ANALIZA ZUŻYCIA WODY PRZY PRODUKCJI PA
YTEK Z OBWODEM
DRUKOWANYM (PCB)
Produkcja płytek z obwodem drukowanym pochłania stosunkowo duże ilości wody. Jest to związane
przede wszystkim z operacją płukania płytek pomiędzy kolejnymi etapami procesu. Zużycie wody
może wynosić ponad 1,5 m3 na m2 wytworzonej płytki. Zastosowanie metod ograniczających zużycie
wody przez zakłady produkcyjne może przyczynić się do znacznego obniżenia kosztów oraz do
osiągnięcia korzyści dla środowiska. Do obszarów, w których istnieje największy potencjał do
oszczędności należy zmniejszenie ilości cieczy wynoszonej z kąpieli, ograniczenie ilości wody
potrzebnej do płukania, jej recyrkulacja i ponowne wykorzystanie (czyli zamykanie obiegów wody).
Niniejszy dokument zawiera informacje i sugestie, które umożliwiają:
" obniżenie zużycia wody nawet o 50%,
" wzrost zysków w wyniku ograniczenia kosztów zużycia wody i odprowadzania ścieków,
" porównanie zużycia wody w zakładzie z danymi pochodzącymi od innych wytwórców
płytek,
" zastosowanie tanich, a w niektórych przypadkach w ogóle nie wymagających nakładów
pieniężnych, sposobów mających na celu zredukowanie ilości zużytej wody
Opis analizy
Informacje na temat zużycia wody przy produkcji płytek z obwodem drukowanym uzyskano od
producentów z Wielkiej Brytanii w badaniach przeprowadzonych przez Envirowise przy pomocy Printed
Circuit Interconnection Federation (PCIF)1. Anonimowy kwestionariusz, rozesłany do firm w roku 2000,
spotkał się z ogromnym zainteresowaniem. Wielkość produkcji wszystkich respondentów kształtowała
się na poziomie 1180  120000 m2 płytek wytworzonych w ciągu roku.
Niniejszy dokument :
" podsumowuje wyniki badań i pozwala na porównanie własnych osiągnięć z wynikami
konkurentów;
" wyjaśnia jak obliczać jednostkowe zużycie wody
" pomaga oszacować potencjalne oszczędności wynikające z wprowadzenia dobrej praktyki ;
" przedstawia plan działań nakierowany na ograniczenia zużycia wody i uzyskania związanych z
tym korzyści ekonomicznych.
Dlaczego ograniczać zużycie wody?
Zużycie dużej ilości wody przy produkcji płytek z obwodem drukowanym związane jest przede
wszystkim z płukaniem produktu pomiędzy kolejnymi stadiami procesu wytwórczego. Płukanie
stosowane jest w celu oczyszczenia płytek, zatrzymania przebiegających na płytce wynoszonej z
kąpieli reakcji chemicznych i uchronienia przed zanieczyszczeniami kolejnych etapów kąpieli.
Fakty: Brytyjscy wytwórcy płytek z obwodem drukowanym zużywają 12 milionów m3 wody w ciągu
roku, co daje łączny koszt 13 milionów funtów.
Przedsiębiorstwa wodociągowe przewidują, że koszty dostawy wody będą ciągle wzrastały. Również
odprowadzanie ścieków przemysłowych jest coraz droższe, co wynika z konieczności pokrywania
kosztów wyższych standardów oczyszczania. Redukując ilość zużywanej wody, można ograniczyć
objętość odprowadzanych ścieków, a więc obniżyć koszty.
Jak z wynika przeprowadzonych badań, cena zakupu wody w Wielkiej Brytanii kształtuje się na
poziomie od 0,46 do 1,34 GBP2/m3, a cena odprowadzenia ścieków wynosi 0,11  0,89 GPB3 /m3. Jest
1
Printed Circuit Interconnection Federation (PCIF)  Federacja wytwórców płytek z obwodem drukowanym
2
1 funt brytyjski (GBP) to równowartość około 6,2 zł (styczeń 2003), więc cena metra sześciennego wody waha
się w przedziale 2,85-8,30 zł. Jest to cena porównywalna, choć wciąż nieco wyższa niż w Polsce.
3
0,68-5,50 zł/m3
1
to wystarczający powód, by obniżyć zużycie, ponieważ przy produkcji płytek z obwodem drukowanym
zapotrzebowanie na wodę może wynosić ponad 1,5 m3 na m2 wytworzonego produktu.
Wielu producentów płytek może obniżyć zużycie wody o 50 %. Dla małego lub średniego zakładu
może to oznaczać oszczędności rzędu 60 tys. funtów w ciągu roku.
Wskaz
niki zużycia wody
Zużycie wody różni się znacząco w poszczególnych zakładach. Fakt ten dokładnie widać na wykresie 1.
Zakłady o najmniejszej efektywności zużywają relatywnie 20 razy więcej niż najlepszy wytwórca (patrz
rysunek 1). Wyniki badań świadczą o tym, że jednostkowe zużycie wody na powierzchnię wytworzonej
płytki, nie jest jednoznacznie związane z wielkością produkcji (patrz rysunek 2). Mniejsi producenci
płytek zużywają z reguły więcej wody na jednostkę produktu niż wytwórcy o większej produkcji.
Jednak niektóre z mniejszych zakładów wykorzystują wodę tak samo wydajnie jak więksi producenci.
Jednostkowe zużycie wody nie zmienia się znacząco w zależności od liczby warstw płytki poddanych
obróbce (patrz rysunek 3).
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
0,1 0,3 0,5 0,7 0,9 1,1 1,3 1,5 1,7 1,9 2,1 2,3
Zużycie wody ma m2 płytki [m3]
Rysunek 1. Zużycie wody na powierzchnię wyprodukowanej płytki
2,5
2
1,5
1
0,5
0
0 20000 40000 60000 80000 100000 120000
Powierzchnia gotowych płytek [m2/rok]
Rysunek 2. Zużycie wody na wyprodukowanie płytki przy różnej wielkości produkcji
2
Odpowiedzi [%]
Wydajność zużycia wody (m3/m2)
1,4
1,2
1
0,8
0,6
0,4
0,2
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Średnia liczba warst (m2/rok)
Rysunek 3. Jednostkowe zużycie wody w zależności od liczby nakładanych warstw
Fakty: Jednostkowe zużycie wody nie jest zależne od wielkości produkcji.
Czy wiesz ile wody zużywa Twoja firma?
Najlepszym sposobem określenia zużycia wody jest porównanie odczytów wodomierzy np. z okresu
czterech tygodni. Inną metodą, jest analizowanie rachunków za dostarczoną wodę i odprowadzone
ścieki. Wodomierze instalowane są zwykle na przyłączach do zakładów, ale mogą się także znajdować
w punktach odprowadzania ścieków, na poszczególnych urządzeniach i za urządzeniami do
uzdatniania wody.
Zainstalowanie wodomierzy umożliwia:
" dokładny pomiar zużytej wody, przez co można lepiej nią gospodarować;
" przyporządkowanie zużycia wody do poszczególnych procesów;
" wykrywanie przecieków, poprzez możliwość stwierdzenia różnic pomiędzy ilością
zmierzoną na wejściu a odprowadzoną jako ścieki, przy uwzględnieniu strat w czasie
produkcji.
Wodomierze różnego typu oraz ich zastosowanie opisane są w opracowaniu  Wytyczne dobrej praktyki
(GG67) - Efektywne ekonomicznie urządzenia i praktyki oszczędzające wodę 4, dostępnym bezpłatnie
za pośrednictwem Environment and Energy Helpline5 pod bezpłatnym numerem telefonu 0800
585794.
Obliczanie zużycia wody
Ilość wody zużytej podczas wytwarzania płytek z obwodem drukowanym zależy od szeregu
czynników:
" rodzaju produkowanych płytek;
" ilości i rodzaju etapów produkcji;
" sposobów gospodarki wodą i ponownego jej wykorzystania w danym zakładzie.
Aby uwzględnić w obliczeniach różnice w liczbie kąpieli trawiących i płuczących przy produkcji płytek o
różnej liczbie warstw, należy obliczyć średnie zużycie wody w m3 na m2 powierzchni poddanej
obróbce.
Dla płytek wielowarstwowych, powierzchnię płytki poddaną obróbce oblicza się mnożąc pole
powierzchni płytki przez liczbę warstw6. Na przykład czterowarstwowa płytka pokazana na rysunku 4
wytworzona jest przez wytrawienie wewnętrznych warstw (numer 2 i 3) tak, by powstała dwustronna
płytka leżąca pośrodku. Potem następuje dolaminowanie jednostronnych płytek (numer 1 i 4) z góry i
4
ang.  Good Practice Guide (GG67) Cost-effective Water Saving Devices and Practices  .
5
Environment and Energy Helpline- Infolinia środowiskowa   Zielona linia 
4
Dla płytek jednowarstwowych pole powierzchni poddanej obróbce jest równe podwojonej powierzchni płytki.
3
(m3/m2)
Wydajność zużycia wody
z dołu, a następnie wytrawienie ich zewnętrznych powierzchni. Liczba powierzchni poddanych obróbce
wynosi cztery.
wewnętrzne warstwy 2 i 3
powstałe przez wytrawienie
płytki dwustronnej
1
2
3
4
jednostronne płytki złączone warstwą
laminatu z płytką środkową
i wytrawione od strony zewnętrznej (warstwy 1i 4)
Rysunek 4. Wytwarzanie czterowarstwowej płytki z użyciem płytki dwuwarstwowej i dwóch
jednostronnych
Wydajność zużycia wody można obliczyć korzystając z tabeli 1. Pozwoli to na porównanie
jednostkowego zużycia wody z wynikami innych przedsiębiorstw  niezależnie od wielkości zakładu,
liczby warstw w produkowanych płytkach i wielkości produkcji.
Porównując swoje wartości z wynikami innych firm, zamieszczonymi w  Wytycznych dobrej praktyki ,
można stwierdzić, czy zakład może zmniejszyć zużycie wody i obniżyć koszty.
Tabela 1. Obliczanie jednostkowego zużycia wody.
Zużycie wody w ciągu ostatnich 12 miesięcy A m3
Całkowita powierzchnia płytek wyprodukowanych w czasie ostatnich
B m2
12 miesięcy
Średnia liczba warstw w płytce N
Jednostkowe zużycie wody na powierzchnię poddaną obróbce A7/B*N m3/m2
Tabelę 1 warto skopiować i wykorzystać do obliczeń po wdrożeniu działań mających na celu
zmniejszenie zużycia wody. Powyższe obliczenia można zastosować także dla poszczególnych
procesów, co pomoże określić obszary o największym potencjale do obniżenia kosztów.
7
dla jednowarstwowej płytki stosujemy wzór A/2B.
4
Przykładowe obliczenia jednostkowego zużycia wody.
Zakład produkuje 4 000 płytek tygodniowo. Średnia liczba warstw wynosi 4. Wymiary płytki
zaznaczono na rysunku. Czas pracy wynosi 50 tygodni w ciągu roku.
18 cm
24 cm
Zużycie wody w ostatnich 12 miesiącach (A) = 20 000 m3
= 0,24 m * 0,18 m * 4000
Całkowita powierzchnia płytek w m2,
płytek/tydzień * 50 tygodni/rok =
wyprodukowanych w tym samym okresie (B)
8640 m2/rok
Średnia liczba warstw w płytce (N) = 4
Pole powierzchni całkowitej płytek wyprodukowanych w
= 4 * 8 640 m2 = 34 560 m2
ciągu roku (B*N)
= 20 000 m3/34 560 m2 = 0,58
Zużycie wody na powierzchnię wyprodukowanej płytki
m3/m2
Ile można zaoszczędzić zmniejszając zużycie wody?
Przeprowadzone badania ujawniły ogromne różnice w jednostkowym zużyciu wody. Kształtuje się ono
od 0,18 m3/m2 w najlepszych do 1,5 m3/m2 w najgorszych 25 % przypadków. Wynika z tego, że
istnieje możliwość uzyskania znacznych oszczędności poprzez zastosowanie lepszych praktyk i
osiągnięcie poziomu najlepszych z branży.
Tabela 2 umożliwia obliczenie sumy potencjalnych oszczędności dla zakładu opisanego w ramce
powyżej.
Tabela 2. Obliczanie potencjalnych oszczędności w ciągu roku.
Przykładowe obliczenia
Państwa firma
dla powyższej firmy
Jednostkowe zużycie wody (z tabeli 1) A ................. m3/m2 0,58 m3/m2
Najniższe jednostkowe zużycie wody 0,18 m3/m2 0,18 m3/m2
O ile można obniżyć jednostkowe zużycie = A  0,18 =
B 0,40 m3/m2
wody ..............m3/m2
= B/A
Współczynnik poprawy C 0,69
.................
Zeszłoroczne koszty zakupu wody
D ................ 22 000 funtów
i odprowadzenia ścieków
5
= C * D
Potencjalne oszczędności w ciągu roku 15 180 funtów
.................
W zależności od wielkości produkcji i bieżącej wydajności można zaoszczędzić znacznie więcej niż w
podanym przykładzie. Dla mało wydajnego zakładu, w którym jednostkowe zużycie wody jest równe
1,5 m3/m2 a opłaty za wodę wynoszą 350 tys. funtów rocznie, potencjalne oszczędności mogłyby
wynosić 300 tys. funtów rocznie.
Na kolejnych stronach przedstawiono pomysły dotyczące wdrożenia działań mających na celu
osiągnięcie oszczędności.
Jak poprawić wyniki?
Oszczędności można osiągnąć wieloma sposobami. Wiele z nich wymaga niewielkich nakładów.
Niektóre ze sposobów w ogóle nie wymagają żadnych nakładów pieniężnych.
Zakłady, które wprowadziły te działania osiągnęły znaczne oszczędności kosztów i inne korzyści.
Najczęściej prowadzone działania to:
" zredukowanie ilości cieczy wynoszonej z kąpieli wraz z wyrobami, które były w niej
zanurzone;
" ograniczenie ilości wody potrzebnej do płukania;
" recyrkulacja i ponowne wykorzystanie wody.
Zakład o najmniejszym jednostkowym zużyciu wody spośród badanych firm, stosuje płukanie
przeciwprądowe, regulatory przepływu, czasowe regulatory procesu płukania oraz płukanie przy małej
wartości natężenia przepływu i płukanie dwukierunkowe. Zakład ten nie stosuje żadnych wyszukanych
sposobów recyrkulacji wody.
Rezultaty badań pokazują, że firmy, które wykorzystują procesy wymiany jonowej w celu oczyszczania
wody przeznaczonej do płukania, mają niższe jednostkowe zużycie wody. Dwa zakłady o najwyższym
jednostkowym zużyciu wody nie stosują wymienników jonowych. Ujawniły one, że wdrożyły płukanie
przeciwprądowe i inne sposoby oszczędności wody. Najprawdopodobniej w tych wypadkach straty
wody wynikają ze zbyt dużego natężenia przepływu w zbiornikach płuczących, szczególnie podczas
okresów przerw w produkcji.
Fakty: Płukanie przeciwprądowe stosuje 93% ankietowanych.
Poniżej przedstawiono popularne sposoby ograniczania zużycia wody wraz z praktycznymi
wskazówkami i uwagami ułatwiającymi ich wdrożenie w zakładzie.
Techniki ograniczenia ilości cieczy wynoszonej z kąpieli
Wynoszenie z kąpieli roztworów i wynikające z tego zanieczyszczenie wody w płuczkach, to główne
przyczyny wysokiego zużycia wody i ilości wytworzonych ścieków w większości zakładów
produkujących płytki z obwodem drukowanym. Ilość cieczy wynoszonej wraz z płytką z kąpieli zależy
od lepkości roztworu, jego napięcia powierzchniowego i temperatury. W miarę wzrostu temperatury
lepkość i napięcie powierzchniowe spadają, dzięki czemu objętość cieczy wynoszonej wraz z płytką
jest mniejsza.
Zmniejszanie ilości cieczy wynoszonej wraz z płytką wiąże się ze zużyciem mniejszej ilość wody
przeznaczonej do płukania, co obniża koszty związane ze zużyciem wody i odprowadzeniem ścieków.
Istnieje kilka sposobów zredukowania ilości cieczy wynoszonej z kąpieli.
" Uwzględnienie zagadnień wynoszenia i płukania przy doborze składu i stężeń kąpieli. Lepkość
roztworu procesowego wzrasta wraz ze zwiększeniem jego stężenia. W rezultacie przy wysokich
stężeniach większa ilość kąpieli zostaje wyniesiona wraz z produktem, co powoduje większe
6
zapotrzebowanie na wodę w procesie płukania. Rozwiązaniem tego problemu jest odpowiednie
dobranie stężeń roztworów.
" Wydłużenie czasu ociekania. Przy ręcznej obsłudze linii można zamocować nad wanną pręt, na
którym operator zawiesi płytki. Linie automatyczne należy zaprogramować tak, by zwiększyć czas
ociekania płytek nad wannami. Nie można jednak dopuścić do wyschnięcia cieczy znajdującej się
na produkcie, gdyż może to spowodować pasywację i utrudnić proces płukania.
Fakty: Ponad 75 % respondentów ograniczyła ilość cieczy wynoszonej z kąpieli zwiększając czas
ociekania.
" Powolne wyciąganie produktów z kąpieli. Objętość wynoszonej cieczy zależy od prędkości
wyciągania płytek z kąpieli. Im większa prędkość wyciągania, tym więcej cieczy pozostanie
na płytce.
" Potrząsanie płytkami w celu usunięcia zgromadzonej cieczy. Mechaniczne strząsanie
można zastosować w nowych procesach już w fazie projektowania.
" Zawieszenie płytek pod kątem w celu ułatwienia usuwania cieczy z ich powierzchni.
Zmiana ustawienia płytek wyjmowanych z kąpieli redukuje ilość cieczy, która pozostała na
powierzchni. Płytki wynurzane pod kątem ociekają znacznie szybciej niż te, które
wydobywane są w pozycji pionowej.
" Zastosowanie strumieni powietrza do usunięcia cieczy z powierzchni płytek. Strumień
powietrza powinien być skierowany przeciwnie do kierunku wyciągania płytek, dzięki
czemu ciecz jest zdmuchiwana. Należy jednak używać wilgotnego powietrza, by nie
dopuścić do wysychania płytek. Dmuchawy są zazwyczaj zainstalowane na końcu
przenośnika, gdzie lekko sprężone powietrze wykorzystane jest do usunięcia nadmiaru
cieczy na powierzchni poziomo ustawionych płytek.
Rysunek 5 pokazuje procentowe zastosowanie poszczególnych technik w ankietowanych
przedsiębiorstwach.
Uwzględnienie zagadnień wynoszenia i
płukania przy doborze składu i stężeń kąpieli
Wydłużenie czasu ociekania.
Powolne wyciąganie produktów z kąpieli
Potrząsanie płytkami w celu usunięcia
zgromadzonej cieczy
Zawieszenie płytek pod kątem w celu
ułatwienia usuwania cieczy z ich powierzchni
Zastosowanie strumieni powietrza do
usunięcia cieczy z powierzchni płytek
inne
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
odpowiedzi (%)
Rysunek 5. Techniki stosowane w celu redukcji ilości cieczy wyciąganej z kąpieli
7
Techniki ograniczania zużycia wody do płukania
Techniki poprawiające wydajność płukania można podzielić na trzy główne grupy:
" Optymalizację kształtu wanny służącej do płukania;
" Poprawę sterowania zużyciem wody i konfiguracją procesu płukania;
" Zastosowanie innych technik płukania.
Podstawowym zagadnieniem, które trzeba uwzględnić w działaniach mających na celu zredukowanie
ilości wody zużytej do płukania jest wymagana efektywność tego procesu. Zwykłe ograniczenie
wielkości przepływu, bez brania pod uwagę efektywności procesu, może doprowadzić do obniżenia
jakości produktu i zanieczyszczenia kolejnych kąpieli procesowych. Dlatego też bardzo ważne jest
skonsultowanie się z dostawcą środków chemicznych i określenie odpowiedniej efektywności
spłukiwania.
Optymalizacja kształtu wanien płuczących
Głównym celem płukania jest szybkie i skuteczne usunięcie cieczy z płytki, co skraca czas prowadzenia
procesu i minimalizuje stężenie zanieczyszczeń na płytce po zakończeniu płukania.
Przy projektowaniu nowej wanny należy zoptymalizować jej skuteczność przez:
" Dobór najmniejszej wanny, w której mogą być zanurzone części;
" Umieszczenie wlotu i wylotu po przeciwnych stronach, by wydłużyć trasę przepływu wody;
" Zainstalowanie regulatora przepływu lub pompy strumieniowej w celu zapewnienia
równomiernego przepływu;
" Zastosowanie mechanicznego mieszania lub innej metody wzburzania kąpieli.
Poprawa nadzoru zużycia wody służącej do płukania
" Instalacja regulatora przepływu na wlocie do wanny płuczącej, w celu zoptymalizowania
ilości znajdującej się w niej wody. Regulatory przepływu są to urządzenia, w których
element elastyczny wygina się w miarę wzrostu ciśnienia wody, przez co zmniejsza się
średnica wlotu. Dzięki temu można utrzymać relatywnie stały przepływ wody do zbiornika
pomimo różnych poziomów ciśnienia w sieci wodociągowej lub zmieniających się innych
warunków przepływu.
" Pomiar przewodności w celu monitorowania stężeń jonów metali i odpowiedniego
dozowania wody. Przewodność kąpieli rośnie wraz ze wzrostem stężenia odpowiednich
jonów. Kiedy zostaje przekroczony progowy poziom stężenia jonów metali, zawór
cylindryczny otwiera się i wymagana ilość wody jest dodawana do kąpieli płuczącej.
" Instalacja regulatora czasowego w celu nadzoru ilości wody dodawanej do wanny.
Regulatory te otwierają zawór wlotowy na określony czas. Są one uruchamiane ręcznie
albo przez fotokomórkę, która wykrywa obecność płytki w wannie. Urządzenia te są tanią
alternatywą w stosunku do regulatorów opartych na pomiarze przewodności.
Fakty: Regulatory przepływu stosowane są przez 77% ankietowanych, natomiast czasowe regulatory
procesu płukania używa 70% respondentów. Tylko 23% spośród wszystkich przedsiębiorstw
zainstalowało regulatory przewodności.
Zmiana konfiguracji procesu płukania
" Płukanie przeciwprądowe z wykorzystaniem dwóch lub większej liczby wanien
ustawionych szeregowo. Technika ta polega na tym, że czysta woda wpływa do wanny
płuczącej, która jest najbardziej oddalona od wanny, w której odbywa się proces
trawienia. Następnie woda przelewa się do wanny bliższej kąpieli trawiącej. Pierwsza z
płuczek w szeregu zostaje zanieczyszczona związkami z kąpieli trawiącej. Po pewnym
czasie stężenie zanieczyszczeń stabilizuje się na poziomie niższym od stężenia w wannie
trawiącej, a stężenie w drugiej wannie płuczącej stabilizuje się na poziomie niższym niż w
8
pierwszej. Zużycie wody w tym systemie jest niższe niż w przypadku jednej wanny. Im
większa liczba płuczek w szeregu, tym mniejsze zużycie wody do płukania. Technika ta
pozwala na znaczną oszczędność wody.
" Stosowanie zraszaczy wyposażonych w niskoprzepływowe, ukierunkowane dysze. Mogą
być one wykorzystywane zarówno przy płukaniu jednokrotnym jak i wielokrotnym.
Ograniczenie zużycia wody wynikające z zastosowania tej techniki jest bardzo znaczące.
Fakty: Połowa ankietowanych stosuje zraszanie niskoprzepływowe jako sposób oszczędności wody.
" Stosowanie jednej płuczki do kilku etapów obróbki. Metoda ta wykorzystuje techniki
opisane powyżej. Głównym celem jest ograniczenie liczby wanien. Metodę tę stosuje się,
gdy wymagania dotyczące jakości płukania nie są zbyt wysokie.
Rysunek 6 przedstawia wykorzystanie opisanych technik przez badane zakłady.
Płukanie przeciwprądowe
Optymalizacja kształtu wanny służącej do
płukania
Regulatory przepływu
Regulatory czasowe
Niskoprzepływowe zraszacze z
ukierunkowanymi dyszami
Stosowanie jednej płuczki do kilku etapów
obróbki
Regulatory przewodności
Inne techniki
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Odpowiedzi (%)
Rysunek 6. Zastosowanie środków i sposobów redukcji wody używanej do płukania.
Recyrkulacja i ponowne wykorzystanie wody.
Recyrkulacja i ponowne wykorzystanie wody w różnych punktach zakładu (zamykanie obiegów
wodnych) może być realizowane przez zastosowanie poniższych technik:
" Zamykanie obiegów wody przeznaczonej do chłodzenia. Najprostszym sposobem jest
przepompowanie wody używanej do chłodzenia do zbiornika, w którym woda ulega
naturalnemu schłodzeniu. W razie konieczności można zainstalować urządzenie chłodzące,
by obniżyć temperaturę wody wprowadzonej do obiegu.
" Filtrowanie i ponowne wykorzystanie wody pochodzącej z etapu przygotowania
powierzchni. Po usunięciu cząstek stałych przez odfiltrowanie woda może być
wykorzystana ponownie. Filtr poziomy połączony jest zazwyczaj ze zbiornikiem, który jest
naprzemiennie napełniany i opróżniany.
" Wymienniki jonowe. System żywic anionowych i kationowych jest dość efektywnym
ekonomicznie sposobem oczyszczania ścieków w celu ponownego ich wykorzystania jako
wody przeznaczonej do płukania.
9
Fakty: Przedsiębiorstwa oczyszczające wodę przeznaczoną do płukania metodą wymiany jonowej,
ograniczyły jej zużycie o około 70%.
Rysunek 7 przedstawia wykorzystanie opisanych wyżej technik wśród badanych zakładów.
Recyrkulacja wody przeznaczonej do chłodzenia
Filtrowanie i ponowne wykorzystanie wody z
etapu przygotowania powierzchni
Wymienniki jonowe
0 10 20 30 40 50 60 70
Odpowiedzi (%)
Rysunek 7. Recyrkulacja i techniki ponownego wykorzystania wody.
Plan oszczędności wody
Wyznacz osobę odpowiedzialną za zarządzanie programem ograniczania zużycia wody i ilości
odprowadzanych ścieków.
Kontroluj ilości dostarczanej wody i odprowadzanych ścieków. Zainstaluj wodomierze, gdy jest
taka potrzeba.
Wprowadz
pomiar zużycia wody dla poszczególnych procesów i opracuj na tej podstawie mapę dla
całego zakładu.
Wykorzystaj tabele 1 do obliczenia jednostkowego zużycia wody.
Oszacuj potencjalne oszczędności pochodzące z zastosowania najlepszych praktyk. Wykorzystaj
tabelę nr 2.
Przedstaw obliczony potencjał najwyższemu kierownictwu, by uzyskać poparcie dla realizacji
programu oszczędności wody.
Przeanalizuj możliwości ograniczenia zużycia wody przez:
ograniczenie ilości cieczy wynoszonej wraz z płytką do kąpieli płuczących,
ograniczenie ilości wody potrzebnej do płukania,
recyrkulację i ponowne jej wykorzystanie.
Ustal realistyczne cele dla wprowadzenia ulepszeń w całym zakładzie i poszczególnych procesach.
Wprowadz
efektywne ekonomicznie metody oszczędności wody.
Kontynuuj monitorowanie zużycia wody i pozyskane oszczędności.
Analizuj postępy i weryfikuj cele.
Tekst został przetłumaczony za zgodą Envirowise  Practical Environmental Advice for
Business
10