Definicja
INSULINOOPORNOŚĆ
Stan upośledzonej odpowiedzi biologicznej
tkanek na insulinÄ™ endogennÄ… lub egzogennÄ…
OD PATOGENEZY
zarówno w zakresie
DO KLINIKI
- metabolizmu węglowodanów, lipidów i białek,
jak też działania mitogennego insuliny -
wpływ na procesy:
Dr hab. n. med.
- różnicowania i wzrostu komórkowego,
Magdalena Olszanecka-Glinianowicz
- syntezÄ™ DNA,
- ekspresję genów.
Rodzaje insulinooporności
" Przedreceptorowa - Nadmiar hormonów działających
przeciwstawnie do insuliny:
- zespół mutowanej insuliny, w którym wykazano
genetycznie uwarunkowaną nieprawidłową a) zespół Cushinga;
budowÄ™ czÄ…steczki insuliny. W zespole tym
b) Akromegalia;
stwierdza się prawidłową reakcję na insulinę
c) Nadczynność tarczycy;
egzogenną, natomiast występuje
d) Guz chromochłonny
insulinooporność w stosunku do endogennej,
zmienionej czÄ…steczki insuliny.
" Receptorowa Metaboliczne skutki niedoboru
- Zaburzenia czynności;
insuliny
- Zmiany w strukturze;
" Postreceptorowa
" wzmożenie lipolizy,
- Zaburzenia procesów sygnalizujących
" nasilenie ketogenezy,
przyłączenie insuliny do receptora
" zahamowanie glikolizy,
insulinowego;
" nadmierna glikogenoliza i glukoneogeneza
- Zaburzenia struktury i funkcji transporterów
glukozy do wnętrza komórki;
- Sytuacje kliniczne prowadzÄ…ce do
zwiększenia lipolizy.
Monogenowe formy
Geny kandydaci  odpowiedzialne
insulinooporności
za rozwój insulinooporności
Poligenowa predyspozycja
Czynniki środowiskowe
do insulinooporności
a insulinooporność
" Wiek
" Płeć
" Niska aktywność fizyczna
" Dieta wysokokaloryczna
" Nadwaga i otyłość
" Stosowanie leków o działaniu diabetogennym
(glikokortykosteroidy, diuretyki tiazydowe, inhibitory
proteazy HIV, doustne leki antykoncepcyjne, diuretyki
pętlowe, blokery kanału wapniowego
" Alkohol
" Palenie tytoniu
" Ciąża
Receptor insulinowy
" Należy do rodziny receptorów
posiadających aktywność kinazy
tyrozynowej.
- Wyróżnia się 3 homologiczne receptory:
- insulinowy
- dla IGF-1
- zwiÄ…zany z receptorem insulinowym IRR
insulina
" Występują 2 izoformy receptora
insulinowego:
- A w OUN oraz tkankach płodowych
- B w wątrobie, mięśniach, tkance
tłuszczowej
" MAPK (białkowa kinaza aktywowana
mitogenami) szlak ten pośredniczy w
przekazywaniu do jądra komórkowego
Fosforylacja
reszt
sygnału mitogennego  procesy
tyrozynowych w
białkach
wzrostu, różnicowania i proliferacji
substratowych
(IRS 1-4, Gab-1, Ufosforylowane
komórek pod wpływem insuliny.
p60dok, Cbl, reszty tyrozynowe
ASP, izoformy w białkach
białka Sbc substratowych
stanowiÄ… tzw.
miejsca
kotwiczÄ…ce dla
białek
Pobudzenie
" PI-3K (3-kinaza fosfatydyloinozytolu) 
wykazujÄ…cych
szlaków
aktywność SH2
sygnalizacji
szlak zaangażowany w metaboliczną
insuliny
zwiÄ…zanych
odpowiedz
na insulinÄ™.
z
PI-3K
i MAPK
Komórkowy tryb działania
Aktywacja szlaku PI-3K
insuliny na metabolizm glukozy
Receptor
insulina
insuliny
Białka
PDK
PKB/
IRS 1-2
1
Akt
p85
P
PI -3K
100
MAPK
GLUT4 kinaza
PKC
Synteza
Synteza
Mitogeneza
glikogenu
białek
Transport
glukozy
WÄ…trobowa synteza glukoza na czczo
Rola wÄ…troby w rozwoju
wynosi 1.8  2.2 mg/min/kg m.c.
insulinooporności
Glukagon
40-50% glukozy wydzielanej przez wÄ…trobÄ™
Insulina
glikogenoliza
powstaje w procesie glikogenolizy
a reszta w procesie glukoneogenezy.
Wychwyt glukozy przez wątrobę zależy od
jej stężenia we krwi i od gradientu stężeń
glukozy przez błonę komórkową
glukoneogeneza
hepatocyta.
Adrenalina
Kortyzol
estryfikacja kw.
tłuszczowych do TG
Insulina
Kwasy
tłuszczowe
chylomikrony
20%
Synteza
glikogenu
Synteza de novo
Aktywacja z acetylo  Co-A
glukokinazy Cykl kwasów
trójkarboksylowych
Fosforylacja Lipoproteiny
INSULINA
TG
głównie VLDL
glukozy
" Wątroba jest głównym narządem " Duże stężenie VLDL wpływa również na
wydalającym z organizmu cholesterol. zwiększenie puli LDL. Komórki śródbłonka
ZasadniczÄ… rolÄ™ odgrywajÄ… tu powstajÄ…ce zatok wÄ…trobowych wydzielajÄ… lipazÄ™
w wątrobie i jelicie HDL, które przejmują wątrobową, która powoduje hydrolizę TG
cholesterol z powierzchni komórek i obecnych w LDL i HDL i powstanie
posiadają zdolność jego estryfikacji. cząsteczek małych, gęstych LDL
Obładowane cholesterolem, jego estrami i mniejszych HDL3.
i TG czÄ…steczki HDL trafiajÄ… do wÄ…troby,
gdzie oddzielony wolny cholesterol zostaje
" Insulina hamuje aktywność lipazy
wydalony z żółcią.
wÄ…trobowej.
" Stężenie WKT na czczo we krwi u ludzi " Zwiększony dowóz WKT do wątroby
wynosi 0.4-1.0 mmol/l i zmniejsza się po i mięśni szkieletowych powoduje
spożyciu węglowodanów. zmniejszenie metabolizmu glukozy w tych
tkankach.
- Obniżenie aktywności dehydrogenzy
pirogronianowej (oksydacja glukozy);
" Brak antylipolitycznego działania insuliny
- Zmniejszenie aktywności fosfofruktokinazy
powoduje wzrost stężenia WKT w osoczu.
(glikoliza);
- Wzrost zawartości glukozo  6  fosforanu
w komórkach
Rola WKT w rozwoju insulinooporności
Insulinooporność w mięśniach
w wÄ…trobie
szkieletowych
" Mięśnie odpowiadają za około 80%
stymulowanego insulinÄ… tkankowego wychwytu
glukozy.
" U ludzi wyróżnia się 3 typy mięśni szkieletowych
w zależności od potencjału oksydacyjnego:
- Typ 1  mięśnie wolno kurczące się, oksydacyjne;
- Typ 2a  mięśnie szybko kurczące się,
oksydacyjne;
- Typ 2b  mięśnie szybko kurczące się,
glikolityczne;
Zwiększona kumulacja
TG w hepatocytach
Metabolizm węglowodanów
" Po dostaniu się do wnętrza miocyta
" Insulina w mięśniach szkieletowych
glukoza jest fosforylowana przez
stymuluje translokacjÄ™ GLUT4 z
heksokinazÄ™ i powstaje glukozo  6 
cytoplazmy do błony komórkowej, co jest
fosforan , który może być użyty do syntezy
kluczowe dla pobudzenia transportu
glukozy lub do glikolizy.
glukozy do wnętrza komórki.
" Glikoliza z kolei prowadzi do powstawania
" Mięśnie o największym potencjale
mleczanów (około 10%) lub do oksydacji
oksydacyjnym charakteryzujÄ…ce siÄ™
pirogronianów w cyklu Krebsa (około
największą wrażliwością na insulinę
90%). Insulina promuje tlenowÄ… przemianÄ™
charakteryzują się również największą
metabolitów glukozy.
zawartością GLUT4.
Metabolizm lipidów
" Insulina pobudza syntezÄ™ glikogenu 
aktywacja białkowej kinazy beta powoduje
fosforylacjÄ™ i inaktywacjÄ™ kinazy-3 syntazy
glikogenu (GSK-3). Fosforylacja syntazy
" WKT pokrywajÄ… ponad 50%
glikogenu powoduje jej inaktywacjÄ™.
zapotrzebowania energetycznego
Mechanizm sygnalizacyjny insuliny
mięśni szkieletowych w czasie
prowadzi w tym przypadku do
spoczynku.
odblokowania aktywności syntazy
glikogenu poprzez zahamowanie GSK-3.
" Ich z
ródłem są WKT krążące
w osoczu oraz TG zmagazynowane
w miocytach.
" Transport WKT do wnętrza miocyta przez
Metabolizm lipidów
sarkolemmÄ™ odbywa siÄ™ m.in. przy udziale
białka FAT (transporter kwasów
" Śródbłonek naczyń jest
nieprzepuszczalny dla TG, WKT muszÄ…
tłuszczowych).
zostać uwolnione jeszcze w świetle
naczynia, uczestniczy w tym procesie
znajdujÄ…ca siÄ™ na powierzchni
śródbłonka LPL.
" Natomiast wewnątrzkomórki przy udziale
FABP (białko wiążące kwasy tłuszczowe).
Najwięcej FABP znajduje się w mięśniu
" Aktywność LPL zwiększają
sercowym, następnie w mięśniach
katecholaminy i ACTH a zmniejsza
o największym potencjale oksydacyjnym.
insulina.
" Kwasy tłuszczowe w miocytach mogą
" Beta  oksydacja kwasów tłuszczowych
zostać wykorzystane jako:
odbywa siÄ™ po ich aktywacji do
tłuszczowych acylo-CoA, które mogą
dyfundować przez błonę zewnętrzną
- substrat energetyczny (proces beta 
mitochondriów.
oksydacji);
" Włókna oksydacyjne wykazują znacznie
- uzupełnienia wewnątrzkomórkowej puli
większą aktywność
lipidów;
wewnątrzmitochondrialnych enzymów
beta  oksydacji w porównaniu do włókien
- syntezy fosfolipidów błonowych.
glikolitycznych.
" KT wbudowane są do lipidów
" Transport przez błonę wewnętrzną jest
mięśniowych lub do fosfolipidów
zależny od palmitylotransferazy
błonowych.
karnitynowej 1.
" TG mięśniowe mogą następnie ulegać
" Silnym inhibitorem tego enzymu jest
hydrolizie, dostarczając substratów
malonylo  CoA,
energetycznych. y
ródło to ma największe
znaczenie w czasie przedłużonego
" Jego zawartość wzrasta pod wpływem
submaksymalnego wysiłku.
hiperglikemii i hiperinsulinemii.
" Hydroliza zachodzi dzięki lipazie
triacyloglicerolowej.
Rola lipidów wewnątrzmięśniowych " WKT działają poprzez pierwotne
w indukowaniu insulinooporności hamowanie transportu/fosforylacji glukozy
w komórkach mięśni, co powoduje
zmniejszenie oksydacji glukozy i syntezy
" Wysunięto hipotezę, że insulinooporność
glikogenu.
jest stanem ektopowej akumulacji lipidów
Jest to efekt hamującego wpływu WKT na
w tkankach innych niż tkanka tłuszczowa
szlak sygnałowy insuliny.
z powodu niewydolności tkanki
tłuszczowej jako  bufora energetycznego
a więc mięśniowa akumulacja lipidów
może być przyczyną insulinooporności.
" TG same w sobie nie sÄ… szkodliwÄ… frakcjÄ…
mięśniowej puli lipidów, ale raczej
markerem gromadzenia siÄ™ innych
związków takich jak:
- diacyloglicerole (DAG)
- ceramidy.
Sfingomielina Palmitylo-
Akumulacja DAG
Seryna
+
CoA
w mięśniach szkieletowych
hydroliza
Synteza de
novo
Ä™! PKC i jego
CERAMID
Aktywacja IKK
izoform
PCK²II i PKC´
PKB/Akt
Translokacja GLUT4
Aktywacja NF-ºB
do błony
komórkowej
Wychwyt
glukozy
Rola tkanki tłuszczowej w Ekspresja niektórych receptorów
w tkance tłuszczowej
patogenezie insulinooporności
JÄ…drowe receptory;
Receptory dla  tradycyjnych 
- rec. glikosterydowy
endokrynnych hormonów ;
- rec. witaminy D
- rec. insulinowy
- rec. hormonów tarczycy
- rec. glukagonowy
- rec. Estrogenowy
- rec. GH
- rec. Androgenowy
- rec. TSH
- rec. Progesteronowy
- rec. Gatrynowy/CCK
-- PPARgð
- rec. GLP-1
- rec. Angiotensyny II t 1 i 2
Receptory cytokinowe:
- rec. leptynowy
Receptory dla katecholamin;
- rec. IL-6
- bð1ð,ð ðbð2ð,ð ðbð3ð
- rec. TNFað
Rec. dla
-ð að1ð,ð ðað2ð
lipoprotein
PPARgð Efekty aktywacji PPARgð
Aktywacja
" Zwiększenie aktywacji:
- białek transportujących i wiążących kwasy
Heterodimer z RXR
tłuszczowe,
wiÄ…zanie
- syntazy kwasów tłuszczowych,
Swoiste sekwencje DNA
- glukokinazy.
Regulacja transkrypcji
" Zwiększenie:
Geny uczestniczÄ…ce
- ekspresji GLUT4;
w metabolizmie lipidów
- sekrecji adiponektyny.
i węglowodanów
" zahamowanie sekrecji:
- TNFalfa;
- rezystyny.
- Czynniki aktywujÄ…ce PPARgama to:
Niektóre kwasy tłuszczowe;
" wpływ na różnicowanie adipocytów i powstawanie
małych adipocytów bardziej wrażliwych na działanie
Prostanoidy;
insuliny.
Thiazolidinodiony
.
- Receptory PPARalfa znajdujÄ…ce siÄ™
głównie w mięśniach szkieletowych
i wątrobie, zwiększają oksydację kwasów
tłuszczowych
Tkanka tłuszczowa największy
" Transport glukozy do adipocytów zachodzi
 gruczoł endokrynny
przy udziale GLUT4.
rezystyna
wisfatyna
leptyna
adiponektyna
apelina RBP-4
waspina TNFað + sR
" Najważniejszą konsekwencją udziału
tkanki tłuszczowej w rozwoju IL-6 + sR
omentyna
insulinooporności jest brak hamowania Czynniki NO
komplementarne
PAI-1
lipolizy i zwiększenie powstawania WKT i
steroidy
glicerolu. angiotensynogen
białko
TGFbð
Agouti
AdipoQ
IGF-1
ASP adipsyna
ApoE
Mediatory insulinooporności  Mediatory insulinooporności  czynnik
martwicy nowotworów að ( TNF - að )
wolne kwasy tłuszczowe ( WKT )
" Obniża autofosforylację kinazy tyrozynowej
" Uwalniane w nadmiarze :
w substracie insulinowym
üðhamujÄ… wykorzystanie glukozy w wÄ…trobie
" Hamuje sygnał insuliny na poziomie kinazy  3
i mięśniach szkieletowych
fosfatydyloinozytolu
üðPobudzajÄ… glukoneogenezÄ™
" Hamuje ekspresjÄ™ genu GLUT  4
" W komórkach bð wysp trzustkowych hamuje
üðObniżajÄ… wÄ…trobowy klirens insuliny co
stymulowanÄ… glukozÄ… sekrecjÄ™ insuliny
doprowadza do hiperinsulinemi
Mediatory insulinooporności -
leptyna
" Zmniejsza wrażliwość hepatocytów na
insulinÄ™ i nasila proces glukoneogenezy
" Hamuje pierwszÄ… fazÄ™ sekrecji insuliny
przez komórki bð, co może wynikać z jej
działania na ATP  zależny kanał
potasowy
Mediatory insulinooporności 
Mediatory insulinooporności  IL 6
rezystyna
" Hamuje stymulowany insulinÄ… wychwyt
glukozy w tkance tłuszczowej i mięśniach
" Reguluje aktywność lipazy lipoproteinowej
szkieletowych
i zwiększa ilość krążących WKT
Nie wyjaśniona rola
Adiponektyna
w rozwoju insulinooporności
" Jej wydzielanie jest zmniejszone u otyłych
" Występująca w otyłości hipoadiponektynemia
" Wisfatyna
sprzyja insulinooporności
" Waspina
" Działania adiponektyny :
" Omentyna
üð Obniża stężenie glukozy w osoczu niezależnie od insuliny
üð Stymuluje zwiÄ™kszony wychwyt WKT przez komórki mięśni
szkieletowych oraz zwiększa spalanie WKT w
mitochondriach tych komórek niezależnie od insuliny
üð Hamuje dziaÅ‚anie TNF - að
üð Hamuje wÄ…trobowÄ… glukoneogenezÄ™
Metody pomiaru
insulinooporności in vivo
1. Stężenie insuliny na czczo;
2. Pośrednie wskaz
niki insulinooporności oparte o
stężenia insuliny i glukozy na czczo;
3. Wskaz
niki wykorzystujące stężenia glukozy i
insuliny podczas OGTT;
4. Dożylny test tolerancji glukozy oraz analiza
 minimal model ;
5. Test tolerancji insuliny;
6. Test supresji insuliny endogennej;
7. Klamra hiperinsulinemiczna normoglikemiczna
  złoty standard .
Pośrednie wskaz
niki insulinooporności oparte
Stężenie insuliny na czczo o stężenia insuliny i glukozy na czczo
" Im wyższy stopień insulinooporności, tym " Homeostasis Model Assessment  Insulin
wyższe stężenie insuliny. Resistance
HOMA-IR = glukoza (mmol/l)x insulina (mðIU/ml)/22,5
" Przestaje być miarodajne w stanach takich
- Quantitative Insulin Sensitivity Check Index
jak upośledzona tolerancja glukozy i
cukrzyca typu 2.
QUICKI = 1/(log[glukoza] + log[insulina])
Ograniczenia:
- pulsacyjne wytwarzanie insuliny,
- regulacja stężenia glukozy przez inne hormony
Dożylny test tolerancji glukozy oraz
Wskaz
niki wykorzystujące stężenia glukozy
analiza  minimal model ;
i insuliny podczas OGTT
" Podaje siÄ™ iv glukozÄ™ w dawce 0,3 kg/kg m.c. w ciÄ…gu
" Wskaz
nik insulinowrażliwości wg Matsuda i
60 s.
DeFronzo = 1000/pierwiastek kwadratowy
(glukoza na czczo x insulina na czczo) x
" W czasie 180 min 22 razy pobiera siÄ™ krew w celu
(średnie stężenie glukozy x średnie stężenie
oznaczeń glukozy i insuliny;
insuliny podczas OGTT)
" W 20 minucie testu podaje się dożylnie tolbutamid,
" Wskaz
nik insulinowraliwości wg Stumvolla i
aby zniwelować zaburzenia wydzielania insuliny.
wsp. = 0,226  0,0032 x BMI  0,0000645 x
insulina w 120 min. OGTT  0,00375 x
" Analizy zależności między stężeniami insuliny
glukoza w 90 min. OGTT
i glukozy dokonuje siÄ™ za pomocÄ… programu
komputerowego.
Test tolerancji insuliny Test supresji insuliny endogennej
" Obserwuje się zmiany stężenia glukozy co 5-10 min " Stały wlew insuliny (0,48 nmol/min  stabilna
przez 40 min po dożylnym podaniu insuliny w dawce hiperinsulinemia rzędu 600 pmol/l w 3 godz testu) i
0,1 j/kg m.c. glukozy (33 mðmol/min/kg m.c.);
" Stężenie glukozy umieszcza się na skali " Wartością badaną są stężenia glukozy uzyskane w
półlogarytmicznej, uzyskując liniowe obniżenie tych okresie stabilnych warunków metabolicznych (120-
stężeń; 180 min testu).
" Stopień nachylenia tej linii (wartość k) odpowiada " Wyższe stężenia glukozy świadczą o mniejszej
procentowemu obniżeniu stężenia glukozy w ciągu wrażliwości na insulinę
minuty i służy do oceny wrażliwości na insulinę  im
" Aby zablokować wyrzut endogennej insuliny
większa wartość k tym większa wrażliwość na
dodatkowo podaje siÄ™ somatostatynÄ™ w dawce 250
insulinÄ™.
mðg/godz.
k = 0,693/t1/2glukozy) x 100%
Klamra hiperinsulinemiczna
normoglikemiczna   złoty standard
" InsulinÄ™ podaje siÄ™ w dawce 40 " Wykorzystuje siÄ™ analizator YSI 2300
mU/m2/min, w ciągu pierwszych 10 min STAT Plus do pomiarów stężeń glukozy.
badania najczęściej stosuje się 2-krotnie
większą dawkę aby wytworzyć stabilną
" Klamra powinna trwać co najmniej 2
hiperinsulinemiÄ™
godziny.
" Od 4 minuty badania rozpoczyna siÄ™ wlew
glukozy, najpierw w dawce 2 mg/kg
m.c./min, a następnie od 10 min, w
zmiennym tempie, regulowanym co 5 min
w zależności od aktualnej glikemii.
Insulinooporność a zespół Oporność na insulinę
metaboliczny
i hiperglikemia w cukrzycy typu 2
Otyłość trzewna
Wzrost stężenia FFA
Insulinooporność
Zaburzenia
Zmiana reaktywności
zapalenie
fibrynolizy
naczyń
NASH
Cukrzyca typu 2 Dyslipidemia
Nadciśnienie
Przyspieszony rozwój miażdżycy
Przyczyny hiperglikemii
Insulinooporność a nadciśnienie tętnicze
w cukrzycy typu 2
Insulinooporność: defekty receptorowe i post-receptorowe Wzrost aktywności
Hiperinsulinemia
SNS
Wzrost produkcji Upośledzony
glukozy wychwyt glukozy
Stabilizacja
Wzrost nerkowej
receptorów dla
Ä™! Glukoza
X
resorpcji Na
Ang II (ATR1)
przez wpływ na
mRNA i
wydłużenie jego
czasu półtrwania
Wzrost objętości
krwi krążącej
NADCIÅšNIENIE
i rzutu serca
Upośledzone wydzielanie insuliny
Inne mechanizmy patogenetyczne
Insulinooporność a funkcja
nadciśnienia tętniczego w insulinooporności
endotelium
" aktywacja układu renina-angiotensyna-
ę! SNS ę! skurcz naczyń
aldosteron ,
" hiperleptynemia,
Ä™! Lipolizy
" zmienionaczynność nerek i struktur
“! obwodowego
“! wytwarzanie “! rozkurcz
przepływu krwi
endot. NO naczyń naczyniowych,
Ä™! FFA
" zmniejszona aktywność ANP.
“! wychwyt glukozy
Insulinooporność
Ä™! glukozy
“! sygnaÅ‚ insuliny
Ä™! insuliny
Keulen L. et al. Journal of Clinical and Basic Cardiology 2001;4: 193-195
Dysfunkcja endotelium
Czynniki ryzyka
Ä™! LDL-C Ä™! RR cukrzyca palenie
Stres oksydacyjny
Dysfunkcja endotelium
“! NO Ä™! lokalnych mediatorów Ä™! tkankowej ACE-AII
PAI-1
VCAM
Endotelina Czynniki Proteoliza
ICAM cytokiny
wzrostu
zakrzepica zapalenie Oderwanie
Skurcz Uszkodzenie
blaszki
Dzau and Gibbons 1997 naczyń remodeling
Zapalenie łącznik między
Hiperglikemia a dysfunkcja śródbłonka
insulinoopornością a miażdżycą
Hierglikemia
" Ä™! FFA
eNOS
" Ä™!TNFað
Wolne rodniki
tlenowe
" Ä™!CRP
NO
" Ä™! utlenowanych LDL
Jon
" ę! wrażliwości na angiotensynę II
nadtlenoazotynowy
(ONOO_)
Ponadto przewlekła hiperglikemia
powoduje
" AktywacjÄ™ PCK i fosfolipazy A2  wzrost produkcji
" Wzrost stężenia IL-1 i TNF-ą oraz
metabolitów kw. arachidynowego;
niektórych chemokin- nasilenie napływu
" Zwiększenie ekspresji czynników wzrostowych
monocytów i limfocytów do ściany naczyń;
(angiotensyna II, endotelina)  remodeling;
" Wzrost stężenia końcowych produktów glikacji 
" Wzrost aktywności metaloproteinaz i
nasilenie stresu oksydacyjnego;
destabilizację blaszki miażdżycowej;
" Stymulacja glikacji i oksydacji LDL;
" Aktywacja PKC
" Wzrost ekspresji NF-ºB;
" Wzrost stężenia molekuł adhezyjnych, nasilenie migracji " Wzrost aktywności PAI-1 i agregacji płytek
i apoptozy komórek mięśni gładkich naczyń i dalsze
krwi.
zmniejszenie dostępności NO;
Związek między insulinoopornością
a NASH