Florian Znaniecki

1

Florian Znaniecki

Florian Znaniecki

Urodzony

15 stycznia 1882

Świątniki

Zmarł

23 marca 1958

Urbana-Champaign

Zawód

filozof i socjolog

Kolekcja cytatów w Wikicytatach

Florian Witold Znaniecki (ur. 15 stycznia 1882 w Świątnikach, zm. 23 marca 1958 w Urbana-Champaign w stanie

Illinois) – polski filozof i socjolog. Twórca polskiej socjologii akademickiej. Jego prace są znane w świecie,

szczególnie w USA, gdzie mieszkał i pracował przez wiele lat.

Był jednym z głównych przedstawicieli socjologii humanistycznej. Międzynarodową sławę przyniosła mu praca

napisana wspólnie z Williamem Thomasem – Chłop polski w Europie i Ameryce. Znaniecki wysunął postulat

rozpatrywania zjawisk społecznych jako aktualnego lub potencjalnego przedmiotu czyichś czynności (zasada

współczynnika humanistycznego). Zgodnie z tym postulatem socjolog powinien patrzeć na rzeczywistość "oczyma

jej uczestników" (podejście subiektywne), nie zaś "absolutnego obserwatora" (podejście obiektywne). Znaniecki

jako jeden z pierwszych socjologów zastosował metodę badania dokumentów osobistych, takich jak autobiografie,

listy czy pamiętniki, w ten sposób analizował polskich emigrantów, przebywających w Stanach Zjednoczonych.

Życiorys

Florian Znaniecki urodził się w 1882 roku we wsi Świątniki, znajdującej się na Kujawach, niedaleko Włocławka w

zaborze pruskim. Gdy miał 5 lat rodzina przeniosła się do zaboru rosyjskiego. Pierwszymi nauczycielami

Znanieckiego i jego sióstr byli guwernerzy, którzy koncentrowali się na nauce języków. Następnie Znaniecki

kontynuował naukę w gimnazjach w Częstochowie i w Warszawie. W latach 1902-1903 studiował filozofię i

socjologię na Uniwersytecie Warszawskim, lecz w 1903 został stamtąd relegowany przez władze carskie za udział w

studenckich protestach przeciwko ograniczaniu swobód akademickich. W latach 1903-1909 kontynuował studia na

uniwersytetach w Genewie, Zurychu oraz Paryżu (w Sorbonie), miał tam okazję poznać tak wybitnych naukowców

jak Henri Bergson czy Émile Durkheim. W latach 1909-1910 zakończył studia na krakowskim Uniwersytecie

Jagiellońskim, uzyskując tam stopień doktora (tytuł jego pracy doktorskiej brzmiał: Zagadnienie wartości w

filozofii). Rozpoczyna się okres filozoficzny w rozwoju intelektualnym Znanieckiego. Publikuje w 1912 pracę

Humanizm i poznanie, tłumaczy Ewolucję twórczą Bergsona, ogłasza artykuły Etyka filozoficzna a nauka o

wartościach moralnych oraz Studia nad filozofią i elementy rzeczywistości praktycznej.

W latach 1910-1914 mieszkał w Warszawie, gdzie był redaktorem gazety "Wychodźca polski" oraz został

dyrektorem biura Towarzystwa Opieki nad Wychodźcami. W 1911 publikuje artykuły Statystyka wychodźstwa oraz

Wychodźstwo a położenie ludności wiejskiej zarobkującej w Królestwie Polskim. W 1913 roku poznał Williama

Thomasa, socjologa amerykańskiego, który zaprosił Znanieckiego do współpracy w USA. Przybył on do Chicago w

1914 roku i spędził tam pięć lat, podjął pracę z Thomasem nad dziełem Chłop polski w Europie i Ameryce. W latach

1917-1919 wykładał na tamtejszym uniwersytecie. W 1919 wydaje na rynku amerykańskim pierwszą książkę

Rzeczywistość kulturową. W 1920 r. powrócił do ojczyzny, która w czasie jego nieobecności odzyskała

niepodległość i zamieszkał w Poznaniu. W 1920 roku objął katedrę socjologii na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie

specjalnie dla niego została utworzona Katedra Filozofii, zamieniona na Katedrę Socjologii i Filozofii Kultury. Był

twórcą socjologii w Polsce i jej instytucjonalnym organizatorem. W okresie poznańskim wydał Wstęp do socjologii i

Socjologię wychowania. W 1921 roku założył Instytut Socjologiczny w Poznaniu, a w roku 1930 czasopismo

Florian Znaniecki

2

"Przegląd Socjologiczny".

Przez cały czas pobytu w Polsce Znaniecki współpracował z socjologami amerykańskimi, w latach 1931-1933

przyjeżdżał do Nowego Jorku na wykłady w Columbia University. W lecie 1939 roku wyjechał na kolejny wykład,

ale do Polski już nie powrócił ze względu na wybuch II wojny światowej. Do 1940 roku wykładał w Nowym Jorku,

a od tego roku zamieszkał w Urbana-Champaign (stan Illinois); w 1942 r. został obywatelem amerykańskim i

profesorem socjologii na University of Illinois, gdzie nauczał do swojej śmierci. W latach 1953-1954 był

przewodniczącym Amerykańskiego Towarzystwa Socjologicznego. Zmarł w 1958 roku w Urbana-Champaign.

Koncepcje socjologiczne Znanieckiego

Znaniecki był zwolennikiem punktu widzenia, który nazwał "kulturalizmem". Sądził, że socjologia powinna

zajmować się wytworami kultury, ponieważ jest ona nauką o kulturze. Kultura która się różni nie tylko od przyrody

(natury), ale także od świadomości jednostkowych. Zdaniem Znanieckiego rzeczywistość składa się z wielu

porządków: fizyczno-przyrodniczego, jak również psychicznego, społecznego i idealnego. Sformułował zasadę

"współczynnika humanistycznego", wedle której zjawiska społeczne należy traktować jako przedmiot czyichś

czynności. Dlatego tak wielki nacisk kładł na doświadczenia i poglądy jednostek.

Według Znanieckiego przedmiotem socjologii są układy społeczne, które składają się z wartości. Człowiek jest

podstawowym elementem każdego układu. Inne elementy które wchodzą do jednego układu to wartości wtórne.

Wyodrębnił on cztery układy zamknięte:

• czyny społeczne – najprostsze układy społeczne, takie jak prośba czy powitanie. W każdym czynie można

wyodrębnić następujące elementy: osoba, narzędzie, przedmiot, metoda, wynik.

• stosunki społeczne – aby zaistniały, potrzebne są przynajmniej dwie osoby i platforma stosunku. Platforma to

np. obowiązki bądź przywileje.

• grupy społeczne – czyli każde zmieszanie ludzi, które w świadomości tych ludzi stanowi odrębną całość, czyli

pewien układ odosobniony.

• osobowości społeczne – kształtujące się pod wpływem kręgu społecznego.

Typologia osobowości

Znaniecki na podstawie badań określił następujące typy osobowości:

• człowiek zabawy – kształtuje się pod wpływem kręgu ludzi, którzy mają dużo czasu. Praca dla nich to zabawa.

Najważniejsze jest przestrzeganie zasad gry.

• człowiek pracy – kształtował się wśród ludzi zajmujących się pracą fizyczna. Traktowali oni pracę jako źródło

pieniędzy, środków do życia.

• człowiek dobrze wychowany – kształtował się wśród inteligencji.

• człowiek zboczeniec (dewiant) – czyli taki, który się wyróżnia od innych, niekoniecznie na minus, może to być

także geniusz czy artysta.

Florian Znaniecki

3

Publikacje

w języku polskim

• Zagadnienie wartości w filozofii (Warszawa 1910)

• Humanizm i poznanie (Warszawa 1912)

• Upadek cywilizacji zachodniej. Szkic z pogranicza filozofii kultury i socjologii (Poznań 1921)

• Wstęp do socjologii (Poznań 1922)

• Socjologia wychowania (Tom I Warszawa 1928, Tom II Warszawa 1930)

• Miasto w świadomości jego obywateli (Poznań 1932)

• Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości (Lwów-Warszawa 1934)

• Nauki o kulturze (Cultural Sciences. Their Origin Development, wyd. polskie Warszawa 1971)

• Chłop polski w Europie i Ameryce (The Polish Peasant in Europe and America, wyd. polskie Warszawa 1976)

• Społeczne role uczonych. Pisma wybrane (The Social Role of the Man of Knowledge, wyd. polskie Warszawa

1984)

• Pisma filozoficzne (Tom I Warszawa 1987, Tom II Warszawa 1991)

• Współczesne narody (Modern Nationalities, wyd. polskie Warszawa 1990)

• Rzeczywistość kulturowa (Cultural Reality, wyd. polskie Warszawa 1990)

• Społeczna rola studenta uniwersytetu (The Social Role of the University Student, wyd. polskie Poznań 1997)

w języku angielskim

• The Polish Peasant in Europe and America (współautor: William I. Thomas, dzieło liczy 5 tomów, które ukazały

się w latach 1918-1920)

• Cultural Reality (Chicago 1919)

• The Laws of Social Psychology (Warszawa-Kraków-Poznań 1926)

• The Method of Sociology (Nowy Jork 1934)

• Social Actions (Nowy Jork 1936)

• The Social Role of the Man of Knowledge (Nowy Jork 1940)

• Cultural Sciences. Their Origin Development (Urbana 1952)

• Modern Nationalities (Urbana 1952)

• Social Relations and Social Roles (San Francisco 1965)

• On Humanistic Sociology (wybór prac pod red. R. Bierstedta, Chicago i London 1969)

• The Social Role of the University Student (Poznań 1994)

Bibliografia

• Zygmunt Dulczewski: Florian Znaniecki. Życie i dzieło (Poznań 1984)

• Andrzej Kwilecki (red.): Florian Znaniecki i jego rola w socjologii (Poznań 1975)

• Jerzy Szacki: Znaniecki (Warszawa 1986)

Linki zewnętrzne

• Zdjęcie Floriana Znanieckiego (1)

[1]

• Zdjęcie Floriana Znanieckiego (2)

[2]

• Florian Znaniecki – obrońca i krytyk naukowej psychologii społecznej

[3]

• Kulturologia polska XX wieku – Florian Znaniecki

[4]

Florian Znaniecki

4

Przypisy

[1] http:/

/

segr-did2.

fmag.

unict.

it/

~polphil/

PolPhil/

Pictures/

Znanie.

JPG

[2] http:/

/

www2.

asanet.

org/

governance/

znaniecki.

jpg

[3] http:/

/

www.

psychologia-spoleczna.

pl/

content/

view/

24/

62/

[4] http:/

/

www.

kulturologia.

uw.

edu.

pl/

page.

php?page=haslo&

haslo=znaniecki

Źródła i autorzy artykułu

5

Źródła i autorzy artykułu

Florian Znaniecki  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=21690028  Autorzy: AndrzejzHelu, Beno, Bluszczokrzew, Buldożer, Christina Bedina, Czupirek, Daresh, Emanek, Gdarin,
Jedudedek, Jos., Kpjas, Mareklug, Mika58, Niki K, Pawski, Piotrus, Pko, Przykuta, Red 81, Smartt, Sympatycznyfacet, ToSter, Vindicator, Wujaszek, Zero, Zorro2212, 14 anonimowych edycji

Źródła, licencje i autorzy grafik

Plik:Flag_of_Poland.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_Poland.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: User:Mareklug, User:Wanted

Plik:Flag of the United States.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Flag_of_the_United_States.svg  Licencja: Public Domain  Autorzy: User:Dbenbenn, User:Indolences,
User:Jacobolus, User:Technion, User:Zscout370

Plik:Wikiquote-logo.svg  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wikiquote-logo.svg  Licencja: nieznany  Autorzy: -xfi-, Dbc334, Doodledoo, Elian, Guillom, Jeffq, Krinkle,
Maderibeyza, Majorly, Nishkid64, RedCoat, Rei-artur, Rocket000, 11 anonimowych edycji

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/