Systemy informacyjne zarządzania

Modelowanie funkcjonowania systemów w języku

UML-

Diagramy czynności

Dr hab. inż. Edward Kołodziński, prof.

WSIiE TWP w Olsztynie

SIZ-4

Olsztyn 2010/2011

Modelowanie

funkcjonowania systemów w języku UML-

Diagramy czynności

Literatura podstawowa do przedmiotu PPSZB:

1. Dąbrowski W., Stasiak A., Wolski M.: modelowanie

systemów informatycznych w języku UML 2.1 w
praktyce, PWN 2007

2. Śmiałek M.: Zrozumieć UML 2.0 – metody

modelowania obiektowego, Helion, Gliwice 2005.

3. Wrycza S. i inni: Język UML 2.0 w modelowaniu

systemów informatycznych, Helion, Gliwice 2005.

Diagramy czynności (aktywności)

Czynność

(ang. activities) – reprezentuje

złożony element składowy procesu
biznesowego bądź przetwarzania informacji.

W przypadku dużej złożoności czynności

jest ona dekomponowana na
podczynności

aż do poziomu

akcji,

która jest niepodzielna.

Symbol graficzny czynności – np.

Wystaw rachunek

czynności

podczynnoś
ci

akcje

Diagramy czynności –

dekompozycja czynności

Są dalej niepodzielne

i z natury czas ich

realizacji jest krótki.

Realizacja nie jest

przerywana.

Diagramy czynności

Diagram czynności

–

graficzne przedstawienie

sekwencyjnych i (lub) współbieżnych przepływów
sterowania oraz danych pomiędzy uporządkowanymi
ciągami czynności, bądź akcji i obiektów.

Diagramy czynności

stosuje się w modelowaniu-

tzn.

przedstawianiu sposobu realizacji

:

•

procesów biznesowych,

•

działania systemów,

•

przypadków użycia

XYZ

,

•

operacji.

Diagramy czynności

Elementy składowe

diagramu

czynności:

• czynności,
• akcje,
• przepływy sterowania,
• początek,
• koniec,
• zakończenie przepływu.

Nazwa

Notacja graficzna

Definicja/Interpretacja

Czynność

Czynność to określone zachowanie złożone z logicznie
uporządkowanych ciągów podczynności, akcji oraz
obiektów w celu wykonania pewnego procesu.

Akcja

Akcja to elementarna jednostka specyfikacji zachowania,
która reprezentuje transformację lub przetwarzanie w
modelowanym systemie.

Przepływ
sterowania

Przepływ sterowania to relacja między dwoma
czynnościami bądź akcjami, wskazująca, że po
wykonaniu źródłowej czynności albo akcji sterowanie
zostanie przekazane do celowej czynności albo akcji.

Początek

Początek to punkt rozpoczęcia przepływu sterowania i
danych inicjujący funkcjonowanie diagramu czynności.
Standartowo w diagramach czynności występuje jeden
początek. W złożonych systemach, szczególnie tych
funkcjonujących w czasie rzeczywistym, może wystąpić
więcej niż jeden początek.

Koniec

Koniec to punkt zatrzymania wszystkich przepływów
sterowania i danych na diagramie czynności. Na jednym
diagramie czynności może wystąpić więcej niż jeden
koniec.

Zakończenie
przepływu

Zakończenie przepływu to punkt zatrzymania wybranego
przepływu sterowania. Na jednym diagramie czynności
może wystąpić więcej niż jedno zakończenie przepływu.

Sporządź

zamówienie

Generuj fakturę

Wylicz płacę

brutto

płaca := liczbaGodzin*

stawkaGodzinowa;

c;

bx

2

ax

:

f(x)









Podstawowe kategorie pojęciowe i ich symbolika

Diagramy czynności –

przepływy

decyzyjne

W modelowaniu funkcjonowania organizacji rodzaj kolejno wykonywanej czynności zależy od

spełnienia określonych warunków. Sytuacje te definiujemy za pomocą

bloków decyzyjnych:

•

decyzja – jedno wejście wiele wyjść warunkowych;

•

złączenie – wiele wejść jedno wyjście,

•

Integracja funkcji

decyzji +złączenia

Ich notację graficzną przedstawia poniższa tabela

[W1]

[W2]

[W3]

[W1]

[W2]

Warunki ujęte

w nawiasach

kwadratowyc

h

Notacje stosowane w dokumentowaniu procesów

współbieżnych

Przepływy współbieżne:
•

rozwidlenia (ang. fork node) – jeden wejściowy przepływ i wiele
wyjściowych

•

scalenie (ang. jone mode) – wiele wejściowych i jeden wyjściowy

• zintegrowanie funkcji
scalenia i rozwidlenia

[

odprawa

zakończona

powodzenie

m]

Akceptacja zdarzenia (akcja)

(strzałka w dół) Krawędź aktywności

Wywołanie aktywności

Węzeł decyzyjny

Pasażer poddaje się

odprawie

Pasażer wsiada

na pokład

Załadunek bagaży

na samolot

Samolot kołuje

na pas startowy

◊

[else]

Rozgałęzienie

Złączenie

Akcja

Końcowy węzeł
aktywności

Diagram aktywności „obsługa pasażerów” o niskim

poziomie szczegółów (a więc o niskim poziomie

abstrakcji).

Pasażer zgłasza się

przy punkcie

odpraw

Przykład diagramu czynności przypadku użycia –

„Przyjmij

zamówienie”

przez Internet

Wybierz formularz

Zamówienie

towaru

Wprowadź

nazwisko i adres

Zaloguj się

Wprowadź

kod towaru

Wyświetl opis i

cenę towaru

Oblicz nową

sumę cen

Wprowadź informacje

o karcie płatniczej

Zatwierdź

Potwierdź

„zatwierdzenie informacji”

Wyświetl numer zamówienia

Zaznacz zamówienie jako

potwierdzone

Prześlij informację o

płatności do księgowości

Zaznacz zamówienie

jako oczekujące

Wprowadź kartę

bankomatową

Wprowadź PIN

Wybierz kwotę

Wydaj kartę

Wydrukuj

potwierdzenie

Zatrzymaj

kartę

Wypłać

gotówkę

[PIN
błędny]

[odrzucenie]

[akceptacja
]

[PIN poprawny]

[błędneWprowadzenia <
3]

[błędneWprowadzenia =
3]

[z potwierdzeniem]

[bez potwierdzenia]

Przykład diagramu czynności PU z warunkami- „

Pobierz pieniądze z

bankomatu”

Wybierz kwotę

z listy

Weryfikuj stan

konta

Wprowadź inną

kwotę

Wyświetl

odmowę

Aktualizuj stan

konta

[kwota <=
200]

[kwota >
200]

[kwota niezdefiniowana]

[else
]

[kwota <=
dostępneŚrodki]

Przykład zintegrowania decyzji i złączenia [3]

Zgłoś instalację

łącza

internetowego

Wykonaj wywiad

techniczny

Wybierz typ

osprzętu

sieciowego

Wprowadź instalację

do harmonogramu

Zarezerwuj

osprzęt sieciowy

Generuj

specyfikację

testów

Zarejestruj

raport

instalacyjny

Generuj

fakturę

dla klienta

Generuj

fakturę dla

instalatora

[warunki spełnione]

Przykład stosowania rozwidlenia i scalenia

w dokumentowaniu przepływów współbieżnych w PU

Diagram aktywności torowy - z partycjami

Pasażer poddaje się odprawie

Pasażer

Obsługa pasażera

Okazanie biletu

w punkcie odpraw

Weryfikacja

biletu

Odprawa bagaży

Opłacenie

dopłaty

Skierowanie pasażera

do obsługi klientów

Przyjęcie

bagażu

Wydanie karty

pokładowej

[Bilet prawidłowy]

[Bagaż kwalifikuje się do dopłaty]

[Else]

[Else]