menu:

Główna Artykuły Baza Pa

ń

stw Dokumenty Kalendarz Słownik Praca w UE Ksi

ąż

ki

Dlaczego japońsko-chińska kłótnia szkodzi im obu

Richard Weitz

The Diplomat 2010-09-13 23:30:50

Niezdolno

ść

do poradzenia sobie ze sporem wokół zatrzymanego

kapitana statku mo

ż

e oznacza

ć

,

ż

e oba pa

ń

stwa, Japonia i Chiny, strac

ą

w

kwestii wysp Senkaku/Diaoyu.

Napi

ę

cia w obecnej kłótni mi

ę

dzy Chinami a Japoni

ą

nadal rosn

ą

. W

niedziel

ę

wysoki rang

ą

chi

ń

ski dyplomata Dai Bingguo spowodował eskalacj

ę

sporu

jego kraju z Japoni

ą

wokół aresztowania Zhana Qixionga, kapitana kutra

rybackiego, który we wtorek zderzył si

ę

z 2 statkami japo

ń

skiej stra

ż

y

przybrze

ż

nej.

Japo

ń

skie władze zarzuciły kapitanowi kutra umy

ś

lne staranowanie 2

japo

ń

skich statków po odmowie opuszczenia obszaru b

ą

d

ź

zezwolenia im na

inspekcj

ę

jego jednostki. Po tym jak japo

ń

ski s

ą

d w pi

ą

tek zatwierdził 10-dniowe

przedłu

ż

enie zatrzymania Zhana, Dai wezwał do siebie japo

ń

skiego ambasadora

w Chinach, Uichiro Niw

ę

i

wezwał japo

ń

ski rz

ą

d

do unikania "bł

ę

dnych os

ą

dów" i znalezienia "m

ą

drego rozwi

ą

zania politycznego"

kryzysu poprzez uwolnienie Zhana.

Kolizja, której skutkiem nie były

ż

adne ofiary, nie zwróciłaby tak du

ż

o uwagi gdyby nie wydarzyła si

ę

koło spornych wysp

(okre

ś

lanych wyspami Senkaku w Japonii i wyspami Diaoyu w Chinach) na Morzu Wschodniochi

ń

skim. Chiny, Japonia i Tajwan

wysuwaj

ą

roszczenia do suwerenno

ś

ci nad tymi niezamieszkałymi wyspami, które poło

ż

one s

ą

na zachód od japo

ń

skiej wyspy

Okinawa, na wschód od wybrze

ż

a Fujian w południowo-wschodnich Chinach i na północny-wschód od Tajwanu.

Lecz w tocz

ą

cym si

ę

sporze mniej chodzi o te wyspy ni

ż

o samo Morze Wschodniochi

ń

skie. Oprócz obszarów zasobnych w

ryby przypuszcza si

ę

,

ż

e dno oceaniczne ma tu du

ż

e depozyty ropy naftowej i gazu ziemnego (szacowane na ponad 100 miliardów

baryłek ropy i 7 bilionów stóp sze

ś

c. gazu), co czyni je kusz

ą

c

ą

zdobycz

ą

zarówno dla energetycznie ubogiej Japonii jak i głodnych

energii Chin.

Zgodnie z Konwencj

ą

ONZ o Prawie Morza (UNCLOS), która weszła w

ż

ycie w 1994 roku, wył

ą

czna strefa ekonomiczna

(EEZ) danego pa

ń

stwa rozci

ą

ga si

ę

na 200 mil morskich od jego linii brzegowej. Ponadto EEZ danego pa

ń

stwa mo

ż

e rozci

ą

ga

ć

si

ę

do zewn

ę

trznej granicy szelfu kontynentalnego, na którym poło

ż

one jest pa

ń

stwo je

ś

li ta zewn

ę

trzna kraw

ę

d

ź

jest w odległo

ś

ci

mniejszej lub równej 350 mil morskich od linii brzegowej pa

ń

stwa. Niestety, j

ę

zyk traktatu jest niejasny gdy rozwa

ż

a si

ę

, które

pa

ń

stwa maj

ą

dost

ę

p do okre

ś

lonych wysp, takich jak te na Morzu Wschodniochi

ń

skim.

Spór o suwerenno

ść

nad Morzem Wschodniochi

ń

skim dotyczy akwenu morskiego, który oddziela wschodnie Chiny od

południowych wysp Japonii. W najszerszym punkcie Morze Wschodniochi

ń

skie jest szerokie tylko na 360 mil morskich; w

najw

ęż

szym punkcie ma tylko 180 mil szeroko

ś

ci. Potencjalne problemy z takim scenariuszem s

ą

oczywiste.

Jednak pomimo oczywistego nakładania si

ę

na siebie EEZ Chin i Japonii chi

ń

ski rz

ą

d wysuwa roszczenia do niezwykle

du

ż

ego obszaru Morza Wschodniochi

ń

skiego za pomoc

ą

swojej ustawy o naturalnym przedłu

ż

eniu. Chiny twierdz

ą

,

ż

e ich EEZ

rozci

ą

ga si

ę

a

ż

do Rowu Okinawy, który jest poło

ż

ony tu

ż

przy japo

ń

skim wybrze

ż

u, a ich przedstawiciele argumentuj

ą

,

ż

e Rów ten

nie biegnie zbyt dokładnie lini

ą

wytyczan

ą

przez wybrze

ż

e Japonii. W oczach Chi

ń

czyków dowodzi to,

ż

e Chiny i Japonia nie s

ą

poło

ż

one na tym samym szelfie kontynentalnym, a zatem zastosowanie ma chi

ń

ska ustawa o naturalnym przedłu

ż

eniu. Ponadto

chi

ń

scy przedstawiciele w celu wzmocnienia swoich roszcze

ń

powołuj

ą

si

ę

na korzystanie z wysp przez chi

ń

skich rybaków od XV

wieku.

A Japonia? Japo

ń

scy oficjele argumentuj

ą

,

ż

e poniewa

ż

UNCLOS nie stwierdza bezpo

ś

rednio co powinno si

ę

zdarzy

ć

w

sytuacji takiej jak na Morzu Wschodniochi

ń

skim, to oba pa

ń

stwa powinny podzieli

ć

swoje roszczenia wzdłu

ż

linii

ś

rodkowej mi

ę

dzy

nimi. W takim przypadku linia

ś

rodkowa daje ka

ż

demu z pa

ń

stw z grubsza równ

ą

ilo

ść

terytorium, ale umieszcza wyspy Senkaku,

które jak si

ę

uwa

ż

a zawieraj

ą

powa

ż

ne zasoby energetyczne, po stronie japo

ń

skiej. Dlatego Chiny odrzucaj

ą

ten podział. Tym

niemniej Japonia obecnie panuje nad tymi wyspami, wcieliwszy je do swojego terytorium w 1895 roku.

Kwesti

ę

komplikuje fakt,

ż

e w 1992 roku Chiny przyj

ę

ły ustaw

ę

, która upowa

ż

niała do u

ż

ycia siły w celu wyegzekwowania

chi

ń

skich roszcze

ń

do tych wysp. Tokio szybko zaprotestowało przeciw temu prawu, które w przypadku jego zastosowania mogłoby

doprowadzi

ć

do chi

ń

sko-japo

ń

skiej konfrontacji militarnej. W 1996 roku japo

ń

scy nacjonali

ś

ci wybrali si

ę

na jedn

ą

z wysp i wznie

ś

li

aluminiow

ą

latarni

ę

. Wywołało to pot

ę

pienie ze strony zarówno Chin jak i Tajwanu (który tak

ż

e ro

ś

ci pretensje do tych, wysp

nazywanych tam Diaoyutai, na podstawie tego,

ż

e przez zało

ż

eniem ChRL Pekin obci

ąż

ał prowincjonalny rz

ą

d Tajwanu obowi

ą

zkiem

administrowania wyspami).

W sierpniu 2003 roku Chinese Offshore Oil Corporation i Chinese Petroleum Corporation weszły w partnerstwo z Union Oil

Company of California i grup

ą

Royal Dutch/Shell w celu zbadania zakresu rezerw energetycznych w pobli

ż

u spornej wyspy Chunxiao.

W kwietniu 2005 roku japo

ń

ski rz

ą

d zniósł zakaz zabraniaj

ą

cy japo

ń

skim firmom energetycznym eksploracji obszarów Morza

Wschodniochi

ń

skiego i 14 lipca tego roku Teikoku, japo

ń

ska firma energetyczna, uzyskała prawo do eksploracji obszaru poło

ż

onego

43 mile morskie w gł

ą

b chi

ń

skiej EEZ.

Przepychanki te były kontynuowane w 2006 roku, kiedy zmienione japo

ń

skie podr

ę

czniki szkolne potwierdziły roszczenia tego

kraju. Pó

ź

niej w tym

ż

e roku grupa mieszka

ń

ców Hongkongu popłyn

ę

ła na wyspy by zaznaczy

ć

roszczenia Chin. Po tym jak

Japo

ń

czycy ich zawrócili Chiny zaprotestowały,

ż

e japo

ń

ska reakcja naruszyła chi

ń

sk

ą

suwerenno

ść

. Chiny ze swojej strony w 2007

roku wysłały par

ę

statków w rejon wysp by przeprowadzi

ć

prace badawcze.

Napi

ę

cia były dalej kontynuowane w 2008 roku, kiedy chi

ń

ska marynarka przepłyn

ę

ła przez ten region w celu zaznaczenia

suwerenno

ś

ci, natomiast w ubiegłym roku japo

ń

ski premier Taro Aso stwierdził,

ż

e wyspy s

ą

obj

ę

te

ameryka

ń

sko-japo

ń

skim

paktem

bezpiecze

ń

stwa, wywołuj

ą

c skarg

ę

ze strony chi

ń

skiego ministerstwa spraw zagranicznych.

Problemem dla obu pa

ń

stw jest to,

ż

e dopóki nie s

ą

w stanie rozwi

ą

za

ć

tego sporu - albo przez wynegocjowanie podziału

albo przez wspólne projekty rozwojowe - oba trac

ą

na tych obfitych zasobach naturalnych, jako

ż

e prywatne firmy energetyczne s

ą

nie s

ą

skłonne próbowa

ć

ich eksploatacji.

Przez chwil

ę

wygl

ą

dało,

ż

e oba pa

ń

stwa mogły by

ć

w stanie zawiesi

ć

swój spór o suwerenno

ść

w celu wzajemnego

skorzystania z eksploatacji podmorskich bogactw. Ale negocjacje bilateralne rozpocz

ę

te w 2004 roku ani nie pogodziły ich

sprzecznych roszcze

ń

do suwerenno

ś

ci terytorialnej ani nie ustanowiły uzgodnionego mechanizmu wspólnej eksploatacji rezerw

energetycznych. Jak dot

ą

d, dobre i to, chi

ń

sko-japo

ń

ska współpraca energetyczna pozostaje ograniczona głównie do

niekontrowersyjnych obszarów takich jak kooperatywna ochrona

ś

rodowiska i programy ekologiczne.

Nie to,

ż

eby kwestii tej nie było na agendzie politycznej. W dniach 11-13 kwietnia 2007 roku chi

ń

ski premier Wen Jiabao

zło

ż

ył pierwsz

ą

wizyt

ę

czołowego chi

ń

skiego przywódcy w Japonii od 7 lat i chi

ń

scy przedstawiciele charakteryzowali j

ą

wówczas jako

prób

ę

przyczynienia si

ę

do

odwil

ż

y w stosunkach chi

ń

sko-japo

ń

skich

. Chi

ń

ski rz

ą

d wcze

ś

niej zamroził szczyty na najwy

ż

szym

szczeblu z japo

ń

skimi przywódcami poza zgromadzeniami wielostronnymi w celu zaprotestowania przeciw corocznym wizytom

Słowa kluczowe

Japonia

Chiny

lista
tematów

lista
autorów

szczeblu z japo

ń

skimi przywódcami poza zgromadzeniami wielostronnymi w celu zaprotestowania przeciw corocznym wizytom

premiera Junichiro Koizumiego w kontrowersyjnej

ś

wi

ą

tyni Yasukuni

, gdzie czczonych jest 14 zbrodniarzy wojennych Klasy A

(nast

ę

pcy Koizumiego powstrzymywali si

ę

od publicznego odwiedzania

ś

wiatyni).

Wen obiecał mi

ę

dzy innymi uczyni

ć

Morze Wschodniochi

ń

skie "morzem pokoju, współpracy i przyja

ź

ni." Wkrótce po tym

o

ś

wiadczeniu, w lipcu 2007 roku szefowie japo

ń

skiej stra

ż

y przybrze

ż

nej i chi

ń

skiej Pa

ń

stwowej Administracji Oceanicznej ustanowili

gor

ą

c

ą

lini

ę

pomi

ę

dzy obiema instytucjami. W czerwcu 2008 roku Chiny i Japonia w ko

ń

cu uzgodniły wspólny projekt eksploatacyjny,

na 2700-kilometrowym obszarze na południe od Pola Longjing, do czasu rozwi

ą

zania ich sporu. Ale przy całej wrzawie wokół tego

projektu, ani on, ani rozmowy, które rozpocz

ę

ły si

ę

w lipcu tego roku na temat mi

ę

dzynarodowego traktatu w sprawie wspólnej

eksploatacji pól gazowych nie przyniosły wielkiego post

ę

pu.

Wi

ę

c kto jest winny? Japo

ń

scy oficjele oskar

ż

aj

ą

Chi

ń

czyków o pogwałcenie uzgodnionego moratorium jednostronnymi

wierceniami w poszukiwaniu gazu ziemnego. Chi

ń

czycy natomiast zaprzeczaj

ą

temu i odwołali kolejn

ą

rund

ę

rozmów dwustronnych

w sprawie sporu morskiego.

Ryzyko dalszej eskalacji zostało uwypuklone w sobot

ę

, kiedy japo

ń

ski rz

ą

d zaprotestował po tym jak statek chi

ń

skiej

Pa

ń

stwowej Administracji Oceanicznej próbował uniemo

ż

liwi

ć

statkowi japo

ń

skiej stra

ż

y przybrze

ż

nej wykonanie pomiarów

geodezyjnych oceanu 280 kilometrów na północny zachód od południowojapo

ń

skiej wyspy Okinawa.

Problem ze znalezieniem rozwi

ą

zania le

ż

y w du

ż

ej cz

ęś

ci w tym,

ż

e

ż

aden z obu rz

ą

dów nie chce wygl

ą

da

ć

na słabego w

oczach wewn

ę

trznej i zagranicznej widowni wydaj

ą

c si

ę

szczególnie ugodowym. Na domowym podwórku nacjonali

ś

ci zarówno w

Chinach jak i w Japonii podj

ę

li spraw

ę

wysp, za

ś

chi

ń

scy decydenci niemal na pewno musz

ą

obawia

ć

si

ę

tego, jak ust

ę

pstwa

zwi

ą

zane z Morzem Wschodniochi

ń

skim wpłyn

ę

łyby na ich pozycj

ę

w innych sporach.

Potencjał nacjonalistycznej agitacji był szczególnie dobrze widoczny w kwietniu 2005 roku, kiedy antyjapo

ń

skie protesty w

Chinach przerodziły si

ę

z bojkotu japo

ń

skich towarów w wielkie demonstracje, czasami z u

ż

yciem przemocy, przeciwko Japonii

(wizyty Koizumiego w

ś

wi

ą

tyni Yasukuni i kontrowersyjne rewizje podr

ę

czników tylko dodały oliwy do ognia).

Chi

ń

ski rz

ą

d twierdził wówczas,

ż

e protesty były zorganizowane spontanicznie na poziomie zwykłych obywateli i pozwalał na

ich kontynuacj

ę

. Jednak niektórzy obserwatorzy uwa

ż

aj

ą

,

ż

e władze chi

ń

skie faktycznie mogły je zaaran

ż

owa

ć

. Bez wzgl

ę

du na to,

mimo i

ż

protestuj

ą

cy zostali w ko

ń

cu rozp

ę

dzeni w interesie stabilno

ś

ci społecznej, chi

ń

ski rz

ą

d odrzucił japo

ń

skie

żą

dania

przeprosin, by

ć

mo

ż

e zaniepokojony mo

ż

liwo

ś

ci

ą

zantagonizowania pobudzonych chi

ń

skich nacjonalistów w przypadku okazania

słabo

ś

ci.

Czy tym razem dojdzie do powtórki? Jak dot

ą

d wydaje si

ę

to mało prawdopodobne, gdy

ż

chi

ń

ski rz

ą

d najwyra

ź

niej chce

utrzyma

ć

ewentualne masowe demonstracje pod wi

ę

ksz

ą

kontrol

ą

(władze podobno ju

ż

zwi

ę

kszyły liczb

ę

chi

ń

skich stra

ż

ników wokół

japo

ń

skiej ambasady w Pekinie).

Co ironiczne, chocia

ż

Chi

ń

czycy byli szcz

ęś

liwi gdy Koizumi opuszczał urz

ą

d premiera, marne poparcie publiczne dla jego

nast

ę

pców hamowało negocjacje w sprawie wysp, gdy

ż

polityczna słabo

ść

5 premierów którzy po nim sprawowali funkcj

ę

utrudniała

przekonanie opinii publicznej do jakiegokolwiek kompromisu. Poniewa

ż

chi

ń

scy oficjele w

ą

tpi

ą

,

ż

e japo

ń

ski rz

ą

d ma wystarczaj

ą

ce

poparcie wewn

ę

trzne by negocjowa

ć

i wcieli

ć

w

ż

ycie powa

ż

ne koncesje dotycz

ą

ce tej kwestii, sami nie s

ą

skłonni do poczynienia

takowych.

Ale nie chodzi tylko o sporne wyspy - napi

ę

cia maj

ą

miejsce na tle wzmagaj

ą

cych si

ę

japo

ń

skich obaw o

rosn

ą

ce mo

ż

liwo

ś

ci

wojskowe Chin

(i ich intencje). Nawet za

rz

ą

dów nowej Demokratycznej Partii Japonii (DPJ)

, która przej

ę

ła władz

ę

w zeszłym roku i

wyraziła zobowi

ą

zanie do poprawy relacji z Chinami, japo

ń

scy przywódcy wojskowi uznali chi

ń

sk

ą

modernizacj

ę

wojska za

stanowi

ą

c

ą

potencjalne zagro

ż

enie i wezwali Pekin do nadania swoim programom obronnym wi

ę

kszej przejrzysto

ś

ci.

W trakcie obecnego sporu o wyspy japo

ń

skie ministerstwo obrony opublikowało swoj

ą

coroczn

ą

biał

ą

ksi

ę

g

ę

obronno

ś

ci,

która przyj

ę

ła bardziej krytyczne podej

ś

cie do Chin ni

ż

miało to miejsce poprzednio. Na przykład w tek

ś

cie podkre

ś

lono,

ż

e chocia

ż

bud

ż

et obronny Japonii zmniejszył si

ę

w minionej dekadzie, chi

ń

skie wydatki wojskowe zwi

ę

kszyły si

ę

prawie 4-krotnie w ci

ą

gu tego

samego okresu, a tak

ż

e zauwa

ż

ono,

ż

e chi

ń

skie siły zbrojne maj

ą

około 10 razy wi

ę

cej personelu ni

ż

Japonia, pomimo z grubsza

równej wielko

ś

ci gospodarek obu pa

ń

stw.

Oprócz tej nierównowagi w wydatkach i zdolno

ś

ciach raport ostrzegał,

ż

e "Chiny nasilaj

ą

swoje działania morskie, w tym na

wodach koło Japonii," Dalej stwierdzono,

ż

e "brak przejrzysto

ś

ci polityki obrony narodowej [Chin] i ich działania militarne s

ą

przedmiotem obaw dla regionu i społeczno

ś

ci mi

ę

dzynarodowej wł

ą

cznie z Japoni

ą

."

W wielu przypadkach mo

ż

na by oczekiwa

ć

,

ż

e zaistniałaby presja ekonomiczna na oba pa

ń

stwa by szybko załatwiły one

swoje spory. A jednak chi

ń

sko-japo

ń

skie stosunki gospodarcze rozwijaj

ą

si

ę

energicznie pomimo tych ró

ż

nic. Handel dwustronny

mi

ę

dzy Chinami a Japoni

ą

osi

ą

gn

ą

ł 149,2 miliarda dolarów w pierwszej połowie 2010 roku, podtrzymuj

ą

c status Chin jako

najwi

ę

kszego partnera handlowego Japonii. Podczas gdy Chi

ń

czycy kupuj

ą

prawie 20% eksportu japo

ń

skiego, Japo

ń

czycy ze swej

strony stanowi

ą

najwi

ę

ksze narodowe

ź

ródło bezpo

ś

rednich inwestycji zagranicznych w Chinach.

Obaw

ę

jednak budzi to, jak długo te mocne wi

ę

zi mog

ą

dalej si

ę

rozwija

ć

gdyby na przykład niektóre z ostatnich protestów

pracowniczych w japo

ń

skich firmach w Chinach zostały wykorzystane do celów politycznych. Gdyby miało to si

ę

wydarzy

ć

spory

stałyby si

ę

trudniejsze do rozwi

ą

zania i mogłyby zagrozi

ć

pogł

ę

biaj

ą

cym si

ę

stosunkom gospodarczym. Gdy relacje na Morzu

Wschodniochi

ń

skim ju

ż

ulegaj

ą

ochłodzeniu, jest to ostatnia rzecz jakiej chciałaby którakolwiek z obu gospodarek.

Copyright

The Diplomat

.

Oryginalna wersja artykułu znajduje si

ę

pod adresem:

http://the-diplomat.com/2010/09/13/why-japan-china-spat-hurts-both/

Opis stosunków Japonia-Chiny na naszej stronie:

http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/kraj,Japonia,stosunki_dwustronne,Chiny

FOTO: Flickr user

cotaro70s

Chcesz by

ć

informowany o zmianach i nowo

ś

ciach na stronie? Chcesz by

ć

na bie

żą

co w politycznej sytuacji mi

ę

dzynarodowej? Zapisz si

ę

do naszego

NEWSLETTERA!!! Kliknij tutaj >>