RÓWNOWAGA PRZEDSIĘBIORSTWA W WARUNKACH KONKURENCJI DOSKONAŁEJ
Konkurencja doskonała istnieje wtedy, gdy spełnione są następujące warunki:
Na rynku występuje duża liczba kupujących i sprzedających. Każdy z producentów wytwarza znikomą część łącznej produkcji. Zmiana wielkości ich produkcji nie wpływa na podaż. Producenci nie mają wpływu na ceny. Cena jest niezależna od producenta.
Istnieje doskonała mobilność czynników produkcji (swobodny ich przepływ między poszczególnymi gałęziami produkcji) oraz możliwość zakładania nowych przedsiębiorstw. Nie ma barier wejścia na rynek.
Oferowane do sprzedaży towary mają jednakowe (zbliżone) cechy użytkowe. Reklama i marka firmowa nie odgrywają żadnej roli.
Kupujący i sprzedający posiadają doskonałą znajomość rynku (dysponują pełną informacją). Oznacza to, że producenci maja pełne rozeznanie dotyczące cen, kosztów i możliwości sprzedaży na rynku, konsumenci zaś mają pełne informacje o cenach, jakości i dostępności dóbr.
Funkcjonowanie przedsiębiorstwa podporządkowanego warunkom konkurencji doskonałej oznacza, że:
- przyjmuje ono cenę jako wielkość daną i dla osiągnięcia zakładanego celu może jedynie zmienić wielkość produkcji
- jest podmiotem akceptującym cenę rynkową
- nie ma wpływu na cenę rynkową produktu z tytułu zmiany wielkości produkcji lub rozmiarów zakupu przez siebie.
Popyt i podaż na produkty przedsiębiorstwa
Popyt na produkty przedsiębiorstwa działającego w warunkach konkurencji doskonałej oraz ich podaż przez to przedsiębiorstwo jest wynikiem działania swobodnego kształtowania mechanizmów rynkowych.
W tej sytuacji popyt na produkty przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego jest zależnością miedzy ceną rynkową a ilością produktów wytwarzanych przez to przedsiębiorstwo, które chcą nabyć inne podmioty gospodarcze. Jest to popyt doskonale elastyczny, co oznacza, że w sytuacji, kiedy ceną równowagi jest cena ukształtowana na rynku to pojedyncze przedsiębiorstwo, po tej właśnie cennie sprzedaje swoje produkty. Wielkość więc ceny rynkowej wyznacza wielkość popytu na produkty przedsiębiorstwa. W przypadku zwiększenia ceny swoich produktów przez przedsiębiorstwo powyżej tej ceny, popyt na te produkty spadnie do zera, ale przedsiębiorstwo jednocześnie nie ustali ceny swoich produktów poniżej ceny rynkowej bowiem oznaczałoby to, że rezygnuje ono z zysku maksymalnego.
Podaż przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego jest zależnością między ceną rynkową a liczbą produktów, jaką przedsiębiorstwo jest gotowe zaoferować na rynku. Oznacza to, że każdej cenie rynkowej odpowiada tylko jedna wielkość produkcji oferowanej na rynek przez przedsiębiorstwo. Jeśli cena wytwarzanych produktów spadnie poniżej wielkości kosztu zmiennego przeciętnego, to przedsiębiorstwo przestanie wytwarzać i oferować na rynku swoje produkty. Natomiast przy każdej cenie wyższej od kosztu zmiennego przeciętnego przedsiębiorstwo będzie podejmowało produkcję w wielkości pozwalającej na maksymalizację zysku. Przedsiębiorstwo będzie maksymalizowało zysk do takiej wielkości produkcji, przy której koszt marginalny (KM) jest równy przychodom marginalnym (PM), które są równe cenie rynkowej.
Wobec takich uwarunkowań kształtowania popytu i podaży przedsiębiorstwa na rynku doskonale konkurencyjnym, równowagę rynkową na produkty przedsiębiorstwa będzie wyznaczać cena rynkowa, równoważąca zadowolenia konsumenta- nabywcy wytwarzanych przez przedsiębiorstwo produktów i maksymalizację zysku przedsiębiorstwa przy danym poziomie produkcji.
W warunkach konkurencji doskonałej przedsiębiorstwo jest jednym z licznych podmiotów na rynku. Zwiększenie podaży przez przedsiębiorstwo nie wpływa na poziom ceny. Wykres ceny (C) jest prostą równoległą do osi odciętych. Utarg całkowity (Uc) czyli przychód ze sprzedaży, jest równy iloczynowi ilości sprzedawanych produktów (Q) i ich ceny. Utarg przeciętny (Uc/Q) jest sumą pieniędzy uzyskanych za jednostkę sprzedanego towaru. Ze względu na to, że cena nie ulega zmianie utarg przeciętny jest równy cenie. Również utarg krańcowy czyli przyrost utargu całkowitego związany ze wzrostem sprzedaży o jedną dodatkową jednostkę (∆Uc/∆Q), jest równy cenie, ponieważ przedsiębiorstwo każdą następną jednostkę produkcji sprzedaje po tej samej cenie.
Podejmując decyzje dotyczące rozmiarów produkcji, przedsiębiorstwo kieruje się kryterium maksymalizacji zysku. Najogólniej zysk możemy scharakteryzować jako różnicę między utargiem całkowitym i kosztami całkowitymi (Z = Uc - Kc). Na rynku doskonale konkurencyjnym cena jest wielkością niezależną od producenta. Jest ukształtowana przez rynek i poszczególni producenci nie mają na nią wpływu. Dążące do maksymalizacji zysku przedsiębiorstwo będzie zwiększało rozmiary produkcji dopóty, dopóki utarg krańcowy (a więc w warunkach doskonałej konkurencji także cena, gdyż Uk = Up = C) będzie wyższy od kosztu uzyskania kolejnej jednostki produkcji (czyli kosztu krańcowego). Możemy wiec powiedzieć, że przedsiębiorstwo wolno konkurencyjne maksymalizuje zysk przy rozmiarach produkcji wyznaczonych przez punkt zrównania się kosztu krańcowego utargiem krańcowym, który równy jest cenie.