Pediculus humanus – wesz ludzka

Taksonomia:
Typ – Arthropoda
Podtyp – Mandibulata
Gromada – Insecta
Podgromada – Ectognatha
Rząd – Anoplura
Rodzina - Pediculidae

Żywiciel:
Człowiek

Lokalizacja:
Powierzchnia ciała. Głowa (włosy) - wesz głowowa, szwy ubrań – wesz odzieżowa, łono – wesz
łonowa ;p

Chorobotwórczość:
Wszawica głowy – z ranek od ukłucia wszy sączy się płyn surowiczy, który skleja włosy i prowadzi
do powstania kołtuna lub liszajca – wskutek wtórnego zarażenia bakteriami. Objawy wszawicy:
świąd, pieczenie. Mogą wystąpić objawy alergiczne, gorączka okopowa. Wesz odzieżowa przenosi
na człowieka zarazki duru plamistego. Dur powrotny epidemiczny przenoszony przez wszy,
powodowany przez krętki.

Cykl życiowy:
Wsza składa jaja, zwane gnidami, na ubraniu wzdłuż szwów bielizny (wesz odzieżowa) lub we
włosach na głowie (wesz głowowa), pomagając sobie gonopodami (przydatki płciowe spełniające
rolę pomocniczą podczas kopulacji i przyklejania jaj do włosów i włókien ubrania). Jaja są
przyczepiane w charakterystycznej pozycji wydzieliną gruczołu cementowego, która jest trudno
rozpuszczalna w wodzie. Jajo jest owalne, zaopatrzone w wieczko zbudowane z komórek. W
temperaturze 28-30 stC okres rozwoju zarodka trwa około tygodnia. Samica składa 7-10 jaj
dziennie, a w ciągu życia do 300 sztuk. Wyklute larwy są podobne do osobników dorosłych;
przechodzą 3 linienia. Cały cykl pozazarodkowy trwa w optymalnych warunkach ok. 16 dni.
Optimum temp. wynosi 28-30 stC, przy 32 stC samice nie mogą już składać jaj, a przy 40 stC wszy
przestają się żywić i opuszczają żywiciela. W temp. 5 stC giną po paru dniach ;)

1. Zakażenie wszy per os riketsjami z krwią chorego człowieka
2. Riketsje wnikają do komórek nabłonka żołądka wszy i rozmnażając się zarażają sąsiednie

komórki, część trafia do kału.

3. Rozsiewanie riketsji z kałem wszy.

Inne przykłady:
wesz łonowa
wesz odzieżowa
wesz głowowa
wesz świńska
wesz psia
wesz kocia

1

Przystosowanie do pasożytnictwa:

–

kłująco-ssące narządy gębowe

–

odnóża przednie i środkowe wyspecjalizowane w poruszaniu się wzdłuż włosa

–

odnóża środkowe i tylne wyposażone są w pazurki czepne, dzięki którym wesz może
utrzymać ciężar 2000 razy przewyższający ciężar jej ciała

–

gonopody

–

silnie spłaszczone, pozbawione skrzydeł, okryte skórzastym, chitynowym pancerzem o
ściśle zrośniętych segmentach.

Gatunki

Na świecie znanych jest ok. 500 gatunków, a w Europie Środkowej występuje ok. 25 gatunków
wszy, spośród których najbardziej znane są dwie:

Wesz ludzka (Pediculus humanus) występuje w dwóch formach: wesz odzieżowa (Pediculus
humanus vestimenti) oraz wesz głowowa (Pediculus humanus capitis), różniących się nieznacznie
wielkością i trybem życia. Pierwszy gatunek roznosi B. recurrentis wywołujacy dur powrotny
epidemiczny, a drugi jest roznosicielem riketsji (Rickettsia), wywołujących tyfus plamisty;
powoduje także inne choroby, np. wszawicę.

Wesz łonowa (Phthirius pubis) osiąga długość do 2,5 mm, pasożytuje na skórze owłosionej,
głównie w okolicy łonowej (także w pachwinach, pachach, na nogach, brzuchu, a nawet klatce
piersiowej - jeśli owłosione, ostatnio obserwowane są również na brwiach i rzęsach), charakteryzuje
się silnie rozszerzonym tułowiem i odwłokiem oraz masywnymi narządami czepnymi odnóży.
Porusza się niezwykle szybko, co też powoduje swędzenie.

Do zarażenia może dojść najczęściej przez kontakt płciowy, ale także przez wspólną bieliznę,
ręczniki, pościel, itp.

W przypadku zarażenia najlepiej mechanicznie usunąć jak najwięcej osobników, a potem
potraktować skórę odpowiednim środkiem farmakologicznym (należy uważać na wrażliwe okolice
skóry).

2