W medycynie ludowej, która używała

powszechnie produktów roślinnych, za-

lecano również spożywanie nalewek,

przypisując im korzystne działanie w

wielu dolegliwościach. Opierając się na

tej tradycji również obecnie niektórzy

propagują używanie nalewek dla po-

prawy stanu zdrowia.

Przykładowo:

• malinówka, jałowcówka, sosnówka,

orzechówka, listkowka porzeczkowa w

przeziębieniach

• jałowcówka, nalewka miętowa,

anyżówka w zaburzeniach przewodu po-

karmowego

• nalewka czosnkowa – układ krążenia i

osłabienie odporności

• nalewka z dzikiego bzu – gorączka

Co warto wiedzieć o domowych na-

lewkach:

• Smak słodkich nalewek bardzo po-

prawia dodatek soku lub startej skórki

z cytryny. Nalewki owocowe można

aromatyzować na przykład wanilią (nie

cukrem wanilinowym), kardamonem,

gałką muszkatołową, arcydzięglem,

goździkami, cynamonem lub zielem an-

gielskim.

• Cukier najlepiej dodawać w postaci

gęstego syropu.

• Należy używać wyłącznie prze-

gotowanej, najlepiej źródlanej wody.

• Nie należy używać 95% spirytusu,

chyba że wymaga tego przepis. Spiry-

tus o tak wysokiej koncentracji ścina

zewnętrzną część tkanki, która staje

się nieprzepuszczalna i nie pozwala

wyekstrahować pełnego bukietu smak-

ów z owoców czy ziół (koniecznie

świeżych!). Istnieją dwie szkoły, jeśli

chodzi o moc używanego spirytusu:

- można używać spirytusu 70%

(najłatwiej go uzyskać mieszając spiry-

tus z wódką w proporcjach 1:1),

- można używać wódki – nalewki mają

wtedy około 20-25% (podobno nawet

zachowują się wtedy witaminy).

• Aby uzyskać nalewkę o wyższej

zawartości alkoholu, na koniec procesu

można dodać spirytusu, lub robić ją na

sucho: wlać do słoja spirytus, nad nim

rozpiąć gazę, i położyć na niej owoce

(tak, żeby nie dotykały spirytusu), po

czym zakręcić słój tak, żeby brzegi gazy

wystawały za zakrętkę. Dzięki krążeniu

oparów spirytusu, nabierze on koloru

i aromatu owoców, nie mając z nimi

bezpośredniego kontaktu.

• Nalewki należy przechowywać w nac-

zyniach z ciemnego szkła lub w ciem-

nym miejscu, aby nie straciły koloru.

• Nie wolno używać niedojrzałych lub

zepsutych owoców ani zwietrzałych

przypraw.

• Nie powinno się zbyt długo trzymać

owoców w nalewie, nalewka dojrzewa

po zlaniu i zabutelkowaniu.

• Macerację należy prowadzić w szczel-

nym naczyniu.

• Macerację należy prowadzić w cieple

lub na słońcu, lecz dojrzewać nalewka

powinna w chłodzie.

Nalewki podaje się w małych kielisz-

kach (50 ml), do pikantnych przekąsek;

zgodnie ze staropolską tradycją do

mięs podaje się nalewki półwytrawne i

półsłodkie.

ŻYCIE Kolorado |

www.zycie-kolorado.com | styczeń 2011

26

alewki

to

alkoholowe

wyciągi z owoców, korze-

ni, kwiatów lub ziół (bądź

mieszaniny

składników),

zazwyczaj o 40-45 procentowej

zawartości alkoholu. Sporządzane są

w procesie maceracji, czyli przez za-

lanie składników alkoholem. Mogą być

słodzone syropem.

Pierwsza nalewka była ponoć dziełem

ojca medycyny, Hipokratesa, stąd napój

z wina i miodu z dodatkiem przypraw

nazywano “Hipokrasem”. W VIII

wieku n.e. arabscy alchemicy otrzy-

mali pierwszy w historii bimber. Po do-

prawieniu produktu ziołami i miodem

rozpowszechniali go jako aqua vitae.

Mimo tego, iż sekret produkcji spiry-

tusu był pilnie strzeżony, w XIII wieku

receptura została opisana przez Arnau-

da de Villeneuve’a. Gdy okazało się, że

alkohol wzmacnia lecznicze działanie

wielu ziół, zaczęto chorym zapisywać

alkoholowe nalewki. W XVI wieku we

Włoszech powstała pierwsza nalewka

przeznaczona do zwykłej konsumpcji.

Było to rosoglio, spirytus z olejkiem

różanym (w Polsce znane pod nazwą

rosolis – do lat 50. XX wieku podawano

go dzieciom przy różnych schorzeniach

– po łyżeczce). Kolejne znane likiery

i nalewki to: Chartreuse, wyprodu-

kowane w opactwie La Grande Char-

teuse w 1605 roku oraz Benedyktynka,

wyprodukowana przez benedyktynów z

Normandii. W szybkim czasie nalewki

i likiery zyskały wielką popularność w

Europie, a każdy naród miał charak-

terystyczny dla siebie trunek.

Do Polski moda na nalewki (lub

kordiały, jak je niegdyś zwano) dotarła

prawdopodobnie wraz z Henrykiem

Walezym. Tutaj zaczęto też wyrabiać

napój zwany krupnikiem. Wkrótce w

apteczce każdego polskiego dworku

stało kilka gatunków nalewek, a recep-

tury przekazywano sobie z pokolenia na

pokolenie, często dopiero w testamen-

cie.

Kulinaria

Domowe nalewki

PRZEPISY:

Jałowcówka Gajowego

Jałowcówka Gajowego składniki:
- 35 suszonych lub 70 świeżych
jagód jałowca
- 2 łyżeczki cukru
- 1 l czystej wódki (45%)

Przygotowanie:
Owoce jałowca umyć i przełożyć do
słoja, następnie dodać cukier
i wódkę. Słój szczelnie zamknąć
i odstawić w ciemne miejsce na 6
tygodni. Następnie zlać płyn znad
owoców do butelki i odstawić
na 2 tygodnie do sklarowania.
Po upływie tego czasu ściągnąć
jałowcówkę znad osadu, najlepiej
gumową rurką. Osad przesączyć
przez gazę i dodać do jałowcówki.
Jałowcówka nabiera smaku po
mniej więcej 3 miesiącach.

Cytrynówka to bardzo
orzeźwiająca i pyszna nalewka.
Ten napój to jedna z najprost-
szych w przygotowaniu nalewek.
Poniżej kilka świetnych przepisów
na cytrynówkę.

Cytrynówka Naprędce

Cytrynówka Naprędce składniki:
- 3 duże cytryny
-1 szklanka cukru
-1/2 l czystej wódki

Przygotowanie:
Cytryny umyć i sparzyć wrzątkiem,
delikatnie otrzeć skórkę,
wymieszać ją z cukrem i włożyć do
garnka. Zalać wódką a następnie
garnek przykryć i podgrzewać,
aż cukier się całkiem rozpuści.
Następnie cytrynówkę odstawić
pod przykryciem na 3 godziny, po
czym przecedzić i wlać do butelek.
Cytrynówkę można podawać już
następnego dnia.

Cytrynówka z miodem

Cytrynówka z miodem składniki:
- 1 l spirytusu
- 1/5 l wody mineralnej nie-
gazowanej
- 4 cytryny
- 6 łyżek miodu

Przygotowanie:
Cytryny umyć, następnie wycisnąć,
do soku wlać spirytus oraz wodę
mineralną, wrzucić 2 wyciśnięte cy-
tryny oraz dodać miód, cytrynówkę
odstawić na 2-3 dni, przecedzić
przez gęste sitko i gotową
cytrynówkę przelać do butelek.

Cytrynówka z kawą

Cytrynówka z kawą składniki
- 1 cytryna
- 10 ziarenek kawy
- 9 łyżek stołowych cukru
- 1/2 l czystej wódki

Przygotowanie:
Cytrynę sparzyć , pokroić na 8
części. Następnie dodać ziarenka
kawy i cukier. Zalać butelką wódki.
Cytrynówkę odstawić na 10 dni,
codziennie mieszać. Po upływie 10
dni cytrynówkę należy przecedzić!

Imbirówka

Składniki:
- 200g świeżego korzenia imbiru
- 2 goździki (najlepiej zmielone)
- ok. 20 nitek safranu
- szczypta mielonej gałki
muszkatałowej
- 10g cynamonu
- sok z 2 cytryn
- 500g miodu (najlepiej spadzio-
wego)
- 2l wódki 70º - pół na pół: spirytus
95º i wódka 45º

Przygotowanie:
Korzeń imbiru obrać i drobniutko
pokroić lub utrzeć na tarce.
Tak przygotowany imbir włożyć
do dużego słoja lub gąsiorka.
Dodać goździki, safran, gałkę
muszkatałową, cynamon, sok z cy-
tryn oraz miód. Wszystkie składniki
zalać wódką i zamknąć szczel-
nie naczynie. Odstawić w ciepłe
miejsce na tydzień. Codziennie
potrząsać naczyniem.
Po upływie tygodnia nalewkę
przefiltrować i przelać do butelek.
Nalewkę leżakować w ciemnym
miejscu co najmniej 6 miesięcy.

Nalewka miętowa wzmacniająca

- 4l wódki 45º
- 100g nasion anyżu
- 100g suchej mięty pieprzowej
- 100g suszonej skórki
pomarańczowej

Przygotowanie:
Skórkę pomarańczową drobno
pokroić. Skórkę, anyż i miętę
wrzucić do do dużego słoja lub
gąsiorka, zalać wódką, szczel-
nie zamknąć i odstawić w ciepłe
miejsce na 4 tygodnie. Raz dziennie
potrząsać gąsiorkiem. Po macer-
acji nalewkę należy przefiltrować
i rozlać do butelek, szczelnie
zamknąć i odstawić na conajm-
niej 6 miesięcy w ciemne, chłodne
miejsce. Ta wytrawna ziołowa na-
lewka świetnie wzmacnia organizm
i skutecznie działa na niestrawność
i brak apetytu.