Kalkulacja kosztów cyklu

życia

produktu

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Definicja cyklu

życia produktu:

•

Cykl

życia produktu jest to okres, w którym produkt znajduje się na

rynku nabywców.

Cykl ten sk

łada się z czterech faz:

Ø wprowadzenie
Ø wzrost
Ø dojrza

łość

Ø spadek

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Cykl

życia produktu zazwyczaj przedstawiany jest za

pomoc

ą wykresu funkcji. Oś „X" oznacza czas istnienia

produktu na rynku, natomiast o

ś „Y" oznacza wielkość

sprzeda

ży.

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

spadająca
liczba

stabilna
liczba
zaczynająca
się
zmniejszać

rosnąca
liczba

kilku

Konkurenci

maruderzy

późna
większość

wcześni
naśladowcy

innowatorzy

Nabywcy

spadające

wysokie

rosnące

ujemne

Zyski

niskie

niskie

średnie

wysokie

Koszty

spadek
sprzedaży

szczyt
sprzedaży

gwałtowny
wzrost

niewielka,
powolny
wzrost

Sprzedaż

IV FAZA

spadek

III FAZA

dojrzałość

II FAZA

wzrost

I FAZA

wprowadzenie

Wyszczególnieni
e

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

obniżenie
ceny

cena
konfrontacji
lub przebicia
konkurencji

cena przenikania
na rynek

pokrycie
kosztów

Strategia ceny

usuwanie
słabych
pozycji

różnicowanie
marek i
modeli

oferowanie
nowych
produktów,
usług, gwarancji

oferowanie
produktu
podstawowego

Strategia
produktu

obniżenie
wydatków,
wykorzystanie
znajomości
marki

maks. zysku,
obrona
udziałów w
rynku

maksymalizacja
udziału w rynku

kreowanie
produktu,
rozszerzenie
świadomości

Cele marketingu

IV FAZA

spadek

III FAZA

dojrzałość

II FAZA

wzrost

I FAZA

wprowadzenie

Wyszczególnienie

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

redukowanie
do poziomu
potrzeb

podkreślenie
różnic
markowych i
dodatkowych
korzyści

budowanie
świadomości i
zainteresowanie
na rynku

uświadomienie
istnienia
produktu u
wczesnych
naśladowców

Strategia

promocji

usuwanie
niezyskownych
kanałów

bardzo
intensywna
dystrybucja

intensywna
dystrybucja

selekcja
kanałów

Strategia
dystrybucji

IV FAZA

spadek

III FAZA

dojrzałość

II FAZA

wzrost

I FAZA

wprowadzenie

Wyszczególnienie

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Koszty cyklu

życia produktu dzielimy na 4 kategorie

kosztów:

Koszty bada

ń i rozwoju

Koszty produkcji i monta

żu

Koszty wycofania

produktu z rynku

Koszty wsparcia procesu

produkcji

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Kalkulacja kosztów cyklu

życia produktu

Istot

ą szacowania kosztów produkcji nowo wprowadzonego wyrobu

na rynek jest przede wszystkim ustalenie wielko

ści sprzedaży.

Prognozowanie wielko

ści sprzedaży można określić za pomocą

wielu metod ilo

ściowych:

Ø Modele ekonometryczne
Ø Modele analogowe
Ø Testy rynkowe
Ø Metody jako

ściowe

Obliczona w ten sposób prognoza sprzeda

ży służy do szacowania

kosztów produkcji nowego wyrobu. Kalkulacja kosztów wymaga
okre

ślenia wartości zużywanych zasobów na wiele okresów

naprzód.

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Metody szacowania najwa

żniejszych kosztów

zwi

ązanych z produkcją:

Ø Koszty wytworzenia produktu

Ø Koszty utrzymania posiadanego potencja

łu technicznego

Ø Koszty jako

ści

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Koszty wytworzenia produktu

Zgodnie z ustaw

ą o rachunkowości „koszt wytworzenia produktu

obejmuje koszty pozostaj

ące w bezpośrednim związku z danym

produktem oraz uzasadnion

ą

cz

ęść

kosztów po

średnio

zwi

ązanych z wytworzeniem tego produktu.”

Do kosztów wytworzenia produktu zaliczamy:

Ø Koszty zu

życia materiałów bezpośrednich

Ø Koszty robocizny bezpo

średniej

Ø Inne koszty, których wysoko

ść jest ustalana w stosunku do

liczby przepracowanych roboczogodzin bezpo

średnich

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Koszty zu

życia materiałów bezpośrednich

Do okre

ślenia kosztów zużycia materiałów bezpośrednich służą:

Ø normy zu

życia materiałów lub komponentów określone w

stosunku do jednostki produktu

Ø przewidywana cena zakupu

W ca

łym cyklu życia produktu koszty zużycia materiałów można

wyznaczy

ć ze wzorów:

k

jmb

= n

mb

.

c

j

K

mb

= k

jmb

.

Q

k

jmb

- koszt jednostkowy zu

życia materiałów bezpośrednich

n

mb

- norma zu

życia materiałów bezpośrednich

c

J

- jednostkowa cena zakupu materia

łów bezpośrednich

K

mb

- ca

łkowity koszt zużycia materiałów bezpośrednich

Q - wielko

ść produkcji

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Koszty robocizny bezpo

średniej

Do okre

ślenia kosztów robocizny bezpośredniej służy krzywa

uczenia si

ę. Teoria ta mówi, że wraz z wydłużaniem się czasu

produkcji

danego

wyrobu

maleje

jednostkowy

koszt

jego

wytworzenia. Spowodowane jest to tym,

że im dłużej dany produkt

jest wytwarzany tym organizacja procesu produkcji ulega ci

ągłemu

doskonaleniu. Dodatkowo wzrasta do

świadczenie pracowników,

wraz z up

ływem czasu zdobywają oni nowe umiejętności.

l

rbgm

= l

rbg1

+ Q

m

ß

l

rbgm

- liczba roboczogodzin na wyprodukowanie m-tej jednostki produktu

l

rbg1

- liczba roboczogodzin na wyprodukowanie na wyprodukowanie pierwszej

jednostki produktu

Q

m

- skumulowana wielko

ść produkcji (suma wyprodukowanych jednostek od 0 do

m-tej jednostki)

ß- parametr krzywej uczenia si

ę który determinuje procentowy współczynnik

zmniejszania si

ę roboczo-godzin na wytworzenie jednostki produktu przy

ka

żdorazowym podwojeniu skumulowanej wielkości produkcji

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Kszta

łt krzywej uczenia się

Kszta

łt krzywej uczenia się zależy od wielu czynników:

Ø Specyfikacji procesu produkcji
Ø Stopnia standaryzacji produktu
Ø D

ługości serii produkcyjnych

Ø Wzajemnych relacji kierownictwa i pracowników
Ø Zakresu planowania przedprodukcyjnego

Przyk

ładowa krzywa

uczenia si

ę

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Wyznaczenie krzywej uczenia si

ę

Wyznaczenie krzywej uczenia si

ę można oprzeć na założeniu, że przy

ka

żdym podwojeniu się skumulowanej wielkości produkcji czas

potrzebny do wytworzenia jednostki produktu ulega zmniejszeniu o
pewien sta

ły współczynnik procentowy.

Konstrukcj

ę krzywej uczenia się wyznacza się przy pomocy

nast

ępujących wzorów:

W

s

.

l

rbgk

= l

rbgt

2

.

Q

k

= Q

t

l

rbgk

- czas potrzebny na wytworzenie k-tej jednostki

l

rbgt

- czas potrzebny na wytworzenie t-tej jednostki

Q

k

- skumulowana wielko

ść produkcji (od 0 do k-tej jednostki)

Q

t

- skumulowana wielko

ść produkcji (od 0 do t-tej jednostki)

W

s

- wspó

łczynnik stały

l

rbgk =

l

rbg1

.

Q

k

ß

l

rbgt =

l

rbg1

.

Q

t

ß

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Wyznaczenie krzywej uczenia si

ę

Po podzieleniu dwóch równa

ń otrzymujemy:

l

rbgk

l

rbg1

.

Q

k

ß

l

rbgt

l

rbg1

.

Q

t

ß

l

rbgk

l

rbg1

.

Q

k

ß

W

s

.

l

rbgk

l

rbg1

.

2

.

Q

k

ß

1

ß

W

s

1
2

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Wyznaczenie krzywej uczenia si

ę dla parametru ß

Do

wyznaczenia

parametru

ß

mo

żna wykorzystać

metod

ę

najmniejszych kwadratów. W pierwszej kolejno

ści należy zapisać

równanie w postaci logarytmicznej.

∑A∑B

2

-

∑B∑A

.

B

K

.

∑B

2

– (

∑B)

2

K

.

∑B

.

A -

∑B∑A

K

.

∑B

2

– (

∑B)

2

A - log l

rbgm

B - log Q

m

K - oznacza liczb

ę danych

log l

rbg1

=

ß =

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Wykorzystanie krzywej uczenia si

ę

Wyznaczona krzywa uczenia si

ę służy do określenia przeciętnego kosztu

jednostkowego

robocizny

bezpo

średniej oraz do oszacowania

ca

łkowitych kosztów robocizny bezpośredniej ponoszonych w całym cyklu

życia produktu. Wyznaczanie tych dwóch kategorii kosztów
przedstawiamy za pomoc

ą wzorów.

L

rgb

=

∑l

rbgi

L

rgb

=

∫l

rbg1

.

Q

i

ß

di

L

rgb

=

∫l

rbg1

.

Q

i

ß

di = l

rbg1

.

= l

rbg1

.

L

rgb

– ca

łkowita liczba roboczogodzin w całym cyklu życia produktu

L

rbgi

– czas potrzebny na wytworzenie i-tej jednostki produktu

m

i=0

Q

i

ß+1

ß+1

Q

i

ß+1

ß+1

m

0

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Kalkulacja kosztów cyklu

życia produktu

Na podstawie wyliczonej warto

ści oraz informacji o stawce za jedną

roboczogodzin

ę można wyliczyć przeciętny koszt jednostkowy i koszt

ca

łkowity robocizny bezpośredniej w całym cyklu życia produktu.

k

jrb

= l

rbg

.

S

r

K

rb

= k

jrb

.

Q

m

k

jrb

- przeci

ętny koszt jednostkowy robocizny (zł/szt.)

l

rbg

- przeci

ętna liczba roboczogodzin przypadająca na wytworzenie

jednostki produktu (roboczogodziny/szt.)

S

r

- stawka wynagrodzenia (z

ł/roboczogodzinę)

K

rb

- koszt ca

łkowity robocizny bezpośredniej.

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Kalkulacja kosztów cyklu

życia produktu

Obliczenie liczby roboczogodzin przypadaj

ących na wytworzenie

pojedynczego produktu mo

że posłużyć do oszacowania innych

kosztów, których wysoko

ść jest dobrze skorelowana z nakładami

robocizny bezpo

średniej. Obliczenie tych kosztów może być wykonane

za pomoc

ą wzorów:

k

jp

= l

rbg

.

S

p

K

p

= k

jp

.

Q

m

k

jp

- pozosta

ły koszt jednostkowy robocizny (zł/szt.)

l

rbg

- przeci

ętna liczba roboczogodzin przypadająca na wytworzenie

jednostki produktu (roboczogodziny/szt.)

S

p

- stawka kosztu (z

ł/roboczogodzinę)

K

p

- pozosta

ły koszt całkowity

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Kalkulacja kosztów cyklu

życia produktu

Na podstawie pozyskanych informacji o kosztach jednostkowych
mo

żna wyliczyć całkowity jednostkowy koszt zmienny wytworzenia

produktu zgodnie z nast

ępującym wzorem:

k

jz

= k

jmb

+ k

jrb

+ k

jp

K

z

= k

jz

.

Q

m

k

jz

- jednostkowy koszt zmienny (z

ł/szt.)

k

jmb

- jednostkowy koszt zu

życia materiałów bezpośrednich (zł/szt.)

k

jrb

- jednostkowy koszt robocizny bezpo

średniej (zł/szt.)

k

jp

- jednostkowy koszt pozosta

ły (zł/szt.)

K

z

- ca

łkowity koszt zmienny

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Koszty utrzymania potencja

łu technicznego

Koszty utrzymania potencja

łu technicznego mogą odgrywać

znaczn

ą rolę w całkowitych kosztach cyklu życia produktu. Koszty te

ukazuj

ą wartościowe zużycie zasobów na zapewnienie technicznej

sprawno

ści wykorzystywanych w produkcji urządzeń. Koszty te można

podzieli

ć na trzy podstawowe grupy:

1. Koszty okresowych przegl

ądów urządzeń

2. Koszty remontów planowanych

3. Koszty usuwania awarii

Na wysoko

ść kosztów utrzymania potencjału technicznego może

wp

ływać wiele czynników.

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Czynniki wp

ływające na wysokość kosztów utrzymania

potencja

łu technicznego

Do najwa

żniejszych czynników wpływających na koszty utrzymania

potencja

łu technicznego możemy zaliczyć:

Ø Koszt wykorzystania specjalistycznych narz

ędzi

Ø Koszt cz

ęści zamiennych

Ø Koszt wynagrodze

ń pracowników odpowiedzialnych za dozór

techniczny

Ø Koszt szkole

ń pracowników

Ø Koszt utrzymywania zapasów cz

ęści zamiennych

Ø Koszt dost

ępu do fachowej literatury technicznej

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Wysoko

ść planowanych kosztów utrzymania

potencja

łu technicznego

Szacowanie wysoko

ści planowanych kosztów utrzymania potencjału

technicznego wyznaczamy za pomoc

ą wielu metod. Do metod tych

mo

żemy zaliczyć między innymi:

Ø Okre

ślanie kosztów utrzymania potencjału technicznego jako

odsetek nak

ładów inwestycyjnych.

Ø Okre

ślanie kosztów utrzymania potencjału technicznego jako

odsetek kosztów zu

życia energii elektrycznej.

Ø Okre

ślanie kosztów utrzymania potencjału technicznego na

podstawie porówna

ń z tego rodzaju kosztami ponoszonymi przez

przedsi

ębiorstwa wykorzystujące podobne urządzenia.

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Wysoko

ść rozpatrywanych kosztów utrzymania

potencja

łu technicznego

Wysoko

ść

rozpatrywanych

kosztów

utrzymania

potencja

łu

technicznego mo

żna również prognozować za pomocą metod

ilo

ściowych oraz opracowanych modeli ekonometrycznych i formuł

obliczeniowych. Formu

ły obliczeniowe dla tego rodzajów kosztów mają

zastosowanie w ró

żnych gałęziach przemysłu np. dla przedsiębiorstw

produkuj

ących napoje:

K

upt

= 0,004

.

A - 83091

K

upt

– utrzymanie potencja

łu technicznego

A =

∑NI

i

.

t

i

NI

i

– nak

łady inwestycyjne poniesione na urządzenia w i-tym zakładzie

produkcyjnym.

t

i

– czas mierzony w latach od momentu instalacji w i-tym zak

ładzie .

m – liczba zak

ładów.

m

i=1

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Koszty usuwania awarii

Koszty usuwania awarii mo

żemy szacować za pomocą ogólnej formuły:

K

ua

= T

p

.

s

r

.

K

ua

–

roczny koszt zwi

ązany z usuwaniem awarii urządzeń

T

p

–

planowany roczny czas pracy urz

ądzeń

T

ua

–

przeci

ętny czas usuwania awarii

T

wa

–

przeci

ętny czas między awariami urządzeń

S

r

–

stawka za roboczogodzin

ę pracy serwisantów

Koszty usuwania awarii mog

ą znacząco ulec zmianie w przypadku

podpisania umowy serwisowej z producentem urz

ądzeń. Wpływa to na

wysoko

ść kosztów cyklu życia produktu.

T

ua

T

wa

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Koszty jako

ści

Poj

ęcie jakości:

Jako

ść jest równoznaczna z posiadaniem przez produkt takich cech,

które w pe

łni satysfakcjonują konsumentów.

lub

Jako

ść to zbiór wszystkich właściwości produktu, które czynią go

zdolnym do zaspokojenia stwierdzonych b

ądź zasadnie domniemanych

potrzeb nabywcy.

Wa

żne miejsce w określeniu wysokości kosztów cyklu życia produktu

zajmuje zarz

ądzanie kosztami jakości. Wysokość kosztów jakości

mo

że sięgać 25% przychodów ze sprzedaży.

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Kategorie kosztów jako

ści

Wyró

żnia się następujące składniki kosztów:

1.

Koszty prewencji, odpowiadaj

ące zużyciu zasobów ponoszonych

na zapobieganie powstawaniu wyrobów wybrakowanych.

2.

Koszty bada

ń i oceny, czyli koszty dotyczące oceny nabywanych

materia

łów, przebiegu procesów produkcyjnych w stosunku do

przyj

ętych standardów.

3.

Koszty strat w zwi

ązku z brakami z ujawnianymi wewnątrz i na

zewn

ątrz przedsiębiorstwa do tego rodzaju kosztów zalicza się

g

łównie koszty napraw, gwarancji, przyjmowania reklamacji,

kosztów odpadów.

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Obliczenie kosztów jako

ści

Na podstawie przedstawionej klasyfikacji kosztów jako

ści można

wyznaczy

ć wzór na jego obliczenie:

K = K

p

+ K

o

+ K

bw

+K

zw

K

p

–

koszty prewencji

K

o

–

koszty oceny i bada

ń

K

bw

–

koszty zwi

ązane z brakami ujawnianymi wewnątrz

przedsi

ębiorstwa

K

zw

–

koszty zwi

ązane z brakami ujawnianymi na zewnątrz

przedsi

ębiorstwa

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Szczegó

łowa klasyfikacja kosztów jakości

Koszty prewencji - koszty zwi

ązane z planowaniem, wdrażaniem i

zachowaniem systemu zarz

ądzania jakością:

Ø Koszty implementacji planu zachowania jako

ści

Ø Koszty projektowania oraz rozwijania narz

ędzi pomiaru i kontroli

jako

ści

Ø Koszty szkole

ń związanych z jakością

Koszty oceny - koszty zwi

ązane z porównywaniem określonych

parametrów jako

ści ze standardami:

Ø Koszty testowania przychodz

ących materiałów

Ø Koszty testowania gotowych produktów
Ø Koszty utrzymania wyposa

żenia służącego do oceny jakości

Ø Koszty przeprowadzenia audytu jako

ści

Ø Koszty materia

łów i usług wykorzystywanych podczas testowania

jako

ści

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Szczegó

łowa klasyfikacja kosztów jakości

Koszty braków wewn

ętrznych – koszty ponoszone na usunięcie

usterek stwierdzonych przed sprzeda

żą produktu:

Ø Koszty analiz prowadzonych w celu stwierdzenia przyczyn
powstania braku
Ø Koszty napraw
Ø Koszty odpadów które dotycz

ą produktów niemożliwych do naprawy

Ø Koszty przeprowadzania testów na produktach które zosta

ły

naprawione

Koszty braków zewn

ętrznych – koszty ponoszone na usunięcie

usterek stwierdzonych po sprzeda

ży produktu:

Ø Koszty napraw produktów
Ø Koszty przyjmowania reklamacji
Ø Koszty gwarancji
Ø Koszty utylizacji zwróconych produktów nie nadaj

ących się do

naprawy

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Podsumowanie

Podj

ęcie decyzji o wprowadzeniu nowego produktu na rynek nie

powinno opiera

ć się tylko na oczekiwanej wielkości zysku na sprzedaży

w ca

łym cyklu życia produktu.

Metody oceny projektów inwestycyjnych s

łużą do stwierdzania

rzeczywistej efektywno

ści przedsięwzięcia. Niezbędna jest więc

kalkulacja zmian warto

ści pieniądza w czasie.

Poj

ęcie rachunku kosztów cyklu życia produktu jest bardzo potrzebne i

wykorzystywane w ocenie projektów inwestycyjnych wykonywanych na
podstawie warto

ści zaktualizowanej netto (NPV) czy wewnętrznej stopy

zwrotu (IRR).

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/

Dzi

ękuję za uwagę!

PDF stworzony przez wersj

ę demonstracyjną pdfFactory Pro

www.pdffactory.pl/