Systemy informacyjne zarządzania

Modelowanie funkcjonowania systemów w języku UML-

Diagramy czynności

Dr hab. inż. Edward Kołodziński, prof. WSIiE

TWP w Olsztynie

SIZ-4

Olsztyn 2010/2011

Modelowanie

funkcjonowania systemów w języku UML-

Diagramy czynności

Literatura podstawowa do przedmiotu PPSZB:

1.

Dąbrowski W., Stasiak A., Wolski M.: modelowanie systemów
informatycznych w języku UML 2.1 w praktyce, PWN 2007

2.

Śmiałek M.: Zrozumieć UML 2.0 – metody modelowania
obiektowego, Helion, Gliwice 2005.

3.

Wrycza S. i inni: Język UML 2.0 w modelowaniu systemów
informatycznych, Helion, Gliwice 2005.

Diagramy czynności (aktywności)

Czynność

(ang. activities)

– reprezentuje złożony

element składowy procesu biznesowego bądź
przetwarzania informacji.

W przypadku dużej złożoności czynności jest ona

dekomponowana

na podczynności

aż do poziomu

akcji,

która jest niepodzielna.

Symbol graficzny czynności – np.

Wystaw rachunek

czynności

podczynności

akcje

Diagramy czynności –

dekompozycja czynności

Są dalej niepodzielne

i z natury czas ich realizacji

jest krótki.

Realizacja nie jest przerywana.

Diagramy czynności

Diagram czynności

–

graficzne przedstawienie

sekwencyjnych i (lub) współbieżnych przepływów sterowania
oraz danych pomiędzy uporządkowanymi ciągami czynności,
bądź akcji i obiektów.

Diagramy czynności

stosuje się w modelowaniu- tzn.

przedstawianiu sposobu realizacji

:

•

procesów biznesowych,

•

działania systemów,

•

przypadków użycia

XYZ

,

•

operacji.

Diagramy czynności

Elementy składowe

diagramu czynności:

• czynności,
• akcje,
• przepływy sterowania,
• początek,
• koniec,
• zakończenie przepływu.

Nazwa

Notacja graficzna

Definicja/Interpretacja

Czynność

Czynność to określone zachowanie złożone z logicznie
uporządkowanych ciągów podczynności, akcji oraz obiektów w
celu wykonania pewnego procesu.

Akcja

Akcja to elementarna jednostka specyfikacji zachowania, która
reprezentuje transformację lub przetwarzanie w modelowanym
systemie.

Przepływ
sterowania

Przepływ sterowania to relacja między dwoma czynnościami
bądź akcjami, wskazująca, że po wykonaniu źródłowej czynności
albo akcji sterowanie zostanie przekazane do celowej czynności
albo akcji.

Początek

Początek to punkt rozpoczęcia przepływu sterowania i danych
inicjujący funkcjonowanie diagramu czynności. Standartowo w
diagramach czynności występuje jeden początek. W złożonych
systemach, szczególnie tych funkcjonujących w czasie
rzeczywistym, może wystąpić więcej niż jeden początek.

Koniec

Koniec to punkt zatrzymania wszystkich przepływów sterowania i
danych na diagramie czynności. Na jednym diagramie czynności
może wystąpić więcej niż jeden koniec.

Zakończenie
przepływu

Zakończenie przepływu to punkt zatrzymania wybranego
przepływu sterowania. Na jednym diagramie czynności może
wystąpić więcej niż jedno zakończenie przepływu.

Sporządź

zamówienie

Generuj fakturę

Wylicz płacę

brutto

płaca := liczbaGodzin*

stawkaGodzinowa;

c;

bx

2

ax

:

f(x)









Podstawowe kategorie pojęciowe i ich symbolika

Diagramy czynności –

przepływy decyzyjne

W modelowaniu funkcjonowania organizacji rodzaj kolejno wykonywanej

czynności zależy od spełnienia określonych warunków. Sytuacje te
definiujemy za pomocą

bloków decyzyjnych:

•

decyzja

– jedno wejście wiele wyjść warunkowych;

•

złączenie – wiele wejść jedno wyjście,

•

Integracja funkcji

decyzji +złączenia

[W1]

[W2]

[W3]

[W1]

[W2]

Warunki ujęte w

nawiasach

kwadratowych

Notacje stosowane w dokumentowaniu procesów współbieżnych

Przepływy współbieżne:
•

rozwidlenia (ang. fork node)

– jeden wejściowy przepływ i wiele

wyjściowych

•

scalenie (ang. jone mode)

– wiele wejściowych i jeden wyjściowy

• zintegrowanie funkcji

scalenia i rozwidlenia

[

odprawa

zakończona

powodzeniem]

Akceptacja zdarzenia (akcja)

(strzałka w dół) Krawędź aktywności

Wywołanie aktywności

Węzeł decyzyjny

Pasażer poddaje się

odprawie

Pasażer wsiada

na pokład

Załadunek bagaży

na samolot

Samolot kołuje

na pas startowy

◊

[else]

Rozgałęzienie

Złączenie

Akcja

Końcowy węzeł aktywności

Diagram aktywności „obsługa pasażerów” o niskim poziomie

szczegółów (a więc o niskim poziomie abstrakcji).

Pasażer zgłasza się

przy punkcie odpraw

Przykład diagramu czynności przypadku użycia –

„Przyjmij zamówienie”

przez

Internet

Wybierz formularz

Zamówienie towaru

Wprowadź nazwisko i

adres

Zaloguj się

Wprowadź

kod towaru

Wyświetl opis i cenę

towaru

Oblicz nową

sumę cen

Wprowadź informacje o

karcie płatniczej

Zatwierdź

Potwierdź

„zatwierdzenie informacji”

Wyświetl numer zamówienia

Zaznacz zamówienie jako

potwierdzone

Prześlij informację o płatności do

księgowości

Zaznacz zamówienie

jako oczekujące

Wprowadź kartę

bankomatową

Wprowadź PIN

Wybierz kwotę

Wydaj kartę

Wydrukuj

potwierdzenie

Zatrzymaj

kartę

Wypłać

gotówkę

[PIN błędny]

[odrzucenie]

[akceptacja]

[PIN poprawny]

[błędneWprowadzenia < 3]

[błędneWprowadzenia = 3]

[z potwierdzeniem]

[bez potwierdzenia]

Przykład diagramu czynności PU z warunkami- „

Pobierz pieniądze z bankomatu”

Wybierz kwotę

z listy

Weryfikuj stan

konta

Wprowadź inną

kwotę

Wyświetl

odmowę

Aktualizuj stan

konta

[kwota <= 200]

[kwota > 200]

[kwota niezdefiniowana]

[else]

[kwota <= dostępneŚrodki]

Przykład zintegrowania decyzji i złączenia [3]

Zgłoś instalację

łącza

internetowego

Wykonaj wywiad

techniczny

Wybierz typ

osprzętu

sieciowego

Wprowadź instalację

do harmonogramu

Zarezerwuj

osprzęt sieciowy

Generuj

specyfikację

testów

Zarejestruj

raport

instalacyjny

Generuj

fakturę

dla klienta

Generuj

fakturę dla
instalatora

[warunki spełnione]

Przykład stosowania rozwidlenia i scalenia

w dokumentowaniu przepływów współbieżnych w PU

Diagram aktywności torowy - z partycjami

Pasażer poddaje się odprawie

Pasażer

Obsługa pasażera

Okazanie biletu

w punkcie odpraw

Weryfikacja

biletu

Odprawa bagaży

Opłacenie

dopłaty

Skierowanie pasażera

do obsługi klientów

Przyjęcie

bagażu

Wydanie karty

pokładowej

[Bilet prawidłowy]

[Bagaż kwalifikuje się do dopłaty]

[Else]

[Else]