godfrey, a nawet, przysięgam na wszystkie świętości, ten żałosny i grubiański Casanova, byli dla
mnie w tamtej chwili ziszczeniem raju na ziemi.

Irene popatrzyła na mnie, potem na budynek poczty, następnie obrzuciła wzrokiem wnętrze

dworca. Skinęła głową, ale jej spojrzenie było naglące. Szybkim krokiem weszłam do środka.
Mężczyzna w okienku mówił, Bogu dzięki, po angielsku; Bruksela leżała bowiem blisko kanału i
Ostendy, która służyła za główny punkt przeprawy do Dover.

Zatrzymałam pióro nad wiadomością: Przyjeżdżamy na Wiktorię jutro o 10. Potrzebna

bezpieczna kwatera. Ściśle tajne. Nie byłam pewna, czy podpisać się własnym imieniem, bo
przypomniałam sobie przestrogę Irene o tym, że telegramy zostawiają ślady. Wreszcie
uśmiechnęłam się z triumfem i zakończyłam: Casanova.

Mężczyzna wyłuskał belgijską walutę z mojej międzynarodowej kolekcji monet i wróciłam

co tchu do Irene. Czekała na mnie z ustami zaciśniętymi w uśmiechu.

— Ciekawe, co Godfrey Norton powie o naszych przygodach — rzekła.
— Ciekawe, czy zdołamy bezpiecznie wrócić do domu i mieć luksus zastanawiania się, co

powie Godfrey!

— Masz rację, Nell. Tymczasem musimy się wprawnie powałęsać. Jesteśmy jak statyści,

nasz kunszt polega na wtapianiu się w tło. Nie możemy być nazbyt świadome otoczenia, ale też ani
na moment nie wolno nam stracić czujności. Musimy udawać to, co udawać najtrudniej. Mamy
wyglądać zwyczajnie. Musimy zagrać rolę na miarę wielkiej Ellen Terry.

— Ojej!
— Innymi słowy: bądź sobą.
— Ty nie jesteś sobą — odparłam cierpko, przemierzając ogrom dworca. Odpowiedziała mi

głosem pełnym zadumy.

— Widocznie nie byłam sobą już od jakiegoś czasu.
Na dziesięć minut przed planowym odjazdem pociągu dotarłyśmy do bramy, za którą

rozciągały się tory. Za nimi stał już nasz rozedrgany pociąg. Irene trzymała pod łokciem egzemplarz
„Daily Telegraph”. Niosła obie torby i laskę, balansując nimi w jakiś magiczny i nie do końca dla
mnie zrozumiały sposób. Moje palce same wędrowały po zegarek, ale powstrzymywałam się od
spoglądania w jego wyrokującą tarczę. Czułam niemalże, jak tyka do wtóru mojego szybko
bijącego serca.

Ktoś potrącił Irene, omal jej nie przewracając.
— Ejże! — zaprotestowała ostro, jak przystoi mężczyźnie.
Ktoś inny wpadł na mnie, po czym podparł mnie pewnym ramieniem. Zostałyśmy naraz

otoczone i przyparte do muru przez grupkę nieznajomych.

Irene nie zdążyła upuścić toreb i sięgnąć po rewolwer. Dwóch mężczyzn wzięło ją w

kleszcze i schwyciło mocno za ręce. Trzeci złapał mnie za ramię, a czwarty stanął naprzeciw Irene z
wyrazem całkowitej satysfakcji.

Niemieckie słowa buchnęły jej w twarz. Gorączkowo próbowałam coś zrozumieć, ale

rozpoznawałam tylko męską formułę Mein Hen. Dopiero po chwili dotarło do mnie, co się dzieje.
Rozpoznali mnie, lecz dali się zwieść przebraniu Irene i teraz wypytywali ją — o nią samą!

Odpowiadała płynną niemczyzną, co rusz potrząsając głową. Zdawała się mówić, że nic nie

wie, gdyż otaczające nas twarze stawały się coraz bardziej ponure i nabiegłe krwią. Czułam palce
zaciskające się boleśnie na moim ramieniu, ale nic nie mówiłam, tak byłam pochłonięta okropnym
położeniem Irene.

Byli to rośli mężczyźni z wielodniowym zarostem. Wionęło od nich przepoconym ubraniem

i zwietrzałym piwem. Stali przed nami we czterech jak las. Byłyśmy bezsilne wobec tego
mocarnego kręgu.

Herszt cały czas zadawał Irene pytania, na które ona odpowiadała przecząco. Raptem

zamachnął się i wymierzył jej cios pięścią w okolice brzucha. Chciałam krzyknąć, lecz słona,
trącąca sardynkami dłoń zamknęła mi usta. Cofnęła się dopiero wówczas, gdy z całej siły ugryzłam
jej szorstki paluch.

Irene wydała stłumiony odgłos i skuliła się od ciosu, ale wciąż stała mocno na nogach.

Napastnik cofnął pięść i z szacunkiem popatrzył na jej drobną męską sylwetkę. Strzepnął piekącymi
palcami, po czym znów zacisnął je w pięść i przysunął do jej twarzy.

Nie mogłam na to patrzeć. Byłam pewna, że lada moment ją uderzy, nie otwartą dłonią, jak

to robią złoczyńcy na deskach teatru, lecz pięścią, po męsku. Nie miałam też wątpliwości, że Irene,
całkiem zanurzona w swej męskiej roli, zniesie to jak mężczyzna.

Niemieckie słowa wypełniły mi uszy: brzydkie i ostre groźby w brzydkim i ostrym języku.

Zaczynałam już nawet wyławiać z nich powtarzający się refren:

„Gdzie ona jest?”.
Zobaczyłam, że brutal znów bierze zamach. Irene przygotowała się na cios.
— W Paryżu, głupcze! — wykrzyknęłam po angielsku. — Pojechała do Paryża ze swoimi

walizami. Nie myślicie chyba, że pozbyłaby się najlepszych ubrań?

Mężczyzna opuścił pięść, najwyraźniej biorąc ten rozpaczliwy okrzyk za prawdę, która

wyrwała się ze słabej piersi. Przypomniałam sobie ironiczną wskazówkę Irene: „Masz wyglądać
zwyczajnie, Nell; innymi słowy, bądź sobą”. I rzeczywiście, nie potrafiłabym tak dobrze udawać
przerażenia i tego, że pragnę czym prędzej zażegnać tę groźną sytuację.

Herszt warknął coś do Irene, która przybrała pozę zdradzonej, kolana jej omdlały i

wymamrotała po niemiecku coś, co widocznie odpowiadało z grubsza moim słowom.
Wychwyciłam wśród nich „Paryż”.

Wreszcie herszt skinął głową i nagle poczułam, że mam wolną rękę. Zbiry trzymające w

kleszczach Irene także ją puściły, za to wzięły nasze torby.

Potem cała zgraja, równie szybko, jak się pojawiła, wtopiła się w skłębiony nurt obojętnego

tłumu.

— Twój zegarek! — krzyknęła do mnie Irene.
Tym razem nie miałam już oporów, żeby na niego spojrzeć.
— Dwie minuty!
— Prędko! — Irene ruszyła wyciągniętym krokiem w stronę bramy i schodów. Trzymała w

ręku bilety i w biegu szukała numeru toru.

— Tam! — zawołała.
W obłoku pary ujrzałam ciemne stalowe cielsko pociągu wynurzającego się z cienia w

światło dnia. Odjeżdżał.

— Szybko! — Irene złapała mnie za rękę.
Pobiegłyśmy. Boże drogi, jak my biegłyśmy! Irene była w lepszej sytuacji, bo miała niskie

obcasy, ale przynajmniej nie miałyśmy już żadnego balastu i biegłyśmy, biegłyśmy, goniąc żelazne
poły znikającego pociągu.

Wśród obłoków pary zobaczyłam okna, obojętne twarze pasażerów, schodki, a na nich Irene

— biegłam do nich z sercem w gardle, sadząc dużymi susami, gubiąc oddech w białej mgle.

— Nell! Wskakuj! Dalej!
Spośród pary wynurzyła się bursztynowa głowa smoka. Chwyciłam się jej niczym liny

ratowniczej i szarpnęło mnie naprzód. Skoczyłam we mgłę, wylądowałam stopą na schodku i
kucając, przylgnęłam do dudniącej ściany z drewna i metalu…

— Sole trzeźwiące były w tej paskudnej torbie, którą oddałyśmy siepaczom króla Bohemii

— powiedziała Irene. — Przykro mi.

— Nie potrzebuję soli trzeźwiących — odrzekłam z oburzeniem, podnosząc się do pozycji

siedzącej. Nierównego siedzenia w przedziale nie zamieniłabym teraz na żadne inne; w
rozkolebanym pociągu gnającym pięćdziesiąt kilometrów na godzinę czułam się bezpiecznie jak w

kołysce. Nie byłam Pewna, jak się tam znalazłam, i nie chciałam tego wiedzieć.

— Jesteśmy…?
— W naszym pociągu, jedziemy nad kanał La Manche — triumfowała Irene.
— Ale nasze torby! Pieniądze! Zdjęcie — twoje jedyne ubezpieczenie! Uśmiechnęła się na

te ostatnie słowa i dotknęła brzucha na wysokości talii.

— Żebyś wiedziała.
— Och, Irene! Nie wiem doprawdy, jak wytrzymałaś to straszne uderzenie. Byłam

przerażona. Powiedz, nie ćwiczyłaś chyba pięściarstwa? Ten brutal musiał się mocno zdziwić, że
masz tyle siły.

— I całkiem słusznie, Nell. Prawość będzie twoją zbroją w obozie nieprzyjaciół.
— Irene, za każdym razem, kiedy cytujesz Pismo Święte — albo kiedy ci się wydaje, że to

robisz — nabieram podejrzeń.

— Ech, wy ludzie małej wiary… — Ponownie poklepała się po kamizelce.
— Owszem, miałam ukryty atut. Bardzo ładny, wyściełany i oprawny w skórę, tuż nad

splotem słonecznym, mówiąc delikatnie, a w każdym razie po lekarsku.

— Puzderko ze zdjęciem! Wyjęłaś je z torby i założyłaś na siebie!
— Istotnie.
W zamyśleniu oparłam się o tapicerkę.
— Ale straciłyśmy wszystkie pieniądze, które zarobiłaś w Warszawie i Pradze, pieniądze,

które są przecież twoją własnością!

— Toteż nie zamierzam ich nikomu oddawać.
Po tych słowach zdjęła kapelusz, lecz tym razem nie w uprzejmym geście, a jedynie po to,

by pokazać mi napakowany woreczek ukryty w jego wnętrzu.

— Gdyby ten bandzior uderzył mnie w twarz, na peron posypałyby się banknoty i złote

monety.

— I tylko tym się martwiłaś? On cię traktował jak mężczyznę! Nie miałby litości.
— Ale na szczęście ty zachowałaś się jak kobieta! Lepiej bym tego nie zrobiła. Serce mi się

ścisnęło, kiedy patrzyłam, jak się przed nimi uginasz i mówisz wszystko, co wiesz. Przyznaję, że
nie spodziewałam się po tobie kłamstwa. Ale udało się! Oto jesteśmy w drodze do Dover. Całe i
zdrowe. Oby tak było do końca.

— Kłamstwo w obronie przed złem to co innego. Nie wywiozłaś z Czech niczego, co nie

należało do ciebie, czego byś nie dostała w prezencie lub jako zapłaty. Och, a co się stało z
królewską broszką?

Jej twarz znieruchomiała. Z kieszeni, w której nosiła rewolwer, wydobyła teraz połyskujące

rubiny.

— Niektóre prezenty są jak ciernie, ale może przynajmniej czegoś nas uczą. Nie chciałabym

zapomnieć lekcji, jaką otrzymałam w Bohemii.

— To znaczy jakiej?
Irene rozłożyła dłonie w bezradnym geście.
— Jeszcze nie wiem, ale na pewno to była lekcja.

* * *

Ostenda była już tylko niewyraźną plamą. Podróż rozkołysanym parowcem — prawdziwą

męczarnią dla mojego wrażliwego organizmu.

Dworzec Wiktorii wyglądał jak jeszcze jedna ogromna stacja kolejowa — pałac dla

arystokracji podróżników — lecz dla nas był Domem. Nie spodziewałam się, że Godfrey będzie nas
oczekiwał na peronie, i w pierwszej chwili mocno się przestraszyłam na widok wysokiego,
ciemnego mężczyzny idącego ku nam przez tłum. Kątem oka spostrzegłam, że Irene odruchowo
sięga do prawej kieszeni.

— Moja droga panno Huxleigh! Penelope! Nell!
Godfrey ujął i uścisnął moje dłonie w rękawiczkach. Irene szła dalej. Ruszyłam za nią,

wiedząc, jak bardzo jest zmęczona i jak wiele wysiłku kosztuje ją ta maskarada.

— Nie miałem najmniejszego pojęcia, jakich wam trzeba pokojów — wyjaśniał Godfrey,

kiedy przeciskaliśmy się przez labirynt ludzi — ale znalazłem coś przyzwoitego w spokojnej
okolicy. Gdzie wasze bagaże?

— Nic nie mamy — przyznałam.
— Zgubiły się?
— W czasie przesiadki w Brukseli — mruknęła Irene dobitnym barytonem. Godfrey

spojrzał na nią zmieszany.

— Rzeczywiście przesiadek na tej trasie jest co niemiara. To musiała być bardzo

wyczerpująca podróż! — zwrócił się do mnie.

Skinęłam głową. Zrozumiał i nie zadawał więcej pytań, tylko zaprowadził nas do najętego

powozu. Irene poczekała, aż Godfrey pomógł mi wsiąść. Spojrzeli po sobie, po czym ona weszła do
środka i usiadła przy mnie. Patrzyła w okno, kiedy Godfrey usiadł naprzeciwko i stuknął laską w
sufit budy na znak, że woźnica może ruszać.

— Zdaje mi się, że wyjechałyście z Czech w pośpiechu — skonstatował. — I w tajemnicy.

Twój kablogram, Nell, był równie krótki jak ten list, który nakłonił cię do wyjazdu. I ten podpis!

— Jak on się miewa? — spytałam natychmiast.
— Kto? — spytała Irene szorstkim, zdziwionym głosem.
— Casanova — wyjaśnił Godfrey, uśmiechając się do mnie. Wszyscy troje

powymienialiśmy się zmieszanymi spojrzeniami.

— Jednego nie rozumiem — odezwał się wreszcie Godfrey. — Z twojej wiadomości

wywnioskowałem, że twoja przyjaciółka, Irene Adler, przyjedzie razem z tobą. Oboje wyglądacie
na zmęczonych i jestem pewien, że długo by o wszystkim opowiadać, ale chyba jednak najwyższa
pora, żebyś nas sobie przedstawiła. — To rzekłszy, spojrzał wymownie na Irene.

Co mogłam powiedzieć? Nasza historia była tak długa i pełna zawiłości, podobnie jak

przygody i przebranie Irene…

Wreszcie ona sama obróciła się do niego i uniosła z głowy melonik, a następnie woreczek z

pieniędzmi. Potem wyjęła z włosów długie szylkretowe szpilki i strząsnęła włosy na ramiona.

Reakcja Godfreya Nortona była godna adwokata. Ani jeden mięsień na jego twarzy nie

drgnął, kiedy Irene odsłaniała swoje prawdziwe oblicze. Przez chwilę lustrował ją od stóp do głów,
po czym zagadnął:

— Panna Adler, jak sądzę?
Irene w odpowiedzi wyciągnęła papierosa z górnej kieszeni. Zanim jednak zdążyła

wyciągnąć zapałkę, Godfrey w okamgnieniu zapalił własną. Irene drżącą ręką, długo się zaciągając,
odpaliła od niej papierosa, po czym znów usiadła.

— Sam bym zapalił — rzekł Godfrey.
Irene wysunęła w jego stronę papierośnicę. Zdołał jeszcze odpalić papierosa od zwęglonej

zapałki i zgasił ją potrząśnięciem. Bliźniacze mgiełki błękitnego dymu wiły się i mieszały w
powietrzu.

Pomachałam błagalnie dłonią.
— Niedługo będę musiała wyjść i pójść pieszo, a wierzcie mi, że wcale nie mam na to

ochoty.

— Przepraszam — powiedział Godfrey, uchylając okno, tak że dym ulatywał teraz w

cudownie mgliste londyńskie popołudnie. — Przyznaję, że jestem trochę zbity z tropu.

Irene spojrzała na mnie. Ja na nią. Zaczęłyśmy się śmiać. Wyrzuciła papierosa przez szparę

w oknie. Śmiałyśmy się coraz głośniej. Śmiechowi nie było końca, aż wreszcie wpadłyśmy sobie w
ramiona z uczuciem ulgi oraz histerycznej wesołości.

Godfrey Norton przyglądał się temu i przezornie milczał.
Nasze lokum znajdowało się w czteropiętrowym domu przy dość obskurnej ulicy w

Chelsea. Godfrey wprowadził nas do w miarę dużego, lecz nieciekawie umeblowanego mieszkania.

— Zdaje się, że macie jakieś pieniądze. Skinęłam potakująco głową.
— Nowy dzień — powiedziała Irene sprzed okna, do którego podeszła jak trzymany w

klatce i spragniony światła ptak.

To skojarzenie przypomniało mi o Casanovie. Z pewnym zdumieniem stwierdziłam, że

moim uszom brakuje tej papuziej serenady: skrzeków, gderania i ostentacyjnego czyszczenia piór,
dźwięku tak podobnego do szelestu taftowych halek.

Godfrey zerkał na sztywną postać w męskim stroju, z kaskadą kasztanowych włosów

spływających na ramiona. Posłał mi jeszcze milczące spojrzenie wyrażające radość i powitanie, po
czym ukłonił się i wyszedł.

Zostałyśmy z Irene same w naszych obcych pokojach, za cały dobytek mając ubranie,

pieniądze oraz pamiątkowe zdjęcie i rubinową broszkę od króla czeskiego. Irene wyjmowała to
wszystko z kapelusza i z kieszeni i wykładała na szerokim parapecie niczym dary dla gołębi. Ze
zdziwieniem spostrzegłam, że uratowała także potworną, podobną do ośmiornicy broszkę
młodszego pana Tiffany’ego. Splątana z rubinową rozgwiazdą od króla, stanowiła jakby zaczątek
jakiejś dziwnej mariny.

— To był dobry pomysł, żeby nadać telegram do pana Nortona — przyznała Irene,

pozostając przy oknie. — Byłam już na skraju wyczerpania.

Dołączyłam do niej i znów patrzyłam na dach powozu oraz znikający w środku melonik.

Tym razem to ja wiedziałam, kto jest jego właścicielem. Irene patrzyła tępo przez okno. Zbliżyła
czoło do szyby.

— Jestem zmęczona, Nell. Bardzo, bardzo zmęczona.

Rozdział XXV

Przymiarki

Godfrey dotrzymał słowa i w ogóle nam się nie narzucał.
Z tego powodu zaczęła mi doskwierać niepewność. Martwiło mnie, że nie spytał nawet, czy

i kiedy będę mogła wrócić do pracy; oszczędności Irene nie były przecież niewyczerpane, a poza
tym chciałam sama się utrzymywać. Nie zapytał też, kiedy odbiorę od niego szpetnego Casanovę.
Czułam się niepotrzebna.

Irene, oczywiście, nie przejmowała się jego nieobecnością. Przez pierwszych kilka dni po

powrocie skupiała się na wymianie zagranicznych walut na funty.

Kiedy już miała pieniądze na utrzymanie, zaczęła odtwarzać utraconą garderobę. Zamiast

jednak jak dawniej z łowiecką pasją nawiedzać targowiska z używaną odzieżą, kupowała
znakomite, lecz niczym się niewyróżniające ubrania z domów handlowych (nigdy od Whiteleya),
przy czym robiła to z tak nikłym entuzjazmem, jakby to były łachmany od ulicznego przekupnia.

W ogóle jej zachowanie w tych pierwszych kilku dniach charakteryzowało się jakimś

ustawicznym otępieniem. Po naszej brawurowej ucieczce z Czech sprawiała wrażenie spotulniałej.

Pewnego wieczora, po kolacji w dobrej restauracji, siedziałyśmy obie po cichu w naszych

żałosnych pokojach. Tęskniłam za swojskim nieładem naszego mieszkania przy Saffron Hill i
robiło mi się smutno na myśl, że te wszystkie rzeczy, które kiedyś tak wiele znaczyły dla Irene,
teraz leżą tam odłogiem.

Irene poruszyła się i westchnęła.
— Będę potrzebować agenta.
— Impresaria? — podchwyciłam szczebiotliwie. Ucieszyło mnie, że Irene myśli o

wznowieniu kariery śpiewaczki.

Uśmiechnęła się niewyraźnie.
— Nie mam teraz głowy do występów. Nie, musimy znaleźć większe lokum, na dłużej. I

chcę, by ktoś, nie zdradzając miejsca mojego pobytu, dowiedział się u mojej paryskiej znajomej,
czy walizki dotarły bez przeszkód. Jak myślisz, Nell, czy twój przyjaciel adwokat, pan Norton,
mógłby mnie reprezentować w tych i różnych bardziej delikatnych sprawach?

Byłam zdumiona tym, że Irene zaczęła myśleć o Godfreyu jak o „moim przyjacielu”, a nie

tylko jej dawnym rywalu w staraniach o brylantowy pas i moim (być może byłym) pracodawcy.

— Z przyjemnością go zapytam — odrzekłam uradowana pretekstem do odwiedzin.

Poszłam do niego następnego dnia z rana.

Jakiż piękny był ten dzień majowy — rześki, pełen pączkujących liści znaczących każdy

krzew i każdą gałąź. Jasno— błękitna misa nieba rozciągała się nad wiecznym zgiełkiem i zamętem
Londynu.

— Moja droga Penelope! — przywitał mnie szczerze uradowany Godfrey.
— Wejdź, proszę, usiądź i napij się herbaty! Martwiłem się o ciebie przez ostatni tydzień,

ale nie chciałem was nachodzić nieproszony.

Przechodząc w stronę jego gabinetu, dostrzegłam za biurkiem dependenta o mdłej twarzy.

W zaciszu gabinetu, wśród wygodnych i zarazem praktycznych mebli, spiętrzonych papierów i
otwartych książek, poczułam się swojsko jak w pracowni mojego świętej pamięci ojca.

— Nigdy bym tego w ten sposób nie odebrała — zapewniłam — a co do zjawiania się

nieproszonym… przychodzę, żeby spytać w imieniu Irene, czy byłbyś gotów ją reprezentować w
kilku, jak sądzę, mniejszych i większych sprawach, aczkolwiek muszę przyznać, że nie zdradziła mi
jeszcze pełni swoich zamiarów.

Godfrey oparł się na krześle, ciepłe letnie słońce grało miękko na jego wyrazistych rysach.
— Reprezentować! To dopiero zmiana tonu.
— Nie tylko jej ton się zmienił — odrzekłam, a słysząc znajome powitanie, wstałam i

podeszłam do klatki Casanovy. Stary hultaj wytknął w moją stronę czarny jęzor, lecz niezrażona
poczęstowałam go herbatnikiem ze śniadania. Potem zwróciłam się znowu do Godfreya. —
Martwię się o nią. Nie zwykła siedzieć w miejscu i zdawać się na łaskę losu, a odkąd wróciłyśmy
jest dziwnie melancholijna…

— Domyślam się, że to była podróż obfitująca w mocne wrażenia.
— Nie mnie to oceniać — odrzekłam skromnie. — W każdym razie w Czechach została

bardzo źle potraktowana, i to przez kogoś, kto powinien jej raczej bronić aniżeli krzywdzić. Nie
wiem, jak wiele zechce ci powiedzieć, ale proszę cię, nie bądź dla niej zbyt surowym sędzią. Irene
w niczym nie zawiniła, poza tym że nie dostrzegła perfidii ukrytej pod maską przyjaźni.

Godfrey bawił się białą peruką z końskiego włosia, leżącą krzywo na szczycie wieży

prawniczych tomów.

— Wyjeżdżając, mówiłaś, że pani Adler potrzebuje twojej pomocy. Czy miała jakiś pożytek

z twojego przyjazdu?

Uśmiechnęłam się.
— Myślę, że miała. Przede wszystkim dlatego, że czuła się odpowiedzialna za moje

bezpieczeństwo. Obawiam się, że właśnie tego jej teraz brakuje — czegoś, na czym mogłaby skupić
swój talent i energię. Wróciła do Londynu właściwie z niczym, nie licząc pieniędzy, i sprawia
wrażenie, jakby w ogóle nie chciała odzyskać tego, co straciła.

— Powiedziałaś, że czuła się odpowiedzialna za twoje bezpieczeństwo. Czy to znaczy, że

sprawy przybrały niebezpieczny obrót?

— Irene była tego zdania. Sam ją o to zapytaj. Ja nie mam prawa przemawiać w jej imieniu.
— Dobrze więc. Mam rozprawę na Fleet Street, ale powinna się zakończyć do jutra po

południu. Przyprowadź ją wtedy do mnie.

Odprowadził mnie do drzwi, mówiąc wesoło pod nosem: ,,Adieu, Casanovo”. Nie rzekł

jednak ani słowa o pierzastym imienniku włoskiego libertyna, co wzbudziło mój niepokój. Godfrey
stawał się równie zagadkowy jak Irene!

Zasugerowałam Irene, abyśmy zjadły lunch na Fleet Street i wstąpiły do Sądów

Królewskich na rozprawę, w której uczestniczył Godfrey. Przystała na to z niepodobną do siebie
uległością. Obawiałam się, że ta jej bezproblemowość jest przejawem nie tyle poprawy nastroju, ile
zobojętnienia wobec wszystkiego, co ją otacza.

Nieraz wślizgiwałam się do galerii dla gości w Sądach Królewskich, by oglądać Godfreya w

akcji. Był bez wątpienia najmłodszym spośród wszystkich adwokatów i wyglądał bardzo szykownie
w czystej białej peruce i czarnej todze — inaczej niż ci starsi, w pożółkłych perukach,
przypominający opasłe barany i niemogący się nawet zapiąć pod szyją, gdyż zawadzały im
podwójne, potrójne i poczwórne podbródki.

Tego dnia Irene włożyła perłowoszary kostium ozdobiony fiołkowym haftem. Na głowie

miała kapelusz z fioletowego aksamitu ze stojącym czerwonym strusim piórem, o wiele bardziej

buńczucznym niż ona sama. Do tego torebka z solidnej czarnej skóry — taka, jakiej dawna Irene
nawet by nie dotknęła, a tym bardziej nie kupiła.

Na rozprawie przyglądała się Godfreyowi bez słowa, podczas gdy ja tak jak zazwyczaj

promieniałam dumą, patrząc, jak się kłania i wymawia swoje „milordowie”. W moim odczuciu był
jedynym adwokatem, który miał styl; oglądając jego wystąpienia, przenosiłam się w czasy, kiedy
upudrowane peruki były oczywistością, kiedy grzeczność uchodziła za sztukę, a sztuka
dyskutowania ubrana była zawsze w grzeczne formy.

Kiedy Godfrey przesłuchiwał świadka oskarżenia, Irene pochyliła się ku mnie.
— Czy możemy stąd wyjść? Duszno tutaj.
Po cichu opuściłyśmy salę sądową i przekroczyłyśmy Fleet Street. Przeprowadziłam Irene

do Inner Tempie pod łukiem, na którym widniało godło krzyżowców: owca i złoty krzyż.

— Musisz przyznać, że Godfrey bardzo zręcznie prowadził przesłuchanie — odnotowałam.
— Ma talent dramatyczny — skwitowała Irene wymijająco.
— W twoich ustach to zarzut?
— Po prostu stwierdzenie. Przyznaję, że moje myśli krążyły bardziej wokół moich własnych

spraw.

Szłyśmy niespiesznie wskroś placu Middle Tempie w stronę rzeki, wśród trzepotu wróbli

fruwających od jednego rynsztoku do drugiego.

— Rozumiem, dlaczego uwielbiasz te stare ogrody — rzekła Irene wpatrzona w spokojny,

pomarszczony nurt Tamizy w łagodnym świetle. Westchnęła głęboko. — To miejsce jest takie
urocze. Jakby nie miało nic wspólnego z jarmarczną krzątaniną współczesnego Londynu.

— Uwielbiam tutejszy kościół — powiedziałam, prowadząc ją w stronę tej sędziwej

budowli. Szła za mną jak dziecko, posłusznie wpatrzona w podobizny pierwszych arystokratów,
żyjących w czasach, kiedy rycerzom nieobcy był ciężar tarczy, miecza i świętej krucjaty.
Prezbiterium było prawie całkiem opustoszałe. Podziwiałyśmy ogromne sklepienie, gdy nagłe
wystraszył nas piskliwy dźwięk.

Dysharmonijne akordy dobywające się z masywnych, wolno stojących organów przeszły

niebawem w łagodniejsze tony. Samotny sopran wzniósł się ponad majestatyczny pomruk
organowych basów. Obok tego potężnego instrumentu stała jakaś kobieta, trzymała w rękach
otwarte nuty, a z jej zaokrąglonych ust płynęły słowa pieśni.

Irene stanęła jak wryta, jak gdyby ujrzała ducha. Potem zawróciła do wyjścia, w pośpiechu

lekko mnie trącając. Znalazłam ją przed kościołem, ponuro zapatrzoną w otwartą przestrzeń placu.

— Godfrey pewnie już skończył — odezwałam się.
— Tak, chodźmy i miejmy to za sobą.
Godfrey rzeczywiście zdążył już wrócić do siebie, peruka i toga wisiały na wieszaku

wciśniętym w kąt. Nie poczęstował nas herbatą, bo wyczuł, że Irene jest w bardzo rzeczowym
nastroju.

— Proszę usiąść, panno Adler — wskazał skórzany fotel naprzeciw swojego biurka. Dla

mnie pozostało tylko krzesło stojące z boku, ale wcale mi to nie przeszkadzało. Przyprowadziłam
Irene do Godfreya, tak jak sobie tego życzyła. Nie miałam pojęcia, czego od niego chce ani jak
wiele zamierza wyjawić o sobie i naszej pożałowania godnej przygodzie.

— Jak zapewne pan się domyśla, wyjechałyśmy z Czech nie całkiem jawnie — zaczęła.
Godfrey pokiwał głową. Jak większość prawników opanował do perfekcji sztukę

delikatnego potakiwania i oględnego „hm”.

— Potrzebuję kogoś, kto skontaktuje się z moją znajomą w Paryżu, dokąd wysłałam kilka

kufrów z rzeczami. Jeżeli tam dotarły, chciałabym je dyskretnie sprowadzić tutaj.

— Jeżeli? — zdziwił się Godfrey.
Cień uśmiechu przemknął po jej twarzy, ale nie odpowiedziała na to pytanie. Zamiast tego,

położywszy torebkę na kolanach, jakby to był grzeczny piesek, otwarła ją i wydobyła kawałek
papieru.

— To nazwisko i adres mojej znajomej. Zna pan francuski?
— Nie tylko znam, ale od czasu do czasu nawet co nieco czytam.

— No proszę. — Irene była lekko zaskoczona. — Balzaka i Sand?
— Dumasa ojca i syna. I Baudelaire’a — odrzekł Godfrey ze śmiechem. Irene uniosła brwi.
— Ma pan śmiały gust jak na adwokata.
— A pani ciekawe przygody jak na śpiewaczkę operową.
Uśmiech na ustach zgasł. Znowu westchnęła. Godfrey zerknął z niepokojem w moją stronę.

Nie znał jej zbyt dobrze, ale dużo słyszał ode mnie i wiedział, że w kobiecie, która przed nim siedzi,
zaszła dziwna zmiana.

— Sama nie wiem, jak dalej postąpić. Gdyby istniała jakaś inna droga, zapewniam pana, że

nie zwracałabym się o pomoc do kogoś takiego jak pan.

Wzdrygnęłam się na ten pogardliwy ton. Co prawda rozumiałam, że był skierowany przeciw

niej samej, a nie przeciw Godfreyowi czyjego profesji. On jednak mógł sobie nie zdawać sprawy,
jakie to irytujące dla osoby tak samodzielnej jak Irene, prosić kogoś o pomoc.

W jego odpowiedzi nie było słychać urazy.
— Zapewniam panią, panno Adler, że może pani liczyć na pełną dyskrecję z mojej strony.
Skinęła głową, krzykliwe czerwone pióro zatrzęsło się w świetle wpadającym przez okno.
— Główny problem polega na tym, że są w Czechach ludzie, którzy mogą próbować mnie

wytropić.

— W jakim celu?
— Tego nie jestem pewna. Może nawet po to, by mnie uprowadzić na kontynent. To mało

prawdopodobne, ale możliwe.

— A jeżeli nie w tym celu, to w jakim?
— Być może po to, by odzyskać to. — Zwilżyła usta i wyjęła z torebki puzderko ze

zdjęciem. Dopiero teraz pojęłam, po co jej była ta niezgrabna torba.

— Czy mogę obejrzeć?
— Nie ma takiej potrzeby.
Godfrey natychmiast oparł się w fotelu, jakby chciał pokazać, że wcale go ten przedmiot nie

zaciekawił.

— To moja własność. Prezent — wyjaśniła Irene z lekką drwiną w głosie.
— Osoba, która mi go podarowała… rozmyśliła się. Teraz… chciałaby go odzyskać.

Zapewne wydaje się jej, że w moich rękach ten… przedmiot… stanowi dla niej zagrożenie.

— W takim razie proszę go zwrócić.
— Nie mogę. To moje zabezpieczenie. Ten człowiek pozbawił mnie już angażu w praskiej

operze.

— Pozbawił? — Godfrey pochylił się nad biurkiem, błyskając oczyma. — Ingerował w pani

karierę, w pani życie? Dlaczego?

— Nie podobało mu się, że śpiewam.
— Doprawdy! Czy wolno mi spytać o nazwisko tego wroga muzyki? Uśmiechnęła się mimo

woli.

— Wolno panu. Ale nie wiem, czy powinnam odpowiedzieć.
— Jak pani uważa.
— Och, proszę mi wybaczyć to wzdychanie i brak zdecydowania, lecz sprawa jest bardzo

złożona. Może i ma pan prawo znać tożsamość swojego przeciwnika i zasięg jego wpływów, skoro
podejmuje się pan pomocy. To nie kto inny jak sam król Czech.

— Król! Jak to możliwe, że zapałał tak wielką wrogością do pani?
— To dlatego że najpierw zapałał do mnie całkiem innym uczuciem. Czyż nie taka jest

właśnie kolej rzeczy na tym świecie? Wszystko, co dobre, z czasem się wypacza.

— Nie zawsze — zaprzeczył Godfrey, słodko marszcząc brwi. — To bardzo ponura

filozofia, panno Adler. Być może to pani pogląd jest w tej chwili wypaczony. — Zerknął na
zamknięte puzderko. — Co się tyczy tego przedmiotu, mógłbym go zamknąć w jakimś bankowym
sejfie…

— Nie! Muszę go mieć stale pod ręką.
— …miałem właśnie powiedzieć, że takie rozwiązanie nie byłoby satysfakcjonujące. Na

razie nosi go pani ze sobą?

— Wszędzie.
— Niech się zastanowię. Czego jeszcze pani potrzeba?
— Nie jestem pewna, jak powinnam dalej postępować, teraz gdy już wróciłam do Londynu.

Na pewno chciałabym się gdzieś wprowadzić na stałe.

— Ale nie może pani wrócić na Saffron Hill ze względu na ryzyko?
— Tak.
— Nowe mieszkanie wcale nie musi przyciągać uwagi, jeżeli przeprowadzka odbędzie się

dyskretnie. Czy ma pani środki?

Irene skinęła głową.
— Całkiem sporo, na razie wystarczy.
— Tym bardziej więc powinna pani zmienić mieszkanie, odzyskać utracone ubrania i rzeczy

znajdujące się wciąż na Saffron Hill i zadbać o swoją nieocenioną… podopieczną.

— W pełni się z panem zgadzam.
— A zatem proszę to wszystko zostawić mnie — wszystko z wyjątkiem fotografii.
Godfrey podniósł się, by nas odprowadzić. Irene stanęła jak rażona.
— Skąd pan wie, że to fotografia? Przecież to równie dobrze może być klejnot.
— To bardzo proste, droga panno Adler, zważywszy na rozmiar i wygląd pudełka oraz na

to, że jest ono w stanie zaszkodzić byłemu przyjacielowi. To musi być jakiś niezbity dowód czegoś,
o czym król czeski najchętniej by zapomniał. Wynajdując płytkę fotograficzną, pan Daguerre
objawił ludziom potężną broń.

Irene skinęła głową i wyszła, kurczowo ściskając brzydką torbę. Obejrzałam się na

Godfreya. Był uśmiechnięty, jego bystre oczy pałały przypuszczeniami, a ostry nos jakby się
poruszał, wiedziony kuszącym zapachem zagadki.

Uderzyła mnie myśl, że Irene nie potrafiła lub nie chciała dostrzec, iż Godfrey Norton był

wcale nie mniej olśniewający od czeskiego króla.

Rozdział XXVI

Szeroki gest adwokata

Nie minął tydzień, a Godfrey odwiedził nas w Chelsea.
Kiedy się zjawił, Irene wylegiwała się na szezlongu. Nie wstała, by się przywitać, leżała jak

królowa łaskawie przyjmująca poddanego.

Godfrey aż kipiał energią i wiadomościami. Nie zważając na leniwą pozę Irene, chodził po

pokoju, zacierał ręce i przekazywał nam najświeższe informacje.

— Zacząłem działać w sprawie pani kufrów, panno Adler. Napisałem do zaprzyjaźnionego

paryskiego prawnika, który dyskretnie skontaktuje się z pani znajomą. Jak dotąd nie otrzymałem
odpowiedzi, ale to pewnie dlatego, że wolę polegać na tradycyjnej korespondencji zamiast
korzystać z telegrafu. Kablogram doszedłby szybciej, ale też, rzecz jasna, pozostawiłby ślad.
Spodziewam się odpowiedzi w ciągu tygodnia.

Irene po królewsku skinęła głową.
— Tymczasem uczyniłem pewne postępy na miejscu. Wynająłem dom: dwupiętrową willę

w St. John’s Wood z uroczym ogrodem na tyłach. Pokoje są przestronne i dobrze urządzone. Jest też
garaż dla powozu. Ponieważ to wiejska okolica, pozwoliłem sobie zatrudnić gospodynię, służącą i
stangreta.

— St. John’s Wood? — spytała Irene, ściągnąwszy brwi.
— Na północ od Regent’s Park — uściślił Norton. — Obok Edgware Road. To w pewnym

sensie dzielnica bohemy, że się tak wyrażę, ale bardzo przyzwoita. A przede wszystkim na tyle
wiejska, że powinna umknąć uwagi osób, które by próbowały przeczesywać Londyn w
poszukiwaniu pani. Właściwie to chciałbym wam pokazać to miejsce jeszcze dzisiaj, jeśli to nie
kłopot.

— Podziwu godna skuteczność — rzekła ospale Irene, wyciągając do niego rękę, by pomógł

jej wstać. — Trudno za panem nadążyć.

Godfrey ku mojemu zaskoczeniu uśmiechnął się i pokłonił, całując ją w nadgarstek. A kiedy

zbierałyśmy się do wyjścia, mrugnął do mnie okiem.

Powoził nasz nowy stangret John Jewett. Był to krzepki mężczyzna w średnim wieku,

ujmująco opiekuńczy w stosunku do swoich pasażerek. Przyznaję, że byłam wielce
podekscytowana, i to nie tylko myślą o pierwszej od sześciu lat prawdziwej przeprowadzce.
Wyczuwałam w powietrzu jakieś napięcie, bardziej ze strony Irene niż Godfreya. Była milcząca, jej
zazwyczaj wnikliwe oczy zamykały się pod ciężarem sennych powiek, tchnęło od niej jakimś
groźnym duchowym znużeniem, obcym tej Irene, jaką znałam. Przypominała mi teraz niektóre
fotografie Sary Bernhardt: była jak dostojny, leniwie zwinięty wąż czekający na właściwy moment
do ataku.

Nocą willa w St. John’s Wood prezentowała się obiecująco. Długie parterowe okna,

sięgające podłogi na wzór włoski, jarzyły się ciepłym światłem. Stangret zatrzymał powóz i czekał,
a my udaliśmy się na obchód posesji.

— Nazywa się Briony Lodge — oznajmił Godfrey.
— Jaka piękna nazwa! — rzekłam natychmiast.
Irene nic nie mówiła. Godfrey wprowadził nas do środka. Wnętrze odpowiadało

zapowiedziom: było przestronne i dobrze urządzone. Oglądając pokoje na parterze i na piętrze,
spostrzegłam, że Godfrey przywiózł tu nasze meble z mieszkania przy Saffron Hill. Z niemym
krzykiem utkwiłam wzrok w Lilii z Jersey, stojącej na straży górnego przedpokoju. Tymczasem
Irene cały ten wysiłek i troskę skwitowała oględnym „hm”.

Kuchnia w suterenie była czysta i dobrze wyposażona. Kucharka udała się już na nocny

spoczynek, ale nie mieliśmy powodów, by wątpić w jej umiejętności. Wreszcie Godfrey zabrał nas
z powrotem do eleganckiego salonu. Podszedł do wysokich okien, w których wcześniej z dworu
widziałyśmy światło gazowych lamp, i teatralnym gestem zaciągnął zasłony.

— Na koniec, moje drogie panie, pragnę wam zaprezentować bodaj największą zaletę tego

domu. — Podszedł do ściany z kominkiem, gdzie zwisał sznurek dzwonka.

— Widziałam już takie dzwonki — oznajmiła sardonicznie Irene — chociaż sama nigdy nie

korzystałam z takiej wygody.

Godfrey nic nie odpowiedział, tylko nacisnął malowaną boazerię. Jedna z desek z cichym

trzaskiem odskoczyła do tyłu i naszym oczom ukazała się ciemna wnęka — na tyle duża, by można
w niej było ukryć puzderko ze zdjęciem.

Klasnęłam w dłonie zachwycona.
— Moje uznanie — mruknęła Irene, zbliżając się do schowka. — Czy to już tu było?
— Obawiam się, że nie. Sam musiałem o to zadbać.
— Doprawdy?
Godfrey z rozbawieniem patrzył w jej obojętną twarz.
— Stolarze przyjechali tu powozem, z zawiązanymi oczyma, i tak też odjechali. Widzieli

tylko ten pokój, a w dodatku wieziono ich w obie strony przez Greenwich i Battersea, żeby stracili
orientację. O tym schowku wiemy jedynie my troje.

— A człowiek, który ich wiózł? — dociekała Irene.
Godfrey przybrał minę, którą mogę porównać jedynie do miny chórzysty w katedrze

westminsterskiej.

— Nie było woźnicy. Sam ich przywiozłem.
Irene spuściła oczy. Poza tym jej twarz nawet nie drgnęła. Dotarło do mnie, że wszystko

zależy od jej zgody.

W końcu podniosła naraz, jakby jednym ruchem, głowę i dłoń. Była mistrzynią wytwornych

gestów. Czytelny ruch jej nadgarstka przywodził na myśl spokój i moc boskiej ręki wyciągniętej w
stronę Adama na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej. Tak artystycznie ułożoną dłoń trzymała Irene na
wysokości ramienia, niby królowa okazująca łaskę. Jej usta unosiły się jak usta Mony Lizy.

Godfrey, który darzył kobiety szacunkiem, ale nie zwykł oddawać im hołdu, zawahał się. W

końcu ujął jej dłoń, obrócił ją i musnął ustami wewnętrzną stronę nadgarstka.

Nie mogłam się nadziwić, że udało jej się nie roześmiać, gdy ją połaskotał wąsami. Wyraz

twarzy miała poważny i wyglądała na dość zaskoczoną. Obróciła się do nas plecami, by raz jeszcze
obejrzeć schowek.

— Dobra robota — wymamrotała zapatrzona w puste miejsce. — Jestem pod dużym

wrażeniem.

— Wszystkiego? — spytał.
Obróciła się do niego bokiem, zwracając ku niemu twarz.
— Wszystkiego.
Przez długą chwilę oboje stali w milczącym bezruchu.
Ja również całkiem zastygłam, jak widownia w kulminacyjnym punkcie przedstawienia. Po

chwili wszystko wróciło do normalności, Godfrey i Irene zwrócili się twarzami do mnie. Z wielkim
trudem powstrzymywałam się od oklasków.

— Moja droga Nell — rzekł Godfrey, jakby dopiero teraz na nowo mnie zauważył. Szeroki

uśmiech sprawił, że jego ciemne wąsy wydawały się dłuższe i cieńsze. — Całkiem zapomniałem:
mam dla ciebie specjalną niespodziankę.

— Och, doprawdy! Nie trzeba było — odparłam skromnie, choć przebiegł mnie dreszczyk

radości.

Zaprowadził mnie do jadalni, Irene poszła za nami. Przystanął w ciemnym kącie i

odrzucając na bok dziwnie ukształtowaną płachtę, odsłonił mosiężną klatkę Casanovy.

— Iks, i Grek, zet — zaświergotało ptaszysko. Spojrzałam na Godfreya, który uśmiechał

się szeroko, z kruczą głową przekrzywioną pod tym samym kątem co czerwono— żółta grzywa
Casanovy.

— Przed wyjazdem zaczęłaś go uczyć abecadła. Casanova jest starym nicponiem i opornym

uczniem, dlatego pozwoliłem sobie przejść z J— K— L od razu do X— Y— Z. Przynajmniej
można teraz powiedzieć, że zna alfabet od a do zet.

— Zamknij dziób! — zaskrzeczał Casanova.
Usłyszałam czyjś śmiech. To Irene się śmiała, zapominając o dobrych manierach.
— Och, Godfrey — rzekłam — naprawdę nie musiałeś się z nim tak prędko rozstawać.

Jestem pewna, że pod twoim okiem jeszcze wiele by się nauczył.

— Fleurs du mal, Fleurs du mal — odezwał się pierzasty szatan.
— Baudelaire! Ależ to pyszne! — Irene bez skrępowania wyła ze śmiechu.
— Papuga Nell recytująca Baudelaire’a!
— To nie jest moja papuga — zaznaczyłam. — Poza tym prawie nie znam francuskiego,

więc nie rozumiem przyczyny twojego rozbawienia. — Oboje śmiali się do rozpuku. Godfrey
musiał się podeprzeć o ścianę, a Irene ze łzami w oczach zakrywała usta obiema dłońmi. —
Zresztą, jestem ciekawa, Irene, czy będzie ci do śmiechu, kiedy będziesz musiała znosić te wokalizy
na co dzień.

Wreszcie Irene zwróciła się do Godfreya.
— Czy to już wszystko?
— Niezupełnie. Czy mogę panie na chwilę przeprosić?
Skinęła głową z zaciekawieniem. Godfrey wyszedł z pokoju, a następnie z domu.
— Nie licząc Casanovy — wyznałam — bardzo mi się to wszystko podoba.
— Tak — odparła Irene, podchodząc do klatki. — Co za okropne stworzenie. Ma na sobie

wszystkie kolory tęczy.

— Uważam, że Godfrey świetnie się spisał — naciskałam.
— Ach, tak, Godfrey spisał się znakomicie. Bardzo dużo wziął na siebie. Taka

perfekcyjność mrozi mi krew w żyłach.

— Może do niej nie przywykłaś. Wyjąwszy, rzecz jasna, twój własny perfekcjonizm.
Spieszne kroki Godfreya rozbrzmiały w korytarzu. Wy— szłyśmy mu naprzeciw. Godfrey

niósł coś w ramionach jak dziecko.

— Po prawej jest mały salonik — powiedział i prędko wszedł do tego pokoju, ostatniego,

którego jeszcze nie widziałyśmy.

Poszłyśmy za nim i zobaczyłyśmy, jak z głuchym hukiem stawia ciężar na stole. Była to

skrzynia jego ojca.

Irene natychmiast wysunęła się naprzód i przesunęła dłońmi po drewnie, jakby potrafiła w

ten sposób wyczuć nie tylko kształt skrzyni, lecz także zawartości.

— Jeszcze jedna wasza rzecz — rzekł Godfrey.
— Oddałam ją panu — przypomniała.
— Oddaję ją z powrotem, podobnie jak tę przeklętą papugę. Nie udało mi się nic wymyślić.

Może pani zechce spróbować raz jeszcze?

Irene odwróciła się plecami do kufra i do przekonywającego głosu Godfreya. Samotna

lampa rzucała więcej cienia niż światła. Irene podeszła do zaciemnionego wykuszowego okna i
stanęła obok wielkiego, przyczajonego mebla. Migoczące światło lampy wydobywało różany wzór
na ogromnej frędzlowatej chuście.

Raptem Irene odgarnęła chustę, odsłaniając jeszcze jedną niespodziankę. Był nią fortepian.
— To część umeblowania? — spytała sztywno.
Przypomniałam sobie kojące mikstury na gardło, które zostawiła w Czechach, i

pomyślałam, że żadna z nich nie zaradziłaby wzruszeniu, jakie dało się słyszeć w jej pytaniu.

— Na wyposażeniu — odparł Godfrey stanowczym tonem.
— Rozumiem. — Irene przez dłuższą chwilę milczała. — Dobrze więc, proszę zamknąć to

miejsce na klucz i zabrać nas do domu. Jestem zmęczona.

Tak wróciłyśmy do Chelsea. Obie pragnęłyśmy jak najprędzej opuścić to bezduszne lokum,

a zarazem trochę bałyśmy się tych niezwykłych darów, jakie Godfrey sprawił nam w naszym
nowym domu.

— Możemy trzymać papugę pod płachtą — powiedziała Irene tego wieczora, rozczesując

lśniące włosy.

— A fortepian pod chustą? — spytałam z przekąsem.
— Widzę, że ty i ten Norton macie zadatki na aniołów stróżów.
— Przynajmniej w niebie będziemy się czuć jak w domu odrzekłam, gasząc światło.

Rozdział XXVII

Poufałości

Nie potrafię powiedzieć, która z trzech rzeczy była przez następny tydzień najbardziej

ignorowana: skrzynia starego Nortona, fortepian czy papuga.

Casanovę trzeba było karmić i poić (nasza gospodyni, pani Seaton, sprzątała klatkę). Witał

mnie ze zwykłą sobie nieuprzejmością, ale z czasem odkryłam, że duże ilości obranych winogron
(do których Irene miała słabość) nieco łagodzą jego wymowę. Zaczął nawet powtarzać pytanie:
„Cassie chce racuszka?”.

Irene czasem przystawała obok klatki i gruchała coś po francusku w nadziei, że wydobędzie

z niego jakieś pikantne zwroty. Jeśli o mnie chodzi, nie rozpoznałabym żadnego francuskiego
bluźnierstwa. Może właśnie tym należy tłumaczyć to, że ludzie tak chętnie posługują się w takich
sytuacjach obcymi językami. Jestem skłonna przypuszczać, że Francuzi wyrażają swoje
najsprośniejsze myśli po angielsku bądź niemiecku.

Wyjąwszy codzienne popołudniowe przejażdżki przez Regent’s Park, nasze wspólne życie

było typowym przykładem domowej monotonii. Dopiero teraz doceniałam to, że zarabianie na
chleb nadaje życiu strukturę, a nawet pewien urok.

Raz lub dwa razy w tygodniu odwiedzał nas Godfrey, niezbyt zachwycony naszym

marazmem. Chmurzył się na widok zamkniętej skrzyni oraz przykrytego fortepianu i szeptał coś po
francusku, zapewne nieobyczajnie, do Casanovy.

Dopiero za trzecim razem jego wizyta miała inny przebieg. Kiedy pani Seaton otworzyła mu

drzwi, wpadł do salonu, gdzie ja siedziałam nad robótką, a Irene czytała.

— Nowe wieści! — zawołał, wymachując egzemplarzem „Daily Telegraph”.
Irene pochyliła się w fotelu.
— O królu? Przyjechał do Anglii?
— Nie, o pani byłym pracodawcy Tiffanym. Jest we Francji. A dokładniej w Paryżu, gdzie

zamierza licytować na aukcji francuskich klejnotów koronnych.

— I to wszystko? — spytała, niechętnie odkładając książkę.
— To będzie licytacja stulecia. Wystawiają diamenty z czasów kardynała Mazarina i te

pozostawione nieumyślnie przez uciekającą cesarzową Eugenię.

— Jakie to ma dla mnie znaczenie? — zdziwiła się Irene. — Owszem, mam trochę

pieniędzy, ale nie aż tyle, by móc przelicytować pana Tiffany’ego.

— Panno Adler, mówimy o tym samym zbiorze klejnotów, z którego zniknął brylantowy

pas. Można powiedzieć, że to są siostrzane kamienie. Proponuję, abyśmy udali się do Paryża i
obejrzeli tę aukcję. Oboje znamy francuski. Może dowiemy się czegoś, co naprowadzi nas na trop
pasa Marii Antoniny.

— Do Paryża? — Irene wzięła złożoną gazetę, którą Godfrey wymachiwał jej przed nosem,

i przestudiowała rzeczony artykuł. — Aukcja odbędzie się za trzy dni.

— Możemy tam dojechać w dobę.
— Najlepsza wskazówka na temat brylantowego pasa jest ukryta w skrzyni pańskiego ojca.
— Wiem, ale skoro w teraźniejszości utknęliśmy w martwym punkcie, to może powinniśmy

spojrzeć głębiej w przeszłość.

— To szaleństwo! — Irene roześmiała się od niechcenia. — Nie można tak po prostu się

zebrać i pojechać do Francji, szukać wiatru w polu…

— Dlaczego by nie? Tak jak pani jestem panem swojego czasu, w najbliższych dniach nie

czekają mnie żadne sprawy. Moglibyśmy osobiście odebrać pani bagaże. A poza tym Paryż w maju
jest przepiękny.

Irene w zamyśleniu gniotła w dłoniach tasiemkę spódnicy. Jeszcze nigdy nie widziałam jej

tak niezdecydowanej. Potem nagle podniosła wzrok.

— Dobrze. Skoro pan w to wchodzi, ja również. Ale nadal uważam, że to szalony pomysł.
— Ja też! — wtrąciłam od siebie. — Irene, to nie uchodzi, żebyś podróżowała z Godfreyem

bez towarzystwa, a ja nie mam zamiaru jechać z wami do tego miasta grzeszników!

— Wielka szkoda — odrzekł na to Godfrey — bo gdybyś pojechała, tobyś się przekonała,

że Paryż to miasto nie tyle grzeszne, ile powabne, a zatem wina, podobnie jak piękno, jest w oku
patrzącego. Ale może to i lepiej, że tu zostaniesz: zajmiesz się biurem pod moją nieobecność.
Zwolniłem twojego następcę.

Byłam szczerze zachwycona perspektywą codziennego rygoru pracy, zarazem jednak nie

mogłam uwierzyć w to, że Godfrey tak łatwo zrezygnował z mojego towarzystwa. Spojrzałam na
Irene, która z nie mniejszym zdumieniem przyglądała się jego stanowczej twarzy.

— Irene?
Na dźwięk swojego imienia otrząsnęła się jak ze snu.
— Pan Norton ma słuszność. To będzie szalona podróż, nieprawdaż? — Godfrey potaknął

jej skinieniem głowy. — Moja droga Nell, miałabym wielkie wyrzuty sumienia, ciągając cię z
miejsca w miejsce, tym bardziej że dopiero co wróciłyśmy z przygodami z Czech. A z drugiej
strony… możemy się czegoś dowiedzieć na temat brylantowego pasa.

— A więc pojedzie pani? — spytał Godfrey z nadzieją w głosie. Irene pokiwała głową.
— Mimo że pańska propozycja ma jedną zasadniczą wadę. I nie chodzi tu bynajmniej o

konwenanse — dodała, spoglądając na mnie — bo nie dbam o zwyczaje, które ograniczają moją
wolność. O nie, ubolewam jedynie nad tym, że wskutek naszej pospiesznej ucieczki nie mam ani
jednego porządnego stroju na moją pierwszą wizytę w Paryżu.

— Droga panno Adler, pani zawojowałaby Paryż nawet w łachmanach, jak dobra

republikanka. Jeżeli zostanie pani w tym, co ma na sobie w tej chwili, Paryż padnie do pani stóp.

— To przesada — odparła kostycznie Irene — doprawdy niegodna adwokata. Kiedy byśmy

wyjeżdżali…?

Wzruszył wesoło ramionami.
— Pojutrze. Powrót za trzy dni. Jutro z samego rana wszystko załatwię.
Niedługo potem Godfrey wyszedł. Jeszcze przez chwilę nie mogłam wydobyć z siebie

słowa.

— Pewnie moje narzekanie będzie równie daremne jak paplanina Casanovy — rzekłam w

końcu — ale muszę wyrazić swoje zdanie, nawet jeśli wyda ci się niesmaczne. Otóż uważam, ze ta
wycieczka z Godfreyem jest wielce niestosowna.

Irene wróciła już do lektury, widziałam tylko czubek jej głowy z kosmykiem kasztanowych

włosów rozpłomienionym w blasku lampy. Popatrzyła na mnie z dawnym ogniem.

— Moja droga Nell, gdyby ten wyjazd nie był szalony i wielce niestosowny, pewnie bym się

nie zdecydowała! Twój przyjaciel Godfrey dobrze o tym wie. Chciał mnie pobudzić do działania,
bo stwierdził, że tu marnieję.

— Najwyraźniej mu się udało — fuknęłam. Irene uśmiechnęła się.
— Najwyraźniej, choć nie sądzę, by zdawał sobie sprawę z moich prawdziwych pobudek.
— Czy to znaczy, że nie zależy ci na aukcji diamentów?
— Nie bardziej niż jemu.
— W takim razie na czym?
Lecz Irene tylko się uśmiechnęła i wzruszyła ramionami. Później słyszałam, jak po

francusku nuci Panie Janie do Casanovy.

* * *

Nawet niebiański spokój panujący w Tempie nie zdołał uśmierzyć moich wyrzutów

sumienia. W dodatku miałam do przepisania cały stos odręcznych dokumentów, gdyż tymczasowy
sekretarz zatrudniony przez Godfreya na moje miejsce zostawił po sobie bałagan i mnóstwo
zaległości.

Jak zwykle stukałam w klawisze dość żwawo, tym bardziej ze był to sprawdzony sposób na

wyładowanie złych emocji. Kartki jedna po drugiej przewijały się przez wałek, wchodziły do
maszyny nieskazitelnie białe, a wychodziły zabrudzone czarnym drukiem.

Tak też w pierwszej chwili myślałam o dobrym imieniu Irene, potem jednak doszłam do

wniosku, że jej przygoda z królem czeskim, choćby nie wiadomo jak niewinna, najpewniej trwale
owo dobre imię zrujnowała. A skoro już wbrew obyczajom moja przyjaciółka udała się w podróż w
towarzystwie mężczyzny, to przynajmniej należało się cieszyć, że był nim Godfrey Norton. W tych
gorszących okolicznościach stanowił najmniejsze zło.

Zarazem doskwierało mi uczucie osamotnienia, podobne do tego, jakiego doznałam, kiedy

Irene po raz pierwszy udała się na kontynent. Tym razem odczuwałam to podwójnie: oto dwoje
najdroższych mi ludzi najwyraźniej potrafiło się świetnie obejść bez mojego towarzystwa. Zdarzało
mi się przez to uronić kilka łez w czasie pisania, za co sama siebie strofowałam, a także pomylić się
parę razy, wyrzucić na wpół zapisaną kartkę i zacząć od nowa…

Ktoś wszedł do kancelarii akurat w chwili, kiedy nie miałam najmniejszej ochoty na

rozmowy z ludźmi. Dopisawszy zdanie do kropki, obróciłam się, aby wyładować frustrację na
osobie, która niebacznie wstąpiła w moje progi.

Był to wysoki, szczupły mężczyzna o wyrazistych rysach. Cylinder z pluszu trzymał jak

należy w ręku, jednakże przyglądał mi się z nadzwyczajną uwagą; zapewne dojrzał łzy w moich
oczach.

— Rozumiem, że pan Norton wyjechał na kilka dni — powiedział prędko. Zerknęłam przez

otwarte drzwi do gabinetu Godfreya. Jego peruka i toga wisiały na swoim miejscu, również biurko,
zarzucone papierami, których widocznie w pośpiechu nie zdążył uprzątnąć, wyglądało zupełnie jak
co dzień.

— Pojechał na kontynent — oznajmiłam z wielką powagą. — Ale skąd…?
Nieznajomy uśmiechnął się ze znużeniem, jakby słyszał to pytanie po raz tysięczny.
— Na podłodze przy drzwiach leży pusta koperta z nazwiskiem ajenta biura podróży z Fleet

Street. Pan Norton musiał ją wyrzucić tuż przed wyjazdem.

— I pan to zauważył w tym oceanie papierów?
— Mój zawód wymaga ode mnie spostrzegawczości.
— Cóż. Wiele osób może tak powiedzieć. Gdybym nie przyglądała się dokładnie tym

dokumentom, nie zdołałabym ich przepisać bez błędów. A że mam ich jeszcze mnóstwo, dlatego
proponuję, aby przyszedł pan…

— Być może kolejna wizyta nie będzie konieczna. Czy może mi pani powiedzieć, czy pan

Norton jest synem nieżyjącego Johna Chapple’a Nortona?

To pytanie podziałało na mnie jak wiadro lodowatej wody.
— Skąd niby miałabym wiedzieć takie rzeczy?
— Pracuje pani dla pana Nortona od dłuższego czasu, choć z przerwami. Poza tym jest pani

spostrzegawcza, panno…

— Huxleigh! — wycedziłam. — To prawda, że… nie było mnie tu przez jakiś czas, ale…

— O nie, pomyślałam, pod żadnym pozorem nie spytam tego mętnego jasnowidza, skąd tyle wie o
przebiegu mojego zatrudnienia.

Uśmiechnął się krótko, lecz nie był to uśmiech, który mógłby zmiękczyć jego twarde rysy.
— Porządkuje pani dokumenty na półce nad swą głową. Połowa tych akt stoi w pionie, a

druga połowa leży, ale najgrubsze — czyli najstarsze — stoją w pionie. Nie ulega wątpliwości, że
jakiś leniwy zastępca, któremu nie chciało się sięgnąć trochę wyżej, zmącił pani podziwu godny
system, panno Huxleigh.

— To chyba jasne, skoro powiedziałam, że mam dużo pracy. To widać na pierwszy rzut

oka. .

Nieznajomy znowu się uśmiechnął.
— Ale nie odpowiedziała pani na moje pytanie.
Cóż, biedna, miałam począć? Nie mogłam skłamać, ale też nie chciałam zdradzić żadnej

informacji, którą Godfrey nie chciałby się dzielić z nieznajomym.

— To nie moja sprawa. Czy chodzi o… kwestie spadkowe? — Oczywiście wiedziałam, że

Black Jack Norton umarł bez grosza przy duszy, ale pomyślałam, że takie pytanie zabrzmi
naturalnie.

— To z kolei nie moja sprawa — odparł — ale od jakiegoś czasu próbuję odnaleźć

krewnych zmarłego pana Nortona.

Pokręciłam głową.
— Musi pan poczekać, aż pan Norton wróci, i porozmawiać z nim osobiście.
— A kiedy wraca?
— W czwartek.
Mężczyzna kiwnął głową i włożywszy kapelusz, skierował się do wyjścia.
— Proszę pana! Jak mam pana zapowiedzieć?
— Ach, nie sądzę, aby moje nazwisko coś mu powiedziało. Ale nazywam się Holmes,

Sherlock Holmes. Zostawię bilet wizytowy.

Wzięłam go bez słowa i patrzyłam, jak wysoka postać z kocią precyzją przewija się między

bałaganem. Patrzyłam w drzwi jeszcze długo po tym, jak je za sobą zamknął. Potem opuściłam
wzrok na bilet, na którym widniało nie tylko nazwisko rywala Irene w staraniach o brylantowy pas,
lecz także niepokojąco znajomy adres, mający coś wspólnego z pamiętnym dniem, kiedy poznałam
Irene i razem spotkałyśmy nieżyjącego już pana Jeffersona Hope’a.

— Dwieście dwadzieścia jeden B, Baker Street — szepnęłam jakby w nadziei, że numer

zniknie, gdy go wypowiem na głos. Ale wciąż tam był, czarno na białym.

Rozdział XXVIII

Powrót Sherlocka Holmesa

— Sherlock Holmes! — zawołała Irene.
Byłam tak zaprzątnięta niedawnymi odwiedzinami znanego detektywa, że kiedy Irene

wróciła w progi Briony Lodge, nie zwlekałam ani chwili z podzieleniem się nowiną.

Stała teraz w drzwiach z wyrazem osłupienia na twarzy.
— Kto to taki — odezwał się Godfrey spoza jej zastygłej postaci — ten Sherlock Holmes?
— Sherlock Holmes wypytywał o ojca Godfreya? — powtórzyła Irene z niedowierzaniem.
— A raczej o samego Godfreya — powiedziałam.
Irene weszła do przedpokoju krokiem lunatyka, roztargnionym ruchem odpinając nowy,

elegancki kapelusz z napisem Paris. Godfrey kręcił się za jej plecami, gdy zdejmowała woal przed
lustrem. Pomimo zaskakującej nowiny promieniała dobrym samopoczuciem. Trzy dni w Paryżu
zatarły w jej pamięci długie tygodnie rozczarowania doznanego w Czechach, jak gdyby ten
zmyślny paryski kapelusznik nie tylko przystroił ją w modne nakrycie głowy, lecz także rozjaśnił
oczy i podróżowił policzki. W jednej chwili nabrałam większego szacunku dla rzemiosła
kapeluszniczego.

— Irene — rzekł cicho Godfrey, kładąc dłonie w rękawiczkach na jej ramionach —

dlaczego powinienem się niepokoić, że jakiś Holmes pytał o mojego ojca? Owszem, nadal nie
lubię, gdy się grzebie w historii mojej rodziny, ale chyba zanadto się przejmujesz.

Uśmiechnęła się do niego niewyraźnie.
— Pewnie tak, Godfrey. Po prostu w przeszłości bywało, że wchodziliśmy sobie z panem

Holmesem w drogę. Najpierw przy okazji brylantowego pasa, gdyż oboje byliśmy zatrudnieni przez
pana Tiffany’ego.

Godfrey odłożył kapelusz, laskę i rękawiczki na stolik.
— A więc trop znowu jest ciepły. Ciekawe dlaczego?
— Pewnie z tego samego powodu, dla którego namawiasz mnie do poszukiwań — w

związku z aukcją klejnotów koronnych. Może pan Tiffany poprosił pana Holmesa o wznowienie
śledztwa?

— Chyba że ten cały Holmes wpadł na nowy trop — skonstatował Godfrey.
— Powinienem się z nim zobaczyć, wolę wiedzieć zawczasu.
— Przykro mi, że witam was taką niemiłą wiadomością — wtrąciłam, czując się całkiem

pominięta, a przez to rozżalona, bo przecież to mnie zawdzięczali tę frapującą nowinę — ale kiedy
on mi się przedstawił, serce o mało nie wyskoczyło mi z piersi.

Niestety, osoba Sherlocka Holmesa interesowała ich dużo bardziej niż moje kłopoty z

sercem.

— Czego on właściwie może chcieć? — zastanawiał się Godfrey nieco poirytowany, nie

wiadomo tylko, czy wtrącaniem się w jego rodzinne sprawy, czy też może zafascynowaniem, z
jakim Irene mówiła o tym człowieku. Pierwszy raz w życiu słyszałam zazdrość w jego głosie.

— Chce rozwiązać zagadkę — odparła Irene ciepłym tonem aprobaty. — Sherlock Holmes

jest prywatnym detektywem, i to znakomitym. Z tego, co czytałam i wywnioskowałam z gazet,
pomagał rozwikłać wszystkie najbardziej sensacyjne zbrodnie z ostatnich dziesięciu lat.

— Nigdy o nim nie słyszałem! — zaprotestował Godfrey.
— Wcale się nie dziwię. Policja zawsze sobie przypisuje wszystkie zasługi. Nigdy nie

grzeszyli taktem.

— Najwyraźniej ten Holmes również nim nie grzeszy — burknął Godfrey — skoro bez

skrępowania przyszedł do mojej kancelarii.

— Skąd miał wiedzieć, że twoja maszynistka ma bardzo długą pamięć i dobrego nosa? —

Irene, z jakiegoś powodu rozbawiona jego konsternacją, czule się do mnie uśmiechnęła. — Musimy
się zastanowić, jak postąpić wobec takiej nowiny, ale najpierw się przebiorę.

Poszłam z nią na górę, skazując Godfreya na czekanie w salonie. W głębi duszy było mi go

żal, gdyż pojawienie się Sherlocka Holmesa przyćmiło jego brawurową wycieczkę do Paryża, tak
jak trzask pioruna zagłusza petardę.

— Jak było w Paryżu? — spytałam, pomagając Irene rozebrać się z podróżnego ubrania.
— Wybornie! Widzieliśmy Tuileries, skąd w 1848 roku skradziono brylantowy pas. Klomby

rozkwitały pachnącym kwieciem, kamienne boginie pozowały jak żywe wśród zieleni. Byliśmy na
herbacie w kawiarnianym ogródku na Mont— martrze. Świeże powietrze, wszystko takie czyste i

subtelne, miasto skąpane w złotym słońcu. Coś cudownego!

— A klejnoty? Na ilustracjach w gazetach wyglądały na dość… duże.
— Duże, o tak, a jakie wspaniałe! — Irene usiadła przy toaletce, oczyjej się skrzyły. — Już

nigdy ich nie zobaczymy w obecnej postaci, bo pan Tiffany, z którym się widziałam, zamierza je
sprzedawać osobno. Szkoda, że tego nie widziałaś, Nell! Ulubiony ozdobny grzebień cesarzowej
Eugenii miał dziewięć giętkich brylantowych wstążek spływających na ramiona — istny wodospad
białego ognia! Pan Tiffany kupił sześć z osiemnastu części za dwieście osiemnaście tysięcy
franków. Zrobiłam mu zarzut, że ten grzebień powinien stanowić całość.

— Irene, nie mówisz chyba poważnie! Co on na to?
— Roześmiał się i powiedział: „Oczywiście, panno Adler, najlepiej na pani głowie”. Mówił,

że brylantowy stroik, którego mi użyczył do występów w Mediolanie, jest nareszcie skończony i że
będzie pokazany na wystawie w Paryżu w przyszłym roku. Był za to niezmierni^ szczęśliwy, że w
dniu aukcji miałam na sobie broszkę jego syna.

— Tę ośmiornicę? Całkiem o niej zapomniałam…
— Ale ja nie — i pan Tiffany również. Jego syn podobno całkiem dobrze sobie radzi, robi

nie tylko biżuterię, lecz także witraże. Może to paskudztwo będzie kiedyś coś warte — rozmarzyła
się, wyciągając broszkę z torebki.

— Czy pan Tiffany mówił coś o brylantowym pasie?
— Owszem. Wielka szkoda, powiedział, że nie udało mi się go znaleźć. Na co ja odparłam

— rzekła z naciski em Irene — że jeszcze większą szkodą byłoby rozczłonkowanie takiego cuda, a
więc może to i lepiej, że go nie znalazłam. Wtedy on przypomniał mi, że dobry interes jest wart
więcej niż sentymenty. Przynajmniej wiem, komu sprzedam pas, jeżeli go znajdę.

— To znaczy… że masz zamiar znowu go szukać?
— Tak jest, Nell. W Paryżu zaraziłam się diamentową gorączką. W tej mierze Godfrey

odniósł sukces. Przywiozłam zresztą małą pamiątkę tej rozkosznej choroby.

Wyjęła z torebki skórzany futeralik i podniosła wieko, ukazując napis Tiffany & Co.

odciśnięty w pluszowej wyściółce. Na szkarłatnym materiale leżała brylantowa broszka w kształcie
klucza skrzyżowanego z nutą; ciasno osadzone brylanty skrzyły się jak płatki lodu.

— Mój Boże, Irene, pan Tiffany dał ci jeszcze jedną broszkę! Po co? Chyba nie obiecałaś

mu brylantowego pasa?

Jej uśmiech był nieprzenikniony.
— To broszka ze sklepu Tiffany’ego przy rue Richelieu, ale to nie on mi ją podarował.
— Nie on? W takim razie kto?
— Godfrey — odrzekła Irene. — Zachwycił się tym wzorem. Twierdzi, że wyraża on moją

słabość do zagadek i do muzyki. Uznał, że to broszka stworzona dla mnie.

— Godfrey? Przecież jego nie stać na kupowanie ci biżuterii!
— Pewnie masz rację — przyznała Irene, nie przestając się uśmiechać — ale to świecidełko

nie jest tak drogie jak te ogromne klejnoty, które oglądałaś w „London News”.

Może i mówiła prawdę, ale patrząc na pietyzm, z jakim chowała broszkę na swoje miejsce,

nigdy bym się tego nie domyśliła.

— Będę ją trzymać w schowku razem ze zdjęciem koronnych strasów króla czeskiego —

postanowiła Irene. — Prawdziwa szczodrość zasługuje na prawdziwy szacunek.

— Skoro już mowa o szacunku — wtrąciłam — to zauważyłam, że od powrotu z wycieczki

mówicie sobie po imieniu.

— Aleś ty bystra! Nic dziwnego, że nawet czcigodny pan Holmes nic z ciebie nie

wyciągnął. Owszem, jesteśmy na ty. — Irene uśmiechnęła się tajemniczo. — Można by rzec, że
nadmierna poufałość rodzi… poufałość.

Irene przywdziała jeszcze olśniewający szal ze szmaragdowego aksamitu oraz śliczną parę

pantofli ozdobionych koralikami, po czym udała się z powrotem na dół. Godfrey nie próżnował
podczas naszej nieobecności; oczekiwał nas z tacą gorącej czekolady i bułeczek z rodzynkami, za
którymi Irene tak przepadała. Musiał widocznie zbudzić panią Seaton, kiedy my plotkowałyśmy na
górze.

We troje usiedliśmy przed roztańczonym ogniem, który tchnął ciepło w chłodne wnętrze

domu. Zanim skosztowaliśmy czekolady, Irene umieściła puzderko od Tiffany’ego w tajnym
schowku. Potem usadowiła się na kanapie obok mnie, bokiem do Godfreya, który nie spuszczał
oczu z jej profilu. Czułam, że jesteśmy jak aktorzy w przedstawieniu, zajmujący z góry ustalone
miejsca, lecz mimo tej sztywnej atmosfery konwenansu wszyscy z autentycznym zadowoleniem
popijaliśmy czekoladę: oni odpoczywali po ekscytującej podróży, a ja byłam szczęśliwa, ze wrócili
bezpiecznie do domu.

Widocznie wszyscy dumaliśmy nad tą samą niewypowiedzianą kwestią, bo kiedy Irene

raptem oznajmiła, że „podjęła decyzję”, Godfrey i ja wyprostowaliśmy się w okamgnieniu.

Uśmiechnęła się na tę żywą naszą reakcję.
— Jak ogary na tropie! Zgadzam się z tobą, Godfrey, że musimy odnaleźć brylantowy pas,

zanim ktoś nam go skradnie sprzed nosa. Kiedy Sherlock Holmes przyjdzie znowu, przekażesz mu
tylko strzępy informacji na temat twojej rodziny: nic, czego by nie mógł sam ustalić z innych
źródeł. Za to mnie… musisz powiedzieć Wszystko.

— Nie rozumiem… — zaczął mówić.
— Kluczem do tej łamigłówki, do przedmiotów zebranych w skrzyni, jest twoja pamięć.

Muszę znać każdy szczegół, jaki zapamiętałeś, dotyczący twojego ojca i twojego dzieciństwa.

— Przez prawie trzydzieści lat starałem się o tym zapomnieć.
— Wiem — przyznała Irene — ale czasem trzeba dokładnie zbadać przeszłość, żeby móc

się od niej uwolnić. Chcesz, żebym znalazła te brylanty, muszę zatem w tym celu rozszyfrować
naturę człowieka, który je posiadał.

Godfrey przez długą chwilę patrzył w kominek. Małe odblaski płomieni płonęły w jego

lśniących jasnych oczach. Wreszcie obrócił się twarzą do Irene.

— Od czego powinniśmy zacząć?
— Od skrzyni i jej zawartości. Muszą ci coś przywodzić na pamięć, nawet jeśli to nie będą

miłe wspomnienia.

Wstali z miejsc i udali się do małego pokoju obok drzwi wejściowych. Ja zostałam w

salonie z zamiarem dokończenia powieści George Eliot, którą zaczęłam czytać pod ich
nieobecność. Byłam spokojna, że jako pierwsza dowiem się o wszelkich odkryciach. Nie mogłam
jednak skupić uwagi na książce; Irene i Godfrey byli jacyś zdeprymowani, roztargnieni. Czy to
możliwe, że przyczyną ich dziwnego zachowania było coś więcej aniżeli tylko Sherlock Holmes i
brylantowy pas? Irene wyglądała promiennie, a Godfrey sprawiał wrażenie… cóż, ni mniej, ni
więcej, tylko… niezwykle zadowolonego.

W domu panowała cisza, zmącona jedynie tykaniem zegara i sporadycznym skrzekiem

Casanovy. Podnoszące się i opadające głosy Irene i Godfreya dobiegały mnie niejednostajnym
szmerem, w którym jedne słowa brzmiały wyraźnie, inne głucho. Zajrzałam do nich przez otwarte
drzwi: wyglądali jak dzieci bawiące się w grę towarzyską, ich ciemne głowy — jego była
ciemniejsza — pochylały się ku sobie, twarze i dłonie jaśniały niewinnie w ciepłym blasku lampy.

Moje niejasne przeczucia z pewnością były tylko staro— panieńskim urojeniem!

Strząsnęłam z siebie te podejrzenia i wróciłam do salonu i do lektury, zadowolona jak guwernantka,
która wie, że jej podopieczni grzecznie się bawią i nie zrobią sobie żadnej krzywdy.

— Nie masz kontaktu z braćmi? — dobiegł mnie podniesiony głos niedowierzającej Irene.

To pytanie mnie zaintrygowało, pozwoliłam więc sobie nadstawić uszu.

— Byli po stronie ojca — odpowiedział Godfrey — i wstydzili się matki. Jako najstarszy

pamiętałem, jak okrutny wobec niej potrafił być ojciec. Ale oni widzieli tylko, że mieszkamy bez
niego i że przez to wszyscy krzywo na nas patrzą. Kiedy potem ojciec pozwał matkę, domagając się
pieniędzy ze sprzedaży książek, woleli zamieszkać u niego. Jemu tak naprawdę na tym nie zależało;
po prostu chciał w ten sposób dowieść swojej „władzy”.

— A jednak utrzymywałeś go na starość.
— Do tego czasu moi bracia zdążyli gdzieś poznikać. Zycie z ojcem szybko im się

sprzykrzyło. Przypuszczam, że wyjechali z Anglii.

— Może dlatego pan Holmes tak długo nie mógł wpaść na twój trop. Ta wysepka jest

domem dla wielu Nortonów, ale tylko jeden z nich mógłby go zaprowadzić do Black Jacka.

— Wypowiadasz ten przydomek z wyraźną przyjemnością.
— A czemuż by nie? Skoro nie był ci dany zacny ojciec, ciesz się, że przynajmniej okrył się

niesławą. Zawsze to jakieś wyróżnienie.

— Mówisz tak, jakbyś to wiedziała z własnego doświadczenia.
— A ty teraz mówisz tak, jakbyś to ty mnie przesłuchiwał.
— Jestem adwokatem.
— Aleja nie jestem świadkiem.
— A mimo to bardzo unikasz pewnych tematów.
— Na przykład?
— Na przykład… mówienia o swojej rodzinie — chociaż wiem, że ja też pod tym

względem nie jestem zbyt wylewny — i o twoich związkach z królem. Wiem jedynie, że od niego
uciekłaś. Zdaję sobie sprawę, Irene, że te wschodnie ksiąstewka są rządzone przez autokratów.
Potrafię nawet zrozumieć, że władca takiego zacofanego kraju mógł sobie ubzdurać, iż równie
łatwo zawładnie twoim sercem…

— To było coś gorszego, Godfrey. To, co mówisz, jest bliskie prawdy, ale pomniejsza moją

winę w tym całym zamieszaniu.

— Twoją wymyśloną winę…
— Nie! Moją winę. Moje naiwne wyobrażenie o nim i o sobie. To nie król sobie ubzdurał,

że zawładnie moim sercem, tylko ja sobie uroiłam, że zawładnę jego sercem.

— Najwyraźniej ci się udało, skoro musiałaś przed nim uciekać.
— To nie jest miłość — odrzekła tonem pogardy. — To jest posiadanie. Kto jak kto, ale ty

powinieneś to rozumieć, bo twoja matka wymknęła się z takiego właśnie potrzasku. Tyle że w
przeciwieństwie do twojego ojca król nie raczył nawet ukryć swej władzy pod płaszczykiem
małżeństwa.

— Ponieważ był głupcem — w dodatku obłudnym!
— I bardzo dobrze: kobieta w mojej sytuacji nie potrzebuje męża. Wcale mi niespieszno na

ślubny kobierzec, o ile w ogóle kiedykolwiek wyjdę za mąż. Jakaż byłam naiwna, oczekując, że
ktoś tak uzależniony od tradycji jak król czeski wzniesie się ponad konwenanse! Widzisz, dla niego
ślub ze mną byłby szczytem nieobyczajności. A ja nie mogłabym szanować mężczyzny, dla którego
najważniejszy jest konwenans.

Godfrey roześmiał się serdecznie.
— Twoja logika jest bezbłędna, lecz skrzywiona. Przypomina mi się to ironiczne

powiedzenie Oscara Wilde’a: Zycie jest zbyt poważne, by o nim poważnie mówić. Biedny król!
Kiedy próbował nadążyć za twoim lotnym umysłem, musiał być jak słoń goniący komara. Tak
naprawdę próbujesz powiedzieć, że nie był dość królewski ani dość męski, by cokolwiek dla ciebie
zaryzykować.

— Dla mnie i dla siebie. Ale jakim cudem przeszliśmy od twoich zaginionych braci do

mojego pożałowania godnego króla? Chytra z pana sztuka, panie adwokacie. A teraz proszę mi
powiedzieć, z czym się panu kojarzy ten pęk kluczy?

— Przypomina mi, że powinienem wrócić do siebie i odpocząć. Może przyśnią mi się

odpowiedzi na twoje pytania. Zabierzmy się do tego jutro, wypoczęci.

Nastała cisza. Nagle usłyszałam ostry brzęk i wstrząsnęłam się, ze wstydem unosząc

powieść bliżej oczu.

— Biedna Nell! — dobiegł mnie z przedpokoju szept Irene. — Kiedy tak grzebaliśmy w

spadku po twoim ojcu, ona pewnie usnęła nad książką. Wyjdź po cichu, a ja położę ją spać.

Bardzo mi się nie podobało, że muszę udawać zaspaną, ale z dwojga złego wołałam to niż

przyznanie się do tego, że słyszałam, jak Irene bez ogródek opowiada o swych perypetiach z
królem.

Tej nocy spałam dobrze mimo wyrzutów sumienia związanych z podsłuchiwaniem.

Ostatecznie jednak spotkała mnie kara. Obudziło mnie dudnienie fortepianu. Zegarek przy łóżku
wskazywał okropnie późną godzinę, więc prędko się ubrałam i zeszłam na dół. W salonie zastałam

pokruszone resztki śniadania Irene. Udałam się prosto do pokoiku z fortepianem, skąd rozlegało się
crescendo akordów Liszta.

— Dzień dobry, Nell! — przywitała mnie Irene ponad falą melodyjnych dźwięków. — Jak

na wynajęty mebel jest całkiem dobrze nastrojone. Muszę o to spytać Godfreya.

— Ostatnio pytasz go o bardzo wiele rzeczy — zauważyłam.
— A on mnie. — Irene na koniec gestem dyrygenta oderwała dłonie od klawiszy, po czym

położyła je wykwintnie na kolanach. — Znalazłam dla niego bardzo nudne i uciążliwe zadanie.

— Na pewno właśnie tego mu trzeba po powrocie z Paryża.
— Ależ ty jeszcze nic nie jadłaś! Widzę to po twoim humorze. Niech pani Seaton poda ci

coś, za czym przepadasz. Skoro nie byłaś w Paryżu, to przynajmniej dobrze jedz.

— A ty co zamierzasz robić, kiedy ja będę zajęta obżarstwem?
— Grać — odparła i dla efektu wykonała paznokciami ; wartkie glissando.
I rzeczywiście grała bez przerwy, aż zaczęłam się zastanawiać, czy rozśpiewana Irene nie

jest aby większym utrapieniem niż rozgadany Casanova. W czasie śniadania ptaszysko milczało i
przekrzywiając czerwono— żółty łebek, nasłuchiwało dolatujących z daleka tryli.

Przyszło mi wtedy do głowy, że byłoby doprawdy udręką, gdyby Casanova przyswoił sobie

manierę śpiewaczek operowych i zaczął do znudzenia powtarzać samogłoski „a— a— a— A— a—
a— a, o— o— o— O— o— o— o, i— i— i— I— i— i— i, u— u— U— u— u— u— u”.

Z drugiej strony nie ukrywam, że byłam szczęśliwa, znowu słysząc śpiew Irene.
Godfrey zjawił się późnym popołudniem. Przyznał, że fortepian został nastrojony na jego

polecenie.

— W takim razie muszę ci coś zagrać — oświadczyła Irene, usiadła z fasonem na taborecie i

drugi raz wykonała Liszta, tym razem z dużo większym animuszem.

— Ale do Liebestraum nie możesz śpiewać — zaprotestował Godfrey, kiedy wybrzmiały

ostatnie akordy.

— Nie jestem gotowa na śpiewanie — odrzekła Irene, składając dłonie na kolanach jak

skarcone dziecko. Chwilę potem figlarnie podniosła wzrok. — Ale może ty jesteś gotowy do pracy?

Podeszła do stołu, wyłowiła ze skrzyni pęk rozmaitych kluczy i rzuciła w jego stronę. —

Musisz się zwrócić jako spadkobierca do wszystkich banków działających w Londynie przez
ostatnich, hm, trzydzieści parę lat, z pytaniem, czy twój ojciec miał u nich skrytkę. Kilka z tych
kluczy właśnie tak wygląda. Wydaje mi się, że to one są jedyną prawdziwą wskazówką, reszta to
rupiecie.

— Do wszystkich banków?!
— Chcesz chyba odnaleźć ten pas, prawda? W takim razie musisz go poszukać.
— A ty? Co zamierzasz robić w tym czasie? Irene raptownie usiadła przy fortepianie.
— Ja? Będę ćwiczyć. Czy nie po to przywiozłeś tutaj tę skrzynię i kazałeś nastroić fortepian

— żebym mogła ćwiczyć i rozwikłać zagadkę? Dochodzenie to seria nużących, metodycznych
czynności, Godfrey. Naturalnie z wielką chęcią pochodziłabym po bankach, ale obawiam się, że
wyłącznie ty, będąc jedynym obecnym spadkobiercą swego ojca, możesz się ubiegać o zwrot
zawartości skrytki bankowej. Jak już powiedziałam, jesteś kluczem do tej zagadki, w dosłownym
znaczeniu.

— Nie mam pewności, że cokolwiek znajdę.
— Człowiek nigdy niczego nie może być pewien. Informuj nas o postępach.
Godfrey niechętnie wziął pęk kluczy w swoją pieczę i życzył nam miłego dnia.
— Irene! — zawołałam, siadając w zwolnionym przez niego krześle. — Jesteś okrutna. To

przecież olbrzymie zadanie.

— Nie mam wyjścia. Och, Nell… — Jej dłonie wydobyły z klawiszy dysonansowy akord.

— Nie przychodzi mi do głowy żaden inny pomysł. Wolę już, by mnie posądził o arogancję, niż
żeby uznał, że nie potrafię nic wymyślić, choć mam przed sobą kufer pełen wskazówek.

— Pycha prowadzi do zguby — przytoczyłam. — Ale nie sądzę, by to był prawdziwy

powód, dla którego poruczyłaś mu takie zadanie.

— A jaki to powód, bądź łaskawa wyjaśnić?

— To go zajmie na kilka tygodni. Chcesz ograniczyć wasze kontakty.
— Niby dlaczego miałoby mi na tym zależeć? — Irene całą sobą wyrażała lekceważenie: jej

prawy łokieć spoczywał na fortepianie, a na twarzy, z gracją wspartej na prawej dłoni, malowała się
wystudiowana mina niewiniątka. Lewa ręka leniwie kroczyła w górę oktawy. — Odkąd wróciliśmy
z Francji, Godfrey bardzo nam pomaga.

Przypomniał mi się banał o prawicy, która nie wie, co czyni lewica, lecz ograniczyłam się

do stwierdzenia faktu:

— Jest wręcz niezastąpiony i sam w pojedynkę wydobył cię z marazmu po przygodzie w

Czechach. Po prostu nie dopuszczasz do siebie myśli, że jesteś coś winna mężczyźnie.

— Co za przesada, moja droga Nell! Powinnaś pisać melodramaty. Spełniam tylko jego

życzenie: wracam do tego, co lubię, czyli do muzyki i rozwiązywania zagadek.

Godfrey nie pozostał jej dłużny. Nie zjawiał się u nas przez całe dwa tygodnie, aż wreszcie

przyszedł z nowiną, że Sherlock Holmes istotnie złożył mu wizytę — równo tydzień wcześniej.

— Odwiedził cię tydzień temu w kancelarii i dopiero teraz mi o tym mówisz? — zżymała

się Irene.

— Byłem zajęty jeżdżeniem po bankach — odparł Godfrey z fałszywą nutą męczeństwa. —

Zresztą, nie wyszło na jaw nic istotnego. Rozmawialiśmy zaledwie pięć minut. Wyszedł
zadowolony, a przynajmniej takie sprawiał wrażenie.

— Skąd ta pewność? Z takim człowiekiem nigdy nic nie wiadomo. Mogłeś mu całkiem

bezwiednie zdradzić klucz do całej sprawy.

— Nie sądzę — rzekł Godfrey. — Jako adwokat nauczyłem się uważać na to, co mówię. —

Poczęstował Irene papierosem. Wzięła go dość bezceremonialnie.

— Och, dlaczego ja tu tkwię, chowając się przed urojonym pościgiem! — wykrzyknęła i

zaczęła krążyć po tureckim dywanie. — Jak się zachowywał?

— Kto? Holmes? — Godfrey uśmiechnął się i oparł na krześle, dobierając słowa, a Irene

niecierpliwie marszczyła czoło.

Już wcześniej wydobyła ze mnie moje wrażenia ze spotkania z tym człowiekiem, lecz była

nim zaintrygowana jak mityczną Chimerą i jej ciekawość pozostawała niezaspokojona.

— Mówił krótko i rzeczowo — zaczął swoje podsumowanie Godfrey. — Wysoki, chciałoby

się rzec: wymizerowany, z jastrzębim nosem, wyostrzony jak igła strzykawki, nader przenikliwy.
Nie chciałbym stanąć z nim w szranki w sądzie. Ma w sobie coś teatralnego, coś takiego, po czym
się poznaje ludzi próżnych i lekko zadufanych w sobie, choć z drugiej strony miał pomazane dłonie
i paznokcie, w pierwszej chwili myślałem, że atramentem, ale potem uznałem, że to jakieś
chemikalia — jak u chłopca, który bawił się zestawem iluzjo— nistycznym. W jego oczach widać
chłodne badawcze spojrzenie naukowca, ale też dostrzegam w nim zadatki na dobrego sędziego:
stanowczego i bezwzględnie sprawiedliwego. Nie zrobił na mnie wrażenia człowieka, który
odnosiłby się z przesadnym szacunkiem do konwenansów albo korzył się przed ludźmi o wysokiej
pozycji społecznej. Jest trochę jak… maszyna, dla kobiety lub kota byłby marnym kompanem.
Wolałbym być jego przyjacielem niż wrogiem.

— To dość gruntowny zarys postaci jak na pięciominutową rozmowę — zakpiła Irene. —

Ale możesz mieć mylne wyobrażenie o tym, kto dla kobiety stanowi marnego kompana.

— A ty możesz mieć mylne wyobrażenie o mnie — stoicko zaripostował Godfrey.

Rozdział XXIX

Lekcje muzyki

Lato roku 1887 ulatywało w jesień, a St. John’s Wood rozbrzmiewał muzyką. Wkrótce Irene

zatrudniła nauczyciela śpiewu: kilka tygodni przerwy wystarczyło, by zmniejszyła się skala jej
głosu. Zamówiła reprodukcję zdjęcia w olśniewającym brylantowym stroiku pana Tiffany’ego i
rozesłała przez agenta wici, że jest otwarta na propozycje występów.

Pobyt na kontynencie przysporzył jej renomy. Oferty posypały się jak jesienne liście; Irene

wybierała tylko te najbardziej prestiżowe. Unikała sceny operowej, gdyż obawiała się rozgłosu za
granicą, za to śpiewała pieśni Schumanna Frauenliebe undleben, spotykając się z dobrym
przyjęciem publiczności.

Cieszyło mnie to, że Irene znów pnie się po pięciolinii muzycznej kariery, lecz podobnie jak

Godfrey, nie byłam wolna od wątpliwości. Któregoś razu zjawił się u nas, kiedy Irene była u
krawcowej, gdyż potrzebowała nowych kreacji przed umówionymi już występami. Podniósł leżący
na stoliku ilustrowany biuletyn i przyjrzał się zdjęciu Irene w królewskiej sukni wieczorowej, do
której brakowało jedynie diademu.

— Robi nieco większe wrażenie niż słynna czarna suknia Lillie Langtry, nieprawdaż? —

powiedziałam.

— Na pewno Irene sprzedałaby więcej mydełek — przytaknął. — Dobrze zrobiła, że

wróciła do śpiewania, ale czy naprawdę musi się tak bardzo reklamować?

— Uważasz, że jest nieskromna?
— Oczywiście, że jest nieskromna — i olśniewająca! — uśmiechnął się. — Niczego innego

się po niej nie spodziewałem. Ale czeski król na pewno o niej nie zapomniał. Taki rozgłos może na
nią sprowadzić kłopoty, może nawet rozbudzić w nim zazdrość i gniew.

— Król na wiosnę bierze ślub. Czytałam o tym w gazetach.
— To mu nie wynagrodzi utraty Irene. Przechytrzyła go. Mało który mężczyzna ścierpi taki

afront ze strony kobiety.

— A ty?
— Ja? Mnie to nie grozi, bo sam nie pragnę jej przechytrzyć. Myślisz, że nie dostrzegam

prawdziwego powodu, dla którego poruczyła mi to beznadziejne zadanie chodzenia po bankach?

Zarumieniłam się, lecz nie mogłam jej bronić.
— Ona jest jak moja matka — wyrzucił z siebie — śmiertelnie urażona przez świat, który ją

ogranicza. Czuje się lepiej, kiedy wie, że robię to, czego ode mnie oczekuje. Występy też jej
pomogą. Gdybyśmy tak jeszcze mogli być spokojni, że król czeski nie spróbuje w nią uderzyć,
kiedy zrobi się o niej głośno.

— Myślisz, ze Irene bierze to pod uwagę?
— Naturalnie. Jest niezwykle bystra. Nie wiem tylko, czy będzie gotowa stawić czoło

takiemu zagrożeniu. Ale to już całkiem inna rzecz.

Przyszła jesień, liście zmieniały kolor, a Irene dawała coraz więcej koncertów. Pomagałam

Godfreyowi w kancelarii, a nawet niekiedy wyręczałam go w kontaktach z kolejnym bankiem.
Zewsząd otrzymywaliśmy uprzejme odpowiedzi negatywne. Żadna londyńska instytucja nie miała
skrytki założonej przez zmarłego pana Johna Nortona.

— Będziemy musieli rozciągnąć nasze poszukiwania na okoliczne miasta — spokojnie

oznajmił Godfrey.

Czasem miałam wrażenie, że prawdziwym celem tych upartych, metodycznych poszukiwań

jest udowodnienie Irene, że sprawa brylantowego pasa wcale nie jest stracona.

Przypominały mi się baśnie, w których księżniczka wyprawia zalotnika z beznadziejną

misją, by dowiódł swej wartości; lecz Godfrey, rzecz jasna, nie był zalotnikiem, a Irene z pewnością
nie była księżniczką, tym bardziej zaś królową.

A jednak, sądząc po słowach Godfreya, Irene od czegoś uciekała. Czy chodziło o przeszłość

czy może przyszłość — nie sposób było zgadnąć. Zarazem smuciło mnie to, że biedny Godfrey
musi płacić za to, co uczynił król czeski.

Nie słyszeliśmy więcej o Sherlocku Holmesie, natomiast pan Tiffany często pojawiał się na

łamach gazet, w miarę jak wielkie damy amerykańskiego biznesu — panie Pulitzer, Vanderbilt,
Astor i Stanford — wchodziły w posiadanie najcenniejszych francuskich klejnotów koronnych.

Co prawda, żadna z nich nigdy nie miała na sobie zjawiskowego brylantowego stroika,

który lśnił od ramienia po biodro, niby królewska szarfa, na afiszach obwieszczających koncerty
Irene. W listopadzie kurier przywiózł futerał z nazwiskiem Tiffany. Skórzane pudełko skrywało
aksamitną obróżkę wysadzaną brylantami, a obrzeżoną perłami; pan Tiffany w liściku dziękował
Irene za wywołanie powszechnego zainteresowania stroikiem, który miał niebawem ujrzeć światło

dzienne. Naszyjnik idealnie nadawał się na koncerty, gdyż delikatny aksamit nie przeszkadzał Irene
w śpiewaniu.

Czuła się już na tyle bezpiecznie, że codziennie o piątej wsiadała sama do landa,

powożonego przez Johna Jewetta, i wracała o siódmej na kolację. To zbawienne połączenie
swobody i świeżego powietrza dodawało jej policzkom różowości, a oczom błysku, jakiego nie
widziałam od pierwszych dni mojego pobytu w Pradze.

Wszystko toczyło się dalej utartymi koleinami, podobnymi do tych, jakie w świeżym śniegu

żłobią koła wozu. Lecz każdy śnieg w końcu topnieje. Nękało mnie wrażenie, że coś się zbliża, tak
jakby lada chwila miał nastąpić jakiś wybuch. Składałam to na karb mojej wybujałej wyobraźni i
jeszcze pilniej przykładałam się do maszynopisania, podczas gdy Irene skupiała się na śpiewie, a
Godfrey w miarę możliwości kontaktował się z bankami spoza miasta.

Jasnymi punktami w tych ciemnych dniach londyńskiej zimy były entuzjastycznie

przyjmowane recitale Irene.

— To dla mnie niepojęte! — narzekała w landzie, kiedy wracałyśmy z kolejnego jej

koncertu. — Kiedy ze wszystkich sił próbowałam zrobić karierę w Londynie, nie zwracano na mnie
uwagi. A teraz gdy jestem zmuszona zrezygnować z ambicji operowych i mogę jedynie od czasu do
czasu dać występ, bogini sukcesu pada do moich stóp!

— Nie wszystkie jabłka na jabłoni kwaśnieją równocześnie — rzekłam, przywołując z

pamięci stare przysłowie ze Shropshire.

— Ciesz się z pokłonów bogini sukcesu — dodał Godfrey — zanim przejdzie do ciosów.
Końskie kopyta stąpały cicho po śniegu zalegającym na bruku. Gazowe latarnie wykwitały

w oknach powozu, krzesząc ogień z brylantów zdobiących szyję Irene i malując gors eleganckiej
koszuli Godfreya prawie fosforyzującą bielą.

Chwila była ciepła i przyjemna. Godfrey, podobnie jak ja, nie opuszczał żadnego koncertu

Irene i zawsze towarzyszył nam potem w drodze do domu. On także rozumiał, że Irene po występie
potrzebuje rozmówców, że jej artystyczna dusza nie wyłącza się z ostatnim dźwiękiem, lecz
domaga się wzmożonej aktywności przed snem.

Ale nawet w tej żywiołowości był pewien spokój. Byliśmy we troje jakby zawieszeni w

bożonarodzeniowej kuli, w której, gdy się ją potrząśnie, wolno prószy śnieżek. Kiedy tak
siedzieliśmy w przytulnym wnętrzu powozu, ze stopami na rozgrzanych cegłach, zdawało się, że
już nigdy nikogo z nas nie może spotkać żadna zgryzota czy nieszczęście.

Wysiadłyśmy przed Briony Lodge, a Jewett zabrał ekwipaż do stajni. Słupki bramy

zwieńczone były czapami śniegu; padające płatki wyściełały chodnik i osiadały na jasnych
okiennych szybach.

Godfrey wziął nas pod łokieć i ruszyliśmy po zimnym białym dywanie, jaki przed nami

rozłożyła natura. Nasze kroki mierzwiły gładką połać, a spódnice zostawiały na niej zawiłe kształty.
Wszystko skrzyło się w nocnym blasku księżyca zmieszanym ze światłem latarni.

Irene z westchnieniem zatrzymała się przed wejściem.
— Dobrze być w domu. To pierwsze miejsce, w którym… co się stało, Godfrey?
Godfrey wziął od niej klucz i otworzył drzwi, ale choć w zamku szczęknęło, nie chciały

ustąpić. Z wnętrza domu, gdzie pani Seaton powinna już spać, dobiegł stłumiony odgłos.

— Jeżeli zamek się zaciął, będzie musiała wstać z łóżka i nas wpuścić — rzekła Irene.
Godfrey uniósł głowę w chwili, gdy w środku rozległ się kolejny huk. Potem przeskoczył

schodki i przedarł się przez okryty śniegiem żywopłot przed oknami salonu.

Potrząsnął ramą okna, forsując słaby zamek, i wskoczył do środka jak przez drzwi. Hałasy

wzmogły się, słychać też było niewyraźne przekleństwa.

Irene obróciła się, jakby chciała podążyć w ślady Godfreya, lecz pochwyciłam ją za ramię

— jak się okazało, w samą porę.

Za nami zaskrzypiały drzwi wejściowe. Obróciwszy się, ujrzałyśmy twarze dwóch

nieznajomych mężczyzn, równie zaskoczonych jak my. Przewinęli się obok nas i wybiegli przez
bramę, po czym zniknęli w białym mglistym korytarzu ulicy.

Jakiś inny mężczyzna wyłonił się z przedpokoju. Uniosłam torebkę w pogotowiu, lecz głos

Godfreya powstrzymał mnie od wymierzenia ciosu.

— Nic wam nie jest? Wchodźcie. Ale ostrzegam, że widok nie jest przyjemny.
Wprowadził nas do środka i zamknął za nami drzwi. Przekrzywione krzesło stało wsparte o

ścianę.

— Zdjęcie? — odezwała się Irene głosem bardziej przejmującym niż chłód zimowej nocy.
— Nie sprawdzałem — odparł Godfrey zdyszany. — Najpierw upewnijmy się, że dom jest

bezpieczny.

Pozapalaliśmy jak najwięcej lamp, by rozświetlić zaciemnione kąty. Godfrey zamknął

salonowe okna, przez które wpadał śnieg, i zaciągnął story. Lampy, które trzymaliśmy w dłoniach,
rzucały nasze cienie na poprzewracane meble. Poduszki były rozrzucone, szuflady powyciągane,
dywany pomięte, jakby przekopane przez krety.

Godfrey zaczął się rozglądać po domu. W suterenie znaleźliśmy związaną i zakneblowaną

panią Seaton. Casanova, którego nie raczono zakneblować, najwyraźniej nauczył się nowego
wyrażenia, gdyż świstał przeraźliwie: „Ciii! ciii!”. Ja zajęłam się panią Seaton, a Godfrey z Irene
poszli na górę; podłoga skrzypiała pod ich krokami. Wreszcie spotkaliśmy się w przedpokoju na
piętrze i z niedowierzaniem patrzyliśmy na pogrążony w nieładzie pokój Irene. Jej odzież okrywała
meble, tak jakby jakaś niemądra pokojówka zamiast pokrowcami chroniącymi przed kurzem
postanowiła je zarzucić ubraniami.

Miałam wątpliwości, czy Godfrey powinien oglądać tę zamieć intymnych części garderoby

Irene, lecz przestałam sobie zaprzątać tym głowę, kiedy ujrzałam własny pokój.

— Nie rozumiem, co w ten sposób zyskali — zastanawiał się Godfrey.
— Ja też nie — powiedziała Irene, stawiając kroki wśród bałaganu. — Czy możemy już

zajrzeć do skrytki?

— Tak, myślę, że nikogo więcej tu nie ma.
— Dałam pani Seaton ziółek i położyłam ją do łóżka — dodałam. — Nic jej się nie stało,

poza tym że jest oburzona wtargnięciem do swojego królestwa.

Zeszliśmy do salonu. Irene szybko podeszła do ściany przy kominku i nacisnęła boazerię.

Mechanizm posłusznie odsłonił schowek. Wyjęła z niego dwa futerały Tiffany’ego i na koniec
zdjęcie.

Usiadła z westchnieniem na ograbionym z poduszek szezlongu i dopiero teraz odgarnęła z

twarzy woal i zdjęła rękawiczki.

— Włamywacze? — zasugerowałam z nadzieją.
— Dość nietypowi — odparł Godfrey z posępnym uśmiechem — skoro na wszelki wypadek

zatarasowali drzwi wejściowe, przez które najłatwiej uciec, a potem, przebiegając obok pani domu,
nawet się nie pofatygowali, by zerwać jej brylanty z szyi.

Cała zesztywniałam na myśl o tym, jak wielkie niebezpieczeństwo groziło Irene i mnie ze

strony tych gotowych na wszystko złoczyńców.

— Godfrey, boksowałeś się z nimi? — spytała nagle Irene. W świetle lampy dojrzałam

ciemny ślad na jego policzku.

— A to łotry! — syknęłam.
— Nie nazwałbym tego boksem, Irene — odrzekł Godfrey, smutno się uśmiechając. —

Raczej przepychanką w ciemnościach. Zresztą ci „łotrzy”, moja droga Nell, byli całkiem uprzejmi.
Uciekli natychmiast bez słowa. Pewnie znają tylko czeski.

— A ten bałagan? — zastanawiała się Irene.
— To nie byli zawodowi włamywacze, którzy umieją przeszukać mieszkanie, nie

zostawiając po sobie śladów. Spieszyło im się i stąd to spustoszenie.

— Ale zdjęcie się uchowało. — Irene wodziła wzrokiem po zniszczonym salonie. — Jakie

to… żałosne. Przysłał swoich zbirów, wszystko zniszczyli, a i tak nic z tego nie ma. — Spojrzała na
Godfreya. — Pewnie mnie zgromisz za to, że na nowo podjęłam występy i tym samym
spowodowałam tę ohydną napaść.

— Przeciwnie, przyjmij moje gratulacje. Najwyraźniej mówi się o tobie nawet w Czechach.

Jak myślisz, czy on ciągle chce cię stąd porwać?

Irene pokręciła głową, stopniałe płatki śniegu na jej woalu lśniły jak diamenty i opadały,

strząsane, jak rosa.

— Nie. Jemu chodzi teraz wyłącznie o siebie, o własne… bezpieczeństwo. Na pewno

przeraża go to, że jestem wolna i że mam to zdjęcie — i że nie mam żadnego powodu, by dbać o
jego dobre imię, bo teraz dbam jedynie o swoje. Na tym polega jego hipokryzja!

— Ludzie, którzy się boją, są bardzo groźni — ostrzegł Godfrey.
— Podobnie jak wyzwolone kobiety — odparowała Irene.
— Czy to znaczy, że musimy się stąd wyprowadzić? — zastanawiałam się na głos.
— Nie. — Irene wstała. — Dom, w którym niczego nie znaleźli, jest wręcz bezpieczniejszy.

Poza tym nikt nie wie o tej skrytce. Nikt jej nie znajdzie.

* * *

Niedługo po Bożym Narodzeniu doszło do ponownego włamania. Ślady były ledwie

dostrzegalne, lecz nie pozostawiały wątpliwości.

— Tym razem to była fachowa robota — stwierdziła twardo Irene.
— Godfrey będzie zły.
— Nie musi się dowiedzieć.
— Ale przecież tyle nam pomógł… — zaprotestowałam.
— I właśnie dlatego nie chcę go niepokoić, moja droga Nell. Ma dość rzeczy na głowie. A ty

pij swoją herbatę i przestań się zamartwiać gierkami czeskiego króla. Stracił królową, więc rzuca
pionki do ataku; nie ma w tym nic dziwnego.

— Ja nie grywam w szachy.
— Może przesadziłam z metaforą. W końcu król niedługo zyska królową. Czytałaś

popołudniowe wydanie „The Telegraph”?

— Czyżby wydrukowali twój portret?
— Nie mój, tylko jej.
— Jej?
— Klotyldy Klotman von SaksonMoskiten, czy jak jej tam. Chcesz ją zobaczyć?
— Ani trochę. Na pewno nie jest nawet w połowie tak przystojna jak ty!
— Wygląd się nie liczy. A jeśli chodzi o błękitną krew, to Klotylda ma się czym poszczycić.

Spójrz!

Dałam sobie wepchnąć szeleszczące kartki do rąk. Mój wzrok od razu padł na obraźliwą

podobiznę: była to jedna z tych wydelikaconych nordyckich kobiet o szerokich brwiach, płowych
włosach i charakterystycznym nosie, który mógłby służyć za stok narciarski. W każdym razie tak
powiedziałam Irene.

Rozpromieniła się.
— Nell, twoja moc opisu ociera się czasem o poezję! Nic dziwnego, że pan Wilde miał do

ciebie słabość. Ale, ale, czy przeczytałaś jej rodowód?

— Jest prawie tak długi jak rodowód pekińczyka pani ChandeleyMonningham ze

Shropshire — skwitowałam. — Tyle że jego ród wywodzi się ze starożytnych Chin, podczas gdy
szlachetne korzenie córki skandynawskiego króla zapewne sięgają jedynie wieków średnich,
wcześniej byli już tylko Hunowie.

— Słowo daję, Nell, że gdyby nie twoje skromne wychowanie na plebanii, byłabyś

prawdziwym salonowym ziółkiem! Nie miałam pojęcia, że znałaś kogoś o nazwisku
ChandeleyMonningham!

— Nawet Shropshire ma swoich fanfaronów — wyjaśniłam.
Irene zaczęła się śmiać w sposób, jaki można nazwać chyba tylko chichraniem się. Chwilę

potem zjawił się Godfrey.

Zanim do nas dołączył, zdążyłyśmy się zniżyć do gdybań na temat rozmiaru bucików

nieszczęsnej Klotyldy, przyrównanych przez Irene do szczególnego amerykańskiego rodzaju
obuwia, zwanego rakietami śnieżnymi. Tłumaczyła mi właśnie ów przedziwny wynalazek, kiedy
pani Seaton wprowadziła Godfreya do salonu.

— Czy to zabawa w kalambury? — spytał ochoczo. — Bo jeśli tak, to ja też mam dla was

zagadkę.

— Doprawdy? — Irene ustąpiła mu miejsca i spoczęła w fotelu.
Godfrey, nie zwlekając, zaczął przechadzać się po dywanie; znękany, z kapeluszem w dłoni,

co rusz pukał do jakichś drzwi, prosząc o coś na migi.

— Żebrak! — zgadywała Irene. Godfrey spojrzał chytrze.
— Blisko. Agent niemiłosiernej Irene Adler.
Następnie począł z mozołem schodzić po wyobrażonych schodach, coraz niżej i niżej,

uchylając się jakby przed pajęczynami. W końcu przyklęknął przed czymś, patrząc na to z
trwożnym podziwem.

— Pastor! — rzuciłam.
— Sir Galahad i Święty Graal! — zawołała Irene.
— Przykro mi, ale to tylko zwykły wyznawca u stóp Mamona — wyjawił Godfrey.
Po chwili zaczął coś przyciągać rękoma. Obrócił się na kolanie i wysunął puste dłonie w

stronę Irene.

— Poddaję się — wyrzuciła z siebie ze śmiechem. — Jesteś niemożliwie zagadkowy.
— Bank Worthingtona w Islington zbankrutował przed osiemnastu laty — oznajmił. —

Mienie, po które nikt się nie zgłosił, jest składowane w magazynie przy Brixton Road. Wśród tych
rzeczy jest…

— …sejf na nazwisko John Norton! — Irene wstała z fotela, jej oczy zajaśniały

niespodziewanym triumfem. — Jestem geniuszem! A ty, mój drogi Godfreyu — popatrzyła mu w
oczy, gdy tak przed nią klęczał — jesteś niewiarygodnie sumienny. A teraz wstawaj i jedźmy na
Brixton Road!

— Najpierw chciałbym cię prosić o klucze do twojego serca.
— Jakie znowu klucze? — spytała, lekko zaniepokojona tymi pozorami oświadczyn i jego

szelmowskim uśmiechem.

— Jakie znowu serce? — mruknęłam pod nosem.
— Klucze są w pokoju z fortepianem… — zaczęła Irene, ruszając w tamtą stronę.
Lecz Godfrey z teatralną finezją pochwycił ją za rękę.
— Przynieś je, Nell.
— Zostań, ja przyniosę! — rzekła natychmiast Irene.
Rozdarta między dwiema lojalnościami, z jakiegoś powodu posłuchałam osoby dużo mniej

obraźliwej i uciekłam z pokoju. Znalazłam klucze i zaniosłam je Irene, licząc, że w ten sposób
zdołam dogodzić obydwu moim opiekuńczym bóstwom.

— Klucze, piękna królowo! — nastawał Godfrey.
Irene bezceremonialnie wcisnęła pęk w jego wyciągniętą dłoń.
— Dobrze, niech ci będzie. Skoro bez tego się nie obędziesz. Ładnie to wykombinowałeś.

Nadaję ci imię Sir Uparciuch.

Godfrey podniósł się o tyle, by przysiąść na kanapie, i obracał klucze w dłoniach. Irene

przez chwilę stała w miejscu, po czym zrezygnowana usiadła obok niego.

Nastała dziwna, krępująca cisza, przerywana tylko pobrzękiwaniem kluczy w jego

niespokojnych dłoniach.

— Wiele jest kluczy w kluczestwie mojego ojca — zażartował w końcu i wszyscy troje

roześmialiśmy się nie bez ulgi. — Ale który okaże się właściwy?

— Jeżeli będzie trzeba, wypróbujemy wszystkie — odparła Irene.
Jej wzrok spoczął na stronach gazety, która w tym całym zamieszaniu wylądowała na

podłodze. Podobizna Klotyldy Lothman von Saxe— Meningen przyglądała nam się z dywanu.

Godfrey wziął do ręki złączone dłonie Irene, a kiedy się rozplotły, położył na nich

zaśniedziałe klucze.

— Muzyka i zagadka — przypomniał. — Oto twoje prawdziwe królestwo.
Spoglądała na te rozmaite klucze, wysypujące się z jej rąk niby mosiężna biżuteria.
— Do jednego i do drugiego potrzebne są klucze — przyznała — ale nie spodziewałam się,

że stanę przed takim wyborem. Te… możliwości — potrząsnęła znacząco dłońmi, tak że klucze
zabrzęczały jak dzwoneczki — zawdzięczam własnemu rozumowi i pracy Godfreya, a nie błękitnej
krwi. Zobaczę, dokąd mnie zaprowadzą. Chyba właśnie tego nauczyłam się w Czechach.

Rozdział XXX

Lektura obowiązkowa

W pokoju z fortepianem, obok dziwnej spuścizny po Black Jacku Nortonie, pojawił się na

stole całkiem nowy przedmiot: książka w sędziwej oprawie brązowej jak tytoń.

Ten mały prostokątny rekwizyt, całkiem zwyczajny, nie licząc może złotych liter, jakimi na

grzbiecie i na okładce zapisano tytuł oraz nazwisko autorki, był wszystkim, co znaleziono w
bankowej skrytce.

— Dlaczego schował w niej akurat książkę? — zastanawiał się Godfrey w bezgranicznym

zdumieniu.

— Może miał sentyment do powieści twojej matki, bo zawdzięczał im chwilowe

powodzenie? — zasugerowała Irene.

— Ależ skąd! Nienawidził jej książek. Nie chce mi się wierzyć, że w ogóle jakąś posiadał, a

tym bardziej czytał.

— A ty?
Godfrey zrobił zdziwioną minę.
— Ja? Cóż… ja też nie czytałem. Najpierw byłem za młody, żeby czytać takie romanse, a

potem matka przestała je publikować, a ja… jakoś nigdy o tym nie pomyślałem.

— Ale masz jej książki?
— Chyba tak — gdzieś w mojej biblioteczce.
Irene podniosła oczy ku niebu, choć miała nad sobą jedynie żyrandol.
— Oto jak przemija cała pisarska sława. Jej własny syn!
— Pisała te książki z myślą o kobietach — tłumaczył się zakłopotany Godfrey. —

Wyrzucałem ojcu, że czerpie z nich korzyści, ale jakoś nie przyszło mi do głowy, żeby którąś
przeczytać. A po jej śmierci tym bardziej nie miałem odwagi.

Irene zważyła tomik na otwartej dłoni. — Czy można lepiej ukryć klucz do skarbu niż w

starej książce zmarłej pisarki? Nawet jej synom, a może zwłaszcza jej synom i zarazem jedynym
spadkobiercom, nie przyjdzie do głowy szukać tam wskazówek.

— Nie nadążam za tokiem twojego myślenia, Irene — wtrąciłam.
Godfrey, skarcony co najmniej za synowskie zaniechanie, jeżeli nie za literacki snobizm,

pokornie milczał.

— Skoro Black Jack Norton tak gardził powieściami własnej żony — perorowała — to z

jakiego innego powodu miałby ukryć jedną z nich, a klucz do sejfu schować wśród tyłu różnych
kluczy? Próbowałam dwudziestu, zanim trafiłam na właściwy. To musi być jedyny prawdziwy
klucz do odnalezienia brylantów. Twój ojciec miał przewrotne poczucie humoru. Na pewno
rozkoszował się myślą, że zabierze tajemnicę brylantowego pasa do grobu, bo wszyscy zapomną o
twórczości jego żony, nawet jego synowie. Zwłaszcza jego synowie.

— Jesteś wobec Godfreya niesprawiedliwa, Irene. Był przykładnym synem dla obojga

rodziców. A już na pewno wspierał matkę, gdy wszyscy inni się od niej odwrócili.

— Racja, racja — przyznała dobrodusznie. — Ale gdyby czytał jej książki, może

wiedzielibyśmy, dlaczego — tu Irene zerknęła na złote litery na grzbiecie — dlaczego Cloris z
rozstajnych dróg była tak droga sercu Black Jacka Nortona.

— Może zostawił jakąś wiadomość, robiąc nakłucia pod niektórymi literami? —

zasugerował Godfrey.

— Wspaniale! Każę Nell wziąć jej pincenez i poszukać w tym piekielnie drobnym tekście

dziurek, których nie wydrążyły mole!

Irene postawiła książkę na grzbiecie, tak by sama się otworzyła: raz, drugi, trzeci.

— Otwiera się na różnych stronach — zapewnił Godfrey. — Już sprawdzałem, nic w ten

sposób nie znajdziemy.

— Atrament sympatyczny! — zawołałam w przystępie natchnienia.
— Jak mamy sprawić, żeby nas polubił? — spytała Irene.
— Trzeba potrzymać książkę nad ogniem, jak w melodramatach!
— Te wysuszone kartki od razu się zajmą. Poza tym Black Jack Norton mógł pisać

sympatycznym atramentem na czymkolwiek. Nie potrzebował do tego książki swojej żony.

— Chyba że przyjął, iż nikt do niej nie zajrzy — Godfrey przypomniał Irene jej własny

argument.

— Pozostaje tylko jedno wyjście — oznajmiła Irene.
— Jakie? — spytaliśmy ochoczo, gotowi przejść od słów do czynów.
— Sama będę musiała ją przeczytać.
To rzekłszy, Irene pomaszerowała do salonu, rozsiadła się i oddała się lekturze. Trwała w tej

pozycji przez całe popołudnie i nawet nie drgnęła, gdy o zmierzchu zakradłam się do pokoju, by
zapalić lampkę stojącą przy jej łokciu.

Później z Godfreyem bawiłam się figurami szachowymi w pokoju z fortepianem.
— Umiesz grać? — spytał mnie po jakimś czasie, spoglądając na instrument.
— Nauczono mnie kilku melodii. Ale odkąd mieszkam z Irene, nie śmiem dotykać klawiszy.

Nie wypadłabym zbyt korzystnie w porównaniu z nią. A czy ty byłeś — czy jesteś muzykalny?

Roześmiał się.
— Muzykalny jak jeż! Obawiam się, że tak samo jak ty mam raczej upodobanie do liter.

Muzyka ma w sobie zbyt dużo matematyki, zupełnie jak zagadki.

— A jednak my, istoty niemuzykalne, chodzimy na koncerty Irene.
— I ten pomaga, kto siedzi i klaszcze — zauważył Godfrey, trawestując Miltona.
Przeciągnęłam klucze po obrusie i patrzyłam na ich przypadkowy taniec. Najbardziej w

zagadkach irytował mnie właśnie czynnik przypadkowości, nieprzewidywalne połączenie żmudnej
pracy i natchnionych pomysłów.

Dzwonienie kluczy przypomniało mi brzęczące dzwonki w kanale orkiestrowym praskiego

teatru.

— Król czeski musiał być bardzo muzykalny — pomyślałam na głos. — Płakał, słuchając

jej śpiewu.

Godfrey przez chwilę milczał.
— W takim razie jesteśmy różni. Ja bym prędzej płakał dlatego, że Irene nie chce śpiewać.
— A jeśli tu wcale nie chodzi o muzykę, Godfrey? Król może i łatwo się wzruszał, ale nie

wierzył w Irene. A ty możesz się poszczycić tym, że wyrwałeś ją z letargu.

— To nie moja zasługa, lecz pracy — na obu polach.
Z salonu dobiegło pojedyncze klaśnięcie. Po chwili Irene stanęła w progu, ściskając

przeczytaną powieść w dłoniach jak modlitewnik.

— No i? — spytał Godfrey, wstając.
— Wiele się dowiedziałam. Cloris z rozstajnych dróg była jedyną córką surowego

szkockiego właściciela ziemskiego, niewiniątkiem wypędzonym na wrzosowiska za to, że miała
czelność zakochać się w synu zagrodnika. Po wielu trudach miała swój udział w uratowaniu
Ślicznego Księcia Karolka, buncie szkockiego chłopstwa i tajnej misji na dworze francuskim.

Godfrey z powrotem usiadł obok mnie.
— I ty chciałaś, żebym czytał takie dyrdymały? Najwyraźniej ta książka to ślepy zaułek.
— Niekoniecznie. Muszę to wszystko przemyśleć. Na pewno nadawałaby się do

wystawienia w operze: tragedia z wątkiem politycznym i obyczajowym, z czułymi ariami pośród
wrzosowiska… Pamiętasz, gdzie mieszkała twoja matka, kiedy pisała tę książkę?

— Jakże mógłbym zapomnieć? W Chelsea, na tej samej ulicy co Leigh Hunt i połowa tych

ubogich artystów, którzy w tamtych czasach zamieszkiwali to miejsce. Aż dziw bierze, że teraz, po
trzydziestu latach, to taka modna dzielnica. Tite Street, o ile dobrze pamiętam.

— Numer domu?

— Szesnaście. Ale ta okelica bardzo się zmieniła.
— Hm — mruknęła tajemniczo Irene. Wyciągnęłam rękę po książkę.
— Czy mogę ją przeczytać, skoro ty już skończyłaś? Irene przekornie przysunęła ją do

siebie.

— No nie wiem, Nell, mnóstwo w niej trudu, znoju i dość wstrętnych perypetii, nie mówiąc

o pewnych płomiennych, lecz nieuświęconych związkach.

— Och, Irene, nie udawaj skromnisi! To książka matki Godfreya i jedynie od niego zależy,

czyją przeczytam.

— W takim razie przeczytasz — zobowiązał mnie Godfrey — bo co dwie głowy, to

niejedna. A kiedy już skończysz, ja też ją przeczytam.

— Doprawdy podziwu godna jednomyślność — rzekła Irene — ale nie sądzę, byśmy

cokolwiek w ten sposób zyskali.

Nie było mi jednak dane całkiem zatracić się w lekturze. Rankiem o jedenastej Irene

zaprzęgła mnie do nowego zadania.

— Pospiesz się, Nell. Lando za chwilę tu będzie, a ty musisz się jeszcze ubrać stosownie do

okazji. Jedziemy w odwiedziny do twojego byłego wielbiciela, pana Oscara Wilde’a.

— Do tego strojnisia? Nie pamiętam, kiedy ostatnio się z nim widziałyśmy. Nie mówiąc o

tym, że nie jest moim wielbicielem. Czy na pewno chcemy złożyć wizytę temu dziwadłu?

— Oczywiście.
— Gdzie?
— U niego w domu, rzecz jasna. Przy Tite Street, pod numerem szesnastym.
Jej ostatnie słowa skutecznie zamknęły mi usta. Narzuciłam tylko elegantszy żakiet,

włożyłam kapelusz oraz rękawiczki, wzięłam torebkę i byłam gotowa, by udać się z Irene w
zagadkowe odwiedziny.

Po drodze dowiedziałam się, że pan Wilde w ciągu tych kilku lat zdążył się ożenić.
— Bądź powściągliwa przy jego żonie Konstancji — świergotała mi nad uchem, jakbym

była co najmniej syreną warszawską.

— Będę się zachowywać z godnością, jak zawsze wobec pana Wilde’a — zapewniłam.
Tite Street była to krótka uliczka odchodząca od Royal Hospital Road, nieco na wschód od

rezydencji Stokerów przy Cheyne Walk, o ile ci wciąż tam mieszkali, w co Irene zdawała się
powątpiewać. Szereg osiemnastowiecznych czteropiętrowych kamienic z czerwonej cegły
przezierał zza koronki nagich gałęzi. O dziwo, numer szesnasty niczym się nie różnił od sąsiednich
domów, choć, prawdę mówiąc, spodziewałam się szpetnie żółtych drzwi ze wzorem z lilii albo
przynajmniej słoneczników.

Również wnętrze było mniej ekscentryczne niż w moich domysłach, a wyobrażałam sobie

dziwaczne złotolistne bordiury na ciemnych ścianach, orientalne tkaniny, mnóstwo tak popularnej
w tych kręgach japońskiej błękitnej ceramiki oraz pawich piór tak bujnych jak palmy w donicach.

Tym milsze wrażenie zrobił na mnie stonowany salon w łagodnych kremowych i złotych

odcieniach, grających na czystej bieli rzeźbionego kominka, i fryz oprawnych rycin ciągnący się
wzdłuż dwóch ścian.

Z ulgą przyjęłam wiadomość, że mąż pani Wilde, który poprzedniego lata przyjął posadę

redaktora w czasopiśmie „The Woman’s World”, jest w pracy.

— Pani chyba też tam pisuje, nieprawdaż? — zagadnęła Irene, po tym jak usiadłyśmy na

prośbę gospodyni. — Czy to nie pani jest autorką tych uroczych artykułów o mufkach? Muszę
wyznać, że sama mam wielką słabość do mufek.

— Dziękuję pani za przemiły komplement. Mój mąż wspominał, że znów daje pani występy

w Londynie. Mówił, że już przed wieloma laty był wielbicielem pani talentu.

Pani Wilde była kobietą szczupłą i poważną, o ślicznych oczach. Trudno powiedzieć, czy

sama upodobała sobie modę wiktoriańskiego estetyzmu, czy też uległa wpływowi sławnego męża,
w każdym razie jej delikatne kształty ginęły pod fałdami luźnej sukni. Ten niekonwencjonalny strój
wcale mnie zresztą nie raził, tak wielka była siła statecznego wdzięku, jaki przebijał w jej
wyglądzie.

— Dużo słyszałyśmy o państwa domu, to prawdziwa perła dzielnicy — ciągnęła Irene.”—

Czy możemy go obejrzeć?

Już miałam się zarumienić wobec tak śmiałej prośby mojej przyjaciółki, lecz Konstancja

Wilde poderwała się z miejsca, jakby zachwycona zadaniem, jakie przed nią postawiono.
Zaprowadziła nas do salonu z białą lakierowaną lamperią i krzesłami. Urocze niebieskie i żółte
akcenty przez cały rok zwiastowały tutaj wiosnę. Irene i ja zaczęłyśmy głośno i całkiem szczerze
zachwycać się wystrojem.

— Nic dziwnego, że pan Wilde jest teraz redaktorem pisma o modzie — odnotowała Irene

— skoro jego zmysł stylu i prostoty wyprzedza nawet największych radykałów spośród nas.

— Żałuję tylko, że nie potrafię go nakłonić, by stosował się do tej prostoty również u siebie

— westchnęła pani Wilde, prowadząc nas po schodach do pracowni poety.

Szary dzień za oknami ginął w kaczeńcowej żółci ścian. Po całym pokoju leżały

porozrzucane bibeloty i książki, przypominające bałagan w kancelarii Godfreya. Pani Wilde
zatrzymała się przy biurku, które niewątpliwie służyło właścicielowi do pisania. Przesunęła palcami
po drewnie.

— Należało do Thomasa Carlyle’a

[13]

. Po jego śmierci wyprzedano wiele rzeczy.

Spojrzałam na blat, na którym Carlyle pisał swoje arcydzieła, zastanawiając się, czy

powstaną na nim jeszcze inne wiekopomne pisma.

— Pan Wilde nie jest pierwszym pisarzem, jaki tu mieszał — odezwała się z nagła Irene.
— Istotnie. — Konstancja Wilde nie była zdziwiona. — Pisarze i artyści od wieków

nazywają Tite Street swoim domem. Jeszcze do niedawna naszym sąsiadem był Jimmie Whistler.
Nierozsądny pozew mocno go zubożył. Oscar próbował go przestrzec…

— Mam na myśli dawniejszą mieszkankę, matkę mojego znajomego — uściśliła Irene. —

Caroline Norton, autorkę wierszy i powieści.

Pani Wilde odpowiedziała zakłopotanym uśmiechem; nie ulegało wątpliwości, że pierwszy

raz słyszy to nazwisko.

— Nie znaleziono tu żadnych pamiątek po innych pisarzach? — wnikała Irene.
— Wszystkiego się pozbyliśmy. Tuż po ślubie całkiem zmieniliśmy wystrój tego domu, a

właściwie zrobił to pan Whistler, kiedy jeszcze Oscar chętnie słuchał jego rad — dodała. — Teraz
niestety są pokłóceni.

— Jak dwa pawie straszące swoje wspaniałe ogony — powiedziała Irene.
— Artyści tacy już są.
— Otóż to. Dwa rozsierdzone pawie. Czy słyszała pani kiedyś krzyk pawia, panno Adler?

Hałas nie z tej ziemi. Pan Carlyle, kiedy mu tacy przeszkadzali w pisaniu, nazywał ich „szatańskim
ptactwem”. Wiem, jak potrafią wrzeszczeć, bo pan Rossetti trzymał pawie, a po jego śmierci
niektóre zabłąkały się w te strony.

— To naprawdę urocza okolica. — Schodząc po schodach, Irene przystanęła na podeście i

wyjrzała przez okno. — Boże drogi, jaki przepiękny ogród!

— Jeszcze się nie przebudził ze snu zimowego — zapewniła pani Wilde. — Będzie dużo

ładniejszy, gdy zazielenią się winorośle.

— A ten malowniczy kamienny krzyż, czy to jakaś pamiątka z irlandzkiej młodości pani

męża?

— Krzyż…?
Pani Wilde nachyliła się do okna, by przypomnieć sobie, o jaki krzyż chodzi. Był to mały

kamienny pomnik, jakich mnóstwo na irlandzkich cmentarzach, o ramionach spiętych okręgiem. Na
bladej twarzy gospodyni słabe światło dnia uwydatniało zmarszczki, ślady dwóch następujących po
sobie w krótkim czasie porodów. Pomyślałam, że zapewne i ja, mimowolna opiekunka Casanovy,
będę niedługo tak wyglądać.

— To prawda, że jest irlandzki, ale nie ma nic wspólnego z Oscarem — wyjaśniła. —

Odziedziczyliśmy go wraz z ogrodem. Od początku stoi krzywo. Chciałam go wyprostować, ale
Oscar upierał się, że takie odchylenie jest w duchu estetyzmu. „Rzecz pochyła i zniszczona”,
powiedział, „ma więcej wdzięku niż proste filary prawości”. Przyznaję, że czasem ledwie nadążam

za tą jego czarującą przekorą.

— Wyobrażam sobie — mruknęła Irene ze współczuciem. — Pani pociechy na pewno

niedługo przebudzą się z drzemki. Pora nam się pożegnać.

— Powiem Oscarowi, że go pani szukała, panno Adler — pani, panno… Daremnie szukała

mojego nazwiska na bilecie Irene, gdyż go tam nie było.

— Huxleigh.
Uprzejmie się uśmiechając, zeszłyśmy po schodkach i udałyśmy się spacerkiem do powozu,

który Irene zostawiła przy bramie szpitala królewskiego.

— Niepotrzebnie traciłyśmy czas — zauważyłam, gdy tak szłyśmy pod martwymi

gałęziami. — Szkoda, że pan Wilde nie pracuje już w domu.

— Ależ przeciwnie, moja droga, to była bardzo owocna wyprawa. Muszę tylko ustalić, co

dalej. Chyba wypadałoby rozmówić się z Godfreyem, w końcu chodzi o jego matkę — jeżeli nie o
jego brylantowy pas.

— Irene! Wiesz, gdzie on jest?
— Oczywiście. Ma go Oscar Wilde.
— Och, ale…
Przystanęłam, lecz Irene chwyciła mnie za nadgarstek i pociągnęła do przodu.
— Nic o tym nie wie, rzecz jasna. Nasuwa się więc pytanie: jak odzyskać pas w tajemnicy

przed nim.

— Ale… czy to nie kradzież? Pan Wilde jest może sławny, ale niezbyt zamożny.
Irene zesztywniała i obrzuciła mnie takim spojrzeniem, jakbym się nagle zmieniła w

Meduzę, przynajmniej w sensie moralnym.

— Nonsens. Nigdy mi nie zapłacił za odzyskanie złotego krzyżyka. Teraz dostanę zapłatę w

naturze, a on nie musi nawet o tym wiedzieć. Czy można sobie wyobrazić prostsze rozwiązanie?
Jeszcze trochę i zaczniesz mi wmawiać, że to świecidełko należy się Godfreyowi.

— Nie zamierzasz chyba uciec z brylantowym pasem i okraść Godfreya z owoców jego

pracy, po tym wszystkim, co dla nas — i dla ciebie zrobił?

— Był pomocny, jak przystało na dobrego adwokata. Poza tym płacę mu za jego usługi.
— Irene! Nie wszyscy mężczyźni są tacy jak czeski król! Nie bądź bezduszna. Godfrey

chyba znaczy dla ciebie więcej niż… niż jakiś tragarz!

— Serce myli ci się z rozumem. Jak słusznie zauważył niespełna rok temu pan Tiffany,

dobry interes jest wart więcej niż sentymenty. Żałuję, że mi tego nie powiedział, zanim się
uwikłałam w tę czeską farsę. Gdybym wtedy bardziej skupiła się na sobie i swojej karierze, nie
dałabym się tak usidłać. To się więcej nie powtórzy.

— Miłość i uwielbienie to nie sidła!
— Ale już pragnienie bycia kochaną i uwielbianą — owszem. My, artyści, zbyt łatwo

ulegamy temu pragnieniu. Pan Wilde z pewnością mógłby długo mówić na ten temat nienagannym
pentametrem. Nie wątpię, że ta biedulka „kocha i uwielbia” swojego męża estetę. Widocznie jest
zadowolona z takiego układu, tak jak zadowolona musiała być Caroline Norton, kiedy wychodziła
za mąż. Na pewno miała jakiś powód, by poślubić Black Jacka. Inna sprawa, że chyba nigdy nie
zrozumiem, dlaczego inteligentne i ceniące swoją niezależność kobiety w ogóle wychodzą za mąż.

— Irene, myślałam, że już niczym nie jesteś w stanie mnie zaszokować, ale widzę, że srogo

się myliłam.

— I bardzo dobrze — uśmiechnęła się Irene, gdy byłyśmy już blisko powozu. — Co do

jednego pan Wilde ma świętą rację: możliwość szokowania ludzi jest prawdziwą osłodą tego
gorzkiego żywota.

Po tych słowach obie wsiadłyśmy do landa i wróciłyśmy do St. John’s Wood. Przez całą

drogę trzymałam język na wodzy. Kiedy Irene wpadała w bulwersujące tyrady, jedyną skuteczną
bronią było milczenie.

Rozdział XXXI

Ogród wieczorową porą

Nad Chelsea zapadał zmierzch, słońce tonęło w szarej lustrzanej wstędze Tamizy, widmowe

mgły spowijały żelazne pręty ogrodzeń przy Tite Street, Swan Walk i Cheyne Row. Światło lamp
sączyło się przez prześwitujące fałdy zasłon, rzucając upiorne cienie na okna wychodzące na ulicę.
Stęchła woń rzeki mieszała się z zapachem dymu, który wydobywał się z okolicznych kominów,
niewidoczny w gęstniejącym mroku.

Przycisnęłam kołnierzyk żakietu do szyi, chroniąc się przed zimnem i mgłą. Co mnie

podkusiło, by włóczyć się po malowniczej Chelsea o tak późnej godzinie?

Od strony sąsiadującego szpitala królewskiego dobiegały konspiratorskie szmery, a po

drugiej stronie ogród botaniczny rozbrzmiewał cichymi odgłosami buszowania.

Skradałam się przykucnięta przez ciemny ogród Oscara Wilde’a i ogromnym wysiłkiem

powstrzymywałam się przed kichnięciem.

— Irene — zachrypiałam — jak Boga kocham, przypłacimy to śmiercią, a w najlepszym

razie ściągniemy na siebie policję.

— Nonsens. Nie jesteśmy żadnymi intruzami, tylko proszonymi gośćmi.
— Raczej zroszonymi! A przede wszystkim podstępnymi.
— Ale o tym nikt nie wie.
— Po co wysłałaś Godfreya do domu świętej pamięci pana Carlyłe’a?
— Żeby nam się do czegoś przydał: dzięki temu większość gości jest daleko stąd.
— Ktoś na pewno zwróci uwagę na ten hałas. Pani Wilde prędzej czy później zobaczy, że

ktoś buszuje w jej ogrodzie.

— Bez wątpienia tak się stanie, jeśli się nie uciszysz. Daj spokój z tym scenicznym szeptem

i zacznij mówić jak do konfesjonału.

— Nic na to nie poradzę! Grypa już mnie chwyta, czuję to. Zostaniemy zatrzymane i zrobi

się wielki skandal.

— Nonsens — powtórzyła Irene. — W końcu to przyjęcie na moją cześć, czyż nie? A kto

widział, żeby aresztować honorowego gościa?

— Nazywasz to brodzenie we mgle przyjęciem?
— Jeśli wszystko pójdzie po mojej myśli, będzie co fetować. O, uderzyłam o coś czubkiem

buta. Czy to nie ten krzyż?

— Być może. Skoro jest twardy, mokry i zagrodził nam drogę. Dlaczego nie możemy

chodzić z lampą jak pozostałe drużyny? Słońce już całkiem zaszło i prawie nic nie widać.

— Nie chcemy przecież zwracać na siebie uwagi. Poza tym potrzebujemy wolnych rąk do

kopania w ziemi.

— Do kopania? Znowu? Przecież tylko główny skarb jest zakopany, taka była umowa. Nie

sądzisz chyba, że jest ukryty za domem gospodarzy? Sama ustalałaś zasady.

— Zasady obowiązują pozostałych uczestników zabawy i dotyczą zwykłych skarbów. My

szukamy czegoś wyjątkowego, Nell. O, jest obruszony! Pomóż mi go przewrócić.

— Ciekawe, co by mój ojciec powiedział na to, że przewracam krzyże.
— To tylko ogrodowa ozdoba, nic świętego. Pomóż mi, Penelope. Sama nie dam rady.
Zrobiłam to, o co mnie prosiła, oparłam się plecami krzyż i zaparłam się nogami, grzęznąc

w martwych liściach mokrej darni.

Przewrócił się nagle i bezgłośnie, a ja razem z nim.
— Szybko! Kopiemy. — Irene wcisnęła mi do ręki drewniany palik.
Podążyłam wzdłuż uchwytu dłonią w wełnianej rękawiczce i zebrawszy po drodze kilka

drzazg, wymacałam końcówkę w kształcie szpadla.

— Przecież to maleńka łopatka!
— A jak miałam schować większą do kieszeni halki? To łopatki dla dzieci.
— Nie do wiary, Irene. To najbardziej szalona rzecz, jaką wymyśliłaś. Ekspedycja jak z

operetki Gilberta i Sttllivana. Sama nie wiem, czy mam się śmiać, czy płakać.

— Ani śmiać, ani płakać. Kopać.

Cóż, i tak już byłam na kolanach. Klęcząc w rozmokłych liściach, zaczęłam odrzucać grudy

ziemi moim skromnym narzędziem.

Niebo było zachmurzone, lecz blady księżyc wysunął się zza obłoków i przeświecał przez

lipy. Jego mleczna poświata była jedynym źródłem światła. Twarz Irene miała trupio blady odcień,
przewalony krzyż przybrał barwę bardzo starej kości. Szczęście, że nie widziałam siebie.

— Dlaczego nie poprosiłaś Godfreya, żeby tu przyszedł z nami? — spytałam z wyrzutem.

Zapach rozkopanej ziemi i mokrych wełnianych rękawiczek atakował moje nozdrza. Wstrząsnęłam
się na myśl o stworzeniach, jakie wykopałyśmy, gorączkowo i na oślep dłubiąc w ziemi…

— On nic nie wie — odpowiedziała, także kopiąc zapamiętale.
Moja łopatka uderzyła w coś bardzo twardego, aż ramiona mi zadrżały. Irene, słysząc ten

znamienny brzęk metalu, zaczęła drążyć w tym samym miejscu i wkrótce nasze łopatki zgrzytały
jedna o drugą jak zaplątane druty do dziergania.

— Ja będę kopać, a ty odrzucaj ziemię — zdecydowała schrypniętym głosem Irene.
— Ta wilgoć szkodzi twojemu gardłu. A nie mówiłam!
— Ciszej. Jeżeli znajdziemy to, czego się spodziewam, chętnie pomilczę choćby i przez

tydzień. Proszę: to wyraźnie coś prostokątnego. Zakopany skarb.

— Pewnie jakieś dziecko zakopało obok krzyża martwą ptaszynę lub kocię.
— Nie mamy czasu ani światła, żeby się temu dobrze przyjrzeć. Schowam naszą zdobycz do

pojemnej kieszeni, którą sobie naszyłam na halce, a potem sprawimy naszym dzielnym łopatkom
pogrzeb w objęciach matki ziemi. Biedactwa, dobrze nam służyły, lecz wszystko ma swój koniec.

Irene wstała i zaczęła nogą zasypywać wykopany przez nas dół. Podnieść krzyż było

znacznie trudniej niż go przewrócić, ale w końcu się udało, stanął jak należy, czyli krzywo. Potem
ubijałyśmy ziemię dokoła: Irene tupała jak ognista hiszpańska tancerka, trzymając spódnice w
dłoniach, tak by nie potrząsać wykopanym skarbem.

— Czy możemy już wracać? — spytałam.
— Naturalnie. Musimy jeszcze tylko udać się do ogrodu botanicznego i zdobyć drugi skarb,

ten, który wszystkim pokażemy.

Kichnięciem dałam do zrozumienia, co o tym sądzę, lecz Irene już brnęła w stronę domu,

szczęśliwie wciąż pustego, nie licząc pokojówki, aż wreszcie wyszła na ulicę.

Kiedy godzinę później wróciłyśmy do domu państwa Wilde’ów, wesołe i czerwononose

towarzystwo siedziało już w salonach, przy blasku lamp i wśród nagromadzenia tajemniczych
przedmiotów.

Rozdziewając się przed lustrem, spostrzegłam, że i mój nos jest czerwony jak wiśnia,

podczas gdy Irene pomimo wysiłku zachowała dostojną bladość. Mówiła za to głosem grubym jak
dźwięk okrętowej syreny.

— Ponczu? — zaproponował Godfrey, podchodząc do nas z filiżankami dymiącego napoju.
Opróżniłyśmy je z wielką łapczywością, niczym Oliver Twist, a raczej dwa jego bliźniacze

wcielenia.

— Jak wam poszło? — spytał Godfrey, lecz zanim Irene zdążyła cokolwiek odpowiedzieć,

zbliżył się do nas szacowny gospodarz — z miotełką do kurzu wystającą zawadiacko z butonierki.

— Moja droga panna Adler i stateczna panna Huxleigh! Wróciłyście panie jako ostatnie.

Muszę przyznać, że to był znakomity pomysł: poszukiwanie skarbów zamiast zwyczajnego
niedzielnego podwieczorku. Ależ to była przepyszna zabawa! Czy możemy już porównać listy i
wyłonić zwycięzców?

— Jak najbardziej — przytaknęła Irene i dołączyła do damskiego towarzystwa, przysiadając

skromnie na poręczy sofy, na jedynym wolnym miejscu. Panowie siedzieli wzdłuż ścian, lekko
przechylając filiżanki w dłoniach.

Godfrey przyniósł mi z jadalni krzesło i rozpoczęła się ceremonia. Każdy kolejny uczestnik

chwalił się owocami swoich wieczornych poszukiwań: kilku przyniosło martwe kiście winogron z
ogrodu zmarłego pana Carlyle’a. Irene wyciągnęła pawie pióro, zgubione, jak twierdziła, przez
jednego z ptaków świętej pamięci Dantego Gabriela Rossettiego, które to ptaki wciąż jakoby
wałęsały się po dzielnicy.

Poważani aktorzy, pisarze i malarze (o ile rzeczywiście można poważać przedstawicieli tych

profesji) raz po raz wymachiwali pospolitymi przedmiotami czy zerwaną roślinnością, jakby to były
drogocenne perły. Pan Wilde na przykład zdobył miotełkę kucharki z domu trzy numery dalej, lecz
doprawdy trudno się było oprzeć wrażeniu, że co najmniej namówił anioła do wyrzeczenia się
skrzydeł, taki był dumny ze swej zdobyczy.

Nie brakowało również trofeów zielarskich z siedemnastowiecznego ogrodu botanicznego

po drugiej stronie ulicy; stamtąd właśnie pochodziły nasiona bawełny, które trafiły do Ameryki i
stały się zarzewiem wojny secesyjnej. Plądrowanie tak szacownego miejsca budziło mój sprzeciw.
W pokoju roznosiła się woń ściętych liści eukaliptusa, a mocniejszy od niej był jedynie zapach
ponczu, a właściwie rumu, jak się później dowiedziałam od Godfreya. Gdybym zdawała sobie z
tego sprawę, nie rozgrzewałabym się tak mocnym napojem. Stało się jednak inaczej i ani się
obejrzałam, a wypiłam trzy filiżanki.

Być może właśnie dlatego my, kobiety, potrafiłyśmy śmiać się z opłakanego stanu naszych

sukien. Nie tylko zresztą Irene i ja pomoczyłyśmy sobie ubranie, również kilku panów miało mokre
i brudne kolana.

Główną nagrodą w zabawie miał być jedwabny żółty fular Oscara Wilde’a ze szpilką z masy

perłowej, uprzednio przez niego zakopany — i jak się okazało, przez nikogo nie— odnaleziony.

Po naradzie towarzystwo ogłosiło zwycięzcą Brama Stokera, który zebrał najwięcej

przedmiotów ze swojej listy. Rudobrody olbrzym uśmiechał się w rozbrajającym zachwycie i
spoglądał na swe liche skarby jak na szlachetne klejnoty.

— Widzisz, Irene — pochyliłam się, by jej szepnąć na ucho. — Jestem pewna, że to ty

znalazłaś główną nagrodę. Niepotrzebnie sama siebie trzymasz w niepewności.

— Tak… i nie — odrzekła.
— Biedna panna Adler! — odezwał się nagle pan Wilde. — Zabawa była na jej cześć, lecz

ona sama nic nie wygrała! Węszę w tym niesprawiedliwość.

— Świadomość, że moi znajomi świetnie się bawili, jest wystarczającą nagrodą —

zapewniła Irene, wznosząc toast filiżanką ponczu.

Reszta gości uczyniła to samo. Niedługo potem zjawił się nasz powóz, gdyż do St. John’s

Wood droga była daleka. Po powrocie do Briony Lodge Irene, o dziwo, nie kwapiła się, by obejrzeć
wykopany skarb. Jeżeli o mnie chodzi, to byłam zbyt zmęczona i upojona rumem, by się tym
przejmować. Rozeszłyśmy się do swoich pokojów, lecz przedtem na odchodnym nie omieszkałam
jeszcze wygłosić przepowiedni.

— Nie wykopałaś nic prócz sterty ptasich kości. Cieszę się, że nie będę musiała ich oglądać.

No chyba że ci się poszczęściło i wydobyłaś szafranową chustę i perłową szpilkę pana Wilde’a —
dodałam z pośpiechem, myśląc z lubością o pościeli, w której pani Seaton umieściła zawczasu
owinięte flanelą rondle do ogrzewania stóp. — Znalazłaś główną nagrodę i nawet się do tego nie
przyznałaś.

Irene odpowiedziała mi schrypniętym głosem z progu swojego pokoju.
— Powiedzmy więc, że sprawiedliwości stało się zadość.

Rozdział XXXII

Brylanty są wieczne

Nazajutrz było chłodno. Irene chrypiała, a ja walczyłam z katarem. Przez cały dzień deszcz

bębnił mokrymi palcami o szyby okienne. Irene ćwiczyła utwory kilku różnych kompozytorów.
Postanowiłam nie pytać o znalezisko z ogrodu Oscara Wilde’a.

Po południu bez zapowiedzi zjawił się Godfrey. Co prawda nie było po nim widać trudów

zeszłej nocy, ale wyglądał na podenerwowanego. Dołączył do nas w pokoju z fortepianem.

— Jesteśmy dzisiaj strasznie ckliwe — ostrzegła Irene zachrypłym kontraltem.
Słysząc jej głos, Godfrey uniósł brwi, a następnie przyjrzał się mojej poczerwieniałej

twarzy.

— Obawiam się, że wieści, które przynoszę, nie poprawią wam humoru.
Nie marnowałyśmy sił na mówienie, tylko równocześnie nadstawiłyśmy uszu.
Godfrey rozłożył ręce w geście bezradności.
— Dyskretnie namówiłem człowieka z ministerstwa, żeby mnie powiadomił, jeżeli dojdą go

słuchy o jakichś dziwnych gościach z Czech.

Irene zagrała na fortepianie dramatyczny, drżący akord, jakby Godfrey był aktorem w

melodramacie. On jednak puścił ten muzyczny dowcip mimo uszu.

— Dowiedziałem się dziś rano, że… z Pragi do Londynu przybyła ważna persona.
Irene oderwała palce od klawiszy. Z jej twarzy zniknęła resztka rumieńców.
— Persona? To znaczy?
— Czeski arystokrata przedstawiający się jako hrabia von Kramm.
— To jakaś bzdura. — Przerwała na moment, jakby zbierając w sobie głos.
— Nie pamiętam, by ktoś o takim nazwisku mieszkał w Pradze za mojego pobytu. Myślisz,

że to agent króla?

Godfrey zmarszczył brwi.
— Moja droga, myślę, że to król we własnej osobie.
— W takim razie to jeszcze większa bzdura! Król wiosną bierze ślub. Po co miałby się

fatygować do Londynu, po tym jak dwa razy jego ludziom nie udało się wykraść zdjęcia?

— Dwa razy? Chyba nie byłaś ze mną szczera.
Godfrey wyglądał na mocno rozgniewanego. Najchętniej opuściłabym pokój, lecz stał tuż

obok przejścia i nie sposób się było stamtąd wydostać, nie zwracając na siebie uwagi. Chrząknęłam,
lecz zostałam całkowicie zlekceważona.

Irene powoli wstała z miejsca, oplatając szyję palcami, jakby chciała w ten sposób wydobyć

głos z nadwerężonej krtani.

— Naprawdę sądzisz, że król przyjechał do Londynu?
— Co gorsza, sekretarz hrabiego von Kramma wypytywał w ministerstwie o… specjalistę.
— Specjalistę?
— Skierowano go do pana Sherlocka Holmesa, pod numer 221B przy Baker Street.
Irene jeszcze wolniej usiadła, jak gdyby nie była pewna, czy wciąż ma pod sobą taboret, a

nawet podłogę.

— Sherlock Holmes. Wiele bym dała, żeby go poznać, żeby się z nim zmierzyć, ale nie

teraz! I nie w obecności króla. Zycie bywa okrutne, Godfrey!

Irene upuściła pięść na klawisze.
— Życie jest okrutne — poprawił ją. — Co zamierzasz?
Przez chwilę wpatrywała się we własne dłonie. Nie chciało mi się wierzyć, że te jasne

delikatne palce z krótko przyciętymi paznokciami do grania na pianinie jeszcze wczoraj razem z
moimi rozkopywały ogród pana Wilde’a.

Irene zdawała się w tej chwili cieniem siebie — głos, który był jej dumą i zarazem bronią w

walce ze światem, teraz się rwał; to, co kiedyś było nadzieją, teraz stało się zagrożeniem. Naraz
uniosła głowę, jakby słysząc moje strapione myśli.

— Co zamierzam? Zamierzam pójść do salonu. Godfrey i ja wymieniliśmy zatroskane

spojrzenia. Lecz Irene nie straciła swojego imponującego spokoju. Poszliśmy za nią i patrzyliśmy,
jak zatrzymuje się przed regałem z książkami.

— Obiecałeś, że przeczytasz powieść swojej matki — zwróciła się do Godfreya. — Weź ją.
Jej głos był nabrzmiały jakimś nieokreślonym napięciem, choć akurat Godfrey, tak jak

większość mężczyzn głuchy na niuanse kobiecych emocji, wcale tego nie wychwycił.

— Irene, nie mamy teraz czasu na czytanie książek. Wszystko wskazuje na to, że ktoś chce

dopisać smutny koniec innej historii, z tobą w roli głównej.

— Proszę cię, zapomnij o tej… plotce. Chcę, byś wziął książkę twojej matki.
Godfrey i ja utkwiliśmy wzrok w stojącym na półce skromnym brązowym grzbiecie.
Godfrey dopiero teraz wyczuł w jej słowach rozgorączkowanie.
— Irene, nie bądź niedorzeczna. Musimy jak najszybciej zadbać o twoje bezpieczeństwo,

może nawet wywieźć cię poza miasto.

Irene zamknęła oczy.
— Godfrey, proszę cię! — zaprotestowała drżącym głosem, odartym z całej swej

wspaniałości. — To dla mnie bardzo ważne. Chcę, żebyś wziął książkę matki. Proszę cię!

Zrobił długi krok naprzód, jakby się pojedynkował, po czym gwałtownym ruchem zdjął

książkę z półki. Rozległ się cichy stukot, niby deszcz albo mysie kroczki. Z miejsca, w którym stała
książka, rozlało się jasne światło. Zdawało się, że wisi tam jakiś papistowski różaniec o
kryształowych paciorkach starannie nanizanych w dziesiątki. Przywidzenie doprawdy godne
krótkowzrocznej córki pastora…

Godfrey powoli wyciągnął rękę w tamtą stronę, jakby zrywał pajęczynę w dziwnym śnie.

Pociągnął za połyskliwy sznur. I znów rozległ się stukot, jasne paciorki spadały kaskadą na półkę i
piętrzyły się na niej jak kulki gradu…

Podeszłam bliżej, sama już nie wiedząc, czy to jawa, czy sen. Miałam przed sobą nie

kryształowe paciorki, lecz brylanty, cały pas brylantów!

Łzy błyszczały na dolnych rzęsach Irene, łzy skrywanego triumfu.
— Chciałam ci sprawić niespodziankę, ale nie ułatwiałeś mi tego! Książka twojej matki była

jedyną prawdziwą wskazówką, wystarczyło ją przeczytać. Cloris z rozstajnych dróg, nie rozumiesz?
To właśnie na rozstajnych drogach na wrzosowisku biedna Cloris najpierw utraciła miłość swojego
życia, to tam zwołała chłopów, tam na końcu wyzionął ducha jej nieczuły ojciec, ściskając
przydrożny celtycki krzyż — i tam, pod tym krzyżem, znaleziono rodowe klejnoty. Twoja matka
napisała tę powieść w domu, w którym wczoraj gościliśmy. Nell i ja znalazłyśmy brylantowy pas
pod tym samym celtyckim krzyżem, który natchnął twoją matkę, a potem ojca. Oprócz dzieci to
chyba jedyna rzecz, jaka ich naprawdę połączyła.

Irene przerwała wycieńczona. Godfrey w otępieniu przesuwał w dłoniach sznur skrzących

się kamieni.

— Rzeczywiście jest wspaniały, Irene. Przepiękny. Nell? — Wyciągnął go w moją stronę i

zbliżyłam się jak w hipnozie.

Pas był zabytkowy, kamienie wycięto w starym francuskim stylu, a długość pasa

przyprawiała o zawrót głowy. Była to ni mniej, ni więcej, tylko ostatnia pozostałość po ancien
regime, należąca bardziej do przeszłości niż do kogokolwiek ze współczesnych, którzy rościli sobie
do niej prawo.

Wreszcie Godfrey oderwał wzrok od brylantów i spojrzał zmieszany na Irene.
— Wczoraj byłaś nieco przygaszona, więc pomyślałem, że nie udało ci się go znaleźć/ Teraz

to Irene zrobiła zdziwioną minę.

— To znaczy, że spodziewałeś się… że będę go szukać? Nie powiesz chyba, że domyślałeś

się prawdy, kiedy zaproponowałam Wilde’om poszukiwanie skarbów?

— Owszem. Zrozumiałem sens tak szczególnej wieczornej rozrywki w tak szczególnym

miejscu.

— Godfrey! Nie jesteś przecież jasnowidzem. Ani Sherlockiem Holmesem. Skąd

wiedziałeś?

— Irene — wtrąciłam się — powinnaś oszczędzać głos.
— Och, dajże mi spokój, Nell! — fuknęła i znów jak rozgniewana lwica zwróciła się do

Godfreya. — Skąd miałbyś wiedzieć, Godfreyu Nortonie?

— Po prostu skorzystałem z dobrej rady i parę dni temu przejrzałem książkę mojej matki.

Kiedy zasugerowałaś wycieczkę do Chelsea, skombinowałem, że wiesz o jakimś celtyckim krzyżu
w tamtej okolicy.

— Dlaczego nic mi nie powiedziałeś? Dlaczego nie zapytałeś mnie o to wczoraj

wieczorem?

Wzruszył ramionami zakłopotany.
— Nie chciałem ci psuć zabawy.
— Zabawy? — pisnęłam, przypominając sobie kopanie w chłodzie i po ciemku.
Irene cofnęła się.

— Ale… mogłam przecież nie wspomnieć o tym ani słowem. Nawet Nell nic nie wiedziała.

Mogłam uciec z Londynu, tak jak mi przed chwilą radziłeś, i zachować brylanty dla siebie. Nawet
byś ich nie zobaczył na oczy.

Godfrey uśmiechnął się.
— Nie żałuje się czegoś, czego się nie miało. To dlatego król czeski jest tak zawzięty. Wie,

że nigdy cię nie odzyska. To zdjęcie to nie tylko zagrożenie, ale też jedyna pamiątka po tym, co na
zawsze utracił.

Godfrey uniósł gąszcz lśniących jak rosa brylantów i wyciągnął je ku Irene.
— A to jest smutna pamiątka po moim ojcu, który przez całe życie uparcie przedkładał

przyjemność ponad honor. Nie potrzebuję takiej pamiątki, wystarczy mi, że ją zobaczyłem. A tobie,
jak sądzę, wystarczy, że ją odnalazłaś.

Irene patrzyła z roztargnieniem na brylanty oplatające jej dłonie.
— Nie mogę uwierzyć, że blask tak wspaniałego dzieła może tak prędko przygasnąć.

Chciałam, żebyś sam odkrył ten pas, bo przecież masz do niego prawo. Teraz rozumiem, że on
nigdy nie znaczył dla ciebie tyle, ile dla mnie. Dałam ci coś, czego wcale nie pragnąłeś.

— Możesz mi dać coś, czego pragnę o wiele bardziej — odparł Godfrey. Irene podniosła

zmieszany wzrok.

— Przede wszystkim, moja droga — dodał — powinnaś oszczędzać głos.
Po raz pierwszy odkąd poznałam Irene, zorientowałam się w sytuacji prędzej niż ona.
Chwyciłam się obiema rękoma za serce, ugryzłam w język i wymknęłam z pokoju.
Zamykając za sobą drzwi, widziałam jeszcze, jak brylantowy pas upada niezauważenie na

gruby turecki dywan, a Godfrey zbliża się do Irene…

Znalazłam panią Seaton i poinstruowałam ją, aby pod żadnym pozorem nie wchodziła do

salonu, a sama udałam się do własnego pokoju i zrobiłam sobie chłodny okład na skronie, by ugasić
histerię w zalążku.

Rozdział XXXIII

Zasłona dymna

Nazajutrz rankiem zakradłam się na śniadanie z wściekłym bólem głowy, który miał się

jeszcze nasilić. Z jakiegoś powodu nie miałam prawie wcale apetytu, wzięłam tylko filiżankę
herbaty i udałam się do pokoju z fortepianem. Zastałam tam Irene, czule zapatrzoną w instrument,
którego jeszcze niedawno w ogóle nie chciała dotykać.

Kiedy weszłam, podniosła wzrok i ujrzałam w jej oczach jakiś dziwny wyraz.
— Biedna Nell — rzekła na powitanie.
— Jakież to upokorzenie czeka mnie tym razem? — podchwyciłam. — Czyżbym miała po

zmroku kopać tunel w ogrodzie botanicznym w Chelsea za pomocą łyżeczki do herbaty?

Irene uśmiechnęła się słabo i przesunęła dłońmi po chuście zakrywającej fortepian.
— Będzie mi brakowało tego pięknego mebla.
Nic nie odrzekłam, bo wiedziałam, że Irene prędzej czy później wyjaśni sens tych dziwnych

słów. Nie myliłam się. Ale najpierw zadrżała, jakby usiłowała się otrząsnąć z jakiejś radości, która
jednak przepełniała ją smutkiem.

— Obawiam się, moja droga, że czeka mnie jeszcze jedna pospieszna ucieczka, tym razem

na kontynent. Ponieważ król jest w Londynie i nasłał na mnie Sherlocka Holmesa, a co za tym
idzie, brylantowy pas i zdjęcie nie są bezpieczne, postanowiliśmy z Godfreyem, że to jedyne
wyjście.

— Postanowiliście z Godfreyem?
Zaczęła chodzić po pokoju, powoli, bez wściekłej gorączki, jakiej byłam świadkiem w

Pradze.

— Jak się pewnie domyślasz, moja droga Nell, doszliśmy z Godfreyem do… pewnego

porozumienia. — Przerwała i dotykając ręką zadumanej twarzy, wyjrzała przez okno, jak gdyby

myślami była gdzie indziej. Potem zwróciła się do mnie ze smutkiem i troską w głosie: — Lada
chwila musimy opuścić Londyn.

— Ty i Godfrey — uściśliłam.
— Tak. — Irene zrobiła krok w moją stronę i zatrzymała się. — Och, co ja wyprawiam? Po

tym wszystkim, co razem przeszłyśmy, nie powinnam być taka skryta. — Usiadła raptownie przy
fortepianie, czerpiąc odwagę z gładkich klawiszy, dotykając ich z czułym roztargnieniem.

— Nell… miałaś rację co do Godfreya. Powiedzieć, że podzielam teraz twoje dobre o nim

zdanie, to… powiedzieć za mało. Co prawda, na początku nie miałam do niego zaufania — nie
ufałam mężczyznom po przygodzie z królem — i w ogóle sprzeciwiałam się więzom, jakie
małżeństwo nakłada na kobietę, ale od tamtego czasu całkiem straciłam głowę i teraz sama
zamierzam wstąpić w związek małżeński. Postanowiliśmy, że pobierzemy się możliwie najszybciej,
tak by móc wyjechać w dowolnej chwili, nie narażając się na towarzyską niezręczność.

— Aha. Małżeństwo z rozsądku, jak ślub króla z Klotyldą — zauważyłam nieco

uszczypliwie.

Irene zarumieniła się po raz pierwszy i jedyny w ciągu całej naszej znajomości. Przy czym

był to rumieniec iście królewski: twarzowy pąs oblewający czoło i policzki.

— Nie, moja droga Nell, obawiam się, że nie ma w tym nic z rozsądku. Odkąd wróciłyśmy

do Londynu, Godfrey okazywał mi mnóstwo przychylności; ale dopiero niedawno zdałam sobie
sprawę, że ją odwzajemniam. On jest więcej wart niż sześciu królów czeskich! — Oczy jej
błyszczały. — Nawet już nie żałuję tego nieszczęsnego epizodu, bo dzięki niemu łatwiej mi docenić
prawdziwie wartościowego mężczyznę.

— Godfrey jak mało który mężczyzna rozumie kobiety — wymamrotałam.
— Zawsze był wobec mnie bardzo taktowny. Nie rozumiem, po co tak się tłumaczysz. W

końcu sama ci zawsze powtarzałam, że ma szlachetne serce.

— I może właśnie dlatego jestem w rozterce. Ja, wyzwolona i twardo stąpająca po ziemi

aktorka wpadłam w sidła najbardziej przewidywalnych uczuć. Nie mogę cię znowu narażać na
niebezpieczeństwo, choć serce mi się rwie na strzępy, kiedy pomyślę, że muszę się z tobą rozstać.
Będziemy… będziemy się o ciebie martwić.

— Bez obaw. Umiem pisać na maszynie — odparłam dość ostro. — A dzięki tobie i

Godfreyowi wyrobiłam sobie pozycję w Tempie.

— Oczywiście, że sobie beze mnie — bez nas poradzisz. Ale czy my poradzimy sobie bez

ciebie? Jestem u progu wielkiej życiowej zmiany. W pewnym sensie to mnie przeraża.

— Przeraża? Ciebie? Wolne żarty, Irene. Stawiałaś już czoło ogromnej i nieznanej

publiczności, groźnym zbirom i władczemu królowi. Małżeństwo z Godfreyem nie może być aż tak
straszne. — Moją wypowiedź przerwał skrzek dobiegający z salonu. — Jeżeli w całej tej sytuacji
jest coś strasznego, to chyba jedynie to, że zostanę sama na łasce muzykalnego Casanovy.

— Mogłabyś — rzecz jasna, z Casanovą — przyjechać do nas, kiedy już się zadomowimy

za granicą — zasugerowała Irene, taksując mnie wzrokiem.

— Pewnie tak — odrzekłam po namyśle. — Przynajmniej na wakacje. W końcu ty i

Godfrey będziecie małżeństwem, a przyzwoitość nakazuje…

Irene przerwała mi głośnym arpedżio śmiechu.
— Może i wychodzę za mąż, ale nie mogę obiecać, że będę pamiętać o nakazach

przyzwoitości. Ostrzegam cię zawczasu! Zamierzamy być parą skandalistów. Zaczniemy od
sprzedania brylantowego pasa…

— Jak to?! Przecież dopiero co go znalazłaś.
— Będziemy potrzebowali pieniędzy, żeby się utrzymać, chociaż oczywiście mogę niekiedy

dawać występy, tak jak to robiłam tutaj. A co do Godfreya… — Zmarszczyła brwi, lecz wygładziła
je zaraz, gdy ktoś żywo zakołatał do drzwi.

Służąca otworzyła i Godfrey prawie wbiegł do środka, z kapeluszem i rękawiczkami w

dłoni. Rzucił je na stolik w przedpokoju, przywitał mnie skinieniem głowy, po czym chwycił Irene
za dłonie i zaprowadził ją do salonu. Podążyłam za nimi bezszelestnie jak ciekawski kot.

— Sprawdziły się nasze przypuszczenia — oznajmił Godfrey, przemierzając dywan tam i z

powrotem. — Byłem na Baker Street i zasięgnąłem języka: widziano tam wczoraj przed numerem
221B elegancki kryty powóz zaprzężony w dwójkę koni. Wysiadł z niego „wielgachny olbrzym” z
butami do kolan, w „futrzastym płaszczu”, w którym „konia by można schować”, i w „tyciej masce
na oczach, jak włamywacz”.

— To król, bez dwóch zdań! A więc nie mamy czasu! — zawołała Irene.
— Załatwiłem wszystko w kościele Świętej Moniki. Jeżeli ślub ma być ważny, musimy się

pobrać przed południem.

— Przed południem? — Oszołomiona i niezdecydowana Irene przedstawiała rzadki widok.
— Tak stanowi prawo — Godfrey raptem stanął w miejscu. — Myślałem, że wczoraj

wszystko uzgodniliśmy.

— Tak, ale… to taka nagła seria zmian: odnalezienie pasa, król, Sherlock Holmes, ślub…
— Irene. Nie jesteś kobietą, która zwykła się wahać.
— To prawda, ale ja mogę śpiewać wszędzie. A co z twoim zawodem? Nie możesz być

adwokatem w Europie…

Godfrey skrzyżował ramiona przed sobą niczym dyrygent nakazujący ciszę.
— Prawo jest wszędzie, podobnie jak Anglicy. Znajdę jakieś zajęcie.
— I porzucisz to wszystko, co z takim trudem osiągnąłeś tutaj, w Londynie?
— Masz na myśli poważanie?
— Obawiam się, że tak.
— Mniejsza o nie! Udało mi się wejść w poczet palestry. Teraz mogę podjąć nowe

wyzwania. Czy nie porzuciłaś w Pradze wszystkiego, co miałaś: opery, marzeń, nawet ubrań?
Myślisz, że nie mam dość odwagi, by uczynić to samo?

— To moja bitwa.
— Otóż to. Zamierzam ci w niej pomóc. Zresztą mam w tym swoją korzyść. Nie sądzisz

chyba, że pozwolę ci uciec do Europy z całym dochodem ze sprzedaży brylantów? Ja też mam do
nich pewne prawa.

Nie mówił tego, rzecz jasna, poważnie, lecz ów egoistyczny argument ukoił nieco przekorne

sumienie Irene. Zerknęła na mnie.

— Powiedziałam Nell, że musimy się spieszyć. Godfrey wyciągnął z kieszeni złoty zegarek.
— Mamy niewiele czasu. Spotkajmy się w kościele Świętej Moniki za dwadzieścia minut.

Wcześniej muszę coś załatwić na Regent Street.

— Ale Godfrey! W dwadzieścia minut? Przecież nie masz skrzydeł.
— Mylisz się, mój aniele! — Prędko uściskał Irene, po czym wybiegł do przedpokoju.

Usłyszałyśmy trzask drzwi wejściowych i jego niewyraźne słowa do czekającego na zewnątrz
woźnicy: — Pędź jak diabeł! Najpierw do Grossa i Hankeya na Regent Street, potem do kościoła
Świętej Moniki na Edgware Road. Dostaniesz pół gwinei, jeżeli zdążymy w dwadzieścia minut.

Koła powozu zaturkotały, końskie kopyta wybijały coraz szybszy rytm. Irene i ja

popatrzyłyśmy na siebie i obie w jednej chwili rzuciłyśmy się w stronę schodów.

— Zupełnie jak z Paryżem — powiedziała ze śmiechem, kiedy stanęłyśmy w progu jej

pokoju. — Wielka chwila, a ja nie mam się w co ubrać!

— Na pewno brakuje ci trochę do stroju, w którym grałaś Kopciuszka — przyznałam,

chociaż miała na sobie uroczą domową sukienkę z prążkowanej koziej wełny, wykończoną w talii,
na rękawach i na spódnicy jasnozielonymi lamówkami. — Chociażby brylantowego stroika —
dodałam chytrze.

Irene zaczęła podkasywać udrapowaną wierzchnią spódnicę, a ja zastanawiałam się, co

takiego zachomikowała tym razem w ogromnych kieszeniach halek.

— Prędko, Nell, pomóż mi.
Wcieliłam się w rolę pokojówki i uniosłam spódnice, a ona sprawnymi ruchami owinęła

brylantowy pas wokół talii. Błyszczał i stukał jak srebrny deszcz o falbany taftowych halek.

— Nikt go nie zobaczy — zauważyłam ze smutkiem, z powrotem układając jej spódnicę.
— Wystarczy, że ja będę o nim wiedziała. Mówi się, że panna młoda powinna mieć na sobie

coś starego. Ten pas chyba spełnia to kryterium. A teraz szybko, jakiś porządny kapelusz!

Gdy tak się zastanawiała, co włożyć na głowę, wymknęłam się do swego pokoju i

odnalazłam modlitewnik ojca, do którego jako zakładkę wcisnęłam aksamitną niebieską wstążkę.

Kiedy wróciłam, Irene przymierzała zielony aksamitny toczek z opalizującymi czarnymi

piórami. Wyglądała olśniewająco.

Włożyłam jej modlitewnik do ręki i podałam jej torebkę.
— Coś pożyczonego i coś niebieskiego — przypomniałam. — A teraz się pospiesz.
Przystanęła w drzwiach wyjściowych.
— Penelope, twój kapelusz!
— Nie jadę z tobą, chociaż bardzo bym chciała. Przydam ci się bardziej, pakując twoje

rzeczy. Nie pozwolę, żebyś znowu wszystko zostawiła. No, biegnij!

Uściskała mnie, po czym wybiegła na dwór, wkładając rękawiczki i wołając zachrypniętym

głosem do stangreta, który czekał już na landzie:

— Do kościoła Świętej Moniki! Dostaniesz pół suwerena, jeśli zdążysz w dwadzieścia

minut.

Uśmiechnęłam się sama do siebie i pobiegłam sprawdzić godzinę na kominkowym zegarze.

Pięć po wpół do dwunastej. Koń też będzie potrzebował skrzydeł. Pomodliłam się szeptem i
wróciłam na górę, by posortować rzeczy Irene w gotowe do spakowania stosy.

Minęła godzina, zanim udało mi się oddzielić szmizjer— ki od gorsetów. Kiedy dobiegł

mnie cichy odgłos końskich kopyt, zbiegłam na dół i dołączyłam do naszej służącej, która już stała
przy drzwiach. Irene nadchodziła sama.

— Gdzie jest Godfrey? — spytałam.
— W Tempie. — Irene zatrzymała się przed lustrem w przedpokoju, by zdjąć kapelusz i

rękawiczki.

— Pokaż! — zawołałam, spostrzegłszy jakiś nowy błysk na jej lewej dłoni.
Przeszłyśmy do salonu i tam Irene posłusznie rozłożyła palce przed moimi oczyma.

Pierścionek, zakrywający kłykieć, był z ażurowanego złota, miał kształt rombu, w którym osadzono
szmaragd, a po bokach dwa opale.

— Jest… bardzo niezwykły — powiedziałam.
— Chciałaś powiedzieć: bardzo nowoczesny. Godfrey dobrze się spisał, zważywszy, że miał

pięć minut. Powiedział, że z brylantami poczeka, aż będziemy w Paryżu.

— A propos, czy on wie, jaki masz na sobie pas?
— Penelope — skarciła mnie Irene — kobieta nie może mówić mężowi wszystkiego.
— A skoro mowa o twoim mężu, to gdzie on się właściwie podziewa?
— Wróci o zwykłej porze. Staramy się działać dyskretnie. Niewiele brakowało, a w ogóle

nie wzięlibyśmy ślubu.

— Jak to? Co się stało?
Irene poluzowała pas i pozwoliła, by zsunął się po halkach na podłogę. Potem podniosła go,

zwinęła jak brylantowego węża i wsadziła do tajnego schowka. Wreszcie przysiadła na szezlongu i
poklepała leżącą obok poduszkę.

— To była istna komedia omyłek, Nell. Biedny Godfrey był całkiem blady z nerwów. Po

tym wszystkim nie mam najmniejszych wątpliwości, że naprawdę chciał mnie za żonę. Uwierz mi,
że poruszył w tym celu niebo i ziemię. Mówiąc „niebo”, mam na myśli przede wszystkim pastora,
który z racji tego, że wszystko załatwialiśmy w pośpiechu i bez zapowiedzi, domagał się obecności
świadka. Jak na złość nie mogliśmy nikogo znaleźć. O tej godzinie większość ludzi bardziej
interesuje się lunchem niż strawą duchową.

— Owszem, mój ojciec nad tym ubolewał.
— Dopiero za pięć dwunasta Godfrey wypatrzył w bocznej uliczce jakiegoś obdartusa,

który w naszym równaniu reprezentuje „ziemię”. Rzucił się na tego prostego biedaka jak wilk na
Czerwonego Kapturka. „Niech pan ze mną pójdzie”, szepnął do niego tak głośno, że obudziłby
zmarłego. „Na trzy minuty”.

„Ale po co?”, spytał tamten z taką miną, jakby go proszono na świadka jakiejś egzekucji, a

nie małżeństwa. Godfrey zaciągnął go przed pastora, dał mu pierścionek i kazał wykonywać

polecenia. Nieborak ciągle mrugał i się jąkał, ale stanął na wysokości zadania i połączono nas
świętym węzłem tuż przed tym, zanim kościelny dzwon zaczął wybijać dwunastą.

— Nie mogę w to uwierzyć, Irene. Czy przynajmniej twój ślub nie mógłby wyglądać

normalnie? W dodatku wróciłaś do domu bez męża.

— Godfrey ma sprawy do załatwienia w Tempie, musi zwinąć interes, i to bez twojej

pomocy.

Złapałam się za twarz.
— Mój Boże, przecież on sobie nie poradzi z tymi wszystkimi papierami! Narobi strasznego

bałaganu.

— Najął do pomocy znajomego prawnika. On to weźmie na siebie.
— A ty co teraz zamierzasz?
— Odpocząć. Spakować się. Wyjść z domu o piątej, o siódmej zjeść kolację, tak jak

zazwyczaj. Skoro jestem tropiona, lepiej będzie trzymać się zwykłego planu dnia. Inaczej charty
mogłyby przewąchać, że kopię tunel do ucieczki.

— Jesteś cudowna, Irene. Twoje życie przewraca się do góry nogami, a ty zachowujesz

olimpijski spokój.

— A jakie mam inne wyjście? — Rozłożyła bezradnie ręce, mrugając nowym

pierścionkiem. — Następny ruch należy do przeciwnika.

* * *

Poranna gorączka zamieniła się w spokój normalnego popołudnia. O piątej John zajechał

landem przed dom i Irene, która do tego czasu zdążyła się ubrać bardziej elegancko niż przed
kilkoma godzinami, gdy jechała na zaimprowizowany ślub, udała się jak co dzień na przejażdżkę do
parku. Przypuszczałam, że Godfrey weźmie dorożkę i tam się z nią spotka, tak jak to na pewno
czynił od pewnego czasu. Byłam teraz jeszcze dalej od wszystkiego niż przedtem.

O siódmej siedziałam pośrodku pokoju Irene i sortowałam rękawiczki, ozdoby i chustki

według koloru. Byłam, oględnie mówiąc, skrupulatna.

W pewnej chwili usłyszałam trzask drzwi frontowych i szybkie kroki. Okrążywszy schody,

ujrzałam, że dom jest otwarty na oścież. John i jakiś nieznajomy wnosili do przedpokoju
nieprzytomnego mężczyznę. Z ulicy dochodziły odgłosy wrzawy i poruszenia.

— Tędy. — Irene kierowała mężczyzn do salonu. Dojrzawszy mnie na schodach, zawołała:

— Nell, ten biedny pastor stanął w mojej obronie i został ranny!

Zbiegłam na dół w chwili, kiedy kładziono poszkodowanego na szezlongu. Tak bardzo

przypominał mojego ojca, że aż struchlałam w progu… Był to człowiek drobnej budowy, o
śnieżnobiałych włosach, w luźnym czarnym płaszczu, z okropną czerwoną raną na świątobliwym
czole.

— Irene, jak to się stało?
— Na Serpentine Avenue ściągnęło dzisiaj kilku gości. Nie tylko gwardziści umizgujący się

do nianiek i młodociani próżniacy, ale też dwóch niemiłych osobników, którzy chcieli zarobić
miedziaka, otwierając drzwi mojego powozu. Skończyło się bójką. Młócili się pięściami tuż przed
moim nosem i nie mogłam się wydostać z tego potrzasku, mimo że John próbował mi pomóc.
Gdyby ten pastor nie przechodził obok i nie stanął w mojej obronie, pewnie by mnie przyszpilili jak
motyla. Jeden z tych opryszków uderzył go tak mocno, że biedak stracił przytomność, dlatego
kazałam go wnieść do środka. O, dziękuję — powiedziała do pani Seaton, która przyniosła z
sutereny mokry kompres.

Patrzyłam, jak Irene przemywa ranę. Mężczyzna jęknął, jego powieki zamrugały za grubymi

okularami, które opierały się krzywo na orlim nosie. Podniósł się nieco i omdlałym ruchem dłoni
wachlował sobie twarz.

— Okno! — rzekła Irene do służącej. — Potrzebuje powietrza.
Służąca otworzyła długie salonowe okna i powiało wieczornym chłodem. Duchowny

jeszcze raz machnął dłonią, po czym opadł na plecy. Wpatrywałyśmy się w niego, czekając, aż
ponownie da jakiś znak życia.

— Sole trzeźwiące! — zakomenderowała Irene, obracając się twarzą do pani Seaton.
W tej samej chwili niewyraźny gwar ulicznych gapiów przerodził się w alarmujące okrzyki.
— Pali się! — zawołał ktoś i natychmiast zawtórowały mu inne głosy. — Pali się!
Wszystkie osoby w salonie spojrzały z przerażeniem w stronę okna i zobaczyły wpełzające

do środka kłęby dymu; rozwlekał się po podłodze jak mgła i piętrzył się coraz wyżej. Parę chwil
później cały pokój był już zasnuty szarą chmurą.

Przez parę sekund słyszałam obok dyszenie Irene, lecz potem gdzieś zniknęła. Pożar?

Zdjęcie! Brylantowy pas! Obróciłam się i ujrzałam niewyraźny cień odpychający sznur dzwonka, a
potem usłyszałam cichy odgłos otwierającej się skrytki.

Popatrzyłam znowu w stronę okna, zastanawiając się, czy nie uciekać tamtędy. Tymczasem

pastor siedział prosto niczym ożywiony nieboszczyk i pokrzykiwał drżącym głosem:

— To nie pożar, szanowne panie! To na pewno fałszywy alarm. Proszę zachować spokój,

dym się rozwieje.

Dym istotnie się rozwiał, ukazując dziwny cylindryczny przedmiot leżący na podłodze. John

podszedł do nas i podniósł go, stęknąwszy.

— To raca — orzekł, spoglądając na pastora spod zmarszczonych brwi. — Ktoś nam zrobił

brzydki kawał.

— Niezwykłe. Doprawdy niezwykły wieczór — wyjąkał wielebny. — No, czuję się

znacznie lepiej. — Rozejrzał się, szukając wzrokiem gospodyni, lecz nie było mu dane
podziękować, gdyż Irene rozwiała się wraz z dymem.

Poczułam pewne zażenowanie wobec tak niegrzecznego jej zniknięcia i odprowadziłam

wolno stąpającego pastora do drzwi.

— Na pewno ma pan dość sił?
— O tak. Nie chcę dłużej sprawiać kłopotu. Rad jestem wielce, że mogłem się przydać tak

zacnej i miłej damie.

Jegomość uchylił szerokiego kapelusza i podreptał chodnikiem w stronę ulicy. Również

tłum gapiów przerzedził się jak dym. Ze zdziwieniem zauważyłam, że Johna nie ma w domu;
widocznie poszedł odstawić powóz do stajni. Kiedy wróciłam do środka, Irene nie było na dole; nie
było jej też na górze ani w suterenie.

W jej pokoju, pełnym schludnych stosików ubrań, drzwi szafy były otwarte na oścież, a

przed nimi leżały rzeczy, które Irene miała na sobie tego wieczora. Przypomniałam sobie zasłonę
dymu w salonie i znikający cień Irene przy kominku — i wbrew rozsądkowi przeszedł mnie jakiś
ponury dreszcz.

W zdumieniu błąkałam się po parterze. Pani Seaton i pokojówka przywracały porządek i nie

wiedziały nawet, że Irene zniknęła, a już tym bardziej nie miały pojęcia, dokąd poszła. Stanęłam
przy klatce Casanovy i poczęstowałam go herbatnikiem z kredensu.

— Nie mogę się doczekać, aż Godfrey będzie decydował o tym, kiedy i dokąd ona się

wybiera — zwierzyłam się papudze, która przysunęła się do prętów, aby mnie lepiej słyszeć.

— Godfrey! Godfrey! — zaskrzeczała, przekrzywiając głowę. — Iks, igrek, zet, jot, ka, el,

a, be, ce.

Co począć z ptakiem, który nawet alfabetu nauczył się wspak? Usiadłam w salonie i do

wpół do dziesiątej czytałam Cloris z rozstajnych dróg, aż na naszej cichej ulicy znów rozbrzmiał
tętent kopyt.

Irene zastała mnie w domu, gdyż postanowiłam nie dawać jej tej satysfakcji i nie wybiegłam

jej na spotkanie.

— Jeszcze nie śpisz? — zapytała lekko zdyszanym głosem. Miałam wrażenie, że jest

dziwnie ożywiona i że coś ją rozpiera. — To pewnie zbyt prędko nie pójdziesz spać. Wysłałam
Johna po Godfreya.

Opuściłam książkę i obróciłam się w jej stronę.
Stała za mną w nisko nasuniętym meloniku i grubym szalu omotanym wokół szyi oraz

podbródka. W męskim przebraniu.

— Irene… na litość boską!

Podeszła żywym krokiem do tajnego schowka i wyjęła drogocenną zawartość.
et.
— Znaleźli nas. Ten bohaterski pastor pełni swoją posługę przy Baker Stre— To był szpieg?
— Szpieg, niby— podpalacz i bez mała reżyser teatralny. O ile się nie mylę, ci wszyscy

ludzie przed domem byli wynajętymi statystami. Efekty specjalne w postaci dymu to także jego
sprawka.

— Ale dlaczego? Po co duchowny miałby…
— Jaki tam duchowny! Pojechałam za jego dorożką na Baker Street. Widziałam, jak staje

przed drzwiami numeru 221B wraz ze swoim towarzyszem, zapewne tym, który rzucił racę, i szuka
klucza. Nie mogłam się powstrzymać — ach, próżność ma jednak twarz kobiety. Przechodząc za
ich plecami, pozwoliłam sobie na małe szyderstwo.

— Go powiedziałaś?!
— Ależ nic takiego. Jedynie: „Dobranoc, panie Holmes”. Nawet nie zwolniłam kroku, a za

rogiem czekał już na mnie John. Ale musimy z Godfreyem czym prędzej wyjechać. Pomóż mi się
spakować, chcę wyruszyć w drogę, gdy tylko wróci.

— Irene… — zaczęłam, ale nie było czasu na ckliwe pożegnania. Irene wbiegała już po

schodach na górę, trzymając w jednym ręku melonik i szal, a w drugim skarby wyjęte ze schowka.

— Nie ma sensu, żebym podróżowała jako mężczyzna — stwierdziła w pokoju. — W

końcu po to wzięliśmy ślub, żeby uciąć wszelkie spekulacje.

Zdejmowała z siebie męskie przebranie, a ja wpychałam najpotrzebniejsze części garderoby

do jednej walizki. Jak widać, sortowanie ubrań według koloru było daremnym trudem.

W pewnej chwili Irene zatrzymała się, podeszła do mnie i położyła mi ręce na ramionach.

Spojrzałam jej w twarz, zbyt zasmucona, by naprawdę poczuć, że wnet się rozstaniemy. Ona
uśmiechnęła się do mnie po swojemu, tym szelmowskim uśmiechem, który tyle razy napełniał mnie
obawą, ale i pewnym zgoła nierozsądnym podnieceniem.

— Wiele bym dała, moja” droga Nell, żeby zobaczyć, jak Sherlock Holmes wraca tutaj i

zdumiony odkrywa, że lis zdążył czmychnąć z nory. Bardzo wiele!

Uśmiechnęła się jeszcze szerzej, a jej głos nabrał iście miodowej słodyczy.
— Kto mógłby mi zdać dokładną i wierną relację z tej pysznej chwili? Czy zdołam cię

nakłonić, moja droga, żebyś zmieniła rolę i zagrała służącą, która wpuści myśliwych do pustego
domu? Wystarczy ci trochę pobielić fryzurę, w kilku miejscach dodać zmarszczki… — Zawiodła
mnie przed lustro między oknami i zaczęła pudrować moje kasztanowe włosy. Moje młode rysy
zatarły się w bladej chmurze dymu. — To nie będzie jakieś wielkie oszustwo, tylko prosty fortel,
który uchroni cię przed nagabywaniami. W końcu zostawiam cię tutaj z piwem, którego
nawarzyłam. Bądź tak dobra i odegraj to dla mnie. Tylko ten jeden raz, pierwszy i ostatni, słowo
honoru…

Rozdział XXXIV

Niezwykła kobieta

— Dziwna sprawa — powiedziałem Holmesowi, po tym jak zdjął przebranie duchownego i

będąc na powrót sobą, zapalił fajkę zwycięstwa.

— To prawda, chyba jeszcze mi się nie zdarzyło, by ktoś zwrócił się do mnie po nazwisku,

kiedy byłem przebrany. Ale pamiętajmy, że stałem plecami do ulicy. Ten człowiek zapewne w ogóle
mi się nie przyjrzał.

— Muszę przyznać, Holmesie, że trochę mi wstyd, po tym jak oszukaliśmy tę zacną kobietę,

która z taką troską opatrywała twoją, hm, ranę. Czy naprawdę nie odczuwasz żadnych skrupułów,
okłamując kogoś, kto jest dla ciebie dobry?

— Nie dobrym bieg się udaje, lecz chyżym. Irene Adler może być uroczą osobą, i to nie

tylko z wyglądu; ale zobowiązałem się wobec króla, że wybawię go z tej opresji… Aczkolwiek
muszę przyznać, że to, co nam opowiadał o tym romansie i o złych zamiarach tej kobiety, jak

dotychczas rozmija się z moimi spostrzeżeniami.

— Może zatem w tej sprawie pomagasz złej stronie? Holmes roześmiał się serdecznie.
— Byłbyś się jeszcze bardziej zniechęcił, Watsonie, gdybyś w południe był na moim

miejscu w kościele Świętej Moniki. Kiedy panna Irene — a raczej pani Irene — płaciła mi
suwerenem za to, że zgodziłem się być świadkiem na jej ślubie, była jak anioł, który darzy
człowieka przedsmakiem niebiańskiej łaski. Chyba zawieszę sobie tę monetę na łańcuszku jako
pamiątkę. Przedstaw to sobie: nowożeńcy stoją u moich nędznych boków i dziękują mi, jakbym był
co najmniej świętym Piotrem i wpuścił ich do raju.

— I znowu odpłacasz kłamstwem za uprzejmość! Choć nie mogę powiedzieć, bym lepiej

myślał o tej kobiecie tylko dlatego, że wyszła za mąż.

— Gdybym nie użył całego swojego sprytu, obraziłbym jej inteligencję, Watsonie. O nie,

pani Irene nie należy do osób, które oczekują szczególnych względów. Mam nadzieję, że ten
Norton jest jej wart.

— Z tego, co mówiłeś, wygląda na porządnego człowieka.
— Wygląd — odparł Holmes z ostrą nutą w głosie — nie jest gwarancją intelektu ani

charakteru. Pomyśl choćby o czeskim królu. Chociaż przyznaję, że odczuwam pewną przyjemność
na myśl, iż byłem skuteczniejszy niż jego ludzie.

— Potarł żwawo ręce i mówił dalej: — Musimy wcześnie udać się na spoczynek i wcześnie

wstać. Chcę zaskoczyć zwierzynę jutro z rana, nim zmieni swoje panieńskie zwyczaje. Właśnie
dlatego prosiłem cię, byś w drodze do domu nadał telegram do króla. Trudno wymagać od
monarchy, aby wstał o szóstej bez powodu. Należy się jednak spodziewać, że odzyskanie tego
zdjęcia znaczy dla niego dużo więcej niż parę godzin snu.

— A zatem jak się przedstawia plan?
— Zjawimy się u pani Norton en masse. Ty, ja i król. Zostaniemy zaproszeni do salonu i kto

wie, czy nie czmychniemy stamtąd, jeszcze zanim gospodyni zejdzie do nas w stosownej toalecie.
Król będzie rad samemu zabrać zdjęcie. Jestem mu winien tę satysfakcję, w końcu sowicie mnie
opłaca.

— Chcesz wyjść, nie spotkawszy się z nią twarzą w twarz? Tak nie postępują dżentelmeni,

Holmesie.

Wzruszył ramionami z lekkością, z jaką traktował wszelkie sprawy związane z kobietami.
— Czy to mnie zależy na tym, aby się z nią spotkać twarzą w twarz? Czy może bardziej

tobie?

— Ależ Holmesie! Ja się niebawem żenię! Zacisnął usta w uśmiechu.
— To jeszcze nie znaczy, mój drogi Watsonie, że jesteś ślepy. Ja również nie jestem ślepy.

Jeszcze dzisiaj rano nie wiedziałeś, jak wygląda pani Irene. Ja byłem nieco bardziej
uprzywilejowany, bo ujrzałem ją przed południem. W twoich pytaniach wyczuwam
niewypowiedziane życzenie, które jednak nie może się ziścić. Przypominam ci, że pani Irene jest
już mężatką, a jeśli o mnie chodzi, to w ogóle nie szukam żony. Bądź tak uprzejmy i porzuć
wszelką nadzieję na swaty. Ja i ona jesteśmy naturalnymi przeciwnikami i tak już pozostanie.

Holmes odłożył na bok zgasłą fajkę. Przez chwilę milczał, potem wygłosił ostatnią uwagę

do sprawy, którą miałem później zatytułować Skandal w Bohemii.

Tym razem mówił z pewnym roztargnieniem, które zdradzało, że wraca myślami na Pola

Elizejskie swego intelektu.

— Oczywiście, Irene Adler — bo tak ją zapamiętam — jest niezwykłą kobietą, ale jak

większość przedstawicielek słabszej płci cierpi na swego rodzaju uczuciową krótkowzroczność,
która bardzo przeszkadza w rozważaniach czysto umysłowych.

— Holmesie, nie mogę siedzieć i słuchać, jak znowu oczerniasz kobiecy rozum. A co z

panną Violet Hunter, tą dzielną młodą guwernantką! Sam ją przecież nazwałeś „odważną i rozsądną
dziewczyną, wyjątkową kobietą”.

— Sądząc po tych dokładnych cytatach — odrzekł Holmes — domyślam się, że

przeglądałeś swoje notatki i zapewne szykujesz kolejną opowieść o moim śledztwie. Co zamierzasz
uczynić z tymi historyjkami?

Obruszyłem się nieco.
— Jeżeli nie będziesz miał nic przeciwko temu, być może kiedyś ukażą się drukiem.
— Nie będę miał nic przeciwko temu, pod warunkiem że będą ścisłe. Tak, pamiętam pannę

Violet Hunter. To była rezolutna i odważna młoda dama, ale nie porównywałbym jej z Irene Adler,
o której zapewne wielu rzeczy nawet nie wiemy. Co nie zmienia faktu, że w swej istocie pozostaje
kobietą, a więc przywiązuje nadmierną wagę do intuicji oraz emocji. I to ją zgubi.

— Może powinienem to zapisać — odparłem z odrobiną sarkazmu.
— Przyznaj chociaż, Watsonie, że pani Irene w swym poślubnym uniesieniu nie dostrzega

zagrożenia, jakie nad nią zawisło — ale nie rób takiej smutnej miny! Przecież nie stanie się nic
złego. W końcu nie wydzieramy jej żadnego drogocennego łupu, nieprawdaż? Choć z drugiej strony
— jakże przyjemnym akcentem na koniec byłoby odkrycie w jej schowku jakiegoś prawdziwego
skarbu, czegoś więcej niż tylko pamiątkowa fotografia! Nie patrz na mnie w ten sposób, Watsonie,
to przecież całkiem możliwe.

Uśmiechał się tajemniczo, jakby kpił sam z siebie. Często bywał lakoniczny, dopóki sam nie

rozwikłał wszystkich aspektów danej sprawy; teraz jednak czułem, że kryje przede mną coś jeszcze,
jakby żywił jakąś skrytą nadzieję, której nawet on sam nie śmiał wyrazić na głos. Miałem wrażenie,
że podsuwa mi wskazówki pod nos, wiedząc, że sam bym ich nie znalazł ani tym bardziej nie
podążył za nimi do jakiejś logicznej konkluzji.

Holmes klasnął w dłonie.
— A zatem, pani Irene straci jedynie zdjęcie, które przecież teraz niewiele dla niej znaczy.

Za to zyskała męża. Co się doskonale składa, gdyż w tej sytuacji wszelka chęć rewanżu, choćby i
uzasadniona, powinna w niej wygasnąć. Mam tylko nadzieję, że i na mnie nie będzie próbowała się
odegrać. Zwykło się mówić, że prawdziwa miłość wynagradza wszystkie inne porażki. Ja w
każdym razie nie zamierzam przegrać. Jutro czeka nas triumf, Watsonie. Król odzyska feralne
zdjęcie i przekona się, że jego hojny gest nie był marnotrawstwem.

— Skoro zakończenie tej sprawy jest tak oczywiste, to może, zamiast czekać do jutra,

powinienem je spisać już dziś.

— Nie widzę przeszkód — wyznał Holmes z błyskiem w oku. — Ale wstrzymaj się jeszcze

jeden dzień, a zapewniam cię, że otrzymasz garść detali, tak drogich każdemu pisarzowi. Niuanse
języka, może nawet jakąś niespodziankę. O tak, liczę na niespodziankę. Pomyśl, jak bardzo pani
Irene się zdziwi, znalazłszy swoje gniazdko pustym… Masz rację, Watsonie. Jako dżentelmen
powinienem zostać i być świadkiem jej rozczarowania.

Oparł się w fotelu, zmrużył oczy i zaśmiał się cichutko, kontemplując jakąś tajemną

przyjemność.

Rozdział XXXV

Kurtyna opada

Był to dzień wielkiego szczęścia — i wielkiego smutku.
Nigdy dotąd nie zrobiłam czegoś tak niecnego — i tak przyjemnego.
Ale najbardziej smakowite kąski muszę zostawić na koniec. (Właściwie nie muszę, ale w

ciągu wielu lat znajomości z Irene Adler nabrałam zmysłu dramatycznego).

Po tym jak John zaniósł bagaże do landa, przesiedziałam całą noc przed kominkiem z Irene i

Godfreyem. Zajadaliśmy się bułeczkami upieczonymi przez panią Seaton. Godfrey kupił
półtoralitrową butelkę szampana i obawiam się, że wypiłam cały swój przydział. W pewnej chwili
poszłam nawet do jadalni i przyniosłam stamtąd klatkę z Casanovą, by papuga mogła posłuchać
opowieści Godfreya o testamencie pana Mutterwortha i niezwykłym odkryciu, do którego Casanova
walnie, aczkolwiek nieświadomie, się przyczynił.

— Ogród z papugami! — wołała co jakiś czas rozbawiona Irene, a Casanova, który

wyłapywał zdania tyleż niezawodnie, ile wybiórczo, wkrótce zaczął jej wtórować.

Śmialiśmy się wszyscy, snuliśmy wspomnienia i napawaliśmy się rychłą klęską króla i jego

niezrównanego agenta Sherlocka Holmesa. Omawialiśmy też plany Irene i Godfreya; jak się
okazało, zatrważająco niesprecyzowane.

Mieli się najpierw udać ponownie do Paryża. „Na prawdziwy miesiąc miodowy”, oznajmił

Godfrey. Brzęczały kieliszki. Nowy pierścionek pobłyskiwał na dłoni Irene. Jego szmaragdowy
blask przez chwilę przypominał mi noszony przez króla pierścień w kształcie węża.

Zadrżałam, kiedy zegar wybił trzecią nad ranem. Irene położyła rękę na moim ramieniu.
— Poradzisz sobie, Nell. Już czas na twoją przemianę.
Zasiadłam przed toaletką w pokoju Irene, oddałam się w jej wprawne ręce i patrzyłam, jak

staję się coraz mniej podobna do siebie. W lustrze ukazywało się całkiem inne oblicze, starsze i
bledsze. Przez moment widziałam siebie w jakiejś dalekiej przyszłości. Ale nawet na mojej z nagła
postarzałej twarzy widniała wciąż pewna stanowczość.

— Dużo łatwiej ucharakteryzować mężczyzn — rozmyślała na głos Irene — bo mają tyle

rodzajów zarostu. Właśnie dlatego dałam się zwieść tym białym puklom i świątobliwej pozie pana
Holmesa. My, kobiety, zawsze idziemy w świat z odsłoniętą twarzą, chyba że udajemy mężczyzn,
co mi się czasem zdarza, albo chowamy się za makijażem.

— Jesteś pewna, że pan Holmes niczego nie podejrzewa, po tym jak go tajemniczo

pożegnałaś?

— Gdyby się był czegoś domyślił, już dawno by się tutaj pojawił. Nie śmiałam się obejrzeć,

ale jestem pewna, że zachodził w głowę, kto taki rozpoznał go w przebraniu duchownego.
Oczywiście, było ciemno i stał pod drzwiami własnego domu. Na pewno przyjął, że przechodzień
rozpoznał doktora Watsona i domyślił się, że jego towarzysz to Sherlock Holmes. Będzie miał się z
pyszna, kiedy przeczyta mój list!

— Jaki list?
— Zostawiłam go w skrytce zamiast zdjęcia, którego się spodziewa. Pamiętaj, cokolwiek

będzie się jutro działo, nie możesz wyglądać na zdziwioną.

— Jutro?! To już dziś.
— Istotnie — potaknęła Irene, strosząc moje posiwiałe od pudru włosy.
Potem przystawiła swoją twarz do mojej, tak że wyglądałyśmy w lustrze jak bliźniaczki

syjamskie.

— Och, moja droga Nell, będę za tobą tęsknić! Jesteśmy weterankami, tyle razem

przeżyłyśmy. Mój alians z Godfreyem jest świeży i przyznam ci się, że mam pewne niewielkie
obawy. Wszak wychodzę za mąż w dość późnym wieku.

— Najwyższy czas — odrzekłam dobitnie. — Nie chciałabyś być starą panną jak ja.
Potrząsnęła mną z udawaną surowością i moja postarzała podobizna przekonywająco

zadrżała w lustrze.

— Mam trzydzieści lat, a ty dopiero trzydzieści dwa. Wiele nas jeszcze w życiu czeka

dobrego, pod warunkiem że będziemy szły naprzód odważnie i z otwartymi oczami. Ty na przykład
zadebiutujesz dzisiaj jako aktorka.

— Wyobrażam sobie, że Ellen Terry już drży w koturnach. A ty bądź tak dobra i nie psuj mi

moich zmarszczek. Nie chciałabym, żeby ta godzina siedzenia kołkiem poszła na marne.

Wstałam od toaletki, nie chcąc już dłużej przyglądać się mojej zmienionej twarzy. Ale to

widmo wisiało nade mną jak woal. Spowalniało moje kroki i słowa, a ponadto przydawało
godności, która służyła mi do końca tej długiej nocy.

O czwartej usłyszałam, jak John wyprowadza lando przed dom; nawet nieszczęsnemu

koniowi nie było dane tej nocy wypocząć.

— Nasz pociąg odjeżdża kwadrans po piątej — wyjaśniła Irene. — Przypuszczam, że pan

Holmes zjawi się bardzo wcześnie, by zastać mnie jeszcze w łóżku.

— Z niecierpliwością wyczekuję spotkania z tą legendarną istotą, tym bardziej że będzie na

łowach. Pewnie liczysz na szczegółowy opis?

— Ależ oczywiście! Och, jakże bym chciała zobaczyć jego minę, kiedy… ale nie, to zbyt

niebezpieczny przeciwnik, by tak z nim igrać.

— Opis nie musi być bardzo szczegółowy — wtrącił Godfrey.

— Będzie pełny — zapewniłam, odprowadzając ich do drzwi. Plecy miałam zesztywniałe,

jakby draśnięte zębem czasu. Byłam też nadzwyczaj spokojna. Słowem, dobrze wczułam się w rolę.

Irene uściskała mnie znienacka w progu. Godfrey ściskał mi dłoń tak mocno, że bałam się o

moje artretyczne stawy.

Nikt nic nie mówił. Na ulicy poranna rosa lśniła w mętnym świetle latarni, koń chylił

zmęczony łeb.

— Do widzenia — odezwaliśmy się we troje unisono, jak gdyby cały świat nadstawiał uszu.

Potem znowu zamilkliśmy.

Irene i Godfrey odwrócili się i ruszyli do powozu. Stałam w otwartych drzwiach i

patrzyłam, jak lando z wolna toczy się po ulicy. Jasna twarz Irene w oknie zdawała się teraz odległa
jak muzealny portret, na który się spogląda mimochodem.

Stałam tak jeszcze przez długą chwilę, otulona chłodnym nocnym powietrzem, wsłuchana w

niknący odgłos kopyt i w ciszę zapadającą ponownie nad Briony Lodge.

Wróciwszy do domu, uprzątnęłam talerze z salonu i przetarłam stół. Z każdą chwilą

beznamiętna rola służącej coraz mocniej wchodziła mi w krew. Zaczynałam rozumieć, dlaczego
Irene i jej rywal Sherlock Holmes tak bardzo lubili wcielać się w różne postacie.

A kiedy tak snułam się po znajomych pokojach w oczekiwaniu na mój krótki występ,

zrozumiałam coś jeszcze — i aż stanęłam w miejscu. Otóż rola, jaką mi wyznaczyła Irene, łagodziła
ból pożegnania. Nie mogłam myśleć wyłącznie o niej i o Godfreyu, gdyż musiałam się skupić na
zadaniu. Bardzo mi to odpowiadało. W końcu praca jest najlepszym antidotum na smutek.

Za kwadrans ósma, a więc o bardzo niestosownej porze, na ulicy rozległ się stukot kopyt.

John wrócił wcześniej, siódmej; wtedy też poleciłam pokojówce i pani Seaton, aby nie wychodziły
z sutereny. Teraz sama podeszłam do drzwi otworzyłam je.

Przed bramą stał powóz lśniący jak para zaprzężonych do niego kasztanów. Ze środka

wysiadł wysoki, szczupły mężczyzna, a za nim ktoś niższy i dość krępy. Na końcu ukazał się sam
król: od razu rozpoznałam jego mocarną sylwetkę i wstrzymałam oddech.

Cała trójka szła w moją stronę.
— Zapewne pan Sherlock Holmes? — spytałam głosem, w którym na szczęście nie słychać

było strachu, a jedynie podeszły wiek.

Jakaż to była przyjemność, wywołać tak wielkie zdziwienie na tej kamiennej twarzy! Nie

był to może mężczyzna nazbyt przystojny, ale niezwykle bystre spojrzenie przydawało mu
niepodważalnego uroku. Miło było patrzeć na jego skonsternowaną minę, gdy odpowiadał:

— Zgadza się, to ja.
— Wyśmienicie. Moja… pani uprzedziła mnie, że mam się pana spodziewać. Wyjechała na

kontynent ze swoim mężem, Godfreyem Nortonem. Dzisiaj rano, pociągiem o piątej piętnaście ze
stacji Charing Cross.

Na te słowa detektyw prawie zachwiał się na nogach.
— Chce pani powiedzieć, że są już za granicą?
— Wyjechali na zawsze — dodałam kłamliwie dla lepszego efektu. Co tu dużo mówić,

byłam wielce zadowolona, że mogę przytrzeć nosa Jego Królewskiej Mości Williemu.

— Ona go nie kocha — wymamrotał arystokrata w taki sposób, jakby już od dłuższego

czasu powtarzał sobie tę mantrę. Nie wydawał się zbytnio przejęty wieścią o ślubie, minął swych
dwóch towarzyszy i stając przede mną, zauważył:

— Ale… zdjęcie. Wszystko stracone!
Niewiele brakowało, a powiedziałabym „Tak!”, w dodatku tonem dufnego zadowolenia.
— Zaraz się przekonamy — rzekł pan Holmes, minął mnie w drzwiach i wszedł do salonu

krokiem człowieka znającego dom.

Dopiero teraz, podążając bez słowa za nimi, rozumiałam, jak łatwo służba staje się

niewidzialna.

Trzej mężczyźni rozglądali się po pokoju, w którym pozwoliłam sobie wcześniej wysunąć

szuflady i rozrzucić parę książek, tak by poprzez scenografię stworzyć wrażenie pospiesznego
wyjazdu.

Pan Holmes doskoczył do dzwonka, nacisnął boazerię, otwierając skrytkę, i wydobył z niej

zdjęcie w pudełeczku oraz kopertę.

Najpierw otworzył pudełko ze zdjęciem i mina mu zrzedła. Następnie rozerwał kopertę, do

czego miał pełne prawo, bo widziałam, jak Irene adresuje ją zamaszyście zielonym atramentem:
Sherlock Holmes — do odbioru osobistego.

Wyjął list i przeczytał go na głos — nawiasem mówiąc, całkiem ładnie, odpowiednio

akcentując słowa, tak że chwila mi zdawało mi się, iż słyszę rozbawiony głos Irene czytającej
razem z nim.

— Datowany wczoraj o północy.
Król jęknął i włożył ogromną pięść do ust. Mimo swej monarszej godności i najeżonych

jasnych wąsów wyglądał teraz jak, wypisz, wymaluj, rozpieszczony chłopczyk.

Szanowny Panie Holmes, jestem pełna podziwu. Udało się Panu mnie zwieść. Jeszcze w

chwili, kiedy zaczęło się dymić, niczego nie podejrzewałam. Dopiero potem uzmysłowiłam sobie,
że nieopatrznie ujawniłam skrytkę, i to mi dało do myślenia. Ostrzegano mnie przed Panem, lecz i
tak zdołał pan uzyskać informację, której potrzebował. Brawo! Nawet po tym jak nabrałam
podejrzeń, nie chciało mi się wierzyć, że taki dobrotliwy starszy pastor mógłby coś uknuć. Ale, jak
Panu z pewnością wiadomo, ja sama jestem z zawodu aktorką. Męskie przebranie to dla mnie chleb
powszedni. Często korzystam z wolności, jaką mi ono zapewnia. Poleciłam więc Johnowi, mojemu
woźnicy, by miał Pana na oku, a sama pobiegłam na piętro, aby się przebrać w mój strój wyjściowy,
jak go czasem nazywam. Wróciłam na dół w samą porę: Pan był już na ulicy.

Śledziłam Pana aż pod drzwi jego domu i w ten sposób upewniłam się, że istotnie jestem

przedmiotem zainteresowania samego Sherlocka Holmesa. Potem dość nieroztropnie życzyłam
Panu dobrej nocy i udałam się do Tempie na spotkanie z mężem.

Uznaliśmy oboje, że wobec tak groźnego przeciwnika najlepiej będzie salwować się

ucieczką; dlatego jutro, zastanie Pan tylko puste gniazdo. Co się tyczy zdjęcia, Pański klient może
się żenić bez obaw. Pokochałam i jestem kochana przez lepszego mężczyznę. Ze strony króla
doznałam bolesnej krzywdy, ale nie zamierzam być mu przeszkodą w jego dalszych zamiarach,
jakiekolwiek one są. Zdjęcie zabieram ze sobą jedynie jako zabezpieczenie i broń przeciw krokom,
jakie w przyszłości mógłby podjąć przeciwko mnie. Zostawiam natomiast inną fotografię, którą
być może zechce zatrzymać. Pozostaję z wielkim szacunkiem, Panie Holmes, Irene Norton, z domu
Adler W salonie nastała cisza. Pierwszy przerwał ją król.

— Co za kobieta! Ech, co za kobieta! Czyż nie mówiłem, że ma duszę ze stali? — Wziął i

obejrzał zdjęcie. Przedstawiało Irene w brylantowym stroiku pana Tiffany’ego, grającą Kopciuszka,
a więc rolę, która w prawdziwym życiu zaowocowała jedynie spotkaniem z tchórzliwym księciem.
— Ma twarz najpiękniejszej kobiety i umysł najrozsądniejszego mężczyzny. Czyż nie byłaby
wspaniałą królową? Ogromna szkoda, że nie pochodziła z mojej sfery.

* * *

Pan Holmes oderwał wzrok od fotografii w dłoni króla i spojrzał w jego dumną twarz.
— Z tego, co zdążyłem zaobserwować, pani Adler istotnie należy do całkiem innej sfery niż

Wasza Królewska Mość — rzekł chłodno. — Przykro mi, że nie udało mi się doprowadzić pańskiej
sprawy do pomyślniejszego końca.

— Ależ nie! — zaprotestował król. — To bardzo pomyślny koniec. Jej słowo jest święte.

Zdjęcie jest teraz tak samo bezpieczne, jakby je spalono. Proszę mi powiedzieć, jak mogę się panu
odwdzięczyć? Ten pierścień…

Zesztywniałam, widząc, jak król zsuwa szmaragdowego węża z palca i podaje go

detektywowi na otwartej dłoni.

Pan Holmes popatrzył na klejnot jak… na węża.
— Jest pewna rzecz, na której zależałoby mi bardziej.
— Proszę mówić!
Pan Holmes delikatnie wskazał na fotografię.
Na królewskim obliczu jeszcze raz odmalowało się bezbrzeżne zdumienie.

— Zdjęcie Irene… ależ proszę bardzo, jest pańskie!
— Dziękuję Waszej Królewskiej Mości — odparł uprzejmie detektyw, odbierając swoją

nagrodę. — Życzę panu miłego dnia — dodał z ukłonem, po czym odwrócił się, nie uścisnąwszy
wyciągniętej w jego stronę królewskiej prawicy.

Jego towarzysz, który podobnie jak król zdawał się bardzo zdziwiony takim obrotem rzeczy,

również się ukłonił i wycofał. Odprowadziłam ich do wyjścia, zostawiając Williego, króla Bohemii,
pośrodku salonu, jakby rozglądającego się za śladami utraconej zdobyczy.

— Byłem w błędzie i nie waham się tego przyznać — mamrotał pan Holmes w

przedpokoju, kiedy prześlizgiwałam się obok nich, aby otworzyć drzwi.

— Ta kobieta nie ma sobie równych, Watsonie. Z nieuważnego wyznania Jego Królewskiej

Mości wnoszę, iż łączy ona w sobie piękno oraz cnotę, co jest doprawdy rzadkim połączeniem, jak
u Petrarki! A już największe wrażenie zrobiło na mnie to, że się mnie spodziewała. Brawo, pani
Irene! — szeptał pod nosem niczym widz w teatrze podczas owacji na stojąco.

Sama nie wiem, co mną wtedy owładnęło. Jakiś chochlik improwizacji, jakiś teatralny duch,

którego nabawiłam się od pudru i aktorskiej szminki. Kiedy detektyw i jego pomocnik wychodzili
na dwór, rzekłam mimowolnie i chyba z odrobiną pychy w głosie:

— Miłego dnia, panie Holmes.
Detektyw obrócił się jak atakująca kobra i utopił we mnie zimne, przenikliwe spojrzenie, od

którego struchlałam.

Miałam wrażenie, że przenika mnie wzrokiem aż do samych stóp, albo gorzej: w głąb duszy.

Moc tego spojrzenia przyprawiła mnie o rumieniec, mało tego! — o dreszcz. Czułam, jak mój
misterny makijaż odkleja się pod palącym wzrokiem mistrza kamuflażu. Zawiodłam Irene,
zawiodłam siebie samą… Co za niewybaczalny błąd! Głupi, dumny i niepotrzebny gest!

Lecz pan Holmes tylko uniósł dłoń i uchylił kapelusza. Jego szare oczy, podobne do oczu

Godfreya, pobłyskiwały wesoło.

— Miłego dnia dla pani Norton — rzekł — gdziekolwiek teraz jest, i dla jej męża, pana

Godfreya. Mogę z całą pewnością… poświadczyć, że to bardzo przystojna para, i nie wątpię, że
czeka ich zdrowe, bogate i mądre życie.

To powiedziawszy, roześmiał się pełnym zachwytu i jakby skrytym śmiechem, który dawał

się słyszeć, dopóki detektyw i jego wspólnik nie wyszli na ulicę. Nie czekali przy powozie na króla,
lecz ruszyli pieszo w kierunku głównej ulicy, gdzie jeździły dorożki.

Król wyszedł nieco później, sztywnym krokiem. Zdawało się, że jego pszeniczne włosy

całkiem spłowiały i były teraz szare jak popiół. Zatrzymał się w połowie ścieżki między domem a
ulicą, by jeszcze raz spojrzeć na Briony Lodge. Było to chyba spojrzenie człowieka, który patrzy na
szkatułę po utraconym skarbie.

— Ona go nie kocha — powtarzał pod nosem, jak zwykle nic sobie nie robiąc z mojej

obecności. Potem zniknął we wnętrzu powozu.

Kasztany potrząsnęły grzywami i królewski ekwipaż odjechał. Kiedy szłam na górę, aby

zmyć maskę z twarzy, przyszło mi do głowy, że na świecie byłoby mniej bólu i rozczarowania,
gdyby to samo można było zrobić z maskami innych ludzi.

Epilog

Zbytki i spytki

— I jak ci się podoba Paryż, Penelope?
— Jest bardzo ładny — odparłam powściągliwie. — A już na pewno pasuje do was.
Irene i Godfrey byli w rozkwicie: żyli zdrowo, bogato i mądrze. Moja przyjaciółka

odpoczywała na szezlongu z czasów Ludwika w ich domku w Neuilly pod Paryżem; Godfrey
siedział oparty plecami o jego oparcie. Nie zdawałam sobie w pełni sprawy z tego, jak bardzo
perypetie w Bohemii przygasiły Irene, dopóki nie ujrzałam jej tutaj, kwitnącej jak róża w końcu
długiego francuskiego lata.

— Mamy dla ciebie niespodziankę — oznajmiła.
— Dla mnie? Jesteście zbyt szczodrzy: ta wycieczka, moje utrzymanie. Muszę niedługo

stanąć twardo na własnych nogach — i wrócić do Londynu.

— Ale Casanova czuje się tutaj jak w domu — zaprotestował przekornie Godfrey. —

Szkoda byłoby go znowu narażać na londyńską mgłę, która na pewno ma szkodliwy wpływ na jego
głos.

Zerknęłam na plugawe ptaszysko: siedziało w klatce przy otwartych drzwiach do ogrodu i

gardłowało swym ubogim słownictwem do strzyżyków fruwających w świetle zachodzącego
słońca, które barwiło topole na kolor krwawego różu. Godfrey dobrze wiedział, że mało co jest mi
tak obojętne jak forma wokalna Casanovy.

— Poza tym — dodała Irene — nie powinnaś myśleć o tych pieniądzach jak o naszych.

Miałaś taki sam wkład w poszukiwania brylantowego pasa jak my. Należy ci się jedna trzecia
zysków i nawet twój świętej pamięci ojciec nie mógłby twierdzić, że zostały zdobyte w nieuczciwy
sposób, bo przecież pas nie miał jednego prawowitego właściciela.

— Być może — przyznałam. — Co powiedział pan Tiffany, kiedy złożyłaś mu tę

propozycję?

— Powiedział, że niezmiernie go cieszy, że udało mi się znaleźć te brylanty, choć żałuje, iż

nie nastąpiło to wcześniej, kiedy jeszcze pracowałam dla niego, bo wtedy mógłby na nich więcej
zarobić. Wówczas ja przypomniałam mu jego dewizę: dobry interes jest wart więcej niż
sentymenty.

— A jak dobry był to interes?
— Ależ się zrobiłaś bezpośrednia — zażartowała Irene, po czym nachyliła się znacząco i

szepnęła mi do ucha kwotę.

— Aż tak dobry?
— A jedna trzecia jest twoja. Już nigdy nie będziesz musiała pisać na maszynie.
— Kiedy ja lubię pisać na maszynie! I jestem w tym bardzo dobra.
— To tak jak Godfrey w swojej nowej pracy. Jest agentem i prowadzi przeróżne delikatne

negocjacje w imieniu ważnych osób. Swoją drogą, to właśnie on sprzedawał brylantowy pas i wierz
mi, że umie się targować!

Irene wyciągnęła prawą rękę za siebie, w stronę męża. Jedyny kamień, jaki sobie zostawiła z

całego brylantowego pasa, wprawiony w cudowny pierścień przerobiony na wisiorek przez paryski
sklep Tiffany’ego, błysnął mi po oczach.

Godfrey odwzajemnił jej komplement pocałunkiem w rękę. Potem oboje popatrzyli na mnie

z owym błogim ogłupieniem, jakiego człowiek spodziewa się po nowożeńcach, nawet jeśli są to
ludzie bystrzy i na ogół trzeźwo myślący.

— A co z tymi doniesieniami w gazecie? — spytałam, nawiązując do niedawnej katastrofy

kolejowej w Alpach, w której mieli jakoby zginąć pan Godfrey Norton i jego żona. — Nie macie
pojęcia, co przeżyłam, kiedy o tym przeczytałam w pociągu do Paryża. Wprost odchodziłam od
zmysłów. A wy czekaliście na mnie na peronie…! — Zadrżałam wymownie.

— To jedyny minus tego artykułu — powiedziała Irene ze współczuciem.
— To, że zaniepokoił ciebie i zapewne inne osoby, które nas znają.
— Natomiast pod innymi względami — ciągnął raźno Godfrey — to prawdziwe

błogosławieństwo. Zrezygnowaliśmy z wycieczki do Włoch po tym, jak napisałaś, że wreszcie
przyjedziesz do nas w odwiedziny. Najwyraźniej nasze nazwiska zostały na liście pasażerów. Teraz
Irene może być już całkiem spokojna, że król nie będzie jej szukał.

— Ani Sherlock Holmes — dodałam.
— Ani Sherlock Holmes — przytaknęła Irene.
— Ani Sherlock Holmes — powtórzył Casanova. Roześmialiśmy się wszyscy.
Irene usadowiła się w fotelu jak dziecko czekające na ulubioną bajkę na dobranoc.
— Opowiedz mi jeszcze raz, Nell — poprosiła miękkim głosem — co powiedzieli, kiedy

zobaczyli, że wyjechaliśmy i że w domu nic nie ma?

— Przecież znasz to na pamięć.

— Willie naprawdę powiedział, że moje słowo jest święte?
— Tak.
— A pan Holmes naprawdę odmówił pierścienia ze szmaragdem i wziął tylko moje zdjęcie?
— Aż twoje zdjęcie — wtrącił Godfrey.
— Czy kiedykolwiek cię okłamałam? — zapytałam zniecierpliwiona.
— Prawie nigdy — odrzekła Irene, marszcząc brwi. — A więc pan Holmes powiedział, że

może poświadczyć, że jesteśmy przystojną parą?

Ze znużeniem pokiwałam głową.
Irene wpatrywała się w Casanovę, który ochoczo skubał kolbę kukurydzy.
— I powiedział, że jest pewien, że będziemy żyć w zdrowiu, bogactwie i mądrości?
— Tak! Czy chcesz, żebym to jeszcze raz sprawdziła w moim pamiętniku?
— Nie, nie… po prostu te ostatnie słowa pana Holmesa intrygują mnie najbardziej ze

wszystkiego. Jak gdyby wiedział więcej, niż powinien… Ale to już przeszłość, a przyszłość stoi
przed nami jak wielka, pulchna, słodka bułeczka. Nie ma co się głowić nad starymi zagadkami.

Poczułam, że muszę wprowadzić do rozmowy bardziej ponurą nutę.
— Ale Irene, przecież nie możesz jednocześnie uchodzić za zmarłą i występować

publicznie.

Spoważniała na twarzy.
— To rzeczywiście trudne, ale nie widzę innego wyjścia. Zawsze możemy zmartwychwstać,

nieprawdaż, Godfrey? Zawsze chciałam wrócić z zaświatów: to takie dramatyczne.

— A zatem tak się stanie — obiecał Godfrey, pochylając się, by poklepać ją po dłoni. —

Kiedy tylko zechcesz.

— Ha! To się nazywa władza! To prawie tak przyjemne jak występy! Nie martw się, Nell,

śpiewam dla siebie i dla przyjaciół. A kto wie, czy od czasu do czasu nie trafi mi się jakaś
zagadkowa sprawa? Zapewniam cię, że w Paryżu jest tyle samo grzechu i zbrodni co w Londynie.

— Ale pogoda jest lepsza — dodał Godfrey — a byłaby jeszcze lepsza, gdybyś była tu

razem z nami, Nell.

— Iw ten oto sposób wracamy do prezentu dla ciebie. — Irene wstała z miejsca i wyszła z

pokoju. Przyznaję, że po cichu liczyłam na jeszcze jeden ocalony kamień z brylantowego pasa,
dyskretnych rozmiarów, pasujący do jakiejś skromnej broszki…

Irene wróciła z pełnymi rękoma; wylewał się z nich długi pas futra, obwisła sylwetka

największego, najtłustszego i najbardziej puszystego persa, jakiego w życiu widziałam.

— Poznaj Lucyfera — powiedziała. — Jest tak samo perski jak paryski. Pomyśleliśmy z

Godfreyem, że potrzebujesz czegoś, co będzie przypominało Casanovie o niektórych literach.

— Tylko nie mów, proszę, że znów uczyłaś go alfabetu?
— Oczywiście, że uczyła — rozwiał moją wątpliwość Godfrey, patrząc, jak Irene kładzie

kocisko na moich kolanach. — Aż do P, Q i R.

— Przypomina twoją starą mufkę — zauważyłam nieco udobruchana.
— Hm. Pewnie ma w sobie więcej bułeczek niż w tamtej mufce było kieszeni.
— Lubi łakocie?
— Bardzo. Wcale się nie zdziwię, jeśli będzie spoglądał z apetytem na Casanovę.
— Nie jestem pewna, czy właścicielka domu, w którym teraz mieszkam, pozwoli mi

trzymać kota.

— W takim razie zmień mieszkanie, moja droga Nell — zasugerował Godfrey, zapalając

żonie jednego z tych jej paskudnych małych papierosów. — Bardzo się polecamy.

— Nie mówicie chyba poważnie!
— Śmiertelnie — przytaknęła Irene. — Brakuje nam twojej pomocy.
— I twojego zdrowego rozsądku — dopowiedział Godfrey.
— Nie potrafimy bez ciebie żyć, moja droga Nell.
— Ale — bąknęłam — wasza… szczęśliwość małżeńska chyba nie potrzebuje świadków.
Irene roześmiała się głośno, aż dołączył się do tego śmiechu Godfrey… i ja, i Casanova… a

nawet, przysięgam, Lucyfer.

— Mieliśmy już kilka miesięcy słodkiego lenistwa — powiedziała w końcu.
— Teraz czas zabrać się do pracy.
— Tak — odrzekłam, odkładając kota na bok. — Co jest pierwsze na liście rzeczy do

zrobienia?

— Toast za nasze powodzenie — oznajmiła Irene, unosząc kieliszek wina.
— Powodzenie w czym? — spytałam.
— To możemy ustalić później — wyjaśnił Godfrey. Mogłam się po nich spodziewać

takiego braku logiki.

Uniosłam szklankę mojej wody źródlanej z Vichy, a spod okna dobiegł skrzek Casanovy:

„Przestań gdakać!”. Kot obrócił głowę i bezgłośnie ześliznął się na podłogę. Niski czarny cień sunął
po dywanie w stronę klatki.

Irene, z miną zadowoloną jak Lucyfer, zrobiła dramatyczną pauzę.
— Zdaje mi się — rzekła w końcu, teatralnie podnosząc głos i kieliszek — że pozostał nam

jeszcze jeden ukłon w stronę przeszłości. Moi drodzy, wznoszę toast: Dobranoc, panie Holmes,
gdziekolwiek pan jest!

[1]

Chart gończy niebios — metafora pościgu Boga za ludzką duszą z wiersza Francisa

Thomsona o tym samym tytule (wszystkie przypisy pochodzą od tłumacza).

[2]

Cytat z Endymiona Johna Keatsa.

[3]

Vilanella — francuski utwór wierszowany wywodzący się z włoskiej Pieśni ludowej.

[4]

Chodzi o postać z wierszyka z Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrolla.

[5]

Renard, (fr.) — lis.

[6]

Titelitury — złośliwy skrzat z baśni braci Grimm.

[7]

Parafernalia (z łac.) — rzeczy osobiste, akcesoria; dawniej: majątek osobisty mężatki.

[8]

Phineas Taylor Barnum — amerykański przedsiębiorca, założyciel największego

koncernu cyrkowego świata.

[9]

Fenianie — członkowie irlandzkiego ruchu niepodległościowego.

[10]

Cave (ang.) — jaskinia; dish — talerz.

[11]

Money (ang.) — pieniądze; butter — masło; worth — wartość.

[12]

Izebel — królowa izraelska z IX wieku p.n.e., w tradycji chrześcijańskiej symbol

grzechu i fałszywości.

[13]

Thomas Carlyle (1795— 1881) — wpływowy szkocki pisarz społeczny i filozof historii.