Bertrand zasada konkurencji cenowej - traktują poziom ceny
swojego konkurenta jako daną wielkośd

Cło optymalne pozwala krajowi dużemu(wprowadzającemu
cło) odnosid korzyści pod warunkiem, że suma efektu
protekcyjnego cła i efekt konsumpcyjnego cła będzie mniejsza,
niż efekt Terms of Trade. Cło wprowadzone na importowany
produkt przez kraj duży, którego on jest istotnym
konsumentem powoduje, że producenci obniżają ceny
eksportowanego do tego kraju dobra w obawie przed
spadkiem popytu, aby po doliczeniu cła ostateczna cena dla
kupujących pozostała taka sama. Jeżeli w tym samym okresie
ceny eksportowanych dóbr nie uległy zmianie, to
spowodowany wprowadzeniem ceł spadek cen towarów
importowanych prowadzi do poprawy relacji cen w eksporcie i
imporcie danego kraju. Ten dodatkowy efekt wprowadzenia
cła, możliwy jedynie w kraju dużym, nazywamy efektem Terms
of Trade cła.

Cła wychowawcze: są nakładane na towary wybranej gałęzi
produkcji, które w początkowym okresie działalności otoczone
są przez paostwo protekcyjną ochroną ceł. W efekcie
nałożenia cła importowane towary określonej gałęzi czy
branży stają się droższe, co poprawia warunki konkurencji dla
krajowych producentów tych dóbr.

Dumping stały(międzynarodowa dyskryminacja cenowa) - Ma
miejsce wówczas, gdy przedsiębiorstwo mające odpowiednią
pozycję monopolistyczną sprzedaje za granicą dany produkt
ciągle poniżej kosztów lub po cenie niższej niż na rynku
krajowym.

Dumping Łupieżczy - Utrzymywana czasowo sprzedaż danego
dobra na rynku zagranicznym poniżej ceny krajowej lub nawet
poniżej kosztów wytwarzania, mająca na celu wyeliminowanie
konkurentów i uzyskanie pozycji monopolistycznej. Cechą
dumpingu łupieżczego jest także to, że po ewentualnym
zniszczeniu konkurencji w kraju importera i uzyskaniu pozycji
monopolistycznej na jego rynku ceny eksportowanego dobra
znacznie wzrastają, co pozwala eksporterowi na realizację
zysku monopolistycznego.

Efekt mnożnika handlu międzynarodowego:
1.

wzrost zdolności importowych - osłabia działanie
mnożnika, gdy rośnie kraocowa skłonnośd do
importu, maled musi kraocowa skłonnośd do
konsumpcji krajowej

2.

obniżenie produkcji – gdy producenci, w reakcji na
wzrost konsumpcji nie reagują wzrostem produkcji,
ale wzrostem ceny, spowoduje to osłabienie działania
mnożnika; jeśli dojdzie do spadku produkcji spanie
DN

3.

stabilnośd cen – jest warunkiem zadziałania
mnożnika, jeśli ceny nie będą stabilne, wzrost siły
nabywczej pochodzący ze wzrostu zatrudnienia
spowoduje wzrost cen i nie wzrośnie konsumpcja,
więc mnożnik nie zadziała

Efekt stabilizacyjny stabilizacji cen: W sytuacji wahao popytu i
przy braku ceny stabilnej wzrostowi wolumenu towarzyszy
wzrost ceny i na odwrot ( spadek wolumenu powoduje spadek
ceny). Dochody znacznie się od siebie roznia- przy wzroście
popytu osiągamy maksymalny przychód eksportowy, przy
spadku- przychód minimalny. W wyniku wprowadzenia ceny
stabilnej nastąpi złagodzenie tych wahao i stabilizacja
dochodów eksportowych.

Finansowanie kompensacyjne:
1.

próbuje stabilizowad dochody eksportowe w krajach
rozwijających się ex post

2.

system finansowania kompensacyjnego MFW –
MFW

uruchomi

procedurę

finansowania

kompensacyjnego

,

gdy

spadek

dochodów

eksportowych ma miejsce w krótkim okresie i jest
wywołany przyczynami niezależnymi od tego kraju
Ocena: nieefektywne, bo: relatywnie krótki okres, na
jaki może byd zaciągnięty kredyt ; koniecznośd
współpracy z MFW w ramach restrukturyzacji swojej
gospodarki

3.

STABEX(UE) – dla AKP, tylko surowce rolne. Może byd
zastosowany gdy eksport surowca, z którego
sprzedaży spadły dochody, stanowi co najmniej 5%
dochodów eksportowych tego kraju(próg zależności) i
dochody eksportowe muszą spaśd o co najmniej 4,5
% w przeciągu ostatnich 6 lat

4.

SYSMIN(UE) – surowce mineralne, każdy spadek
dochodów eksportowych może byd podstawą
udzielenia pomocy Ocena: średnioefektywne, bo :
STABEX uwzględnia ograniczoną liczbę krajów i
surowców co nie rozwiązuje problemu amplitudy
wahao dochodów eksportowych w skali globalnej ;
fundusze ograniczone ; od transferu środków do ich
wykorzystania mija zazwyczaj dużo czasu

Heckscher-Ohlin:
1.

Teoria wzajemnej współzależności cen czynników
produkcji i cen towarów

2.

Teoria neoklasyczna

3.

podejście podażowe – podaż czynnika produkcji
decyduje o wymianie handlowej

4.

2 kraje, 2 dobra, 2 czynniki produkcji, brak kosztów
transportu

5.

Wolny handel i doskonała konkurencja

6.

Eksport/import zależy od obfitości występowania
czynników produkcji

7.

Przenośnośd czynników produkcji w kraju ale nie za
granicę

8.

Baza handlu: Kraje różnią się stopniem wyposażenia
w czynniki produkcji

9.

Oba dobra – różne funkcje produkcji

10.

Dobro A funkcja produkcji taka sama w obu krajach

11.

Stałe współczynniki technologiczne przy produkcji
dóbr

12.

Dobra są homogeniczne

13.

Dane warunki popytowe w obu krajach, gusty nie
zależą od dochodu

14.

Teoremat Obfitości zasobów: Produkowad te dobra,
dla wytwarzania których potrzebuje czynnika prod.
występującego u niego we względnej obfitości
Dlaczego? skoro jest go dużo, jest on relatywnie tani .
Importowad - te dobra, które musiałby wytwarzad na
bazie czynnika występującego u niego we względnej
rzadkości.

15.

Teoremat wyrównywania się cen czynników produkcji

Hystereza oznacza sytuację, gdy jedna ze zmiennych
ekonomicznych, doznająca zmiany poziomu, nie powraca
ponownie do swojego poziomu wyjściowego, mimo, że zanika
przyczyna, która wywołała zmianę tej zmiennej.

Korzyści komparatywne Pojęcie korzyści komparatywnych
odnosi

się

do

teorii

stworzonej

przez

Ricardo

(rozpowszechnionej przez Torrensa) zwanej teorią kosztów
komparatywnych.
Korzyści komparatywne to różnice względne w produkcji
towarów, które powodują, że może dojśd do korzystnej
wymiany nawet, gdy jeden kraj ma absolutna przewagę nad
drugim krajem w obu dobrach. Korzyści te można osiągnąd
dzięki specjalizacji w danej dziedzinie, którą uzasadnia
występowanie względnych różnic w kosztach wytwarzania
mierzonych nakładami pracy

Kryteria konwergencji:
1.

Kryteria monetarne:



stabilnośd cen-średnia arytmetyczna z co najwyżej
trzech krajów o najniższej stopie inflacji + 1,5 %



stopa

procentowa-

bierzemy

pod

uwagę

długookresową stopę procentową – średnia
arytmetyczna stóp procentowych z co najwyżej
trzech krajów o najniższej stopie inflacji +2%

2. Kryteria fiskalne:



deficyt budżetowy- nie może przekraczad 3 % PKB



zadłużenie

finansów

publicznych-nie

może

przekraczad 60% PKB ( kryterium nie spełniane przez
wiele krajów)



wahania kursu walutowego- +/-15% w okresie dwóch
lat przed przystąpieniem do unii walutowej

Krzywa doświadczeo (uczenia się) To wykres, który
przedstawia kształtowanie się efektu doskonalenia organizacji
i funkcjonowania firmy, w miarę uczenia się, spadają koszty
produkcji. Efekty zdobywanego przez firmę doświadczenia
pozwalają na obniżenie kosztów przeciętnych w miarę wzrostu
skumulowanego wolumenu produkcji.
Za pomocą tej krzywej można wyjaśnid genezę strategicznych
zachowao firm na rynku oligopolistycznym (np. samolotów).
Przykład: AIRBUS i MCDONNELL-DOUGLAS
Na rynku lotniczym analitycy stwierdzili, że rentownie tylko 2
korporacje mogą funkcjonowad. Mc-D opanowały ten rynek –
stworzyły DUOPOL. Gdy na rynek chciała wejśd trzecia firma –
europejska – AIRBUS, żeby to uczynid należało na początku
ponieśd bardzo wysokie koszty, dlatego też paostwa
europejskie zastosowały politykę subwencji dla AIRBUSA.
Dzięki temu udało mu się wejśd na rynek, w miarę upływu
czasu koszty produkcji zaczęły spadad, aż do wyrównania się
(zakładamy, że Europa uczy się szybciej i jej krzywa uczenia
przebiega poniżej krzywej uczenia się Mc-D).
Gdyby nie zastosowana polityka subwencji, firma nie miałaby
szans na rynku, bo na początku koszty produkcji są bardzo
wysokie, a Mc-D w tym samym czasie produkuje już 50%
taniej.

Kurs walutowy stały - korzyści
1

Przeciwdziałanie destabilizującej spekulacji - W
systemie kursów elastycznych kursy walutowe są
permanentnie niestabilne. Zmiany kursu walutowego
są permanentne i znajdują się pod wpływem
destabilizujących oczekiwao, a tym samym są w dużej
mierze niezależne od fundamentalnych kategorii
ekonomicznych. Jako przykład podaje się, że
oczekiwana aprecjacja waluty faktycznie jest
realizowana, ponieważ popyt na określoną walutę
rośnie, podczas, gdy jej podaż maleje. Zostają w ten
sposób wywołane wahania kursów walutowych,
które wywierają wpływ na międzynarodowy podział
pracy.

2

Dyscyplina polityki pieniężnej - System kursów stałych
pozwala krajom-członkom systemu na bardzo
ograniczoną autonomię polityki pieniężnej. Stałe
kursy walutowe wymuszają dyscyplinowanie polityki
pieniężnej i osłabiają nacisk na bank centralny do
prowadzenia przystosowawczej polityki pieniężnej.
Ekspansywna polityka pieniężna prowadzi bowiem do
deficytu bilansu obrotów bieżących i wywiera nacisk
dewaluacyjny na walutę danego kraju. W wyniku
zobowiązao interwencyjnych bank centralny traci
rezerwy walutowe niezbędne do przystosowania do
polityki pieniężnej kraju waluty wiodącej.

3

Zapobieganie „wyścigowi” dewaluacji - Praktykowany
w

okresie

międzywojennym

„wyścig”

przy

przeprowadzaniu dewaluacji własnych walut. Poprzez
dewaluacje poszczególne kraje próbowały osiągad
przewagę konkurencyjną na rynku światowym w celu
przede wszystkim zwalczania bezrobocia. Ponieważ
do takiej strategii „beggar-my-neighbour” przyłączyły
się prawie wszystkie kraje niemożliwe było
osiągnięcie oczekiwanych korzyści. W rezultacie na
skutek bardzo restrykcyjnej polityki pieniężnej i
fiskalnej doszło do ogólnoświatowego załamania
popytu i kryzysu gospodarki światowej.
4

Spadek

ryzyka

i

kosztów

transakcji

międzynarodowych - Spadek ryzyka i
kosztów

jest

rezultatem

niewielkiego

dopuszczalnego we wzajemnych ustaleniach
zakresu wahao kursowych, które eliminują w
praktyce nakłady na zabezpieczenie się
przed ryzykiem kursowym.

Kurs walutowy zmienny - korzyści
1.

kształtowanie kursu walutowego pod wpływem
podstawowych kategorii ekonomicznych – ponieważ
kurs zmienny kształtują czynniki rynkowe, to może on
w rzeczywistości odzwierciedlad wartośd waluty (w
przeciwieostwie do kursu stałego). Mniejszy wpływ
destabilizującej spekulacji niż przy kursach stałych.
Krótkookresowe wahania kursów są związane z
różnicami stóp %, a długookresowe z różnicami stóp
inflacji i tempa wzrostu wydajności, stąd wahania
kursów zmiennych mniej zakłócają realne procesy
gospodarcze (niż w stałych kursach).

2.

zmniejszenie tendencji protekcjonistycznych – kurs
zmienny spełnia też funkcję instrumentu chroniącego
rynek, zabezpiecza równowagę bilansu płatniczego,
bo kurs wpływa na poziom eksportu i importu (przy
wzroście wartości waluty krajowej spada eksport i
rośnie import).

3.

zapobieganie importowi inflacji – oczekuje się
deprecjacji waluty krajów o wysokiej inflacji oraz
aprecjacji w krajach o niskiej inflacji. Kurs neutralizuje
jej przepływ z innych krajów, bo jego zmiana jest
odwrotna do zmiany inflacji.

4.

niewielkie znaczenie kosztów zabezpieczenie przed
ryzykiem kursowym – należy się zabezpieczad przed
ryzykiem, ale koszt takiego zabezpieczenia stanowi
jedynie ułamek kosztów transakcji.

Marshall – krzywe zaoferowao - podstawowy instrument
badania równowagi ogólnej handlu – łączą w sobie popyt i
podaż i oznaczają wielkośd popytu danego kraju na dobra
kraju drugiego, ale jednocześnie wielkośd podaży, którą dany
kraj oferuje w zamian za towar partnera zagranicznego.
Krzywa ta przedstawia jednocześnie wszystkie możliwe terms
of trade, przy których kraj jest skłonny do wymiany.
Punkt przecięcia się krzywych zaoferowanie dwóch krajów: A i
B wyraża międzynarodowy stosunek wymiany danych dóbr
między tymi krajami.
Przy zmianie położenia krzywych zaoferowania, zmiana
międzynarodowego

stosunku

wymiennego

zależy

od

elastyczności cenowej popytu.
Jeżeli elastycznośd cenowa popytu kraju A:



zwiększa się (e >1), - przesunięcie krzywej
zaoferowania w lewo - to kraj A musi zapłacid mniej
towarów za ilośd towarów otrzymanych od kraju B,
ilośd towarów spada w obu przypadkach, ale w kraju
A bardziej, czyli za mniejszy import płaci o wiele
mniejszym eksportem – korzyśd kraju A – czyli jego
terms of trade polepszają się



zmniejsza się (e <1), -przesunięcie krzywej
zaoferowania w prawo – to kraj A musi zapłacid dużo
więcej towarów za tylko nieco większą ilośd towarów
z kraju B, ilośd towarów rośnie w obu przypadkach,
ale w kraju A bardziej, czyli za nieco większy wolumen
importu musi zapłacid o wiele większym eksportem –
korzyśd kraju B – czyli jego terms of trade się
polepszają

Zmianę terms of trade powoduje również:



każda zmiana preferencji i nabywców i możliwości
produkcyjnych,



spadek lub wzrost możliwości produkcyjnych w
którymś z krajów

MEAD Policy Mix Model ten przedstawia, jakie instrumenty
należy stosowad, aby zapewnid równowagę wewnętrzną (niska
inflacja i bezrobocie) i zewnętrzną (brak nadwyżki/deficytu).
Jest to teoria oparta na poglądach Keynesa, odnosi się do
krajów nie w pełni zintegrowanych z rynkiem światowym.
Stosując narzędzia: wydatki budżetowe i kurs walutowy;
paostwo przywraca równowagę.
1. Bezrobocie i deficyt



wzrost wydatków budżetowych -> wzrost środków
pieniężnych w rękach ludzi -> wzrost popytu -> wzrost
produkcji -> wzrost zatrudnienia



dewaluacja kursu walutowego -> spadek wartości
waluty -> wzrost eksportu -> spadek deficytu

2. Nadmierne zatrudnienie i deficyt



spadek wydatków budżetowych -> spadek ilości
środków finansowych w rękach ludzi -> spadek
popytu -> spadek możliwości sprzedaży -> spadek
produkcji -> spadek zatrudnienia -> spadek środków
pieniężnych -> mały popyt -> mały import -> poprawa
bilansu

3. Bezrobocie i nadwyżka



wzrost wydatków budżetowych -> wzrost środków
pieniężnych w rękach ludzi -> wzrost popytu -> wzrost
produkcji -> wzrost zatrudnienia -> wzrost popytu ->
wzrost importu -> spadek nadwyżki

4. Nadmierne zatrudnienie i nadwyżka



spadek wydatków budżetowych -> spadek ilości
środków finansowych w rękach ludzi -> spadek
popytu -> spadek możliwości sprzedaży -> spadek
produkcji -> spadek zatrudnienia



rewaluacja kursu walutowego -> wzrost wartości
waluty -> spadek eksportu -> spadek nadwyżki

Międzynarodowe umowy surowcowe
1.

tworzenie magazynu wyrównawczego (JMK) – aby
ograniczyd wahania cen do rozmiarów określonych w
umowie surowcowej zarząd magazynu dokonuje
interwencyjnego zakupu lub sprzedaży surowca.
Surowiec jest skupywany wtedy, gdy jego ceny na
rynku światowym spadają, a sprzedawany jest gdy
ceny na odpowiednio wysokim poziomie Ocena:
nieefektywne.

Bo:

koszty

ubezpieczenia

i

administracji tych magazynów; ryzyko błędnej
alokacji środków – skromne środki finansowe krs
angażowane

w

produkcję

następnie

magazynowanych

surowców

podlegałyby

zamrożeniu; wymaga to trafnych prognoz przyszłych
cen na rynku światowym, a te w dużym stopniu
nieprzewidywalne; osłabienie motywacji krs do
różnicowania produkcji i eksportu

2.

kontyngenty eksportowe – krs umawiają się
określają z góry, ile mogą eksportowad danego
surowca, aby nie dopuścid do tego, żeby jego
nadmierna podaż spowodowała spadek ceny Ocena:
nieefektywne, bo: przyznane wielkości kontyngentów
opierają się na historycznych danych, wywołują
niebezpieczeostwo

ich

nieracjonalnego

wykorzystania; krs się oszukują wzajemnie i gdy drugi
nie widzi, próbują coś sprzedad poza kontyngentem

Mill: (podejście popytowe )
1.

Teoria i koncepcja wzajemnej intensywności popytu

2.

2 kraje, 2 dobra, 1 cz. produkcji(praca)

3.

wewn. stosunek wymienny zależy od relacji
cenowych

4.

ilośd jednostek towaru/1 roboczogodzinę

5.

Baza handlu: relacje popytu na rynku mn, wewn
stosunek wymienny

6.

Do wymiany dojdzie gdy ToT ukształtuje się między
wewn. stosunkiem wymiany obu krajów

7.

Nierówne korzyści: Prawo wzajemnego popytu: Ten
kraj, który wykazuje większy popyt na dobra kraju 2
ma mniej korzystnie kształtujące się ToT.

8.

Struktura handlu zależy od wielkości kosztów
komparatywnych i od zgłaszanego popytu na dane
towary

9.

POZYCJA KRAJU

a.

Teoria to uwzględnia koniecznośd ingerencji
paostwa, które decyduje o kierunkach rozwoju
i specjalizacji.

b.

Wniosek: Zbyt daleko idąca specjalizacja może
doprowadzid do uzależnienia się danego kraju
do innych. Zatem paostwo nie powinno
dopuszczad do zbyt daleko idącej specjalizacji i
uzależnienia się danego kraju od innych
krajów. A kraj, który wykazuje większą
intensywnośd popytu na dobra drugiego kraju
ma mniej korzystne terms of trade. Co
powoduje, że jego pozycja jest gorsza niż
pozycja kraju, z którego importuje towary.

Mundell (Policy-mix)
Chodzi tu o jednoczesne zastosowanie instrumentów polityki
monetarnej i fiskalnej, a więc o kontrolę podaży pieniądza,
żeby nie podnosid inflacji oraz z drugiej strony, żeby
przeciwdziaład jej poprzez obniżenie podatków. Ta mieszanka
polityk monetarnej i fiskalnej – podatkowej, zastosowana
jednocześnie, staje się skuteczna, zarówno jeżeli chodzi o
walkę z inflacją, jak i zwiększenie zatrudnienia i w związku z
tym aktywności gospodarczej.

Policy mix – kombinacja nastawienia polityki pieniężnej i
polityki fiskalnej występującej w danym okresie. Stanowi
miarę monetarnego i fiskalnego zacieśnienia (luzowania).
Zazwyczaj przedstawiany w układzie współrzędnych, gdzie na
osi poziomej uwidocznione jest nastawienie monetarne
(monetary loosening, monetary tightening) mierzone
zmianami w rzeczywistych krótkoterminowych stopach
procentowych. Oś pionowa reprezentuje nastawienie fiskalne
(fiscal loosening, fiscal tightening) wyrażone zmianami w
saldzie pierwotnym ze względu na fazę cyklu koniunkturalnego
CAPB

(cyclically-adjusted

budget

balances).

Punkty

odpowiadające prowadzonej polityce monetarno-fiskalnej w
określonych latach po chronologicznym połączeniu wykreślają
ścieżkę w czasie policy mix. Taka konstrukcja wykresu
prowadzi do powstania czterech głównych obszarów
odpowiadających dwiartkom układu współrzędnych o różnych
kombinacjach polityki monetarnej i fiskalnej, przy czym za
opcję najbardziej pożądaną w długim okresie uważa się
skupienie

punktów

(odpowiadających

nastawieniu

w

kolejnych

latach)

możliwie

blisko

początku

układu

współrzędnych.

Prebish-Singer

Teoria

-

Dotyczy

kształtowania

się

długookresowego Terms of Trade krajów rozwijających się.
Zgodnie z tym twierdzeniem w długim okresie następuje stałe
pogarszanie relacji cenowych surowców mineralnych i
artykułów rolnych w stosunku do cen dóbr przemysłowych.
Efektem tego jest długookresowa tendencja do pogarszania
się ToT krajów eksportujących dwa pierwsze z nich. Taka
sytuacja ma miejsce właśnie w przypadku krajów
rozwijających się.

Protekcjonizm (argumenty): poprawa ToT ; ochrona przed
tanią siłą roboczą i dumpingiem ; pomoc w przywróceniu
pełnego zatrudnienia ; ochrona waluty własnego kraju
Instrumentami tej polityki są cła przywozowe, cła eksportowe
oraz subsydia

Reguła hojności - trzeba cos dad za darmo żeby w przyszłości
odnieśd korzyści (np darmowe programy, za dodatkowe
funkcje

trzeba

płacid)

Reguła inwersji ceny – polega na tym, że coraz więcej nowych
produktów wysokiej technologii pojawia się na rynku, ale są
one coraz taosze, bo jest bardzo duża konkurencja między
przedsiębiorstwami. Kiedyś nowe produkty były najdroższe na
rynku, zatem tą sytuację możemy taktowad jako inwersję.
Reguła ta odnosi się do Nowej Gospodarki (New Economy).

Reguła nieefektywności

-

przedsiębiorstwo

powinno

poszukiwad nowych możliwości a nie koncentrowad sie na
bieżących problemach
Reguła obfitości - dużo warte te rzeczy, które występują w
dużej obfitości (odwrotnie niż w tradycyjnej gospodarce)

Reguła postępu - wprowadzanie sztucznego zagrożenia do
przedsiębiorstwa żeby wymuszad postęp, firma nie może czud
sie

bezpiecznie

Reguła substytucji - każdy produkt można zastąpid innym

Reguła ujemnego sprzężenia zwrotnego - korporacja dochodzi
do szczytu w jakiejś branży, zarząd nie dostrzega zmian w
otoczeniu, rewolucyjne przedsiębiorstwa zajmują miejsce
lidera

Reguła wykładniczego wzrostu wartości - nagle firma zaczyna
sie rozwijad w niezwykły sposób po długim okresie wolnego
stabilnego wzrostu, np microsoft (zmiana strategii firmy może
wywoład

impuls

do

rozwoju)

Ricardo: (teoria klasyczna)
1.

2 kraje, 2 dobra, 1 czynnik produkcji (praca)

2.

Brak kosztów transportu

3.

Wolny handel i doskonała konkurencja

4.

Przenośnośd pracy w kraju ale nie za granicę

5.

Baza handlu: różnica w wydajności pracy

6.

Identyczne struktury produkcji w obu krajach

7.

Ilośd roboczogodzin/ jednostka towaru

8.

Stały wewnętrzny stosunek wymienny

9.

Struktura handlu zależy od wielkości kosztów
komparatywnych

Produkowad te dobra, w których ma przewagę komparatywną.
Np. Portugalia ma przewagę absolutną w produkcji sukna i
wina nad Anglią mimo to może istnied wzajemna korzysta
wymiana gdy Anglia będzie produkowad sukno, bo różnica w
kosz. Komp. Jest mniejsza niż przy winie.

Teoria cyklu życia produktu (neotechnologiczna Vernona)
1.

Co decyduje o strukturze handlu? Faza cyklu życia
badanego produktu

2.

3 etapy: Testowanie - krótkie serie, pozycja
monopolisty, mała elastycznośd cenowa, lokalizacja
produkcji blisko odbiorców (łatwa komunikacja),
wysokie zyski, wysokie ryzyko rynkowe; Dojrzewanie
możliwości

osiągania

korzyści

skali,

większa

elastycznośd cenowa, spadek kosztów i cen, utrata
pozycji monopolisty, zaopatrzenie rynku krajowego i
możliwośd ekspansji na rynki obce ( tam szansa
osiągnięcia przewagi komparatywnej); Standaryzacja
- produkcja masowa, stabilizacja produkcji i
konsumpcji, słabnie działalnośd innowacyjna, wzrost
roli konkurencji cenowej, możliwośd wydłużenia linii
produkcyjnych (korzyści skali).

Teoria kształtowanie się pozycji inwestycyjnej na rynkach
zagranicznych – (teoria poziomu rozwoju gospodarczego)
Chodzi o wyjaśnienia BIZ za pomocą zróżnicowania poziomu
rozwoju gospodarczego krajów.
Miernik ich pozycji inwestycyjnej: wielkośd netto inwestycji /1
mieszkaoca

uogólnia

się

rozważania

dotyczące

współzależności między miernikiem z dochodem narodowym
per capita. Wyróżnia się 4 grupy – odpowiadające 4 stadiom
rozwoju i 4 etapom kształtowania się pozycji inwestyc.
zagranicą
1.

kraje o bardzo niskim poziomie dochodu per capita –
zerowa lub ujemna wielkośd netto BIZ, nie są
atrakcyjnym miejscem lokat

2.

średni poziom dochodu per capita – rosną BIZ z tych
gospodarkach, one inwestują mało

3.

i 4. jeszcze wyższe dochody, inwestują coraz więcej

Teoria lokalizacji BIZ – DUNNING, RUGMAN, TESCH
Czynniki przewagi lokalizacyjnej, które decydują o miejscu
inwestycji:



struktura rozmieszczenia czynników wytwórczych,
rynków



jakośd i wydajnośd zasobów



koszty transportu



zakres interwencji władz



klimat dla BIZ



infrastruktura



dystans psychologiczny (język, kultura)



korzyści skali

Teoria luki technologicznej (neotechnologiczna Posnera)
1.

Tłumaczy strumienie handlu międzynarodowego

2.

Nawiązuje do dyfuzji technologii i uczenia się
imitatorów od innowatorów

3.

Innowatorzy wciąż szukają nowych rozwiązao

4.

Co decyduje o strukturze handlu? Międzynarodowe
różnice w poziomie wiedzy technicznej w tempie
postępu technologicznego

5.

3 etapy: Międzynarodowa luka popytowa Pełne
dysponowanie nowym produktem w kraju, zagranicą
nie ma jeszcze inf. o nowym produkcie;
Międzynarodowa luka imitacyjna – innowator
eksportuje zagranicę, gdzie nie ma jeszcze
imitatorów; Pełne dysponowanie nowym produktem
zagranicą – pojawiają się imitatorzy, innowator
poszukuje miejsc taoszej produkcji lub rezygnuje i
szuka nowych innowacji

Teorie neoczynnikowe - Teorie powstałe w reakcji na
paradoks Leontiefa – aby wykazad jego pozorny charakter.
Cechy: - ogólne założenia teorii H-O ; - nowa interpretacja
zasobów produkcyjnych – odrzucenie tezy o homogeniczności
czynników produkcji, uwzględnienie ich efektywności



Teoria trój czynnikowa – uwzględniając 3 czynniki:
pracę, kapitał i surowce mineralne; wyjaśnia dlaczego
USA są importerem dóbr kapitałochłonnych (mimo że
to kraj o dużych zasobach kapitału, czyli powinni
importowad dobra pracochłonne).
USA importuje surowce, bo są to dobra
kapitałochłonne (dużo kapitału przy ich wydobyciu),
ale jednocześnie są dobrami występującymi we
względnej rzadkości (USA ma zasoby, ale istnieje
ustawa o zachowaniu zasobów dla kolejnych pokoleo,
dlatego ich nie eksploatuje).



Teoria wewnętrznej złożoności czynników produkcji
– zakłada, że czynnik pracy nie jest dobrem
jednorodnym, bo obok pracy niskokwalifikowanej
istnieje

wysokokwalifikowana

(kapitał

ludzki).

Wyjaśnia

to

eksport

dóbr

zaawansowanych

technologicznie przez USA, gdzie praca nie występuję
we względnej obfitości, ale jej fragment – kapitał
ludzki – tak.



Teoria wieloczynnikowa - uwzględnia cztery czynniki
produkcji: pracę, kapitał ludzki, kapitał rzeczowy,
zasoby naturalne.

Teoria

obszarów

walutowych

–

założenie:

podział

gospodarnie na różne strefy walutowe
W takich warunkach pojawiają się BIZ, które są naturalnym
skutkiem różnej pozycji walut na rynku pieniężnym. Inwestycje
są realizowane w oparciu o pozycję waluty: płyną z krajów o
silnej walucie do krajów o walucie słabszej.

Teoria Podobieostwa Preferencji
1.

Popytowo-podażowa

2.

Eksport/import zależy od popytu na rynku
światowym

3.

Kraje o podobnym poziomie rozwoju (zbliżony
dochód i struktura popytu)

4.

Próbowała wyjaśnid dlaczego wymianę handlową
prowadzą kraje położone blisko siebie, o podobnym
rozwoju gospodarczym, z którego by wynikało że
specjalizacja w tych krajach jest podobna.

5.

eksportowane są te towary, na które istnieje za
granicą tzw. reprezentatywny popyt, tzn. popyt w
kraju sąsiednim jest taki sam jak popyt na rynku
krajowym. Preferencje rynku krajowego i preferencje
zagranicy są podobne lub takie same, czyli produkcja
eksportowa jest naturalnym rozszerzeniem produkcji
na rynek krajowy.

6.

Wymiana mn pomiędzy paostwami jest tym
większa, im:



bardziej zbliżone są struktury popytu krajów



mniejsze

są

różnice

przeciętnych

dochodów

indywidualnych

7.

Warunki

istnienia

handlu:

występowanie

podobieostw

i różnic

poziomu

dochodów

indywidualnych

Eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej – DUNNING –
wykorzystuje inne teorie
BIZ determinuje:
- przewaga specyfiki firmy:



abstrahująca od multinarodowości: wielkośd i pozycja
firmy, dywersyfikacja produkcji, technologia, marka,
kapitał, system zarządzania, dostęp do rynków,
protekcja paostwa



przewaga filii nad lokalnymi firmami: dostęp do
zasobów

firmy

macierzystej,

korzyśd

ze

scentralizowanej podaży produktów i popytu



bazująca na wielonarodowości działania: lepszy
dostęp

do

rynku,

dywersyfikacja

ryzyka,

wykorzystanie

międzynarodowych

różnic

w

wyposażeniu

- przewaga wynikająca z internacjonalizacji działalności
gospodarczej: obniżka lub uniknięcie kosztów, spadek
niepewności popytu, bezpośrednia kontrola jakości produktów
i rynków, strategia konkurencyjna
- przewaga lokacyjna: rozmieszczenie produktów, rynków,
koszty transportu, produkcji, infrastruktura, korzyści ze skali
produkcji i marketingu

Teoria przewagi własnościowej przedsiębiorstwa – HYMER,
KINDLEBERGER, CAVES
Istotną przesłanką podejmowania przez przedsiębiorstwa
ekspansji zagranicznej jest dysponowanie określoną przewagą
oraz możliwościami trwałego wykorzystywania (zawłaszczania)
tej przewagi.
Czynniki przewagi własnościowej:



ogólne – nie związane z umiędzynarodowieniem
działalności firmy



specjalne – kształtują przewagę filii nad lokalnym
przedsiębiorstwem



wynikające z umiędzynarodowienia działalności
przedsiębiorstwa.

Teoria transakcji wewnętrznych – COASE, BUCKEY, CASSON,
MAGEE, RUGMAN
Celem ekspansji poprzez BIZ są większe korzyści z
dokonywania transakcji w ramach 1 firmy, bo omija się koszty
transakcji (ryzyko, opłaty administracyjne itp.)

Teoria wewnątrzgałęziowa:
1.

Handel wewnątrzgałęziowy - gdy kraj jednocześnie
eksportuje i importuje produkty należące do tej
samej gałęzi

2.

Gałąź– grupa produktów, charakteryzująca się
identycznym

przeznaczeniem

koocowym

oraz

podobna f. produkcji w zakresie podstawowych
czynników produkcji

3.

Warunki istnienia handlu wewnątrzgałęziowego: 1.
zróżnicowanie produktu (poziome i pionowe) 2.
Korzyści skali 3. Konkurencja niedoskonała

4.

Korzyści:



wzrost

dostępności

dóbr

dla

konsumentów

(zwiększenie możliwości wyboru),



obniżka kosztów produkcji i cen (wydłużenie serii
produkcji, obniżenie cen towarów na rynkach
krajowych i zagranicznych przez producentów
wykorzystujących statyczne i dynamiczne korzyści
skali),



zwiększenie rozmiarów rynku (zwiększa się dostęp do
rynków eksportowych)



maleje wpływ handlu mn na podział dochodów
pomiędzy podstawowe czynniki produkcji (korzyści z
handlu wewn mogą byd uzyskiwane przez wszystkie
czynniki produkcji, zarówno te mniej obfite, jak i te
które w modelu HOS traca na handlu).

5.

Znaczna częśd handlu światowego dokonuje się
pomiędzy

krajami

uprzemysłowionymi,

nie

różniącymi się znacznie od siebie pod względem
czynników produkcji czy technologii.

Teoria względnych przesunięd kosztów siły roboczej i
kapitału – dwa typy BIZ:
1. rezultat mikroekonomicznych kalkulacji na szczeblu
przedsiębiorstw, które chcą wykorzystywad przewagi rynku
monopolistycznego i oligopolistycznego
2. zagraniczne inwestycje nastawione na wykorzystywanie
zachodzących w czasie zmian pozycji poszczególnych krajów
spowodowany

kształtowaniem

się

w

nich

kosztów

zastosowania siły roboczej i kapitału (ujawnia się w
gospodarkach typu rynkowego).

Teoria

zawłaszczalności

MAGEE:

Ukazuje

problem

zawłaszczalności - konflikt między publicznym korzystaniem z
innowacji a kształtowaniem się zysków firmy innowacyjnej.
Czyli jest tu chęd ochrony własnej myśli technicznej, poprzez
BIZ, aby nie przejęła jej konkurencja, bo innowator dużo
włożył w stworzenie technologii, a jej rozpowszechnienie się
spowoduje spadek jego zysków.
1.

Teoria mikroekonomiczna BIZ

2.

Tłumaczy lokalizację BIZ

3.

Nawiązuje do ochrony (zawłaszczania) technologii
przez innowatorów w celu ochrony swoich zysków, a
dyfuzja technologii odbywa się poprzez BIZ
innowatorów w innych krajach

4.

Innowatorzy starają się chronid swoją technologie
przed dyfuzją, aby mied duże zyski

Unia Walutowa:
1.

KORZYŚCI

a.

korzyści makroekonomiczne



racjonalne wykorzystywanie wspólnych zasobów
dewizowych unii do regulowania rozliczeo pomiędzy
krajami

członkowskimi

ze

względu

na

wyeliminowanie zjawiska równoległego zadłużenia
się większej liczby tych krajów, jak również
wyeliminowanie z rozliczeo wewnątrzunijnych walut
krajów trzecich,



wykorzystywanie w rozliczeniach międzynarodowych
i przy zawieraniu różnych transakcji jednej wspólnej
waluty, która w dłuższym okresie może konkurowad z
określonymi walutami kluczowymi,



automatyczne uzyskiwanie pomocy finansowej od
władz monetarnych unii w razie wystąpienia
trudności gospodarczych,



wewnątrzunijna koordynacja polityki pieniężnej i
fiskalnej.

b.

korzyści mikroekonomiczne



eliminacja

kosztów

transakcyjnych

(eliminacja

kosztów wymiany walut),



eliminacja ryzyka zmian kursów walutowych.

c.

korzyści pozaekonomiczne (zwiększenie poczucia
bezpieczeostwa oraz stabilności warunków działania)

2.

ZAGROŻENIA

a.

utrata części suwerenności ekonomicznej na skutek
przesunięcia

na

szczebel

unijny

uprawnieo

poszczególnych

krajów

w

zakresie

polityki

monetarnej,

b.

utrata

kursu

walutowego

jako

instrumentu

regulowania równowagi wewnętrznej i zewnętrznej,

c.

wykorzystywanie przez kraje trzecie wspólnej waluty
unii

Wymienialnośd walut:
1.

Korzyści z istnienia wymienialności walut:



Umożliwienie

producentom

i

konsumentom

zaopatrywanie się w najtaoszych źródłach i
sprzedawanie po najwyższych cenach



Każdy kraj i region może specjalizowad się w
rodzajach produkcji, w których ma przewagę
komparatywną a importowad te towary, które inne
kraje produkują efektywniej



Osiągnięcie maksymalnej produkcji światowej

2.

Rodzaje wymienialności walut:

a.

Pełna- przepływ walut odbywa się swobodnie w
dowolnej formie, dowolnym celu, czasie i wysokości

b.

Zewnętrzna- gdy jest zagwarantowana wyłącznie nie
rezydentom

c.

Wewnętrzna- gdy jest zagwarantowana wyłącznie
rezydentom

d.

Rynkowa- wymiana jednej walut na inną przez osoby
fizyczne i prawne

e.

Oficjalna-

wzajemna

wymiana

walut

władz

monetarnych poszczególnych krajów lub walut na
aktywach rezerwowych poza rynkiem krajowym

Zubażający wzrost - Tego typu wzrost dotyczy kraju
rozwijającego się, który ma przewagę w wytwarzaniu
określonego surowca. Kraj jest jednocześnie kluczowym
dostawcą surowca na rynek światowy(np. Brazylia na rynku
kawy, Wybrzeże Kości Słoniowej na rynku kakao, Arabia
Saudyjska na rynku ropy naftowej), a wpływy z eksportu tego
surowca stanowią istotną częśd jego całkowitego dochodu.
Przyjmujemy ponadto, że popyt na surowiec eksportowany
przez dany wykazuje niewielką elastycznośd cenową. Inaczej
mówiąc, zmiany cen w niewielkim stopniu wpływają na
zmianę cen na rynku światowym: w okresie spadku cen popyt
nie rośnie odpowiednio szybko, a w okresie wzrostu cen nie
obniża się dramatycznie. W wyniku wzrostu gospodarczego
kraj osiąga znacznie większe możliwości produkcji dobra(w
którym ma przewagę), niż w okresie wyjściowym. Istotne
zwiększenie przez dany kraj eksportu staje się jednak
czynnikiem, który, przy istnieniu założonego dużego udziału
tego kraju w całości podaży i niewielkiej cenowej elastyczności
popytu, zmienia na niekorzyśd tego kraju relację
wymienną(dóbr eksportowanych i importowanych przez dany
kraj). Upraszczając gdy taki kraj podniesie podaż
produkowanego przez siebie dobra na rynku światowym to
wywoła przez to spadek jego ceny, co powoduje spadek jego
dochodów ze sprzedaży tego dobra. Wzrost zubażający nie jest
zjawiskiem powszechnym, ale możliwośd jego wystąpienia
musi byd brana pod uwagę przy prowadzeniu polityki wzrostu
gospodarczego.