Dr Izabela Trzcińska
CHRZEŚCIJAC
STWO STAROŻYTNE I ŚREDNIOWIECZNE
WYKA
AD
Lektury podstawowe:
Banaszak A., Historia Kościoła, t. 1-2, Warszawa 1987
Brown P., Narodziny zachodniego chrześcijaństwa, Warszawa 2000
Dawson Ch., Formowanie się chrześcijaństwa, Warszawa 1969
Drabina J., Piąć pierwszych wieków chrześcijaństwa. Wybór tekstów z
ródłowych,
Kraków 1991.
Gastpary W., Historia Kościoła. Okres starożytny, Warszawa 1977
Historia chrześcijaństwa, t. 4, Warszawa 1999; t. 5, 2002
Historia Kościoła  PAX-owska",t. 1-2
Kłoczowski J., Wspólnoty chrześcijańskie. Grupy życia wspólnego w chrześcijaństwie
zachodnim od starożytności do XVI wieku, Kraków 1984
Kłoczowski J., Wspólnoty chrześcijańskie w tworzącej się Europie, Poznań 2003
Kumor B., Historia Kościoła, cz. 1-4. Lublin
Monastycyzm. Historia i duchowość, Tyniec 2002
Simon M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa, Warszawa 1981
Szymusiak J. M., Starowieyski M., Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa,
Poznań 1971
Wipszycka E., Kościół w świecie póz
nego antyku. Warszawa 1994.
Pl an z a j ę c i l e kt ur y uz upe ł ni a j ą c e
1-2. Judaizm, kultura antyczna i narodziny chrześcijaństwa
Charakter epoki. Środowisko żydowskie (saduceusze, faryzeusze, esseńczycy,
zeloci, Samarytanie, ruchy wyzwoleńcze, apokaliptyka). Kultura antyczna (kryzys
tradycyjnej religii, nowe trendy w religijności, filozofia, misteria). Początki
chrześcijaństwa - adaptacja i samowykluczenie.
Chadwick H., Myśl wczesnochrześcijańska a kultura klasyczna, Poznań 2000.
Chadwick H., Kościół w epoce wczesnego chrześcijaństwa, tłum. A. Wypustek,
Warszawa 2004
Cochrane Ch. N., Chrześcijaństwo i kultura antyczna, Warszawa 1960.
Dwunastu. Pseudo Abdiasza Historie Apostolskie, opr. M. Starowieyski, Kraków 1995.
Hamman A., Życie codzienne pierwszych chrześcijan, Warszawa 1990
Jaczynowska M., Religie świata rzymskiego, Warszawa 1987, s. 194-241
Musiał D.. Antyczne korzenie chrześcijaństwa, Warszawa 2001
Myszor W., Europa. Pierwotne chrześcijaństwo, Warszawa 1999/2000.
Pierwsi świadkowie, red. M. Starowieyski, Kraków 1988
Szczerba W., Koncepcja wiecznego powrotu w myśli wczesnochrześcijańskiej, Wrocław
2001, s. 154-255
Welbern A., Początki chrześcijaństwa. Esseńskie misterium, gnostyckie objawienie,
chrześcijańska wizja, Warszawa 1998
Zieliński J., Jerozolima, Ateny, Aleksandria. Greckie z
ródła pierwszych nurtów filozofii
chrześcijańskiej, Wrocław 2000
3. Gnostycyzm. Judeochrześcijaństwo. Początki doktryny.
Problem genezy gnostycyzmu i charakterystyka jego nurtów. Gnostycka koncepcja
Boga. Antropologia pism gnostyckich. Polemika autorów chrześcijańskich. Wpływ
gnostycyzmu na kształtowanie doktryny chrześcijańskiej. Wspólnoty
judeochrześcijańskie.
Danielou J., Teologia judeochrześcijańska. Historia doktryn chrześcijańskich przed
Soborem Nicejskim, tłum. S. Basista, Kraków 2002
Crouzel H., Orygenes, tłum. J. Margański, Kraków 2004
Jonas H., Religia gnozy, tłum. A. Klimowicz, Kraków 1994
Judeochrześcijańskie elementy w literaturze patrystycznej. Materiały Sympozjum
patrystycznego, Warszawa 1998
Kania W., Świadkowie tradycji. Rys patrystyczny, Tarnów 1999
Quispel G., Gnoza, Warszawa 1988
Pietras H., Orygenes, Kraków 2001
Starowieyski M., Apokryfy Nowego Testamentu, t. 1, Lublin 1986, Kraków 2001
Szulc F., Struktura teologii judeochrześcijańskiej, Kraków 2005
4. Kościół i państwo w starożytności.
Prześladowania. Początki chrześcijańskiego cesarstwa i stosunki z państwem (do
czasów Justyniana). Organizacja Kościoła. Kształtowanie się struktury
patriarchatów w Kościele starożytnym. Początki chrześcijańskiej historiografii
Bralewski S., Konstantyn Wielki, Kraków 2001
Browning R., Justynian i Teodora, Warszawa 1977
Euzebiusz z Cezarei, Historia kościelna. O męczennikach palestyńskich, tłum. A.
Lisiecki, Poznań 1924 (reprint Kraków 1993)
Euzebiusz z Cezarei, Życie Konstantyna, tłum. T. Wnętrzak, Kraków 2007
Ewagriusz Scholastyk, Historia Kościoła, tłum. S. Kazikowski, Warszawa 1990
Hermiasz Sozomen, Historia Kościoła, tłum. S. Kazikowski, Warszawa 1989
Jastrzębowska E., Rzym w czasach Quo vadis, Warszawa 2001
Przekop E., Wschodnie patriarchaty starożytne IV - X w., Warszawa 1984
Rahner H., Kościół i państwo we wczesnym chrześcijaństwie, Warszawa 1986
Salamon M., Rozwój idei Rzymu - Konstantynopola od IV do pierwszej polowy VI
wieku, Katowice 1975
Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, tłum. S. J. Kazikowski, Warszawa 1096
Męczennicy, red. E. Wipszycka, M. Starowieyski, Kraków 1991
5. Kult i sztuka
Najstarsze ryty chrześcijańskie. Chrzest. Eucharystia. Pozostałe sakramenty.
Domy Kościoła. Tituli. Katakumby. Pierwsze bazyliki. Baptysteria. Symbolika
wczesnochrześcijańskiej architektury. Narodziny sztuki chrześcijańskiej i pierwsze
przedstawienia. Symbolika krzyża.
Deichmann W. F., Archeologia chrześcijańska, przeł. E. Jastrzębowska, Warszawa
1994
Do Ziemi Świętej. Najstarsze opisy pielgrzymek do Ziemi Świętej (IV-VIII w.), opr. P.
Iwaszkiewicz, Kraków 1996
Eucharystia pierwszych chrześcijan, opr. M. Starowieyski, Kraków 1987
Filarska B., Początki architektury chrześcijańskiej, Lublin 1983
Filarska B., Początki sztuki chrześcijańskiej, Lublin 1986
Filarska B., Archeologia chrześcijańska, warszawa 1999
Jastrzębowska E., Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 1988
Kobielus S., Krzyż Chrystusa. Od znaku i figury do symbolu i metafory, Warszawa 2000
6. Starożytny monastycyzm.
Ruch anachoreci. Ojcowie pustyni. Apoftegmaty. Asceza pustyni. Pierwsze reguły
zakonne: Pachomiusz i Bazyli. Rola wspólnot monastycznych w społeczeństwie
wczesnochrześcijańskim. Wpływ duchowości monastycznej na kształtowanie
poglądów chrześcijańskich dotyczących cielesności.
Brown P., Ciało i społeczeństwo. Mężczyz
ni, kobiety i abstynencja seksualna we
wczesnym chrześcijaństwie, Kraków 2006
Św. Atanazy Aleksandryjski, Żywot św. Antoniego, Św. Antoni Pustelnik, Pisma, tłum.
Z. Brzostowska i in., warszawa 1987
Gerontikon. Pierwsza Księga Starców, Kraków 1983.
Kanior M. OSB, Historia monastycyzmu chrześcijańskiego, t. 1, Starożytność,
Krakowi 993.
Palladiusz, Opowiadania dla Lausosa (Historia Lausiaca), tłum. S. Kalinkowski.
Tyniec-Kraków 1996
Starowieyski M., Starożytne reguły zakonne, Warszawa 1980.
7. Doktryna chrześcijańska w dobie wielkich soborów
ekumenicznych.
Chrześcijańska egzegeza biblijna: szkoła aleksandryjska i antiocheńska.
Fundamentalne problemy soborów ekumenicznych. Znaczenie soborów
pierwszego tysiąclecia.
Dokumenty soborów powszechnych (325-787), t. 1,2, Kraków 2002
Drączkowski F., Patrologia, Pelplin-Lublin 1999
Hamman A., Portrety Ojców Kościoła, Warszawa 1978
Schatz K, Sobory powszechne, Kraków 2001
Simonetti M., Między dosłownością a alegorią. Przyczynek do historii egzegezy
patrystycznej, tłum. T. Skibiński, Kraków 2000
Starowieyski M., Sobory Kościoła niepodziełonego, cz. 1, Dzieje, Tarnów 1994
Włodarski Sz., Siedem soborów ekumenicznych, Warszawa 1979
Znosko A., Kanony Kościoła Prawosławnego, Warszawa 1978
8. Kościoły wschodnie.
Zarys historii - kryzysy wywoływane przez kolejne sobory. Charakterystyka
najważniejszych wspólnot orientalnych. Oddziaływanie chrześcijaństwa
wschodniego.
Assflag J., Kruger P., Słownik chrześcijaństwa wschodniego, Katowice 1998
Atiya A., Historia Kościołów Wschodnich, przekł. zbiorowy, Warszawa 1978
Robertson R. G., Chrześcijańskie Kościoły Wschodnie, przeł. K. Bielawski, D.
Mionskowska, Bydgoszcz 1998
Starowieyski M., Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa Wschodu,
Warszawa 1999
9 -10. Chrystianizacja po Wędrówkach Ludów i nowa
organizacja Kościoła w czasach Karola Wielkiego. Państwo i Kościół
w średniowieczu.
Historia ewangelizacji ludów Europy. Benedyktyni. Chrześcijaństwo iroszkockie.
Rola biskupów we wczesnośredniowiecznych ośrodkach miejskich. Powstanie
Państwa Kościelnego. Reformy karolińskie. Wykształcenie duchowieństwa. Szkoły
katedralne. Św. Benedykt z Aniane. Przemiany w sprawowaniu liturgii. Cesarze
niemieccy. Grzegorz VII. Dictatus papae. Konflikt z cesarzem Henrykiem IV.
Althoff G., Potęga rytuału. Symbolika władzy w średniowieczu, Warszawa 2011
Cahill Th., Jak Irlandczycy ocalili cywilizację. Nieznana historia heroicznej roli Irlandii
w dziejach Europy po upadku Cesarstwa Rzymskiego, tłum. A. Barańczak, Poznań
1999.
Cawthorne N., Bardzo prywatne życie papieży, tłum. K. Kołaczkowska, Warszawa 2004
Fumagalli V., Swit Średniowiecza, Gdańsk 1996.
Kalinowski L., Przedmioty liturgiczne znalezione w grobach pierwszych opatów
tynieckich, w: tenże, Speculum artis. Treści dzieła sztuki średniowiecza i renesansu,
Warszawa 1989, s. 130-174
Kłoczowski J., Młodsza Europa, Warszawa 1999.
Sczaniecki P., Święty Benedykt, Tyniec 1987
Strzelczyk J., Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy, Warszawa 1987.
Strzelczyk J., Średniowiecze, Poznań 2001.
11. Herezje średniowieczne.
Najważniejsze herezje średniowiecza. Średniowieczny dualizm - katarzy.
Społeczny charakter herezji. Znaczenie eklezjologii. Ubóstwo. Poszukiwania
mistyczne. Sprzeciw Kościoła - inkwizycja.
Bylina S., Ruchy heretyckie w Średniowieczu. Studia, Wrocław-Warszawa-Kraków
1991
Bylina S., Wizje społeczne w herezjach średniowiecznych. Humilaci, begini, begardzi,
Wrocław 1994
Bylina S., Hussitica. Studia, Warszawa 2007
Cammalieri R., Prawdziwa historia inkwizycji, Kraków 2005
Cohn N., W pogoni za millenium. Millenarystyczni buntownicy i mistyczni anarchiści
średniowiecza, tłum. M. Chojnacki, Kraków 2007
Lambert M., Średniowieczne herezje, Gdańsk-Warszawa 2002
Le Roy Ladurie E., Montaillou. Wioska heretyków 1294 -1324, Warszawa 1988
Manteuffel T., Narodziny herezji. Wyznawcy dobrowolnego ubóstwa w Średniowieczu,
Warszawa 1963
Ryś G., Inkwizycja, Kraków 1997
Ryś G., Jan Hus wobec kryzysu Kościoła doby Wielkiej Schizmy, Kraków 2000
12. Monastycyzm średniowieczny.
Reforma kluniacka. Cystersi. Dominikanie. Franciszkanie.
Pisma iw. Franciszka i Św. Klary, Warszawa 1992
Strzelczyk J. (red.), Cystersi w kulturze średniowiecznej Europy, Poznań 1992
Vicaire M. H., Dominik i jego Bracia Kaznodzieje, Poznań 1985
13. Kościół w średniowieczu - potęga i kryzys.
Wzrost potęgi papiestwa. Wyprawy krzyżowe i nowa ekspansja chrześcijaństwa
zachodniego. Powstanie zakonów rycerskich. Niewola awiniońska. Wielka schizma
zachodnie. Sobory średniowieczne.
Bockmann H., Zakon krzyżacki, tłum. R. Traba, Gdańsk - Warszawa 2004
Melville M., Dzieje templariuszy, tłum. A. Jędrychowska, Warszawa 1991
Runcimann S., Dzieje wypraw krzyżowych, tłum. J. Schwakopf, t. 1-3, Warszawa 2009
Schatz K., Sobory powszechne -punkty zwrotne w historii Kościoła, Kraków 2001
14. Prawosławie średniowieczne.
Odrębność bizantyńskiego chrześcijaństwa. Ikonoklazm. Schizma akacjańska.
Schizma focjańska. Tzw. schizma wschodnia, 1054. IV wyprawa krzyżowa. Próby
tworzenia unii. Specyfika prawosławia. Cesarz i patriarcha. Monastycyzm
bizantyński. Kult ikon. Hezychazm.
Dvornik F., Bizancjum a prymat Rzymu, Warszawa 1968.
Klinger J., O istocie prawosławia, Warszawa 1983.
Mango C., Historia Bizancjum, Gdańsk 1997.
Meyendorff J., Teologia bizantyjska. Historia i doktryna, Warszawa 1984.
Runcimann S., Teokracja bizantyńska, Warszawa 1982.
Runcimann S., Wielki Kościół w niewoli, Warszawa 1973.
Zernov N., Wschodnie chrześcijaństwo, tłum., J. A
oś, Warszawa 1967.
15. Charakterystyka póz
nośredniowiecznej pobożności. Sztuka.
Wyobrażenia Boga w sztuce średniowiecznej. Devotio moderna. Duchowość
mieszczan. Bractwa religijne. Indywidualizm.
Chaunu P., Czas reform, Warszawa 1989.
Chelini J., Dzieje religijności w Europie zachodniej w Średniowieczu, Warszawa 1996.
Huizinga J., Jesień Średniowiecza, t. 1 - 2, Warszawa 1976.
Panofsky E., Średniowiecze, Warszawa 2001.
Yauchez A., Duchowość Średniowiecza, Gdańsk 1997.