Jedn¹ z najbardziej ludzkich, spoœród wielu cha-
rakterystycznych dla cz³owieka cech, jest c

ciie

ek

ka

a-

w

wo

oœ

Ͼ

æ

. W po³¹czeniu z uporem, pracowitoœci¹ i do-

ciekliwoœci¹ czêsto by³a Ÿród³em odkryæ - zarówno
tych popychaj¹cych cywilizacjê do przodu, jak
i tych, które na lata pogr¹¿a³y j¹ w mrokach.
Nic lepiej nie wp³ywa na rozwój techniki, jak woj-
na, niestety! Do pogr¹¿ania w mroku, jak dowodzi
historia, znacznie lepiej s³u¿y³y klêski g³odu, na-
jazdy barbarzyñców i religie, które w czasach po-
koju mia³y czas zaj¹æ siê skutecznie indywidualny-
mi grzesznikami i paleniem ich dzie³ oraz ich sa-
mych. W staro¿ytnych Chinach bardzo efektywne-
mu „zakrywaniu” odkryæ (np. Ameryki) s³u¿y³a
rada mandarynów. Obecnie wiele patentów jest
utajnianych „ze wzglêdu na kluczowe znaczenie
dla bezpieczeñstwa obronnego” kraju lub wyku-
pywanych przez wielkie koncerny, które nastêpnie
zamykaj¹ wynalazki w sejfach, gdy¿ nie zarobi³y
jeszcze wystarczaj¹co du¿o na „starych”, ju¿
wdro¿onych rozwi¹zaniach.
Jaka jest historia wynalazków i odkryæ, sk¹d siê
bra³y, kto i gdzie ich dokonywa³, jaki by³ ich dal-
szy los i wp³yw na cywilizacje?

PO WODZIE

Oko³o 70% powierzchni naszej planety stanowi¹

morza i oceany. To one s¹, jak dowodz¹ naukowcy, miej-
scem, w którym narodzi³o siê ¿ycie. Jednak po up³ywie mi-
lionów lat sta³y siê równie¿ granic¹, zda³oby siê, nie do
przebycia. Wprawdzie np. wêdrowne ptaki mog¹ pokony-
waæ, bez l¹dowania, nawet du¿e odleg³oœci, a z ich pomo-
c¹ zapewne przewêdrowaæ mog¹ tak¿e drobne stworzenia
czy nasiona roœlin, ale dla rozwiniêtych (czy
zwyczajnie du¿ych) form ¿ycia ocean jest
przeszkod¹ niemo¿liw¹ do pokonania.
W pewnym momencie historii pojawi³ siê
cz³owiek, najbardziej niepokorne ze zwierz¹t,
i oczywiœcie wyzwaniem dla jego ciekawoœci
sta³o siê „to”, co mo¿e znajdowaæ siê za hory-
zontem wielkiej wody. Oczywiœcie zanim wy-
ruszy³ na podbój, najpierw doskonali³ sposo-
by utrzymania siê na wodzie, nastêpnie roz-
wi¹za³ problem sterowania - jak sprawiæ, aby pop³yn¹æ
w zaplanowanym kierunku.

Aby osi¹gn¹æ swój cel, cz³owiek stosowa³ ró¿ne

rozwi¹zania: pocz¹tkowo, by ³atwiej utrzymaæ siê na wo-
dzie, wi¹za³ p³ywaj¹ce materia³y: trawy, trzcinê czy drew-

Australopitek i Homo habilis - cz³owiek pierwotny

Homo sapiens - cz³owiek rozumny

Pierwsze wyraŸne przejawy tzw. kultury rolnej - uprawy, co poci¹ga za sob¹ po-

cz¹tki „osiad³ego” trybu ¿ycia (Mezopotamia, Azja Wschodnia, Meksyk, Peru).

Obok stosowanych dot¹d w Egipcie ³odzi papiru-

sowych po Nilu zaczynaj¹ p³ywaæ ³odzie wykona-

ne z drewna. £odzie te s¹ budowane z pojedyn-

czych bali, ciêtych pi³ami i ³¹czonych za pomoc¹

gwoŸdzi. Tak wykonany kad³ub statku jest nastêp-

nie formowany i wyg³adzany za pomoc¹ prostych narzêdzi: specjalnego metalowe-

go toporka z wygiêtym trzonkiem (tzw. cieœlica), d³uta i drewnianego podbijaka.

Ciekawostk¹ tej konstrukcji jest lina ³¹cz¹ca rufê ze stew¹ dziobow¹, która chroni

³ódŸ przed roz³amaniem. £odzie te s¹ sterowane jednym lub dwoma wios³ami.

W tych czasach u¿ywano ju¿ zarówno ³odzi wios³owych, jak i ¿aglownych. ¯agle ro-

biono z tkanego p³ótna, ale tak¿e z mat, z liœci palmowych czy plecionek z papirusu.

W Egipcie budowane s¹ ³odzie z papirusu, które sk³adaj¹ siê z wielu powi¹zanych

ze sob¹ wi¹zek, na których umocowana jest platforma.

Na chiñskich statkach stosuje siê ko³a sterowe.

Umiera Leonardo da Vinci,

pozostawiaj¹c po sobie ok.

7000 stron notatek zawiera-

j¹cych pomys³y i wynalazki.

Wiele spoœród nich to urz¹-

dzenia do prowadzenia wojny zarówno na l¹dzie, jak i na
morzu, m.in.: okrêty wojenne, okrêty minowe, okrêty z ta-

ranem, skafander nurka do walki pod wod¹ czy ³ódŸ podwodna!

Holender Cornelius Drebbel spêdza dwie godziny w Tamizie na pok³adzie zbudowa-

nej przez siebie ³odzi podwodnej.

Zwodowano pierwszy parowy okrêt wojenny Europy - brytyjsk¹ kanonierkê „Con-

go”. Rok wczeœniej, w Ameryce, powsta³ pierwszy parowiec wojenny „Fulton the

First” - fregata o podwójnym kad³ubie, przeznaczona do ochrony nowojorskiego por-
tu. By³ to katamaran parowy, a przy jego budowie wzorowano siê na zasadzie budo-

wy tratwy. Dziêki temu mia³ ma³e zanurzenie, co pozwala³o mu ¿eglowaæ nawet po

bardzo p³ytkich wodach.

Niemiecki fizyk i in¿ynier Moritz Herman Jacobi zbudowa³ swój kolejny silnik elek-

tryczny. By³ on wiêkszy od poprzednich i mo¿na go by³o wykorzystaæ do napêdzania

³odzi z 12 osobami na pok³adzie. £ódŸ ta mia³a 2,6 m szerokoœci i d³ugoœæ 8 m.

Zwodowany zostaje zbudowany ca³kowicie z ¿elazna przez Isambarda Kindoma

Brunela statek „Great Britain” - pokonuje Atlantyk z 360 pasa¿erami i 600 t ³adunku,

w 14 dni i 21 godzin.

Zwodowany zostaje ¿elazny parowiec - gigant.

Statek „Great Eastern” zbudowany przez Isam-

barda Kindoma Brunela i Johna Scotta Russela

ma 210,92 m d³ugoœci i wa¿y 27 400 ton. Mo¿e

zabraæ 4000 pasa¿erów i 6000 t ³adunku. W sen-

sie technicznym znacznie wyprzedza swoj¹
epokê. To jedyny statek wyposa¿ony w trzy

systemy napêdowe: ko³a czerpakowe, œrubê

oraz zespó³ ¿agli rozwieszonych na szeœciu

masztach. To ca³a „ewolucja napêdu” zgromadzona na jednym statku.

Niemiecki statek „Deutschland” zdobywa „B³ekitn¹ wstêgê” za najszybsze przep³y-

niêcie Atlantyku. Na trasie wschód–zachód osi¹gn¹³ prêdkoœæ 23,15 wêz³a, a w dro-

dze powrotnej 23,36 wêz³a (tj. 43,3 km/h).

cz. 6

CZ£OWIEK NA WODZIE

£ODZIE, STATKI I OKRÊTY

P i o t r K a w a l e r o w i c z

M

Ł

ODY

TECHNIK

9/2004

3

32

2

Rzymski statek kupiecki z ok. 200 r. n.e.

Warto poznaæ

Statek, okrêt

Okrêt - jednostka p³ywaj¹ca pod bander¹ wo-
jenn¹, nale¿¹ca do wojska, okreœlana tak¿e ja-
ko okrêt wojenny. Mianem „okrêt” okreœla siê
te¿ du¿y statek morski, tak¿e cywilny. Potocz-
nie jednostki cywilne nazywa siê statkami,
w przeciwieñstwie do okrêtów bêd¹cych jed-
nostkami militarnymi. Istnieje jednak wiele
terminów, w których pochodna wyrazu okrêt
odnosi siê do statków i okrêtów lub te¿ tylko
do statków. Np. okrêtownictwo oznacza kie-
runek studiów politechnicznych dotycz¹cych
budowy zarówno statków, jak i okrêtów, lub
te¿ ch³opiec okrêtowy - uczeñ, kandydat lub
praktykant na marynarza.

Statek. Okreœleniem tym nazywamy urz¹dze-
nie, za pomoc¹ którego mo¿na przemieszczaæ
ludzi b¹dŸ towary.
! statek wodny - urz¹dzenie do poruszania

siê po wodzie lub pod wod¹, np. barka,
³ódŸ, okrêt, ¿aglowiec;

! statek powietrzny - urz¹dzenie do porusza-

nia siê w przestworzach powietrznych, np.
samolot, balon, sterowiec;

! statek kosmiczny - urz¹dzenie do porusza-

nia siê w przestrzeni kosmicznej, np. rakie-
ta, wahad³owiec, sonda kosmiczna.

Czy wiesz, ¿e...

Mila - to dawna jednostka d³ugoœci o ró¿-
nej wartoœci, zale¿nej od rejonu i okresu.
Obecnie jednostka ta u¿ywana jest tylko
na morzu. Nazwa pochodzi z ³ac. mille -
tysi¹c. Pocz¹tkowo mila oznacza³a 1000
kroków.

W u¿yciu pozosta³a jedynie mi-

la morska w nawigacji:

1 mila morska = 10 kabli = 1852 metry
Niektóre inne:

! mila admiralska = 1855 metrów
! mila angielska = 1609,34 metra
! mila geograficzna = 7421,6 metra
! mila londyñska = 5000 stóp = 1524

metry

! mila polska = 7 wiorst, czyli 7146 me-

trów, a od 1819 roku - 8534,31 metra

! mila staro¿ytna = 1000 passus (kro-

ków) = 1481,5 metra

! mila niemiecka = ok. 7500 metrów

M

Ł

ODY

TECHNIK

9/2004

3 000 000 lat p.n.e.

2 000 000–1 500 000 lat p.n.e.

350 000-250 000 lat p.n.e.

ok. 10 000 lat p.n.e.

ok. 8 000 p.n.e.

w IV tysi¹cleciu p.n.e.

ok. 3000-2900 r. p.n.e.

ok. 2810 r. p.n.e.

ok. 2000 r. p.n.e.

ok. 1870 r. p.n.e.
ok. 1000 r. p.n.e.

ok. 750 r. p.n.e

p.n.e. /n.e.

200 r.

V 1519 r.

1622 r.
1802 r.
1815 r.
1818 r.

1836 r.

1838 r.

VI 1845 r.

1858 r.
1861 r.

1900 r.

3

33

3

Homo erectus - cz³owiek wyprostowany

Cz³owiek z Cromagnon

Pojawia siê: pismo, ko³o, ¿agiel, wytop metali z rud
Pomiêdzy Eufratem i Tygrysem (obecnie - Irak) powstaj¹ pierw-
sze ufortyfikowane miasta. W tym okresie Sumerowie zak³adaj¹
w po³udniowej Mezopotamii nad rzek¹ Eufrat miasto Ur.
W Azji Zachodniej i Indiach do p³y-
wania po rzekach u¿ywano lekkich
³odzi z wikliny, trawy, liœci palmo-
wych lub trzciny. £odzie te dla za-
pewnienia p³ywalnoœci obci¹gniête
by³y skór¹ i zaimpregnowane smo³¹,
co sprawia³o, ¿e by³y wodoodporne.
W rejonie Gangesu u¿ywano charak-
terystycznych jednoosobowych ³odzi
w kszta³cie pó³okr¹g³ych glinianych mis.
W Babilonii i Asyrii budowane s¹ tra-
twy z nadmuchiwanych skór bara-
nich („burdiuks”) zwane „kelek”. P³y-
waki mocowano pod pomostem wy-
konanym z witek wierzbowych lub
innego elastycznego materia³u. Tra-
twy te mia³y istotn¹ przewagê nad
³odziami - by³y bardzo zwrotne i z ³a-
twoœci¹ pokonywa³y pr¹dy rzeczne.
Pojedyncze burdiuksy s³u¿y³y do p³ywania dla jednej osoby, najczê-
œciej p³ywaj¹cy przywi¹zywali je sobie do brzucha. Ale stosowano
te¿ tratwy mog¹ce przewoziæ ciê¿kie ³adunki, do których budowy
u¿ywano nawet ponad 2300 skór baranich.
Pierwszy tzw. ko³owiec - statek napêdzany
przez ko³o ³opatkowe „Charlotte Dundas”.
W nowojorskiej stoczni ukoñczono budowê
parowca ko³owego „Savannah”, pierwsze-
go parowca, który przep³yn¹³ Atlantyk.
Jeden z pierwszych
lodo³amaczy, statek
parowy z napêdem
ko³owym o nazwie
NORWICH, zacz¹³ ³a-
maæ lód na rzece Hud-
son ju¿ w 1836 roku
i pozosta³ w tej s³u¿-
bie a¿ przez 87 lat!
Anglik Thomas Moy, badaj¹c pod wod¹ wypornoœæ skrzyde³ samolo-
tu, odkrywa zasadê dzia³ania wodolotu. Jednostka ta s³u¿y g³ównie
do przewozu pasa¿erów. Zaopatrzona jest w p³aty powoduj¹ce po-
wstawanie si³y noœnej w czasie ruchu statku. Poniewa¿ si³a noœna
roœnie wraz ze wzrostem prêdkoœci, powoduje to wynurzenie siê ka-
d³uba wodolotu z wo-
dy (pozostaj¹ tam tyl-
ko œruby i p³aty no-
œne). Opór powietrza
jest znacznie mniejszy
ni¿ wody, wiêc wodo-
loty mog¹ rozwijaæ
du¿e prêdkoœci przy stosunkowo ma³ej mocy silników.

Współczesny lodołamacz wybudowa-
ny w polskiej stoczni - „Tulpar”

no, buduj¹c tratwy. Jak g³osz¹ le-
gendy, technika ta by³a stosowana
doœæ d³ugo - to w³aœnie na tratwie
Odyseusz wraca³ na Itakê. Potem,
gdy cz³owiek zda³ sobie sprawê, ¿e
pieñ pozbawiony wnêtrza równie¿
p³ywa, przyst¹piono do tworzenia bardziej zaawansowa-
nych konstrukcji: zaczê³y powstawaæ czó³na i ³odzie. W
tym czasie w oddalonych od siebie zak¹tkach globu po-
wstawa³y ró¿ne kon-
strukcje i rodzi³y siê
sposoby na pokony-
wanie wody. Wiele
kultur, nie maj¹c ze
sob¹ kontaktu, two-
rzy³o rozwi¹zania,
które w miarê zdo-
bywania doœwiadczeñ na coraz wiêkszych akwenach, sta-
wa³y siê coraz bardziej do siebie podobne. Rewolucyjnym
odkryciem by³o wynalezienie ¿agla. Wprawdzie na Dale-
kim Wschodzie (Chiny, Japonia) u¿ywano z powodzeniem
³odzi wios³owych, ale g³ównie do ¿eglugi przybrze¿nej,
gdy¿ napêd za pomoc¹ wiose³ i si³y miêœni nie sprawdza³
siê w dalekich podró¿ach.

Dopiero powstanie

¿aglowców przyczyni³o siê
do rozwoju komunikacji i
wymiany miêdzykulturowej,
o ile tak mo¿na nazwaæ na-
rzucanie religii, a nierzadko
zwyczajne podboje. Tak by-
³o z rdzennymi mieszkañca-
mi Ameryki P³d., podobnie z Indianami w Ameryce Pn.
Czêsto, niestety, rozwiniêta cywilizacja (z dorobkiem i kul-
tur¹ o wysokim poziomie) by³a podbijana i niszczona przez
prymitywn¹ si³ê europejskiego miecza, muszkietu czy re-
wolweru. Pocz¹tkowo liczba ludzi, których mog³y prze-
wieŸæ ¿aglowce, by³a niewielka: na statkach mieœci³o siê
ok. 40-70 osób, jednak z biegiem czasu sytuacja powoli
ulega³a zmianie. Po wynalezieniu silnika parowego i stat-
ków ze stali liczba osób, które mog³y siê prze-
mieœciæ przez morza, gwa³townie wzros³a.
Mo¿liwe sta³o siê zasiedlenie nowych obsza-
rów czy kontynentów. XIX i XX wiek by³ to
okres szczytowego rozwoju ¿eglugi pasa¿er-
skiej, po czym, w wyniku gwa³townego rozwo-
ju transportu powietrznego, znaczenie okrêtów
w przewozie osób gwa³townie spad³o. Statek
jednak wci¹¿ broni siê, zyskuj¹c znaczenie tu-
rystyczno-wypoczynkowe. Mo¿na powiedzieæ,
¿e tu nast¹pi³ renesans: powstaj¹ nowoczesne
statki-hotele, które mog¹ zabraæ na pok³ad na-
wet ponad 4000 osób! Magia bezmiaru oceanu
pozostaje silna i wci¹¿ przyci¹ga.

W Bordeaux (Francja) wodowanie „France II” najwiêkszego stat-

ku ¿aglowego œwiata. Posiada³ on piêæ masztów i stalowy kad³ub
(5 900 ton, d³ugoœæ 127,4 m). U¿ywany do transportu zarówno pa-

sa¿erów, jak i surowców (niklu). Pocz¹tkowo wyposa¿ony w dwa

silniki, które wymontowano w 1919 r. Statek ten posiada³ na swo-

im pok³adzie pianino, ciemniê, bibliotekê oraz dwa dzia³a pok³adowe.

Amerykanin Aleksander Graham Bell (ten sam, który wynalaz³ telefon) zbudowa³

pierwszy u¿yteczny wodolot „ND-4”, podczas prób, wodolot ten osi¹gn¹³ prêdkoœæ

61,5 wêz³a.

Zwodowano polski pasa¿erski statek transatlantycki - „Stefan Batory”. Mia³ on

10 pok³adów i móg³ zabraæ 783 pasa¿erów (pierwsza klasa 45, druga klasa 734).

Wysokoœæ do pok³adu s³onecznego wynosi³a 26 m, a za³ogê stanowi³o: 331 osób

(hotelow¹ 251, oficerowie i mechanicy 80), osi¹ga³ szybkoœæ 16 wêz³ów.

1 paŸdziernika 1955 s³u¿bê w marynarce amerykañskiej rozpoczyna „Forrestal” -

superlotniskowiec mog¹cy pomieœciæ 100 ciê¿kich bombowców odrzutowych.

Posiada³ on specjalnie zaprojektowany pok³ad umo¿liwiaj¹cy jednoczesny start

i l¹dowanie samolotów.

Rozpoczyna s³u¿bê pierwszy statek cywilny o napêdzie atomowym - radziecki lodo-
³amacz „Lenin”. Napêdzany przez trzy reaktory wodno-ciœnieniowe o mocy 56 000 KM.

Charakteryzowa³ siê praktycznie nieograniczonym zasiêgiem. Statek uznawany by³

za cywilny, ale s³u¿y³ g³ównie celom wojskowym. W USA planowano ju¿ w 1954 r.

budowê statku handlowego o napêdzie atomowym „Savannah”, ale budowê tê roz-

poczêto dopiero w 1959 r.

Polak, Kapitan Leonid Teliga, wyrusza w rejs dooko³a œwiata - 5 kwietnia

1969 roku w drodze z Dakartu do Las Palmas Teliga przeci¹³ kurs, którym

zd¹¿a³ w marcu 1967 roku z Las Palmas do Barbados. W tym dniu dokona-

ny zosta³ pierwszy w historii samotny rejs Polaka dooko³a œwiata, trwaj¹-

cy 2 lata, 13 dni, 21 godzin i 35 minut.

Wodowanie w Gdañsku „Daru M³odzie¿y”. Statek jest

trzymasztow¹ fregat¹ dysponuj¹c¹ 26 ¿aglami o po-

wierzchni 3137,5 m

2

.

Napêd pomocniczy

stanowi¹ dwa silni-

ki o mocy 750 KM.

D³ugoœæ ca³kowita

wynosi 109,2 m

wraz z bukszpry-

tem, szerokoϾ-

14 m, zanurzenie

maksymalne - 7 m. Statek dysponuje 150 miejsca-

mi dla praktykantów, za³oga liczy 44 osoby.

„Queen Mary 2”, najwiêkszy statek pasa¿erski

œwiata, wyp³ywa we czwartek 25 wrzeœnia po po-

³udniu z francuskiego portu Saint-Nazaire (Fran-

cja). Ma 345 metrów d³ugoœci, 41 - szerokoœci, 72 m

wysokoœci. Energia, jak¹ wytwarzaj¹ jego silniki

i elektrownia, wystarczy³aby do oœwietlenia miasta

wielkoœci Rennes czy Metz. Statek jest wart 800

mln USD, napêdzaj¹ go silniki o mocy 154 tys. KM,

bêdzie zabiera³

w rejsy przez

Atlantyk 2600

pasa¿erów.

M

Ł

ODY

TECHNIK

9/2004

Do przygotowania kalendarium
wykorzystano materia³y Ÿród³owe:
„Nauka Technika i Wynalazki”
Raymond L. Francis, wyd. AMBER
„Kronika Techniki” - Praca zbiorowa,
wyd. WEP PWN

3

34

4

Trasa podróży dookoła świata Kpt. Teligi

Z przymru¿eniem oka

Zagadka dla Czytelników

Czy znasz najwiêkszy okrêt pasa¿er-

ski œwiata „Queen Mary 2”? SprawdŸ siê!
1) Do jego pomalowania u¿yto:

a) 100, b) 250, c) 50, ton farb.

2) Elektrownia zainstalowana na statku QM2

produkuje iloϾ energii elektrycznej wy-
starczaj¹c¹ do oœwietlenia miasta zamiesz-
kiwanego przez:
a) 1000, b) 15 000, c) 200 000, ludzi.

3) Statkiem tym kapitan kieruje za pomoc¹: a)

kierownicy, b) ko³a sterowego, c) joysticka

4) Za³oga obs³uguj¹ca statek QM2 i jego pa-

sa¿erów sk³ada siê z:
a) 1253, b) 125, c) 753 osób.

M

Ł

ODY

TECHNIK

9/2004

1906 r.
1911 r.

14/15 IV 1912 r.

1918 r.
1919 r.

1947 r.
1952 r.

1955 r.

1959 r.
1961 r.

1967 r.

V 1970 r.

XI 1981 r.

1985 r.

2003 r.

Odp. –

1-b, 2

-c, 3

-c, 4

-a

W

odowanie statków

Pł

ywaki

Morze nami

ętno

ści

3

35

5

Enrico Forlanini, w³oski konstruktor samolotów, zbudowa³ udany sta-
tek - wodolot, który p³ywa³ po jeziorze Lago Maggiore z prêdkoœci¹
38 wêz³ów (70 km/h).
Podczas inauguracyjnej podró¿y z Southampton do Nowego Jorku to-
nie „TITANIC”, najwiêkszy i najbardziej luksusowy statek pasa¿erski
na œwiecie.
Marynarka angielska przebudowuje statek pasa¿erski „Argus” na
lotniskowiec. Ma on ca³kowicie p³aski
pok³ad o wymiarach 168 x 20 m.
Thor Heyerdahl przep³yn¹³ Pacyfik na
„Kon-Tiki”, rêcznie wykonanej tratwie.
Wyprawa z Ameryki Po³udniowej do
Polinezji trwa³a 101 dni. Wyposa¿on¹
w czworok¹tny ¿agiel tratwê wykona-
no z drzewa balsa, na wzór tratw In-
ków, bez u¿ycia œrub i gwoŸdzi. Heyer-
dahl chcia³ udowodniæ, ¿e Indianie
z Ameryki Po³udniowej mogli na
tratwach dop³yn¹æ do Polinezji.
Do u¿ycia wchodzi lotniskowiec
„Enterprise” o napêdzie nukle-
arnym. Ma on tona¿ 89 000 t i 8
reaktorów j¹drowych - w tym
czasie jest najwiêkszym okrê-
tem wojennym œwiata.
Thor Heyerdahl na tratwie „Ra II”
zbudowanej z papirusu z Etiopii, przez
Indian znad jeziora Titicaca, wraz z
siedmioma kompanami (z siedmiu kra-
jów) przep³ywa Atlantyk, z brzegów
Maroka do wyspy Barbados (Karaiby)
w Ameryce.
Wyrusza w rejs „Alcyone”, nastêpca
s³ynnego „Calypso” kpt. Cousteau, wy-
posa¿ony w 31-metrowej wysokoœci cylindry systemu Turbosail™ (tzw.
rotor Magnusa lub rotor Flettnera) zaprojektowane do napêdzania stat-

ku. Wykorzystuj¹ one efekt znany jako
„zjawisko Magnusa”, od nazwiska jego
odkrywcy - niemieckiego fizyka i chemika.

Tratwa Ra II zbudowana z papiru-
sa z Etiopii. Fot. Michel Lipchitz/AP

Zjawisko Magnusa: podczas opływu powietrza dookoła obracającego się walca kołowego o
osi prostopadłej do kierunku wiatru powstaje siła poprzeczna do wiatru, skierowana od stro-
ny, po której wiatr i obrót mają kierunki przeciwne, ku stronie, po której kierunki wiatru i ob-
rotu są zgodne.

Oryginalna tratwa Kon-Tiki jest
eksponowana w muzeum w Oslo

kierunek

wiatru

si³a

poprzeczna

kierunek obrotu

walca

P