PROFILAKTYKA

I WCZESNE ROZPOZNANIE

ZABURZEŃ ODZYWIANIA

WŚRÓD MLODZIEŻY

Małgorzata Wąsik-Sibrecht

Poznań 2005

Symptomatologia

KLINICZNE SYMPTOMY ANOREXIA NERVOSA:

Somatyczne:

♦ Wychudzenie - postępujący zanik tkanek ciała

♦ Sucha, łuszcząca się skóra - „brudna karnacja"

♦ Zasinienie dłoni i stóp

♦ Obrzęki dłoni, stóp i twarzy

♦ Owłosienie typu lanugo I płodowe /

♦ Kruche, łamliwe włosy na głowie

♦ Wypadanie włosów w dole pachowym i na wzgórku łonowym

♦ Zwolnienie akcji serca - zastoinowa niewydolność krążenia

♦ Niedokrwistość

♦ Obniżone ciśnienie krwi

♦ Zwolnienie oddechów

♦ Zanik miesiączkowania

♦ Nietolerancja chłodu - paniczny lęk przed zimnem

♦ Wzdęcia

♦ Zaparcia

♦ Zrzeszotnienie kości / osteoporoza /

Psychiczne:

♦ Spowolnienie psychoruchowe

♦ Potrzeba izolacji

♦ Nadwrażliwość na bodźce

♦ Powrót do dziecięcych zachowań / wtórny infantylizm /

Kryteria diagnostyczne anorexia nervosa wg DSMIW1994/

♦ Ciężar ciała poniżej granicy wagi minimalnej dla wieku i wzrostu lub poniżej 85% wagi oczekiwanej wagi

lub brak należnego przyrostu w okresie wzrastania 85% poniżej ciężaru wagi należnej

♦ Paniczny lęk przed przyborem masy ciała

♦ Zaburzenie postrzegania ciężaru i kształtu ciała

♦ Pierwotny brak miesiączki lub wtórny brak miesiączki / brak trzech kolejnych cykli miesiączkowych 7

KLINICZNE SYMPTOMY BULIMIA NERVOSA:

Somatyczne:

♦ Wysuszona skóra, obrzęk tkanki podskórnej

♦ Obrzęki miejscowe lub uogólnione

♦ Zapalne obrzęki ślinianek przyusznych

♦ Uszkodzenie śluzówki przełyku i żołądka

♦ Nadżerki tylnej ściany gardła

♦ Choroby dziąseł

♦ Ubytki szkliwa zębów

♦ Owrzodzenie grzbietowej powierzchni dłoni

♦ Rozdęcie brzucha

♦ Porażenna niedrożność jelit

♦ Duszności

♦ Zaburzenia rytmu serca

♦ Postępująca niewydolność krążenia

♦ Uszkodzenie organiczne ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego

♦ Nasilone pragnienie

♦ Zwiększone wydalanie moczu

♦ Napady drgawek i skurczów mięśniowych

Psychiczne:

♦ Depresje i naprzemienne okresy euforii

♦ Spowolnieni psychoruchowe

♦ Deficyt odporności emocjonalnej

♦ Deficyt kontroli impulsów

♦ Kleptomania

♦ Nałogi wielopostaciowe / alkoholizm, narkomania, seksoholizm, pracoholizm /

Kryteria diagnostyczne bulimia nervosa wg DSMIV/1994/

♦ powtarzające się epizody gwałtownego objadania

♦ zabiegi kompensacyjne: wymioty, przeczyszczanie, poszczenie, treningi siłowe

♦ objadanie i zabiegi kompensacyjne 2 razy w tygodniu przez 3 miesiące

♦ samoocena wyznaczona przez kształt i wagę ciała

♦ w/w zaburzenia nie występują w przebiegu anorexia ner/osa

Jakie są objawy rozwijającego się zaburzenia odżywiania się?

Każde z poniższych stwierdzeń może być wskazaniem, że u dziewczyny rozwija się

anoreksja, bulimia lub inne zaburzenie odżywiania się. Dzieje się tak wówczas, gdy:

1. Jest ona zaabsorbowana wagą, jedzeniem, dietami odchudzającymi i kaloriami.

2. Jej waga spada do nienormalnie niskiego poziomu.

3. Je dużo, ale nigdy nie przybywa na wadze.

4. Próbuje różnie usprawiedliwiać niejedzenie. !

5. Dzieli jedzenie i zachowania na jednoznacznie „dobre" i „złe" kategorie.

6. Przeważnie idzie do łazienki zaraz po posiłku i przebywa Lani przez d ł u ż szy czas (na

ogól więcej niż dziesięć minut).

7. Miewa przekrwione oczy.

8. Często skarży się, że jest gruba.

9. Ze spiżarni lub lodówki tajemniczo znikają duże ilości jedzenia.

10. Nosi luźne ubrania, ukrywające sylwetkę.

11. Bywa w złym humorze lub rozdrażniona bez powodu.

12. Często złości się lub jest smutna bez wyraźnej przyczyny

13. Odmawia jedzenia pewnych pokarmów i tłumaczy to w nierozsądny lub nielogiczny

sposób

14. Głodzi się regularnie.

15. Doskwiera jej chroniczne zmęczenie lub brak energii.

16. Ma powiększone ślinianki.

17. Na grzbietach dłoni widać otarcia naskórka z powodu dotykania nimi do przednich

zębów w trakcie prowokowania wymiotów.

18. Często jest jej zimno.

19. Źle sypia i wstaje z łóżka w nocy.

20. Wydaje się, że nikt nigdy nie widział jej jedzącej.

21. Zażywa środki przeczyszczające lub często robi sobie lewatywy.

22. Są pewne oznaki tego, że wymiotuje, nawet wtedy kiedy nie jest chora.

23. Chętnie przyrządza potrawy dla innych osób, ale sama odmawia jedzenia.

24. Badanie stomatologiczne potwierdza, że szkliwo na zębach jest zniszczone i pojawia się

coraz więcej ubytków.

25. Spożywa dużo niskokalorycznego jedzenia, chętnie sięga po napoje i gumę do żucia

bez cukru, kawę, musztardę, ostre przyprawy.

26. Wydaje się, że jedzeniem nagradza samą siebie.

27. Obsesyjnie liczy kalorie.

28. Wypadają jej włosy lub stają się suche i łamliwe.

29. Broni się przed przytyciem.

30. Wydaje pieniądze, ale nie wiadomo na co.

31. Wpada w panikę, jeśli nie może się zważyć.

32. Wykonuje wyczerpujące, intensywne ćwiczenia, żeby spalić spożyte kalorie.

33. Raz drastycznie ogranicza jedzenie, to znów znacznie zwiększa jego ilość.

34.

Jej masa ciała gwałtownie się zmienia; występują wahania od czterech do pięciu

kilogramów, niekiedy więcej, w górę lub w dół.

35. Cykl menstruacyjny jest nieregularny, bez żadnych określonych powodów.

36. Zwraca nadmierną uwagę na swój wygląd, od którego zależy jej samoocena.

37. Jest blada i skarży się na zawroty głowy.

SPRAWDŹ, CZY TWOJA CÓRKA…

* mało i niechętnie je, regularnie opuszcza obiady czy kolacje. T N

* najchętniej je w samotności. T N

* jest nadpobudliwa. T N

* dużo ćwiczy, biega, forsuje swój organizm. T N

* gotuje dla domowników wymyślne potrawy, a sama nic nie je lub je bardzo mało. T N

* wyraźnie chudnie. T N

* przestaje miesiączkować lub ma bardzo nieregularne miesiączki (wydłuża się przerwa między

kolejnymi menstruacjami). T N

* często rozmawia o kaloriach, zawartości tłuszczu w jedzeniu. T N

* używa środków przeczyszczających, zamyka się w toalecie, znika po posiłkach w toalecie

i wymiotuje. T N

* wypadają jej włosy. T N

* jest jej stale zimno. T N

* ma lodowate ręce. T N

* ubiera się na cebulę. T N

* jest osłabiona. T N

* ma kłopoty z koncentracją. T N

Obliczanie wskaźnika wagowo-wzrostowego

1. Wyraź swoją wagę w kilogramach.

2. Wyraź swój wzrost w metrach. Następnie podnieś do kwadratu przez pomnożenie przez

siebie.

3. Podziel pkt. 1 (tj. wagę w kilogramach) przez pkt. 2 (tj. wzrost w metrach podniesiony do

kwadratu). To jest twój Body Mass In-dex(BMI).

Przykład: Jaki jest BMI dla kobiety o wzroście 160 cm ważącej 54,5 kg°

1. Waga 54,5 kg

2. Wzrost 160 cm, czyli 1,6 m; 1,6 x 1,6 = 2,56

3.54,5:2,56 = 21,3

Dla mężczyzn: BMI między 22 a 24 jest pożądany; powyżej 28,5 oznacza nadwagę; powyżej

33 oznacza otyłość.

Dla kobiet: BMI między 21 a 23 jest wskazany; powyżej 27,5 oznacza nadwagę; powyżej 31,5

oznacza otyłość.

Co zagraża utrzymaniu prawidłowej wagi ciała?

Każdy z poniższych czynników może przyczynić się do zwiększenia prawdopodobieństwa

otyłości.

4

• Czynniki

dziedziczne

• Płeć żeńska

• Przekarmianie w dzieciństwie, w okresie dojrzewania czy w ciąży

• Długotrwałe przejadanie się

• Używanie jedzenia jako nagrody lub dla zmniejszenia stresu czy smutku

• Odchudzanie

się.

Jak rozpoznać, że ćwiczenia stają się zbyt intensywne?

(na podstawie: „A jeśli to ... zaburzenia odżywiania". J.W.Barnhill, N.Taylor)

Osoba nadmiernie ćwicząca przejawia większość, jeśli nie wszystkie z niżej wymienionych

zachowań:

1. Ćwiczy częściej i bardziej inetnsywnie niż jest to konieczne dla zachowania dobrego zdrowia i

zgrabnej sylwetki.

2. Charakteryzuje siebie w kategoriach wyglądu.

3. Nigdy nie jest zadowolona ze swojego wyglądu.

4. Coraz

więcej czasu poświęca na ćwiczenia, kosztem zajęć szkolnych, pracy, spotkań

towarzyskich.

5. Ma

obsesję na punkcie wagi i stosowania diety.

Chociaż nadmiernie ćwicząca kobieta będzie twierdzić, że musi schudnąć, by wyglądać na

wysportowaną, jej rzeczywiste problemy dotyczą kontroli, poczucia siły i samooceny.

Copyright: Małgorzata Wąsik-Sibrecht, mgr psychologu, "Punkt konsultacyjny dla chorych na

zaburzenia odżywiania się i ich rodzin ", tel. [phone]. os. Jagiellońskie 25/17, 61-231

Poznań, Polska.