1
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Czy możliwa jest zbrodnia doskonała?
Literatura zdaje się temu przeczyć – trudno znaleźć takie przykłady. Sam termin
wydaje się lekko zabarwiony oksymoronicznie – bo czyż zbrodnia, coś zwyrodniałego
i makabryczno-okrutnego, może być doskonała? Ten przymiotnik kojarzy się nam prze-
cież z czymś pozytywnym – urodą (doskonały owal twarzy, doskonały nos, doskonale
dobrane dodatki), sztuką (doskonała gama barw, doskonały światłocień), wynikami w spo-
rcie (doskonały czas, doskonała odległość rzutu).
Inne możliwe sformułowania tematu
Inne możliwe sformułowania tematu
Inne możliwe sformułowania tematu
Inne możliwe sformułowania tematu
Inne możliwe sformułowania tematu
• Czy możliwa jest zbrodnia doskonała? Przeanalizuj ten problem na pod-
stawie wybranych dzieł literackich.
• Znajdź w utworach literackich (polskich i obcych) motywy zbrodni do-
skonałej – lub zbliżonej do doskonałości i omów przykłady.
PREZENTACJA
PREZENTACJA
PREZENTACJA
PREZENTACJA
PREZENTACJA
Strategie wstępu
Strategie wstępu
Strategie wstępu
Strategie wstępu
Strategie wstępu
Skup się na znaczeniu pojęcia.
Skup się na znaczeniu pojęcia.
Skup się na znaczeniu pojęcia.
Skup się na znaczeniu pojęcia.
Skup się na znaczeniu pojęcia.
Według Słownika współczesnego języka polskiego termin „zbrodnia” ma dwa podstawo-
we znaczenia: po pierwsze jest to ciężkie przestępstwo, poważne wykroczenie przeciw-
ko drugiemu człowiekowi, najczęściej zabójstwo, zranienie bądź dokonanie gwałtu; po
drugie zaś – czyn godny najwyższego potępienia, wywołujący takie potępienie. Zbrod-
nią jest wysłać rodziców do domu starców.
O zbrodni doskonałej nie ma tam jednak mowy; podobnie jak w Słowniku frazeolo-
gizmów.
Znaczenie terminu zbrodnia doskonała wiąże się chyba z techniką jej dokonania, po-
mysłowością i inteligencją zabójcy. W prasie czasem zdarza nam się czytać o groźnych
zbrodniarzach, których morderstwa przez długi czas były bądź nieodkryte, bądź przez
długi czas nie można było odnaleźć sprawcy – na którego trop naprowadzał jakiś przypa-
dek. Często podkreśla się niezwykłą inteligencję i analityczny umysł zbrodniarzy.
Strategie rozwinięcia
Strategie rozwinięcia
Strategie rozwinięcia
Strategie rozwinięcia
Strategie rozwinięcia
Możliwość 1.
Możliwość 1.
Możliwość 1.
Możliwość 1.
Możliwość 1.
Zacznij od omówienia realizacji motywu w starożytności.
Zacznij od omówienia realizacji motywu w starożytności.
Zacznij od omówienia realizacji motywu w starożytności.
Zacznij od omówienia realizacji motywu w starożytności.
Zacznij od omówienia realizacji motywu w starożytności.
Zbrodnie w mitologii greckiej
Zbrodnie w mitologii greckiej
Zbrodnie w mitologii greckiej
Zbrodnie w mitologii greckiej
Zbrodnie w mitologii greckiej
• W mitologii greckiej aż roi się od najrozmaitszych zbrodni – niektóre z nich są drama-
tyczne (jak zbrodnia Edypa), inne rażąco okrutne (kaźń Marsjasza, zabójstwo dzieci
Niobe). Każda jednak zostaje odkryta przez bogów – przekonał się o tym Tantal, który
by sprawdzić bogów, podał im jako jedną z potraw upieczone ciało własnego syna.
Przedstaw motyw zbrodni doskonałej
na podstawie tekstów kultury różnych epok.
Bibliografia podmiotu
•
•
•
•
• Biblia
•
•
•
•
• Truman Capote,
Truman Capote,
Truman Capote,
Truman Capote,
Truman Capote,
Z zimną krwią
•
•
•
•
• Fiodor Dostojewski,
Fiodor Dostojewski,
Fiodor Dostojewski,
Fiodor Dostojewski,
Fiodor Dostojewski,
Zbrodnia i kara
•
•
•
•
• Umberto Eco,
Umberto Eco,
Umberto Eco,
Umberto Eco,
Umberto Eco,
Imię róży
•
•
•
•
• Adam Mickiewicz,
Adam Mickiewicz,
Adam Mickiewicz,
Adam Mickiewicz,
Adam Mickiewicz,
Lilije
•
•
•
•
• Jan Parandowski,
Jan Parandowski,
Jan Parandowski,
Jan Parandowski,
Jan Parandowski,
Mitologia
2
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
• Doskonała mogłaby być zbrodnia Kronosa (który by zachować na wieki władzę,
połyka swoje dzieci), gdyby nie podstęp jego żony Rei, która zamiast małego Zeusa
podała mu owinięty w pieluszki kamień.
• Wiele zbrodni popełnianych jest w szale, uniesieniu – np. Herakles owładnięty sza-
łem zesłanym przez Herę zabija własne dzieci, a Medea w szale zazdrości o zdra-
dzającego ją Jazona, zabija swoje. Są także zbrodnie popełnione „przypadkiem” –
np. Dejanira ofiarowuje Heraklesowi koszulę, którą otrzymała od podstępnego cen-
taura – gdy heros ją włożył, umarł w straszliwych bólach.
Zbrodnie w
Zbrodnie w
Zbrodnie w
Zbrodnie w
Zbrodnie w
Biblii
Biblii
Biblii
Biblii
Biblii
• Najbardziej znane są zbrodnie dokonane przez Kaina (zabicie brata) i Heroda (rzeź
niewiniątek). Trudno je jednak uznać za doskonałe.
• Za wzorcowy uchodzi jednak, co zdumiewające dla nas, zamiar zabicia Izaaka
(jedynego, długo oczekiwanego syna) przez Abrahama na rozkaz Boga. Podob-
nie jak w greckim micie o Ifigenii zabranej z ołtarza ofiarnego przez Artemidę,
tak i Bóg rezygnuje z tej najwyższej ofiary. Gdyby jednak do niej doszło, czy była-
by to zbrodnia doskonała – wyraz najwyższego poświęcenia, posłuszeństwa i miło-
ści do Boga?
• Bardzo ważna jest zbrodnia dokonana przez młodą wdowę Judytę, opisana w sta-
rotestamentowej Księdze Judyty. Piękna wdowa postanawia pomóc swojemu naro-
dowi, niszczonemu przez wojska króla Nabuchodonozora, dowodzone przez Ho-
lofernesa. W tym celu udaje się do namiotu wodza, któremu pochlebia zaintereso-
wanie uroczej kobiety. Ucztuje z nią do późnych godzin, a w końcu spojony przez
nią winem, zasypia. Judyta odcina mu wtedy głowę jego własnym mieczem i nie-
zauważona przez nikogo opuszcza obóz z głową wodza owiniętą chustą. Przeka-
zuje ten łup władzom miasta i następnego dnia ozdobione nią zostają mury mia-
sta. Przerażeni wrogowie natychmiast zbierają się do ucieczki, a bohaterska ko-
bieta ratuje kraj przed zniszczeniem. Po dokonaniu tej ohydnej w sumie zbrodni
żyje nadal spokojnie i pobożnie, jak czyniła to do tej pory, jest lubiana i szanowa-
na. Nie spada też na nią żadna kara boska.
• Bardzo znana i równie widowiskowa jest zbrodnia dokonana przez Heroda – ścię-
cie Jana Chrzciciela, które obiecał Salome, zachęconej do wypowiedzenia tego
okrutnego życzenia przez matkę Herodiadę. Pisarze i poeci dopisali do tej nowote-
stamentowej historii inne motywacje – Salome przestała być narzędziem w rękach
Herodiady, lecz zakochaną w proroku kobietą, która mści się na nim za odrzucenie
jej uczucia. Gdy dostaje głowę ukochanego na tacy, namiętnie całuje siniejące usta.
Możliwość 2.
Możliwość 2.
Możliwość 2.
Możliwość 2.
Możliwość 2.
Warto też omówić pojęcie powieści kryminalnej.
Warto też omówić pojęcie powieści kryminalnej.
Warto też omówić pojęcie powieści kryminalnej.
Warto też omówić pojęcie powieści kryminalnej.
Warto też omówić pojęcie powieści kryminalnej.
Najbardziej obecnie cenioną ich autorką jest chyba Agatha Christie. Powieści krymi-
nalne czy półkryminalne, jak Imię róży Umberta Eco, mają swoich gorących zwolenni-
ków. Ich tematy to dziwaczne zbrodnie i droga do odkrycia sprawcy odbywana razem
z narratorem i bohaterami powieści.
„Jaskółką” tematyki kryminalnej w Polsce była słaba powieść Bogusławskiego pt.
Na tropie, drukowana w piśmie Co Tydzień Powieść z 1947 r. Ale już w jednym z nume-
rów pisma z 1948 r. w ankiecie dla czytelników postawiono pytanie:
Jakie jest twoje zdanie o powieściach sensacyjno-kryminalnych? CZY NIE UWA-
ŻASZ, ŻE TEGO RODZAJU LEKTURA JEST NIEGODNĄ KULTURALNE-
GO CZYTELNIKA?
– odpowiedź potwierdzała część pytania napisana wersalikami; wkrótce powieści kry-
minalne zostały usunięte z łamów pisma. Ta anatema rzucona na kulturę masową, koja-
rzoną ze „zgniłym imperializmem”, przestaje obowiązywać po 1956 r.
W latach 1957 – 1970 przełożono na polski większość powieści kryminalnych Agathy
Christie. Powstały dwie serie wydawnicze dla miłośników kryminałów: Klub Srebrnego
Klucza i Z Jamnikiem.
Bibliografia przedmiotu
• Michaił Bachtin, Problemy po-
etyki Dostojewskiego, PIW, War-
szawa 1970. Wiekopomne dzie-
ło, którego nie należy pomijać.
Każdy maturzysta powinien choć-
by je przejrzeć, gdyż wykształce-
nie średnie zobowiązuje.
• Stanisław Barańczak, Polska
powieść milicyjna. Dominacja
funkcji perswazyjnej a problemy
gatunkowe, w: W kręgu literatu-
ry Polski Ludowej pod red. Ma-
riana Stępnia, Wydawnictwo Li-
terackie, Kraków 1975, s. 270 –
317. Dowcipne, pozornie lekkie
dzieło zawierające dość ważne
tezy i sporo konkretnych przy-
kładów tekstów.
• Martin Bocian, Leksykon postaci
biblijnych. Ich dalsze losy w ju-
daizmie, chrześcijaństwie, islamie
oraz w literaturze, muzyce i sztu-
kach plastycznych, Znak, Kraków
1995. Doskonały leksykon,
wzorowany trochę na Słowniku
mitów… Władysława Kopaliń-
skiego. Bardzo przydatne dzie-
ło, gdy o którejś z postaci bi-
blijnych chcemy dowiedzieć się
czegoś więcej.
• Roger Caillois, Powieść krymi-
nalna, czyli Jak intelekt opuszcza
świat, aby oddać się li tylko grze
i jak społeczeństwo wprowadza
z powrotem swe problemy
w igraszki umysłu, w tegoż: Od-
powiedzialność i styl. Eseje, War-
szawa 1967. Dowcipny i erudy-
cyjny tekst, którego lektura –
mimo niektórych pokrętnych
i ryzykownych tez – jest przyjem-
nością.
• Aneta Grodecka, Lektury stule-
cia. Słynni pisarze, wielkie dzieła.
Kanon XX w., Agencja Wydaw-
nicza Polonia Press, Warszawa
1999. Przyda się do poszukiwań
motywu zbrodni doskonałych,
ale nie tylko – z powodzeniem
możesz korzystać z tej książki
także przy innych okazjach. Choć
na oko bardzo przypomina ko-
lejny starannie opracowany bryk,
nie daj się zwieść pozorom. Au-
torka włożyła sporo pracy w przy-
bliżenie czytelnikom dość dłu-
giej listy dzieł.
3
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Bardzo ważną rolę w powieściach kryminalnych odgrywał tytuł (tym większa, im
mniej znany autor) – w cenie tytuły dziwne i groźne, np. Zbrodnia na konkurs, Srebrzysta
śmierć lub wiążące się z zagadką, tajemnicą, np. Zaułek mroków, Zagadka jednej nocy –
ewentualnie mogą być tytuły wieloznaczne, np. Świetlista igła.
Polscy twórcy stosowali często podstępy – nierozszyfrowalne przez naiwnych czytel-
ników – przybierali anglosasko brzmiące pseudonimy, np. Joe Alex to Maciej Słomczyń-
ski, natomiast Maurice C. Andrews to Andrzej Szczypiorski. Ich powieści miały zaś
anglosaskie realia i nazewnictwo.
Klasyczne atrybuty kryminału to ofiara, sprawca i detektyw. Stanisław Barańczak dzieli
kryminały na dwa rodzaje:
powieść detektywistyczną
i kryminał sensacyjny.
Prawzorem powieści detektywistycznej był według Barańczaka mit o królu Edypie (pra-
wzorem zresztą dość niezwykłym, bo detektywem był… sprawcą zbrodni), prototypem
Morderstwo na Rue Morgue Edgara Allana Poe, przedstawicielami zaś Arthur Conan
Doyle i Agatha Christie. Z kolei pierwowzorem kryminału sensacyjnego była biblijna
opowieść o Kainie i Ablu, prototypem – Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego, przed-
stawiciel zaś to Richard Chandler.
Możliwość 3.
Możliwość 3.
Możliwość 3.
Możliwość 3.
Możliwość 3.
Omów też konkretne XIX- i XX-wieczne przykłady utworów, których tema-
Omów też konkretne XIX- i XX-wieczne przykłady utworów, których tema-
Omów też konkretne XIX- i XX-wieczne przykłady utworów, których tema-
Omów też konkretne XIX- i XX-wieczne przykłady utworów, których tema-
Omów też konkretne XIX- i XX-wieczne przykłady utworów, których tema-
tem jest zbrodnia.
tem jest zbrodnia.
tem jest zbrodnia.
tem jest zbrodnia.
tem jest zbrodnia.
Lilije Adama Mickiewicza
Zbrodnia dokonana przez młodą kobietę jest prawie doskonała. Zabija męża ze strachu
przed jego gniewem – podczas gdy on brał udział w długich wojnach i przez długi czas
nie było go w domu, w kobiecie zaszumiała krew i nie dochowała mu wierności. Przez
dłuższy okres czasu wszyscy zdają się wierzyć, że mąż nadal jeszcze walczy – był to
człowiek odważny i pełen zapału do walki. Początkowo trochę zaniepokojeni są jego
bracia i zdają się nie ufać do końca bratowej. Bez trudu jednak kobieta gasi w nich zapał
do poznania prawdy na temat długiej nieobecności brata, wykorzystując do tego jedynie
swoją urodę, wdzięk i młodość. Adorowana przez braci, spędzająca przyjemnie czas,
trochę zapomina o dokonanym morderstwie. A jednak pewnego dnia, odzywają się w niej
okropne wyrzuty sumienia, udaje się po radę do starego pustelnika i zwierza mu się ze
swych rozterek.
Zbrodnia zostaje jednak ukarana – bynajmniej nie przez braci (jak w wersji ludowej
tej opowieści), lecz przez samego zamordowanego. A „winne” wszystkiemu są wysokie
lilie rosnące na jego grobie…
Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego
Morderstwo starej, obrzydliwej lichwiarki i jej siostry, mimowolnego świadka zbrodni,
wydawało się prawie doskonałe. Rodion Raskolnikow posłużył się banalną siekierą –
nie była to więc zbrodnia zbyt wyrafinowana. Mimo wszystko policja przez długi czas nie
może odkryć sprawcy zbrodni. Za doskonałością zbrodni dokonanej przez studenta prze-
mawia też fakt, że podparte ono było pewną ideologią – nie tak mocną, co prawda, jak
ideologia starego mnicha Jorge z Imienia róży Umberta Eco, ale zawsze jakąś. Raskol-
nikow jest przekonany, że miał prawo do dokonania tej zbrodni, jako wyższa jednostka
mógł pozbawić życia chciwą, obrzydliwą staruchę – lichwiarkę.
Raskolnikowa gubi jego nerwowe zachowanie, którym zwraca na siebie uwagę
śledczego Porfirego Piotrowicza. Zarówno on, jak i Sonia (choć oboje z innych przy-
czyn) chcieliby, by Rodion dobrowolnie przyznał się do winy i poniósł zasłużoną karę.
Z biegiem czasu bohater jest coraz mniej pewny swoich racji. Sonia, Porfiry Pietro-
wicz i inni starają się (jak ujmuje to Bachtin) „dialogowo odkryć najskrytsze sedno
jego osobowości”.
Jeszcze przed rozpoczęciem akcji powieści Raskolnikow opublikował artykuł, w któ-
rym wyłożył przesłanki swojej idei. Z treścią artykułu po raz pierwszy zapoznajemy się
w pełnym napięcia, niebezpiecznym, ale i błyskotliwym dialogu Porfirego Pietrowicza
Bibliografia przedmiotu
• Anna Martuszewska, Niektóre
struktury polskiej współczesnej
powieści kryminalnej, w: Formy
literatury popularnej. Studia pod
red. Aleksandry Okopień-Sła-
wińskiej, Ossolineum, Wro-
cław-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1973, s. 93 – 115. Rzetelne opra-
cowanie tematu, wyczerpujące
i pełne ważnych informacji.
• Anna Martuszewska, [hasło:]
Powieść kryminalna, w: Słownik
literatury polskiej XX w. pod red.
Janusza Sławińskiego, Ossoli-
neum, Wrocław-Warszawa-Kra-
ków 1990, s. 481 – 486. Szcze-
gółowo, precyzyjnie i fachowo
opracowane hasło. Po przeczy-
taniu tych kilku zaledwie stron
stwierdzisz, że wiesz nieporów-
nanie więcej niż przed lekturą.
• Słownik współczesnego języka
polskiego pod red. Bogusława
Dunaja, Wydawnictwo SMS,
Warszawa. Ze słownika zawsze
warto korzystać.
4
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
z Raskolnikowem. Porfiry streszcza artykuł chłopaka w sposób naumyślnie przesadny
i prowokacyjny. Prowokuje w ten sposób Raskolnikowa, który ten sam artykuł także stresz-
cza, ale w zupełnie inny sposób.
Po pierwszym widzeniu z Porfirym bohater ma widzenie senne – we śnie ponownie
próbuje zabić staruchę. Wyjmuje z pętli siekierę i uderza ją kilkakrotnie z całej siły,
staruszka jednak śmieje się wtedy. Mieszkanie jest pełne ludzi i dziwnych głosów.
Może więc zbrodnia doskonała to nie taka, która jest starannie zaplanowana
i uniemożliwia wykrycie sprawcy, lecz taka, która prowadzi do duchowej przemiany
zabójcy? Wiemy przecież, że miłość Soni i przeżycia na katordze zupełnie odmieni-
ły Rodiona.
Z zimną krwią Trumana Capote’a
W tej powieści Truman Capote przeprowadza swoiste studium autentycznego morder-
stwa, tworzy rodzaj reportażu – świadectwa zbrodni. Pracował nad powieścią przez 6 lat
– w tym czasie między innymi przewertował mnóstwo dokumentów sądowych, poznał
dwóch chłopców, którzy popełnili opisaną zbrodnię, i dużo z nimi rozmawiał. Był ostat-
nią osobą, z którą rozmawiali przed wykonaniem wyroku śmierci. Chłopcy zamordowali
rodzinę Herberta Cluttera dla kilkudziesięciu dolarów i starego radia.
Czy zbrodnię dokonaną przez Perry’ego i Dicka można uznać za doskonałą? Chyba
nie – wydaje się nonsensowna, niezorganizowana, oparta na okrutnej improwizacji, prze-
rażająca. Jednak może był w niej jakiś pierwiastek doskonałości – została dokonana
z całkowicie zimną krwią – jej mechanizmy zostały opisane we fragmentach będących
sprawozdaniem z sali sądowej. Perry twierdzi, że nie żałuje zbrodni, nie ma wyrzutów
sumienia – już pół godziny po morderstwie obaj śmiali się i żartowali.
Imię róży Umberta Eco
Eco w jednym z wywiadów przyznał, że jego celem było stworzenie powieści postmoder-
nistycznej, w której „wszystko pochodziło z tekstów już napisanych”. Wykorzystał mię-
dzy innymi teksty Jamesa Joyce’a, Luisa Borgesa, Franciszka Rabelais’go i średnio-
wiecznych twórców, np. św. Tomasza z Akwinu. Dzieło Eco zadowala namiętnych
miłośników kryminałów (zagadka śmierci zakonników jest trudna do rozwikłania, a ak-
cja wciagająca) i erudytów, szukających śladów odniesień i aluzji – jakże licznych –
zawartych w tym dziele.
Czytelnik pozbawiony jest klucza do interpretacji utworu, jakim jest tytuł. Zauważ,
jak bardzo różni się on od typowych tytułów kryminałów. Eco pisał, że „(…) Tytuł ma
stworzyć zamęt w głowie, nie zaś uszeregować idee”.
W powieści Umberta Eco mamy do czynienia ze zbrodnią prawie doskonałą – ukrytą
przed ludźmi, gdyż rzecz dzieje się w klasztorze, śmierci kolejnych zakonników nie są
związane z użyciem brutalnych narzędzi takich jak nóż czy topór. Ręce mordercy pozo-
stają właściwie „czyste”.
Gdy do klasztoru przybywa Wilhelm z Baskerville, by wziąć udział w wielkiej dysku-
sji na temat ubóstwa zakonników, trafia na moment, gdy znaleziono tam pierwszego
martwego mnicha. Zostaje poproszony (jako człowiek słynący z mądrości) o rozwikła-
nie sprawy zagadkowej śmierci przed przybyciem grupy reprezentującej papieża, w któ-
rej znajdował się groźny inkwizytor Bernardo Gui.
Sprawcą wszystkich zbrodni okazuje się być (pozornie będący uosobieniem starczej
godności i łagodności) ślepy mnich z Hiszpanii – Jorge z Burgos. Jest to odkrycie właści-
wie przypadkowe. Starzec chciał ukryć przed światem księgę Arystotelesa o komedii,
pewny, że śmiech może wywołać wielkie szkody i jest po prostu niebezpieczny. Jorge
z Burgos – niemal doskonały zbrodniarz – przypomina Jorge Luisa Borgesa, niewido-
mego pisarza – bibliotekarza.
Plany morderstwa starego zakonnika były bardzo kunsztowne. Gdy Wilhelm posta-
nawia pójść tropem proroctwa o siedmiu aniołach z siedmioma trąbami, znanym z Ob-
jawienia św. Jana, okazało się, że kolejne obrazy odpowiadają obrazom utrwalonym
w Apokalipsie. W przypadku Aldemusa była to struga krwi, Wenancjusza – jej kadź,
Berengara – trucizna, Seweryna – planetarium, Malachiasza – trucizna.
Jedno z podstawowych pytań powieści – jak znaleźć prawdę – sugeruje to przecież
detektywistyczna forma powieści.
Zbrodnia Jorge naprawdę bliska była doskonałości – odkryta została przecież przez
przypadek.
Lista skojarzeń
• Dzieła Fryderyka Nietzschego.
• Książę Niccola Machiavellego –
władca w pewnych sytuacjach,
np. zagrażających dobru obywa-
teli czy utrzymaniu władzy, może
dokonać zbrodni. Warunkiem
jest wiara w jej słuszność, a po
jej dokonaniu – staranie o jak
najlepsze sprawowanie rządów.
• Kozioł ofiarny René Girarda –
bardzo ważne dzieło, pokazują-
ce zbrodnię od „drugiej stro-
ny” – kozła ofiarnego. Tam zo-
staje między innymi błyskotli-
wie zanalizowana śmierć Jana
Chrzciciela.
• Dekalog – przykazanie „Nie za-
bijaj” (V).
5
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Strategie zakończenia
Strategie zakończenia
Strategie zakończenia
Strategie zakończenia
Strategie zakończenia
Mozliwość 1.
Mozliwość 1.
Mozliwość 1.
Mozliwość 1.
Mozliwość 1.
Postaw na odrobinę dekadenckiego immoralizmu.
Postaw na odrobinę dekadenckiego immoralizmu.
Postaw na odrobinę dekadenckiego immoralizmu.
Postaw na odrobinę dekadenckiego immoralizmu.
Postaw na odrobinę dekadenckiego immoralizmu.
Pojęcie „zbrodni doskonałej” jest niejasne, poza tym zaś kryje się w nim pewne okru-
cieństwo w postrzeganiu świata. A może nawet zimny estetyzm – doskonały zbrodniarz
nie brudzi sobie za bardzo rąk i nie pozostawia po sobie śladów. To dziwne, że ten tak
wdzięczny temat literacki nie znalazł wielu realizacji (mam na myśli, oczywiście, zbrod-
nię DOSKONAŁĄ, nie zaś zbrodnię w ogóle – przykładów tej jest mnóstwo).
Możliwość 2.
Możliwość 2.
Możliwość 2.
Możliwość 2.
Możliwość 2.
Coś takiego jak zbrodnia doskonała chyba nie istnieje. To pewien ideał, do którego
(paradoksalnie) lepiej nie dążyć. Osiągnięcie go okazuje się raczej niemożliwe, choć
niektórym zbrodniom niewiele do niego brakuje.
Sposoby uatrakcyjnienia wypowiedzi
• Kaseta wideo – fragment animowanej Zbrodni i ka-
ry, filmu Piotra Dumały. Mogą to być także zdjęcia
ze spektaklu pt. Swidrygajłow, opartego na powie-
ści Fiodora Dostojewskiego (w tytułowej roli Janusz
Gajos).
• Kaseta wideo – fragment Milczenia owiec z Jodie
Foster i Anthonym Hopkinsem. Choć morderstwa
dokonywane przez Hannibala są okrutne, rażąco
obrzydliwe, zwyrodniałe i nie można nazwać ich do-
skonałymi, to mamy do czynienia z doskonałym za-
bójcą. Hannibal jest bardzo inteligentny, wrażliwy
(!), ceni sztukę, potrafi zachwycać się drobiazgami
– np. kawałkiem nieba widzianym z okna celi, nie-
źle rysuje. Może to być także fragment Imienia róży,
dość wiernej i naprawdę dobrej ekranizacji powie-
ści Umberta Eco (w rolach głównych Sean Connery
i Christian Slater).
• Zdjęcia z filmu 8 femmes czy Święty (w roli głównej
Roger Moore).
• Reprodukcje dzieł malarskich przedstawiających
skutki zbrodni lub zbrodniarzy i ofiary, np. Salome
Gustawa Moreau, ilustracja Beardsleya do Salome
Oscara Wilde’a, Judyta z głową Holofernesa Sandra
Botticellego, Apollo obdzierający Marsjasza ze skó-
ry Jose de Ribera.
• Fragmenty telewizyjnych programów dotyczących
trudnych do wykrycia zbrodni, pracy detektywów itd.
O co może zapytać komisja?
O co może zapytać komisja?
O co może zapytać komisja?
O co może zapytać komisja?
O co może zapytać komisja?
Dlaczego powieści i filmy kryminalne czy kryminalno-sensacyjne cieszą się
sporym zainteresowaniem?
Proponowana odpowiedź
• Pozwalają identyfikować się ze sprytnym i inteligentnym (czasem też szlachet-
nym) detektywem.
• Są swego rodzaju rozrywką, łamigłówką – kombinujemy, kto mógł zabić i co
przemawia za faktem, że to właśnie on.
• Pozwalają uwierzyć w zwycięstwo dobra nad złem – sprawca zbrodni zostaje
zdemaskowany i na ogół trafia do więzienia.
• Trzymają w napięciu, dostarczają rozmaitych emocji, akcja jest wartka, obfitu-
jąca w niespodziewane zwroty. Słynne jest przykazanie wielbicieli kryminałów
– by nigdy nie czytać ostatniej strony przed przebrnięciem przez całość dzieła
– to psuje całą przyjemność czytania.
6
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Ucz się z
Przykładowy plan prezentacji
Przykładowy plan prezentacji
Przykładowy plan prezentacji
Przykładowy plan prezentacji
Przykładowy plan prezentacji
Ramowy plan wypowiedzi
Ramowy plan wypowiedzi
Ramowy plan wypowiedzi
Ramowy plan wypowiedzi
Ramowy plan wypowiedzi
Określenie problemu
Określenie problemu
Określenie problemu
Określenie problemu
Określenie problemu
Czy istnieje coś takiego jak zbrodnia doskonała – a w związku z tym czy można
mówić o funkcjonowaniu tego motywu w literaturze?
Kolejność prezentowanych argumentów
Kolejność prezentowanych argumentów
Kolejność prezentowanych argumentów
Kolejność prezentowanych argumentów
Kolejność prezentowanych argumentów
• Zbrodnie w mitologii greckiej
• Zbrodnie w Biblii
• Powieści kryminalne
• Lilije Adama Mickiewicza
• Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego
• Z zimną krwią Trumana Capote
• Imię róży Umberta Eco
Wnioski
Wnioski
Wnioski
Wnioski
Wnioski
Zbrodnia doskonała w czystej, idealnej formie jest niemożliwa. Przynajmniej
według literatury.
Materiały pomocnicze
Materiały pomocnicze
Materiały pomocnicze
Materiały pomocnicze
Materiały pomocnicze
• kaseta wideo – fragment Imienia róży
• reprodukcja obrazu Gustawa Moreau pt. Salome
• Zdjęcia z filmu pt. Milczenie owiec
Przydatne cytaty
Przydatne cytaty
Przydatne cytaty
Przydatne cytaty
Przydatne cytaty
• Brak wyobraźni predestynuje do zbrodni (Agatha Christie).
• Żadna zbrodnia nie może mieć uzasadnienia (Tytus Liwiusz).
• Nie ma zbrodni, której by człowiek nie popełnił, aby siebie ocalić. Ocaliwszy siebie,
człowiek popełnia zbrodnie dla coraz błahszych powodów (Tadeusz Borowski).