49
10/2005
technologie i bezpieczeństwo
ocena ryzyka zawodowego
Ocena ryzyka zawodowego brukarza została wykonana metodą wg normy PN-N-18002, w meto-
dzie zakłada się możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo parametry ryzyka, którymi są
możliwe, spowodowane zdarzeniem, ciężkości następstw (skutki) i prawdopodobieństwo, z jakim
następstwa te mogą wystąpić. Ciężkość następstw i prawdopodobieństwo wystąpienia następstw
szacowane są na trzech poziomach, ryzyko zawodowe wartościowane jest w skali trójstopniowej
na trzech poziomach.
Brukarz
Iwona Romanowska-Słomka
Karta informacji o zagrożeniach na stanowisku brukarza
Zagrożenie
Źródło zagrożenia (przyczyna)
Możliwe skutki zagrożenia
Środki ochrony przed zagrożeniami
Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Upadek na tym samym
poziomie
Śliskie, nierówne powierzchnie,
nieporządek
Złamanie kończyn, zwichnięcia,
stłuczenia
Zachowanie uwagi, odpowiednie obuwie
robocze, uporządkowanie terenu
Potrącenie przez ruchome
obiekty
Pojazdy samochodowe
Śmierć, kalectwo, złamanie
kończyn
Właściwa organizacja pracy, wytyczenie
i oznakowanie strefy niebezpiecznej,
przestrzeganie przepisów, szkolenia
wzmożona uwaga, odblaskowa kamizelka
Przygniecenie, uderzenie
przez spadające przedmioty
Materiały do brukowania,
transport i pomoc przy
rozładunku z samochodów
Złamanie kończyn, zmiażdżenia,
zwichnięcia, stłuczenia
Przestrzeganie instrukcji, zachowanie
uwagi, pomocnicze urządzenia
transportowe, odpowiednie obuwie, hełmy
ochronne
Uderzenie o nieruchome
przedmioty
Przygotowane materiały,
narzędzia itp.
Guzy, potłuczenie, skaleczenia
Wzmożona uwaga
Uderzenie przez wyrzucone
i odrzucone przedmioty
Przecinanie materiałów
brukarskich przecinarką tarczową
Urazy ciała (zmiażdżenia,
skaleczenia, stłuczenia) i oczu
(uszkodzenie rogówki, utrata
wzroku)
Przestrzeganie instrukcji, stosowanie
sprawnych urządzeń wyposażonych
w odpowiednie narzędzia i osłony,
przyłbice lub okulary ochronne
Pochwycenie przez
obracające się części
narzędzi
Przecinanie materiałów
brukarskich przecinarką tarczową
Urazy ciała (amputacje,
zmiażdżenia, skaleczenia,
stłuczenia)
Przestrzeganie instrukcji, stosowanie
sprawnych urządzeń wyposażonych
w odpowiednie narzędzia i osłony
Przeciążenie układu ruchu
(statyczne)
Praca w wymuszonej pozycji
(klęczącej)
Długotrwałe i nawracające
dolegliwości układu mięśniowo-
szkieletowego
Zmiany pozycji pracy, przerwy w pracy
Przeciążenie układu ruchu
(dynamiczne)
Transport materiałów
Długotrwałe i nawracające
dolegliwości układu mięśniowo-
szkieletowego, urazy kręgosłupa
Przestrzeganie instrukcji, stosowanie
urządzeń wspomagających ręczne prace
transportowe, szkolenia
Kontakt z materiałami
ostrymi, szorstkimi
Ostre krawędzie ręcznych
narzędzi i materiałów
Skaleczenia, rany cięte dłoni
i nóg
Przestrzeganie instrukcji, rękawice
ochronne, odpowiednie obuwie robocze
Wibracje
Zagęszczarka płytowa,
przecinarka tarczowa
Zespół wibracyjny
Sprzęt w dobrym stanie technicznym,
środki ochronne, ograniczenie ekspozycji,
rękawice antywibracyjne
Hałas
Ruch uliczny, zagęszczarka
Ubytki słuchu
Ochronniki słuchu, ograniczenie ekspozycji
Charakterystyka stanowiska
Praca przy układaniu chodników jest wykonywana podczas ruchu pojazdów na jezdniach, układanie bruku na jezdni wykonywane
jest przy wyłączeniu ulicy z ruchu. Brukarz gromadzi i rozmieszcza materiały, narzędzia, urządzenia; pomaga przy rozładunku sa-
mochodów, transportuje kostkę z palet do miejsca układania; przygotowuje podłoże pod kostkę; wykonuje podsypkę piaskową,
piaskowo-cementową lub żwirową, wyrównuje i ubija zagęszczarką płytową; układa bruk zgodnie z wymogami technologicznymi,
ubija bruk lub ewentualnie wałuje go, wykonuje prace wykończeniowe; tnie przecinarką tarczową kostki na odpowiedni wymiar.
Przy układaniu kostki praca jest wykonywana w pozycji klęczącej. Prace wykonywane są od wczesnej wiosny do późnej jesieni.
50
10/2005
51
10/2005
Zapylenie
Pył z podsypki
Podrażnienie dróg oddecho-
wych, zaprószenie oczu
Przestrzeganie instrukcji, środki ochrony
indywidualnej
Pożar
Silnik spalinowy zagęszczarki
Poparzenie termiczne na dużej
powierzchni ciała
Przestrzeganie instrukcji, sprawny sprzęt
Kontakt z gorącymi
powierzchniami
Gorące elementy silnika
zagęszczarki
Poparzenie termiczne
Przestrzeganie przepisów, wzmożona
uwaga
Zmienne warunki
atmosferyczne
Praca na wolnym powietrzu
Przegrzanie, udar cieplny,
przeziębienie
Odpowiednie ubranie, napoje
Zagrożenia biologiczne
Zagrożenie
Źródło zagrożenia (przyczyna)
Możliwe skutki zagrożenia
Środki ochrony przed zagrożeniami
Grupa
Droga zagrożenia
Przechowywanie akt
Clostridium perfringens
– laseczka zgorzeli gazowej
Gleba, ścieki
Zgorzel gazowa, posocznica,
działanie toksyczne
Szybkie opatrywanie ran, rękawice
ochronne, obuwie ochronne
gr. 2, brak szczepień
T
Bezpośrednia, przyranna, toksyny
Nie
Clostridium tetani
– laseczka tężca
Gleba
Tężec
Szczepienia, szybkie opatrywanie ran,
środki ochrony indywidualnej, podawanie
anatoksyny tężcowej po skaleczeniach
gr. 2, szczepienie
T
Bezpośrednia, przyranna, toksyny
Nie
Enterobacter spp.
Gleba, woda
Zapalenie dróg moczowych,
żołądka, jelit, płuc i innych
narządów
Przestrzeganie zasad higieny, środki
ochrony indywidualnej
gr. 2, brak szczepień
Bezpośrednia, powietrzno-
-kropelkowa, powietrzno-pyłowa
Nie
Wartościowanie ryzyka
Szacowanie szkód i prawdopodobieństwa szkód oraz wartościowanie ryzyka wykonano metodą wg PN-N-18002 w skali trójstop-
niowej. Ciężkość następstw: mała, średnia, duża. Prawdopodobieństwo następstw: mało prawdopodobne, prawdopodobne, wysoce
prawdopodobne. Ryzyko zawodowe: małe, średnie, duże.
Karta informacji o ryzyku zawodowym na stanowisku brukarza
Zagrożenie
Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo
Ryzyko
Zagrożenie biologiczne
Clostridium perfringens – laseczka zgorzeli gazowej
Duża
Mało prawdopodobne
Średnie
Clostridium tetani – laseczka tężca
Duża
Mało prawdopodobne
Średnie
Enterobacter spp.
Średnia
Mało prawdopodobne
Małe
Zagrożenia fizyczne, chemiczne i psychofizyczne
Upadek na tym samym poziomie
Średnia
Prawdopodobne
Średnie
Potrącenie przez ruchome obiekty
Duża
Mało prawdopodobne
Średnie
Przygniecenie, uderzenie przez spadające przedmioty Średnia
Prawdopodobne
Średnie
Uderzenie o nieruchome przedmioty
Mała
Prawdopodobne
Małe
Uderzenie przez wyrzucone i odrzucone przedmioty
Duża
Prawdopodobne
Duże
Pochwycenie prze obracające się części narzędzi
Średnia
Prawdopodobne
Średnie
Przeciążenie układu ruchu (statyczne)
Średnia
Prawdopodobne
Średnie
Przeciążenie układu ruchu (dynamiczne)
Duża
Mało prawdopodobne
Średnie
Kontakt z materiałami ostrymi, szorstkimi
Mała
Prawdopodobne
Małe
Wibracje
Duża
Prawdopodobne
Duże
Hałas
Duża
Mało prawdopodobne
Średnie
Zapylenie
Mała
Mało prawdopodobne
Małe
Pożar
Duża
Mało prawdopodobne
Średnie
Kontakt z gorącymi powierzchniami
Mała
Mało prawdopodobne
Małe
Zmienne warunki atmosferyczne
Średnia
Mało prawdopodobne
Małe
Działania profilaktyczne
Ryzyko małe – dopuszczalne – konieczne
jest zapewnienie, że ryzyko zawodowe
pozostaje co najmniej na tym samym
poziomie.
Ryzyko średnie – dopuszczalne – zaleca
się zaplanowanie i podjęcie działań, któ-
rych celem jest zmniejszenie ryzyka za-
wodowego.
Ryzyko duże – niedopuszczalne – jeżeli
ryzyko zawodowe jest związane z już
wykonywaną pracą, to działania w celu
jego zmniejszenia trzeba podjąć natych-
miast, np. przez zastosowanie środków
ochronnych, natomiast planowana praca
nie może być rozpoczęta do czasu
zmniejszenia ryzyka zawodowego do
poziomu dopuszczalnego.
Uwagi
Ryzyko zawodowe jest ściśle związane
ze środowiskiem pracy. Dla takich sa-
mych stanowisk, ale w różnych warun-
kach pracy, zagrożenia i poziom ryzyka
mogą być różne. Szacując stopień szkód
zagrożenia przyjmuje się możliwe naj-
większe skutki. W szacowaniu prawdo-
podobieństwa skutków należy wziąć pod
uwagę warunki pracy, zdarzenia, jakie
miały miejsce w „przeszłości”, zachowa-
nia pracownika itp. Po wiedzę należy
sięgnąć do danych statystycznych, ob-
serwacji itd.
50
10/2005
51
10/2005
Przykłady:
Ryzyko związane z wibracjami
Pracownik narażony jest na drgania prze-
noszone od zagęszczarki płytowej.
Ciężkość następstw: duża – choroba wi-
bracyjna.
Prawdopodobieństwo następstw: praw-
dopodobne – w okresie 10 lat u pracow-
ników wystąpiła choroba wibracyjna.
Poziom ryzyka: duże.
Ryzyko związane z przeciążeniem ukła-
du ruchu (statycznym)
Pracownik układa bruk w pozycji klęczą-
cej.
Ciężkość następstw: średnia – długotrwa-
łe i nawracające dolegliwości układu
mięśniowo-szkieletowego.
Prawdopodobieństwo następstw: praw-
dopodobne – zdarzenia takie mają miej-
sce.
Poziom ryzyka: średnie.
Ocena ryzyka zawodowego pracownika
w związku z narażeniem na działanie
czynników biologicznych została przepro-
wadzona zgodnie z wymaganiami
Dyrektywy2000/54/WE.
Zgodnie z Dyrektywą 2000/54/WE Parla-
mentu Europejskiego i Rady z 18 wrze-
śnia 2000 r. w sprawie ochrony pracowni-
ków przed ryzykiem związanym z naraże-
niem na działanie czynników biologicz-
nych w miejscu pracy, w ocenie ryzyka
czynniki biologiczne zostały sklasyfikowa-
ne w czterech grupach ryzyka, zgodnie
z ich poziomem ryzyka zakażenia:
1. czynnik biologiczny należący do grupy
1 oznacza taki, poprzez który wywoła-
nie choroby u ludzi jest mało prawdo-
podobne;
2. czynnik biologiczny należący do grupy
2 oznacza taki, który może wywoływać
chorobę u ludzi i może być niebez-
pieczny dla pracowników; jego roz-
przestrzenienie się na teren Wspólnoty
jest mało prawdopodobne; skuteczna
profilaktyka lub leczenie są możliwe;
3. czynnik biologiczny należący do grupy
3 oznacza taki, który może wywoływać
ciężką chorobę u ludzi i może stanowić
poważne niebezpieczeństwo dla pra-
cowników; istnieje ryzyko, jego roz-
przestrzenia na terenie Wspólnoty, lecz
zazwyczaj skuteczna profilaktyka lub
leczenie są możliwe;
4. czynnik biologiczny należący do grupy
4 oznacza taki, który wywołuje ciężką
chorobę u ludzi i stanowi poważne nie-
bezpieczeństwo dla pracowników;
istnieje wysokie ryzyko, jego rozprze-
strzenia na terenie Wspólnoty; zazwy-
czaj skuteczna profilaktyka lub lecze-
nie nie są możliwe.
W załączniku do Dyrektywy została za-
warta lista czynników biologicznych z po-
działem na bakterie, wirusy, grzyby i pa-
sożyty, zawiera ona również oddzielne
wskazania w przypadkach, gdy prawdo-
podobne jest wywoływanie przez czynni-
ki biologiczne reakcji alergicznych lub
toksycznych, gdy dostępna jest skuteczna
szczepionka lub, gdy wskazane jest prze-
chowywanie listy narażonych pracowni-
ków przez okres dłuższy niż 10 lat.
n
dr inż. Iwona Romanowska-Słomka
Pracownik naukowy w Akademii Rolniczej
we Wrocławiu
Literatura
1. PN-N-18002:2000
2. I. Romanowska-Słomka, A. Słomka, Zarządza-
nie ryzykiem zawodowym, Tarbonus, Tarno-
brzeg 2003.
3. Dyrektywa 2000/54/WE Parlamentu Europej-
skiego i Rady z 18 września 2000 r.
4. Dutkiewicz J., Śpiewak R., Jabłoński L., Klasyfi-
kacja szkodliwych czynników biologicznych,
występujących w środowisku pracy, oraz
narażonych na nie grup zawodowych.