1

Prof. dr hab. Stanisław Ignatowicz
SGGW, Katedra Entomologii Stosowanej
Warszawa

ABC

SZKODNIKI DRZEW I KRZEWÓW OWOCOWYCH

Poradnik

Drzewa i krzewy owocowe w ogródku przydomowym i na działce są zasiedlane przez

szkodliwe roztocze i owady, które żerując na roślinach wyjadają pędy, liście, pąki kwiatowe,
kwiaty i owoce. Plony z uszkodzonych drzewek i krzewów są zwykle bardzo niskie, dlatego
szkodniki należy zwalczać.

Szkody powodowane przez owady i roztocze żerujące na drzewkach i krzewach

owocowych możemy zmniejszyć stosując opryskiwanie preparatami ABC przeciwko owadom
na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom występującym na
drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC.

Preparaty z serii ABC możemy stosować nawet wtedy, gdy na roślinach są już dojrzałe

owoce. Okres ich karencji (tj. okres od ostatniego zabiegu do zbioru) jest bardzo krótki. Po 24
godzinach po zabiegu preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach
owocowych AL można owoce zbierać i po dokładnym umyciu zjadać lub przeznaczać je na
przetwory domowe. Okres karencji preparatu ABC - przeciwko szkodnikom występującym na
drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC wynosi tylko 7 dni.

ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL jest preparatem

gotowym do użycia; ciecz robocza jest umieszczona w ręcznym opryskiwaczu. Przed
opryskiwaniem roślin zaatakowanych przez roztocze i owady należy wstrząsnąć zawartością
pojemnika.

ABC - przeciwko szkodnikom występującym na drzewach i krzewach owocowych -

koncentrat EC jest preparatem do sporządzania cieczy roboczej. Opakowanie zawiera 100 ml
koncentratu, który wystarcza do przygotowania 20 litrów cieczy roboczej. Zalecane stężenie
preparatu uzyskujemy po rozcieńczeniu 25 ml preparatu w 5 litrów wody. Otrzymaną cieczą
roboczą należy dokładnie opryskać rośliny zaatakowane przez przędziorki, mszyce, gąsienice,
chrząszcze i ich larwy. Należy zawsze pamiętać, aby starannie opryskać dolną stronę liści.

Prz

ędziorek owocowiec

Na li

ściach pojawiają się liczne, drobne białawe plamki, które stopniowo brunatnieją. Z

czasem brunatne li

ście zasychają i przedwcześnie opadają z drzew

.

Przędziorek owocowiec, poważny szkodnik drzew owocowych, a najczęściej jabłoni i

ś

liw, bywa czasem nazywany „czerwonym pajączkiem”, gdyż jest drobnym, ceglanoczerwono

lub czerwono zabarwionym roztoczem. Jaja, nimfy i dorosłe przędziorka owocowca oglądane
nieuzbrojonym okiem wyglądają jak drobne czerwone kropki rozmieszczone na pędach,
gałązkach, liściach i owocach. Samice i samce mają długość ciała mniejszą niż pół milimetra.
Gdy obserwujemy je na liściu za pomocą szkła powiększającego, wówczas możemy

2

zauważyć, że ich ciało jest pokryte delikatnymi szczecinkami, osadzonymi prawie pionowo na
jaśniejszych wzgórkach.

Późnym latem i jesienią, samice przystępują do składania jaskrawoczerwonych jaj

zimowych, które bardzo różnią się od jaj letnich. Są kształtu cebulkowatego, nieco
spłaszczone na wierzchołku, i co najważniejsze, są zaopatrzone w woskowy wyrostek (stylik),
który pełni ważną rolę. Po złożeniu jaja na podłoże samica dba, aby jajo zostało dobrze do
niego przymocowane i nie spadło. W tym celu przyczepia do stylika i podłoża 3-4 jedwabne
nitki, które zabezpieczają jajo przed zwianiem z gałązki lub liścia.

Jaja zimowe są umieszczane na mniejszych gałęziach i pędach, w pobliżu pączków, na

liściach, a nawet na owocach. Drzewo nie jest równomiernie obłożone zimowymi jajami. Jaja
są liczniejsze na stronie południowej drzewa. Niekiedy jest tak dużo jaj na pędach, liściach i
owocach, że te części rośliny uzyskują karminowe zabarwienie. Jaja zimowe są bardzo
odporne na niskie temperatury i nawet muszą być przemrożone przez kilka dni, aby w
przyszłości z nich mogły wylęgnąć się larwy. Tylko wyjątkowo silne mrozy niszczą jaja
przędziorka owocowca. Giną one w temperaturze niższej niż -37

o

C!

W czasie wylęgu jajo pęka i w ciągu kilku minut wychodzi z niego larwa. Wylęg larw

wiosną rozpoczyna się około połowy kwietnia, zanim zakwitną śliwy. Gdy przekwitną śliwy,
wówczas ze wszystkich jaj wyszły już larwy. Po łagodnych zimach wylęg jaj może nastąpić
nieco wcześniej. Larwy po opuszczeniu jaj zimowych mają zabarwienie jasnożółte lub
zielonkawe. Przechodzą na młode liście i żerują. Z nich powstają nimfy, które po kilku dniach
linieją w osobniki dorosłe. W okresie wegetacji możliwych jest 5-7 pokoleń przędziorka na
ś

liwach, jabłoniach i innych drzewach.

Larwy, nimfy i dorosłe osobniki przędziorka owocowca wysysają soki z komórek liści

drzew. Na liściach pojawiają się liczne, drobne białawe plamki, które stopniowo brunatnieją.
Z czasem brunatne liście zasychają i przedwcześnie opadają z drzew. W wyniku
intensywnego żerowania roztoczy zmniejsza się też liczba pąków kwiatowych, a później
zawiązków owoców. Na drzewach silnie opanowanych przez przędziorka powstają drobne i
kwaśne owoce. Przyrosty pni są mniejsze, a drzewka są bardziej podatne na atak innych
szkodników i na przemarzanie zimą. Późne odmiany jabłoni są atakowane przez przędziorka
owocowca silniej niż jabłonie owocujące wcześniej.

Zabieg zwalczania

przędziorków preparatami z serii ABC należy wykonać wczesną

wiosną, gdy z jaj zimowych wylęgają się larwy przędziorka owocowca. Później zabiegi
powtarzamy, gdy na liściach stwierdzimy kolonie szkodnika. Pędy i młode liście należy
dokładnie opryskać preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych
AL lub ABC - przeciwko szkodnikom występującym na drzewach i krzewach owocowych -
koncentrat EC.

Mszyce

Li

ście w górnej części pędów drzewek i krzewów owocowych są zwinięte, a pędy często

skrócone. Na p

ędach i na dolnej stronie liści, wzdłuż nerwu głównego, występują kolonie

zielonych mszyc.

Mszyce są bardzo pospolitymi owadami i mogą zasiedlić niemal każde drzewko i krzew

owocowy w ogrodzie. W ciągu jednego sezonu mszyce rozwijają około 10 pokoleń. Każda z
samic rodzi po 70 larw. Ich niezwykła płodność sprawia, że tworzą duże kolonie, najpierw na
młodych i soczystych pędach wierzchołkowych roślin, na pąkach i kwiatach, potem na całej
roślinie.

3

Mszyce muszą spożywać białka, których sok roślin zawiera bardzo mało. Ssą więc z

roślin duże ilości soku, który filtrują w przewodzie pokarmowym w celu zagęszczenia białka.
Nadmiar cukrów wydalają z odchodami na liście i pędy roślin, na których żerują. Rośliny są
wtedy pokrywane słodkimi kropelkami odchodów, które są nazywane spadzią lub „rosą
miodową”. Stanowi ona doskonałą pożywkę dla wielu grzybów spadziowych (sadzaków),
które rozrastając się pokrywają czarną warstwą liście ozdobnych drzew i krzewów, np. lip i
róż. Rosa miodowa i porastające je grzyby zatykają szparki komórkowe i obniżają fotosyntezę
rośliny.

Mszyce tworzą duże kolonie, najpierw na wierzchołkach drzewek i krzewów, a później

pokrywają całe rośliny. Mszyce pobierając pokarm wprowadzają do rośliny ślinę, która
powoduje, że pędy drzewek skręcają się i zaginają się, a liście żółkną, marszczą się,
kędzierzawią się i zwijają się. Zniekształcone młode pędy więdną i zasychają. Wzrost silnie
zaatakowanych drzewek ulega zahamowaniu i powstają skrócone łodygi o rozetkowatym
skupieniu drobnych liści. Uskrzydlone mszyce, które żerowały na roślinach chorych, roznoszą
choroby wirusowe na znaczne odległości i zarażają inne rośliny.

Zabieg zwalczania

mszyc preparatami z serii ABC należy wykonać wtedy, gdy na

młodych drzewkach (do piątego roku życia) stwierdzimy pojedyncze mszyce i pierwsze ich
kolonie, a więc już wiosną, zanim zjawią się roztocze i owady pożyteczne, które zjadają
szkodniki. Pędy należy dokładnie opryskać przed kwitnieniem preparatem ABC przeciwko
owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom
występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC. Zabieg zniszczy też
gąsienice zwójkówek i innych szkodliwych motyli.

Kwieciak jabłkowiec

W okresie kwitni

ęcia i przekwitania jabłoni część kwiatów ma nadal skupione, ale

zaschni

ęte brązowe płatki. Wewnątrz zniszczonego kwiatu znajduje się larwa,

poczwarka lub ju

ż owad dorosły kwieciaka jabłkowca.

Kwieciak jabłkowiec jest czarnobrązowym chrząszczem z białym znaczkiem w

kształcie litery ‘v’ na grzbiecie. Zimują chrząszcze w korze pnia, a także pod opadłymi liśćmi,
w krzewach i żywopłotach. Wiosną, w okresie nabrzmiewania pąków jabłoni, wychodzą z
kryjówek i, aby się posilić, wygryzają w pąkach dziury. W okresie pękania pąków samice
składają jaja pojedynczo do wnętrza pąków kwiatowych. Każda samic składa od 20 do 100
jaj. Wylęgłe larwy niszczą pylniki i słupek, po czym podgryzają płatki. Kwiaty zasychają i
opadają. W pierwszych dniach czerwca pojawiają się osobniki dorosłe, które przez
przynajmniej trzy tygodnie żywią się liśćmi. Żer ten nie ma znaczenia dla jabłonki i dla
naszych plonów. Po odżywieniu się udają się do kryjówek letnich, w których przebywają do
końca sierpnia. Jeszcze je można spotkać we wrześniu, gdy poszukują dogodnych kryjówek
do zimowania.

Zabieg zwalczania

kwieciaka jabłkowca preparatami z serii ABC można wykonać

dwukrotnie: tuż przed pękaniem i podczas pękania pąków, czyli wtedy, gdy samice żerują i
składają jaja w pąki. Pędy z pąkami należy dokładnie opryskać preparatem ABC przeciwko
owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom
występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC.

Kwieciak gruszowy

4

W okresie wiosennym p

ąki kwiatowe i liściowe grusz nie rozwijają się. Gdy pąk

przetniemy wzdłu

ż, wewnątrz możemy znaleźć larwę lub poczwarkę kwieciaka

gruszowca. Pó

źniej, w dolnej części zaschniętych pączków widać okrągły otwór, przez

który dorosły kwieciak wyszedł na zewn

ątrz.

Dorosłe chrząszcze kwieciaka gruszowego opuszczają zaschnięte pąki pod koniec maja.

Przez krótki czas żerują na liściach, szkieletując je, uszkadzają młode pędy, a także zawiązki
owoców. W końcu czerwca kryją się w szczelinach i spękaniach kory i w ten sposób spędzają
okres gorącego lata. W końcu sierpnia lub na początku września wychodzą z letnich kryjówek
i żerują na już zawiązanych pączkach liściowych, po czym przystępują do składania jaj.
Samica wciska pojedynczo jaja w wygryziony w pąku kwiatowym kanalik. Jaja są składane aż
do ostatnich dni listopada i zimują w pąkach. Wiosną wylęgają się larwy, które wyjadają
wnętrza pąków. Rozwój larw trwa około dwóch miesięcy.

Kwieciak gruszowy może być bardzo szkodliwy, jeśli licznie występuje w ogródku. W

czasie rozwoju larwa zmienia pąki i może zniszczyć od 4 do 11 pąków kwiatowych. Oprócz
tego, larwy mogą wgryzać się do wnętrza krótkopędu, co hamuje zawiązywanie się na nim
pąków kwiatowych w następnych latach.

Zabieg zwalczania

kwieciaka gruszowca preparatami z serii ABC należy wykonać na

początku czerwca, gdy chrząszcze rozpoczynają żerowanie na liściach, młodych pędach i na
zawiązkach owoców. Te części drzewka, na których występują kwieciaki, należy dokładnie
opryskać preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub
ABC - przeciwko szkodnikom występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat
EC.

Owocówka jabłkóweczka

Na zawi

ązkach owoców można zauważyć otwory, od których prowadzi chodnik do

gniazda nasiennego. Przez otwór wydostaj

ą się odchody wypełniające chodnik.

Wewn

ątrz porażonych zawiązków występują różowe gąsienice. Zaatakowane zawiązki i

owoce opadaj

ą wcześniej z drzew.

Gąsienice owocówki jabłkóweczki zimują w zbitych, szarych oprzędach w szparach i

szczelinach kory. W maju przepoczwarczają się, a motyle wylatują z poczwarek pod koniec
maja. W pierwszych dniach czerwca samice składają pojedynczo jaja na liściach przy
zawiązkach owoców i na zawiązki. Samica składa od 60 do 100 jaj. Gąsienice wgryzają się do
zielonych owoców i je wyżerają. Takie owoce przedwcześnie opadają. Po zakończeniu
trwającego kilka tygodni rozwoju, gąsienice opuszczają zniszczony zawiązek owocu,
przechodzą na pień, gdzie w wysłanej przędzą kolebce część gąsienic przepoczwarcza się,
dając drugie pokolenie szkodnika. Z tych poczwarek wylatują motyle, których gąsienice
(drugiego pokolenia) powodują „robaczywienie” dojrzałych jabłek.

Zabieg zwalczania

owocówki jabłkóweczki preparatami z serii ABC należy wykonać

dwukrotnie. Gąsienice pierwszego pokolenia należy niszczyć w okresie wzrostu zawiązków
owoców do ich czerwcowego opadania, gdy przez osłonki jaj jest widoczna „czarna główka”
małej gąsienicy. Gąsienice drugiego pokolenia są zwalczane po czerwcowym opadaniu
zawiązków, gdy też przez osłonki jajowe jest widoczna „czarna główka” małej gąsienicy.
Zawiązki owoców i owoce oraz liście przy nich należy dokładnie opryskać preparatem ABC
przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom
występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC.

5

Owocówka

śliwkóweczka

Pora

żone zawiązki owoców śliwy przestają rosnąć, ale szybciej niż inne przyjmują

zabarwienie fioletowe. Na zawi

ązkach owoców można wtedy zauważyć otwór, od

którego prowadzi chodnik do gniazda nasiennego. Przez otwór wycieka na zewn

ątrz

„guma”. Uszkodzone zawi

ązki przedwcześnie opadają. Wewnątrz opadłych zawiązków,

a pó

źniej owoców znajdują się gąsienice.

Motyle owocówki śliwkóweczki latają w czerwcu i wtedy składają jaja na najlepiej

wyrośniętych zawiązkach. Z jaj wylęgają się gąsienice i wgryzają się w owoce. Ich rozwój
trwa około trzech tygodni, a gąsienice niszczą kolejno 2-3 zawiązki. Dorosła gąsienica
opuszcza owoc i oprzędza się w glebie lub w szczelinie kory. Połowa tych gąsienic pozostaje
w oprzędzie (zimuje) do następnego roku, a połowa przepoczwarcza się latem, dając początek
pokoleniu uszkadzającemu dojrzewające śliwki.

Motyle drugiego pokolenia latają od końca lipca do września. Najwięcej jaj składają w

pierwszych dniach sierpnia. Z tych jaj wychodzą gąsienice, które drążą dojrzewające owoce i
wypełniają je czarnymi odchodami.

Zabieg zwalczania

owocówki śliwkóweczki preparatami z serii ABC należy wykonać

przynajmniej dwukrotnie. Gąsienice pierwszego pokolenia należy niszczyć w końcu maja lub
na początku czerwca, gdy przez osłonki jajowe jest widoczna „czarna główka” małej
gąsienicy. Zabieg należy powtórzyć po 14 dniach, gdyż składanie jaj przez samice owocówki
trwa długo. Gąsienice drugiego pokolenia są zwalczane w końcu lipca lub na początku
sierpnia, gdy też przez osłonki jajowe jest widoczna „czarna główka” małej gąsienicy.
Zawiązki owoców, a później owoce należy dokładnie opryskać preparatem ABC przeciwko
owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom
występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC.

Namiotnik jabłoniowy

Ko

ńce pędów z liśćmi drzewek, a nawet całe gałęzie, są otoczone gęstym oprzędem, w

którym poruszaj

ą się liczne gąsienice namiotnika jabłoniowego.

Motyle namiotnika jabłoniowego mają śnieżnobiałe skrzydła z czarnymi kropkami. Gdy

motyl odpoczywa, skrzydła są ułożone wzdłuż ciała. Motyle latają w lipcu i sierpniu. Samice
składają jaja w złożach po kilkanaście sztuk. Jesienią wylęgają się gąsienice i zimują pod
tarczkami z osłonek jajowych. Wiosną (zielony pąk kwiatowy) wychodzą spod tarczek i
początkowo wgryzają się w liście przy ich nasadzie. „Miny” wypełniają czarnymi odchodami.
Po kilku tygodniach żerowania w liściach przystępują do budowy pierwszych oprzędów, które
najpierw obejmują pojedyncze liście, a potem krótkopędy, a nawet całe gałęzie. W końcu
gąsienice budują wrzecionowate kokony w oprzędzie, ułożone jeden przy drugim, i w nich
przepoczwarczają się w drugiej połowie czerwca. Motyle nowego pokolenia opuszczają
oprzędy w lipcu.

Szkodliwe są gąsienice namiotnika jabłoniowego, które otaczają gęstym oprzędem

końce pędów z liśćmi. W oprzędach żerują liczne gąsienice. Gąsienice szkieletują liście, tj.
zjadają górną skórkę i miękisz, a nie naruszają skórki dolnej. Mogą też zjeść całe liście i
nawet uszkodzić zawiązki owoców, które więdną i opadają. Żer ich bywa często bardzo
skuteczny; obgryzają pędy do gołożeru.

6

Zabieg zwalczania

namiotnika jabłoniowego preparatami z serii ABC należy wykonać

na początku różowego pąka jabłoni, czyli wtedy, gdy małe gąsieniczki opuściły tarczki jajowe
i rozpoczęły wędrówkę w poszukiwaniu młodych listków. Pędy i młode listki należy
dokładnie opryskać preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych
AL lub ABC - przeciwko szkodnikom występującym na drzewach i krzewach owocowych -
koncentrat EC.

Zwójkówki li

ściowe

Młode li

ście z powygryzanymi drobnymi otworami. Uszkodzone pąki kwiatowe w

podobny sposób jak przez kwieciaka jabłkowca. Pó

źniej - podłużne liście zwinięte są w

„cygaro” i oplecione. Na powierzchni owoców płytkie, ale szerokie jamy, które z czasem
korkowaciej

ą. To wszystko powodują gąsienice zwójki różóweczki.

Zwójkówki są małymi motylami. Wiosną, po rozwinięciu się pąków, larwy zwójkówek

oplatają przędzą zawiązki liści i owoców. Liście w oprzędzie są zwykle zwinięte, a młode
owoce nadgryzione.

U zwójki ró

żoweczki zimują jaja w szczelinach kory. Gąsienice wylęgają się w okresie,

gdy jabłonie są w fazie różowego pąka. Ich żerowanie i rozwój trwa do połowy czerwca.
Początkowo żerują w zwiniętych przez siebie rurkowato młodych liściach, a następnie w
luźno oplecionych przędzą rozetach liściowych lub kwiatowych. Wyjadają też pąki kwiatowe
i niszczą kwiaty. Często uszkadzają zawiązki owoców, wygryzając w nich nieregularne
otwory. Rany te pokrywają się z czasem korkiem. Przepoczwarczają się w zwiniętych liściach
pod koniec czerwca lub na początku lipca. Motyle latają do końca lipca i w tym czasie
składają do 250 jaj w 3-4 złożach, które zimują.

U zwójki bukoweczki zimują młode gąsienice, które wiosną żerują w luźno

splecionych przędzą liściach jabłoni, śliwy, porzeczki lub maliny.

Gąsienice wydłubki oczateczki są najpospolitszymi szkodnikami w sadach. Od

wczesnej wiosny gąsienice żerują w rozetach liściowych lub kwiatowych ściśle oplecionych
przędzą, co prowadzi do całkowitego ich zniszczenia. Latem gąsienice żerują na dolnej
stronie liści, szkieletując je. Uszkadzają też owoce, wyjadając niewielkie otwory na ich
powierzchni.

Zabieg zwalczania

gąsienic zwójkowatych preparatami z serii ABC należy wykonać w

następujących terminach: (a) przed kwitnieniem, w okresie zielonego lub na początku
różowego pąka; (b) w okresie wzrostu zawiązków do ich czerwcowego opadania; (c) w
okresie wzrostu owoców po czerwcowym opadaniu zawiązków (w lipcu). Późne odmiany
można dodatkowo opryskiwać w II połowie sierpnia i we wrześniu. Drzewka, na których
stwierdzono występowanie gąsienic zwójkówek, należy dokładnie opryskać preparatem ABC
przeciwko owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom
występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC.

Inne g

ąsienice zjadające liście

Całe blaszki li

ściowe zjedzone. Pozostają tylko grube nerwy i ogonki. Na pędach liczne

du

że, zwykle barwne gąsienice, które są bardzo żarłoczne. Drzewa mogą być całkowicie

pozbawione li

ści i zazieleniają się powtórnie w lipcu lub później.

7

Brudnica nieparka jest jednym z największych motyli występujących na drzewach i

krzewach owocowych. Skrzydła samicy są brudnobiałe (stąd nazwa - brudnica), a samca
oliwkowobrązowe. Samice mają duży, pękaty odwłok, pokryty gęsto włoskami. Samce są
mniejsze od samic i smukłe (stąd nazwa - nieparka).

Samica składa jaja w złożach i okrywa je włoskami z odwłoka. W okresie zimy i

wczesnej wiosny złoża jajowe możemy znaleźć na pniach drzew i u podstawy konarów jako
zółtobrunatne, owalne „poduszeczki”. Po wylęgu gąsienice brudnicy nieparki są czarne,
bardzo lekkie i pokryte gęsto długimi włoskami. Przenoszone są z wiatrem na znaczne
odległości. Gąsienice zjadają najpierw pąki liściowe i kwiatowe, a potem całe liście,
pozostawiając jedynie ogonki oraz grubsze nerwy. Gdy licznie wystąpią w koronie drzewka,
mogą spowodować gołożery. Dorosłe gąsienice osiągają długość do 7 cm i są ładnie
ubarwione.

Podobnie szkodzą gąsienice znamionówki tarniówki, które łatwo odróżnić od larw

innych motyli. Gąsienice znamionówki mają na grzbiecie cztery pędzelki żółtych włosków
oraz czarne „wąsy” w przedniej i tylnej części ciała. Gąsienice znamionówki tarniówki
zjadają blaszki liściowe drzew owocowych, a nawet pąki kwiatowe i kwiaty roślin ozdobnych
(róż).

Groźne jest żerowanie gąsienic kuprówki rudnicy wczesną wiosną, kiedy niszczą

rozwijające się pąki. Później mogą całkowicie pozbawić drzewek liści, a silnie zaatakowane
drzewka zazieleniają się po raz drugi w lipcu. Białe samice z odwłokiem zakończonym
pęczkiem rudych włosów składają jaja na spodniej stronie liści jabłoni i innych drzew
owocowych. W sierpniu wylęgają się gąsienice i krótko żerują zjadając liście. Następnie
oplatają przędzą kilkanaście liści, budując w ten sposób gniazdo zimowe, w którym zimują.
W jednym gnieździe kryje się około 200 gąsienic. Wiosną opuszczają gniazda zimowe i
zjadają pąki liściowe i kwiatowe, a potem liście. Dorastają do 3 cm długości. Pokryte są
włoskami zakończonymi kruchymi haczykami, które łatwo się łamią i mogą się wbić w skórę
człowieka. Powodują swędzenie skóry, a u osób wrażliwych - alergiczne podrażnienie skóry.

Gąsienice pier

ściennicy nadrzewki żerują od maja do pierwszej połowy lipca. Zjadają

liście różnych drzew i krzewów owocowych, atakują jednak najczęściej śliwy, jabłonie i
czereśnie. Brązowe samice pierściennicy nadrzewki rozpoczynają składanie jaj pod koniec
lipca. Jaja składają w złożach na cienkich skierowanych ku górze gałązkach. Złoża jajowe są
niewielkie (do 400 jaj) i przypominają pierścień (stąd nazwa) otaczający gałązkę. Gąsienice
wylęgają się wczesną wiosną i żerują najpierw w pobliżu obrączki. Oplatują rozwidlenia
gałązek gęstą przędzą, tworząc tzw. „lustra”, w których kryją się przed wrogami i w których
odpoczywają. Na żerowanie udają się „gęsiego” w szeregach liczących po kilkadziesiąt larw.
Po żerowaniu wracają na lustro. Gdy podrosną (do 5 cm) porzucają lustra i żerują pojedynczo.

Zabieg zwalczania

gąsienic zjadających liście preparatami z serii ABC należy wykonać

wczesną wiosną, czyli na początku żerowania gąsienic (zielony pąk kwiatowy jabłoni). Zabieg
należy powtórzyć w razie potrzeby w okresie wzrostu owoców po czerwcowym opadaniu
zawiązków. Drzewka z gąsienicami należy dokładnie opryskać preparatem ABC przeciwko
owadom na drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom
występującym na drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC.

Opuchlaki

Grupowo, w „gniazdach” truskawki wi

ędną, a następnie zasychają z powodu żerowania

larw opuchlaków na korzeniach. Li

ście, ogonki liściowe i kora na pędach truskawek i

malin uszkodzone

żerowaniem chrząszczy.

8

W uprawach truskawek i porzeczek mogą występować opuchlaki, drobne ryjkowce, z

których najgroźniejszym jest opuchlak truskawkowiec. Żerując larwy opuchlaka niszczą
korzenie różnych roślin, a dorosłe chrząszcze ogryzają liście, pączki, kwiaty, a nawet korę na
cienkich gałązkach malin i truskawek, co prowadzi do ich usychania. Podobne szkody
powoduje opuchlak rudonóg.

Zimują różne stadia rozwojowe opuchlaków w glebie na głębokości do 20 cm. Od

wiosny chrząszcze żerują w nocy, uszkadzając liście ogonki liściowe i korę na pędach różnych
roślin, a najczęściej malin i truskawek. Samice składają jaja w ziemi, tuż przy szyjce
korzeniowej roślin. Larwy żerują na korzeniach. Opanowane przez larwy truskawki i maliny
więdną, a następnie zasychają.

Zabieg zwalczania

opuchlaków preparatami z serii ABC należy wykonać w razie

masowego pojawienia się chrząszczy po zbiorze owoców. Należy dokładnie opryskać rośliny i
powierzchnię gleby pod nimi preparatem ABC przeciwko owadom na drzewach i krzewach
owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom występującym na drzewach i krzewach
owocowych - koncentrat EC. Zabieg należy powtórzyć dwa razy co 14 dni, szczególnie na
poletkach ze starszymi truskawkami.

Kistnik malinowiec

Uszkodzone

żerowaniem liście malin rozwijają się dalej, a wygryzienia ulegają

rozerwaniu przyjmuj

ąc postać podłużnych, równolegle do siebie położonych otworów w

blaszce li

ściowej. Pąki z głębokimi otworami w bocznej części nie rozwijają się i

zasychaj

ą. Liczne ciemnobrązowe chrząszcze uszkadzają dno kwiatowe, pręciki oraz

słupki. „Robaczywe” maliny w okresie zbioru.

Kistnik malinowiec jest najgroźniejszym szkodnikiem malin. Zimują owady dorosłe w

kokonach w glebie. Wiosną wychodzą z kryjówek i przenoszą się na maliny. Najpierw
wygryzają miękisz pomiędzy nerwami młodych liści, a potem uszkadzają rozwijające się pąki
kwiatowe i kwiaty, zjadając słupki, pręciki i dno kwiatowe. Z uszkodzonego kwiatu albo nie
powstaje owoc, albo jest mały i zniekształcony. Na początku czerwca, w okresie kwitnienia
malin, samice składają jaja w kwiaty, przylepiając je do podstawy słupków lub pręcików.
Larwa żeruje na dnie kwiatowym, zjadając rozwijające się owocki i uszkadzając powierzchnię
dna kwiatowego. W dojrzałych owocach malin często znajdujemy wyrośnięte larwy kistnika
malinowca. W okresie dojrzewania owoców larwy opuszczają je, spadają na ziemię i kryją się
na głębokości około 8 cm, gdzie w kokonie ziemnym następuje przepoczwarczenie się i
przeobrażenie w owady dorosłe w drugiej połowie lata.

Zabieg zwalczania

kistnika malinowca preparatem z serii ABC należy wykonać w

okresie żerowania chrząszczy na liściach i pąkach tuż przed kwitnieniem oraz w okresie
kwitnienia malin, gdy gromadnie żeruje w kwiatach, uszkadzając dno kwiatowe, pręciki oraz
słupki. Aby było jak najmniej „robaczywych” malin, należy wczesnym rankiem lub
wieczorem dokładnie opryskać zaatakowane rośliny preparatem ABC przeciwko owadom na
drzewach i krzewach owocowych AL lub ABC - przeciwko szkodnikom występującym na
drzewach i krzewach owocowych - koncentrat EC.