ZESPÓA
ZAMKOWO-PARKOWY
Początki historii zamku związane są z osobą Gaspare
Castiglione który w latach 1554-1558 wzniósł drewniano-
kamienny dwór obronny. Pozostałością pierwotnej budowli
jest wie\
a PN-wsch. z charakterystycznymi kamiennymi
przyporami od strony dziedzińca. Zamek na przestrzeni czasu
pozostawał we władaniu wielu wybitnych przedstawicieli
polskich rodów: Komorowscy, Wielopolscy, Braniccy i
Tarnowscy a dziś zamek pozostaje w rękach gminy.
Jednak swój dzisiejszy wygląd zawdzięcza głównie osobie
Sucha Beskidzka
Piotra Komorowskiego, który w latach 1608-1614 rozbudował ówczesny dwór obronny w póz
norenesansową
rezydencją magnacką wzorowaną na zamku królewskim w Krakowie (stąd te\
dość powszechnie stosowana
nazwa  Mały Wawel w odniesieniu do zamku w Suchej). Z tego okresu pochodzi piętrowe skrzydła
zachodnie i południowe, wie\
a zegarowa oraz część parterowa skrzydła północnego. Kolejnej przebudowy
dokonała Anna Konstancja z Lubomirskich Wielopolska na początku XVIII w. Wówczas południowe skrzydło
ozdobiły dwie kolejne wie\
e naro\
ne.
Najpiękniejszym spośród pomieszczeń jest Sala Rycerska, zwana tak\
e Marszałkowską. Kiedyś
odbywały się tu wystawne bale i uczty wydawane przez właścicieli na cześć zje\
d\
ających się gości, dziś to
miejsce w którym odbywają się kameralne
koncerty oraz konferencje. Na
południowej ścianie zwraca uwagę cenny
piaskowcowy kominek
póz
norenesansowy, bogato zdobiony i
zwieńczony kartuszami z herbami
Korczak (Piotra Komorowskiego) oraz
Nowina (\
ony Piotra, Katarzyny z
Przerębskich).
Na uwagę zasługuje równie\
kaplica zamkowa pw. Św. Piotra Apostoła, mieszcząca się wewnątrz wie\
y
zegarowej. Na ścianach kaplicy odsłonięto renesansową polichromię z początku XVII w. przedstawiającą
tajemnice msz św. Wg śywotu Pana Jezusa ozdobione kwaterami pokrytymi ornamentem kandelabrowym i
roślinnym.
W zamku dziś swoją siedzibę mają Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej (czynne od wtorku do
niedzieli), Miejski Ośrodek Kultury, Wy\
sza Szkoła Turystyki i Ekologii oraz hotel i restauracji  Kasper
Susuki .
2
ZESPÓA
KOŚCIELNO-KLASZTORNY
Kolejnym cennym skupiskiem zabytków jest zespół kościelno- klasztorny znajdujący się powy\
ej
rynku. Powstanie suskiej świątyni związana jest z osobą Piotra Komorowskiego, który obok kościoła
ufundował równie\
klasztor. W 1624 r. sprowadziłam kanoników regularnych luterańskich kościoła Bo\
ego
Ciała na Kazimierzu (dzielnicy Krakowa). Najcenniejszy obiekt zespołu to stary kościół pod wezwaniem
Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, wzniesiony w latach 1613-1614. Bryła kościoła utrzymana jest w
stylu póz
nogotyckim, czego przykładem są szkarpy opinające budowlę z zewnątrz, urozmaicają ją jednak
liczne renesansowe elementy architektoniczno-zdobnicze. Świątynia jest budowlą jednonawową, z niewielkim
prezbiterium zamkniętym ścianą prostą i boczną kaplicą Matki Bo\
ej Bolesnej z połowy XVIIw. Wyposa\
enie
wnętrza utrzymane jest w stylu baroku i rokoko. W krypcie pod prezbiterium spoczywa Piotr
Po stronie południowej zamku rozciąga się piękny park, przekształcany na przestrzeni lat kilkakrotnie. Obecny
Komorowskich oraz członkowie jego rodziny.
kształt tzw.  parku angielskiego z malowniczym stawem i mostkami uzyskał w XIX w. W północno-
Kościół połączony jest z sąsiednim budynkiem (dawnym klasztorem, obecnie pełniącym funkcję
zachodniej części parku, u stóp dominującej nad zamkiem góry Jasień wznosi się neogotycki budynek dawnej
plebani) przejściem arkadowym. Warto zwrócić uwagę na przednią ścianę, na której umieszczona jest scena
oran\
erii, wzniesiony z cegły w 2 poł. XIX w. Warto dodać, \
e owoce cytrusowe uprawiane tu przed laty,
ukrzy\
owania oraz herb Piotra Komorowskiego. Ten sam herb jest równie\
zamieszczony na kartuszu, który
sprzedawane były m.in. na Rynku Kleparskim w Krakowie.
zdobi szkarpę opinającą zachodnią ścianę kościoła, tu\
obok arkad. We wnętrzu arkady umieszczony jest
Na skarpie tej\
e góry Jasień w pobli\
u zamku od strony północnej znajduje się wykopana w ziemi i
natomiast posąg Chrystusa upadającego pod krzy\
em z końca XVII w.
obło\
ona kamieniami piwica-lodownia. Tu przez cały rok trzymano bryły lodu i produkty spo\
ywcze na
Z tego samego okresu co kościół klasztor pochodzą trzy zachowane kaplice przykościelne (pierwotnie
potrzeby zamku. Lodownia ma wyjście ozdobione wczesnobarokowym kamiennym nadpro\
em przeniesionym
było ich siedem), które poło\
one są na terenie dawnego cmentarza. Najwy\
sza z kaplic posiada górną
z innego miejsca podczas remontu w zamku. Nadpro\
e dekorują dwie du\
e wykute w kamieniach oraz dwie
drewnianą kondygnację dobudowaną w 1818 r. (pełni obecnie funkcję dzwonnicy). W kondygnacji dolnej
małe krą\
ki na siebie nakładane oraz krople koliste i wypukłe tarcze.
mieści się krypta grobowa, miejsce pochówku właścicieli dóbr suskich- Wielopolskich i Branickich.
Na zachodnim skraju parku zamkowego znajduje się nakryty gontowym dachem siodłowym parterowy
W latach 1897-1908 wzniesiono nowy kościół, którego strzelista 54 m wie\
a jest dziś dominująca
budynek tzw.  Domek Ogrodnika ; powstały wskutek połączenia dwóch odrębnych zabudowań pochodzących
punktem w panoramie Suchej. Świątynia została ufundowana przez Annę Branicki i jej syna Władysława
z XVIII/XIX w. Dziś mieści się tam Izba Regionalna Towarzystwa Miłośników Ziemi Suskiej, w której
Michała przy udziale suskich kolejarzy oraz mieszkańców miasteczka. Nowy kościół podobnie jak stary nie
znajduje się interesująca ekspozycja etnograficzna poświęcona \
yciu codziennemu i kulturze materialnej Górali
wykazuje jednego konkretnego stylu, posiada elementy neogotyckie jak i neoromańskie. Jest budowlą ceglaną,
Babiogórskich i śywieckich.
wzniesioną na palnie krzy\
a, jednonawową z transeptem i wieloboczną absydą, zamykającą obejście
prezbiterium. Powy\
ej portalu głównego, na fasadzie, znajduje się potę\
na 4 metrowa figura Chrystusa na
krzy\
u, poni\
ej której umieszczono naturalnej wielkości kamienne posągi Matki Bo\
ej, św. Jan Ewangelistę,
św. Annę i św. Józefa. Wnętrze kościoła pokrywa polichromia Mariana Konarskiego i Tadeusza Kurka z 1975r.
Ołtarz główny został zaprojektowany przez Zygmunta Mendla w 1912 r. w póz
niejszym okresie
zmodernizowany i zmniejszony. W kościele warto zwrócić uwagę na tabernakulum (pochodzący ze starego
kościoła) oraz posągi świętych: św. Stanisława biskupa, Jana Kantego, Stanisława Kostki i Kazimierza
Jagiellończyka- na ścianach. Przed kościołem znajdują się: krzy\
misyjny z 1979 roku oraz symboliczna mogiła
konfederatów barskich, poległych na terenie Suchej podczas potyczki z Moskalami w 1771 roku.
3 4
Dziś karczma otwarta jest dla podró\
nych, kiedyś przesiadywali tutaj najwięksi kupcy przybywający na suskie
targi. Wieść niesie \
e bywali tu równie\
zbójnicy, którzy pokrzepiwszy się jadałem i napitkiem dokonywali
podziału łupów. Do karczmy zawitał te\
kiedyś Mefistofeles i zastawiał sidła na Twardowskiego o czym pisał
Mickiewicz w swojej balladzie.
Kaplica konfederatów barskich na górze Jasień
Jest to niewielka budowla kamienna, łącząca cechy budowli
renesansowej z elementami gotyckimi i klasycystycznymi. Wzniesiona
została prawdopodobnie w 1773 roku dla upamiętnienia walk, jakie w
1771 roku stoczyły z sobą Oddziały Konfederatów Barskich z
Nowy kościół pw. NMP
Stary kościół
rosyjskimi wojskami, którymi dowodził gen. Suworow. Podczas tych
zmagań, jak mówi tradycja śmierć poniosło ok. dwustu Rycerzy Maryi.
W głównej ołtarzowej części kaplicy znajduje się obraz Matki Boskiej
Częstochowskiej, patronki konfederatów. Kaplica ma ogromne
znaczenie dla miejscowej ludności, pełni bowiem rolę symbolu. Podczas
świąt patriotycznych odbywają się tam uroczyste Msze święte w intencji
ojczyzny.
INNE
Niewątpliwie zespół pałacowo-parkowy oraz kościelno-klasztorny oraz karczma Rzym to najcenniejsze zabytki
Kaplica Anny z Hołyńskich Aleksandrowej Branickiej. Suchej, lecz nie jedyne. Kilka ciekawych budynków mieści się wzdłu\
głównej osi komunikacyjne miasta, jaką
tworzą ulice: Piłsudskiego, Mickiewicza oraz Role. Warto wymienić m.in. ceglany gmach dawnego magistratu
przy ul. Piłsudskiego 23 (obecnie siedziba biblioteki) i podobny do niego gmach Sądu Powiatowego oraz
KARCZMA  RZYM
zabudowę Rynku pochodzącą z XIX/XX w. Idąc dalej ul. Mickiewicza w kierunku zachodnim koniecznie
Karczma Rzym jest najbardziej charakterystycznym
trzeba zwrócić uwagę na trzy ciekawe drewniane budynki wzniesione w charakterystycznym  szwajcarskim
elementem suskiego rynku. Została wzniesiona w połowie
stylu. Wybudowane dla urzędników dóbr suskich. Są to parterowe budowle z wysokimi dachami
XVIII w. za przyzwoleniem Wielopolskich  kiedy to Sucha
dwuspadowymi i ciekawą ornamentyką, wypełniającą werandy, szczyty i obramienia okienne. Po drugiej
zdobyła prawo do organizowania jarmarków. Karczma ta jest
stronie ulicy mo\
emy oglądać nowoczesne zabudowania, zaprojektowane przez Marka Kołodziejczyka
cennym zabytkiem architektury drewnianej. Zrębowa, pokryta
pełniące rolę pasa\
u handlowego.
potę\
nym czterospadowym gontowym dachem, od strony
Ciekawy równie\
jest budynek dworca kolejowego, wzniesiony w stylu charakterystycznym dla rozwiązań
frontowej ozdobiona arkadowymi podcieniami, wspartymi na
stosowanych przez projektantów budynków stacji kolejowych przy linii transwersalnej w latach 80-tych Xix.
profilowanych słupach, zamkniętych od dołu balustradą.
Wejście do karczmy zdobi koń metalowy (podstawowy
element herbu miasta a tak\
e herbu Wielopolskich). Wejście
prowadzi do centralnie usytuowanej sieni, skąd mo\
na przejść dalej, do jednej z dwóch sal: restauracyjnej oraz
kawiarnianej. W salach zachowały się stare belkowane stropy, jednak sam obecny układ pomieszczeń jest
wynikiem gruntownej renowacji, prowadzonej w latach 60-tych XX wieku. Karczma  Rzym jest jednym z
punktów Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce.
5 6