W 2011 r. na Politechnice Krakowskiej przeprowadzone zostały ba-

dania ankietowe wśród projektantów, wykonawców i użytkowników
dachów zielonych

[

1]

. Badanie zostało wykonane w formie kores­

pondencji e­mailowej, forów internetowych, rozmów telefonicznych
oraz bezpośrednich rozmów i przeglądów dachów. Ankietowanych
pytano o orientacyjne powierzchnie dachów dotychczas wykonanych,
najczęściej zastosowane konstrukcje dachu, dane dotyczące wieku
dachów, sposobu ich zagospodarowania, problemów technicznych
i eksploatacyjnych (o ile występowały na dachach). Badania obej-
mowały także ocenę zalet dachów i stopnia zadowolenia z nich
respondentów.

ANALIZA

PRZEPROWADZONYCH BADAŃ SONDAŻOWYCH

Z powodu małej popularności dachów zielonych w Polsce napotkano

w badaniach problem z dotarciem do większej liczby projektantów,
wykonawców oraz użytkowników dachów zielonych. Ponadto część
respondentów była trudna do zaktywizowania przy wypełnianiu
ankiety. Obserwowano trudności w nawiązaniu współpracy badaw-

czej z projektantami i wykonawcami sporadycznie biorącymi udział

w realizacji dachów zielonych, a także użytkownikami dachów do-
tychczas bezawaryjnie eksploatowanych.

Ankietę przesłano do ok. 200 firm zajmujących się projektowa-

niem i wykonawstwem dachów zielonych oraz do 50 użytkowników
tego rodzaju dachów, jednak liczba zebranych odpowiedzi była
ograniczona. Zapewne nie odzwierciedla ona stanu faktycznego, ale
daje pewien ogólny pogląd na problematykę niezawodności dachów

zielonych zrealizowanych w Polsce.

W sumie przeprowadzono 21 ankiet, 13 wśród wykonawców

i projektantów oraz 9 wśród użytkowników dachów zielonych.
Pierwsza grupa wypowiadała się na temat wszystkich realizowa-
nych przez siebie inwestycji, druga zaś tylko jednej, którą użytkuje.
Respondenci ankiety odpowiadali na podstawie doświadczeń

zebranych w sumie 56 realizacji odpowiadającym ok. 46 tys. m

2

powierzchni dachów zielonych. Pytania dotyczyły aspektów użytko-
wania dachów zielonych omawianych w publikacjach: „Design and
executive problems regarding green roofs built in Poland”

[

2]

, „Zielo-

ne dachy. Typowe błędy w projektowaniu i wykonaniu”

[

3]

i „Dachy

zielone. Kilka uwag o projektowaniu i realizacji”

[

4]

. Ankiety były

tak skonstruowane, by na jedno pytanie można było odpowiedzieć
wielokrotnie i by odpowiedzi w grupie użytkowników oraz w grupie
projektantów i wykonawców można było przynajmniej w części
wspólnie interpretować.

Na potrzeby artykułu ankiety analizowane były głównie pod

względem stanu technicznego dachów zielonych oraz korzyści, ja-
kie wynikają z ich zastosowania, a także problemów spotykanych
w trakcie ich użytkowania.

WIEK DACHÓW ZIELONYCH

Z informacji podanych przez respondentów wynika, że w większości

badanie dotyczy dachów, których wiek nie przekracza 2 lat (54,2%).
Najmniejszą liczbę stanowią dachy starsze niż 10 lat (4,2%), co
może świadczyć o tendencji wzrostowej w realizacji takich inwestycji.

W wyniku przeprowadzonych badań odnotowano, że częściej jako

dachy zielone realizuje się dachy płaskie niż strome. Większość zre-
alizowanych inwestycji to dachy z ograniczonym dostępem.

UPRAWY NA DACHACH ZIELONYCH

W badanej grupie na dachach najczęściej uprawiane są mchy

i trawy, byliny i inne uprawy ekstensywne. Procentowy udział po-
szczególnych upraw na dachach na podstawie wykonanych badań
sondażowych pokazano na

RYS. 1

.

Stan upraw na dachu w większości wypadków w badanej próbie

oceniany jest jako dobry lub bardzo dobry

(

RYS. 2)

. Utrzymanie

dobrego stanu roślinności w niektórych wypadkach wymaga jednak
opieki i okresowego nawadniania

(

RYS. 3)

.

dr

inż

. A

leksAnder

B

yrdy

,

mgr

inż

. i

gA

i

skrA

WYNIKI BADANIA SONDAŻOWEGO STANU

TECHNICZNEGO

DACHÓW ZIELONYCH

WYKONANYCH W BUDYNKACH W POLSCE

Results of random sample testing of the condition of living roofs constructed in polish buildings

ABSTRAKT S. 42

W Polsce budownictwo dachów zielonych wciąż się

rozwija, ale nadal nie jest jeszcze zbyt popularne.

Być może na bardziej powszechne zastosowanie tych

konstrukcji miałoby wpływ określenie niezawodności

dachów zielonych wykonanych w budynkach

w Polsce.

Drzewa

0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0%

Krzewy

Kwiaty

Mchy i trawy

Byliny

11,1%

33,3%

44,4%

77,8%

44,4%

RYS. 1.

Udział upraw poszczególnych rodzajów roślinności stosowanych na dachach

zielonych określony na podstawie oceny użytkowników dachów;

rys.: archiwum autorów

40

nr 3/2012

Dachy

PROBLEMY TECHNICZNE NA DACHACH ZIELONYCH

Podstawowym celem badania ankietowego była ocena jakości
użytkowania dachów zielonych w badanej grupie. Wyniki badań
problemów technicznych odnotowanych przez użytkowników oraz
projektantów i wykonawców pokazano na

RYS. 4

i

5

. Spośród pro-

blemów technicznych badani najczęściej wskazywali przecieki dachu

(66,7% badanych użytkowników dachów oraz 41,7% ankietowa-

nych projektantów i wykonawców).

Badania najczęstszych problemów technicznych występujących

w dachach wykonane wśród ich projektantów i wykonawców były
bardziej szczegółowe. W ankietach dla tych respondentów zadano
bardziej szczegółowe pytania dotyczące problemów technicznych
występujących podczas eksploatacji dachów zielonych

(

RYS. 5)

.

Najczęściej wskazywanymi problemami były przecieki (41,7% re-

spondentów). Kolejnymi problemami eksploatacyjnymi dachów
najczęściej wymienianymi przez tych samych respondentów było

zagrzybienie powierzchni wewnętrznych dachów (33,3%) oraz zbyt

słaba izolacyjność termiczna dachów (25%). Następną wskazywaną
niedogodnością były niedrożności odwodnienia (16,6%).

Kolejne pytania w ankiecie dotyczyły oceny częstotliwości wystę-

powania problemów technicznych na dachach zielonych. Zebrane
odpowiedzi projektantów i wykonawców pokazano na

RYS. 6

.

Ponad 66% ankietowanych projektantów i wykonawców odpo-

wiedziało, że problemy techniczne występują czasami lub nigdy,

tylko zaś 8,3% respondentów spotkało się z problemami występują-
cymi regularnie. Jest to bardzo dobry wynik, jednak trzeba wziąć pod
uwagę, że dachy, o których mowa, są stosunkowo nowe, a ich wiek
w większości wypadków nie przekracza 10 lat. W tym kontekście
może być niepokojące, że ponad 16% badanych często ma z nimi
problemy.

Konsekwencją analizy częstotliwości występowania problemów

technicznych w dachach zielonych wykonanych w budynkach
w Polsce było badanie poziomu zadowolenia użytkowników dachów

Bardzo dobry

stan roślin

(33,3%)

Dobry

stan roślin

(44,4%)

Dostateczny

stan roślin

(11,1%)

Brak opinii

(11,1%)

RYS. 2.

Stan upraw stosowanych na dachach zielonych określonych w sondażu

przez użytkowników dachów;

rys.: archiwum autorów

Okresowe problemy

z nadmierną wilgotnością

0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0%

Konieczność

stałej pielęgnacji

Konieczność

nawadniania upraw

Konieczność

okresowej pielęgnacji

Brak problemów

w utrzymaniu roślinności

11,1%

33,3%

33,3%

33,3%

22,2%

RYS. 3.

Konieczne zabiegi związane z utrzymaniem roślinności na dachu

określone na podstawie doświadczeń badanej grupy użytkowników dachów;

rys.: archiwum autorów

Osuwanie się podłoża

roślinności (gleby uprawnej)

Niedrożność instalacji

odwodnienia stropodachu

Zalewanie pomieszczeń

na poziomie dachu

Przecieki dachu

0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0%

11,1%

11,1%

22,2%

66,7%

RYS. 4.

Problemy techniczne dachów zielonych odnotowane wśród badanych

użytkowników dachów;

rys.: archiwum autorów

Osuwanie się podłoża

roślinności (gleby uprawnej)

Niedrożność instalacji

odwodnienia stropodachu

Zalewanie pomieszczeń

na poziomie dachu

Przecieki dachu

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

Zagrzybienie dolnej

powierzchni dachu

8,3%

8,3%

25,0%

33,3%

41,7%

16,6%

Słaba izolacyjność

termiczna dachu

RYS. 5.

Problemy techniczne dachów zielonych odnotowane w badanej próbie

przez projektantów i wykonawców;

rys.: archiwum autorów

Nigdy

(33,3%)

Czasami

(33,3%)

Regularnie

(8,3%)

Często

(8,3%)

Brak opinii

(8,3%)

RYS. 6.

Częstotliwość występowania problemów technicznych w ocenie

ankietowanych projektantów i wykonawców dachów zielonych;

rys.: archiwum autorów

41

nr 3/2012

pokazane na

RYS. 7

. Optymizmem może napawać fakt, że pomimo

zaobserwowanych problemów eksploatacyjnych i konieczności

dokonywania zabiegów pielęgnacyjnych roślinności większość użyt-
kowników, tj. 66,7% w badanej próbie, wykazała wysoki poziom

zadowolenia z możliwości użytkowania dachów zielonych.

PRZYCZYNY WYBORU KONSTRUKCJI DACHU ZIELONEGO

Stosowanie dachów zielonych może być podyktowane względami
ekologicznymi, estetycznymi lub ekonomicznymi. Najczęstsze po-
wody stosowania dachów zielonych wymieniane w badanej próbie
na podstawie oceny użytkowników oraz projektantów i wykonawców
pokazuje

RYS. 8

.

Podstawowym powodem zastosowania dachów, wymienianym

przez ponad 85% respondentów, była możliwość odzyskiwania
terenów zielonych. Było to prawdopodobnie związane z tym, że
w ten sposób można osiągnąć narzucony wskaźnik powierzchni
terenu biologicznie czynnego i dzięki temu realizować inwestycję
budowlaną na stosunkowo małych działkach. Kolejną, ważną przy-
czyną wyboru takiej konstrukcji dachu była świadomość ekologiczna
i względy estetyczne (po 66,7% badanych). Na kolejnych miejscach
w badanej grupie wymieniano poprawę mikroklimatu otoczenia

(42,9%) oraz poprawę izolacyjności i przedłużenie trwałości pokry-

cia (po 38,1%).

PODSUMOWANIE

Na podstawie przeprowadzonego sondażu nie powinno się for-
mułować wniosków ogólnych dotyczących wszystkich dachów
zielonych wykonanych w Polsce. Jednakże wyniki badań mogą
być wykorzystane do wstępnej diagnozy stanu technicznego takich
konstrukcji.

W większości wypadków projektanci i wykonawcy oraz użyt-

kownicy udzielali zbliżonych odpowiedzi. Jednakże grupa projek-
tantów i wykonawców ze względu na ich styczność ze znacznie
większą liczbą wykonanych dachów oraz poziom wiedzy powinna

A

leksAnder

B

yrdy

ukończył Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Kra-

kowskiej. Jest adiunktem w Zakładzie Budownictwa i Fizyki Budowli Instytutu
Materiałów i Konstrukcji Budowlanych Politechniki Krakowskiej. Współpracuje
z biurami projektowymi oraz z firmami zajmującymi się projektowaniem i usłu-
gami kamieniarskimi. Interesują go zagadnienia budownictwa energooszczęd-
nego, konstrukcji zespolonych oraz okładzin z kamienia naturalnego.

i

gA

i

skrA

ukończyła studia I stopnia na Wydziale Inżynierii Lądowej Politech-

niki Krakowskiej. Kontynuuje tam naukę na studiach II stopnia i odbywa staż
dydaktyczny. Bierze czynny udział w pracach Studenckiego Koła Naukowego
Konstrukcji Betonowych CONKRET, współorganizuje ogólnopolską Studencką
Konferencję Budowlaną EUROINŻYNIER. Interesuje się budownictwem ener-
gooszczędnym oraz konstrukcjami żelbetowymi.

Wysoki

(66,7%)

Średni

(22,2%)

Niski

(11,1%)

Niezadowalający

(0,0%)

RYS. 7.

Poziom zadowolenia użytkowników z dachów zielonych określony

w badanej próbie;

rys.: archiwum autorów

być źródłem bardziej obiektywnych wyników dotyczących stanu
technicznego.

Dokonana próba oceny stanu technicznego dachów byłaby bar-

dziej reprezentatywna, gdyby została przeprowadzona na większej
próbie, dlatego kontynuowane będą dalsze badania ankietowe
w Polsce. Jednak w celu poprawy jakości sondażu byłoby wskazane
przeprowadzenie podobnych badań w regionie o zbliżonym klimacie
i warunkach użytkowania, jakim są np. kraje Grupy Wyszehradzkiej,
i opracowanie kompleksowego raportu stanu technicznego dachów

zielonych w tym regionie.

LITERATURA

1.

I. Iskra, „Dachy zielone w kontekście ich użytkowania”, Praca

dyplomowa, Politechnika Krakowska, Kraków 2011.

2.

A. Byrdy, „Design and executive problems regarding green roofs

built in Poland”, [in:] „XI

th

International Conference Defects and

Renovation of Building Envelope Structures. Podbanske 03

th

–15

th

March 2011”, pp. 23–28.

3.

J. Stanowski, „Zielone dachy. Typowe błędy w projektowaniu
i wykonaniu”, „Dachy”, nr 7/2009, s. 41–44.

4.

I. Tkaczyk, „Dachy zielone. Kilka uwag o projektowaniu
i realizacji”, „Dachy Płaskie”, nr 3/2009, s. 26–30.

ABSTRAKT

W artykule przedstawiono wyniki badań ankietowych przepro-

wadzonych wśród projektantów, wykonawców i użytkowników
dachów zielonych. Na podstawie badań dokonano próby okre-
ślenia stanu technicznego dachów zielonych eksploatowanych
w Polsce.

The article presents the results of public opinion polls conducted

among designers, contractors and users of living roofs. Results of
the survey formed the basis for making an attempt to determine
the condition of living roofs which are in use in Poland.

Poprawa izolacyjności

termicznej i akustycznej

Przedłużenie trwałości

pokrycia dachowego

Względy ekologiczne

Poprawa

estetyki dachu

Możliwość odzyskania

terenów zielonych

Poprawa mikroklimatu

otoczenia dachu

0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0%

38,1%

38,1%

42,9%

66,7%

66,7%

85,7%

RYS. 8.

Przyczyny stosowania dachów zielonych wymieniane przez respondentów

w badanej próbie;

rys.: archiwum autorów

42

nr 3/2012

Dachy