10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Tworzenie zakładowego planu kont (cz. II)
W pierwszej części artykułu dotyczącego tworzenia zakładowego planu kont zamiesz- Konto 40  Koszty według rodzajów
czonego w Gazecie Podatkowej nr 43 przedstawiono wykaz kont księgi głównej obejmują- Na koncie 40 ujmuje się wszelkie koszty proste dotyczące działalności operacyjnej
cych konta zespołu 0, 1 i 2. W niniejszym numerze omówione zostaną podstawowe zasady poniesione w danym okresie sprawozdawczym. W ciągu roku obrotowego konto 40 może
ewidencji na kontach zespołu 3, 4, 6 i 7, z uwzględnieniem uproszczeń, które może przyjąć wykazywać wyłącznie saldo Wn, które wyraża wielkość poniesionych kosztów. Saldo konta
mała jednostka usługowa, pod warunkiem że nie zniekształca to sytuacji majątkowej, 40 przenosi się na koniec roku na konto 86  Wynik finansowy zapisem: Wn konto 86, Ma
finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. konto 40.
Konto 40-0  Amortyzacja służy do ewidencji planowych odpisów amortyzacyjnych.
Wykaz kont księgi głównej
Odpisów tych dokonuje się co miesiąc od wartości początkowej środków trwałych i wartości
Wykaz kont księgi głównej niematerialnych i prawnych ujętych na koncie 01 i 02 zapisem: Wn konto 40-0, Ma konto 07-1 lub
Nazwa konta
minimalny rozszerzony 07-2. Podstawę zapisu na tym koncie stanowi dowód księgowy  Polecenie księgowania  PK.
Zespół 3  Materiały Konto 40-1  Zużycie materiałów i energii służy do ewidencji wartości zakupionych
30 Rozliczenie zakupu materiałów oraz energii na potrzeby działalności operacyjnej. Na tym koncie ujmuje się wartość
30-0 Rozliczenie zakupu materiałów zakupionych materiałów w momencie zakupu (art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości),
30-1 Rozliczenie zakupu usług obcych gdyż materiały nie są objęte ewidencją podczas składowania. Nie póz
niej niż na dzień bilan-
30-2 Rozliczenie zakupu środków trwałych i środków trwałych sowy koryguje się koszty o wartość stanu materiałów ustalonego w drodze spisu z natury
w budowie
zapisem: Wn konto 31, Ma konto 40-1-0, po uprzednim odniesieniu w koszty zapasu materiałów
31 Materiały
ustalonego na koniec poprzedniego okresu sprawozdawczego (Wn konto 40, Ma konto 31).
Zespół 4  Koszty według rodzajów i ich rozliczenie
Konto 40-2  Usługi obce służy do ewidencji kosztów usług wykonanych na rzecz
40 Koszty według rodzajów
działalności operacyjnej w cenach zakupu netto na podstawie dowodów z
ródłowych
40-0 Amortyzacja
dokumentujących ich poniesienie. Zalicza się do tych kosztów w szczególności usługi
40-1 Zużycie materiałów i energii
telekomunikacyjne (konto 40-2-0), usługi remontowe (konto 40-2-1) pozostałe usługi,
z dalszym wyodrębnieniem kont analitycznych:
tj. w szczególności transportowe, prowadzenia rachunków bankowych, pocztowych,
40-1-0 Zużycie materiałów
świadczone przez media (konto 40-2-2). Przy czym nie zalicza się do kosztów usług obcych
40-1-1 Zużycie energii
opłat bankowych (manipulacyjnych i prowizji) od udzielonych kredytów. Ujmuje się je na
40-2 Usługi obce
koncie 75-1  Koszty finansowe .
40-3 Podatki i opłaty
Konto 40-3  Podatki i opłaty służy do ewidencji podatków i opłat obciążających koszty
40-4 Wynagrodzenia
działalności operacyjnej, w tym m.in. podatek od nieruchomości (konto 40-3-0), podatek
40-5 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
od środków transportowych (konto 40-3-1), pozostałe podatki i opłaty, tj. w szczególności
40-9 Pozostałe koszty
podatek od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowe, notarialne i opłaty z tytułu
49 Rozliczenie kosztów
gospodarczego korzystania ze środowiska (konto 40-3-2).
Zespół 6  Produkty i rozliczenia międzyokresowe
Na koncie 40-4  Wynagrodzenia ujmuje się w szczególności kwotę należnego pra-
64 Rozliczenia międzyokresowe kosztów
cownikom i innym osobom wynagrodzenia brutto, bez potrąceń takich jak m.in. składki
Zespół 7  Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem
ZUS, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obciążających pracowników i inne
70 Sprzedaż usług
osoby (zleceniobiorców). Podstawą zapisu na tym koncie jest lista płac.
75 Przychody i koszty finansowe
Konto 40-5  Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia przeznaczone jest do
75-0 Przychody finansowe
ewidencji takich kosztów jak:
75-1 Koszty finansowe
 składki na ubezpieczenia społeczne, FP, FGŚP obciążające pracodawcę (konto 40-5-0),
76 Pozostałe przychody i koszty operacyjne
 świadczenia urlopowe (konto 40-5-1), gdy jednostka nie tworzy ZFŚS,
76-0 Pozostałe przychody operacyjne
 pozostałe świadczenia, w tym wartość wydanej nieodpłatnie pracownikom ochronnej
76-1 Pozostałe koszty operacyjne
odzieży roboczej, wydatki ponoszone na podstawie przepisów BHP i prawa pracy
77 Zyski i straty nadzwyczajne
(konto 40-5-2).
77-0 Zyski nadzwyczajne
Konto 40-9  Pozostałe koszty służy do ewidencji pozostałych kosztów prostych
77-1 Straty nadzwyczajne
dotyczących działalności operacyjnej innych niż wymienione wcześniej. Zalicza się do
nich w szczególności:
Szczegółowe wyjaśnienia do wybranych kont
 koszty podróży służbowych (konto 40-9-0)
Zespół 3  Materiały  koszty reprezentacji  koszty te nie stanowią kosztów uzyskania przychodów dla
Na kontach zespołu 3 prowadzi się ewidencję rozliczenia zakupu (konto 30) oraz zapasów celów podatkowych (konto 40-9-1),
materiałów (konto 31).  inne koszty, w tym koszty ubezpieczeń majątkowych (konto 40-9-2).
Konto 30  Rozliczenie zakupu Konto 49  Rozliczenie kosztów
Konto 30 służy do rozliczenia zakupu m.in. dostaw materiałów, usług obcych, środków Konto 49 służy m.in. do przenoszenia kwot kosztów ujętych wstępnie na kontach
trwałych i środków trwałych w budowie. Umożliwia prawidłowe ustalenie wartości dostaw zespołu 4 do rozliczenia w czasie (art. 39 ust. 1 ustawy o rachunkowości), tj. czynnych
i usług zafakturowanych, lecz nieprzyjętych lub nieodebranych ( dostawy w drodze ) rozliczeń międzyokresowych kosztów. Odbywa się to zapisem: Wn konto 64, Ma konto
oraz przyjętych lub odebranych, lecz niepotwierdzonych dokumentami zakupu ( dostawy 49. Natomiast zmniejszenie czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów o kwoty
niefakturowane ). przypadające do rozliczenia w bieżącym okresie sprawozdawczym (miesiącu) ujmuje się
Po stronie Wn konta 30 ujmuje się w szczególności dane wynikające z dowodów z
ród- zapisem: Wn konto 49, Ma konto 64.
łowych (z faktur VAT, rachunków) dokumentujących zakup materiałów, usług obcych oraz Konto 49 może wykazywać saldo Wn lub saldo Ma. Na dzień bilansowy saldo tego konta
innych zakupów. Natomiast po stronie Ma tego konta ujmuje się rozliczenie dostaw. przenosi się na wynik finansowy zapisem: Wn/Ma konto 49, Ma/Wn konto 86.
Konto 30 może wykazywać na koniec okresu (miesiąca, roku) dwa salda: Zespół 6  Produkty i rozliczenia międzyokresowe
 saldo Wn  odzwierciedla wówczas stan dostaw w drodze (w bilansie zwiększa ono W jednostce usługowej świadczącej krótkoterminowe usługi na rzecz ludności konta
wartość zapasów), zespołu 6 służą zazwyczaj jedynie do ewidencji kosztów rozliczanych w czasie (czynne
 saldo Ma  oznacza wartość dostaw niefakturowanych (w bilansie zwiększa ono i bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów). Ich ewidencję prowadzi się na koncie 64
wartość zobowiązań wobec dostawców).  Rozliczenia międzyokresowe kosztów . Przykładowo, po stronie Wn tego konta ujmuje
się koszty proste, takie jak:
Przykładowe zapisy po stronie Wn konta 30  Rozliczenie zakupu
 koszty ubezpieczeń majątkowych dotyczących przyszłych okresów,
Lp. Treść operacji gospodarczej Konto przeciwstawne
 koszty prenumeraty czasopism opłacone z góry,
1. Zakupy dostaw krajowych udokumentowane fakturami VAT
 koszty większych remontów środków trwałych (niestanowiących ulepszenia).
 kwota zobowiązania wobec dostawcy (wartość brutto): 21, 24
Na koniec okresu konto 64 może wykazywać dwa salda: saldo Wn oznaczające stan roz-
Przykładowe zapisy po stronie Ma konta 30  Rozliczenie zakupu liczeń międzyokresowych czynnych (aktywowane koszty dotyczące przyszłych okresów),
oraz saldo Ma oznaczające stan rozliczeń międzyokresowych biernych (rezerwy utworzone
Lp. Treść operacji gospodarczej Konto przeciwstawne
na koszty przyszłych okresów).
1. Rozliczenie zakupu dostaw materiałów, nieobjętych ewiden-
Zespół 7  Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem
cją w toku składowania, których wartość odpisuje się w koszty
w momencie zakupu  wartość w cenie zakupu netto: W jednostce usługowej na kontach zespołu 7 ujmuje się w szczególności przychody ze
a) materiały dotyczące działalności operacyjnej 40-1-0
sprzedaży usług (konto 70). Konto to może wykazywać w ciągu roku obrotowego wyłącz-
b) materiały dotyczące budowy środków trwałych 08
nie saldo kredytowe, które wyraża wartość sprzedaży usług w cenach netto. Przychody ze
2. Rozliczenie zakupu energii na potrzeby jednostki  wartość
sprzedaży usług wykazuje się w księgach rachunkowych zgodnie z zasadą memoriału (art. 6
w cenie zakupu netto: 40-1-1
ust. 1 ustawy o rachunkowości), księgując wszystkie osiągnięte (należne), przypadające na
3. Rozliczenie zakupu usług obcych  wartość w cenie zakupu
rzecz jednostki przychody, niezależnie od terminu ich zapłaty. Za wartość sprzedaży usług
netto:
przyjmuje się wartość w cenach sprzedaży netto, tzn. w kwocie należnej od nabywcy bez
a) usługi świadczone na rzecz działalności operacyjnej 40-2
podatku od towarów i usług, pomniejszonej o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia
b) usługi obciążające środki trwałe w budowie 08
oraz koszty związane ze sprzedażą, a powiększonej o należną dotację przedmiotową (art. 28
4. Rozliczenie VAT naliczonego wykazanego w fakturach VAT: 22-2
ust. 5 ustawy o rachunkowości).
Konto 31  Materiały Ewidencję pozostałych przychodów i kosztów związanych w sposób pośredni z działal-
Zakładamy, że mała jednostka usługowa nie obejmuje materiałów ewidencją bilansową nością operacyjną prowadzi się na kontach 76-0 i 76-1.
podczas składowania. Wartość materiałów odpisuje w koszty w dniu zakupu, zgodnie Natomiast przychody i koszty dotyczące operacji finansowych ujmuje się na kontach
z art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości. 75-0 i 75-1.
Nie póz
niej niż na dzień bilansowy stan materiałów ustalony w drodze spisu z natury Z kolei skutki zdarzeń trudnych do przewidzenia, niezwiązanych z ryzykiem prowadze-
wyceniony według rzeczywistych cen zakupu koryguje koszty zapisem: Wn konto 31, Ma nia działalności (pożar, powódz
itp.) ujmuje się na kontach 77-0 i 77-1.
konto 40-1-0, po uprzednim wyksięgowaniu zapasu ustalonego na koniec poprzedniego Do wymienionych wyżej kont prowadzi się ewidencję szczegółową w sposób zapewnia-
okresu sprawozdawczego. jący uzyskanie danych niezbędnych do sporządzenia sprawozdania finansowego (w tym
Zespół 4  Koszty według rodzajów i ich rozliczenie rachunku zysków i strat).
Jednostka prowadzi ewidencję kosztów prostych działalności operacyjnej wyłącznie Na dzień bilansowy salda wszystkich kont wynikowych przenosi się na wynik finan-
na kontach zespołu 4 w układzie rodzajowym określonym w załączniku nr 1 do ustawy sowy.
o rachunkowości dla rachunku zysków i strat sporządzanego według wariantu porównaw- Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.).
czego.
Ewa Kowalska
Gazeta Podatkowa nr 44 " 2.06.2010 r.