10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Tworzymy zakładowy plan kont (cz. III)
Niniejszy artykuł kończy cykl publikacji poświęconych tematyce tworzenia zakładowego Przykładowe zapisy po stronie Wn konta 81-3  Kapitał z aktualizacji wyceny
planu kont. Omówiony zostanie zespół 8 kont księgi głównej. Generalnie konta tego ze-
Konto
Lp. Treść operacji gospodarczej
społu służą do ewidencji zwiększeń, zmniejszeń oraz stanu kapitałów (funduszy) własnych
przeciwstawne
jednostek, funduszy specjalnych i wyniku finansowego.
1. Zwiększenie wartości dotychczasowego umorzenia środków trwałych
Kapitały (fundusze) własne określają własne z
ródło finansowania przez jednostkę jej
w związku z aktualizacją wyceny dokonanej na podstawie odrębnych
majątku (aktywów). Przy czym pojęcie kapitał występuje w spółkach prawa handlowego przepisów: 07
(osobowych i kapitałowych), w spółkach cywilnych oraz w jednostkach prowadzonych
2. Przeksięgowania różnicy z aktualizacji wyceny środka trwałego np.
przez osoby fizyczne we własnym imieniu i na własne ryzyko. Z kolei nazwa fundusze w związku z jego sprzedażą: 81-1
określa zasadniczo własne z
ródło finansowania aktywów przykładowo w spółdzielniach,
przedsiębiorstwach państwowych, zakładach opieki zdrowotnej. Przykładowe zapisy po stronie Ma konta 81-3  Kapitał z aktualizacji wyceny
Z ustawy o rachunkowości wynika, że kapitały (fundusze) własne ujmuje się w księgach
Konto
Lp. Treść operacji gospodarczej
rachunkowych z podziałem na ich rodzaje i według zasad określonych przepisami prawa, posta-
przeciwstawne
nowieniami statutu lub umowy o utworzeniu jednostki (art. 36 ust. 1 wymienionej ustawy).
1. Wzrost wartości początkowej środka trwałego w związku z aktualizacją
Wykaz kont syntetycznych księgi głównej w małej jednostce usługowej prowadzonej
wyceny przeprowadzaną na podstawie odrębnych przepisów: 01
przez osobę fizyczną wyglądać może następująco:
2. Ewentualne obniżenie wartości dotychczasowego umorzenia środków
trwałych w związku z aktualizacją wyceny przeprowadzaną na podsta-
Wykaz kont księgi głównej
Nazwa konta
wie odrębnych przepisów: 07
minimalny rozszerzony
Konto 82  Rozliczenie wyniku finansowego
Zespół 8  Kapitał własny, fundusze specjalne i wynik finansowy*
Konto 82 służy do ewidencji rozliczenia operacji dotyczących wyniku finansowego osią-
80 Kapitał podstawowy (właściciela)
gniętego za bieżący rok obrotowy oraz lata poprzednie. Zapisów na tym koncie dokonuje
81-1 81-1 Kapitał zapasowy
się w takim przypadku na podstawie pisemnej decyzji właściciela.
81-3 81-3 Kapitał z aktualizacji wyceny Na koncie 82 ujmuje się także skutki korekt błędów istotnych popełnionych w latach
ubiegłych, które zostały ujawnione w bieżącym roku obrotowym.
82 Rozliczenie wyniku finansowego
Konto 82 może wykazywać dwa salda:
84 Rozliczenia międzyokresowe przychodów
 saldo Wn (debetowe) oznaczające niepokrytą stratę lub
86 Wynik finansowy
 saldo Ma (kredytowe) oznaczające niepodzielony zysk.
* jednostka nie tworzy funduszy specjalnych
Przykładowe zapisy po stronie Wn konta 82  Rozliczenie wyniku finansowego
Szczegółowe wyjaśnienia do kont syntetycznych
Konto
Lp. Treść operacji gospodarczej
Konto 80  Kapitał podstawowy (właściciela)
przeciwstawne
Konto 80 w przedsiębiorstwie prowadzonym przez osobę fizyczną odzwierciedla przede
1. Przeksięgowanie straty brutto za poprzedni rok obrotowy (pod datą
wszystkim wartość aktywów wniesionych do firmy przez właściciela. Żadne przepisy nie
zatwierdzenia sprawozdania finansowego): 86
określają minimalnej wielkości tego kapitału. Nie jest on też wielkością stałą.
2. Podział zysku zgodnie z pisemną decyzją właściciela firmy:
W momencie rozpoczęcia działalności po stronie Ma konta 80 ujmuje utworzenie kapitału
a) do wypłaty na rzecz właściciela 24
z tytułu wniesionych do firmy przez jej właściciela wkładów w postaci pieniężnej i wkładów b) na zwiększenie kapitału zakładowego 80
rzeczowych (np. środków trwałych, materiałów, towarów). W takim przypadku podstawą
dokonania zapisu na tym koncie jest wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz). Przykładowe zapisy po stronie Ma konta 82  Rozliczenie wyniku finansowego
Pozycje inwentarza sporządzonego przez jednostki, które nie prowadziły uprzednio ksiąg
Konto
Lp. Treść operacji gospodarczej
rachunkowych, powinny stanowić odpowiedniki lub rozwinięcia poszczególnych pozycji
przeciwstawne
bilansu otwarcia. Wynika to z art. 19 ust. 2 ustawy o rachunkowości.
1. Przeksięgowanie zysku brutto za poprzedni rok obrotowy: 86
W czasie trwania firmy po stronie Ma konta 80 ujmuje się nadwyżkę trwałych zwiększeń
2. Pokrycie straty brutto za dany rok obrotowy z kapitału podstawowego
nad trwałymi zmniejszeniami z tytułu pobranych kwot przez właściciela czy też opłaconych
(właściciela): 80
ze środków firmy zaliczek na jego podatek dochodowy i składek ZUS. Zapisu tego doko-
nuje się na dzień bilansowy, po przeprowadzonej analizie zapisów na koncie 24  Pozostałe Konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów
rozrachunki (w analityce: Rozrachunki z właścicielem). Konto 84 służy do ewidencji rozliczeń międzyokresowych przychodów. Obejmują one
Po stronie Wn konta 80 księguje się zmniejszenie kapitału podstawowego (właściciela) w szczególności zdarzenia wymienione w art. 41 ustawy o rachunkowości.
spowodowane m.in. przeksięgowaniem na kapitał właściciela, na dzień bilansowy, nad- Ewidencję szczegółową do tego konta prowadzi się według poszczególnych tytułów
wyżki trwałych zmniejszeń nad trwałymi zwiększeniami z tytułu pobranych kwot przez rozliczeń.
właściciela w trakcie roku obrotowego. Konto 84 może wykazywać wyłącznie saldo Ma (kredytowe).
Do konta 80 nie prowadzi się ewidencji szczegółowej, jednak zapisy na tym koncie po-
winny umożliwić sprawdzenie wszystkich tytułów zwiększeń i zmniejszeń tego kapitału. Przykładowe zapisy po stronie Wn konta 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów
Saldo konta 80 może wykazywać tylko saldo kredytowe, które wyraża stan kapitału
Konto
Lp. Treść operacji gospodarczej
właściciela na koniec okresu sprawozdawczego.
przeciwstawne
1. Podatek VAT należny od faktur wystawionych na zaliczki i przedpłaty: 22-1
Przykładowe zapisy po stronie Wn konta 80  Kapitał podstawowy (właściciela)
2. Zarachowanie do przychodów bieżącego okresu zaliczek i przedpłat: 70, 76-0
Konto
Lp. Treść operacji gospodarczej
przeciwstawne
Przykładowe zapisy po stronie Ma konta 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów
1. Trwała zmiana wysokości kapitału  nadwyżka na dzień bilansowy trwa-
łych zmniejszeń nad trwałymi zwiększeniami wobec dostawcy: 24
Konto
Lp. Treść operacji gospodarczej
przeciwstawne
2. Wycofanie kapitału w postaci wkładów rzeczowych: 24
Inne operacje dotyczące wycofaniu wkładu: Wn konto 24, Ma konto 01,
1. Wystawienie faktury VAT w związku z otrzymaniem zaliczki (przed-
02, 08, 31
płaty) na poczet dostaw i usług: 20, 24
3. Pokrycie straty brutto: 82
Otrzymanie zaliczki (przedpłaty): Wn konto 10, 13-0, Ma konto 20, 24
2. Środki pieniężne, w tym dotacje i dopłaty, otrzymane na sfinansowa-
Przykładowe zapisy po stronie Ma konta 80  Kapitał podstawowy (właściciela)
nie zakupu środków trwałych: 13-0
Konto
3. Wartość otrzymanych nieodpłatnie, w tym w formie darowizny, środ-
Lp. Treść operacji gospodarczej
przeciwstawne
ków trwałych, środków trwałych w budowie: 01, 08
1. Wniesienie wkładów w postaci:
Konto 86  Wynik finansowy
a) środków pieniężnych 10, 13-0, 24
Konto 86 przeznaczone jest do ustalenia wyniku finansowego.
b) wkładów rzeczowych 01, 02, 08, 24, 31
Na koniec roku obrotowego po stronie Wn ujmuje się koszty według rodzajów (konto
2. Trwałe zwiększenie wysokości kapitału zakładowego  przeksięgowanie
40), koszty finansowe (konto 75-1), pozostałe koszty operacyjne (konto 76-1), straty nad-
na dzień bilansowy salda konta 24 (w całości lub w części) wyrażające
zwyczajne (konto 77-1).
nadwyżkę trwałych zwiększeń nad trwałymi zmniejszeniami: 24
Po stronie Ma tego konta księguje się na koniec roku obrotowego wszystkie przychody,
3. Przeznaczenie rocznego zysku na zwiększenie kapitału właściciela: 82
tj. przychody ze sprzedaży usług (konto 70), przychody finansowe (konto 75-0), pozostałe
Konto 81-1  Kapitał zapasowy przychody operacyjne (konto 76-0), zyski nadzwyczajne (konto 77-0).
Konto 81-1 służy do ewidencji zwiększeń, zmniejszeń i stanu kapitału zapasowego. Na to konto przenosi się także saldo konta 49 wyrażające zmianę stanu rozliczeń mię-
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą we własnym imieniu i na własne dzyokresowych kosztów (zakłada się, że na dzień bilansowy w jednostce nie występują
ryzyko nie mają obowiązku tworzenia tego kapitału. Decyzję o ewentualnym utworzeniu usługi niezakończone).
tego kapitału podejmuje właściciel. Do konta 86 nie prowadzi się ewidencji szczegółowej. Na koniec roku obrotowego
We wszystkich typach jednostek może jednak wystąpić kapitał o charakterze zapasowym konto 86 może wykazywać saldo Wn oznaczające stratę brutto na działalności lub saldo Ma
m.in. w związku z aktualizacją wyceny środków trwałych na podstawie odrębnych prze- oznaczające zysk brutto na działalności.
pisów, a także w przypadku dokonywania odpisów aktualizujących z tytułu trwałej utraty
Uwagi końcowe
wartości środków trwałych, objętych aktualizacją wyceny. Kwestia ta została uregulowana
w art. 31 ust. 4 i art. 32 ust. 5 ustawy o rachunkowości. Zmiany przepisów prawa (bilansowego czy podatkowego) mogą spowodować, że przyjęte
Konto 81-1 wykazuje wyłącznie saldo po stronie Ma (kredytowe). przez jednostkę rozwiązania przestaną być aktualne. Konieczne są w takim przypadku
zmiany zakładowego planu kont. Również zmiana zakresu i rodzaju prowadzonej dzia-
Konto 81-3  Kapitał z aktualizacji wyceny łalności wymaga uwzględnienia w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę)
Konto 81-3 służy m.in. do ewidencji księgowej skutków aktualizacji wyceny środków rachunkowości, w tym w zakładowym planie kont. Ponadto, z ustawy o rachunkowości,
zarządzonej na podstawie odrębnych przepisów (art. 31 ust. 4 ustawy o rachunkowości). tj. z art. 8 ust. 2, wynika możliwość zmiany dotychczas stosowanych rozwiązań na inne
Do konta 81-3 prowadzi się ewidencję szczegółową umożliwiającą ustalenie składników przewidziane ustawą, w celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji. Trzeba pamiętać,
objętych aktualizacją wyceny. że i w tym przypadku konieczna jest aktualizacja dokumentacji jednostki.
Konto 81-3 może wykazywać wyłącznie saldo po stronie Ma (kredytowe), które oznacza
Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.).
stan kapitału z aktualizacji wyceny.
Ewa Kowalska
Gazeta Podatkowa nr 45 " 7.06.2010 r.