sredniowiecze049aangelsa

Temat: Porównaj i oceń cechy ideału rycerza starożytnego i
średniowiecznego na przykładzie "Iliady" i "Pieśni o Rolandzie".

W zamierzchłych czasach pełno było wojen, walk, potyczek. Ludzie nie potrafili
ze sobą konstruktywnie rozmawiać, nie umieli znajdować kompromisów. Czasem nawet
błaha sprawa mogła doprowadzić do ogromnych konfliktów. Dodatkowo podział
ludności na zamożnych i biedotę prowadził stopniowo do wytworzenia nowej klasy
społecznej - klasy zawodowych wojowników. Jedynym ich celem była walka, gdyż
była to jedyna rzecz, którą potrafili ci ludzie robić. Władcy musieli sobie
zjednywać przyjaźń tych ludzi bo często od nich zależało jak długo władca będzie
sprawował rządy. Tak więc klasa ta zaczęła być coraz lepiej traktowana.
Posiadanie siły militarnej sprawiało, że to właśnie oni przejmowali władzę,
skupiając wokół siebie ludzi podobnego pokroju oraz bogactwa zagrabione na
biedniejszych, którzy nie byli w stanie oprzeć się ich ekspansji. Ponieważ coraz
ciężej było o wojny, wojownicy stwarzali dogodne dla siebie prawa, nakazy.
Powstała kultura skupiająca się właśnie wokół tych ludzi. Z czasem zrozumieli
oni swą przynależność rodową i skupiali się w coraz bardziej zamkniętych
kręgach. Konsekwencją tego było powstanie ideologii opierającej się na kulturze
walki. Wymyślano sobie cele, niekiedy bezsensowne, za które walczono i umierano.
Dodatkowo spotęgowało to zjawisko świadomości przynależności do danego narodu,
władcy i oczywiście religii. Tak narodziło się rycerstwo, które w toku ewolucji
kulturowej i technicznej zmieniało swój charakter. Jedno pozostało jadnak
niezmienne - prawa rządzące tą grupą społeczną, jej zasadnicza ideologia.
Trudno jest rostrzygać o słuszności owych ideałow. W wyniku rewolucjii
technicznej i zmiany sposobu walki rycerstwo utraciło swą pozycję społeczną.
Ideały rycerzy również uległy znacznym przeobrażeniom. Każdy bowiem ideał
zmienia się wraz ze zmianą mentalności i sposobów postrzegania rzeczywistośćci.
Nikt już dziś nie pamięta o rycerzach. Lecz w starożytności i średniowieczu
ideały rycerstwa pozwalały niekiedy na utrzymanie tożsamości narodowej. Były
poza tym "nośnikami" kultury, oraz moralności, stanowiły podstawę do
ustanawiania praw i rządzenia.
Do prównania ideałów rycerza starożytnego i średniowiecznego musimy posłużyć się
utworami, które nie mogą być nazwane pewnymi źródłami historycznymi. Należy więc
zauważyć, że i "Iliada", i "Pieśń o Rolandzie" przedstawiają bohaterów z
przesadą ich wywyższając. Dwaj bohaterowie: starożytny - Hektor i średniowieczy
- Roland - to bohaterowie, którzy w pełni zasługują na miano rycerza. Tak
Roland, jak i Hektor, są stworzeni do walki. Taki jest też ich głowny cel -
walczyć. Hektor broni własnej ojczyzny Troi, wykazując patriotyzm i miłość do
niej. Roland również walczy za ojczyznę, choć w trochę inny sposób. Jest
przywódcą tylnej straży wojsk Karola Wielkiego powracających z wyprawy przeciw
Saracenom. Zostając zdradziecko napadnięty walczy nie tylko swoje odziały, ale
również o całe wojsko Karola. Możemy więc stwierdzić, że obaj bohaterowie
działają w słusznym celu, bronią bowiem nie tylko własnej godności i życia, ale
równeż usprawiedliwia ich obrona całego swego narodu. Nie jest to walka
bezsensowna.
Obaj też należą do rycerstwa. Reprezentują ideły tej grupy społecznej, jej
kulturę i styl życia nierozerwalnie z tym związany. Odwaga, męstwo to cechy,
które są dla nich najważniejsze. Poddanie się wrogowi bez walki oznaczałoby brak
honoru, który to stanowi najważniejszą podstawę do uważania się za rycerza,
odróżnia go od reszty społeczności, daje podstawę do dumy. Roland i Hektor dwaj
ludzie, ktorych dzieli ogromna przepaść czasu wyznają tak bardzo zbliżoną
postawę życiową. To co robią, nie jest być może najlepsze, nigdy powiem nie
można poprzeć zabijania i okrucieństwa, ale związany jest z tym właśnie cały
wzór postępowania dobrego rycerza i wartości jakie powinien on reprezentować.
To, iż obaj bohaterowie walczą w obronie ojczyzny może ich usprawiedliwiać, choć
bardziej skłaniałbym się do poglądu, że w tym wypadku bardziej usprawiedliwia to
Hektora, który walczył z najeźdźcą, niż Rolanda, który był najeźdźcą.
Hektor miał głęboko zakorzenioną miłość do swej ojczyzny, czego powodem była
dość zamknięta, i powiązana ze sobą w silny sposób społeczność starożytnego
miasta greckiego. W przypadku Rolanda patriotyzm nie jest jedynym powodem do
walki, uznaje on wyższy cel, a poza tym sam przyznaje się, że walczy również dla
swojej sławy.
Uwidaczniają się również różnice kulturowe bohaterów. Hektor walczy do końca nie
licząc się ze śmiercią, wiedząc że nie ma żadnych szans i nikt mu nie jest w
stanie pomóc. Roland godzi się na śmierć, ale wcześniej przeżywa rozterkę: czy
wezwać pomoc, czy też pozostać samotnym bohaterem.
Obia dzieła, zarówno "Iliada", jak i "Pieśń o Rolandzie" mają na celu między
innymi propagować postawę rycerską. Obaj więc bohaterowie są wyidealizowani.
Mają pokazać doskonałość, wybić się wśród innych. Twórcy dzieł zadbali, by
właśnie to podkreślić, dać do zrozumienia odbiorcy, że to właśnie Hekor, Roland
są ideałem, wzorem. Hektor, dostaje właściwie wyrok z góry (od bogów), ma
zginąć. Poza tym czy ma jakieś szanse, walczy przecież z Achillesem,
posiadającym boską siłę, który został na tą walkę specjalnie wyposażony i
przygotowany (tarcza Achillesa). Ale mimo to prezentuje postawę rycerską: nie
stchórzył, mimo wyroku walczy o swój honor, o to by go doceniono w przyszłości.
Roland nie jest osamotniony, ma przy sobie przyjaciół, którzy mają podobne cele.
W ostatniej walce wykazuje niebywałą siłę, wręcz nadludzką. On pokonuje
najwięcej nieprzyjaciół i kiedy jego towarzysze umierają on pozostaje do końca.
Jego śmierć ma trochę patetyczny i zaznaczony mnóstwem symboli charakter. Umiera
jako zwycięzca, z twarzą zwróconą do wroga. Jest wzięty prosto do Nieba. Trzeba
jednak pamiętać, że w rzeczywistości wcielanie w życie ideałów reprezentowanych
przez obu bohaterów nie miało takiego charakteru. Zazwyczaj wiązało się z rzezią
i mordem.
W przypadku Rolanda odchodzi jeszcze jeden aspekt. Roland w przeciwieństwie do
Hektora nie walczy tylko o swoje "interesy". Do ideału rycerza średniowiecznego
przyłączona jest ideologia chrześcijaństwa. Roland walczy w imię Boga.
"Nawraca". Wraz z pojawieniem się chrześcijaństwa celem rycerza przestała być
już chęć sławy. Rycerz średniowieczny zaczyna dbać o swe życie pośmiertne. Chce
dostać się do Nieba, być zbawionym. Cóż mu może w tym lepiej pomóc niż wyprawa
krzyżowa! Albo jeszcze lepiej nawrócenie kilku pogan (mieczem oczywiście)! Być
może zła interpretacja nauki chrześcijańskiej, w połączeniu z porywczością i
chęcią zysku ówczesnych władców doprowadziły do tego, że szlachetne ideały
rycerskie utoneły w morzu krwi, niekiedy niewinnych pogan.
Nie jedak to sprawia, że umarły ideały rycerskie. Przecież większość cech tego
ideału nie tylko jest akceptowana do dziś, ale stanowi podstawę poglądów każdego
kulturalnego człowieka. Honor, braterstwo tak silnie związane z rycerzem, możemy
zakceptować. Walka w słusznej sprawie też przecież ma wartość moralną. Wierność
przysiędze też jest cechą cenioną. Skąd bierze się więc ta niechęć do
rycerskości we współczesnych czasach? Owszem trudno jest w pełni przyjąć postawę
Rolanda, czy Hektora, którzy żyli przecież w innych czasach, wśród innych ludzi.
Ludzie współcześni nie potrfią tak się poświęcać, jak robili to ci dwaj
bohaterowie. Nie ma już dziś prawdziwych rycerzy. Pozostała jednak ta niechęć do
tych cech, których nie tylko nie umiemy, ale których nie powinniśmy akceptować.
Nawracanie siłą, okrucieństwo związane z walką nie bedzie dla współczesnego
człowieka celem życia. Tym właśnie przejawia się ewolucja ideałów.
I Roland, i Hektor to ludzie podobni do siebie, dzieli ich różnica czasów,
światopogląd, mentalność, łączy zaś cel działania i ideały. Obaj pozostaną
wzorami rycerzy - jeden średniowiecznego, drugi - starożytnego. Być może ich
cele nie były najlepsze, ani sposób dążenia do nich najtrafniejszy. Pamiętajmy
jednak, że wypowiadamy się z perspektywy wielu wieków. Dla tych ludzi te ideały
były najlepsze. Dawały im możliwość potwierdzenia swojej przydatności społecznej
oraz określenie sensu życia. Były to ideały w danych czasach akceptowane i
popierane. Nie można się temu sprzeciwiać.
Ideał rycerza nie może być w całości zakceptowany, zresztą nie oto chodzi. Ważne
jest byśmy umieli z tego wzoru wybrać to co najważniejsze, co potrafimy przyjąć
do swego stylu życia. Nie możemy w pełni obiektywnie ocenić tych ideałów. Dziś
żyjemy w innej społeczności. Ideały te na pewno nie były złymi. Najważniejsze
jest by umieć być im wiernym, tak jak Hektor i Roland.