ZESZYTY NAUKOWE WSOWLąd

Nr 1 (131) 2004 ISSN 1731-8157

Marcin BIELEWICZ

*

WSPÓŁCZESNE KARABINY WYBOROWE

Część 3

Publikacja ta jest kontynuacją dwóch artykułów, pod tym samym tytułem, zamiesz-

czonych w Zeszytach Naukowych nr 1/2003 oraz nr 3/2003.

Wielkokalibrowy karabin wyborowy jest nowym rodzajem broni strzeleckiej. Wyod-

rębnił się on w wyniku analizy celów zwalczanych przez pododdziały piechoty, przeprowa-
dzonej przez wiele firm zbrojeniowych we współpracy z przedstawicielami sił zbrojnych nie-
których państw (szczególnie Stanów Zjednoczonych, Austrii, Wielkiej Brytanii, Francji, RPA
i Rosji).

Początkowo były to odpowiednio przerobione rusznice przeciwpancerne z czasów II

wojny światowej, jak na przykład rosyjski karabin W-94, zbudowany na bazie rusznic PTRS i
PTRD.

Obecnie broń tego typu jest specjalnie projektowana i wytwarzana jako wielkokali-

browe karabiny wyborowe. Przykładem takiego działania jest austriacki Steyr IWS 2000
(AMR 5075) oraz chorwacki RT 20.

Wiele z tych karabinów jest zdolnych do strzelania amunicją z całą gamą pocisków –

od zwykłych stalowych, przez przeciwpancerno-odłamkowe, do podkalibrowych stabilizowa-
nych brzechwowo. Niekiedy stosowana jest amunicja artyleryjska, jak to ma miejsce w RT
20, który strzela nabojem Hispano-Suiza HS 404.

Wielkokalibrowy karabin wyborowy to broń o wielu możliwościach zastosowania.

Jednakże podstawowym jej zadaniem jest niszczenie wszelkiego rodzaju sprzętu wojskowego
na dużą odległość. Coraz częściej znajduje ona zastosowanie przy rażeniu siły żywej znajdu-
jącej się za ukryciem (np. w wozach i samochodach opancerzonych). Używa się ich przy
niszczeniu materiałów wybuchowych i niewybuchów, operacje tego typu są znane na całym
świecie jako EOD

1

.

Należy także wspomnieć o wadach tej broni, a są to przede wszystkim duża masa,

nadmierna długość, silny odrzut oraz duży rozrzut. Dwie pierwsze spośród wymienionych

*

por inż. Marcin BIELEWICZ – Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych, Wydział Wojsk Zmechanizo-

wanych we Wrocławiu

1

Explosive Ordnance Disposal – z ang. Niszczenie materiałów wybuchowych i amunicji.

wad próbuje się zredukować poprzez zastosowanie, tworzyw sztucznych w miejsce metalu i
drewna (tam gdzie jest to możliwe) oraz projektowanie nowych konstrukcji w układzie „bull-
pup

2

”. Odrzut obniża się do poziomu nie różniącego się od tego jaki występuje przy strzelaniu

ze sztucera. Uzyskuje się to poprzez zastosowanie wysokoefektywnych hamulców wyloto-
wych oraz wykonanych ze specjalnego tworzywa amortyzującego trzewików kolby i oporo-
powrotników (szczególnie hydro-pneumatycznych). Hamulce wylotowe o dużej efektywności
są nieodzownym elementem karabinów na naboje o tak dużej energii kinetycznej pocisku,
gdyż w razie ich braku odrzut swobodny broni podczas strzału wynosiłby 70-130 N (w po-
równaniu z 6-10 N karabinów kalibru 7,62 mm). Ostatnia wada, w świetle zastosowań, nie
jest zbyt istotna, gdyż przy strzelaniu do tak dużych celów jak pojazdy opancerzone jest nie-
zauważalna. Jednak przy celach punktowych takich jak miny, niewybuchy, bomby czy poje-
dyncze osoby, konieczne jest zastosowanie specjalnie wyselekcjonowanej amunicji. Kon-
struktorzy w ośrodkach badawczych starają się, aby na tak dużych odległościach broń była
znacznie celniejsza (miała mniejszy rozrzut). Realizuje się to przez poprawianie charaktery-
styk balistycznych amunicji oraz zacieśnianie tolerancji dla podstawowych podzespołów bro-
ni – szczególnie dla luf.

Ze względu jednak na zalety tej broni uważam, że żadna nowoczesna armia, a w

szczególności jej pododdziały specjalne, nie może się bez niej obyć, prowadząc działania na
współczesnym polu walki. Wynika to przede wszystkim ze stosunku kosztów zastosowania
tej broni w walce. Przykładem może być porównanie ceny wielkokalibrowego karabinu wy-
borowego (ok. 10 tys. USD za komplet, w zależności od typu i rodzaju sprzętu dodatkowego,
celownika, itd.), w który wyposażona jest grupa specjalna znajdująca się na stanowisku
ogniowym w odległości do 2 km od lotniska wojskowego i prowadzi ogień do znajdujących
się na nim samolotów (od kilku milionów USD wzwyż za pojedynczy egzemplarz). Z takiej
odległości taka grupa, stosując broń samopowtarzalną i amunicję przeciwpancerno-
zapalająco-odłamkową, może zniszczyć do dziesięciu samolotów (a może więcej) zanim zo-
stanie wykryta. Rachunek jest prosty 1:10000, nawet przy stracie karabinu.

Uważam, że jest to lepszy sposób niszczenia bardzo drogich myśliwców i bombow-

ców, niż próba zestrzelenia ich w powietrzu za pomocą pocisku rakietowego - po prostu na
ziemi są one bezbronne.

Działając na polu walki snajper wyposażony w wielkokalibrowy karabin wyborowy

może wprowadzać chaos w szeregach przeciwnika, strzelając amunicją wielozadaniową np.
NM140, do cystern, ciężarówek z zaopatrzeniem, polowych składów amunicji lub urządzeń
łączności (również satelitarnej). Dobre wyniki daje również strzelanie do lekko opancerzo-
nych wozów piechoty i sprzętu artyleryjskiego (szczególnie artylerii rakietowej), gdyż wyko-
rzystując tego typu broń łatwiej trafić (niż z granatnika) w słabe punkty pojazdu. Świetne za-
stosowanie tego typu broń znajdzie w działaniach nieregularnych (partyzanckie i dywersyjne),
specjalnych i antyterrorystycznych. Ze względu na duże zagrożenie ze strony snajperów bo-
śniackich, francuski Sztab Generalny podjął decyzję o wprowadzeniu wielkokalibrowej broni
wyborowej na wyposażenie pododdziałów Legii Cudzoziemskiej pełniących misję pokojową

2

Bull-pup - układ konstrukcyjny broni strzeleckiej charakteryzujący się przesunięciem mechanizmu spusto-

wego wraz z uchwytem przed magazynek. Dzięki temu broń ma zwartą budowę, jest krótsza, lżejsza i po-
ręczniejsza. Mankamentem broni w układzie bull-pup jest zwiększone oddziaływanie odrzutu, huku towarzy-
szącego wystrzałowi oraz gazów prochowych na strzelającego, którego ramię i twarz znajdują się bardzo bli-
sko komory zamkowej. Istnieje też konieczność stosowania przestawnego wyrzutnika łusek (dla strzelców
prawo- i leworęcznych).

WSPÓŁCZESNE KARABINY WYBOROWE (CZĘŚĆ 3)

51

w Bośni. Strzelcy francuscy mieli za zadanie bezwzględnie niszczyć każdy przejaw terrory-
zmu, na co pozwalały parametry tego typu broni, a w szczególności jej zasięg.

Rys.1. 12,7 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy AMAC/Iver Johnson

W 1982 r. w Ośrodku Badawczym RAP (Research Armnament Prototypes) w Rogers

powstał na zamówienie rządu USA prototyp broni nazwanej później Iver Jonson/AMAC. Jest
to karabin jednostrzałowy, przy czym do załadowania broni niezbędne jest całkowite wyjęcie
zamka, z którego ręcznie usuwa się łuskę i wsuwa nowy nabój. Unikalną konstrukcję ma kol-
ba, która jest wzmocniona specjalną gumą. Możliwa jest jej dowolna regulacja i w razie po-
trzeby odłączenie.

W latach 1982-1984 wyprodukowano ok. 100 sztuk broni, używanej m.in. przez pie-

chotę morską w Bejrucie i Iraku oraz przez oddziały SEAL w Grenadzie.

Rys.2. 12,7 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy AW 50

12,7 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy AW 50 został zaprezentowany na po-

czątku 1998 roku, będąc jeszcze w fazie zaawansowanych prac badawczych. Ogólna budowa
AW 50 nie różni się istotnie od innych konstrukcji klasycznych karabinów wyborowych tej

firmy. Jest to karabin strzelający silną, jak na ten rodzaj broni, amunicją 0.50 Browninga
(12,7 x 99 mm). Do tego może być zamontowany tłumik, jako wyposażenie dodatkowe, eli-
minujący huk wystrzału, błysk płomienia, dym oraz nie dopuszcza do podnoszenia się kurzu
po wystrzale. Dodanie tego tłumika powoduje wydłużenie broni o 381 mm. Lufa jest wyko-
nana ze stali nierdzewnej.

System optyczny, oparty na jednoczęściowym celowniku montowanym na szynie typu

„Picatinny”, zwykle ma stałe powiększenie x10 lub zmienne od x3 do x12 oraz od x4 do x16
dla celowników dziennych (zastosowane mogą być celowniki z ochroną przed laserem lub z
dalmierzem laserowym). Mogą być montowane również celowniki noktowizyjne i termowi-
zyjne. W razie potrzeby (awaryjnie) mogą być używane mechaniczne przyrządy celownicze.

AW 50 jest wyposażony w metalowy futerał zawierający dodatkowe wyposażenie, a w

nim: dodatkowe magazynki, pas nośny, uchwyt transportowy, przyrządy do czyszczenia i
konserwacji. Wyłożony miękkim materiałem futerał pozwala na transport karabinu ze złożoną
kolbą. Może on być wyposażony w stalowe pętle do mocowania podczas zrzutów spadochro-
nowych.

Rys.3. 12,7 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy Barrett M 82A1

M82A1 jest bronią samopowtarzalną, działającą na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, co

pozwala na pochłonięcie znacznej części energii odrzutu. Ryglowanie odbywa się przez obrót
zamka (z przyspieszaczem), zasilanie zaś z dziesięcionabojowego wymiennego magazynka
pudełkowego. Ponieważ wielu użytkowników preferuje broń wyborową nieautomatyczną,
wykorzystując M 82A1 opracowano z myślą o nich model 90 z zamkiem suwliwo-
obrotowym i pięcionabojowym magazynkiem w układzie bull-pup (skróconej broni o 30 cm
przy tej samej długości lufy). W modelu 95 zastosowano ponadto lufę o większej masie, co
pozwoliło na zmniejszenie energii odrzutu. Firma Barrett sprzedała już kilkaset karabinów M
82A1; są one używane w Stanach Zjednoczonych przez piechotę morską, SEAL, pododdziały
saperów, a także siły specjalne innych państw. Karabin świetnie nadaje się do niszczenia z
bezpiecznej odległości urządzeń wybuchowych np. min. Do tego celu najlepsze są naboje z
pociskami przeciwpancerno-odłamkowo-zapalającymi, produkowane przez Raufoss Arsenal
w Norwegii.

WSPÓŁCZESNE KARABINY WYBOROWE (CZĘŚĆ 3)

53

R

ys.4. 12,7 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy Gepard M1A1

Rys.5. 12,7 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy Gepard M2

Należało się spodziewać, że odkąd na Zachodzie wzrosło zainteresowanie bronią

strzelającą 0.50 calowym (12,7 x 99 mm) nabojem Browninga, to w krajach byłego Układu
Warszawskiego podobne zainteresowanie wzbudzi jego odpowiednik, czyli radziecki nabój
12,7 x 107 mm. Pierwszą próbą opracowania do niego broni wyborowej jest węgierski Ge-
pard M1.Gepard M1 jest bronią jednostrzałową, z rzadko spotykanym sposobem ryglowania.
Chwyt pistoletowy ze spustem zawiera mechanizm uderzeniowy i jest połączony z zamkiem,
który ma wiele rygli. W celu odryglowania zamka należy obrócić chwyt do góry, w prawo, a
następnie przesunąć do tyłu. Po załadowaniu naboju do komory nabojowej, chwyt trzeba
przesunąć do przodu i obrócić, ryglując tym samym przewód lufy. Następnie należy ręcznie
napiąć kurek. Broń jest gotowa do strzału. Skupienie amunicji 12,7 x 107 mm M-30/38 jest
zbliżone do nabojów 12,7 x 99 mm (0.50 Browning), a seria pocisków wystrzelonych z odle-
głości 600 m, powinna mieścić się w kole o średnicy 300 mm. Na takiej odległości pocisk
przeciwpancerny może przebić pancerz stalowy o grubości 15 mm. Zasięg ognia skutecznego
do celu wielkości pojazdu wynosi 2000 m, a do celu wielkości człowieka 1200 m. Wielkoka-
librowy karabin wyborowy Gepard M2 jest „następcą” Geparda M1, w którym wprowadzono
automatyzację cyklu pracy broni, funkcjonującą na zasadzie długiego odrzutu lufy. Jest to
broń samopowtarzalna, przeznaczona w znacznym stopniu do niszczenia techniki wojskowej
niż siły żywej i dlatego zapewniono jej wyższą szybkostrzelność niż w przypadku jednostrza-
łowego (ładowanego ręcznie) Geparda M1. Lufa z zamkiem Geparda M2 podobnie jak w M1,
jest umieszczona na cylindrycznej komorze zamkowej i podparta sprężynami pochłaniającymi
część energii odrzutu. Jest także wersja M2A1 dla wojsk powietrzno desantowych i sił spe-
cjalnych. Ma on skróconą w stosunku do M2 lufę, ale za to większy i skuteczniejszy hamulec
wylotowy. Następny model węgierskiej rodziny wielkokalibrowych karabinów wyborowych
– Gepard M3 – jest powiększoną wersją Geparda M2 i przystosowaną do strzelania radziec-
kim nabojem, skonstruowanym do rusznic przeciwpancernych, 14,5 x 114 mm.

Gepard M3 był początkowo nazywany Destroyer. Wykorzystuje tę samą zasadę dzia-

łania opartą na długim odrzucie lufy, która cofa się po strzale na odległość nieco większą od
długości naboju. Pocisk ma tak dużą energię, że na odległości 600 m ma zdolność przebicia
pancerza grubości 25 mm i rażenia celu po jego przebiciu.

12,7 mm karabin Gepard M4SA 1 można by uznać za nowinkę techniczną przy udo-

skonalaniu serii Geparda. Jest to karabin samopowtarzalny strzelający zarówno nabojami ro-
syjskimi 12.7 x 107 mm jak i natowskimi 0.50 Browninga (12,7 x 99 mm). W trakcie badań
jest również jego następca Gepard M5 wstępnie strzelający nabojem 12,7 x 107 mm z lufą
1.1m. Podstawową zmianą będzie zmiana typu broni na powtarzalną. Gepard M4SA1 jest
samopowtarzalnym, działającym na zasadzie długiego odrzutu lufy karabinu z zamkiem o 8
występach ryglowych. Mechanizm uderzeniowy jest typu kurkowego i zamknięty jest w kol-
bie.

Rys.6. 15,2 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy IWS 2000

W latach osiemdziesiątych firma Steyr przeprowadziła wnikliwą analizę celów zwal-

czanych przez piechotę na współczesnym polu walki, wśród których znalazły się: siła żywa,
śmigłowce, transportery opancerzone, różnego typu pojazdy, sprzęt radiolokacyjny i elektro-
niczny, systemy obserwacji. Lista ta nie miała końca. Stało się jasne, że zwykłe karabiny i
karabiny maszynowe nie podołają tym zadaniom. Z tego powodu firma Steyr rozpoczęła
„Projekt 5075”, dotyczący rozwoju wielkokalibrowej broni piechoty, zdolnej do zwalczania
celów o odporności mniejszej od czołgów. Broń miała nosić nazwę AMR (Anti Materiel Rifle
– karabin do niszczenia sprzętu).

Jest to broń samopowtarzalna, działająca na zasadzie długiego odrzutu lufy, ryglowana

przez obrót zamka, zasilana z pięcionabojowego magazynka pudełkowego, dołączanego z
prawej strony komory zamkowej. Przewiduje się też użycie magazynków ośmio- i dziesięcio-
nabojowych. Broń skonstruowano w układzie „bull–pup” i wyposażono w hydropneumatycz-
ny osłabiacz odrzutu. AMR ma gładką lufę do wystrzeliwania pocisków podkalibrowych,
stabilizowanych brzechwowo, z penetratorem wolframowym o średnicy 5,5 mm i masie 36 g.
Dzięki zastosowaniu takiej amunicji tor lotu pocisku jest bardzo płaski (przy strzelaniu na
odległość 1000 m przewyższenie wynosi tylko 80 cm), a zdolność przebicia pancerza – dość
znaczna (40 mm z odległości 1000 m).

Badania prototypu wskazały konieczność kilku zmian konstrukcyjnych; przede

wszystkim zmieniono kaliber do 15,2 mm. Nowy program nazwano IWS 2000 (Infantry We-
apon System 2000 – system broni piechoty 2000). Dalsze prace rozwojowe miały na celu
uproszczenie konstrukcji i zmniejszenie masy karabinu, a także opracowanie wersji samo-
czynnej. Aby umożliwić przenoszenie broni przez dwuosobową obsługę, lufę odłączano od
karabinu. Lufa podczas odrzutu przemieszcza się w cylindrycznej obudowie, która jest po

WSPÓŁCZESNE KARABINY WYBOROWE (CZĘŚĆ 3)

55

prostu hydropneumatycznym oporopowrotnikiem, bardzo podobnym do używanych w artyle-
rii.

Rys.7. 12,7 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy MACS-M3

Jest to broń na 12,7 x 99 mm (0.50 Browning) nabój. Jest karabinem jednostrzałowym

o ruchomym zamku z celownikiem optycznym i wysoko efektywnym hamulcem wylotowym
redukującym siłę odrzutu. Karabin nie posiada magazynka, a ładowanie odbywa się ręcznie
przed każdym oddaniem strzału. Na życzenie odbiorcy może posiadać regulowany dwójnóg,
poduszkę policzkową oraz kolbę. Celownikiem do tej broni jest Kahles ZF 10x42. Karabin
wyborowy MACS-M3 w zasadzie to MACS-M2A tylko, że w układzie bull-pup, co osiągnię-
to poprzez przesunięcie kolby do przodu tak, że zamek znalazł się w tylnej części broni. Zo-
stało to zrobione, by zmniejszyć całkowitą długość do 1,1 m oraz masę broni (z celownikiem
i dwójnogiem do 8,8 kg). Wiele części, wliczając w to zamek i celownik optyczny przypomi-
na te zastosowane w MACS-M2A, jednak długość lufy została zmniejszona. Osiągi i balisty-
ka MACS-M3 jest bardzo zbliżona do MACS-M2A.

Rys.8. 14,5/20 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy NTW 20/14.5

Karabin ten został zaprojektowany przez Tony’ego Neophytou początkowe badania były
prowadzone pod auspicjami Aerotek. Projekt trafił do Mkhonto Arms, zanim Mechem Divi-
sion of the Denel Group uzyskało do niego pełnię praw. Karabin może być szybko dostoso-
wany przez użytkownika do dwóch podstawowych karabinów. A są to 20 x 83.5mm nabój
MG151 lub zmodyfikowana wersja rosyjskiego naboju 14.5 x 114 mm. W 1998 r. karabin

ten został wybrany przez SANDF

3

, który dostarcza wszelkich dostępnych produktów do te-

stów sprawdzających przydatność nowo wyprodukowanych karabinów. Zmiana kalibrów
zabiera nie więcej niż 30 sekund. Lufa, zamek, magazynek oraz celownik optyczny może być
wymieniany pomiędzy dwoma kalibrami jeżeli jest to potrzebne. NTW20/14.5 jest przełado-
wywany ręcznie, a zamek posiada sześć występów ryglowych w części czołowej. Wszystkie
części (szczególnie redukujące się odrzuty) poruszają się wewnątrz szkieletu, w którego skład
wchodzi także kolba. Pozwala to strzelcowi przyjmować konwencjonalną postawę strzelecką,
podtrzymując kolbę blisko ramienia, ręką prawą trzymając za uchwyt pistoletowy, a lewą za
uchwyt pod kolbą (jak przy strzelaniu z km PKM). Do transportu lufa, celownik i inne części
broni mogą być odłączone. Celownik optyczny 8x42 ma możliwość regulacji i jest wyposa-
żony w zaczep do szybkiego montowania. Jest on zamontowany na szynie Strydom Elevation
Drum, umożliwiającej strzelanie na maksymalnym dystansie bez dodatkowego ustawiania.
Karabin może być przenoszony w dwóch specjalnych plecakach, jeden zabiera 12 kg, a drugi
15 kg ładunku. W trakcie prób jest także karabin Mechem NTW
pozwalający strzelać, po zmianie lufy i podstawowych elementów, amunicją 12,7 x 99 mm
(0.50 Browning) lub 12,7 x 107 mm.

Rys.9. Elementy 20 mm wielkokalibrowego karabinu wyborowego NTW 20

Rys.10. 12,7 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy PGM UR Hecate II

3

SANDF – South African National Defence Force – Południowo-afrykańskie siły obrony.

WSPÓŁCZESNE KARABINY WYBOROWE (CZĘŚĆ 3)

57

„Hecate” jest największym karabinem rodziny PGM UR i został skonstruowany do

12,7 x 99 mm naboju Browninga (0.50 calowy nabój Browning). Służy on m.in. do niszczenia
celów punktowych na dużych odległościach, zwalczania strzelców wyborowych i niszczenia
ładunków wybuchowych (np. min morskich i lądowych, niewybuchów) z bezpiecznej odle-
głości. Karabin nie ma mechanicznych przyrządów celowniczych, ale na komorze zamkowej
wykonano szynę montażową, umożliwiającą bezpośrednie instalowanie celowników optycz-
nych: „Universal”, „Weaver” i zgodnych ze STANAG 2324.

Rys.11. 20 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy RT-20

20 mm chorwacki karabin RT20, opisywany w chorwackiej literaturze jako 20 mm

ręczne działo (ang. hand gun), zaliczające się do kategorii wielkokalibrowych karabinów wy-
borowych, gdyż jego maksymalny, skuteczny zasięg to 1800 m do celu punktowego (prawdo-
podobny maksymalny zasięg – 8000 m). Na tym dystansie właściwości balistyczne naboju
HS 404 są takie, że precyzyjne trafienie w punktowy cel (pojedynczy żołnierz lub inny mały
cel) może być problematyczne. Jednakże trafienie pojazdu lub samolotu na lotnisku mogłoby
być bardziej korzystne. Pierwsze wzmianki o RT 20 pojawiły się w prasie specjalistycznej
pod koniec 1995 jako reakcja na zastosowanie go podczas walk Chorwatów z Serbami w
Sławonii. Użycie bojowe głównie jako niszczenie przyrządów obserwacyjnych serbskich
czołgów M48 –używanych jako ruchome punkty obserwacyjne. Dość istotną wadą tego typu
sprzętu jest odrzut na granicy ryzyka dla strzelca. W wyposażenie karabinu wchodzą dwie
maty jedna (grubsza) dla strzelca, druga cieńsza rozkładana pod lufą w celu zmniejszenia
podnoszenia się pyłów wywołanych podmuchem wystrzału. Specyficzna konstrukcja oraz
bardzo duża siła odrzutu, spowodowana używaniem amunicji artyleryjskiej, wymaga zmiany
klasycznej postawy strzeleckiej. Mianowicie strzelec składa się do strzału pod kątem do broni
(z jej boku), gdyż chcąc zredukować potężną siłę odrzutu zastosowano dyszę dla części ga-
zów prochowych, mającej wylot z tyłu broni. Więc klasyczna postawa strzelecka mogłaby
prowadzić do poważnych poparzeń twarzy strzelca. Istnieje lżejsza wersja – RT 20 M1.

Rys.12. 14,5 mm wielkokalibrowy karabin wyborowy W-94

Rosyjski karabin wyborowy W-94 konstrukcją przypomina znaną z czasów wojny

14,5 mm rusznicę przeciwpancerną PTRS. Jest bronią samopowtarzalną, działającą na zasa-
dzie odprowadzania części gazów prochowych przez boczny otwór w lufie, zasilaną z pięcio-
nabojowego wymiennego magazynka pudełkowego. Do transportu jest składany zawiasowo
(na wysokości połączenia lufy z komorą zamkową), dzięki czemu jego długość (1,1 m) jest
mniejsza niż 7,62 mm kbw SWD. Problematyczne wydaje się tylko zastosowanie zmoderni-
zowanego celownika PSO-1, o czterokrotnym powiększeniu, chociaż producent zapewnia, że
przewidziano celownik o powiększeniu dwunastokrotnym. Powstała także unowocześniona
wersja OSW-96. różni się ona przede wszystkim celownikiem (OSW-96 posiada zmodyfiko-
wany PSO-1 o 13-krotnym powiększeniu jako standard), ma inny kształt kolby, której trzewik
w OSW-96 jest wyłożony gumą. Zmiany są też widoczne przy połączeniu lufy z komorą
zamkową. Dodano uchwyt transportowy. Prawdopodobieństwo trafienia celu na dystansie do
2000 m i przebicia 20 mm pancerza na dystansie 1000 m ocenia się na 90%.

Jak dotąd armia polska nie dysponuje wielkokalibrowymi karabinami wyborowymi

(kilka egzemplarzy w skali całych sił zbrojnych), a także nie ma koncepcji ich wykorzystania.
Nie wiadomo czy mają to być grupy na szczeblu dywizji (w składzie batalionu rozpo-
znawczego), brygady (kompania rozpoznawcza) czy w składzie pułku specjalnego i rozpo-
znawczego. Dobrą koncepcją wykorzystania snajperów byłoby zorganizowanie skadrowane-
go batalionu lub kompanii strzelców wyborowych na wzór amerykańskiego batalionu Scout
Snipers United States Marine Corps

4

. Byłby on podległy bezpośrednio Dowódcy Wojsk Lą-

dowych, który wydzielałby pary lub grupy snajperów do zadań na rzecz Związków Taktycz-
nych lub do działania samodzielnie na zapleczu przeciwnika.

Należy zauważyć, że większość nowoczesnych armii świata posiada w swoim arsenale

wielkokalibrową broń wyborową, ponieważ przekonały się o jej skuteczności w warunkach
bojowych. Wiele z nich, we współpracy z firmami zbrojeniowymi, opracowały swoje modele
tej broni. Najbardziej zaawansowanymi krajami w produkcji wielkokalibrowych karabinów
wyborowych są: USA, Węgry, RPA, Czechy, Austria, Rosja, Chorwacja, Niemcy, Francja,
Wielka Brytania. Do nowatorskich konstrukcji należy zaliczyć austriacki IWS 2000 (najwięk-
sza przebijalność pancerza przez zastosowanie nowego typu amunicji), chorwacki RT-20 (za-
stosowanie dyszy dla nadmiaru gazów prochowych, by zmniejszyć siłę odrzutu), południo-
woafrykański NTW-20 (konstrukcja modułowa umożliwiająca wykorzystanie tego karabinu
przez różnego typu jednostki specjalne, łatwy transport; szybkie dostosowanie do dwóch kali-
brów – zwiększa zastosowanie), amerykański RAI 500 (pierwszy wielkokalibrowy karabin

4

Batalion strzelców wyborowych Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej

WSPÓŁCZESNE KARABINY WYBOROWE (CZĘŚĆ 3)

59

wyborowy). Nawet nasi sąsiedzi – Czechy i Węgry posiadają własne konstrukcje tej broni w
swoich arsenałach (Falcon i cała seria Gepardów).

Szerokie zastosowanie wielkokalibrowych karabinów wyborowych przez armie świata

stwarza szansę zwiększenia siły ognia swoich pododdziałów bardzo tanim kosztem. Wprowa-
dzenie tego typu broni na wyposażenie Sił Zbrojnych RP byłoby dla nas świetnym rozwiąza-
niem, szczególnie w sytuacji braku funduszy na wprowadzanie nowych typów środków prze-
ciwpancernych. Opracowanie nowego wielkokalibrowego karabinu wyborowego lub produk-
cja licencyjna mogłaby rozwiązać część problemów naszego przemysłu zbrojeniowego.

BIBLIOGRAFIA:

1. Jane’s Infantry Weapon 1996-1997.

2. Jane’s Infantry Weapon 1999-2000.

3. Jane’s Infantry Weapon 2000-2001.

4. Ian van Hoog, Karabiny wyborowe, Bellona Warszawa 1999.

5. Ian van Hoog, Broń strzelecka, Bellona Warszawa 1996.

6. Ciepliński A., Woźniak R., Ilustrowana encyklopedia współczesnej broni palnej, War-

szawa 1997.

WIELKOKALIBROWE KARABINY WYBOROWE

Karabin

Nabój

Typ

Masa

[kg]

Długość

[mm]

Długość lufy

[mm]

Pojemność maga-

zynka

Celownik

Kraj

AMAC

0.50 Browning

Jednostrzałowy

16,33

1308

736,6

-

-

USA

AW 50

0.50 Browning

Powtarzalny

15

1420 (1170)

686

5

x3-12 lub

x4-16

Wielka Brytania

BARRET M82A1

0.50 Browning

Samopowtarzalny

13,6

1447,8

736,6

10

Leupold M1-16x, M3-10x, Swarow-

sky 10x

USA

BARRET M95

0.50 Browning

Powtarzalny

9,98

1143

736,6

5

Leupold M1-16x, M3-10x, Swarow-

sky 10x

USA

Gepard M1

12,7x107 mm

Jednostrzałowy

19

1570

1100

-

12x60

Węgry

Gepard M1A1

12,7x107 mm

Jednostrzałowy

22

1570

1100

-

12x60

Węgry

Gepard M2

12,7x107 mm

Samopowtarzalny

12

1530

1100

5 lub 10

12x60

Węgry

Gepard M3

14,5x114 mm

Samopowtarzalny

21

1880

1630

5 lub 10

12x60

Węgry

Gepard M4SA1

12,7x107 mm, 0.50

Browning

Samopowtarzalny

17

1450

800

5 lub 10

12x60

Węgry

IWS 2000

15,2 mm Steyr

AMR

Samopowtarzalny

18

1800

1200

5

x10

Austria

McMillan M93

0.50 Browning

Powtarzalny

9,52

1346

737

10 lub 20

Zgodne ze STANAG 2324

USA

NTW 14.5/20

14,5x114 mm,

20x82 mm MG151

Powtarzalny

29 (26)

2015 (1795)

1220 (1000)

3

8x42

RPA

PGM UR HECATE

II

0.50 Browning

Powtarzalny

13,5

1380

700

7

Universal, Weaver

Francja

RT 20 (RT 20M1)

20x110 mm HS404

Jednostrzałowy

19,2 (17)

1330

920

-

Kahles ZF 6x42

Chorwacja

OSW 96

12,7x107 mm

Powtarzalny

-

1700

1060

5

Zmodyfikowany PSO-1 o powięk-

szeniu x13

Rosja

Źródło: opracowanie własne.