PL

PL

KOMISJA
EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 17.1.2014
COM(2014) 2 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Wspólne sprawozdanie w sprawie stosowania dyrektywy Rady 2000/43/WE z dnia 29

czerwca 2000 r. wprowadzaj cej w ycie zasad równego traktowania osób bez wzgl du

na pochodzenie rasowe lub etniczne („dyrektywa w sprawie równego traktowania osób

bez wzgl du na pochodzenie rasowe”) oraz dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27

listopada 2000 r. ustanawiaj cej ogólne warunki ramowe równego traktowania w

zakresie zatrudnienia i pracy („dyrektywa w sprawie równego traktowania w zakresie

zatrudnienia i pracy”)

{SWD(2014) 5 final}

PL

2

PL

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Wspólne sprawozdanie w sprawie stosowania dyrektywy Rady 2000/43/WE z dnia 29

czerwca 2000 r. wprowadzaj cej w ycie zasad równego traktowania osób bez wzgl du

na pochodzenie rasowe lub etniczne („dyrektywa w sprawie równego traktowania osób

bez wzgl du na pochodzenie rasowe”) oraz dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27

listopada 2000 r. ustanawiaj cej ogólne warunki ramowe równego traktowania w

zakresie zatrudnienia i pracy („dyrektywa w sprawie równego traktowania w zakresie

zatrudnienia i pracy”)

1. W

PROWADZENIE

Ochrona przed dyskryminacj jest jednym z obszarów, w których prawo UE ma ogromny
wpøyw na codzienne ycie ludzi w UE. Kompleksowe ramy zapewniane przez dwie unijne
dyrektywy

antydyskryminacyjne

1

ksztaøtuj

krajobraz

europejskiego

prawa

antydyskryminacyjnego ju od ponad dekady. Przed transpozycj obu tych dyrektyw niektóre
pa stwa czøonkowskie nie miaøy niemal adnych przepisów w tej dziedzinie; dyrektywy
wprowadziøy do prawodawstwa wszystkich pa stw czøonkowskich nowe elementy, takie jak
ochrona przed dyskryminacj ze wzgl du na wiek.

Dyrektywy antydyskryminacyjne:

- zakazuj dyskryminacji ze wzgl du na pochodzenie rasowe lub etniczne (dyrektywa
2000/43/WE) oraz religi lub wiatopogl d, niepeønosprawno , wiek i orientacj
seksualn (dyrektywa 2000/78/WE);
- zapewniaj ochron w wielu kluczowych dziedzinach ycia, takich jak: zatrudnienie i
szkolenie zawodowe (obie dyrektywy), edukacja, zabezpieczenie spoøeczne i opieka
zdrowotna, jak równie dost p do dóbr i usøug, wø cznie z zakwaterowaniem, oraz ich
dostarczanie (dyrektywa 2000/43/WE);
- zakazuj ró nych form dyskryminacji: dyskryminacji bezpo redniej i po redniej,
molestowania, zachowania polegaj cego na zmuszaniu do praktykowania zachowa
dyskryminacyjnych oraz wiktymizacji;
- wymagaj od pa stw czøonkowskich zapewnienia skutecznych sankcji i rodków
odwoøawczych.

Pierwsze sprawozdania z wykonania dyrektyw zostaøy przyj te odpowiednio w 2006

2

i 2008

r.

3

. Bior c pod uwag fakt, e w odniesieniu do obu dyrektyw antydyskryminacyjnych

4

nale y

regularnie skøada sprawozdania, niniejszy dokument stanowi sprawozdanie wspólne,
poniewa podej cie regulacyjne i tre wi kszo ci przepisów s identyczne. Ponadto
wi kszo pa stw czøonkowskich dokonaøa transpozycji obu dyrektyw w jednym akcie
krajowym. Pierwsze sprawozdania przyj to w czasach, gdy wiele pa stw czøonkowskich

1

Dyrektywa Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzaj ca w ycie zasad równego
traktowania osób bez wzgl du na pochodzenie rasowe lub etniczne, Dz.U. L 180 z 19.7.2000, s. 22,
oraz dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiaj ca ogólne warunki ramowe
równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, Dz.U. L 303 z 2.12.2000, s. 16.

2

COM(2006) 643 final z 30.10.2006 na temat dyrektywy 2000/43/WE.

3

COM(2008) 225 final/2 z 8.7.2008 na temat dyrektywy 2000/78/WE.

4

Artykuø 17 dyrektywy 2000/43/WE oraz art. 19 dyrektywy 2000/78/WE.

PL

3

PL

dopiero niedawno transponowaøo dyrektywy antydyskryminacyjne do prawa krajowego i
dlatego brakowaøo im do wiadczenia w ich stosowaniu.

Obecnie wszystkie 28 pa stw czøonkowskich dokonaøo transpozycji dyrektyw i zdobyøo
do wiadczenie w ich stosowaniu. Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej równie
rozwin ø wykøadni dyrektyw poprzez swoje orzecznictwo. Niniejsze sprawozdanie stanowi
okazj do zbadania stosowania dyrektyw, dokonania bilansu wykøadni ich przepisów
stosowanej przez Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej i s dy krajowe oraz okre lenia
nast pnych wyzwa

5

.

Wszystkie pa stwa czøonkowskie udzieliøy Komisji informacji zgodnie z dyrektywami

6

,

przyczyniaj c si do sporz dzenia niniejszego sprawozdania. Ponadto Komisja zasi gn øa
opinii krajowych organów ds. równo ci

7

, europejskiej sieci organów ds. równo ci (Equinet),

Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, partnerów spoøecznych

8

, organizacji

spoøecze stwa obywatelskiego

9

oraz europejskiej sieci ekspertów prawnych w dziedzinie

niedyskryminacji

10

.

2. S

TAN TRANSPOZYCJI I POST POWA W SPRAWIE UCHYBIENIA ZOBOWI ZANIOM PA STWA

CZèONKOWSKIEGO

Obie dyrektywy zostaøy transponowane do prawa krajowego we wszystkich 28 pa stwach
czøonkowskich

11

, a Komisja sprawdziøa zgodno wszystkich tych przepisów z dyrektywami.

Post powania w sprawie uchybienia zobowi zaniom pa stwa czøonkowskiego ze wzgl du na
niezgodno ci z obiema dyrektywami wszcz to w stosunku do 25 pa stw czøonkowskich,
gøównie w latach 2005–2007

12

. Fakt, e wiele pa stw czøonkowskich pocz tkowo miaøo

problemy z transpozycj , mo na wyja ni ówczesn nowo ci tych dwóch dyrektyw. Typowe
problemy dotyczyøy definicji dyskryminacji bezpo redniej i po redniej, molestowania,

5

Zgodnie z art. 25 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) Komisja co trzy lata skøada
sprawozdanie ze stosowania postanowie Traktatu dotycz cych „Niedyskryminacji i obywatelstwa
Unii”, zob. COM(2013) 270 z 8.5.2013 za okres sprawozdawczy 2011–2013. Sprawozdanie skøadane
na mocy art. 25 zawiera odniesienie do niniejszego sprawozdania w zakresie niedyskryminacji zgodnie
z art. 19 TFUE.

6

Artykuøy, o których mowa w przypisie 4.

7

Organy ds. równo ci Belgii, Danii, Niemiec, W gier, Austrii, Szwecji i Zjednoczonego Królestwa
odpowiedziaøy osobno.

8

Europejskie Centrum Przedsi biorstw Publicznych (CEEP), Konfederacja Europejskiego Biznesu
(BusinessEurope), Europejska Konfederacja Zwi zków Zawodowych (ETUC), EUROCADRES oraz
Europejskie Stowarzyszenie Rzemiosøa oraz Maøych i rednich Przedsi biorstw (UEAPME).

9

Europejskie Lobby Kobiet, Platforma Europejskich Spoøecznych Organizacji Pozarz dowych
(Platforma Spoøeczna), Europejska Sie ds. Religii i Przekona (ENORB), Europejska Sie Przeciwko
Rasizmowi (ENAR), ILGA-Europe, Europejska Platforma AGE, Europejskie Forum Osób
Niepeønosprawnych (EDF), Open Society, Amnesty International oraz Europejskie Centrum Praw
Romów (ERRC). Ponadto Platforma Mi dzynarodowej Wspóøpracy na rzecz Nielegalnych Migrantów
(PICUM) i Europejskie Forum Kobiet Muzuøma skich przesøaøy opinie z wøasnej inicjatywy.

10

Sie ta wspiera Komisj w zakresie prawa antydyskryminacyjnego.

11

Dyrektywa 2000/43/WE miaøa zosta transponowana do dnia 19 lipca 2003 r. przez UE-15, do dnia 1
maja 2004 r. przez UE-10, do dnia 1 stycznia 2007 r. przez Rumuni i Buøgari oraz do dnia 1 lipca
2013 r. przez Chorwacj ; dyrektywa 2000/78/WE miaøa zosta transponowana do dnia 2 grudnia 2003
r. przez UE-15, a w przypadku nowych pa stw czøonkowskich w terminach okre lonych powy ej. W
dyrektywie 2000/78/WE przewidziano jednak maksymalnie trzy dodatkowe lata na transpozycj
przepisów dotycz cych wieku i niepeønosprawno ci.

12

Przeciwko Luksemburgowi nie toczyøo si adne post powanie; nadal trwa badanie transpozycji
przepisów przez Buøgari i Chorwacj .

PL

4

PL

wiktymizacji, legitymacji procesowej zainteresowanych organizacji, ogranicze zakresu
stosowania i zbyt szerokiej wykøadni odst pstw dozwolonych zgodnie z dyrektywami. Prawie
wszystkie te sprawy nale ce do „pierwszej generacji” dotycz ce uchybienia zobowi zaniom
pa stwa czøonkowskiego zostaøy ju zamkni te, poniewa pa stwa czøonkowskie dostosowaøy
swoje prawodawstwo do dyrektyw

13

. W jednym przypadku post powanie w sprawie

uchybienia zobowi zaniom pa stwa czøonkowskiego wszcz te przez Komisj doprowadziøo
do wydania przez Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej orzeczenia, w którym
stwierdzono, e pa stwo czøonkowskie naruszyøo obowi zek prawidøowego wdro enia
dyrektywy 2000/78/WE w odniesieniu do racjonalnych usprawnie w dziedzinie zatrudnienia
dla osób niepeønosprawnych

14

.

Komisja w dalszym ci gu monitoruje rozwój sytuacji w pa stwach czøonkowskich i w razie
konieczno ci wszczyna post powanie w sprawie uchybienia zobowi zaniom pa stwa
czøonkowskiego

15

.

Komisja co roku otrzymuje wiele skarg dotycz cych tych dyrektyw ( rednio okoøo 20–30),
lecz wi kszo z nich odnosi si do pojedynczych przypadków dyskryminacji, które nie s
zwi zane z nieprawidøow transpozycj lub nieprawidøowym stosowaniem przepisów
dyrektyw, a zatem nie prowadz do wszcz cia post powa w sprawie uchybienia
zobowi zaniom pa stwa czøonkowskiego. Znacznie wi ksza liczba skarg jest rozpatrywana
na poziomie krajowym. Chocia rodki odwoøawcze dotycz ce dyskryminacji w
indywidualnych przypadkach s dost pne tylko na podstawie prawa krajowego i mo na z nich
korzysta jedynie w s dach krajowych, to zadaniem Komisji jest badanie, czy dana skarga
ujawnia nieprawidøow transpozycj lub nieprawidøowe stosowanie przepisów dyrektyw
przez dane pa stwo czøonkowskie. Obecnie post powanie dotycz ce uchybienia
zobowi zaniom pa stwa czøonkowskiego, oparte na skargach na podstawie dyrektywy
2000/78/WE

16

, toczy si w trzech sprawach.

3. W

DRA ANIE I STOSOWANIE DYREKTYW

Obie dyrektywy zostaøy transponowane do prawa krajowego, ale przegl d do wiadcze
krajowych pokazuje, e wci istniej wyzwania zwi zane z ich wdra aniem i stosowaniem.

13

Obecnie tocz si post powania przeciwko Belgii i Rumunii w sprawie uchybienia zobowi zaniom
pa stwa czøonkowskiego (w przypadku Belgii w odniesieniu do obu dyrektyw, w przypadku Rumunii
w odniesieniu do dyrektywy 2000/78/WE).

14

Wyrok z dnia 4 lipca 2013 r. w sprawie C-312/11 Komisja przeciwko Wøochom.

15

Obrazuj to niedawne post powania w sprawie uchybienia zobowi zaniom pa stwa czøonkowskiego
wszcz te przeciwko dwóm pa stwom czøonkowskim (W grom w odniesieniu do dyrektywy
2000/78/WE w 2012 r. oraz Finlandii w odniesieniu do dyrektywy 2000/43/WE w 2013 r.). Pierwszy
przypadek wi e si z obni eniem obowi zkowego wieku emerytalnego s dziów, prokuratorów i
notariuszy; drugi przypadek zwi zany jest z niewystarczaj cymi kompetencjami krajowego organu ds.
równo ci zgodnie z dyrektyw 2000/43/WE. Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej orzekø, e
W gry nie zastosowaøy si do dyrektywy 2000/78/WE, poniewa znaczne obni yøy obowi zkowy wiek
emerytalny s dziów, prokuratorów i notariuszy (wyrok z dnia 6 listopada 2012 r. w sprawie C-286/12
Komisja przeciwko W grom).W nast pstwie wyroku W gry przyj øy ustaw T-9598 w dniu 11.3.2013
r. w celu zapewnienia zgodno ci z dyrektyw i przedmiotow spraw mo na byøo zamkn w dniu
20.11.2013 r.

16

Dwie sprawy dotycz Grecji i dyskryminuj cych ogranicze wiekowych w søu bie cywilnej, jedna
sprawa dotyczy Republiki Czeskiej i niewystarczaj cej ochrony przed dyskryminacj osób
niepeønosprawnych poszukuj cych pracy.

PL

5

PL

W konsekwencji, aby sprosta tym wyzwaniom, Komisja, europejska sie organów ds.
równo ci (Equinet), Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej i poszczególne pa stwa
czøonkowskie opublikowaøy wytyczne istotne dla stosowania tych dwóch dyrektyw

17

. Ponadto

Komisja zapewnia finansowanie na szkolenie s dziów i innych prawników praktyków maj ce
na celu promowanie wøa ciwego stosowania dyrektyw poprzez popraw wiedzy tych osób na
temat unijnych przepisów w zakresie równego traktowania

18

.

3.1 Wiedza na temat praw

W obu dyrektywach

19

podkre la si znaczenie rozpowszechniania informacji w celu

zagwarantowania, e zainteresowane osoby wiedz o swoich prawach do równego
traktowania. Wszystkim Europejczykom, nie tylko mniejszo ciom, na ogóø brakuje

wiadomo ci wøasnych praw

20

. Na przykøad osoby te mog nie wiedzie , e dyskryminacja w

zakresie zatrudnienia jest zakazana nawet na etapie ubiegania si o prac

21

. Wiele pa stw

czøonkowskich uwa a taki brak wiadomo ci za istotne wyzwanie i podaøo sposoby, w jakie
rozwi zuje ten problem, na przykøad poprzez informacje i wytyczne, kampanie i portale
informacyjne, w tym te przeznaczone dla konkretnych grup docelowych (mniejszo ci,
møodzie y)

22

. Wydaje si , e adresowanie dziaøa do osób, które s najbardziej zagro one,

oraz osób, które s w stanie popeøni naruszenia, jak pracodawcy, jest efektywnym
wykorzystaniem zasobów

23

.

W obszarze zatrudnienia zwi zki zawodowe i partnerzy spoøeczni maj do odegrania
kluczow rol w poszerzaniu wiedzy zarówno pracowników, jak i pracodawców na temat
przeciwdziaøania dyskryminacji

24

. Wiele pa stw czøonkowskich zapewnia równie praktyczne

17

Publikacje Komisji zostaøy przygotowane przez europejsk sie ekspertów prawnych w dziedzinie
niedyskryminacji

i

s

dost pne

pod

adresem

http://ec.europa.eu/justice/discrimination/document/index_en.htm#h2-7

, sprawozdania Equinet s

dost pne na stronie http://

www.equineteurope.org

, a sprawozdania Agencji Praw Podstawowych Unii

Europejskiej znajduj si na stronie

http://fra.europa.eu

.

18

Finansowanie zapewnione jest w ramach programu PROGRESS na lata 2007–2013, decyzja nr
1672/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 pa dziernika 2006 r. ustanawiaj ca
wspólnotowy program na rzecz zatrudnienia i solidarno ci spoøecznej – Progress, Dz.U. L 315 z
15.11.2006. Obecnie szkolenie organizowane jest przez Akademi Prawa Europejskiego w Trewirze w
ramach umowy z Komisj , zob.

http://www.era.int

.

19

Artykuø 10 dyrektywy 2000/43/WE oraz art. 12 dyrektywy 2000/78/WE.

20

Wedøug badania EU-MIDIS przeprowadzonego przez Agencj Praw Podstawowych Unii Europejskiej
w 2010 r. tylko 25 % respondentów stwierdziøo, e wie o przepisach antydyskryminacyjnych. Badanie
jest dost pne na stronie:

http://fra.europa.eu/en/publications-and-resources.

21

Oferty pracy nie mog zawiera adnych dyskryminuj cych wymogów dotycz cych na przykøad wieku
czy pochodzenia etnicznego kandydatów. Aby unikn uprzedze przy wyborze kandydatów do
rozmowy kwalifikacyjnej, niektóre pa stwa czøonkowskie eksperymentowaøy z wykorzystaniem
anonimowych yciorysów we wnioskach o zatrudnienie, np. niemiecki projekt pilota owy:

http://www.antidiskriminierungsstelle.de/DE/ThemenUndForschung/anonymisierte_bewerbungen/anonymisierte

_bewerbungen_node.html.

22

Na przykøad Buøgaria, Irlandia, Wøochy, Polska, Rumunia, Søowacja i Hiszpania. Ponadto organy ds.
równo ci Austrii, Zjednoczonego Królestwa i Polski przedstawiøy szczegóøowe informacje na ten temat.
Kilka pa stw czøonkowskich wspomniaøo, e na projekty søu ce poszerzaniu wiedzy wykorzystano
finansowanie w ramach unijnego programu Progress.

23

Byøo to równie jedno z zalece sformuøowanych przez Agencj Praw Podstawowych Unii
Europejskiej w jej opinii nr 1/2013 dotycz cej tych dwóch dyrektyw, która dost pna jest pod adresem:

http://fra.europa.eu/en/opinion/2013/fra-opinion-situation-equality-european-union-10-years-initial-
implementation-equality

.

24

W art. 11 i 12 dyrektywy 2000/43/WE oraz art. 13 i 14 dyrektywy 2000/78/WE podkre la si rol
partnerów spoøecznych i organizacji pozarz dowych w promowaniu równego traktowania.

PL

6

PL

wytyczne na temat swoich przepisów antydyskryminacyjnych obejmuj ce sytuacje w miejscu
pracy

25

.

3.2 Brak danych dotycz cych równo ci

Dyrektywy nie zawieraj wymogu gromadzenia przez pa stwa czøonkowskie danych
dotycz cych równo ci

26

. Gromadzenie i analiza takich danych - zadanie, które nale y do

obowi zków pa stw czøonkowskich - przyczynia si jednak do zwalczania dyskryminacji i
promowania równo ci poprzez dostarczanie dowodów istniej cej dyskryminacji, ujawnianie
jej i przedstawianie w uj ciu ilo ciowym. Brak danych dotycz cych równo ci powoduje
natomiast, e trudniej jest oceni sytuacj i udowodni istnienie dyskryminacji

27

. Dotyczy to

w szczególno ci dyskryminacji po redniej, w przypadku której dane statystyczne cz sto
odgrywaj kluczow rol w wykazaniu niekorzystnych skutków pozornie neutralnego rodka
dla okre lonej grupy. Pierwsze sprawozdanie na temat stosowania dyrektywy 2000/43/WE
wzbudziøo obawy, e „ograniczona ilo danych etnicznych w wi kszo ci pa stw
czøonkowskich mo e utrudni wøa ciwe monitorowanie stosowania przepisów
wspólnotowych”. Sytuacja nadal nie ulegøa zasadniczej zmianie i dotyczy obu dyrektyw.
Problem ten zasygnalizowaøo wielu respondentów (krajowe organy ds. równo ci

28

, Agencja

Praw Podstawowych Unii Europejskiej, organizacje pozarz dowe), a Komisja podziela ich
obawy.

Wi kszo pa stw czøonkowskich przyjmuje dane statystyczne potwierdzaj ce dyskryminacj
oraz uznaje za dowód równie testy dyskryminacyjne

29

. Wiele pa stw czøonkowskich nie

gromadzi jednak danych dotycz cych równo ci lub gromadzi je w bardzo ograniczonym
zakresie, na przykøad powoøuj c si na wymogi przepisów o ochronie danych jako powód
niegromadzenia danych. Nale y podkre li , e prawo UE, w szczególno ci dyrektywa o
ochronie danych

30

, nie uniemo liwia pa stwom czøonkowskim gromadzenia danych w celu

tworzenia statystyk, pod warunkiem e przestrzegane s gwarancje okre lone w tej
dyrektywie

31

. Zapewnianie praktycznych wytycznych lub ustanawianie norm na potrzeby

25

Np. internetowe wytyczne brytyjskiej Komisji ds. Równo ci i Praw Czøowieka przeznaczone dla
pracodawców i pracowników, dost pne pod adresem:

http://www.equalityhumanrights.com/advice-and-

guidance/new-equality-act-guidance/

.

26

Dane dotycz ce równo ci oznaczaj dane zgromadzone w odniesieniu do kwestii równo ci i
dyskryminacji.

27

Obejmuje to nie tylko dane dotycz ce wzgl dów obj tych tymi dwoma dyrektywami, lecz równie dane
z podziaøem na pøe . Je eli pa stwa czøonkowskie nie gromadz danych z podziaøem na pøe , nie b d
w stanie wykry , czy ofiarami okre lonych rodzajów dyskryminacji s raczej kobiety ni m czy ni.

28

Zob. równie sprawozdanie Equinet pt. „Statistics on Discrimination and Database on Complaints. A
contribution from national equality bodies” [Statystyki odnosz ce si do dyskryminacji oraz bazy
danych dotycz ce skarg. Informacje przekazane przez krajowe organy ds. równo ci], grudzie 2009,
dost pne na stronie: http://

www.equineteurope.org

.

29

Testy dyskryminacyjne to metoda pomagaj ca ujawni dyskryminacj w oparciu o badanie
porównawcze par, np. dobrane pary testuj ubieganie si o prac w odniesieniu do danej oferty pracy,
wykorzystuj c identyczne wnioski, które ró ni si jedynie pod wzgl dem konkretnej cechy
podlegaj cej badaniu (np. wieku).

30

Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 pa dziernika 1995 r. w sprawie
ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepøywu tych
danych, Dz.U. L 281 z 23.11.1995, s. 31-50. Przedstawiona przez Komisj Europejsk przyszøa reforma
ram prawnych UE dotycz cych ochrony danych osobowych nie przyniesie adnych zmian w tym
wzgl dzie.

31

Wszystkie odniesienia do danych dotycz cych równo ci zawarte w niniejszym sprawozdaniu nale y
rozumie jako oznaczaj ce anonimowe dane do celów statystycznych i dowodowych z wyø czeniem
identyfikacji osób fizycznych, których dane te dotycz .

PL

7

PL

gromadzenia danych dotycz cych równo ci na poziomie krajowym jest dobr praktyk , która
–jak si wydaje – zapewni przynajmniej punkt wyj cia dla zwalczania tego problemu

32

.

3.3 Zani anie liczby przypadków dyskryminacji

Wszystkie dost pne informacje potwierdzaj nisk liczb zgøaszanych przypadków
dyskryminacji. Dotyczy to zarówno wst pnych zgøosze , na przykøad do organu ds. równo ci
lub policji, jak i rozpatrywania sprawy w drodze post powania s dowego. Najnowsze dane
wskazuj , e we wszystkich zbadanych grupach etnicznych i grupach migrantów 82 % osób,
które byøy dyskryminowane, nie zgøosiøo swoich do wiadcze

33

. Najcz stszym powodem byøo

przekonanie, e w przypadku zgøoszenia nic si nie stanie, brak wiedzy na temat tego, jak i do
kogo wnie skarg , oraz negatywne do wiadczenia wynikaj ce z niedogodno ci, biurokracji
lub czasu trwania tego procesu. W przeciwie stwie do niektórych obaw wyra anych przed
przyj ciem dyrektyw wyra nie nie doszøo do istotnego wzrostu liczby post powa s dowych
dotycz cych dyskryminacji. Liczba zgøoszonych przypadków jest na ogóø niska; szacuje si ,

e stanowi jedynie niewielki odsetek faktycznej liczby przypadków dyskryminacji w caøej

UE. W niektórych pa stwach czøonkowskich dane liczbowe mog nawet by zbyt niskie,
gdy przypadki wyra nej dyskryminacji nie s zgøaszane i kierowane do s du. Uwydatnia to
konieczno podj cia dalszych wysiøków na rzecz podnoszenia poziomu wiedzy i
zwi kszania liczby zgøaszanych przypadków, a tak e poprawy dost pu do mechanizmów
skøadania skarg i do wymiaru sprawiedliwo ci. Krajowe organy ds. równo ci mogøyby
odegra wa n rol

34

we wspieraniu przeksztaøcania procedur skøadania skarg w bardziej

„przyjazne dla klienta” i uøatwiania zgøaszania dyskryminacji przez jej ofiary.

3.4 Dost p do wymiaru sprawiedliwo ci

Dost p do skutecznego i sprawnego wymiaru sprawiedliwo ci ma zasadnicze znaczenie dla
ofiar dyskryminacji. Bariery w dost pie do wymiaru sprawiedliwo ci obejmuj krótkie
terminy wniesienia skargi dotycz cej dyskryminacji, czas trwania i koszt post powania, w
tym maj ca potencjalnie zniech caj cy wpøyw na ofiary zasada „przegrany pøaci”, oraz
ograniczona dost pno pomocy prawnej

35

.

Zaø cznik I do niniejszego sprawozdania zawiera konkretne wytyczne na temat sposobu
wniesienia skargi dotycz cej dyskryminacji, maj ce na celu wyja nienie praw ofiar w prosty

32

Np. Niemcy, Irlandia, Francja, Chorwacja i W gry opublikowaøy badania, sprawozdania i instrukcje
dotycz ce gromadzenia danych dotycz cych równo ci.

33

Badanie EU-MIDIS przeprowadzone w 2010 r. przez Agencj Praw Podstawowych Unii Europejskiej,
dost pne na stronie

http://fra.europa.eu/en/publications-and-resources

.

34

Zob. sprawozdanie Equinet z 2012 r. pt. „Tackling the ‘Known Unknown’ How Equality Bodies Can
Address Under-Reporting of Discrimination through Communications” [Uwzgl dnianie znanych
niewiadomych – Jak organy ds. równo ci mog poprzez komunikacj rozwi za problem zbyt niskiego
poziomu zgøaszania przypadków dyskryminacji], dost pne na stronie: http:// www.equineteurope.org.

35

Ograniczenia te zidentyfikowano w odpowiednich badaniach, np. w zamówionym przez Komisj
Europejsk badaniu pt. „Comparative study on access to justice in gender equality and anti-
discrimination law” [Badanie porównawcze dotycz ce dost pu do wymiaru sprawiedliwo ci w
przepisach dotycz cych równouprawnienia pøci i antydyskryminacyjnych] z 2011 r., dost pnym pod
adresem:

http://ec.europa.eu/justice/gender- equality/files/conference_sept_2011/final_report_access_to_justice_final_en.pdf

oraz w sprawozdaniu Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej „Access to justice in cases of
discrimination in the EU – Steps to further equality” [Dost p do wymiaru sprawiedliwo ci w
przypadkach dotycz cych dyskryminacji w UE – dalsze dziaøania na rzecz równo ci], dost pnym na
stronie:

http://fra.europa.eu/en/publications-and-resources

.

PL

8

PL

sposób i w prostym formacie oraz udzielenie praktycznych porad na temat sposobu
prowadzenia spraw dotycz cych dyskryminacji.

3.5 Sankcje i rodki odwoøawcze

Dwie omawiane dyrektywy nie harmonizuj sankcji i rodków odwoøawczych w odniesieniu
do dyskryminacji, ale zawieraj wymóg, zgodnie z którym pa stwa czøonkowskie musz
ustanowi skuteczne, proporcjonalne i odstraszaj ce sankcje oraz umo liwi korzystanie z
post powa s dowych maj cych na celu wykonanie zobowi za wynikaj cych z tych
dyrektyw, oraz w miar mo liwo ci z post powania administracyjnego poprzedzaj cego
wniesienie skargi. Pocz tkowe problemy, z którymi zetkn øo si wiele pa stw czøonkowskich
w odniesieniu do prawidøowej transpozycji przepisów dotycz cych sankcji

36

, zostaøy ju

rozwi zane, a sankcje przewidziane w przepisach s na ogóø odpowiednie. Nadal istniej
jednak potencjalne powody do obaw w odniesieniu do dost pno ci rodków odwoøawczych w
praktyce oraz tego, czy sankcje nakøadane w konkretnych sprawach s w peøni zgodne z
wymogami dyrektyw

37

. Wydaje si , e s dy krajowe maj tendencj do stosowania dolnej

granicy sankcji przewidzianych w przepisach oraz dolnej granicy w odniesieniu do poziomu i
wysoko ci przyznanego odszkodowania

38

. W sprawie ACCEPT Trybunaø Sprawiedliwo ci

Unii Europejskiej wskazaø, e dyrektywa 2000/43/WE wyø cza przepisy krajowe, na mocy
których kary maj czysto symboliczny wymiar, i e w okre lonych warunkach naruszeniem
dyrektywy byøaby sytuacja, w której w sprawie dotycz cej dyskryminacji mo liwe jest
wyø cznie udzielenie ostrze enia

39

. W wietle tych kwestii Komisja b dzie uwa nie

monitorowaøa standardy wykorzystywane podczas stosowania sankcji i

rodków

odwoøawczych w pa stwach czøonkowskich.

3.6 Wykøadnia stosowana przez s dy

Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej w swoim orzecznictwie sprecyzowaø wykøadni
obu dyrektyw. Wi kszo spraw dotyczy wykøadni dyrektywy 2000/78/WE w odniesieniu do
dyskryminacji ze wzgl du na wiek, a w szczególno ci jej art. 6 ust. 1, który stanowi, e
odmienne traktowanie ze wzgl du na wiek mo e by zasadne, je eli jest uzasadnione
zgodnym z przepisami celem i je eli rodki maj ce søu y realizacji tego celu s wøa ciwe i
konieczne.

Orzecznictwo dotycz ce dyskryminacji ze wzgl du na orientacj seksualn ,
niepeønosprawno i pochodzenie rasowe lub etniczne jest mniej rozwini te, poniewa
obejmuje mniejsz liczb spraw. W sprawach dotycz cych tych przyczyn dyskryminacji
Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej zajmowaø si podstawowymi kwestiami, takimi
jak zakaz dyskryminacji w ogøoszeniach wydawanych przez pracodawc , definicja

36

Np. kilka pa stw czøonkowskich bø dnie wprowadziøo puøap odszkodowania w przypadkach
dyskryminacji.

37

Badania, o których mowa w przypisie 35, a tak e sprawozdania krajowe niezale nych ekspertów
prawnych w dziedzinie przeciwdziaøania dyskryminacji, krajowych organów ds. równo ci i sieci
Equinet.

38

Np. dane zgromadzone przez niezale nych ekspertów prawnych ze wszystkich pa stw czøonkowskich,
które porównano i podsumowano w sprawozdaniu „Developing Anti-Discrimination Law in Europe”
[Opracowywanie ustaw antydyskryminacyjnych w Europie], pa dziernik 2012, dost pnym na stronie
http://ec.europa.eu/justice/discrimination/document/index_en.htm#h2-7.

39

Wyrok z dnia 25 marca 2013 r. w sprawie C-81/12 Asociatia ACCEPT przeciwko Consiliul National
pentru Combaterea Discriminarii,. Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej pozostawiø s dowi
krajowemu ocen , czy doszøo do dyskryminacji.

PL

9

PL

niepeønosprawno ci czy wykluczenie partnerów tej samej pøci z otrzymywania wiadcze
zwi zanych z wykonywaniem pracy zarezerwowanych dla par heteroseksualnych. Trybunaø
jeszcze nie miaø okazji wypowiedzie si na temat dyskryminacji ze wzgl du na religi lub

wiatopogl d.

Pa stwa czøonkowskie zgøosiøy zró nicowany poziom orzecznictwa krajowego. W niektórych
pa stwach czøonkowskich dyrektywy przyczyniøy si do wydania wielu znacz cych
orzecze

40

, a sprawy s regularnie kierowane do Trybunaøu Sprawiedliwo ci Unii

Europejskiej

41

. Inne pa stwa czøonkowskie zgøosiøy maø liczb spraw

42

.

Zaø cznik II do niniejszego sprawozdania zawiera przegl d najwa niejszego orzecznictwa
wydanego przez Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej; zwrócono w nim te uwag na
szereg ciekawych spraw rozpatrywanych przez s dy krajowe.

4. ASPEKTY WSPÓLNE DLA OBU DYREKTYW

Mimo pewnych cech specyficznych dla poszczególnych przyczyn dyskryminacji

43

struktura

obu dyrektyw i podstawowe poj cia s podobne (definicje, dziaøanie pozytywne, minimalne
wymagania, ochrona praw, ci ar dowodu, rozpowszechnianie informacji, dialog z partnerami
spoøecznymi i organizacjami pozarz dowymi, sankcje).

4.1 Dyskryminacja po rednia

Dyskryminacja po rednia ma miejsce wówczas, gdy pozornie neutralne przepis, kryterium lub
praktyka stawiaøyby osoby o okre lonej cesze w szczególnie niekorzystnym poøo eniu w
porównaniu z innymi osobami, chyba e jest to obiektywnie uzasadnione zgodnym z prawem
celem, a rodki maj ce søu y osi gni ciu tego celu s wøa ciwe i konieczne. Poj cie
dyskryminacji po redniej jest zøo one i wiele pa stw czøonkowskich miaøo pocz tkowo
trudno ci z jego prawidøow transpozycj . Obecnie jest ono zapisane w prawie, lecz jego
stosowanie w praktyce wci stanowi wyzwanie. Aby zilustrowa ten problem, niektóre
pa stwa czøonkowskie

44

zgøosiøy, e w s dach krajowych wyra ano obawy w odniesieniu do

braku przejrzysto ci lub braku zrozumienia poj cia dyskryminacji po redniej. Inne pa stwa
czøonkowskie

45

podkre laj , e nie dysponuj jeszcze adnym orzecznictwem, które

zawieraøoby interpretacj poj cia dyskryminacji po redniej

46

. Zaø cznik I do niniejszego

sprawozdania zawiera przykøady typowych sytuacji dyskryminacji po redniej.

40

Np. Niemcy.

41

Np. Dania i Niemcy.

42

Np. Estonia zgøosiøa, e w latach 2007–2011 s dy esto skie wydaøy wyroki jedynie w trzech sprawach
dotycz cych dyskryminacji w zakresie zatrudnienia; Finlandia zgøosiøa, e orzecznictwo dotycz ce
ustawy o niedyskryminacji jest niezbyt obszerne i e s dy wy szej instancji nie rozpatrzyøy niemal

adnej sprawy dotycz cej dyskryminacji. èotwa zgøosiøa, e w latach 2009–2012 nie byøo adnych

spraw karnych, a liczba spraw ogólnie zwi zanych z dyskryminacj i zró nicowanym traktowaniem
wynosi 44–57 rocznie. Malta odpowiedziaøa, e prawie w ogóle nie ma orzecznictwa w tej dziedzinie.

43

Takich jak poj cie racjonalnych usprawnie , które ma zastosowanie jedynie w dziedzinie
niepeønosprawno ci.

44

Np. Irlandia i Dania.

45

Np. Estonia, Søowenia i Finlandia.

46

W swojej wspólnej opinii organy ds. równo ci napomkn øy o konkretnej potrzebie monitorowania w
celu zapewnienia jednolitego stosowania poj cia dyskryminacji po redniej. Zob. sprawozdanie Equinet
pt. „Equality law in Practice – Report on the Implementation of the Race and General Framework
Directives” [Przepisy dotycz ce równo ci w praktyce – Sprawozdanie z wdra ania dyrektywy w

PL

10

PL

4.2 Ci ar dowodu

Kluczowym elementem niezb dnym do zapewnienia prawidøowego rozpatrywania skarg
dotycz cych dyskryminacji jest przesuni cie ci aru dowodu przed s dami lub innymi
wøa ciwymi organami

47

. Oznacza to, i w przypadku gdy osoba twierdz ca, e jest ofiar

dyskryminacji, mo e ustali fakty, na podstawie których mo na domniemywa , i doszøo do
dyskryminacji, to na pozwanym spoczywa ci ar dowiedzenia, e nie doszøo do
dyskryminacji. Pocz tkowo osiem pa stw czøonkowskich miaøo problemy z prawidøow
transpozycj poj cia ci aru dowodu

48

. Niektóre pa stwa czøonkowskie

49

zgøosiøy, e

prawidøowe stosowanie zasady odwrócenia ci aru dowodu pozostaje wyzwaniem i nie jest
wystarczaj co dobrze znane s dom krajowym. Jako przykøad sposobu rozwi zania tego
problemu jedno pa stwo czøonkowskie zgøosiøo, e rozwa a wø czenie zasady odwrócenia
ci aru dowodu bezpo rednio do przepisów w zakresie post powania cywilnego (a nie tylko
do prawodawstwa dotycz cego równego traktowania)

50

. Komisja promuje wøa ciwe

stosowanie tego poj cia poprzez zapewnienie szkole dla krajowych s dziów i prawników
praktyków

51

.

4.3 Dziaøanie pozytywne

W dyrektywach wyra nie zezwala si pa stwom czøonkowskim na utrzymywanie lub
przyjmowanie szczególnych

rodków maj cych zapobiega niedogodno ciom lub

wyrównywa niedogodno ci, u podstaw których le y jedna z przyczyn obj tych dyrektywami,
ale nie zobowi zuje si ich do tego

52

. Dziaøanie pozytywne z definicji musi by korzystne dla

grup docelowych. Niemal wszystkie pa stwa czøonkowskie podj øy pewne formy dziaøania
pozytywnego w zakresie stosowania obu dyrektyw

53

, na przykøad na rzecz osób

niepeønosprawnych lub Romów

54

.

4.4 Dyskryminacja z wielu jednoczesnych przyczyn

sprawie równego traktowania osób bez wzgl du na pochodzenie rasowe i dyrektywy ustanawiaj cej
ogólne warunki ramowe], maj 2013 r., dost pne na stronie:

http://www.equineteurope.org

.

47

Ma to zastosowanie wyø cznie w post powaniach cywilnych, lecz nie w karnych.

48

Republika Czeska, Estonia, Wøochy, Cypr, Litwa, W gry, Malta i Rumunia.

49

Belgia, Malta i Søowacja.

50

Søowacja.

51

Zob. przypis 18. Jednym z zagadnie w szczególny sposób uwzgl dnionych w szkoleniu jest ci ar
dowodu w sprawach dotycz cych dyskryminacji.

52

Artykuø 5 dyrektywy 2000/43/WE oraz art. 7 dyrektywy 2000/78/WE. Stanowi one, e „[d]la
zapewnienia caøkowitej równo ci w praktyce zasada równego traktowania nie stanowi przeszkody w
utrzymywaniu lub przyjmowaniu przez pa stwo czøonkowskie szczególnych rodków maj cych
zapobiega niedogodno ciom lub wyrównywa niedogodno ci zwi zane z pochodzeniem rasowym lub
etnicznym lub odpowiednio z religi lub wiatopogl dem, niepeønosprawno ci , wiekiem lub orientacj
seksualn ”.

53

Tylko Litwa zgøosiøa, e nie przyj to adnych takich rodków.

54

W odniesieniu do dziaøania pozytywnego na rzecz osób niepeønosprawnych pa stwa czøonkowskie
zgøosiøy, e ustanowiøy dla pracodawców z sektora publicznego cele w zakresie zatrudniania takich
osób. Zgøoszone dziaøanie pozytywne na rzecz Romów jest bardziej zró nicowane - obejmuje cztery
najwa niejsze sektory krajowych strategii integracji Romów (zatrudnienie, mieszkalnictwo, edukacja i
opieka zdrowotna). W zaleceniu Rady w sprawie skutecznych rodków integracji Romów w pa stwach
czøonkowskich, przyj tym 9 grudnia 2013 r., dokument Rady nr 16970/13, dost pny na stronie
http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/lsa/139979.pdf

(jeszcze

brak

odesøania do Dz.U.) zaleca si , by pa stwa czøonkowskie „w celu promowania w praktyce caøkowitej
równo ci Romów podejmowaøy skuteczne dziaøania polityczne, aby zagwarantowa ich równe
traktowanie i poszanowanie ich praw podstawowych, w tym równy dost p do edukacji, zatrudnienia,
opieki zdrowotnej i zakwaterowania” (pkt 1.1).

PL

11

PL

Dyrektywy nie zawieraj szczegóøowego przepisu dotycz cego dyskryminacji z wielu
przyczyn jednocze nie, ale wspomina si w nich fakt, e „kobiety s cz sto ofiarami ró nego
rodzaju dyskryminacji”

55

. W dyrektywach zezwala si jednak na ø czenie dwóch lub wi kszej

liczby przyczyn dyskryminacji, którymi nale y si zaj w tej samej sytuacji, chocia mog
pojawi si problemy wynikaj ce z ró nic w poziomie ochrony przewidzianym na podstawie
obu dyrektyw w odniesieniu do ró nych przyczyn, poniewa zakres stosowania dyrektywy
2000/78/WE obejmuje wyø cznie kwestie zwi zane z zatrudnieniem. Komisja staraøa si
zniwelowa t ró nic w swoim wniosku z 2008 r. w sprawie nowej dyrektywy

56

.

4.5 Dyskryminacja przez powi zanie, zaøo enie i postrzeganie

Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej zdecydowaø ju , e w pewnych okoliczno ciach
dyskryminacja ze wzgl du na niepeønosprawno mo e obejmowa dyskryminacj przez
powi zanie powoda z osob , która jest niepeønosprawna, mimo e powód nie jest
niepeønosprawny

57

. To rozumowanie wydaje si mie charakter ogólny i zastosowanie

równie do innych przyczyn dyskryminacji obj tych obiema dyrektywami.

Jak wskazuje istniej ce orzecznictwo krajowe

58

, Komisja uwa a, e w dyrektywach zakazuje

si równie sytuacji, w których dana osoba jest bezpo rednio dyskryminowana ze wzgl du na
bø dne postrzeganie chronionych cech lub zaøo enie, e posiada ona chronione cechy, na
przykøad gdy osoba ubiegaj ca si o prac nie zostaøa wybrana, poniewa pracodawca
niesøusznie uwa a, e osoba ta ma okre lone pochodzenie etniczne lub jest orientacji
homoseksualnej.

4.6 Ochrona wszystkich osób w UE

Z obu dyrektyw jasno wynika, e zakaz dyskryminacji dotyczy równie obywateli pa stw
trzecich, ale nie obejmuje odmiennego traktowania ze wzgl du na narodowo i nie narusza
przepisów reguluj cych wjazd i pobyt

59

. Jest to wa ny element dyrektyw, który uwydatnia

fakt, e zakaz dyskryminacji chroni wszystkich przebywaj cych w Unii Europejskiej, a nie
tylko obywateli UE. Obywatele pa stw trzecich, w tym bezpa stwowcy

60

, cz sto s

szczególnie nara eni na dyskryminacj ze wzgl du na ich sytuacj

61

. Pewne problemy nie

55

Motyw 14 dyrektywy 2000/43/WE oraz motyw 3 dyrektywy 2000/78/WE. W obu dyrektywach
wspomina si równie o potrzebie ocenienia, zgodnie z zasad uwzgl dniania aspektu pøci, wpøywu
podj tych rodków na kobiety i m czyzn (art. 17 ust. 2 dyrektywy 2000/43/WE oraz art. 19 ust. 2
dyrektywy 2000/78/WE). Wiele pa stw czøonkowskich stwierdziøo, e nie ma istotnych informacji na
ten temat, ale Irlandia, Hiszpania, Francja, Niderlandy i Polska dostarczyøy wyczerpuj ce informacje w
tym zakresie.

56

Wniosek dotycz cy dyrektywy w sprawie wprowadzenia w ycie zasady równego traktowania osób bez
wzgl du na religi lub wiatopogl d, niepeønosprawno , wiek lub orientacj seksualn , COM(2008)
426 final.

57

Wyrok z dnia 17 lipca 2008 r. w sprawie C-303/06 Coleman, w którym Trybunaø Sprawiedliwo ci
orzekø, i dyrektywa 2000/78/WE chroni matk niepeønosprawnego dziecka przed molestowaniem i
dyskryminacj w zakresie zatrudnienia, w przypadku gdy problemy byøy spowodowane faktem, e
matka potrzebowaøa dodatkowych dni wolnych od pracy w celu sprawowania opieki nad dzieckiem.

58

Zob. zaø cznik II, pkt 2c.

59

Artykuø 3 ust. 2 obu dyrektyw, motyw 13 dyrektywy 2000/43/WE oraz motyw 12 dyrektywy
2000/78/WE.

60

„Obywatela pa stwa trzeciego” definiuje si jako osob , która nie jest obywatelem Unii w rozumieniu
art. 20 ust. 1 TFUE, na przykøad w dyrektywie 2011/98/EU.

61

Przykøady dyrektyw, w których konkretnie ustanawia si prawa obywateli pa stw trzecich do równego
traktowania w porównaniu z obywatelami UE, obejmuj : dyrektyw Rady 2003/109/WE z dnia 25
listopada 2003 r. dotycz c statusu obywateli pa stw trzecich b d cych rezydentami

PL

12

PL

wynikaj jednak bezpo rednio z prawodawstwa, ale ze sposobu, w jaki przepisy s stosowane
w praktyce. Prawodawstwo musi równie by poø czone z odpowiednimi rodkami
politycznymi i finansowymi

62

. Pa stwa czøonkowskie zgøaszaj , e ochrona przed

dyskryminacj na podstawie przesøanek przewidzianych w obu dyrektywach obejmuje
wszystkich przebywaj cych w danym kraju. Niektóre pa stwa czøonkowskie opisuj swoj
polityk integracji migrantów i obywateli pa stw trzecich jako dziaøania zapobiegaj ce
dyskryminacji.

5. A

SPEKTY WèA CIWE DLA DYREKTYWY W SPRAWIE RÓWNEGO TRAKTOWANIA OSÓB BEZ

WZGL DU NA POCHODZENIE RASOWE

(2000/43/WE)

5.1 Zakaz dyskryminacji ze wzgl du na pochodzenie rasowe lub etniczne

Dyrektywa 2000/43/WE nie zawiera definicji poj cia pochodzenia rasowego lub etnicznego.
Do pa stw czøonkowskich nale y decyzja, czy zdefiniuj te poj cia w prawie krajowym

63

.

Niektóre pa stwa czøonkowskie odnosz si tylko do „pochodzenia etnicznego” lub
„przynale no ci etnicznej” i w swoim prawodawstwie krajowym wcale nie stosuj poj cia
„rasa” czy „pochodzenie rasowe”. Zasadniczo z punktu widzenia stosowania dyrektywy
Komisja nie dostrzega adnego problemu w tym podej ciu, dopóki jest oczywiste, e nie
poci ga ono za sob ograniczenia zakresu przepisów krajowych w porównaniu z zakresem
przepisów dyrektywy.

Czasem pochodzenie rasowe lub pochodzenie etniczne oraz inne przyczyny dyskryminacji si
pokrywaj , szczególnie przynale no pa stwowa, religia i j zyk. Dyrektywa 2000/43/WE
nie obejmuje dyskryminacji ze wzgl du na przynale no pa stwow jako tak (chyba e
odmienne traktowanie ze wzgl du na przynale no pa stwow lub j zyk okazuje si

døugoterminowymi (Dz.U. L 16 z 23.1.2004, s. 44), zmienion dyrektyw 2011/51/UE (Dz.U. L 132 z
19.5.2011,s. 1), aby rozszerzy jej zakres równie na osoby obj te ochron mi dzynarodow , i
dyrektyw 2011/98/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie
procedury jednego wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli pa stw trzecich na pobyt i prac na
terytorium pa stwa czøonkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników z pa stw
trzecich przebywaj cych legalnie w pa stwie czøonkowskim (Dz.U. L 343 z 23.12.2011, s. 1). W
motywie 29 tej drugiej dyrektywy znajduje si wyra ne odniesienie do dyrektyw 2000/43/WE i
2000/78/WE.

62

Wspólne podstawowe zasady w sprawie integracji zapewniaj ramy wspóøpracy na poziomie UE w
zakresie polityki na rzecz integracji obywateli pa stw trzecich, w tym poszanowania równo ci i
niedyskryminacji. Ramy te zostaøy rozwini te poprzez komunikaty Komisji w sprawie integracji,
wymiany mi dzy pa stwami czøonkowskimi i konsultacji z zainteresowanymi stronami. Wspólne
podstawowe zasady odnosz ce si do polityki integracji imigrantów w Unii Europejskiej, przyj te w
dniu 19 listopada 2004 r., nr dokumentu 14615/04, wspólna agenda na rzecz integracji, COM(2005)
389 final; europejski program integracji, COM(2011) 455 final.

63

Zjednoczone Królestwo zgøosiøo, e definicja „rasy” znajduje si w sekcji 9 pkt 1 ustawy o równo ci z
2010 r. (jest ona sformuøowana nast puj co „Rasa obejmuje (a) kolor; (b) przynale no pa stwow ;
(c) pochodzenie etniczne lub narodowe”), natomiast poj cie „pochodzenie etniczne lub narodowe” jest
zawarte w definicji „rasy” i nie jest zdefiniowane bardziej szczegóøowo. Szwecja zgøosiøa, e jej ustawa
dotycz ca dyskryminacji zawiera definicj „to samo ci etnicznej” jako „pochodzenia narodowego lub
etnicznego, koloru skóry lub innych podobnych cech”. Kilka innych pa stw czøonkowskich odniosøo si
do interpretacji zawartej w krajowych dokumentach przygotowawczych, orzecznictwie krajowym lub
konwencjach mi dzynarodowych, w szczególno ci w Mi dzynarodowej konwencji w sprawie
likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, która jest tak e wspomniana w preambule
dyrektywy.

PL

13

PL

dyskryminacj po redni ze wzgl du na pochodzenie etniczne), a przed dyskryminacj ze
wzgl du na religi jako tak chroni dyrektywa 2000/78/WE

64

.

5.2 Przedmiotowy zakres stosowania dyrektywy

Zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. h) dyskryminacja jest zakazana w odniesieniu do „dost pu do dóbr i
usøug oraz dostarczania dóbr i usøug publicznie dost pnych, wø cznie z zakwaterowaniem”.
Dyrektywa ma zastosowanie do sektora publicznego i prywatnego, ale pewne dziaøania
podejmowane przez pa stwa czøonkowskie (np. policj ) mog poci ga za sob sprawowanie
wøadzy publicznej bez adnego elementu wiadczenia „usøug” w rozumieniu nadanym temu
poj ciu w traktatach i orzecznictwie Trybunaøu Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej.

Innym poj ciem, które czasami wzbudza w tpliwo ci, jest odniesienie do dóbr i usøug
„publicznie dost pnych”. Wydaje si , e warunek „publicznej dost pno ci” wyklucza
sytuacje, w których oferta dostarczania pewnych dóbr i usøug nie miaøa miejsca w domenie
publicznej (np. poprzez ogøoszenie w gazecie lub na publicznie dost pnej stronie
internetowej), a tylko w ograniczonym kr gu czøonków rodziny.

5.3 Rola organów ds. równo ci

Zgodnie z dyrektyw pa stwa czøonkowskie maj obowi zek ustanowi organ lub organy,
których zadania obejmuj udzielanie niezale nej pomocy ofiarom dyskryminacji i
sporz dzanie niezale nych sprawozda i bada ; wszystkie pa stwa czøonkowskie powoøaøy
takie organy

65

. Obowi zek ten dotyczy wyø cznie dyskryminacji ze wzgl du na pochodzenie

rasowe lub etniczne (i ze wzgl du na pøe zgodnie z dyrektywami w sprawie
równouprawnienia pøci

66

), ale nie ze wzgl du na religi lub wiatopogl d, niepeønosprawno ,

wiek i orientacj seksualn . W wi kszo ci pa stw czøonkowskich mandat krajowego organu
ds. równo ci rozszerzono jednak na wszystkie te przesøanki

67

, a w 15 pa stwach

czøonkowskich równie na przesøanki wykraczaj ce poza zakres uwzgl dniony w
prawodawstwie UE (np. na przynale no pa stwow , j zyk, pogl dy polityczne). W wielu
pa stwach czøonkowskich organ ds. równo ci ma równie szersze uprawnienia ni wymagane
w dyrektywach lub ma kompetencje wykraczaj ce poza zatrudnienie - w odniesieniu do
dyskryminacji ze wzgl du na religi lub wiatopogl d, niepeønosprawno , wiek i orientacj
seksualn .

64

W sprawozdaniu Equinet pt. „Equality Law in Practice – Comparative analysis of discrimination cases
in Europe” [Przepisy dotycz ce równo ci w praktyce – analiza porównawcza przypadków
dyskryminacji w Europie] pokazano w studium przypadku ocenianym przez krajowe organy ds.
równo ci, jak trudne mo e by okre lenie granicy mi dzy ró nymi przyczynami dyskryminacji;
sprawozdanie to dost pne jest na stronie

http://www.equineteurope.org

.

65

Przeciwko Belgii i Finlandii tocz si jednak post powania w sprawie uchybienia zobowi zaniom
pa stwa czøonkowskiego w odniesieniu do niewystarczaj cych kompetencji krajowego organu lub
organów ds. równo ci,

ale oczekuje si , e w Belgii problem ten zostanie szybko rozwi zany.

66

Dyrektywa Rady 2004/113/WE z dnia 13 grudnia 2004 r. wprowadzaj ca w ycie zasad równego
traktowania m czyzn i kobiet w zakresie dost pu do towarów i usøug oraz dostarczania towarów i
usøug, Dz.U. L 373 z 21.12.2004, s. 37, oraz dyrektywa 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w ycie zasady równo ci szans oraz równego
traktowania kobiet i m czyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana), Dz.U. L 204
z 26.7.2006, s. 23.

67

Wszystkie pa stwa z wyj tkiem Danii, Wøoch, Malty, Portugalii, Hiszpanii i Finlandii. W Danii du ska
Rada ds. Równego Traktowania, która jest niezale nym organem ds. skarg administracyjnych, ma
jednak kompetencje obejmuj ce wiele ró nych przesøanek dyskryminacji, w tym wszystkie przesøanki
uj te w dyrektywie 2000/78/WE.

PL

14

PL

Mi dzy pa stwami czøonkowskimi istniej wyra ne ró nice w zakresie kompetencji i
zasobów tych organów oraz ich struktury. Niektóre organy ds. równo ci peøni rol doradcz i
promocyjn , podczas gdy inne posiadaj kompetencje quasi-s dowe. Dyrektywa zobowi zuje
pa stwa czøonkowskie do zagwarantowania, e organy ds. równo ci posiadaj uprawnienia i

rodki, które s niezb dne do skutecznego wykonywania ich zada , w tym zasadniczego

elementu tych zada , jakim jest udzielanie pomocy ofiarom dyskryminacji. W zwi zku z
rosn c liczb obaw w tym zakresie Komisja obecnie szerzej bada przestrzeganie przez
pa stwa czøonkowskie wymogów tej dyrektywy (oraz dyrektyw w sprawie równouprawnienia
pøci) w odniesieniu do krajowych organów ds. równo ci. Obejmuje to sprawdzanie, czy ka dy
organ ds. równo ci posiada niezb dne uprawnienia i mandat, a tak e czy faktycznie
skutecznie wykonuje wszystkie zadania okre lone w dyrektywie

68

.

5.4 Ochrona Romów zgodnie z dyrektyw

Dyrektywa 2000/43/WE w sposób kompleksowy odnosi si do ka dej dyskryminacji ze
wzgl du na pochodzenie rasowe lub etniczne. Romowie, jako szczególnie liczna i zagro ona
grupa etniczna, s bezpo rednio obj ci zakresem stosowania tej dyrektywy.

Komisja zaj øa si ju problemami, które s bezpo rednio zakorzenione w przepisach
krajowych, w tym w razie konieczno ci poprzez post powania w sprawie uchybienia
zobowi zaniom pa stwa czøonkowskiego

69

. Problemy specyficzne dla Romów rzadko jednak

wynikaj bezpo rednio z prawodawstwa

70

, ale zazwyczaj spowodowane s sposobem

stosowania odpowiednich przepisów w praktyce

71

. Uwydatnia to konieczno rozszerzenia w

stosownych przypadkach kontroli Komisji na praktyki krajowe, które maj wpøyw na
wdro enie zasady równego traktowania. Chocia poszczególne przypadki dyskryminacji
musz by rozpatrywane zgodnie z prawem krajowym i za po rednictwem s dów krajowych,
Komisja monitoruje, czy w praktyce administracyjnej pa stwa czøonkowskie systematycznie
post puj zgodnie z przepisami dyrektywy.

Komisja przyznaje, e samo prawodawstwo nie wystarcza, aby zaradzi gø boko
zakorzenionemu wykluczeniu spoøecznemu Romów i uprzedzeniom, z którymi nadal maj oni
do czynienia. Prawodawstwo musi by poø czone ze rodkami politycznymi i finansowymi.
Kluczowym elementem przeciwdziaøania dyskryminacji Romów na poziomie UE byøo
przyj cie unijnych ram dotycz cych krajowych strategii integracji Romów do 2020 r.

72

Nast pnie Komisja przeprowadziøa roczny przegl d krajowych strategii opracowanych przez

68

W trakcie tego przegl du skontaktowano si z kilkoma pa stwami czøonkowskimi z pro b o
dostarczenie dowodów pomocy dla ofiar dyskryminacji oraz dowodów sprawozdawczo ci i
przeprowadzonych bada ankietowych. Jak dot d post powanie w sprawie uchybienia zobowi zaniom
pa stwa czøonkowskiego zostaøo wszcz te przeciwko Finlandii (w zwi zku z brakiem wøa ciwego
organu ds. równo ci w dziedzinie zatrudnienia zgodnie z dyrektyw 2000/43/WE).

69

Na przykøad Komisja zakwestionowaøa przepis znajduj cy si w prawodawstwie rumu skim, który –
jak si zdaje – dopuszczaø specjaln kategori dyskryminacji po redniej w dziedzinie gospodarki
przestrzennej. Przepis ten byø sformuøowany w sposób neutralny, ale wydawaøo si , e dotyczy w
szczególno ci Romów.

70

Przy ustalaniu, czy istniej przepisy lub rodki dyskryminacyjne dotycz ce konkretnie Romów, nie ma
znaczenia, czy te przepisy lub rodki zawieraj jednoznaczne odniesienie do Romów lub czy stosowana
jest w nich inna terminologia (np. „nomadowie”), je eli jest oczywiste, e rodki te s ukierunkowane
na Romów.

71

Niekoniecznie tylko przepisy w zakresie równego traktowania, ale tak e inne przepisy, które maj
wpøyw na równe traktowanie w dziedzinach obj tych dyrektyw (np. przepisy dotycz ce mieszka
socjalnych w odniesieniu do dost pu do mieszkalnictwa).

72

COM(2011) 173 final z 5.4.2011.

PL

15

PL

pa stwa czøonkowskie. Dyrektywa obejmuje wszystkie cztery kluczowe obszary krajowych
strategii integracji Romów (edukacj , zatrudnienie, zdrowie i mieszkalnictwo). Osi gni cie
peønej równo ci w praktyce mo e w pewnych okoliczno ciach uzasadnia dziaøanie
pozytywne ukierunkowane konkretnie na Romów, w szczególno ci w czterech wy ej
wymienionych kluczowych obszarach.

Jednocze nie Komisja nadal udoskonala ochron prawn poprzez wniosek dotycz cy
zalecenia Rady w sprawie Romów, który zostaø przyj ty przez Rad w dniu 9 grudnia 2013
r.

73

. Promuje si w nim szeroki zakres szczególnych rodków w czterech podstawowych

obszarach, jak równie rodki horyzontalne, których celem jest poprawa sytuacji Romów;
szczególny nacisk poøo ono na potrzeb zapewnienia skutecznego praktycznego
egzekwowania przepisów dyrektywy na ni szych szczeblach, zwøaszcza poprzez zach canie
pa stw czøonkowskich do podj cia dalszych kroków gwarantuj cych, e ich krajowe,
regionalne i lokalne przepisy administracyjne nie maj charakteru dyskryminuj cego i nie
prowadz do praktyk opartych na segregacji

74

. Zalecenie to zwi kszy skuteczno ochrony

przed dyskryminacj ; promuje si w nim tak e aktywne rodki.

Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej nie wydaø jak dot d orzecze w sprawach
dotycz cych konkretnie Romów

75

, ale na szczeblu krajowym mo na znale interesuj ce

orzecznictwo (zob. zaø cznik II).

6. A

SPEKTY WèA CIWE DLA DYREKTYWY W SPRAWIE RÓWNEGO TRAKTOWANIA W

ZAKRESIE ZATRUDNIENIA I PRACY

(2000/78/WE)

6.1. Wiek

W chwili przyj cia tej dyrektywy poj cie dyskryminacji ze wzgl du na wiek w zakresie
zatrudnienia i pracy byøo nowo ci w wielu pa stwach czøonkowskich i wymagaøo zmiany
podej cia pracodawców do kwestii zwi zanych z wiekiem. Dyskryminacja ze wzgl du na
wiek w stosunku do osób starszych na rynku pracy staje si coraz istotniejsza ze wzgl du na
zmiany demograficzne w Europie, które stanowi przyczyn przyj cia wi kszo ci
najnowszych przepisów dotycz cych wieku, m.in. zniesienia lub podniesienia
obowi zkowego wieku emerytalnego, czynników zniech caj cych do wcze niejszego
przechodzenia na emerytur oraz innych rodków søu cych utrzymaniu starszych
pracowników na rynku pracy.

Artykuø 6 dyrektywy stanowi w niektórych sytuacjach uzasadnienie odmiennego traktowania
ze wzgl du na wiek

76

. Ka de odst pstwo musi jednak by obiektywnie i racjonalnie

uzasadnione zgodnym z przepisami celem, w tym celami polityki zatrudnienia, a tak e celami
rynku pracy i ksztaøcenia zawodowego, a rodki maj ce søu y realizacji tego celu musz by

73

Dokument

Rady

nr

16970/13

dost pny

na

stronie:

http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/lsa/139979.pdf

(jeszcze

brak

odesøania do Dz.U.).

74

Punkt 2.1 zalecenia.

75

Wyrok w sprawie C-394/11 Belov, pierwsza sprawa dotycz ca dyskryminacji Romów skierowana do
Trybunaøu Sprawiedliwo ci; skarga zostaøa uznana przez Trybunaø za niedopuszczaln w dniu 31
stycznia 2013 r., poniewa buøgarski organ ds. równo ci (który skierowaø spraw do Trybunaøu) nie
zostaø uznany za s d w rozumieniu traktatu.

76

Szczególne warunki dla møodszych i starszych pracowników, okre lenie warunków dolnej granicy
wieku, do wiadczenia zawodowego lub sta u pracy oraz okre lenie górnej granicy wieku przy
rekrutacji.

PL

16

PL

wøa ciwe i konieczne. Jako e odst pstwo to pozostawia znaczn swobod pa stwom
czøonkowskim, doprowadziøo do wydania przez Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej
i s dy krajowe znacznej liczby przeøomowych orzecze , które rzucaj wi cej wiatøa na
wymogi dotycz ce dopuszczalno ci odmiennego traktowania.

Ze wzgl du na szczególn wag i praktyczne znaczenie tego obszaru w zaø czniku III do
niniejszego sprawozdania zawarto przegl d zagadnie zwi zanych z wiekiem

77

.

6.2. Niepeønosprawno

Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej wydaø ju szereg przeøomowych wyroków
dotycz cych dyskryminacji ze wzgl du na niepeønosprawno . W sprawie Chacon Navas

78

Trybunaø zdefiniowaø poj cie niepeønosprawno ci i orzekø, e choroby jako takie nie wchodz
w zakres tego poj cia. Niedawno w sprawach Ring i Skouboe Werge

79

Trybunaø wyja niø

jednak, e poj cie niepeønosprawno ci mo e w pewnych okoliczno ciach obejmowa stan
wywoøany przez nieuleczaln lub uleczaln przewlekø chorob . Trybunaø wø czyø równie do
swojej interpretacji poj cie niepeønosprawno ci zawarte w Konwencji NZ o prawach osób
niepeønosprawnych.

Konwencja ta jest pierwszym prawnie wi

cym mi dzynarodowym instrumentem praw

czøowieka, którego stron zostaøa Unia Europejska

80

. W zwi zku z tym Unia Europejska jest

zwi zana konwencj w granicach swoich kompetencji

81

, a dyrektyw 2000/78/WE nale y w

miar mo liwo ci interpretowa w sposób zgodny z konwencj

82

.

Przepis dotycz cy zapewnienia przez pracodawc racjonalnych usprawnie dla osób
niepeønosprawnych

83

stanowi jeden z najwa niejszych elementów dyrektywy, a Komisja

ci le monitorowaøa jego prawidøow transpozycj do prawodawstwa krajowego. Kilka

pa stw czøonkowskich pocz tkowo miaøo problemy w tym zakresie

84

. W dniu 4 lipca

2013 r.

85

Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej uznaø, e wskutek nieprawidøowej

transpozycji przepisów jedno pa stwo czøonkowskie narusza dyrektyw poprzez

77

Na podstawie informacji przekazanych przez pa stwa czøonkowskie i zainteresowane strony oraz
sprawozdania opublikowanego przez Komisj w 2011 r. pt. „Age and Employment” [Wiek i
zatrudnienie],

dost pnego

na

stronie:

http://ec.europa.eu/justice/discrimination/document/index_en.htm#h2-7

.

78

Wyrok z dnia 11 lipca 2006 r. w sprawie C-13/05 Chacón Navas.

79

W

yrok z dnia 11 kwietnia 2013 r. w sprawach poø czonych C-335/11 i C-337/11 Ring i Skouboe

Werge.

80

Unia Europejska podpisaøa wspomnian konwencj w dniu 30 marca 2007 r., konwencja weszøa w

ycie w odniesieniu do UE w dniu 22 stycznia 2011 r. Pierwsze sprawozdanie okresowe UE z

wdra ania Konwencji NZ o prawach osób niepeønosprawnych przewidziane jest na rok 2014.

81

S one przedstawione w zaø czniku II do decyzji Rady 2010/48/WE z dnia 26 listopada 2009 r. w
sprawie zawarcia przez Wspólnot Europejsk Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach osób
niepeønosprawnych, Dz.U. L 23 z 27.1.2010, s. 35.

82

Zob. pkt 28–32 wyroku w sprawach poø czonych Ring i Skouboe Werge, przywoøanego powy ej w
przypisie 79.

83

Racjonalne usprawnienia wi

si z wymogiem podejmowania przez pracodawc wøa ciwych

rodków, aby umo liwi osobie niepeønosprawnej dost p do pracy, wykonywanie jej lub rozwój

zawodowy b d ksztaøcenie, o ile rodki te nie nakøadaj na pracodawc nieproporcjonalnie wysokich
obci e .

84

Belgia, Estonia, Cypr, Wøochy, èotwa, Litwa, W gry, Polska i Søowacja.

85

Wøochy: wyrok z dnia 4 lipca 2013 r. w sprawie C-312/11 Komisja przeciwko Wøochom. Po wydaniu
wyroku Wøochy zmieniøy przepisy, które s obecnie analizowane przez Komisj .

PL

17

PL

nieuwzgl dnienie wszystkich osób niepeønosprawnych w sposób kompleksowy, lecz
wszystkie inne sprawy zostaøy ju zamkni te.

6.3 Orientacja seksualna

W chwili transponowania dyrektywy zakaz dyskryminacji ze wzgl du na orientacj seksualn
byø nowo ci dla prawie wszystkich pa stw czøonkowskich. Przeciwko kilku pa stwom
czøonkowskim

86

Komisja musiaøa wszcz post powania w sprawie uchybienia

zobowi zaniom pa stwa czøonkowskiego z powodu niewystarczaj cej ochrony przed
dyskryminacj z tego powodu. Wszystkie te sprawy zostaøy ju zamkni te i wszystkie
pa stwa czøonkowskie zapewniaj wymagan ochron .

Trybunaø Sprawiedliwo ci Unii Europejskiej zinterpretowaø granice dyskryminacji ze
wzgl du na orientacj seksualn w kilku przeøomowych wyrokach, takich jak w sprawach
Maruko i Römer

87

, w których stwierdziø, e w przypadku gdy wskutek prawa krajowego

osoby tej samej pøci znajduj si w sytuacji porównywalnej do sytuacji maø onków, przepisy
krajowe odmawiaj ce partnerom yciowym tej samej pøci wiadcze , które zostaøy wypøacone
maø onkom, wchodz w zakres stosowania dyrektywy. Najnowsza sprawa ACCEPT

88

odzwierciedla pozostaøe wyzwania w tym obszarze i konieczno zachowania staøej czujno ci
co do realizacji zakazu dyskryminacji

89

. Byøa to sprawa, w której Trybunaø uznaø publiczne

deklaracje ze strony wøa ciciela zawodowego klubu piøkarskiego w Rumunii za naruszenie
dyrektywy 2000/78/WE, gdy stwierdziø on, i nigdy nie zatrudni gracza o orientacji
homoseksualnej.
6.4 Religia lub wiatopogl d

Zgodnie z dyrektyw zakazuje si dyskryminacji ze wzgl du na religi lub wiatopogl d w
obszarze zatrudnienia i zapewnia si tak ochron wszystkim osobom wyznaj cym dowoln
religi lub maj cym dowolny wiatopogl d. W art. 4 ust. 2 dyrektywy zezwala si jednak na
odst pstwo dotycz ce ko cioøów i innych organizacji wyznaniowych lub opartych na

wiatopogl dzie dziaøaj cych w charakterze pracodawcy. Organizacje te mog pod pewnymi

warunkami okre la szczególne wymagania w oparciu o religi lub wiatopogl d swoich
pracowników. Wymagania takie (zwane „wymaganiami zawodowymi”) musz by
podstawowe, zgodne z prawem i uzasadnione i nie mog opiera si na innych kryteriach (np.
orientacji seksualnej pracownika). Komisja monitorowaøa zgodno krajowych przepisów
wykonawczych z tym odst pstwem – nale y je interpretowa zaw aj co, poniewa stanowi
ono wyj tek. Pocz tkowo sze pa stw czøonkowskich

90

miaøo problemy z prawidøowym

86

Republika Czeska, èotwa, Polska, Søowacja, Finlandia i Zjednoczone Królestwo.

87

Wyrok z dnia 1 kwietnia 2008 r. w sprawie C-267/06 Maruko przeciwko Versorgungsanstalt der
deutschen Bühnen, oraz wyrok z dnia 10 maja 2011 r. w sprawie C-147/08 Römer przeciwko Freie und
Hansestadt Hamburg.

88

Wyrok z dnia 25 marca 2013 r. w sprawie C-81/12 Asociatia ACCEPT przeciwko Consiliul Na ional
pentru Combaterea Discrimin rii.

89

Zob. ostatnie ogólnounijne badanie przeprowadzone przez Agencj Praw Podstawowych Unii
Europejskiej na temat do wiadcze osób LGBT w zakresie dyskryminacji, przemocy i molestowania,
opublikowane w maju 2013 r., dost pne pod adresem:

http://fra.europa.eu/en/publication/2013/eu-lgbt-

survey-european-union-lesbian-gay-bisexual-and-transgender-survey-results

oraz publikacja Equinet z

2013 r. pt. „Equality bodies promoting equality & non-discrimination for LGBTI people” [Organy ds.
równo ci promuj ce równo i niedyskryminacj osób LGBTI], dost pna na stronie

www.equineteurope.org

, która ma stanowi pomoc dla organów ds. równo ci w celu promowania

równo ci osób LGBTI i przeciwdziaøania ich dyskryminacji.

90

Niemcy, Irlandia, Niderlandy, Søowenia, Finlandia i Zjednoczone Królestwo.

PL

18

PL

wdro eniem tego odst pstwa, ale wszystkie post powania w sprawie uchybienia
zobowi zaniom pa stwa czøonkowskiego zostaøy ju zamkni te.

7. W

NIOSKI I DALSZE DZIAèANIA

Do dzi wszystkie pa stwa czøonkowskie podj øy ju niezb dne rodki w celu transpozycji
obu dyrektyw do swoich krajowych porz dków prawnych oraz w celu ustanowienia procedur
i organów, które s niezb dne do wdro enia tych dyrektyw. Organy administracyjne i s dowe
pa stw czøonkowskich, a tak e ich organy ds. równo ci, znajduj si obecnie na pierwszej
linii pod wzgl dem systematycznego zapewniania peønej ochrony w praktyce ka dej osobie.
Komisja Europejska b dzie ci le monitorowaøa wdra anie dyrektyw oraz wspieraøa wøadze
pa stw czøonkowskich w tym zakresie. Komisja b dzie równie kontynuowaøa
monitorowanie w kontek cie swojego sprawozdania rocznego ze stosowania Karty praw
podstawowych Unii Europejskiej.
Gøównym wyzwaniem jest obecnie zwi kszenie wiadomo ci w odniesieniu do ju istniej cej
ochrony i zapewnienie lepszego praktycznego wdra ania i stosowania dyrektyw. Komisja
wraz z pa stwami czøonkowskimi i ich organami ds. równo ci podejmie wspólne starania, aby
w peøni wykorzysta potencjaø dyrektyw pod wzgl dem ochrony prawa podstawowego do
równego traktowania w UE. Trzy zaø czniki do niniejszego sprawozdania maj si przyczyni
do tych wysiøków. Samo prawodawstwo jednak nie wystarczy do zapewnienia peønej
równo ci, zatem nale y je poø czy z odpowiednim dziaøaniem w ramach polityki.
Finansowanie dziaøa szkoleniowych i søu cych zwi kszaniu wiadomo ci jest ju dost pne
w ramach programu Unii Europejskiej na rzecz zatrudnienia i solidarno ci spoøecznej
(Progress), lecz Komisja we wspóøpracy z pa stwami czøonkowskimi musi w dalszym stopniu
wzmocni te starania, aby zapewni istotn popraw wiedzy na temat praw w caøej UE.
Wzmocnienie roli krajowych organów ds. równo ci jako stra ników równo ci mo e w
zasadniczym stopniu przyczyni si do skuteczniejszego wdra ania i stosowania dyrektyw.
Zwi kszenie skuteczno ci organów ds. równo ci i umo liwienie im osi gni cia peønego
potencjaøu mogøoby si znacz co przyczyni do promowania równego traktowania, tak aby
staøo si ono øatwo dost pne dla wszystkich w UE, a tak e szybsze i mniej kosztowne ni
post powanie s dowe dla wszystkich zainteresowanych stron (w tym pa stw czøonkowskich).