Jak robić piękne zdjęcia. Podstawy kompozycji

Niekiedy cała różnica między zdjęciem dobrym a beznadziejnym to zaledwie kilka centymetrów lub kilka stopni - o
tyle wystarczy przesunąć aparat, by poprawić kompozycję. Istnieje kilka prostych reguł, które pozwolą robić
fotografie jeśli nawet nie doskonałe, to przynajmniej poprawne.

DFV.pl/ Piotr Dębek

 

Portret obiektywem szerokokątnym: pomimo zastosowania krótkiej ogniskowej

(odpowiednik 27 milimetrów dla aparatów małoobrazkowych) postać nie jest zdeformowana, bo znajduje się blisko
centrum kadru. Natomiast w lewym dolnym rogu widać lekkie rozciągnięcie postumentu pomnika.Umiejętność
znalezienia, a właściwie wybrania z otaczającej rzeczywistości fragmentów, które staną się ciekawymi
kompozycjami, to sztuka. Wystarczy jednak trzymać się kilku reguł, by opanować tę umiejętność przynajmniej na
poziomie rzemieślniczym. Nie wymagają one drogiego sprzętu - w zupełności wystarczy dowolny aparat oraz
chwila czasu na rozejrzenie się dookoła i zastanowienie. Przeważnie wystarczy tylko przesunąć się nieco w bok,
podnieść aparat w górę lub opuścić go nieco, cofnąć się o kilka kroków, podejść bliżej lub tylko zmienić ogniskową.
Stosujmy poniżej podane zasady w praktyce, a nasze zdjęcia od razu zyskają.

Nie kadruj jak snajper

Najczęstszy błąd popełniany na zdjęciach z wakacji to umieszczanie osób w środku kadru. Niby ma być to zdjęcie
na tle interesującej budowli czy pięknej scenerii, ale w rzeczywistości fotografowana osoba zasłania temat i mamy
1365 ujęcie pod tytułem: "Józek przesłania pół świata". Jeśli już koniecznie chcemy pokazać, że Józek stał pod
katedrą Notre Dame czy był obecny w trakcie tego wspaniałego zachodu słońca, przesuńmy go tak, aby znalazł się
na ujęciu bliżej któregoś z rogów. Możemy zresztą przesunąć siebie lub nieco obrócić aparat, tak aby obiektyw
obejmował nieco inną część otoczenia. Każda z tych metod może być skuteczna, a który manewr okaże się

Strona 1 / 6

najlepszy, zależy od okoliczności.

Częściową winę za umieszczanie fotografowanych osób dokładnie w centrum kadru ponoszą producenci aparatów,
którzy w prostszych modelach zmuszają do korzystania z centralnego punktu pomiaru ostrości. Nic nie stoi jednak
na przeszkodzie, aby nawet w najtańszej cyfrówce uniknąć tego błędu, przekadrowując po ustawieniu ostrości. W
tym celu należy wcisnąć spust do połowy, celując w fotografowaną osobę. Po pojawieniu się potwierdzenia, że
autofokus zadziałał poprawnie, trzymamy w dalszym ciągu wciśnięty spust do połowy i przesuwamy nieco obiektyw
tak, aby umieścić postać poza centrum. Dopiero wówczas wciskamy spust migawki do końca, wykonując zdjęcie.

Unikaj symetrii

Kolejnym problemem początkujących jest umieszczanie linii horyzontu dokładnie w połowie kadru. Powoduje to, że
zdjęcie jest pozbawione wyrazu - nie wiadomo, czy środkiem ciężkości zdjęcia miało być niebo, czy też to, co
poniżej. Podobnym błędem jest umieszczanie na środku zdjęcia wysokiego samotnego drzewa, wieży zamkowej
czy innego kształtu, który podzieli kadr na połowy pionowe lub poziome.

Obniżenie horyzontu poprawiło kompozycję - nie ma wątpliwości, że dominującym

elementem jest tu barwne niebo.Zdjęcie z horyzontem w połowie kadru jest nijakie - nie wiadomo czy chodziło o
panoramę miasta, czy też o zachód słońca.

Trójpodział

Jeśli wiemy, gdzie NIE umieszczać na zdjęciu głównych motywów, to oczywiście chcemy też wiedzieć, gdzie
należy je mieć. Najlepszą lokalizacją dla nich są tzw. mocne punkty. Jeśli poprowadzimy po dwie linie dzielące kadr
w jednej trzeciej pionowo i poziomo, przetną się one w czterech miejscach, znajdujących się mniej więcej w
połowie odległości między środkiem kadru a jego rogami. Te cztery punkty to tzw. mocne punkty kadru.

Strona 2 / 6

Umieszczone tam obiekty ściągają wzrok i sprawiają, że kompozycja sprawia wrażenie spójnej i kompletnej. To
więc, co znajdzie się w mocnych punktach zdjęcia, nie powinno być w żadnej mierze przypadkowe - jeśli w trakcie
komponowania nie zwrócimy uwagi, że znalazł się tam kubeł, możemy się później spodziewać pytań typu: "To
zdjęcie to historia o śmietniku"?

 

Trójpodział: fontanna na pierwszym planie i w mocnym punkcie stanowi wyraziste otwarcie

kompozycji. Bryła pałacu zamyka pozostałe mocne punkty zdjęcia.

 

Uważaj na tło

Wielu niedzielnych pstrykaczy zwraca uwagę tylko na główny temat zdjęcia, całkowicie ignorując drugi plan. W
efekcie ludzie mają na głowie różne rzeczy: drzewa, latarnie, słupy wysokiego napięcia itp. Oczywiście nie mieli
niczego takiego w trakcie wykonywania zdjęcia, ale stali po prostu na ich tle, a dwuwymiarowa fotografia spłaszcza
perspektywę, co często prowadzi do takich niepożądanych efektów.

Kwestia drugiego planu to istotny problem nie tylko przy portretach. Cóż z tego, że uwieczniliśmy pięknego kwiatka,
skoro za nim widać plątaninę chaszczy. Nawet gdy drugi plan jest nieostry, to i tak kolorowe, biegnące w różnych
kierunkach linie sprawiają wrażenie bałaganu i odwracają uwagę od tematu zdjęcia.

Bez względu na tematykę, na zdjęciu powinniśmy mieć tylko te elementy, które chcemy tam mieć. Jeśli coś nam
się nie podoba, a jest za ciężkie, żeby przełożyć to w inne miejsce, zmieńmy perspektywę, przejdźmy w bok lub do
przodu, sprawdźmy, czy inna ogniskowa pomoże ustawić ciekawy kadr.

 

Strona 3 / 6

Każdemu ze słoni wyrasta z czoła solidny pień drzewa - zignorowanie drugiego planu

prowadzi do takich niepożądanych efektów.

 

Patrz, co obcinasz

Oprócz dodawania fotografowanym osobom różnych rzeczy na głowie, częstym problemem jest również sytuacja
odwrotna, czyli obcinanie tej głowy. Zwłaszcza na zdjęciach przedstawiających kilka osób zdarza się, że część z
nich traci głowę, a bywa, że i inne części ciała. Fotografujący wówczas skoncentrował się na pozycjonowaniu w
kadrze jednej postaci, nie zwracając uwagi, że z jednej strony zmieści mu się na zdjęciu jeszcze ręka z barkiem
kolejnej osoby, a z drugiej - pół głowy jeszcze innej.

Nie ma oczywiście nakazu umieszczania w kadrze całych postaci, ale ciąć należy ostrożnie i świadomie. Owszem,
są tu różne wzorce przeniesione z filmu, ale żaden z nich nie przewiduje prezentacji osób z nogami obciętymi w
kostkach. Jeśli nie podoba nam się plan pełny (czyli cała postać), reguły mówią, że ciąć można dopiero tuż pod
kolanami - nie niżej, ale zostawiając wówczas trochę miejsca nad głową (plan amerykański). Później mamy cięcie
na wysokości połowy uda (plan średni), talii (półzbliżenie), "do trzeciego guzika koszuli" (zbliżenie) i od końca
mostka lub nawet ciaśniej (duże zbliżenie). W tym ostatnim ujęciu dopuszczalne jest obcięcie górnej części głowy,
ale tę operację należy przeprowadzać rozważnie i przewidując konsekwencje, bo nie każdy będzie się prezentował
lepiej z niskim czołem.

Oprócz unikania dekapitacji ludzi powinniśmy się starać także nie redukować w połowie wież fotografowanych
zamków czy kościołów.

 

Uważaj na deformacje

Dwugłowy struś: niekiedy spłaszczenie na dwuwymiarowej fotografii obiektów, które

Strona 4 / 6

znajdowały się w pewnej odległości od siebie może dać ciekawy, humorystyczny efekt. Oby jednak takie ujęcia nie
pojawiały się w sposób niezamierzony! Nie każda ogniskowa równie dobrze nadaje się do każdego typu fotografii.
Zwłaszcza uwieczniając ludzi czy wręcz robiąc portrety, trzeba unikać najkrótszych ogniskowych, które mają
tendencję do rozciągania obiektów na brzegach kadrów, a w gorszych obiektywach dodatkowo tworzą beczkę.
Wykonywanie sesji zdjęciowej przyjaciółki przy wykorzystaniu ogniskowej odpowiadającej 28 milimetrów (dla
małego obrazka) grozi koniecznością tłumaczenia się dlaczego "ja zawsze na twoich zdjęciach wyglądam grubo".

Klasyczne ogniskowe portretowe mieszczą się w zakresie 80-135 milimetrów. Wówczas nie trzeba się obawiać ani
psikusów perspektywy, ani rażących wad obiektywu.

Unikanie najkrótszej ogniskowej przy portretach zbiorowych nie jest łatwe, ale trzeba przynajmniej spróbować
cofnąć się, by użyć dłuższej ogniskowej. A jeśli już naprawdę nie mamy innego wyjścia, to przynajmniej starajmy
się, by nikt nie znalazł się tuż przy samym brzegu kadru, gdzie zniekształcenia są najsilniejsze.

Wypełnij kadr

Właściwa kompozycja: zaczynamy od żelaznego krzyża umieszczonego w mocnym

punkcie, później kamienna barierka prowadzi wzrok w stronę pomnika, a pozioma linia horyzontu domyka kadr. No
dobrze, trzymając się podanych wyżej zasad przesuwamy fotografowaną osobę poza centrum kadru, później
odsuwamy ją od linii dzielących scenę na poziome i pionowe połowy i mamy teraz postać bliżej jednego z rogów.
Czy pozostała część zdjęcia ma być pusta? Skądże znowu - zapełniamy ją, trzymając się pozostałych reguł:
umieszczamy horyzont powyżej lub poniżej środka kadru i wypełniamy mocne punkty, np. umieszczając w nich
budowlę, na tle której chcieliśmy sfotografować początkowo osobę.

Po umieszczeniu głównego tematu zdjęcia w mocnym punkcie możemy zresztą pozostawić resztę kadru pustą,
jeśli... będzie to interesująca pustka, np. regularna tekstura łąki, łagodne linie śnieżnych zasp itp. Rozmieszczenie
głównych elementów budujących kompozycję w mocnych punktach nie gwarantuje, że zdjęcie będzie udane, ale
przynajmniej nie będzie raziło dysharmonią.

 

Strona 5 / 6

Łam zasady... gdy wiesz, dlaczego

Żadna z podanych powyżej reguł nie jest święta. Można złamać każdą z nich i mimo to wykonać udane zdjęcie.
Wszystko zależy od naszego pomysłu na kompozycję - musimy wiedzieć, dlaczego postępujemy wbrew zasadom i
jakiego efektu oczekujemy. Przykładem niech będzie zasada unikania symetrii - możemy jednak ją zignorować,
gdy właśnie zależy nam na podkreśleniu podobieństwa górnej i dolnej, czy też lewej i prawej połowy zdjęcia. Ten
trik bywa często stosowany przy ujęciach pokazujących odbicie w wodzie - gramy wówczas złudzeniem,
zmuszającym do skupienia się i zastanowienia, która połowa fotografii jest prawdziwa, a która to obraz lustrzany.

 

 

Fotografujesz przyrodę? Masz w swoich zbiorach zdjęcia, które Twoim zdaniem zasługują na to, żeby pokazać je
innym? Podziel się nimi z nami!

Strona 6 / 6