Materiały do zajęć:  Statystyka - ćwiczenia
Rekodowanie zmiennej
Zdarza się tak, że, z różnych względów, musimy zmienić wartości liczbowe przypisane poszczególnym kategoriom
zmiennej. Zabieg taki nazywa się rekodowaniem. Rekodowanie jest zazwyczaj wykorzystywane, gdy w skali mamy
item wymagający inwersji, lub gdy chcemy zmniejszyć liczbę kategorii danej zmiennej, ale także w różnych innych
przypadkach wymagających zmiany cyfr przypisanych do wartości zmiennej.
W celu zrekodowania zmiennej należy wybrać z menu  Przekształcenia polecenie  Rekoduj .
Rysunek 2.1.
Następnie trzeba podjąć ważną decyzję, czy rekodujemy naszą zmienną w zmienną o tej samej nazwie (spowoduje to
bezpowrotną utratę poprzednich danych, co nie jest groz
ne przy inwersji, ale przy redukcji kategorii nie daje możliwości
powrotu do większej liczby kategorii), czy tworzymy nową zmienną w której znajdą się rekodowane dane. Jeśli
wybieramy opcję  Na te same zmienne (w tą samą zmienną), otwiera się okno:
Miejsce na listę
Lista wszystkich zmiennych
zmiennych
wybranych do
rekodowania
Strzałka do selekcjonowania
zmiennych
Rysunek 2.2.
Należy teraz wybrać zmienną lub zmienne (muszą mieć te same kategorie i wymagać tego samego sposobu
rekodowania), które chcemy rekodować i za pomocą strzałki przenieść je do okna zawierającego listę zmiennych do
rekodowania. Następnie kliknąć naklawisz  Wartości z
ródłowe i wynikowe . Ukaże się następujące okno:
Miejsce na nowe
Miejsce na
wartości
stare wartości
przypisane
starym
Miejsce na listę
starych i nowych
wartości
zmiennej
Rysunek 2.3.
Materiały do zajęć:  Statystyka - ćwiczenia
Aby zrekodować zmienną należy wpisać jedną z obecnych wartości zmiennej (np. 0 ) w miejscu przeznaczonym dla
starych wartości i odpowiadającą jej nową wartość (np.  2 ) w miejscu na nowe wartości, a następnie wcisnąć przycisk
 Dodaj . W ten sposób kolejno wpisywać wszystkie wartości, które mają być przekodowane. W oknie
 y
ródłowe->Wynikowe utworzy się lista starych wartości wraz z odpowiadającymi im nowymi. Błędnie wpisane pary
kategorii można usunąćużywając klawisza  Usuń lub zmienić używając  Zmień . Wszystkie kategorie nie wpisane na
listę pozostaną niezmienione. Nie ma więc potrzeby wprowadzania, w przypadku inwersji skali o nieparzystej liczbie
kategorii, środkowej kategorii z poleceniem przekształcenia jej w tę samą wartość. Podobnie w kwestii brakujących
danych.
Po zakończeniu wprowadzania starych i nowych danych należy wcisnąć  Dalej a następnie  OK w oknie o tytule
 Rekodowanie na te same zmienne . Rekodowanie zmiennej jest zakończone.
Jeśli zamierzamy zapisać rekodowane wartości zmiennej jako inną zmienną (np. dlatego, że zmienna w
nierekodowanej formie będzie jeszcze potrzebna), wybieramy z menu opcję  Na inne zmienne . Otworzy się wówczas
okno:
Lista
wszystkich
zmiennych
Strzałka do
selekcjonowania
Miejsce na listę
zmiennych
zmiennych wybranych
do rekodowania i
nowych zmiennych
Miejsce na nazwę
nowej zmiennej
Miejsce na
etykietę nowej
zmiennej
Rysunek 2.4.
Wybieramy następnie zmienną, która ma być rekodowana i za pomocą strzałki przenosimy do okna zatytułowanego
 Zmienna z
ródłowa->Zmienna wynikowa . Następnie wpisujemy nazwę nowej zmiennej i (ewentualnie) jej etykietę.
Wciskamy klawisz  Zmień . Jeśli. zamierzamy rekodować więcej zmiennych o tych samych kategoriach możemy
działania te powtórzyć dla innych zmiennych. Gdy lista jest kompletna należy wcisnąć  Wartości z
ródłowe i wynikowe i
dalej postępować identycznie jak przy kodowaniu  Na te same zmienne . Po zakończeniu procesu nowa zmienna
pojawi się na końcu tabeli danych.
Materiały do zajęć:  Statystyka - ćwiczenia
Tworzenie nowych zmiennych poprzez działania na zmiennych istniejących
Poza możliwością rekodowania zmiennych SPSS daje również możliwość wyliczanie nowych zmiennych ze
zmiennych już istniejących. Najprostszym wykorzystaniem tej funkcji jest możliwość liczenia sumy punktów na skali
gdy itemy są wprowadzone do arkusza danych. Wyobraz
my sobie, że przeprowadziliśmy badanie testem
składającym się z 10 pytań. Poszczególne pytania wpisujemy do macierzy danych by poddać je analizie statystycznej.
W tej sytuacji nie musimy już liczyć  na piechotę sumy punktów uzyskanych przez poszczególne osoby badane, SPSS
daje nam możliwość zaoszczędzenia czasu. Aby policzyć zmienną wykorzystując istniejące już zmienne należ w menu
 Przekształcenie wybrać opcję  Oblicz wartości .
Rysunek 2.5.
Pojawi się wówczas następujące okno:
Miejsce na
Miejsce na
 wzór na nową
nazwę nowej
zmienną
zmiennej
Lista
Lista funkcji
wszystkich
zmiennych
Klawiatura
z działaniami
i znakami
matematycznymi
Rysunek 2.6.
W oknie opisanym  Zmienna wynikowa należy wpisać nazwę nowej zmiennej, którą chcemy wyliczyć. Następnie w
oknie opisanym  Wyrażenie numeryczne należy wpisać  wzór na liczoną zmienną. To znaczy, jeżeli zmienna ma być
sumą innych zmiennych w oknie tym powinno być wpisane: [nazwa_zmiennej1]+[nazwa_zmiennej2]+
+[nazwa_zmiennej3]+[nazwa_zmiennej(...)]+[nazwa_zmiennejn]. Do wpisywania nazw zmiennych wygodnie jest
używać listy, ale można je również wpisywać z klawiatury. Znaki matematyczne można wprowadzać z klawiatury
komputera lub za pomocą myszy z klawiatury dostępnej w oknie. Dla bardziej skomplikowanych działań
matematycznych SPSS ma oprogramowane gotowe funkcje, które można wybierać z listy. Po zakończeniu
wprowadzania  wzoru na zmienną należy nacisnąć  OK . Spowoduje to powrót do macierzy danych. Na końcu tabeli
pojawi się nowa zmienna.