Morfologia przeszczepów do rekonstrukcji
wićzadeĆ krzy�owych kolana
Morphology of the grafts for cruciate
ligaments reconstruction
Bogdan Ciszek
ZakĆad Anatomii PrawidĆowej Centrum Biostruktury
Akademia Medyczna w Warszawie
Department of Anatomy Biostructure
Center Medical University of Warsaw
Streszczenie Summary
W pracy dokonano przegl�du wiedzy o morfologii This review is focused on morphology and biome-
i biomechanicznych wĆaĄciwoĄciach struktur sĆu��- chanical features of the anatomical structures which
cych za materiaĆ do rekonstrukcji wićzadeĆ krzy�o- are used as source of graft for reconstruction of the
wych stawu kolanowego. Uwzglćdniono tak�e cruciate ligaments of the knee. Some remarks on
wnioski wypĆywaj�ce z ostatnich doniesień na temat perspectives of the tissue engineering for tendons
rozwoju bioin�ynierii tkankowej Ącićgien i wićzadeĆ. end ligament reconstruction are also included.
[Acta Clinica 2002 2:8-10] [Acta Clinica 2002 2:8-10]
SĆowa kluczowe: wićzadĆa krzy�owe, staw kola- Key words: cruciate ligaments knee joint autografts
nowy, autoprzeszczepy
W rekonstrukcji wićzadeĆ krzy�owych nia i sterylizacji dochodzi do pogorszenia
stosowano wszczepy z rozmaitych materia- wĆasnoĄci biomechanicznych przeszczepu.
Ćów stanowi�cych protezć wićzadĆa. Jednak Do gĆosu dochodz� tak�e zapalne reakcje
wyniki tych operacji nie byĆy w peĆni zado- odczynowe. Z tego powodu allografty znaj-
walaj�ce. Dlatego metody te zostaĆy zast�- duj� zastosowanie w rekonstrukcjach wie-
pione przede wszystkim poprzez autoprze- lowićzadĆowych lub rewizyjnych.
szczepy pobierane ze struktur takich jak WytrzymaĆoĄ� przeszczepu powinna
wićzadĆo rzepki, Ącićgno mićĄnia póĆĄcićg- by� zbli�ona do wytrzymaĆoĄci wićzadeĆ
nistego lub, smukĆego czy te� Ącićgno krzy�owych. WartoĄ� maksymalnego obci�-
mićĄnia prostego uda. PrawidĆowo przepro- �enia wićzadĆa krzy�owego przedniego
wadzony zabieg pozwala na odtworzenie ró�nie jest podawana w literaturze. U ludzi
wĆasnoĄci mechanicznych stawu kolanowe- mĆodych stwierdzono i� maksymalne ob-
go. W dalszym etapie dzićki przebudowie ci�enie wynosi 1725 ą 269 Na u osobni-
autoprzeszczepy stajć sić on �yw� struktur� ków starszych spadaĆo ono do 734 ą 266N
w której po dĆu�szym okresie czasu docho- (8). Nowsze badania wykazuj� wartoĄ�
dzi nawet do reinerwacji. maksymalnego obci�enia rzćdu
Inn� metod� jest wprowadzenie allo- 2160 ą 137 N (11).
przeszczepu. Jednak ze wzglćdu na ko- Jeden z najczćĄciej obecnie u�ywanych
niecznoĄ� zastosowania procedur utrwala- autoprzeszczepów to pasmo centralne
8 " Wiosna 2002
Morfologia przeszczepów
wićzadĆa rzepki pobrane wraz z fragmenta- polu przekroju co najmniej 11 mm2 i dĆu-
mi kostnych przyczepów (5). Jego maksy- goĄci co najmniej 60 mm. Te dane mo�na
malne obci�enie wynosi 2300 N (9) Poda- okreĄli� badaniem rezonansu magnetyczne-
wane s� tak�e waroĄci ni�sze  1784 ą 580 go (7).
N przy Ąredniej powierzchni przeszczepu Ró�ne kombinacje tych Ącićgien bćd�
45 mm2 (10). miaĆy wĆasnoĄci mechaniczne zale�ne od
Wnikliwy opis wićzadĆa rzepki jako sposobu konstrukcji przeszczepu i pola
�ródĆa przeszczepu dali Basso i wsp. w pra- przekroju. Zastosowanie wstćpnego rozci�-
cy z 2001 r. (1). Przednie pćczki wĆókien gania ma zmniejszy� zwiotczenie prze-
wićzadĆa rozpoczynaj� sić na dalszych szczepu po operacji. Jednak w przypadku
dwóch trzecich powierzchni przedniej przeszczepów z pasma centralnego rzepki
rzepki i s� dĆu�sze ni� pćczki poĆo�one nie stwierdzono poprawy wyników odleg-
bardziej ku tyĆowi które rozpoczynaj� sić Ćych po zastosowaniu tej procedury (4).
na dolnej czćĄci powierzchni przedniej do Swego rodzaju podsumowaniem tych
poziomu szczytu rzepki, ale nie prze- rozwa�ań jest porównanie wytrzymaĆoĄci
1
chodz� na powierzchnić tyln�. W ok. szeregu przeszczepów z wytrzymaĆoĄci�
4
zbadanych przypadków grupa wĆókien roz- wićzadĆa krzy�owego przedniego które
poczynaĆa sić na tylnej powierzchni szczytu przyjćto za 100%. Badania te przeprowa-
rzepki. TworzyĆy one swego rodzaju grze- dzono w Katedrze i Klinice Ortopedii AM
bień na tylnej powierzchni wićzadĆa o sze- w Gdańsku (12). Stwierdzono �e wytrzy-
rokoĄci i gruboĄci od 2 do 5 mm. Grzebień maĆoĄ� poczwórnego przeszczepu ze Ącićg-
ten mo�e wystćpowa� tylko po jednej stro- na mićĄnia póĆĄcićgnistego wynosi 229%,
nie. WićzadĆo rzepki szerokie i cienkie przeszczepu podwójnego 130%, pasma
w czćĄci górnej dzićki zmianie przebiegu centralnego Ącićgna rzepki 114%, pasma
wĆókien staje sić dystalnie w�skie i grube. przyĄrodkowego Ącićgna rzepki 107%, poje-
WĆókna w czćĄci przedniej wićzadĆa prze- dyńczego przeszczepu z m. póĆĄcićgnistego
biegaj� pod k�tem 2 st., a w warstwach tyl- 725, Ącićgna mićĄnia smukĆego 49%, dystal-
nych 4 st. do osi pionowej. nej czćĄci pasma biodrowo-piszczelowego
Szczyt rzepki nie zawsze wyznacza li- 47%, podwójnego Ącićgna mićĄnia pode-
nić Ąrodkow� wićzadĆa. NajczćĄciej jest szwowego 18%, a przeszczepu pojedyńcze-
przemieszczony przyĄrodkowo. Uwzglćd- go z tego Ącićgna 10%.
ni� to nale�y przy pobieraniu pasma cen- W ostatnich latach podjćto próby stwo-
tralnego do przeszczepu. rzenia przeszczepów wićzadeĆ w kulturach
Dogodnym materiaĆem do wykonania tkankowych (6). Po namno�eniu ludzkich
przeszczepu jest Ącićgno mićĄnia póĆ- fibroblastów z wićzadeĆ krzy�owych pobie-
Ącićgnistego. WytrzymaĆoĄ� na zerwanie ranych Ąródoperacyjnie wykonuje sić swego
okreĄlona wartoĄci� obci�enia maksymal- rodzaje odlew z mieszaniny bydlćcego oso-
nego wynosi 12016 ą 50N (3). Natomiast cza pĆodowego, bydlćcego kolagenu i na-
u�ycie poczwórnego przeszczepu ze Ącić- mno�onych komórek. Odlew ten jest przy-
gien mićĄnia smukĆego i póĆĄcićgnistego czepiany do bloczków zdemineralizowanej
podnosi obci�enie maksymalne do war- koĄci. Nastćpnie hodowla prowadzona jest
toĄci 4108 ą 200N (2). w warunkach statycznego rozci�gania lub
Istotne znaczenie maj� wymiary Ącićg- cyklicznego obci�ania. Stwierdzono �e
na mićĄnia póĆĄcićgnistego. zwĆaszcza przy zastosowaniu cyklicznego
Uwa�a sić �e do przeszczepu najlepiej obci�enia dochodzi po 10 dniach do orga-
nadaj� sić Ącićgna o Ąrednicy ponad 7 mm, nizacji kolagenu w sposób przypominaj�cy
Tom 2, Numer 1 " 9
Acta Clinica
ger R., Vacanti J.: Principles of tissue engineering
jego falisty ukĆad w naturalnym wićzadle.
Academic Press San Diego 2000 str. 711  722.
Badanie te stwarzaj� perspektywć wytwa-
7. Hamada M., Shino K., Mitsuoka T., Abe N.
rzania sztucznych ale biologicznie aktyw-
i wsp.: Cross sectional area measurement of the se-
nych przeszczepów wićzadeĆ, mog�cych
mitendinosus tendon for anterior cruciate ligament
by� istotnym uzupeĆnieniem wspóĆczesnych
reconstruction. Arthroscopy 1998 14:696  701.
metod leczniczych. 8. Noyes F.R. Grood E. S: The strengh of the ante-
rior cruciate ligament in humans and rhesus mon-
keys: age related and species related changes. J Bone
Joint Surg 1976 58A:1074.
9. SchatzmannL., Brunner P. Staubli H.U., Effect
PiĄmiennictwo
of cyclic preconditioning on the tensile properties of
humean quadriceps tendons and patellar ligaments
1. Basso O., Johnson D.P., Amis A.A.: The anatomy Knee Surg Sport Traum Arthrosc 1998 6:S56  S61.
of the patellar tendon Knee Surg. Sports Traumatol. 10. Wilson T.W., Zafuta M.P., Zobitz M.: A biome-
Arthrosc 2001 9:2  5. chanical analysis of matched bone-patellar ten-
2. Brown Ch., Steiner M.E., Carson E.W.: The use don-bone annd double looped semotendinosus and
of hamstring tendon for anterior cruciate ligament gracilis tendon grafts Am J Sports Med.
reconstruction: Technique and results Clin Sports 1999 27:202  207.
Med. 1993 12:723  756. 11. Woo S. L-Y, Hollis J.M., Adams D.J.et al.: Ten-
3. Butler D.L.: Anterior cruciate ligament: Its nor- sile properties of the human femur-anterior cruciate
mal respose and replacement J Orthop Res ligamentibia complex: The effects of specimen age
1989 7:910  921. and orientation. Am J Sports Med. 1991
4. Ejerhed L., Kartus J., Kohler K., Sernert 19:217  225.
N. i wsp.: Preconditioning patellar tendon auto- 12. Zarzycki W. Mazurkiewicz S., WiĄniewski P.:
grafts in arthroscopic anterior cruciate ligament re- Badania nad wytrzymaĆoĄci� przeszczepów do re-
construction: a prospective randomized study. Knee konstrukcji wićzadĆa krzy�owego przedniego Chir
Surg. Sports. Traumatol. Arthrosc. 2001 9:6  11. Narz Ruch Ortop. Pol. 1999 64:293  302.
5. Fu F.H., Bennett C.H., Lattermann C., Benja-
min Ma C. Current Trends in anterior cruciate liga-
ment reconstruction. Part 1: Biology and biomecha- Adres do korespondencji/ Address for correspon-
nics of reconstruction Am J Sports Med. 1999 27: dence: Bogdan Ciszek, ZakĆad Anatomii PrawidĆo-
821  830. wej Centrum Biostruktury, Akademia Medyczna
6. Goulet F., Rancourt D., Rejean C., Germain L. w Warszawie, ChaĆubińskiego 5, 02  004 Warsza-
i wsp.: Tendons and ligaments in Lanza R.P., Lan- wa, [e-mail]
10 " Wiosna 2002