Hedda Gabler

H.Ibsen, 1890

UWAGI:



sztuka ma IV akty



Hedda jest piękną córką generała, który w spadku nie pozostawił jej majątku; blisko
trzydziestki kiedy wychodzi za mąż, jak na ówczesne czasy, to bardzo późno; uważa,
że jej pochodzenie czyni ją lepszą od innych; pragnie niezwykłego życia i władzy



tytuł to imię i nazwisko panieoskie bohaterki, bo ona jest córką swojego ojca
generała, a nigdy nie stała się w pełni żoną swojego męża



bohaterowie posługują się symbolicznymi wyobrażeniami, bawią się w grę pozorów
nawet na poziomie języka, znaczenie zrozumiałe jest dla obu stron – np. przyjaźo to
sex, śpiewaczka to kurwa, kogut to kochanek itd.



bohaterowie fałszują prawdę nie tylko przed drugim człowiekiem, ale też przed
własnym sumieniem (wiemy, że Jorgen chciałby zniszczyd rękopis, ale kiedy Hedda to
robi, on jest oburzony)



Hedda jak wszyscy mieszczaoscy bohaterowie funkcjonuje na dwóch płaszczyznach:
etykiety i prawdziwych uczud, ale u Heddy dochodzi jeszcze świadomośd przekłamao;
bohaterka czasem ujawnia swoje emocje: przyznaje się sędziemu do uszczypliwości
wobec ciotki Jorgena, mówi o poczuciu ulgi po samobójstwie Lovborga



Hedda jest znudzona życiem, zasługuje na lepsze warunki i silniejsze emocje



Hedda mówi na początku dramaty, że chciałaby władad chod jednym ludzkim życiem,
a w koocowym rozrachunku to ona jest we władzy sędziego i dlatego popełnia
samobójstwo (chod ona sama raczej pragnęła kierowania ludzkim losem, sama miała
byd poddaną w sensie erotycznym)

OSOBY:

Jörgen Tesman history kultury, mąż Heddy
Pani Hedda (panieoskie nazwisko Gabler) Tesman
Panna Juliane Tesman ciotka Jorgena
Pani Elvste nowa „przyjaciółka” Lovborga, odeszła dla niego od męża
Pan Brack sędzia
Ejlert Lövborg historyk kultury, pijak, chyba genialny
Berte stara służąca Tesmanów

STRESZCZENIE:

Do domu Tesmanów przychodzi ciotka Juliane i rozmawia z Jorgenem. Mówią o tym, że on
jest już doktorem, że wziął ślub i że dom, w którym się znajdują jest nowy. Dużo się
dowiadujemy: młoda para wróciła właśnie z podróży poślubnej, która była zarazem wyprawą
naukową dla Jorgena; ciotka wzięła jakąś tam pożyczkę, żeby Jorgen i Hedda mogli dobrze
mieszkad; sędzia przyczynił się do ich dobrobytu; Jorgen jest pewien, że niedługo zostanie
profesorem. Przychodzi Hedda, nie jest życzliwa dla ciotki, nawet jest dogryza (niby przez
przypadek), że jej kapelusz jest brzydki itd. Jorgen chwali żonę, że jest taka piękna i ostatnio
zaokrąglona. Hedda zaszła w ciążę, ale niogo o tym nie poinformowała. Generalnie wyznaje
później asesorowi, że bardzo się w podróży nudziła. Widoczna jest też jej odraza do męża. W
międzyczasie ciotka wychodzi, przychodzi sędzia (przez cały dramat goście wychodzą i

Hedda Gabler

H.Ibsen, 1890

wchodzą, sama Hedda mówi, że ma obiecane prowadzenie „domu otwartego”). Sędzi
wyznaje im, że Jorgen będzie musiał rywalizowad o katedrę z Eilertem Lovborgiem, który
uważany jest dobrym historykiem, ale prowadził przez ostatnie lata hulaszczy tryb życia i ot
odbiło się na jego wizerunku. Przez ostatnie lata Lovborg wiódł jednak poprawne życie
w bliskim kontacie z Elvstedami. Thea Elvsted pomogła mu napisad pracę naukową, która jest
dużym sukcesem i może zapewnid mu awans. On sam mówi, że właśnie napisał ją tak, żeby
wszystkim się podobała, ale ma też drugą, naprawdę cenną. Okazuje się później, że dotyczy
ona przyszłości (a oni zajmują się historią kultury i to jest bardzo nowatorskie).

Thea zjawia się w domu Tesmanów. Początkowo próbuje kręcid, że mąż ją tak puścił samą,
ale zaraz przyznaje, że opuściła dom, aby byd z Lovborgiem. Hedda steruje rozmową jak chce,
Thea jest bardzo naiwna. Hedda chyba jest w swoim żywiole, zaczyna wyciągad informacje
i knud. W ciągu kilku dni (tyle trwa akcja dramatu – dwa/trzy dni) plącze wszystkie układy.
Thea prosi, żeby Jorgen wysłał wiadomośd za Lovorgiem i wychodzi.

Sędzia organizuje przyjęcie dla kawalerów, na które ma iśd Jorgen. Ten jednak wcześniej za
prośbą They wysyła liścik (oni tak sobie nieustannie wysyłają te wiadomości jak smsy) do
Lovborga, żeby do nich tego wieczora przyszedł. Zupełnie zapomniał o przyjęciu u Bracka.
Przychodzi na to wszystko Lovborg i oczywiście też jest zaproszony na przyjęcie. Odmawia,
mówi, że woli pozostad z paniami. Nie chce też pid pączu. Dwaj panownie wychodzą do
innego pokoju pid pącz, a Lovborg zostaje z Heddą i niby oglądają zdjęcia z ich podróży, ale w
istocie rozmawiają o tym co było między nimi. Hedda każe mówid do siebie per Pani. Zagląda
do nich mąż i ona wtedy udaje, że oglądają album z dolomitami. Przychodzi Thea. Hedda nie
pozwala jej usiąśd obok przyjaciela, chce byd między nimi. Tak go podżega, tym, że nie jest
odważny (on sam jej to przed chwilą zarzucił), że ten wypija dwa kieliszki pączu (a jest
przecież niepijącym alkoholikiem) i postanawia iśd na przyjęcie do sędziego. Panowie
wychodzą, umawiają się, że o 22.00 Lovborg wróci do domu Tomsenów, żeby odprowadzid
Theę do mieszkania (przecież nie wróci sama).

Mamy poranek. Hedda sama pokoju, przychodzi Jorgen. Dowiadujemy się, że w sypialni śpi
Thea, Lovborg po nią nie przyszedł. Jorgen opowiada, że przyjęcie było „wesołe”. Lovorg się
upił, był też u rudej śpiewaczki (wzmianka o niej była gdzieś wcześniej, to kolejna kobieta
Lovborga). Oni odprowadzali Lovborga do domu i ten zgubił swój rękopis. Wcześniej
przeczytał go Jorgenowi i ten był pod ogromnym wrażeniem, nawet był zazdrosny. Nikt nie
wie o tym, że Jorgen znalazł rękopis i zabrał go ze sobą. Hedda proponuje, że go przechowa.
Później oddadzą go autorowi (myślę, że sami w to nie wierzą).

Lovborg przychodzi do Heddy (wcześniej Jorgen wychodzi, bo umiera jego inna ciotka –
dostał liścik z taką informacją). Ona nic nie mówi o rękopisie, za to daje mu pistolet
(Wcześniej przy jednej z wizyt sędziego, a on wpada co chwilę – Hedda rozmawiała z nim
sam na sam z podtekstem seksualnym. Scena rozpoczęła się tym, że Hedda bawiła się
pistoletem właśnie). I, nie wprost, nakłania go do samobójstwa. Przychodzi Thea, Lovborg
mówi, że podarł ich rękopi. Thea to bardzo przeżywa, bo to jak zabicie swojego dziecka. Po
ich wyjściu Hedda pali rękopis. Kiedy Jorgen się o tym dowiaduje jest bardzo zły, ale Hedda
mówi, że to z miłości. Ten od razu łagodnieje, chce ją przytulid czy pocałowad, ale ona się
dusi. Przychodzi ciotka mówi o śmierci tej drugiej. Znowu snuje aluzje, że kogoś oczekują
(dziecka), ale nie nikt nie wypowiada tego wprost przy Jorgenie.

Hedda Gabler

H.Ibsen, 1890

Ciotka wychodzi. Przychodzi Brack i Thea (osobno, ale jakoś w tym samym czasie mniej
więcej) i sędzia informuje o tym, że Lovborg jest w szpitalu. Podobno postrzelił się w serce.
Hedda jest uniesiona tą informacją, uważa, że to odważne. A to, że postrzelił się w serce jest
dla niej piękne. Thea mówi, że ma notatki z pracy z Lovrobgiem. Jorgen postanawia
poświęcid się zadaniu odtworzenia treści książki. Zaczynają z Thea nad tym pracowad. Brack
mówi Heddzie prawdę: Lovborg postrzelono go w podbrzusze w domu rudej śpiewaczki i
wcale nie leży w szpitalu, tylko nie żyje. Sędzia jako jedyny wie, skąd samobójca miał pistolet,
ale obiecuje milczed i daje do zrozumienia, że teraz Hedda należy do niego. Ta woli się zabid,
niż zostad jego kochanką. I faktycznie strzela sobie w skroo. A Brack znowu powtarza, że
przecież ludzie nie robią takich rzeczy.