GRAMATYKA JĘZYKA NIEMIECKIEGO Stanisław Kraszyń

background image

1

Stanisław Karszyń

GRAMATYKA JĘZYKA NIEMIECKIEGO

Przemyśl 2005

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

2

Spis treści

Czasowniki.................................................................................................................................................................. ....................................................4

Odmiana czasowników ......................................................................................................................4
Tabela czasowników nieregularnych .................................................................................................6
Czasowniki rozdzielnie złożone ........................................................................................................8
Czasowniki nierozdzielnie złożone .................................................................................................10
Czasowniki zwrotne .........................................................................................................................11
Czas przeszły "Imperfekt" ...............................................................................................................12
Tryb rozkazujący .............................................................................................................................13
Czasowniki posiłkowe .....................................................................................................................15
Czas przeszły Perfekt .......................................................................................................................16
Czas zaprzeszły Plusquamperfekt ...................................................................................................17
Bezokolicznik ..................................................................................................................................18
Czas przyszły Futur II .....................................................................................................................19
Czas przyszły Futur I .......................................................................................................................20
Rekcja czasowników........................................................................................................................21
Konjunktiv II - Imperfekt ................................................................................................................28
Konjunktiv II Plusquamperfekt .......................................................................................................29
Strona bierna.....................................................................................................................................30
Czasowniki modalne ........................................................................................................................31

IMIESŁOWY............................................................................................................................................. ....................................................................33

Imiesłów czynny ..............................................................................................................................33
Imiesłów bierny ...............................................................................................................................34
Przydawka rozwinięta ......................................................................................................................35

Liczebniki................................................................................................................................................................... ...................................................36

Liczebniki główne ...........................................................................................................................36
Liczebniki porządkowe ....................................................................................................................37

Przyimki................................................................................................................................................................ ........................................................39

Przyimki z biernikiem .....................................................................................................................39
Przyimki z celownikiem ..................................................................................................................40
Przyimki z biernikiem i celownikiem...............................................................................................41
Przyimki z dopełniaczem .................................................................................................................42

Przymiotniki................................................................................................................................................................ ..................................................43

Odmiana przymiotnika po rodzajniku określonym ..........................................................................43
Odmiana przymiotnika po rodzajniku nieokreślonym .....................................................................44
Odmiana przymiotnika bez rodzajnika ............................................................................................45
Stopniowanie przymiotników ..........................................................................................................46
Rekcja przymiotników .....................................................................................................................47

Przysłówek........................................................................................................................................................ ............................................................49

Stopniowanie przysłówków. ............................................................................................................49
Przysłówki zaimkowe.......................................................................................................................50

Rodzajniki....................................................................................................................................................... ..............................................................51

Ogólnie o rodzajnikach ....................................................................................................................51
Odmiana rodzajnika określonego ....................................................................................................52
Odmiana rodzajnika nieokreślonego ...............................................................................................53
Użycie rodzajników .........................................................................................................................54

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

3

Rzeczowniki........................................................................................................................................................................... ........................................55

Deklinacja mocna.............................................................................................................................55
Deklinacja słaba ...............................................................................................................................56
Deklinacja mieszana ........................................................................................................................57
Nazwy samochodów ........................................................................................................................58
Odmiana imion własnych ................................................................................................................59
Liczba mnoga rzeczowników ..........................................................................................................60

Zaimki.............................................................................................................................................................. .............................................................61

Zaimki osobowe ..............................................................................................................................61
Zaimek nieosobowy .........................................................................................................................62
Zaimek dzierżawczy ........................................................................................................................63
Zaimki wskazujące ..........................................................................................................................64
Zaimki nieokreślone ........................................................................................................................65

Zdania.................................................................................................................................................................. .........................................................66

Zdanie oznajmujące

............................................................................................................................................................................ ..........................................................66

Zdania przeczące .............................................................................................................................67
Zdania złożone współrzędnie ...........................................................................................................68
Zdania pytające ................................................................................................................................69
Zdania czasowe ................................................................................................................................70
Zdania warunkowe ...........................................................................................................................71
Zdania skutkowe ..............................................................................................................................72
Zdania okolicznikowe przyczyny ....................................................................................................73
Zdania przyzwalające ......................................................................................................................74
Zdania okolicznikowe celu ..............................................................................................................75
Zdania okolicznikowe sposobu ........................................................................................................76
Zdania przydawkowe (względne) ....................................................................................................77

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

4

Czasowniki

Odmiana czasowników

Każdy czasownik składa się z tematu i końcówki (

-en, -ern

lub

-eln

)

Ze względu na sposób odmiany można podzielić czasowniki niemieckie na mocne i słabe.
Te ostatnie stanowią większość. Czasowniki według odmiany słabej odmieniamy dodając do
tematu następujące końcówki:

Odmiana słaba

ich wohn

e

wir wohn

en

du wohn

st

ihr wohn

t

er,sie,es wohn

t

sie, Sie wohn

en

Dodatkowe -e-

Jeżeli temat czasownika kończy się na

-d, -t

to przed końcówką w 2 i 3 os. lp. i 2 os. l.mn.

dodajemy dodatkowe "

-e-

".

ich arbeit

e

wir arbeit

en

du arbeite

st

ihr arbeite

t

er,sie,es arbeite

t

sie, Sie arbeit

en

Podobna zasada dotyczy czasowników, których temat kończy się na

-m, -n

i poprzedzającą

je literą jest inna spółgłoska (z wyjątkiem

-r-. -l-

)

ich atmt

e

wir atm

en

du atme

st

ihr atme

t

er,sie,es atme

t

sie, Sie atm

en

Bez końcówki w os.lp.

Jeśli temat kończy się na

-s, -x, -ß, -tz, -z

to wówczas w drugiej osobie liczby pojedynczej

dodajemy jedynie końcówkę -t:

ich tanz

e

wir tanz

en

du tanz

t

ihr tanz

t

er,sie,es tanz

t

sie, Sie tanz

en

Odrzucenie -e- z tematu

Jeśli temat czasownika kończy się na

-eln

to w 1 os. lp. odrzuca się

-e-

z tematu. W liczbie

mnogiej zamiast

-en

dodaje się tylko

-n

. Podobnie odmianiają się czasowniki zakończone na

-ern

. W przypadku jednak tych czasowników w 1 os. lp. odrzucenie samogłoski

-e-

w temacie nie jest obowiązkowe.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

5

ich klingl

e

wir klingel

n

du klingel

st

ihr klingel

t

er,sie,es klingel

t

sie, Sie klingel

n

ODMIANA MOCNA

Odmiany czasowników mocnych najlepiej nauczyć się na pamięć. W wielu przypadkach
poza dodaniem końcówki, czasownik zmienia również samogłoskę rdzenną, np.: helfen,
zmienia samogłoskę

e

na

i

w 2 i 3 os. l.p.

ich helf

e

wir helf

en

du h

i

lf

st

ihr helf

t

er,sie,es h

i

lf

t

sie, Sie helf

en

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

6

Tabela czasowników nieregularnych

Bezokolicznik Znaczenie

Czas

teraź.
3 os

Forma

Imperfekt
3 os.

Imiesłów Partizip

II

Czasownik

posiłkowy

befehlen

rozkazać

befiehlt

befahl

befohlen

haben

backen

piec

bäckt

buk / backte gebacken

haben

beginnen

zaczynać

beginnt

begann

begonnen

haben

beißen

gryźć

beißt

biss

gebissen

haben

bewegen

nakłaniać

bewegt

bewog

bewogen

haben

biegen

giąć

biegt

bog

gebogen

haben

bieten

oferować

bietet

bot

geboten

haben

binden

wiązać

bindet

band

gebunden

haben

bitten

prosić

bittet

bat

gebeten

haben

blasen

dmuchać

bläst

blies

geblasen

haben

bleiben

zostać

bleibt

blieb

geblieben

sein

braten

piec / smażyć brät

briet

gebraten

haben

brechen

łamać

bricht

brach

gebrochen

haben

brennen

palić się

brennt

brannte

gebrannt

haben

bringen

przynosić

bringt

brachte

gebracht

haben

denken

myśleć

denkt

dachte

gedacht

haben

dürfen

móc

darf

durfte

gedurft

haben

empfangen

przyjąć

empfängt

empfing

empfangen

haben

empfehlen

polecić

empfiehlt

empfahl

empfohlen

haben

erschrecken

przestraszyć
się

erschrickt

erschrak

erschrocken

sein

essen

jeść

isst

gegessen

haben

fahren

jechać

fährt

fuhr

gefahren

sein

fallen

upadać

fällt

fiel

gefallen

sein

fangen

chwytać

fängt

fing

gefangen

haben

finden

znajdować

findet

fand

gefunden

haben

fliegen

latać

fliegt

flog

geflogen

sein

fliehen

uciekać

flieht

floh

geflohen

sein

fließen

płynąć

fließt

floss

geflossen

sein

fressen

pożerać

frisst

fraß

gefressen

haben

frieren

marznąć

friert

fror

gefroren

haben

geben

dawać

gibt

gab

gegeben

haben

gehen

iść

geht

ging

gegangen

sein

gewinnen

wygrać

gewinnt

gewann

gewonnen

haben

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

7

gießen

lać

gießt

goss

gegossen

haben

gleiten

sunąć,
ślizgać się

gleitet

glitt

geglitten

sein

graben

kopać

gräbt

grub

gegraben

haben

greifen

chwytać

greift

griff

gegriffen

haben

haben

mieć

hat

hatte

gehabt

haben

halten

trzymać

hält

hielt

gehalten

haben

hängen

wisieć

hängt

hing

gehangen

haben

heben

podnieść

hebt

hob

gehoben

haben

heißen

nazywać się heißt

hieß

geheißen

haben

helfen

pomagać

hilft

half

geholfen

haben

kennen

znać

kennt

kannte

gekannt

haben

klingen

brzmieć

klingt

klang

geklungen

haben

kommen

przychodzić kommt

kam

gekommen

sein

können

móc

kann

konnte

gekonnt

haben

laden

ładować

lädt

lud

geladen

haben

lassen

zostawić

lässt

ließ

gelassen

haben

laufen

biec

läuft

lief

gelaufen

sein

leiden

cierpieć

leidet

litt

gelitten

haben

leihen

pożyczać

leiht

lieh

geliehen

haben

lesen

czytać

liest

las

gelesen

haben

liegen

leżeć

liegt

lag

gelegen

haben

lügen

kłamać

lügt

log

gelogen

haben

messen

mierzyć

misst

maß

gemessen

haben

mögen

lubić

mag

mochte

gemocht

haben

müssen

musieć

muss

musste

gemusst

haben

nehmen

brać

nimmt

nahm

genommen

haben

nennen

nazywać

nennt

nannte

genannt

haben

raten

radzić

rät

riet

geraten

haben

reißen

rwać

reißt

riss

gerissen

haben

reiten

jeździć konno reitet

ritt

geritten

sein

rennen

pędzić

rennt

rannte

gerannt

sein

riechen

wąchać

riecht

roch

gerochen

haben

rufen

wołać

ruft

rief

gerufen

haben

schaffen

stworzyć

schafft

schuf

geschaffen

haben

scheiden

dzielić

scheidet

schied

geschieden

haben

scheinen

świecić

scheint

schien

geschienen

haben

schieben

przesuwać

schiebt

schob

geschoben

haben

schießen

strzelać

schießt

schoss

geschossen

haben

schlafen

spać

schläft

schlief

geschlafen

haben

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

8

schlagen

bić

schlägt

schlug

geschlagen

haben

schließen

zamykać

schließt

schloss

geschlossen

haben

schmelzen

topnieć

schmilzt

schmolz

geschmolzen

sein

schneiden

ciąć

schneidet

schnitt

geschnitten

haben

schreiben

pisać

schreibt

schrieb

geschrieben

haben

schreien

krzyczeć

schreit

schrie

geschrien

haben

schweigen

milczeć

schweigt

schwieg

geschwiegen

haben

schwimmen

pływać

schwimmt

schwamm

geschwommen

sein

sehen

widzieć

sieht

sah

gesehen

haben

sein

być

ist

war

gewesen

sein

senden

wysyłać

sendet

sandte

gesandt

haben

singen

śpiewać

singt

sang

gesungen

haben

sitzen

siedzieć

sitzt

saß

gesessen

haben

sprechen

mówić

spricht

sprach

gesprochen

haben

springen

skakać

springt

sprang

gesprungen

sein

stechen

kłuć

sticht

stach

gestochen

haben

stecken

tkwić

steckt

stak

gesteckt

haben

stehen

stać

steht

stand

gestanden

haben

stehlen

kraść

stiehlt

stahl

gestohlen

haben

steigen

wznosić się steigt

stieg

gestiegen

sein

sterben

umierać

stirbt

starb

gestorben

sein

stinken

śmierdzieć

stinkt

stank

gestunken

haben

streichen

skreślać

streicht

strich

gestrichen

haben

streiten

kłócić się

streitet

stritt

gestritten

haben

tragen

nieść

trägt

trug

getragen

haben

treffen

spotykać

trifft

traf

getroffen

haben

treiben

pędzić

treibt

trieb

getrieben

haben

trinken

pić

trinkt

trank

getrunken

haben

tun

czynić

tut

tat

getan

haben

verderben

psuć

verdirbt

verdarb

verdorben

haben

vergessen

zapominać

vergisst

vergaß

vergessen

haben

verlieren

tracić

verliert

verlor

verloren

haben

wachsen

rosnąć

wächst

wuchs

gewachsen

sein

waschen

prać / myć

wäscht

wusch

gewaschen

haben

werden

stawać się

wird

wurde

geworden

sein

werfen

rzucać

wirft

warf

geworfen

haben

wiegen

ważyć

wiegt

wog

gewogen

haben

wissen

wiedzieć

weiß

wusste

gewusst

haben

wollen

chcieć

will

wollte

gewollt

haben

ziehen

ciągnąć

zieht

zog

gezogen

haben

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

9

Czasowniki rozdzielnie złożone

Czasowniki rozdzielnie złożone to takie czasowniki, które składają się z przedrostków i
czasowników głównych. Przedrostki są akcentowane i często posiadają samodzielne
znaczenie. Do najczęściej spotykanych przedrostków należą:

ab- an- auf-, aus-, bei-, ein-,

fest- hin-, her-, los-, mit-, vor- weg-, zu-, zurück- zusammen.

W zdaniach głównych (w czasie terażniejszym, przeszłym Imperfekt lub w trybie
rozkazującym) przedrostek oddziela się od czasownika i stoi na końcu zdania:
np.: Die Schüler machen ihre Hefte zu.

W imiesłowie czasu przeszłego Partizip II przedrostek "

ge

" stoi pomiędzy tematem

czasownika, a rozdzielającym się przedrostkiem, np.:
aufmachen -> aufgemacht

W zdaniach pobocznych nie rozdziela się przedrostków:
np.: Er hat gesagt, dass der Bus erst in 20 Minuten abfährt.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

10

Czasowniki nierozdzielnie złożone

Pewna grupa czasowników nie rozdziela się według takich zasad jak typowe czasowniki
rozdzielnie złożone.
Do czasowników nierozdzielnie złożonych zaliczamy takie, które mają następujące
przedrostki:

be-

bekommen

ge-

gefallen

emp-

empfehlen

ent-

entstehen

miss-

missbrauchen

er-

erklären

ver-

vergessen

zer-

zerstören

Przykłady użycia:
Die Oma erzählt schöne Geschichten.
Die Bomben haben die Stadt zerstört.
Ich vergesse immer, die Hausaufgaben zu machen.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

11

Czasowniki zwrotne

Czasownikom zwrotnym towarzyszy zaimek zwrotny "

sich

" -"się", który w odróżnieniu od

języka polskiego jest odmieniany.

ich freue

mich

wir freuen

uns

du freust

dich

ihr freut

euch

er,sie,es freut

sich

sie, Sie freuen

sich

W powyższym przykładzie zaimek zwrotny "

sich

" przetłumaczymy jako "się", jeśli jednak

tłumaczymy go na język polski jako "sobie" i występuje w zdaniu dodatkowo rzeczownik (lub
zaimek osobowy) w bierniku, to zaimek zwrotny "

sich

" odmieniamy następująco:

ich wasche

mir

die Hände

wir waschen

uns

die Hände

du wäschst

dir

die Hände

ihr wascht

euch

die Hände

er,sie,es wäscht

sich

die

Hände

sie, Sie waschen

sich

die

Hände

Należy również pamiętać, że czasami zaimek zwrotny występuje jedynie w słowie polskim, a
w niemieckim odpowiedniku go nie ma lub odwrotnie:
np.: sich erholen -odpoczywać
sich setzen - siadać

spielen - bawić się
lernen - uczyć się

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

12

Czas przeszły "Imperfekt"

Imperfekt używany jest w opowiadaniach, relacjach, opisach, dłuższych ciągłych
wypowiedziach, często w języku pisanym.Czasowniki słabe tworzą Präteritum przez dodanie
do tematu końcówki

-te

.

np.: lernen - lernt

-te.

kaufen - kauf

-te.

Jeżeli temat kończy się na

-t, -d

lub grupę spółgłoskową zakończoną głoskami

-m, -n

, to przed końcówką

-te.

dodaje się

-e

.

np.:
arbeiten - arbeit

e

te

bilden - bild

e

te

öffnen - öffn

e

te

l.p.

l.mn.

ich lern

te

wir lern

ten

du lern

test

ihr lern

tet

er, sie, es lern

te

sie, Sie lern

ten

Czasowniki mocne charakteryzują się tym, że swoje formy podstawowe tworzą w sposób
nieregularny. Tak jest też w przypadku czasu Imperfekt. Należy więc nauczyć się form
podstawowych na pamięć. Listę najważniejszych czasowników mocnych wraz z ich formami
podstawowymi znajdziesz powyżej.
Formy Imperfekt czasowników mocnych również podlegają odmianie. Podobnie, jak w
przypadku czasowników słabych 1 i 3 osoba 1. poj. jest taka sama.

l.p.

l.mn.

ich schrieb

--

wir schrieb

en

du schrieb

st

ihr schrieb

t

er, sie, es schrieb

--

sie, Sie schrieb

en

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

13

Tryb rozkazujący

Formy trybu rozkazującego w języku niemieckim tworzymy:
- dla 2 osoby liczby pojedynczej: Ucz się niemieckiego - Lern(e) Deutsch!
- dla 2 osoby liczby mnogiej: Uczcie się niemieckiego! - Lernt Deutsch!
- jako formę grzecznościową: Niech się Pan(Pani,Państwo) uczy niemieckiego - Lernen Sie
Deutsch
- dla 1 osoby liczby mnogiej: Uczmy się niemieckiego - Lernen wir Deutsch!

Tryb rozkazujący dla 2 os. l.p.

Tworzymy przez odrzucenie końcówki odmiany 2 os. l. p. i pominięcie zaimka osobowego:
du sagst -> Sag! (przykład czasownika słabego)
du sprichst -> Sprich! (przykład czasownika mocnego)

Należy zapamiętać, że czasowniki mocne nie mają przegłosu w trybie rozkazującym.
Dlatego mówimy:
du fährst -> Fahr!
du schläfst -> Schlaf!

Jeśli czasownik ma zmianę samogłoski rdzennej np.: "

e

" na "

i

" lub "

ie

" w trybie

oznajmującym, to należy również zachować tę zmianę w trybie rozkazującym.
Dawniej obserwowano tendencję, że do form trybu rozkazującego dodawano końcówkę

-e

.

Obecnie dodaje się ją tylko w przypadku przypadkach, w których po odrzuceniu końcówki 2.
os. l. p. trudno jest wymówić taki czasownik. Do tej grupy należą czasowniki, których rdzeń
kończy się na

-d-, -t-, -ig

lub gdy temat czasownika kończy się na

-m-, -n-

i są one

poprzedzone również inną spółgłoską (z wyjątkiem

-l-,-r-

).

np.: rechnen -> Rechne!
öffnen -> Öffne!

ALE: lernen -> Lern! lub Lerne!

Tryb rozkazujący dla 2 os. l.mn.

Aby utworzyć formę trybu rozkazującego wystarczy od formy trybu oznajmującego odrzucić
jedynie zaimek:
ihr sagt -> Sagt!
ihr sprecht -> Sprecht!

Tryb rozkazujący dla formy grzecznościowej "Sie"

Tworzymy przez zamianę na szyk przestawny. Forma czasownika pozostaje bez zmian:
Sie sagen -> Sagen Sie! Sie sprechen -> Sprechen Sie!

W przypadku czasowników posiłkowych "haben", "sein" i "werden" najlepiej form nauczyć się
na pamieć:
2 os. l. p. du hast... -> Hab ...!
2 os. l. mn. ihr habt... -> Habt ...!
f. grzeczn. Sie haben... -> Haben Sie ...!

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

14

du bist ...-> Sei ...!
ihr seid ...-> Seid ...!
f. grzeczn. Sie sind... -> Seien Sie ...!

du wirst... -> Werde...!
ihr werdet... -> Werdet...!
f. grzeczn. Sie werden... -> Werden Sie ...!

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

15

Czasowniki posiłkowe

Czasowniki posiłkowe

haben, sein, werden

są używane do tworzenia czasów złożonych

(Perfekt, Plusquamperfekt) oraz strony biernej w języku niemieckim (Passiv). Ich formy są
nieregularne i najlepiej nauczyć się ich na pamięć.

haben

sein

werden

ich habe

ich bin

ich werde

du hast

du bist

du wirst

er, sie, es
hat

er, sie, es
ist

er, sie, es
wird

wir haben

wir sind

wir werden

ihr habt

ihr seid

ihr werdet

sie, Sie
haben

sie, Sie
sind

sie, Sie
werden

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

16

Czas przeszły Perfekt

Czas przeszły Perfekt tworzy się za pomocą czasownika posiłkowego haben lub sein, który
jest odmieniany w czasie teraźniejszym oraz imiesłowu czasu przeszłego [Partizip II], który
jest nieodmienny i stoi na końcu zdania, np.:
Ich habe gestem ein Auto gekauft. (Kupiłem wczoraj samochód.)
Wir sind schon zurückgekommen. (Już wróciliśmy.)

Czas Perfekt używany jest zazwyczaj w rozmowach.
Wybór czasownika posiłkowego:

HABEN

stosuje się w przypadku:

- czasowników wymagającuch dopełnienia w bierniku np. Der Lehrer hat den Schüler
gefragt.
- czasowników zwrotnych, np.:Sie haben sich sehr beeilt.
- czasowników, które nie wymagają dopełnienia w bierniku, ale nie oznaczają też ruchu lub
zmiany stanu, np. Hier hat ein großer Tisch gestanden.
- czasowników nieosobowych np. Es hat bei uns stark geregnet.
- czasowników modalnych,np.: Wir haben dich anrufen sollen.
Należy czasownikiem posiłkowym jest zawsze haben, ale na końcu zdania stoją dwa
bezokoliczniki. Podobnie jest przy helfen, hören,sehen, lassen
np.: Wir haben der Mutter die Wohnung aufräumen helfen.

SEIN

stosuje się w przypadku:

- czasowników nie wymagających dopełnienia w bierniku, które oznaczają ruch lub zmianę
stanu, np.:
Meine Eltern sind nach Rom gefahren. - czasowników sein, werden, bleiben, np.: Es ist
dunkel geworden.
Jest też pewna grupa czasowników, które w zależnośći od znaczenia tworzą Perfekt z
czasownikiem posiłkowym "HABEN" lub "SEIN".
np.: Ich habe das Auto in die Garage gefahren. - Zaprowadziłęm samochód do garażu
Ich bin mit dem Auto nach Deutschland gefahren. -Pojechałem do Niemiec samochodem

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

17

Czas zaprzeszły Plusquamperfekt

Czas zaprzeszły Plusquamperfekt tworzy się za pomocą czasownika posiłkowego haben lub
sein, które są odmieniane w czasie Imperfekt oraz za pomocą imiesłowu czasu przeszłego -
Partizip II, który stoi na końcu zdania.
Czas ten stosuje się bardzo rzadko, używamy go, aby wyrazić przeszłę zdarzenie, które
wydarzyło się wcześniej niż inna czynność, np.:
Ich sollte das Abitur bestehen. Ich hatte sehr fleißig gelernt.
Powinienem zdać maturę. Uczyłem się bardzo pilnie.
Czynność "uczenia się" w tym zdaniu była wsześniejsza niż fakt egzaminu, dlatego też
wyrażona ona jest za pomocą czasu Plusquamperfekt.

Czas ten musimy obowiązkowo użyć w zdaniach czasowych ze spójnikiem: nachdem, np.:
Nachdem ich das Studium absolviert hatte, begann ich bei einer Firma zu arbeiten. - Po tym
jak skończyłem studia, zacząłem pracować w firmie.
(czynnością wsześniejszą było
studiowanie, a dopiero potem praca)
Nachdem du die Aufnahmeprüfung bestanden hast, kannst du an einer Uni studieren. - Jak
zdasz egzamin wstępny, możesz studiować na uniwersytecie.
(Wcześniejszą czynnością
jest zdanie egzaminu, a dopiero potem studiowanie.)

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

18

Bezokolicznik

Czasownik w języku niemieckim ma cztery formy bezokolicznika:
- bezokolicznik I strony czynnej - schreiben
- bezokolicznik II strony czynnej - geschrieben haben
- bezokolicznik I strony biernej - geschrieben werden
- bezokolicznik II strony biernej - geschrieben worden sein

Bezokolicznik bez "zu" występuje:

- po czasownikach modalnych, np.: Ich kann gut schwimmen

- Po czasownikach wyrażających postrzeganie (sehen, hören, fühlen, spüren), np.:Ich höre
die Vögel singen.

- Po czasownikach zonaczających ruch (fahren, gehen), np.:Das Kind geht schlafen.

- Po czasownikach: helfen, heißen, lassen, lernen, lehren, , np.: Ich lerne Rad fahren

- Po czasowniku haben z określeniem miejsca wyrażónym przez czasowniki:stehen, liegen,
hängen
np.: Ich habe mein Auto in der Garage stehen.

- Jeśli czasownik występuje w funkcji podmiotu zdania i nie jest rozwinięty w zdanie
bezokolicznikowe za pomocą innych określeń, np.: Irren ist menschlich - Mylić się jest
rzeczą ludzką

Bezokolicznik z 'zu'

Wyraz 'zu' występuje bezpośrednio przed czasownikiem prostym lub nierozdzielnie
złożonym i nie jest tłumaczony na język polski. Przy czasownikach rozdzielnie złożonych zu
występuje między przedrostkiem a rdzeniem czasownika (aufzustehen). Przy
bezokolicznikach złożonych 'zu' występuje przed ostatnim wyrazem (gefragt zu haben).

Bezokolicznik z 'zu' występuje po wszystkich czasownikach z wyjątkiem wymienionych
wyżej: - po czasownikach samodzielnych, np.:
Er beginnt zu lernen.
- po wyrażeniach rzeczownikowych lub przymiotnikowych, np.:
Ich habe die Absicht, ins Ausland zu fahren.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

19

Czas przyszły Futur II

Czas Futur II jest czasem złożonym. Składa się z:
- odmienionego w czasie teraźniejszym, w odpowiedniej osobie i liczbie czasownika
posiłkowego 'werden'
- imiesłowu czasu przeszłego (Partizip II) danego czasownika
- bezokolicznik 'haben' lub 'sein'(w zależności tego z jakim czasownikiem posiłkowym łączy
się dany czasownik czasie Perfekt)

ich

werde gelernt haben

wir

werden gelernt haben

du

wirst gelernt haben

ihr

werdet gelernt haben

er/sie/es

wird gelernt haben

sie/Sie

werden gelernt haben

ich

werde gefahren sein

wir

werden gefahren sein

du

wirst gefahren sein

ihr

werdet gefahren sein

er/sie/es

wird gefahren sein

sie/Sie

werden gefahren sein

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

20

Czas przyszły Futur I

Czas Futur I jest czasem złożonym. Służy do wyrażania zdarzeń, które wydarzą się w
przyszłości. Składa sie z odmienionej w odpowiedniej osobie i liczbie formie czasownika
'werden' oraz bezokolicznika danego czasownika. Odmienny jest tylko czasownik 'werden',
który pełni rolę czasownika posiłkowego.

1. ich werde fernsehen

1. wir werden fernsehen

2. du wirst fernsehen

2. ihr werdet fernsehen

3. er/sie /es wird fernsehen

3. sie/Sie werden fernsehen

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

21

Rekcja czasowników

Rekcja wybranych czasowników w języku niemieckim:

abfinden sich mit

pogodzić się z

abhängen von

zależeć od

Abschied nehmen von

pożegnać się z

absehen von

abstrachować od

achten auf + Akk.

uważać na

anfangen mit

zaczynać

angesehen bei

poważany

Angst haben um

bać się o

Angst haben vor

baćsię czegoś

ankommen auf + Akk.

zależeć od

ankommen in + Dat.

przybyć do

anrufen bei

zatelefonować do

anstehen nach

stać w kolejce po co?

antworten auf + Akk.

odpowiadać na

arbeiten an + Dat.

pracować nad

arm an + Dat.

biedny w

aufhören mit

skończyć,przestawać z

aufmerksam machen auf
+ Akk.

zwracać uwagę na

aufpassen auf + Akk.

uważać na

aufregen sich über + Akk. denerwować się
auswirken sich auf + Akk. oddziaływać na
ärgern sich über + Akk. złościć się
basieren auf + Dat.

operać się na

bedanken sich für

podziękować komuś za

befasen sich mit

zajmować się czym?

befreien von

uwolnić od

begeistert von

zachwycony z

beginnen mit

zaczynać

begrenzen sich auf +
Akk.

ograniczać się do

beharren auf + Dat.

obstawać przy czym?

beitragen zu

przyczyniać się do

beiziehen sih auf + Akk. odnosić się do
bekannt für

znany z

bekannt mit

zapoznany z

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

22

bekant bei

znany wśród

beklagen sich bei

uskarżać sie komu?

beklagen sich über +
Akk.

uskarżać się na co?

bekümmert über

zatroskany o

beleidigt über + Akk.

obrażony o

beliebt bei

lubiany wśród

bemühen sich um

starać się o

beneiden um

zazdrościć (komuś) czegoś

berechtigen zu

uprawniać do

berichten über + Akk.

relacjonować

berichten von

relacjonować co?

berufen sich auf + Akk.

powoływać się na

beruhen auf + Dat.

opierać się na

beschäftigen sich mit

zajmować się czymś

beschränken sich auf +
Akk.

ograniczać się do

beschweren sich bei

uskarżać się komuś

beschweren sich über +
Akk.

uskarżać się na

besessen von

opętany przez

bestehen auf + Dat.

obstawać przy czym?

bestehen aus

składać się z

bestehen in + Dat.

polegać na

beteiligen sich an + Akk. uczestniczyć w
beunruhigt über + Akk.

zaniepokojony z powodu

bewerben sich um

ubiegać się o

bitten um

prosić o

blaß vor

blady z

bleiben bei

pozostać przy

böse auf

zły na

bürgen für

gwarantować coś

danken für

dziękować za

denken an + Akk.

myśleć o

denken über + Akk.

sądzić o czym?

diskutieren über + Akk.

dyskutować o

duften nach

pachnieć czymś

eifersüschtig auf + Akk. zazdrosny o
eigen sich für

nadawać się do

eignet sich zu

nadawać się do

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

23

Eindruck machen auf +
Akk.

robić wrażenie na

einladen in + Akk.

zapraszać do

einladen zu

zapraszać do

einsetzen sich für

opowiadać się za

einstellen sich auf + Akk. nastawić się na
einteilen in + Akk.

podzielić na

eintrefen in + Dat.

przybyć do

eintreten in + Akk.

wejść do

entchließen sich zu

zdecydować się na

entscheiden sich für

zdecydować się na

entscheiden über + Akk. decydować o
entschtehen aus

powstawać z

entschuldigen sich (bei
jmd.) für

usprawiedliwiać się ( przed
kimś ) za coś

entsetzt über + Akk.

przerażony

entwickeln sich zu

rozwinąć się

erfahren von

dowiedzieć się o

erfreut über

ucieszony z

ergeben sich aus

wynikać z

erholen sich von

odpocząć, wydobrzeć

erinnern sich an + Akk.

przypominać sobie

erkennen an + Dat.

rozpoznać po

erkranken an + Dat.

zachorować na

erkundigen sich bei

dowiadzwać się

erkundigen sich nach

dowiadywać się

erzählen von

opowiadać o

es geht um

chodzi o

es handelt sich um

chodzi o

fähig zu

zdolny do

fehlen an + Dat.

brakować czego?

fertig mit

gotowy z

fertig zu

gotowy do

folgen aus

wynikać z

fragen nach

pytać o

frei von

wolny od

freuen sich auf + Akk.

cieszyć się na

freuen sich über + Akk. cieszyć się z
freundlich zu

miły dla

froh über + Akk.

zadowolny z

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

24

führen zu

prowadzić do

fürchten sich vor

bać się czego?

füttern mit

karmić zwierzęta czym?

garantieren jmd für

gwarantować za

gegen sein für

być przeciw czemu?

gehören zu

należeć do

gelten für

odnosić się do

geraten in + Akk.

popaść w

gewinnen an + Dat.

zyskiwać na

gewöhnen sich an + Akk. przyzwyczaić się do
glauben an + Akk.

wierzyć w

glücklich über + Akk.

zadowolny z

gratulieren zu

składać życzenia z okazji

greifen nach

sięgać po

grenzen an + Akk.

graniczyć z

halten für

uważać za

halten sich an + Akk.

trzymać się czegoś

halten von

sšdzić o

handeln von

traktować oczymś

handelt sich (es) um

chodzi o

hängen sich an + Dat.

być przywiązanym do kogoś

hängen von

zależeć od

helfen bei

pomagać w

herauskommen bei

wynikać z

herrschen über + Akk.

panować nad

hinweisen auf + Akk.

zwrócić uwagę na

hoffen auf + Akk.

mieć nadzieję na

hören von

słyszeć o

informieren über + Akk. informować o
interessieren sich für

interesować się

irren sich in + Dat.

pomylić się w

kandidiren für

kandydować do

kämpfen für Freund

walczyć o

kämpfen gegen

walczyć przeciw

kämpfen mit

walczyć u boku

kämpfen um

walczyć o

klagen über + Akk.

skarżyć się na

klopfen an + Akk.

pukać do

konzentrieren sich auf +
Akk.

koncentrować się na

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

25

kümmern sich um

troszczyć się o

lachen über + Akk.

śmiać się z

leiden an + Dat.

cierpieć na

leiden unter + Dat.

cierpieć z powodu

liefern an + Akk.

dostarczać komuś

liegen an + Dat.

zależeć na

mangeln an + Dat.

brakować czegoś

nachdenken über + Akk. zastanawiać się nad
nachlässig in + Dat.

niedbały o

niedisch auf + Akk.

zazdrosny o

nützlich für

użyteczny

orientieren sich an + Dat. orientować się w
profietieren von

skorzystać z

raten zu

doradzać komu? co?

rächen sich an + Dat.

zemścić się na kimś

rechnen auf + Akk.

liczyć na

rechnen auf jmd. + Akk. liczyć na kogoś
rechnen mit

liczyć się z czymś

reich an + Dat.

bogaty w

resultieren aus

wynikać z

richten an + Akk.

skierować do kogoś

richten sich nach

kierować się czymś

riechen nach

pachnieć czymś

rot vor

czerwony z

rufen nach

wołać kogoś

schauen auf + Akk.

patrzeć na

schädlich für

szkodliwy dla

schmücken mit

przy/ozdobić czymś

schreiben an + Akk.

pisać do

schreiben über + Akk.

pisać o

schützen (sich) vor

chronić (się) przed

sehen an + Dat.

poznać po

sehnen sich nach

tęsknić za

sorgen für

zadbać o coś, troszczyć się o

sorgen sich um

troszczyć się o

sparen für

oszczędzać na coś

spezialisieren sich auf

specjalizować się w

sprechen über + Akk.

rozmawiać o

stammen aus

wywodzić się z

sterben an + Dat.

umrzeć na

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

26

sterben für

umrzeć za

stolz auf

dumny z

streben nach

dążyć do

streiten (sich) um

kłócić się

studieren an + Dat.

studiować na, w

suchen nach

poszukiwać czego?,kogo?

teilnehmen an + Dat.

brać udział w

telefonieren mit

telefonować z

trauern um

opłakiwać kogoś, smucić się z
powodu

träumen von

marzyć, śnić o

treten an + Akk.

podejść do

treten für

popierać coś, kogoś

trennen von

rozstać się z

unterhalten sich über +
Akk.

rozmawiać o

unterscheiden von

odróżniać od

übergehen zu

przejść do

überreden zu

namawiać do

überzeugen von

przekonać o

überzeugt von

przekonany o

verabscheden sich von pożegnać się z
verbittert über + Akk.

rozgoryczony z powodu

verfügen über + Akk.

dysponować szym?

verlassen sich auf + Akk. polegać na
verlieben sich in + Akk. zakochać się w
verrückt nach

zwariowany na punkcie

verschieden von

rózny od

versorgen mit

zaopatrywać w

verständnisvoll
gegenüber

wyrozumiały dla

verstehen unter

rozumieć pod czymś

verstehen von

znać się na czymś

verstoßen gegen

spotkać się z

vertiefen sich in + Akk.

zagłębić się w

vertrauen auf + Akk.

wierzyć w

verwandeln sich in + Akk. przeobrazić się w
verwandt mit

spokrewniony z

verwundert über + Akk.

zdziwiony

verzichten auf + Akk.

zrezygnować z czegoś

voll von

pełen czegoś

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

27

vorbeigehen an + Dat.

przechodzić obok

vorbeikommen bei

wpaść do kogoś

vorbereiten sich auf +
Akk.

przygotowywać się do

warnen vor

ostrzegać przed

warten an + Dat.

czekać gdzieś

warten auf + Akk.

czekać na

wenden sich an + Akk.

zwracać się do

wundern sich über + Akk. dziwić się
zeugen von

świadczyć o czymś

zufrieden mit

zadowolony z

zurückhaltend gegenüber powściżgliwy w stosunku do
zusammenstoßen mit

zderzyć się z

zweifeln an + Dat.

zwątpić w

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

28

Konjunktiv II - Imperfekt

Konnjunktiv II tworzymy wykorzystując fomry czasu Imperfekt. Do tematu czasownika
dodajemy samogłoski '-e' przed włąściwą końcówką. Czasowniki mocne, które w temacie
zawierają samogłoskę 'a', 'au', 'o', 'u' otrzymują przegłos.
Czasowniki słabe w Konjunktiv II mają taką samą formę jak w czsie Imperfekt trybu
oznajmującego. 1. i 3.osoba l.poj. otrzymuje końcówkę '-e'.

Przykład odmiany:

L.p.

sein

haben

ich

wäre

hätte

du

wärest

hättest

er/sie/es wäre

hätte

L.mn.
wir

wären

hätten

ihr

wäret

hättet

sie/Sie

wären

hätte

Przykłady zastosowania Konjunktiv II:
-zdania porównawcze nierzeczywiste: Er spricht Italienisch, als ob er ein Italiener wäre.
- zdania warunkowe i wyrażające życzenie, kiedy spełnienie warunku lub życzenia jest
możliwe:
Wenn ich nicht krank wäre, ginge ich zur Arbeit.
- zdania wyrażające przypuszczenie:
Ich dachte, du wärest krank.
- zwroty grzecznościowe z czasownikami modalnymi:
Könntest du mir das wiederholen?

Niewielka grupa czasowników może tworzyć również formy Konjunktiv II w sposób
nieregularny:
helfen - ich hülfe
werfen - ich würfe
stehen - ich stünde
verstehen - ich verstünde
sterben - ich stürbe
rennen - ich rennte
kennen - ich kennte
nennen - ich nennte
gewinnen - ich gewönne, gewänne

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

29

Konjunktiv II Plusquamperfekt

Konnjunktiv II tworzymy wykorzystując fomry czasu Imperfekt. Do tematu czasownika
dodajemy samogłoski '-e' przed włąściwą końcówką. Czasowniki mocne, które w temacie
zawierają samogłoskę 'a', 'au', 'o', 'u' otrzymują przegłos. Czasowniki słabe w Konjunktiv II
mają taką samą formę jak w czasie Imperfekt trybu oznajmującego. 1. i 3.osoba l.poj.
otrzymuje końcówkę '-e'.

Przykład odmiany:

L.p.

sein

haben

ich

wäre

gefahren

hätte

gelernt

du

wärest

gefahren

hättest

gelernt

er/sie/e
s

wäre

gefahren

hätte

gelernt

L.mn.
wir

wären

gefahren

hätten

gelernt

ihr

wäret

gefahren

hättet

gelernt

sie/Sie

wären

gefahren

hätte

gelernt

Przykłady zastosowania Konjunktiv II Plusquamperfekt:
- zdania warunkowe nierzeczywiste oraz życzenia niemożliwe do spełnienia:
Wenn ich viel gelernt hätte, hätte ich dieses Examen bestanden..
- pytania wyrażające nasze niedowierzanie:
Hättest du wirklich so sinnlos gehandelt?

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

30

Strona bierna

Stronę bierną (Passiv) tworzy się za pomocą czasownika posiłkowego "werden", który stoi
na drugim miejscu w zdaniu oraz imiesłowu czasu przeszłego (Partizip II) stojącego na
końcu zdania.
Passiv = werden + Partizip II
Jeżeli chcemy wyrazić sprawcę czynności używamy przyimka von + III przyp. gdy chodzi o
osobę lub durch + IV przyp. gdy chodzi o rzecz. Die Tochter putzt das Fenster. - Córka myje
okno.
Das Fenster wird von der Tochter geputzt. - Okno jest myte przez córkę.
Das Gewitter verursachte große Schäden. - Burza spowodowała duże szkody.
Große Schäden wurden durch das Gewitter verursacht. - Duże szkody zostały
spowodowane przez burzę.

W przypadku formy bezosobowej zaimek "man" zastępujemy zaimkiem "es", który stawiamy
na początku zdania, lub go pomijamy, stawiając inną część zdania na początek.
Man spricht hier Polnisch.
Es wird hier Polnisch gesprochen.
Hier wird Polnisch gesprochen.
Wszystkie te zdania tłumaczy się: Tutaj mówi się po polsku.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

31

Czasowniki modalne

W języku niemieckim mamy 6 czasowników modalnych:
1) dürfen (mieć pozwolenie), np.:
Hier darf man nicht laut sprechen. - Tutaj nie wolno głośno rozmawiać.

Odmiana:

l. poj.

l. mn.

ich

darf

wir

dürfen

du

darfst

ihr

dürft

er,sie,es

darf

sie, Sie

dürfen

2) kőnnen (móc, umieć, potrafić) np.:
Ich kann gut schwimmen. - Umiem dobrze pływać
Odmiana:

l. poj.

l. mn.

ich

kann

wir

kőnnen

du

kannst

ihr

kőnnt

er,sie,es

kann

sie, Sie

kőnnen

3) mőgen (lubieć) np.:
Meine Tochter mag mit dem Zug fahren
Odmiana:

l. poj.

l. mn.

ich

mag

wir

mőgen

du

magst

ihr

mőgt

er,sie,es

sie, Sie

mőgen

4) müssen (musieć) np.:
Morgen muss er zum Zahnarzt gehen
Odmiana:

l. poj.

l. mn.

ich

muss

wir

müssen

du

musst

ihr

müsst

er,sie,es

muss

sie, Sie

müssen

5) sollen (mieć powinność) np.:
Wir sollen endlich den Herd reparieren
Odmiana:

l. poj.

l. mn.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

32

ich

soll

wir

sollen

du

sollst

ihr

sollt

er,sie,es

soll

sie, Sie

sollen

6) wollen (chcieć) np.:
Willst du mich heiraten?
Odmiana:

l. poj.

l. mn.

ich

will

wir

wollen

du

willst

ihr

wollt

er,sie,es

will

sie, Sie

wollen

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

33

IMIESŁOWY

Imiesłów czynny

W języku niemieckim wyróżniamy dwa rodzaje imiesłowów:
- imiesłów czasu teraźniejszego - Partizip I [Partizip Präsens]
- imiesłów czasu przeszłego - Partizip II [Partizip Perfekt]

Partizip Präsens tworzy się przez dodanie końcówki

-d

do bezokolicznika.

np.:
lesend - czytając, schlafend - śpiąc, der schreibende Schüler - piszący uczeń
Musimy pamiętać, że jeśli imiesłów jest w funkcji przydawki (stoi przed rzeczownikiem), to
odmienia się wówczas tak jak przymiotnik, np.:
der lernende Schüler
ein lernender Schüler
W jęz. niemieckim istnieje wiele rzeczowników, które zostały utworzone od form
imiesłowu czasu teraźniejszego,
np.:
der Reisende - podróżny

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

34

Imiesłów bierny

Partizip Perfekt czasowników słabych tworzymy przez dodanie przedrostka

ge-

oraz

zamianę końcówki bezokolicznika

-en

na

-t

lub

-et.

np.: lernen - gelernt hören - gehört Istnieją jednak przypadki, gdy imiesłów nie otrzymuje
przedrostka

ge-

: - przy czasownikach nierozdzielnie złożonych

erklären -> erklärt
verlieren -> verloren

- przy czasownikach zakończonych na

-ieren

fotografieren - fotografiert
studieren - studiert

W przypadku czasowników rozdzielnie złożonych przedrostek

-ge-

wstawia się pomiędzy

temat, a rozdzielający się przedrostek danego czasownika, np.:
aufmachen -> aufgemacht
zuhören -> zugehört

Formy Partizip II czasowników mocnych tworzy się nieregularnie i trzeba nauczyć się ich na
pamięć.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

35

Przydawka rozwinięta

Przydawka rozwinięta spotykana jest często w prasie i literaturze. Podstawowym elementem
jest imiesłów (Partizip I lub Paritzip Perfekt - zobacz rozdział IMIESŁÓW CZYNNY i
BIERNY).
Do danego imiesłowu dodajemy odpowiednią końcówkę w zależności od rodzaju i przypadka
(końcówki dodajemy takie same jak w przypadku odmiany przymiotników po rodzajniku
określonym i nieokreślonym), np.:

Der gefunden

e

Schlüssel gehörte zu unserem Lehrer. - Znaleziony klucz należał do naszego

nauczyciela.
Die in der Klasse sitzend

en

Schüler warten auf den Deutschlehrer. Siedzący w klasie

uczniowie czekają na nauczyciela języka niemieckiego.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

36

Liczebniki

Liczebniki główne

Liczebniki główne w języku niemieckim w zakresie od 0-12 musimy nauczyć się na
pamięć: 1- eins, 2-zwei, 3-drei, 40-vier, 5-fünf, 6-sechs, 7-sieben, 8-acht, 9-neun, 10-
zehn, 11-elf, 12-zwölf
Od 13 do 19 tworzymy je dodając koncówkę "-zehn", np.: 14- vier

zehn

. Wyjątkami są: 16-

sech

zehn

, 17-sieb

zehn

.

Liczebniki: 20,30...90 tworzymy dodając końcówkę "-ig", np.: 40-vier

zig

, 50-fünf

zig

itd.

Pamiętać należy, że również tutaj są małe wyjątki: 20-zwanzig, 30-dreißig, 60-sechzig,
70-siebzig
Liczebniki w zakresie od 20 do 100 czyta się od końca wstawiając pomiędzy dwa człony
spójnik "und", np.: 34-

vier

und

dreißig

Wszystkie człony piszemy łącznie !!!
Liczebniki stoją zazwyczaj przed rzeczownikami określając ich ilość, np.: zwei Bücher.
Mogą jednak również występować jako rzeczowniki, np.: eine Eines (ocena jedynka), die
Elf (jedenastka - nr autobusu)
Wielką literą pisze się następujące rzeczowniki: eine Million, eine Milliarde, eine Billion

Dużą literą napiszemy również liczbeniki: Hunderte - w znaczeniu "setki",np.: Hunderte
Menschen - setki ludzi
Podobnie: Tausende - tysiące, Zehntausende - dziesiątki tysięcy, Hunderttausende - setki
tysięcy
Dużą literą i z rodzajnikiem "die" użyjemy liczebniki główne w oznaczeniu lat, np.: die
Siebzig

er

Jahre - lata 70-te. Pamiętać należy, że końcówka "-er" nie jest nigdy odmienna,

np.:die achtziger Jahre, in den achtziger Jahren.

Liczebników głównych ponadto używa się w przypadkach:

podawania czasu zegarowego: 6:30 - sechs Uhr dreißig

podawania ceny: 7 Euro - sieben Euro

podawania temperatury: 16 C - sechsehn Grad Celsius

w działaniach matematycznych: 3+4=7 - drei plus vier ist sieben

podając rok: 2001 -zweitausendeins

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

37

Liczebniki porządkowe

Liczebniki główne odpowiadają na pytanie: "który? która? które?", np.: "pierwszy, drugi,
trzeci".
W języku niemieckim odróżnia je od liczebników głównym kropka w zapisie cyfrowym, np.: 5.
- piąty, 5 - pięć
W zakresie od 2 do 19 tworzymy je dodając do liczebnika głównego końcówkę

-te

, np: 4. -

der vier

te

9. - der neun

te

12. - der zwölf

te

Wyjątkami są:
1. - der erste
3. - der dritte
7. - der siebte
8. - der achte

Od dwudziestu wzwyż dodajemy końcówkę

-ste

, np.: 20. - der zwanzig

-ste

45. - der

fünfundvierzig

-ste

Liczebniki porządkowe występują prawie zawsze z rodzajnikiem określonym i odmieniają się
jak przymiotnik, np.: Hans ist der zweite Ehemann Klaudias. Das ist der dritte Brief in diesem
Monat
.

Bez rodzajnika występują w następujących przypadkach:

z poprzedzającym zaimkiem dzierżawczym, np.:Das ist mein zweites Auto.

po przyimku zu, np.: In Italien waren wir zu dritt - w tym przypadku nie odmienia się
ponadto liczbnika. I podobnie: zu fünft - w piątkę, zu zweit - w dwójkę itd.

w połączenie z przymiotnikiem w stopniu najwyższym, np.: Das ist das zweitgrößte
Bank in der Stadt. - To jest drugi co do wielkości bank w mieście.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

38

Inne liczebniki

Oprócz liczebników głównych i porządkowych mamy jeszcze inne rodzaje.
Liczebniki ułamkowe:

1

/

2

- ein halb - połowa

1

1

/

2

-anderthalb - półtora

1

/

3

- ein Drittel - jedna trzecia

1

/

8

- ein Achtel

Ułamki zwykłe np.:

2

/

5

tworzymy czytając licznik przy użyciu liczebnika głównego i pisząc z

małej litery oraz mianownik używając liczebnika porządkowego z końcówką "-l" i pisząc go
dużą literą np.:

2

/

5

zwei Fünfte

l

,

5

/

34

fünf Vierunddreißigste

l

Wyliczając coś mówimy: "po pierwsze..., po drugie ... itd."
W języku niemieckim takie wyliczenia stworzymy za pomocą liczebników porządkowych z
końcówką

-ens

, np.: po pierwsze - erstens, po drugie - zweitens itd.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

39

Przyimki

Przyimki z biernikiem

Przyimki łączące się zawsze z biernikiem niezależnie od znaczenia to:

bis

- do, np.: bis Berlin

Przyimek ten występuje często w połączeniu z innymi przyimkami, np.: bis zum Ausgang
- aż do wyjścia

durch

- przez, poprzez, z powodu, w ciągu, np.: durch den Wald, durch zwei Jahre

für

- dla, za, na, o , do ,np.: für meinen Freund, für sein Leben

ohne

- bez, np.: ohne Wasser

gegen

- przeciw, wbrew, wobec, ku, np.: gegen den Wind, gegen deinen Willen

um

- wokół, około, koło, o, np.: um jeden Preis, um ein Jahr

entlang

- wdłuż, np.: die Straße entlang

Należy pamiętać, że każdy przyimek może mieć wiele znaczeń. I najlepiej jest się uczyć
ich w konkretnym połączeniu, a nie samodzielnie.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

40

Przyimki z celownikiem

Przyimki, które wymagają zawsze użycia celownika to:

ab

-od, np.:Ab nächster Woche werde ich keine Zigaretten rauchen

aus

-z, ze , np.: Der Schüler soll den Text aus dem Polnischen ins Deutsche übersetzen.

außer

- oprócz, np.: Außer einem Jungen haben alle die Aufgabe richtig gelöst.

bei

- przy, u, koło, np.: Sie wohnen noch bei ihren Eltern.

dank

-dzięki, np.: Dank der Hilfe seiner Eltern kann Robert das Studium absolvieren.

entgegen

- wbrew, np.: Entgegen den Erwartungen der Eltern hat er ein anderes Studium

gewählt.

gegenüber

- naprzeciwko, woben, np.: Die Apotheke liegt dem Bahnhof gegenüber.

mit

- z, np.: Wollen Sie mit mir sprechen?

nach

- do, po, np.: Nach einem Jahr des fleißigen Lernens spreche ich schon gut

Deutsch.

seit

- od, np.: Seit einem Monat wohnen wir hier.

von

- od, z, np.: Ich bin direkt vom Bahnhof gefahren

zu

- do, np.: Ich muss zu dem Arzt gehen.

zufolge

- według, np.: Der Diagnose zufolge ist diese Krankheit unheilbar.

ZWRÓĆ UWAGĘ !

Przyimki zufolge oraz gegenüber stoją zazwyczaj po rzeczowniku.

Niektóre zaimki możemy łączyć razem z rodzajnikiem w jeden wyraz:
zu dem=zum
von dem=vom
zu der=zur

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

41

Przyimki z biernikiem i celownikiem

Istnieją liczne przyimki, które łączą się z biernikiem lub celownikiem. Ucząc się ich w
konkretnych połączeniach należy zwracać uwagę, który przypadek wymagają.
Zazwyczaj jeśli zdanie odpowiada na pytanie WOHIN?-DOKĄD i związane jest z ruchem
np.: Kładę zeszyt na biurko. Stawiam kwiaty na stole. Siadam na krzesło itp. to wówczas
należy zastosować biernik.
Jeśli natomiast coś już się gdzieś znajduje, np.: Zeszyt leży na biurku. Kwiaty stoją na stole.
Siedzę na krześle itp.
, to wtdey należy zastosować celownik.

Do takich przyimków należą m.in.:

an

(przy, na /w położeniu pionowym, np:. na ścianie/), np.: Ich hänge das Bild an die Wand.

Das Bild hängt an der Wand.

auf

(na)

Ich lege die Tasche auf den Tisch.
Die Tasche liegt auf dem Tisch.

hinter

(za)

Ich stelle das Auto hinter das Haus.
Das Auto steht hinter dem Haus.

in

(w, do)

Wir gehen in die Stadt.
Wir sind in der Stadt.

neben

(obok)

Ich setze mich neben ein Mädchen.
Ich sitze neben dem Mädchen.

über

(nad)

Ich hänge das Bild über das Bett.
Das Bild hängt über dem Bett.

unter

(pod)

Die Katze legt sich unter den Tisch.
Die Katze liegt unter dem Tisch.

vor

(przed)

Abends setze ich mich vor den Fernseher.
Ich sitze jetzt vor dem Fernseher.

zwischen

(między)

Der Student legt die Hefte zwischen die Bücher.
Die Hefte liegen zwischen den Büchern.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

42

Przyimki z dopełniaczem

Istnieje niewielka grupa przymiotników, które wymagają użycia dopełniacza. Najważniejsze
z nich to:

-

während

(podczas), np.: Während der letzten Winterferien war ich mit meiner ganzen

Familie in Italien. - Podczas ostatnich ferii zimowych byłem z całą rodziną we Włoszech.

-

unweit

(niedaleko), np.: Unweit der Schule befindet sich ein gemütliches Cafe`. - Niedaleko

szkoły znajduje się przytulna kafejka.

-

wegen

(z powodu), np.: Wegen des schlechten Wetters bleibe ich heute zu Hause. - Z

powodu złej pogody pozostanę dzisiaj w domu.

-

trotz

(pomimo), np.: Trotz meiner Krankheit muss ich heute unbedingt zur Schule gehen. -

Mimo mojej choroby, muszę dzisiaj koniecznie iść do szkoły.

-

statt

(zamiast), np.: Statt fleißig zu lernen, spielt er ständig am Computer. - Zamiast pilnie

się uczyć, on gra ciągle na komputerze.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

43

Przymiotniki

Odmiana przymiotnika po rodzajniku określonym

Jeśli przymiotnik pełni w zdaniu funkcję orzecznika (stoi za rzeczownikiem) to wówczas
się nie odmienia:
Der Hund ist sehr klein.

Jeśli jednak stoi przed rzeczownikiem (oełni wówczas funkcję przydawki), wówczas
należy go odmienić. Końcówki są różne w zależności od przypadku, rodzaju i użytego
rodzajnika.
Tabel poniżej przedstawia odmianę przymiotnika po rodzajniku określonym:

SINGULAR rodz. męs.

rodz. żeń.

rodz. nij.

Nominativ der neu

e

Wagen

die nett

e

Lehrerin das klein

e

Kind

Genitiv

des neu

en

Wagens der nett

en

Lehrerin des klein

en

Kindes

Dativ

dem neu

en

Wagen der nett

en

Lehrerin dem klein

en

Kind

Akkusativ den neu

en

Wagen die nett

e

Lehrerin das klein

e

Kind

PLURAL
Nominativ

die schön

en

Bilder

Genitiv

der schön

en

Bilder

Dativ

den schön

en

Bildern

Akkusativ

die schön

en

Bilder

Podobne końcówki przymiotników musimy postawić jeśli zamiast rodzajnika określonego
występuje:

dieser - ten

jener - tamten

jeder - każdy

macher - pewien

solcher - taki

welcher - jaki

derjenige - ów

derselbe - ten sam

beide - obydwaj

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

44

Odmiana przymiotnika po rodzajniku nieokreślonym

Jeśli przymiotnik pełni w zdaniu funkcję orzecznika (stoi za rzeczownikiem) to wówczas się
nie odmienia:
Der Hund ist sehr klein.

Jeśli jednak stoi przed rzeczownikiem (pełni wówczas funkcję przydawki), wówczas należy
go odmienić. Końcówki są różne w zależności od przypadku, rodzaju i użytego rodzajnika.
Tabel poniżej przedstawia odmianę przymiotnika po rodzajniku nieokreślonym:

SINGULAR rodz. męs.

rodz. żeń.

rodz. nij.

Nominativ ein neu

er

Wagen

eine nett

e

Lehrerin

ein klein

es

Kind

Genitiv

eines neu

en

Wagens einer nett

en

Lehrerin

eines klein

en

Kindes

Dativ

einem neu

en

Wagen

einer nett

en

Lehrerin

einem klein

en

Kind

Akkusativ einen neu

en

Wagen

eine nett

e

Lehrerin

ein klein

es

Kind

PLURAL
Nominativ

schön

e

Bilder

Genitiv

schön

er

Bilder

Dativ

schön

en

Bildern

Akkusativ

schön

e

Bilder

Podobne końcówki przymiotników musimy postawić jeśli zamiast rodzajnika określonego
występuje:

po liczebnikach głównych

po następujących wyrazach: andere, einige, folgende, mehrere, verschiedene, viele,
wenige

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

45

Odmiana przymiotnika bez rodzajnika

Jeśli przymiotnik pełni w zdaniu funkcję orzecznika (stoi za rzeczownikiem) to wówczas się
nie odmienia:
Der Hund ist sehr klein.

Jeśli jednak stoi przed rzeczownikiem (pełni wówczas funkcję przydawki), wówczas należy
go odmienić. Końcówki są różne w zależności od przypadku, rodzaju i użytego rodzajnika.
Tabel poniżej przedstawia odmianę przymiotnika bez rodzajnika:

SINGULAR rodz. męs.

rodz. żeń.

rodz. nij.

Nominativ neu

er

Wagen

nett

e

Lehrerin

klein

es

Kind

Genitiv

neu

en

Wagens

nett

er

Lehrerin

klein

en

Kindes

Dativ

neu

em

Wagen

nett

er

Lehrerin

klein

em

Kind

Akkusativ neu

en

Wagen

nett

e

Lehrerin

klein

es

Kind

PLURAL
Nominativ

schön

e

Bilder

Genitiv

schön

er

Bilder

Dativ

schön

en

Bildern

Akkusativ

schön

e

Bilder

Przymiotnik odmienia się bez rodzajnika w przypadkach:

rzeczowników niepoliczalnych, np.: roter Wein

rzeczownikach oznaczających cechy ccharakteru, np.: alte Liebe

po wyrazach: etwas, nichts, genug, mehr, viel, wenig, przy czym należy pamiętać, że
wówczas piszemy je dużą literą, np.: etwas Kaltes

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

46

Stopniowanie przymiotników

Przymiotniki w języku niemieckim występują w stopniu równym, wyższym i najwyższym.
Stopień równy
Er ist so alt wie seine Freundin - On ma tyle samo lat co jego przyjaciółka
Dieses Gebäude ist so groß wie die Kirche. - Ten budynek jest tak wysoki jako kościół.

Stopień wyższy
Tworzymy dodając do przymiotnika końcówkę

-er

klein - klein

er

Rzeszów ist kleiner als Krakau

Stopień najwyższy
Tworzymy dodając do przymiotnika końcówkę

-ste

z zastosowaniem rodzajnika

określonego, np.:
der,die,das klein

ste

der,die,das schön

ste

Niektóre przymiotniki otrzymują w stopniu wyższym i najwyższym przegłos:
jung - jünger - der jüngste
arm - ärmer - der ärmste
Podobnie tworzą stopień wyższy i najwyższy: alt, dumm, hart, kalt, klug, krank, kurz, lang,
stark, schwach, warm, gesund

Stopień najwyższy można utworzyć również za pomocą przyimka

am

i końcówki

sten

, np.:

klein - klein

er

- am klein

sten

Przymiotniki zakończone na

-d, -t, -tz, -z, -sch

tworzą stopień najwyższy przez dodanie

dodatkowo litery

-e-

przed właściwą końcówką, np.:

brei - am breit

e

sten

Przymiotnika zakończone na

-el

lub

-er

tracą

-e-

w stopniu najwyższym, np.:

dunkel - dunkler
teuer - teurer

Pewna grupa przymiotników tworzy stopień wyższy i najwyższy w sposób nieregularny.

stopień
równy

stopień
wyższy

stopień
najwyższy

gut

besser

am besten

hoch

höher

am höchsten

nah

näher

am nächsten

gern

lieber

am liebsten

viel

mehr

am meisten

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

47

Rekcja przymiotników

Nie tylko czasowniki w języku niemieckim łączą się z konkretnymi przyimkami, również wiele
przymiotników wymaga użycia określonego przyimka. Oto lista najważniejszych:

abhängig von
ähnlich in

+ III

angenehm für

+ IV

angewiesen auf

+ IV

arm an

+ III

aufmerksan auf

+ IV

böse auf

+ IV

lub böse über

+ IV

bedeutsam für

+ IV

bedeutungslos für

+ IV

befreundet mit

+ III

begrenzt von

+ III

behilflich bei

+ III

bekannt für

+ IV

beliebt bei

+ III

beschäftigt mit

+ III

besessen von

+ III

besorgt um

+ IV

beständigt gegen

+ IV

bestimmt für

+ IV

beteiligt an

+ III

betroffen von

+ III

bezogen auf

+ IV

charakteristisch für

+ IV

dankbar für

+ IV

eifersüchtig auf

+ IV

einig in

+ III

einverstanden mit

+ III

empfindlich gegen

+ IV

entfernt von

+ III

entscheidend für

+ IV

entschlossen zu

+ III

enttäuscht von

+ III

erfahren in

+ III

erforderlich zu

+ III

fähig zu

+ III

fern von

+ III

fertig mit

+ III

frei von

+ III

freundlich zu

+ III

gebunden an

+ IV

geeignet für

+ IV

gehörig zu

+ III

gelegen an

+ III

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

48

genug für

+ IV

geschickt in

+ III

gespannt auf

+ IV

gewöhnt an

+ IV

gleichgültig gegen

+ IV

interessant für

+ IV

interessiert an

+ III

isoliert gegen

+ IV

lahm auf

+ III

nötig für

+ IV

nützlich für

+ IV

neidisch auf

+ IV

neugierig auf

+ IV

offen für

+ IV

reich an

+ III

schädlich für

+ IV

scharf auf

+ IV

schlecht für

+ IV

schmerzlich für

+ IV

schuldfig) an

+ III

stolz auf

+ IV

unabhängig von

+ III

verantwortlich für

+ IV

verbindlich für

+ IV

verbunden mit

+ III

vergleichbar mit/D at. verhaßt bei

+ III

verheiratet mit

+ III

verlassen von

+ III

verliebt in

+ IV

verpflichtet zu

+ III

verschieden von

+ III

verschont von

+ III

verständlich für

+ IV

vertraut mit

+ III

verwandt mit

+ III

voll von

+ III

wesentlich für

+ IV

wichtig für

+ IV

wild auf

+ IV

zornig auf

+ IV

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

49

Przysłówek

Stopniowanie przysłówków.

Stopniowanie przysłówków jest analogiczne do stopniowania przymiotników. Różnica jest
jedynie w stopniu najwyższym. W przypadku przymiotników można utworzyć go na dwa
sposoby:

gut ->am besten

lub

gut ->der beste (die beste, das beste)

, a w przypadku

przysłówków możliwy jest jedynie ten pierwszy sposób z przyimkiem

am

stopień
równy

stopień
wyższy

stopień
najwyższy

gut

bess

er

am

besten

schön

schön

er

am

schön

sten

Warto przy tym zaznaczyć, że przysłówki jednosylabowe (rzadziej wielosylabowe np.:
gesund) z samogłoską

a,o,u

oprócz końcówek otrzymują przegłos, np.:

jung -> j

ü

ng

er

->

am

j

ü

ng

sten

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

50

Przysłówki zaimkowe

Przysłówki zaimkowe są to słowa typu:

darauf, damit, daran

oraz najczęściej w pytaniach:

worauf, womit, wozu

itp.

W pytaniach tworzy się je za pomocą przedrostka

wo-

, czyli.:

wo + mit = womit
wo + zu = wozu
lub

wor

(ten stosuje się, gdy następujący po nim przyimek zaczyna się od samogłoski),

np.:
wor + an = woran
wor + in = worin

Tłumaczy się je różnie w zależności od kontekstu i danego czasownika, np.: Worüber
freust du dich? - Z czego się cieszysz?
Worüber sprech ihr? O czym rozmawiacie?

Zaimki typu

darauf, damit

tworzy się za pomocą przedrostka

da-

lub

dar-

(przy przyimkach

zaczynających się samogłoską), np.:
da + mit =damit
dar + in = darin

I tutaj tłumaczenia są również zależne od czasownika i kontekstu:
Ich freue mich darauf - Cieszę się z tego.
Du schreibst damit - Piszesz tym.

Podsumowując można powiedzieć, że zaimki przysłówkowe są to polskie odpowiedniki: "z
czego? Z czym? O czym? Na co? Po co?" itd. oraz w odpowiedziach: "Z tego. Po to. O
tym. Na to" i.in.

ZAPAMIETAJ!

Pytania worauf, womit, wozu stosuje się jedynie w stosunku do rzeczy

NIGDY NIE PYTAMY TAK O OSOBY !!!

Jeśli chcemy zapytać o osobę, np.:
Na kogo czekasz? tp wówczas zastosujemy przyimek w połączeniu z zaimkiem
pytającym.
ODMIANA ZAIMKA PYTAJĄCEGO:

I. kto?

wer

II. kogo? czyj?

wessen

III. komu?

wem

IV. kogo?

wen

Przykłady:
Na kogo czekasz? Auf wen wartest du?
Z kim rozmawiasz? Mit wem sprichst du?

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

51

Rodzajniki

Ogólnie o rodzajnikach

Rodzajniki to części mowy, które nie występują w języku polskim. Wyrażają one rodzaj
rzeczownika (rodzaj męski, żeński i nijaki). Przed rzeczownikiem w języku niemickim
możęmy postawić rodzajnik nieokreślony (ein, eine, ein), określony (der,die,das) lub
możemy użyć rzeczownika bez stawiania przed nim jakiegokolwiek rodzajnika. Tabela
poniżej przedstawia rodzajniki istniejące w języku niemieckim:

rodzaj męski

rodzaj żeński rodzaj nijaki liczba mnoga

der

die

das

die

ein

eine

ein

---

ZAPAMIĘTAJ !
Rzeczowniki w języku niemieckim uczymy się na pamięć zawsze z rodzajnikiem określonym.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

52

Odmiana rodzajnika określonego

Rodzajniki określone odmieniają się przez przypadki w następujący sposób:

Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki

Liczba mnoga

Nominativ
wer? was?

der

die

das

die

Genitiv?
wessen?

des

der

des

der

Dativ
wem? was?

dem

der

dem

den

Akkusativ
wen? was?

den

die

das

die

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

53

Odmiana rodzajnika nieokreślonego

Rodzajnik określony odmieniamy w następujący sposób:

Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki Liczba mnoga

Nominativ
wer? was?

ein

eine

ein

---

Genitiv?
wessen?

eines

einer

eines

---

Dativ
wem? was?

einem

einer

einem

---

Akkusativ
wen? was?

einen

eine

ein

---

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

54

Użycie rodzajników

Rodzajnik nieokreślony stawiamy gdy:
- mówimy po raz pierwszy o kimś lub czymś, można wówczas przetłumaczyć rodzajnik jako
jakiś, pewien, np.: Das ist ein Mann. Hier geht eine Frau.
- Przed rzeczownikami, które są oczecznikami w zdaniu (występują najczęściej po
czasowniku sein lub werden ), np.: Der Baum ist eine Pflanze. Der Ferrari ist ein Auto.
- Przy porównianiach ze spójnikiem wie, np.: Er spricht Deutsch wie ein Deutscher. Du bist
stark wie ein Bär.

- Po zwrocie es gibt, np.: In dieser Stadt gibt es ein Museum.

Nie stawiamy żadnego rodzajnika przy:
- imionach i nazwiskach osób, nazwach miast, państw i kontynentów, np: Klaus wohnt jetzt
in Berlin.
Jeśli przed rzeczownikiem z tej grupy stoi przydawka, stosujemy rodzajnik określony, np.:
das alte Krakau, das schwarze Afrika, der kluge Klaus
Nazwy niektórych państw występują zawsze z rodzajnikiem określonym, np.: rodz. męski:
der Iran, der Irak, der Sudan, der Libanon rodz. żeński: die Schweiz, die Slowakische
Republik (die Slowakei), die Tschechische Republik, die Turkei, die Bundesrepublik
Deutschland
liczba mnoga: die Niederlande, die Vereinigten Staaten von Amerika (die USA),
die GUS (Gemeinschaft unabhangiger Staaten)
- rzeczownikach bliżej nieokreślonych, tzw. rzeczowniki niepoliczalne, np.: Zum Frühstück
trinkt man Kaffee oder Milch. Aus Windkraft wird Energie gewonnen.
- określeniach narodowości i zawodów, jeśli nie są bliżej opisane, np.: Sie ist Ärztin. Klaus
wird Polizist. Bist du Polin?
ale: Herr Schmidt ist ein guter Lehrer.
- rzeczownikach występujących po liczebnikach głównych, zaimkach i wyrazach
określających ciężar lub ilość, np.: Ich muss mir noch 2 Filme ansehen. Das ist mein Bruder.
- niektórych przysłowiach i zwrotach idiomatycznych, np.: Ende gut, alles gut
- rzeczownikach poprzedzonych przydawką w dopełniaczu, np.: Goethes Gedicht

Rodzajnik określony stosujemy, gdy: - mówimy o kimś lub czymś bliżej określonym,
znanym, np.: Das ist ein Buch. Das Buch ist sehr interessant.
- Przed nazwami własnymi gór, rzek, mórz, np.: die Oder, der Rhein, die Nordsee, die
Zugspitze

- przed nazwami krajów, które są rodzaju żeńskiego i męskiego,np.: die Schweiz, die Türkei,
die Mongolei, die Ukraine, die USA, die Niederlande, der Iran, der Irak, der Sudan, der
Kongo

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

55

Rzeczowniki

Deklinacja mocna

Większość rzeczowników odmienia się według deklinacji mocnej. Rzeczowniki rodzaju
męskiego i nijakiego otrzymują w tej deklinacji w dopełniaczu l.p. końcówkę -s lub -es.
Literę "-s" dodajemy zazwyczaj przy rzeczownikach wielosylabowycxh, a "-es" przy
jednosylabowych i zakończonych na -s, -ß, -x, -z, -tz. W celowniku liczby mnogiej
rzeczowniki tej odmiany otrzymują końcówkę "-n", o ile nie kończą się na "-n" lub "-s".

rodz. męs.

rodz. żeń.

rodz. nij.

l. mn.

Nominativ

der Film
(ein)

die Mutter
(eine)

das Kind
(ein)

die Kinder
(---)

Genitiv

des Film

es

(eines)

der Mutter
(einer)

des Kind

es

(eines)

die Kinder
(---)

Dativ

dem Film
(einem)

der Mutter
(einer)

dem Kind
(einem)

den Kinder

n

(---)

Akkusativ

den Film
(einen)

die Mutter
(eine)

das Kind
(ein)

die Kinder
(---)

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

56

Deklinacja słaba

Deklinacja słaba obowiązuje tylko pewną grupę rzeczowników rodzaju męskiego.
Charakterystyczne dla tej odmiany są końcówki "-en" we wszystkich przypadkach poza
mianownikiem.

rodz. męs.

Nominativ

der Held
(ein)

Genitiv

des Held

en

(eines)

Dativ

dem Held

en

(einem)

Akkusativ

den Held

en

(einem)

Należy zwrócić jednak uwagę, że rzeczowniki:der Bauer, der Nachbar, der Herr, der Ungar
zamiast końcówki "-en" otrzymują jedynie "-n", przykład odmiany:

rodz. męs.

Nominativ

der Bauer
(ein)

Genitiv

des Bauer

n

(eines)

Dativ

dem Bauer

n

(einem)

Akkusativ

den Bauer

n

(einem)

Według odmiany słabej odmieniają się m.in. następujące rzeczowniki rodzaju męskiego:

zakończone na "-e, np.: der Junge, der Experte, der Pole

pochodzenia obcego zakończone na: "-and, -ant, -ent, -ist", np.: der Student, der
Polizist, der Elefant

oraz wiele innych, np.: der Fotograf, der Architekt, der Fürst, der Demokrat

Wszystkich rzeczowników odmiany słabej jest w języku niemieckim kilkaset !

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

57

Deklinacja mieszana

Niektóre rzeczowniki w języku niemieckim odmieniają się według odmiany mieszanej, tzn. w
liczbie pojedynczej rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego otrzymują końcówkę "-e" lub
"-es", a w liczbie mnogiej we wszystkich przypadkach końcówkę "-en".
Wzór odmiany:

liczba pojedyncza

liczba mnoga

Nominativ

der Staat
(ein)

die Staat

en

Genitiv

des Staat

es

(eines)

der Staat

en

Dativ

dem Staat
(einem)

den Staat

en

Akkusativ

den Staat
(einen)

die Staat

en

Według tego wzoru odmieniają się m.in.: der Professor, der Motor, der Staat, das Auge, das
Hemd, der See

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

58

Nazwy samochodów

Oznaczenia marek samochodów są rodzaju męskiego. der Mercedes, der Fiat, der Wolga,
der Trabant, der Skoda, der Lada, der BMW
Nie są one odmieniane przez przypadki, np.: des Trabant, des Wartburg, des Skoda, des
Mercedes, des BMW, des Volvo;
Er fährt einen VW. Zehn BMW werden zusätzlich ausgelost.

I chociaż brak końcówek deklinacyjnych jest poprawny, to również można stosować formy z
odpowiednimi końcówkami, np.: zwei Trabant oder zwei Trabants, auch zwei Trabanten;
zwei Wolga oder zwei Wolgas

Jeśli marce samochodu towarzyszy określenie modelu, to nie stawia się żadnego znaku,
np.: Mercedes Kombi

Rzeczowniki od innych części mowy

W języku niemieckim można tworzyć rzeczowniki od przymiotników i imiesłowów. Mają one
końcówki przymiotnikowe, w zależności od tego, czy występują z rodzajnikiem określonym
czy nieokreślonym.

bekannt - ein Bekannter - der Bekannte znajomy
reisend - ein Reisender - der Reisende podróżny
verliebt - ein Verliebter - der Verliebte zakochany
Rzeczowniki utworzone od bezokoliczników są zawsze rodzaju nijakiego i nie mają liczby
mnogiej.
schreiben pisać - das Schreiben pisanie

I.

das

Schreiben

II.

des

Schreiben

s

III.

dem

Schreiben

IV.

das

Schreiben

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

59

Odmiana imion własnych

Imiona własne występują zazwyczaj w liczbie pojedynczej. W dopełniaczu przyjmują
przeważnie końcówkę -s.
np.:
Das ist Peters Buch.
Das ist das Buch Peters.
To jest książka Piotra.

Formy te można zastąpić przyimkiem von w połączeniu z celownikiem:
Das ist das Buch von Peter.

Jeżeli imię kończy się na

-s, -z, -tz, -ß, -x

to w dopełniaczu ma koncówkę

-ens

:

np.: Fritz - Fritz

ens

Max - Max

ens

W mowie pisanej końcówkę dopełniaczową można zastąpić apostrofem:
Franz - Franzens = Franz'

Jeżeli imię i nazwisko występują razem, odmieniamy tylko nazwisko:
Die Musik Johann Sebastian Bach

s

ist weltbekannt. - Muzyka Jana Sebastiana Bacha jest

znana na całym świecie.

Jeżeli nazwisko poprzedza tytuł lub nazwa zawodu, nazwisko się nie odmienia:
der Roman des Schriftstellers Günther Grass - powieść pisarza Günthera Grassa

Zapamiętaj, że tytuł Doktor nigdy się nie odmienia, natomiast tytuł Herr odmienia się
zawsze:
np.:
die Studenten Herrn Doktor Schmidts

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

60

Liczba mnoga rzeczowników

Aby utworzyć liczbę mnogą rzeczowników możemy zastosować następujące końcówki:

-

taką końcówkę otrzymują rzeczowniki rodzaju
męskiego zakończone na -er,-er,-en oraz
nijakiego zakończone na -er,-en,-chen,-lein i
zakończone na -e z przedrostkiem Ge-.

der Lehrer -> die
Lehrer
der Fehler -> die
Fehler
das Mädchen -> die
Mädchen

- z przegłosem

niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego
zakończone na -er,-el,-en

der Mantel -> die
Mäntel
der Vater -> die Väter

-e

większość rzeczowników rodzaju męskiego oraz
niektóre rodzaju nijakiego

der Tag ->die Tage
das Beispiel -> die
Beispiele

-e + przegłos

przeważnie rzeczowniki jedno- lub dwusylabowe
rodzaju męskiego

der Stuhl ->die Stühle
der Hahn -> die
Hähne

-er

niektóre rzeczowniki rodzaju nijakiego

das Kind -> die Kinder
das Bild -> die Bilder

-er + przegłos

rzeczowniki jednosylabowe rodzaju nijakiego
oraz rzadko rzeczowniki rodzaju męskiego

das Buch -> die
Bücher
der Mann -> die
Männer

-en

przeważnie rzeczowniki rodzaju żeńskiego,
rodzaju męskiego deklinacji słabej oraz nieliczne
rzeczowniki rodzaju nijakiego

der Soldat -> die
Soldaten
die Frau -> die Frauen

-n

przeważnie rzeczowniki rodzaju żeńskiego,
rodzaju męskiego deklinacji słabej oraz nieliczne
rzeczowniki rodzaju nijakiego

die Lampe -> die
Lampen, der
Buchstabe -> die
Buchstaben

-nen

rzeczowniki rodzaju żeńskiego zakończone na
-in

die Freundin -> die
Freundinnen

-s

rzeczowniki obcego pochodzenia, zazwyczaj
rodzaju nijakiego, czasami męskiego

das Kino -> die Kinos
der Park -> die Parks

-se

rzeczowniki rodzaju męskiego i nijakiego
zakończone na -is

das Zeugnis -> die
Zeugnisse

ZAPAMIĘTAJ! Ponieważ nie ma stałych zasad, które jednoznacznie określałyby, którą
końcówkę należy dodać do danego rzeczownika, to aby nie zrobić pomyłki, najlepiej jest się
uczyć na pamięć form liczby mnogiej danego słowa. Reguły podane powyżej powinny służyć
jedynie jako pomoc.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

61

Zaimki

Zaimki osobowe

Zaimki osobowe w języku niemieckim jeśli chodzi o swoje formy zgadzają się w
większości z odpowiednikami w języku polskim. W 3 osobie l.mn. zaimek sie zonacza
zarówno one jak i oni. Odmiany zamków trzeba nauczyć się na pamięć. Tabela poniżej
przedstawia tę właśnie odmianę:

LICZBA POJEDYNCZA
Nominativ

ich

du

er

sie

es

Genitiv

meiner deiner

seiner

ihrer

seiner

Dativ

mir

dir

ihm

ihr

ihm

Akkusativ

mich

dich

ihn

sie

es

LICZBA MNOGA
Nominativ

wir

ihr

sie

Sie

Genitiv

unser euer

ihrer

Ihrer

Dativ

uns

euch

ihnen

Ihnen

Akkusativ

uns

euch

sie

Sie

Przykłady:
Sie fragte mich, und ich frage dich.
Hallo! Wie geht es dir? - Danke, gut.
Der Zug fährt nach Barlin - Er fährt nach Berlin.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

62

Zaimek nieosobowy

Funkcję zaimków nieosobowych pełnią w języku niemieckim dwa zaimki: man oraz es.
Zaimek es występuje w następujących przypadkach:

w funkcji podmiotu przy czasownikach wyrażających m.in. uczucia lub związanych z
postrzeganiem, np.: Es freut mich... Es stört mich ...

przy czasownikach związanych z opisem zjawisk (np.: pogody), np.: Es regnet. Es
donnert.

w stałych zwrotach, np.: Es geht mir gut. Es gibt ein Museum in dieser Stadt. Worum
geht es in diesem Buch?

w zdaniach w stronie biernej, np.: Es wurde verboten,...

Zaimek man występuje w przypadku, gdy nie znamy dokładnie wykonawcy czynności (w
języku polskim tłumaczymy takie zdania np.: ...robi się..., ...mówi się ...):

występuje jedynie w zdaniach w stronie czynnej i wymaga formy czasownika w 3 os.
l.p., np.: Man spricht hier Deutsch.

*** W niektórych przypadkach można zastąpić zaimek man za pomocą zaimka frau (Nie
mylić ze słowem DIE FRAU - KOBIETA !!!).
Zdanie: Man soll das einfach verstehen można zastąpić: Frau soll das einfach verstehen., W
obydwu przypadkach przetłumaczymy jako: Powinno się to łatwo zrozumieć.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

63

Zaimek dzierżawczy

Zaimki dzierżawcze określają przynależność danej rzeczy (mój, twój, jego itd.). Stoją przed
rzeczownikiem i są odmiennymi częściami mowy. Zaimek dzierżawczy ma inną formę dla
każdej osoby (ich-mein, du-dein itd.). Chociaż wszystkie zaimki (mein, dein itd.) można na
język polski tłumaczyć również tym samym słowem swój, to należy pamiętać, że j. niemiecki
nie posiada takiego uniwersalnego dla wszystkich osób zaimka.

FORMY ZAIMKÓW

ich

du

er

sie

es

wir

ihr

sie

Sie

mein dein

sein

ihr

sein

unser

euer

ihr

Ihr

mój twój

jego

jej

jego

nasz

wasz

ich

Pan-i,-a,
Państwa

ODMIANA ZAIMKÓW DZIERŻAWCZYCH

rodz. męs.

rodz. żeń.

rodz. nij.

liczba mnoga

Nominativ mein Hund

dein

e

Schule

sein Haus

unsere Kinder

Genitiv

mein

es

Hundes dein

er

Schule

sein

es

Hauses

unser

er

Kinder

Dativ

mein

em

Hund dein

er

Schule

sein

em

Haus

unser

en

Kindern

Akkusativ mein

en

Hund

dein

e

Schule

sein Haus

unser

e

Kinder

Odmieniając formę "euer" należy pamiętać, że dodając końcówkę, zaimek ten odrzuca literę
"e", np.: zamiast "euerer" mówi się "eurer", zamiast "euerem" powiemy "eurem" itd.

Zaimki dzierżawcze mogą również stać na końcu zdania w roli orzecznika, przyjmują
wówczas końcówki rodzajowe, np..:
Ist das dein Hund? - Ja, das ist mein

er

Ist das Ihr Auto? - Nein, es ist nich mein

(e)s

Ist das deine Tasche? - Ja, das ist mein

e

.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

64

Zaimki wskazujące

w języku niemieckim mamy następujące zaimki wskazujące:
dieser (diese, dieses) - ten
jener (jene, jenes) - tamten
derselbe (dieselbe, dasselbe) - ten sam
der gleiche (die gleiche, das gleiche) -taki sam
derjenige (diejenige, dasjenige) - ten (konkretny)
solcher (solche, solches) - taki
selbst, selber - sam
Poza zaimkiem selbst, który jest nieodmienny pozostałe odmieniają się otrzymując
odpowiednie końcówki:

Przykład odmiany:

rodz. męski rodz. żeń.

rodz. nij.

L. mn.

Nominativ

dies

er

dies

e

dies

es

dies

e

Genitiv

dies

es

dies

er

dies

es

dies

er

Dativ

dies

em

dies

er

dies

em

dies

en

Akkusativ

dies

en

dies

e

dies

es

dies

e

Według powyżej przedstawionego schematu odmieniają się również: solcher, jener,
Natomiast tabela poniżej przedstawia sposób odmiany derselbe, w taki sposób odmieniają
się również der gleiche(pisany jednak rozłącznie) oraz derjenige

rodz. męski rodz. żeń.

rodz. nij.

L. mn.

Nominativ

der

selb

e

die

selb

e

das

selb

e

die

selb

en

Genitiv

des

selb

en

der

selb

en

des

selb

en

der

selb

en

Dativ

dem

selb

en

der

selb

en

dem

selb

en

den

selb

en

Akkusativ

den

selb

en

die

selb

e

das

selb

e

die

selb

en

Przykłady:
Dieser Mann ist sehr stark.
Wir wohnen in derselben Straße
Ich traue solchen Menschen nicht.
Ich habe sie selbst gerfagt.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

65

Zaimki nieokreślone

Zaimki nieokreślone jak sama nazwa wskazuje odnoszą się do rzeczy lub osób bliżej
nieokreślonych. Do najważniejszych zaimków należą:

man - stusujemy, gdy wykjonawca czynności nie jest bliżej znany, np.: Man spricht
hier Polnisch

jemand (ktoś) - jest odmienną częścią mowy. Podobnie odmienia się zaimek niemand
(nikt).

Nominativ

jemand

Genitiv

jemand

es

Dativ

jemand

em

Akkusativ

jemand

en

etwas(coś) - nieodmienny, np.: Ich muss etwas machen.

nichts (nic) - nieodmienny, np.: Verstehst du nichts?

jeder (każdy)- odmienia się w zależności od rodzaju i przypadku.
Przykład odmiany:

rodz. męski

rodz. żeń.

rodz. nij.

L. mn.

Nominativ

jed

er

jed

e

jed

es

all

e

Genitiv

jed

es

jed

er

jed

es

all

er

Dativ

jed

em

jed

er

jed

em

all

en

Akkusativ

jed

en

jed

e

jed

es

all

e

Podobnie odmienia się zaimek mancher (niektóry)
Przykłady:
Jeder Schüler möchte das Abitur bestehen.
Manche Leute rauchen zu viel Zigaretten.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

66

Zdania

Zdanie oznajmujące

Tworząc proste zdanie oznajmujące w języku niemieckim musimy pamiętać, że
czasownik w zdaniu prostym twierdzącym stoi zawsze na drugiej pozycji, niezależnie od
pierwszej części zdania.
np.:
Ich gehe um 18 Uhr nach Hause. - Idę do domu o godz. 18.

W zależności od tego, co chcemy zaakcentować, możemy stawiać różne części zdania
na pierwszym miejscu, jednak czasownik stoi zawsze na drugiej pozycji:
Um 18 Uhr gehe ich nach Hause. Nach Hause gehe ich um 18 Uhr.
Jeżeli w zdaniu czasownik podstawowy występuje z czasownikiem posiłkowym ("sein" lub
"haben" w czasach przeszłych, "werden" w czasie przyszłum Futur I) lub czasownik
modalny, to na drugiej pozycji stoi odmienny czasownik posiłkowy.
Ich muss um 18 Uhr nach Hause gehen.
Ich bin um 18 Uhr nach Hause gegangen.
Ich werde um 18 Uhr nach Hause gehen.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

67

Zdania przeczące

W języku niemieckim są 3 rodzaje przeczeń: nein, nicht, kein.
Wszystkie one w języku polskim można tłumaczyć "nie".
W użyciu są jednak różnice. Nein odnosi się do całego zdania i występuje samodzielnie lub
przed zdaniem , które zaprzecza,np.:
Lernst du? - Nein.

Nicht odnosi się również do całego zdania, występuje wówczas po czasowniku. Może też
zaprzeczać części zdania i wtedy stoi przed tą częścią. Nigdy jednak nie występuje
samodzielnie.
Lernst du? - Nein, ich lerne nicht.
Lernst du viel? - Nein, ich lerne nicht viel.
Kein
jest przeczeniem do rzeczownika z rodzajnikiem nieokreślonym. Kein odmiania się tak
jak rodzajnik nieokreślony, np.:
Das ist ein Heft. Das ist kein Heft.
Das ist eine Lampe. Das ist keine Lampe.
Ich habe einen Hund. Ich habe keinen Hund.

Jeżeli w pytaniu występuje przeczenie, to odpowiadając nein potwierdzamy zdanie, a jeśli
chcemy zaprzeczyć odpowiadamy doch(zamiast ja).
Gehst du nicht ins Kino? - Nein, ich gehe nicht.
lub
Gehst du nicht ins Kino? - Doch, ich gehe.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

68

Zdania złożone współrzędnie

Zdanie złożone współrzędnie występuje w następujących formach:
- bez spójnika:
Der Himmel ist bedeckt, es regnet.

- ze spójnikiem, po którym występuje szyk prosty:

und

(i, a) - Ich hatte keine Zeit und ging nicht ins Kino.

aber

(ale) - Es ist kalt, aber ich ziehe mich nicht warm an.

denn

(bo, ponieważ) - Du sollst schon nach Hause gehen, denn es ist schon sehr spät.

oder

(albo) - Ich bleibe zu Hause oder gehe mit dem Hund spazieren.

sondern

(lecz) - Ich fahre nicht mit dem Bus, sondern ich gehe zu Fuss.

- ze spójnikiem, który wymaga szyku przestawnego:

dann

(potem, następnie) - Zuerst lerne ich, dann spiele ich am Computer.

deshalb/darum/deswegen

(dlatego) - Er ist krank, deshalb geht er nicht zur Arbeit.

sonst

(w przeciwnym razie) - Wir müssen ein Taxi nehmen, sonst verspäten wir uns.

trotzdem

(mimo to) - Die Familie ist arm, trotzdem sind alle sehr glücklich.

außerdem

(oprócz tego) - Ich lerne Deutsch in der Schule, außerdem habe ich noch

Nachhilfestunden.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

69

Zdania pytające

W języku niemieckim istnieją dwa rodzaje zdań pytających:
- bez zaimka pytającego
- z zaimkiem pytającym

Pytania bez zaimka pytającego:
Czasownik stoi wówczas zawsze na pierwszym miejscu, a na tak postawione pytanie
możemy odpowiedzieć twierdząco lub przecząco. Np.:
Besucht ih uns heute? - Czy odwiedzicie nas dzisiaj?
-

Ja

, wir besuchen euch heute. - Tak odwiedzimu was dzisiaj.

-

Nein

, wir besuchen euch heute nicht. - Nie, nie odwiedzimy was dzisiaj.

Jeżeli w pytaniu występuje przeczenie, to zamiast "JA" w odpowiedzi, stosujemu "DOCH",
np.:
Hast du diesen Film

nicht

gesehen? - Czy nie widziałeś tego film?

Doch

, ich habe ihn gesehen. - Tak, widziałem go.

lub

Nein

, ich habe ihn nicht gesehen. - Nie, nie widziałem go.

Pytania z zaimkiem pytającym:
Na pierwszym miejscu stoi zawsze zaimek pytający, na drugim miejscu czasownik w formie
osobowej i za nim podmiot. Jako zaimek pytający może występować: wo, woher, wie, wann,
was, worauf, wohin, womit, woran, auf wen,
itd.

Np.:
Was hast du gemacht? - Co zrobiłeś?
Wem muss du noch helfen? - Komu musisz jeszcze pomóc?

ZAPAMIĘTAJ!
- za zaimkiem pytającym może stać rzeczownik, np.:
Wessen Auto ist das? - Czyj to samochód?
- za zaimkiem pytającym może stać przysłówek, np.:
Wie viele Kinder hast du? - Ile masz dzieci?

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

70

Zdania czasowe

Zdania czasowe mogą być tworzone za pomocą następujących spójników:

-

als

(gdy) - stosuje się w przypadku, gdy dane zdarzenie nastąpiło w przeszłości i było

jednorazowe. np.:
Als ich vor einem Jahr in Rom war, besuchte ich meine Freundin.

-

wenn

(gdy) - stosuje się w przypadku, gdy zdarzenie miało miejsce w przeszłości, ale

wydarzyło się więcej niż raz lub gdy zdarzenie dzieje się w teraźniejszości lub przyszłości,
niezależnie od tego, czy było jednorazowe czy nie. Np.:
Wenn es regnete am Wochenende, sah ich immer fern.
Wenn ich krank bin, bleibe ich zu Hause.

-

während

(podczas gdy) - w zdaniu tym stosuje się w ubydwu zdaniach ten sam czas. np.:

Während der Vater das Auto reparierte, spielten die Kinder draußen

-

solange

(jak długo) - również w tego rodzaju zdaniach stosuje się ten sam czas. Np.:

Solange wir im Ausland bleiben, könnt ihr unseren Wagen benutzen.

-

bevor, ehe

(zanim) - chociaż czynności wyrażone w tym zdaniu nie są równoczesne, to

mimo tego również tutaj stosujemy ten sam czas. Np.:
Bevor ich schlafen gehe, will ich mir noch die Zähne putzen.

-

bis

(aż, dopóki) - np.:

Ich muss zu Hause bleiben, bis meine Eltern zurückkommen.

-

nachdem

(po tym jak) - w tego typu zdaniach obowiązuje następstwo czasów. Jeśli w

zdaniu głównym zastisujemy czas PRÄSENS to w zdaniu pobocznym z nachdem musimy
zastosować czas PERFEKT, np.:
Nachdem wir den Unterricht beendet haben, gehen wir nach Hause.

Jeśli w zdaniu głównym użyto czasu IMPERFEKT to w zdaniu pobocznym z nachdem
należy zastosować czas PLUSQUAMPERFEKT, np.:

Nachdem ich meine Hausaufgaben gemacht hatte, spielte ich am Computer

-

seitdem

(odkąd) - W zdaniach tego typu można, ale nie musi się stosować następstwa

czasów. Np.:
Seitdem ich ein Auto habe, verspäte ich mich nicht zur Arbeit.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

71

Zdania warunkowe

Zdania warunkowe tworzymy za pomocą:

-

wenn

(jeśli gdy) - czasownik w zdaniu podrzędnym musi oczywiście stać na końcu.

Np.: Wenn ich in diesem Monat mehr Geld verdiene, mache ich einen längeren Urlaub.
Można również zacząć od zdania głównego:
Ich mache einen längeren Urlaub,wenn ich in diesem Monat mehr Geld verdiene.

-

falls

(jeśli) - tutaj obowiązuje dokładnie taka sama zasada jak przy wenn

Np.:Falls ich die Arbeit nicht bekomme, kann ich meine Miete (czynsz) nicht bezahlen.

Zdania warunkowe mogą być również wprowadzane bez spójnika, wówczas czasownik stoi
na początku zdania, np.:
Bekomme ich heute die Nachricht von ihm, so kann ich morgen verreisen. -Jeśli otrzymam
dzisiaj od niego wiadomość, mogę jutro wyjeżdżać

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

72

Zdania skutkowe

Zdania skutkowe wprowadza się w języku niemieckim za pomocą następujących spójników:

-

so dass

(tak, że), np.:

Ich war von dem Konzert so begeistert, dass ich darüber stundenlang erzählen kann.

-

solch- ....., dass

(taki, taka, takie ... jak), np.:

Gestern war es solches schlechte Wetter, dass wir den ganzen Tag zu Hause verbracht
haben.

-

dermaßen ...... dass

(do tego stopnia, że) np.:

Die Musik ist dermaßen laut, dass wir überhaupt nicht arbeiten können.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

73

Zdania okolicznikowe przyczyny

Zdania okolicznikowe przyczyne wprowadzane są za pomocą następujących spójników:
-

weil

(ponieważ), czasownik po tym spójniku musimy postawić na końcu zdania. Zamiast

weil

można zastosować

da

, zwłaszcza wtedy, gdy zaczynamy od zdania podrzędnego.

Ich kann mit euch nicht in den Zirkus gehen, weil ich lernen muss.
Da ich lernen muss, kann ich mit euch nicht in den Zirkus gehen.

-

zumal

(zwłaszcza że), podobnie w tego rodzaju zdaniu należy postawić czasownik na

końcu zdania. Np.:
Du sollst das Auto nehmen, zumal es schon ziemlich spät ist. - Powinieneś wziąć
samochód, zwłaszcza, że jest już dosyć późno.

ZAPAMIĘTAJ!!!

Jeśli w zdaniu pobocznym występuje czasownik modalny w czasie przeszłym złożonym
(Perfekt lub Plusquamperfekt) to czasownik posiłkowy haben nie stoi na końcu, tylko przed
dwoma bezokolicznikami. Np.:
Ich bin mit ihnen nicht mitgegangen, weil ich meinen Eltern zu Hause habe helfen müssen

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

74

Zdania przyzwalające

Zdania przyzwalające tworzymy za pomocą następujących spójników:
-

obwohl

(chociaż), np.:Obwohl ich sehr viel lernte, habe ich keine guten Noten beim Abitur

bekommen. - Chociaż dużo się uczyłem, nie dostałem dobrych ocen na maturze.

Spójnik obwohl można zastosować obgleich lub obschon

-

wenn .... auch

(nawet gdy), np.:

Wenn ich auch sehr viele Geschenke zum Geburtstag bekomme, mag ich diesen Tag nicht.
- Nawet gdy otrzymuję dużo prezentów na urodziny, nie lubię tego dnia.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

75

Zdania okolicznikowe celu

Zdania okolicznikowe celu wyrażają życzenie lub zamiar.
Zdania takie można wprowadzać za pomocą spójnika

damit

. Czasownik stoi wówczas

podobnie jak w innych zdaniach podrzędnych na końcu zdania.
np.: Seine Eltern arbeiteten schwer, damit er im Ausland studieren konnte - Jego rodzice
pracowali ciężko, aby mógł studiować za granicą.

W zdaniach okolicznikowych celu mogą występować jedynie dwa czasowniki modalne

können, müssen

. Pozostałe nie mogą być zastosowane w tego rodzaju zdaniach.

np.: Wir kaufen zwei Eintrittskarten, damit wir abends ins Kino gehen könnten. - Kupujemy
dwa bilety, żeby móc pójść wieczorem do kina.

Jeśli w obydwu zdaniach występuje ten sam podmiot, zamiast spójnika

damit

można

zastosować konstrukcję bezokolicznikową

um .... zu ...

.

np.: Die Studenten fahren ins Gebirge, damit sie sich erholen.
Ponieważ die Studenten oraz sie to właściwie ten sam podmiot, możemy przekształcić
zdanie w następujący sposób:
Die Studenten fahren ins Gebirge, um sich zu erholen.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

76

Zdania okolicznikowe sposobu

Zdania tego rodzaju tworzone są za pomocą różnych spójników.

-

wie

(jak), np.:

Der Film ist so interessant, wie ich gedacht habe. - Film jest tak interesujący, jak myślałem.

-

als

(niż), np.:

Der Zug fährt viel schneller, als es uns der Schaffner gesagt hat. - Pociąg jedzie o wiele
szybciej, niż mówił to nam konduktor.

-

je ..... desto ....

(im ..... tym ....).

W tego typu zdaniach należy zwrócić uwagę na szyk. Najpierw występuje zdanie poboczne
ze spójnikiem je i przymiotnikiem w stopniu wyższym, a potem zdanie główne ze spójnikiem
desto oraz również przymiotnikiem w stopniu wyższym, dopiero po nim stoi czasownik w
formie osobowej.
Je mehr ich lerne, desto besser spreche ich Deutsch.

Zamiast spójnika je ..... desto .... można zastosować

je ..... umso ....

. Zasada jest taka sama.

Je mehr ich lerne, umso besser spreche ich Deutsch.

-

indem

(brak odpowiednika polskiego - zdania tego typu tłumaczy się najczęściej za

pomocą imiesłowów), np.:
Indem man viele Bücher in der Fremdsprache liest, erlernt man schneller den Wortschatz. -
Czytając dużo książek w języku obcym, opanowuje się szybciej słownictwo.

-

ohne dass

(brak odpowiednika polskiego - zdania tego typu tłumaczy się najczęściej za

pomocą imiesłowów i przeczenia), np.:
Ich lese deutsche Bücher, ohne dass ich ein Wörterbuch benutze. - Czytam niemieckie
książki, nie używając słownika.
Należy zapamiętać, że w tego typu zdaniach można zastosować konstrukcję
bezokolicznikową

ohne .... zu .....

. Np.:

Ich lese deutsche Bücher, ohne ein Wörterbuch zu benutzen.

-

anstatt dass

(zamiast tego, że).Np.:

Karin ging in die Disco, anstatt dass sie die Hausaufgaben machte. - Karin poszła do
dyskoteki, zamiast odrabiać zadania domowe.
Jeśli podmiot w obydwu zdaniach jest taki sam, to zamiast stosować - anstatt dass należy
użyć formy bezokolicznikowej -

anstatt .... zu ....

, np.:

Karin ging in die Disco, anstatt die Hausaufgaben zu machen.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.

background image

77

Zdania przydawkowe (względne)

Zdania przydawkowe tworzymy za pomocą zaimków względnych:

SINGULAR

rodz.
męs.

rodz.
żeń.

rodz.
nij.

PLURAL

Nominativ der

die

das

die

Genitiv

dessen

deren

dessen derer

Dativ

dem

der

dem

denen

Akkusativ den

die

das

die

Zdanie przydawkowe odnosi się bezpośrednio do rzeczownika, dlatego też stoi zwykle
bezpośrednio za nim.

Das ist die Lehrerin, die alle Schüler sehr mögen.

Między określanym rzeczownikiem, a zdaniem przydawkowym mogą pojawiać się
czasowniki, przysłówki lub inne części mowy. Np.:
Er soll das Auto kaufen, das ihm gefällt.

Przy wyborze zaimka względnego należy wziąć pod uwagę:
- rodzaj i liczba zaimka zależą zawsze od określanego rzeczownika.
War der Film interessant, den du gestern gesehen hast? - Czy ten film, który widziałeś był
interesujący?
Rzeczownik określany w tym przypadku to der Film, czyli wybieramy z powyższej tabelki
kolumnę z rodzajem męskim. Następnie musimy zdecydować o przypadku, Czasownik
sehen + Akkusativ, oglądać + kogo? co?
,a więc wybieramy formę z czwartego przypadku
den. - po zaimkach w dopełniaczu występuje zawsze rzeczownik bez rodzajnika. Frau
Neumann, deren Kinder schon erwachsen sind, hat jetzt mehr Freizeit. - Pani Neumann,
której dzieci są już dorosłe, ma teraz więcej wolnego czasu.

- przed zaimkami względnymi mogą stać również przyimki, np.:
Der Bus, auf den ich warte, hat eine Verspätung. - Autobus, na który czekam, ma
spóźnienie.

- również zdania wprowadzane za pomocą słów wo, was należą do zdań przydawkowych,
np.:
Viele Touristen fahren nach Italien, wo man zahlreiche Sehenswürdigkeiten besichtigen
kann. - Wielu turystów jedzie do Włoch, gdzie można zwiedzić liczne zabytki.

Gramatyka języka niemieckiego ver. 1.1 – Tekst pobrany ze strony www.karszyn.net
Kopiowanie i powielanie bez zgody autora zabronione.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
test z gramatyki języka niemieckiego C7O2EC2LR2VTME4G7MCJDWLGWERLANRZNAXNPYI
Gramatyka języka niemieckiego 2
Gramatyka języka niemieckiego
Stanisław Karszyń Pułapki i ciekawostki języka niemieckiego
Stanisława Stachniewicz Krótka gramatyka języka keczua
Język niemiecki gramatyka z niemieckiego Stanisław Karszyń
Gramatyka jezyka esperanto
SPRAWDZIAN Z GRAMATYKI JĘZYKA POLSKIEGO klasa III styczeń
GRAMATYKA JĘZYKA TURECKIEGO, Język TURECKI
Gramatyka języka esperanto
PROPOZYCJE ZESTAWÓW MATURALNYCH NA EGZAMIN WEWNĘTRZNY Z JĘZYKA NIEMIECKIEGO - POZIOM PODSTAWOWY, PRO

więcej podobnych podstron