9

FARMAKOLOGIA

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

MARZEC-KWIECIEÑ • 2/2004

Ze wzglêdu na miejsce i efekt dzia³ania

leki pobudzaj¹ce OUN (neurostimulantia),

mo¿emy podzieliæ na:

1)analeptyki,

2)leki wywo³uj¹ce efekt pobudzenia

psychomotorycznego,

3)psychomimetyki (10).

W weterynarii znaczenie kliniczne po-

siadaj¹ jedynie niektóre leki z grupy ana-

leptica i psychoanaleptica.

A

NALEPTYKI

S¹ zwane lekami cuc¹cymi, pobudzaj¹

obszar pnia mózgu, a w jego obrêbie oœro-

dek oddechowy i/lub naczynioruchowy.

W niewielkim stopniu wp³ywaj¹ na funk-

cje poznawcze i kojarzeniowe, zwi¹zane

z pobudzeniem wy¿szych oœrodków OUN

(5, 7, 10). Do grupy tej zaliczamy: do-

ksapram, niketamid, pentetrazol (lep-

tazol), heptaminol. Z uwagi na to, ¿e w

wy¿szych dawkach mog¹ stymulowaæ

równie¿ inne obszary w OUN, co ujaw-

nia siê zazwyczaj w postaci drgawek, nie-

którzy autorzy zaliczaj¹ do tej grupy rów-

nie¿ tzw. substancje wywo³uj¹ce

drgawki, których g³ównym miejscem od-

dzia³ywania jest rdzeñ krêgowy. Nie maj¹

one znaczenia klinicznego i zazwyczaj roz-

patrywane s¹ w sensie toksykologicznym

i eksperymentalnym. Do tej podgrupy za-

liczamy: strychninê, bikukulinê, pikro-

toksynê (7).

Lekarz weterynarii rzadziej od leka-

rza medycyny dysponuje aparatur¹ re-

animacyjn¹, pozwalaj¹c¹ mu na odwra-

canie skutków zapaœci, dlatego te¿

czêstsza w weterynarii wydaje siê ko-

niecznoœæ u¿ycia w tym celu analepty-

ków (7). Jednak nie mo¿e to byæ alter-

natywa dla standardowych zabiegów re-

suscytacyjnych (2, 4, 8).

Najczêstszym, z praktycznego punk-

tu widzenia, wskazaniem do stosowa-

nia analeptyków jest pobudzenie oddy-

chania przy depresji oddechowej, wyni-

wagi kwasowo-zasadowej, która deter-

minuje sprawn¹ wymianê gazow¹ (4).

W dawkach leczniczych doksapram nie

stymuluje innych, poza rdzeniem przed-

³u¿onym, obszarów w obrêbie OUN, a co

za tym idzie, ryzyko wywo³ania drgawek

jest niewielkie. Nale¿y podkreœliæ, ¿e

dawka wywo³uj¹ca drgawki jest oko³o

70-75 razy wy¿sza od dawki stymulu-

j¹cej oœrodek oddechowy. Czyni to do-

ksapram lekiem najbezpieczniejszym

w swojej grupie (4, 7).

Doksapram nie ma bezpoœredniego

wp³ywu na naczynia i serce, jednak

prawdopodobnie poprzez aktywacjê

uk³adu sympatycznego mo¿e wykazy-

waæ dzia³anie presyjne na uk³ad krwio-

noœny (4, 7). Wraz ze stymulacj¹ oddy-

chania obserwujemy podwy¿szenie ci-

œnienia krwi, przyspieszenie pulsu i ob-

jêtoœci wyrzutowej serca. Efekt ten no-

tuje siê przy dawkach nie wy¿szych ni¿

2 mg/kg (4).

Wskazania do stosowania doksapramu

(1, 2, 3, 4, 7, 9):

1. Depresja oddechowa, zwi¹zana

z przedawkowaniem anestetyków

wziewnych lub infuzyjnych, barbitu-

ranów, narkotycznych leków przeciw-

bólowych (brak hamowania ich dzia-

³ania przeciwbólowego).

2. Stymulacja oddychania u noworodków

(w tym wczeœniaków) z bezdechem.

3. Przyspieszenie wybudzenia pacjenta

po znieczuleniu ogólnym lub odwró-

cenie efektu dzia³ania niektórych le-

ków, np. ksylazyny, acepromazyny.

4. U³atwienie przeprowadzenia u konia

endoskopowego badania oceniaj¹cego

ruchliwoϾ krtani.

5. Zaostrzaj¹ce siê przewlek³e stany nie-

wydolnoœci oddechowej zwi¹zanej z hi-

perkapni¹ – w weterynarii rzadko sto-

sowany w tym celu.

U¿ycie doksapramu musi zostaæ po-

parte zapewnieniem dro¿noœci dróg od-

kaj¹cej z przedawkowania leków oraz

w sytuacji bezdechu u noworodków.

Stymulacja ta odbywa siê poprzez bez-

poœredni wp³yw na oœrodek oddechowy,

w po³¹czeniu z pobudzaniem recepto-

rów obwodowych (1, 2, 3, 4, 7, 9). Dzia-

³anie to jest krótkotrwa³e i w efekcie pro-

wadzi do przywrócenia przytomnoœci

pacjenta. Nale¿y zaznaczyæ, ¿e w razie

g³êbokiej depresji oddechowej dzia³anie

analeptyków mo¿e byæ nieskuteczne

(2,7,9). W zwi¹zku z tym przed ich u¿y-

ciem nale¿y rozpatrzyæ inne sposoby

odwrócenia depresji, np. zastosowanie

(o ile istnieje) specyficznego antagoni-

sty leku odpowiedzialnego za jej poja-

wienie siê (np. nalokson w przypadku

przedawkowania opioidami) (4).

Obecnie znaczenie kliniczne posiada

doksapram nale¿¹cy do analeptyków

pobudzaj¹cych g³ównie oddychanie.

Mechanizm dzia³ania doksapramu

opiera siê na bezpoœredniej stymulacji

chemoreceptorów k³êbków szyjnych

i aortalnych (niezale¿nie od ciœnienia

parcjalnego tlenu – PO

2

i dwutlenku

wêgla – PCO

2

) oraz dodatkowo na po-

budzeniu oœrodka oddechowego w rdze-

niu przed³u¿onym (4, 7, 8, 9). Prowa-

dzi to do krótkotrwa³ego zwiêkszenia

objêtoœci oddechowej i wymiany gazo-

wej oraz przywrócenia pacjentowi przy-

tomnoœci. Oddechowa objêtoœæ minu-

towa wzrasta dwukrotnie w ci¹gu mi-

nuty od podania doksapramu, co wy-

nika zarówno z przyspieszenia odde-

chu, jak i zwiêkszenia objêtoœci odde-

chowej (4, 9). Po 5-6 minutach ulega

ona zmniejszeniu. Po tym czasie nie do-

chodzi jednak do znacz¹cego podwy¿-

szenia PO

2

we krwi ze wzglêdu na wy-

datki tlenowe zwi¹zane z szybszym od-

dychaniem. Jednoczeœnie stopniowo

spada iloϾ CO

2

(3, 4, 6, 9). Doprowa-

dza to w efekcie do podwy¿szenia pH we

krwi i wyrównania zachwianej równo-

Analeptyki

i psychoanaleptyki

KONIE Z BĘTONU CEMENTŁOWEGO PODTYTUŁ PODTYTYŁ

CHARAKTERYSTYKA I ZASTOSOWANIE KLINICZNE

Bartosz Gawęda

Katedra Biochemii, Farmakologii i Toksykologii Wydziału Medycyny Weterynaryjnej AR we Wrocławiu

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

W poniższym artykule przedstawiamy podział, charakterystykę i zastosowanie klinicz−

ne preparatów analeptycznych i psychoanaleptycznych w praktyce lekarza weterynarii.

10

ARMAKOLOGIA

F

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

MARZEC-KWIECIEÑ • 2/2004

dechowych oraz monitorowaniem stanu

pacjenta, co jest konieczne ze wzglêdu

na jego krótkotrwa³e dzia³anie, szybkie

wyczerpywanie siê puli tlenowej oraz

mo¿liwoœæ pojawiania siê wtórnej hipo-

wentylacji (4, 6). Przy okazji wykorzy-

stania analeptyków w celu szybszego

wybudzenia pacjenta po znieczuleniu

ogólnym (gdy nie zachodzi ryzyko wy-

st¹pienia depresji oœrodka oddechowe-

go) nale¿y wspomnieæ, ¿e efekt analep-

tyczny charakteryzuje siê wybudzeniem

pacjenta z czêœciowym odzyskaniem

przez niego przytomnoœci. W tym cza-

sie mog¹ wyst¹piæ niespecyficzne reak-

cje organizmu pod postaci¹ silnej sty-

mulacji psychoruchowej, podczas któ-

rej zwierzê jest nara¿one na urazy. Nie

zawsze te¿ dochodzi do powrotu wyjœcio-

wej aktywnoœci zwierzêcia (1, 4).

Farmakokinetyka. Doksapram, po

podaniu do¿ylnym, w ci¹gu 1-2 minut

daje widoczne efekty pobudzenia oddy-

chania (4, 7, 9). Dobra dystrybucja leku

do tkanek powoduje szybki spadek jego

koncentracji w osoczu, co przek³ada siê

na krótki czas dzia³ania (oko³o 5-6 mi-

nut) (4). Nie ma danych, czy i jaka iloϾ

przenika przez ³o¿ysko i do mleka. Lek

jest w wiêkszoœci metabolizowany w w¹-

trobie. G³ównym metabolitem powsta³ym

przez oksydacjê jest aktywny ketodok-

sapram.

Dawkowanie. Dawka zalecana w ce-

lu uzyskania optymalnego efektu sty-

muluj¹cego oddychanie i podnosz¹ce-

go ciœnienie krwi zazwyczaj nie przekra-

cza 2 mg/kg. Mo¿e byæ powtórzona

w przeci¹gu 15-20 minut i podwy¿szo-

na lub obni¿ona dla uzyskania po¿¹da-

nego efektu. Przy powolnej infuzji do-

¿ylnej efekt jest s³abszy, ale d³u¿szy ni¿

po normalnej iniekcji do¿ylnej. U nowo-

rodków psów i kotów poleca siê iniek-

cjê podskórn¹ b¹dŸ podanie podjêzyko-

we. Doksapram (je¿eli istnieje taka mo¿-

liwoœæ) nale¿y podawaæ pod fachowym

nadzorem z monitorowaniem czêstoœci

oddechów, czêstoœci uderzeñ serca i jego

rytmu, stopnia pobudzenia OUN, zawar-

toœci gazów we krwi (4, 7, 9).

Szczegó³owe dawkowanie. U doros³ych

psów i kotów dawka w depresji oddechowej

po znieczuleniu anestetykami wziewnymi

wynosi w podaniu do¿ylnym 1-2 mg/kg mc.

W razie potrzeby mo¿e byæ powtórzona po

15-20 minutach i nie powinna przekroczyæ

w sumie 5 mg/kg mc. (4, 7). Po znieczule-

niu anestetykami infuzyjnymi dawka wy-

nosi 2-5 mg/kg mc. (4).

Doksapram w dawce 5 mg/kg mc. jest

bardzo efektywny w antagonizowaniu

znieczulenia wywo³anego po³¹czeniem tio-

pentalu z acepromazyn¹. Przy depresji od-

dechowej, spowodowanej przez barbitura-

ny, zaleca siê wy¿sz¹ dawkê – 5,5-11 mg/

kg mc. U psa, podany do¿ylnie w dawce 5,5

mg/kg mc., 15-20 minut po domiêœnio-

wym podaniu 1,1 mg/kg mc. aceproma-

zyny umo¿liwia w przeci¹gu 2-10 minut

samodzielne poruszanie siê zwierzêcia.

Podany do¿ylnie w dawce 5 mg/kg mc.

razem z naloksonem (1 mg/kg mc.) mo¿e

odwróciæ znieczulenie wywo³ane przez po-

³¹czenie droperidol – fentanyl – pentobar-

bital. W dawce 1,1 mg/kg mc. do¿ylnie

antagonizuje dzia³anie ksylazyny podanej

do¿ylnie (1,1mg/kg mc.) (4).

U nowonarodzonych szczeni¹t i koci¹t

w celu stymulacji oddychania doksapram

mo¿na podawaæ podskórnie i podjêzyko-

wo, odpowiednio w dawce ca³kowitej

1-5 mg i 1-2 mg. Podjêzykowo 1-2 krople

(gdy preparat zawiera 20 mg/ml doksa-

pramu). Przy tych drogach podania ist-

nieje niewielkie (w odró¿nieniu od nowo-

rodków ludzkich) ryzyko toksycznego od-

dzia³ywania ze strony alkoholu benzylo-

wego, który stanowi substancjê konser-

wuj¹c¹ w roztworze iniekcyjnym. Mo¿li-

we jest równie¿ podanie leku do ¿y³y pêp-

kowej w dniu narodzenia w iloœci 0,1 ml

preparatu. W takim przypadku nale¿y jed-

nak zwróciæ uwagê na ewentualne efekty

toksyczne alkoholu benzylowego (3, 4, 9).

U doros³ych koni doksapram podajemy

do¿ylnie w dawce 0,55 mg/kg mc. w de-

presji oddechowej, spowodowanej przez

wodzian chloralu i/lub pentobarbital,

w dawce 0,44 mg/kg mc. w depresji wy-

wo³anej przez anestetyki wziewne. Daw-

kê mo¿na powtórzyæ w przeci¹gu 15-20

minut i podwy¿szyæ lub obni¿yæ w celu

uzyskania po¿¹danego efektu (3, 4, 9).

W celu u³atwienia przeprowadzenia en-

doskopowego badania oceniaj¹cego ru-

chliwoœæ krtani dawka ca³kowita wyno-

si 100-160 mg. Po oko³o 20 sekundach

wystêpuje hiperpnoe (4).

W bezdechu u Ÿrebi¹t podaje siê do¿ylnie

0,02-0,05 mg/kg/min lub w postaci kropel,

podjêzykowo w ca³kowitej dawce 40-100 mg.

Byd³o, œwinie, owce, kozy – 5-10 mg/kg

mc. do¿ylnie. W celu zniesienia sedacyjne-

go dzia³ania ksylazyny – 0,3 mg/kg

-0,5 mg/kg mc. dokapramu razem z 0,25

mg/kg mc. johimbiny. Przy bezdechu u ja-

gni¹t i ciel¹t – 0,5 mg/kg mc. podjêzykowo.

Króliki – 2-5 mg/kg podskórnie lub do-

¿ylnie z powtórzeniem po 15 minutach.

Myszy i szczury, œwinka morska, cho-

mik – do¿ylnie 5-10 mg/kg mc. (7, 9).

Obecnie na rynku polskim zareje-

strowany jest preparat Dopram-V

®

(Fort

Dodge) dla psów, kotów i koni do iniekcji

– 20 mg/ml; zawiera 20 ml w ampu³ce.

Efekty uboczne notuje siê rzadko. Jak

jak ju¿ wspominano, dawki lecznicze nie

wywo³uj¹ drgawek. Ryzyko wyst¹pienia

drgawek istnieje jednak przy czêstym po-

dawaniu du¿ych dawek. Dodatkowo to-

warzyszyæ temu mog¹ nadciœnienie, aryt-

mia i hiperwentylacja prowadz¹ca do al-

kalozy oddechowej. Przy przedawkowaniu

mo¿na podaæ do¿ylnie krótkodzia³aj¹ce

barbiturany oraz tlen. W przypadku po-

dania doksapramu poza ¿y³ê mo¿e wyst¹-

piæ odczyn miejscowy (7, 9).

Przeciwwskazaniem do stosowania

doksapramu s¹ epilepsja, niedro¿noœæ

dróg oddechowych, niewydolnoœæ serca,

hipertyroidyzm. Rzadziej, g³ównie u lu-

dzi: nadciœnienie, niewydolnoœæ odde-

chowa niezwi¹zana z hiperkapni¹, a po-

wsta³a jako skutek: ostrej astmy, obrzê-

ku p³uc, zatoru w p³ucach, pneumotho-

rax, zaburzeñ nerwowo-miêœniowych;

urazy g³owy, obrzêk mózgu, podwy¿szo-

ne ciœnienie wewn¹trzczaszkowe. U pa-

cjentów, u których notowano ataki ast-

my, tachykardiê, arytmiê, powinien byæ

u¿ywany ostro¿nie (7, 9).

Interakcje. Nie wolno doksapramu

podawaæ z teofilin¹, ze wzglêdu na wiêk-

sze prawdopodobieñstwo wyst¹pienia

efektów ubocznych w postaci drgawek,

dr¿eñ miêœniowych, czasami podwy¿sze-

nia ciœnienia krwi i arytmii serca. Ze

wzglêdu na niezgodnoœci chemiczne

z aminofilin¹, tiopentalem, dwuwêglanem

sodu doksapram nie powinien byæ z nimi

³¹czony w jednej iniekcji. Mo¿na go nato-

miast ³¹czyæ z 5- i 10-procentowym roz-

tworem dekstrozy oraz roztworem chlor-

ku sodu. Przy znieczuleniu anestetykami

uwra¿liwiaj¹cymi miokardium na dzia³a-

nie amin katecholowych (halotan, enflu-

ran, metoksyfluran) nale¿y go podawaæ

co najmniej 10 minut od zakoñczenia ich

aplikowania. Doksapram maskuje dzia-

³anie leków rozkurczaj¹cych miêœnie

szkieletowe. W po³¹czeniu z morfin¹ mo¿e

indukowaæ drgawki (3, 4, 7, 9).

Do innych analeptyków, maj¹cych

obecnie w weterynarii niewielkie zastoso-

wanie kliniczne, nale¿¹:

Niketamid, który pobudza oœrodek od-

dechowy i naczynioruchowy na drodze

bezpoœredniej i poœredniej poprzez wp³yw

na chemoreceptory w zatoce szyjnej. Wska-

zaniem do stosowania mog¹ byæ: zaburze-

nia oddechu, obni¿enie ciœnienia krwi

z tendencj¹ do omdleñ. Jego dzia³anie jest

krótkotrwa³e, a przy wiêkszych dawkach

mo¿e prowadziæ do wyst¹pienia drgawek.

W weterynarii obecnie nie jest stosowany.

W medycynie jest stosowany g³ównie ze

wzglêdu na stymulacjê kr¹¿eniow¹. Po

pobudzeniu oœrodka oddechowego mo¿e

wywo³aæ jego nastêpow¹ depresjê (5, 6, 10).

Pentetrazol (leptazol) – dzia³a silniej

od niketamidu i ³atwo wywo³uje drgawki

toniczno-kloniczne pochodzenia rdzenio-

wego. Aktywuje równie¿ charakterystycz-

ny zapis EEG, co jest wykorzystywane

12

ARMAKOLOGIA

F

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

MARZEC-KWIECIEÑ • 2/2004

w medycynie do rozpoznawania postaci

padaczek. S³u¿y równie¿ jako narzêdzie

doœwiadczalne przy testowaniu nowych

leków przeciwdrgawkowych (5, 10).

Heptaminol – pobudza uk³ad kr¹¿enia,

co zwiêksza si³ê skurczu miêœnia serco-

wego. W weterynarii nie ma w³aœciwie zna-

czenia. Razem z diprofilin¹ wchodzi

w sk³ad niezarejestrowanego w Polsce pre-

paratu Frecardyl Solution (Vetoquinol) (3).

L

EKI

WYWOŁUJĄCE

POBUDZENIE

PSYCHOMOTORYCZNE

Ich dzia³anie polega na pobudzeniu

oœrodków korowych i podkorowych, w tym

oœrodków wegetatywnych w rdzeniu przed-

³u¿onym. Objawia siê to stymulacj¹ oddy-

chania i kr¹¿enia, poprawieniem funkcji

kojarzeniowych organizmu oraz zwiêksze-

niem jego aktywnoœci ruchowej (10).

Do leków z tej grupy nale¿¹: maj¹ce za-

stosowanie kliniczne metyloksantyny,

wœród nich kofeina, aminofilina, diprofili-

na, teofilina, etamfilina oraz maj¹ce zna-

czenie jedynie w medycynie, i to z punktu

widzenia toksykologicznego, i jako sub-

stancje uzale¿niaj¹ce, amfetamina i ko-

kaina. Metyloksantyny zwane s¹ psycho-

analeptykami, gdy¿ w odró¿nieniu od

„czystych” analeptyków, oprócz oddzia³y-

wania na oœrodki w rdzeniu przed³u¿onym

(które jest umiarkowane), dzia³aj¹ równie¿

korowo (5, 7). Rozpatrywane s¹ tu tylko ze

wzglêdu na efekt psychoanaleptyczny,

z pominiêciem wp³ywu obwodowego (do-

datnio inotropowy wp³yw na serce, rozsze-

rzanie oskrzeli i dzia³anie moczopêdne).

Pobudzaj¹ one oœrodek oddechowy po-

przez uwra¿liwienie go na CO

2

. Hamuj¹

fosfodiesterazê i s¹ antagonistami recep-

torów adenozynowych A

1

i A

2

. Adenozyna

jest w mózgu prawdopodobnie modula-

torem w stosunku do neurotransmisji

adrenergicznej i hamuje uwalnianie no-

radrenaliny. Zaobserwowano dzia³anie

sedatywne i przeciwdrgawkowe adenozy-

ny. W zwi¹zku z tym po dzia³aniu mety-

loksantyn nale¿y spodziewaæ siê efektów

przeciwstawnych do tych, które s¹ wywo-

³ywane przez adenozynê (4).

Metyloksantyny stosowane s¹ jako leki

wspomagaj¹ce oddychanie i kr¹¿enie

w niezagra¿aj¹cych ¿yciu stanach, takich

jak os³abienie podczas infekcji oraz rza-

dziej w celu stymulacji oddychania u no-

worodków z bezdechem (7).

Do przeciwwskazañ w ich stosowaniu

nale¿¹: tachykardia, zaburzenia rytmu

pracy serca, stany drgawkowe, owrzodze-

nia ¿o³¹dka.

Obecnie w weterynarii z metyloksantyn

w celach psychoanaleptycznych wykorzy-

stuje siê: kofeinê, teofilinê, diprofilinê

i etamfilinê, przy czym w Polsce siêga

siê najczêœciej po kofeinê.

Kofeina u ma³ych zwierz¹t jest dobrze

wch³aniana z przewodu pokarmowego

i z miejsca iniekcji. S³abo ³¹czy siê z bia³-

kami krwi. Ulega w w¹trobie czêœciowe-

mu metabolizmowi do teofiliny i teobro-

miny (co wyd³u¿a jej stosunkowo krót-

kie dzia³anie – t

1/2

kofeiny u psa wynosi

1-7 h), po czym jest wydalana z moczem.

U koni œlady teobrominy jako metaboli-

tu s¹ stwierdzane jeszcze po 10 dniach,

co s³u¿y jako pozytywny test na obec-

noœæ kofeiny, której stosowanie u koni

wyœcigowych jest zabronione. To równie¿

lek wspomagaj¹cy oddychanie i kr¹¿e-

nie. Kofeina mo¿e byæ stosowana do¿yl-

nie i podskórnie u wszystkich gatunków

zwierz¹t w dawce 5-10 mg/kg mc. 2-3

razy dziennie w zale¿noœci od stanu kli-

nicznego pacjenta. Posiada szeroki mar-

gines bezpieczeñstwa. Dawka letalna

podana parenteralnie u psów i kotów

wynosi odpowiednio 110-175 mg/kg

mc. oraz 80-150 mg/kg mc. (4, 7).

Rzadziej stosowane metyloksantyny

(brak weterynaryjnych preparatów zare-

jestrowanych w Polsce ) to:

Teofilina – dzia³a krócej od kofeiny, ale

mocniej pobudza serce. Podawana jest

do¿ylnie w dawce 5-6 mg/kg lub do

10 mg/kg doustnie (7).

Diprofilina – stosowana do stymula-

cji oddychania u ciel¹t przy przedawko-

waniu leków maj¹cych wp³yw depresyj-

ny na oœrodek oddychania. Wystêpuje

w preparacie z³o¿onym Frecardyl Solu-

tion (Vetoquinol) o zawartoœci: heptaminol

– 5 g/100 ml i diprofilina – 5 g/100 ml.

Dla koni, byd³a œwini, psów kotów. Do-

ustnie, domiêœniowo, dootrzewnowo, do-

¿ylnie 2ml/10kg (3).

Etamfilina – do stymulacji kr¹¿enia

i oddychania u noworodków przy scho-

rzeniach oddechowych przebiegaj¹cych

ze skurczem oskrzeli. Podawana doust-

nie: cielêta – 700 mg/sztukê, jagniêta

poni¿ej 2,5 kg wagi – 140 mg, powy¿ej

2,5 kg – 280 mg. Jeœli jest wymagane,

dawkê powtórzyæ po 3-4 godzinach. Dla

ciel¹t i jagni¹t karencja 7 dni. Prosiê-

ta – 70-140 mg/sztukê (3).

U ludzi aminofilina jest silnym antago-

nist¹ wobec sedatywnego i depresyjnego

wp³ywu diazepamu na OUN.

Mo¿e siê to wi¹zaæ prawdopodobnie

z tym, ¿e diazepam odpowiada za hamo-

wanie wychwytu zwrotnego adenozyny,

której antagonist¹ jest w³aœnie amino-

filina (4).

P

SYCHOMIMETYKI

S¹ one zwane psychodelikami lub ha-

lucynogenami.

Jest to grupa leków, nieposiadaj¹ca

znaczenia klinicznego i nale¿¹ca do neu-

rostimulantia. Dzia³aj¹ one wy³¹cznie ko-

rowo. Wywo³uj¹ istotne zmiany w percep-

cji organizmu, daj¹c kompleksowe objawy

przypominaj¹ce psychozê.

Wymieniæ tu mo¿na LSD, psylocybinê,

kannabis.

P

ODSUMOWANIE

Obecnie tylko doksapram jako analep-

tyk i kofeina jako psychoanaleptyk maj¹

znaczenie w weterynarii. Doksapram s³u-

¿y g³ównie do odwracania depresji odde-

chowej bezpoœrednio zagra¿aj¹cej ¿yciu,

kofeina zaœ stosowana jest jako lek wspo-

magaj¹cy oddychanie i kr¹¿enie w nieza-

gra¿aj¹cych ¿yciu stanach.

Przed u¿yciem analeptyków nale¿y roz-

patrzyæ inne sposoby odwrócenia depre-

sji oœrodka oddechowego, jak np. zasto-

sowanie specyficznego antagonisty leku

odpowiedzialnego za jej pojawienie siê.

Nale¿y pamiêtaæ, ¿e analeptyki nie mog¹

byæ alternatyw¹ dla standardowych za-

biegów resuscytacyjnych.

q

Piœmiennictwo

1. Aiello Susan E.: „The Merck Veteri-

nary Manual”, Merck & Co., Inc. Whi-

tehouse Station, N.J., USA 1998,

s. 1730-1731.

2. Ahrens Franklin A.: „CNS Stimulants

(Analeptics)” [w:] „Pharmacology”, Wil-

liams & Wilkins 1996, s. 66.

3. Bishop Y.: „The Veterinary Formulary”,

Pharmaceutical Press 2001, s. 357-359.

4. Boothe D.M.: „Anticonvulsant Drug

and Analeptic Agent” [w:] „Veterinary

Pharmacology and Therapeutics” (red.

Adams H.R), Iowa State University

Press, Ames 2001, s. 373-379.

5. Garbuliñski T.: „Œrodki pobudzaj¹ce

oœrodkowy uk³ad nerwowy” [w:] „Far-

makologia weterynaryjna”, PWRiL,

Warszawa 1984, s. 332-338.

6. Jañca W.: „Leki pobudzaj¹ce rytm od-

dychania” [w:] „Farmakodynamika”

Wydawnictwo Lekarskie PZWL 1999,

s. 455-466.

7. Loscher W.: „Pharmakotherapie bei

Haus und Nutztiere”, Parey Buchver-

lag Berlin 1997, s. 110-113.

8. Nishino T.: „Stimulation of carotid che-

moreceptors and ventilation by doxa-

pram in the cat”, J. Appl. Physiol.,

1982 May; 52 (5): s. 1261-5.

9. Plumb D.C.: „Veterinary Drug Hand-

book”, Iowa State University Press

1999, s. 260-261.

10. Rang H.P.: „Central nervous system

stimulants and psychomimetic drug”

[w:] „Pharmacology”, Churchill Living-

stone 1999, s. 604-613.

lek. wet. Bartosz Gawêda

50-375 Wroc³aw, ul. C.K. Norwida 31

e-mail: [e-mail]