Poziom podstawowy

Modele odpowiedzi do przyk∏adowego arkusza
egzaminacyjnego z biologii

1

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

1.

DNA stanowi materia∏ genetyczny komórek, w którym zawarta jest informacja o
budowie i metabolizmie komórki.

1

2.

Za podanie dwóch nazw elementów wraz z funkcjà – 1 pkt.
Za podanie trzech nazw elementów wraz z funkcjà – 2 pkt.

2

3.

Za prawid∏owe wype∏nienie kolumn tabeli dotyczàcych konkretnych w∏ókien – po 1 pkt.
Za podanie jednego przyk∏adu zale˝noÊci budowy od pe∏nionej funkcji – 1 pkt.

Przyk∏ad odpowiedzi:
Równoleg∏e u∏o˝enie w∏ókien do siebie w tkance mi´Êniowej poprzecznie
prà˝kowanej szkieletowej zwi´ksza si∏´ skurczu.

3

6.

Heterodontyczne uz´bienie umo˝liwia sprawne oddzielanie k´sów pokarmu przy
pomocy siekaczy i k∏ów, a nast´pnie ˝ucie pokarmu z´bami przedtrzonowymi i
trzonowymi.

1

7.

d)

1

8.

Za podanie nazw potraw (nr 3, 9, 10, 13) – 1 pkt.
Za podanie argumentu – 1 pkt.
Przyk∏ad argumentu:
Potrawy zawierajà ma∏o w´glowodanów oraz t∏uszczu. Zawierajà niezb´dne
sk∏adniki od˝ywcze.

2

4.

Za podanie nazw stawów wraz z przyk∏adami – po 1 pkt.
Przyk∏adowe odpowiedzi:

3

5.

Dobierajàc odpowiednio çwiczenia do naszego wieku, p∏ci i upodobaƒ, przyczyniamy
si´ do prawid∏owego funkcjonowania organizmu.

1

w w w. o p e r o n . p l

Lp.

Nazwa elementu

Funkcja

1.

dendryty

przewodzà impulsy nerwowe
w stron´ cia∏a komórki

2.

neuryt

przewodzi impulsy nerwowe
od cia∏a komórki dalej

3.

przew´˝enia Ranviera

przyspiesza przebieg impulsu
nerwowego (skokowo)

Lp.

Nazwa stawu

Przyk∏ad wyst´powania

1.

zawiasowy

staw ramienno-∏okciowy, stawy
palców ràk i stóp

2.

siode∏kowy

staw nadgarstkowo-Êródr´czny
kciuka

3.

kulisty

staw barkowy

Kryterium

W∏ókna mi´Êniowe

poprzecznie

prà˝kowane serca

W∏ókna mi´Êniowe

poprzecznie prà˝kowane

szkieletowe

Liczba jàder
w jednym w∏óknie

jedno lub dwa

kilkaset

U∏o˝enie w∏ókien
wzgl´dem siebie

widlasto rozga∏´zione,
tworzà przestrzennà sieç

u∏o˝one równolegle do
siebie

Zale˝noÊç skurczu
od naszej woli

skurcz niezale˝ny od naszej
woli (mo˝emy jedynie
poÊrednio wp∏ywaç)

skurcz zale˝ny od naszej
woli

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz I P 7/24/07 12:38 PM Page 1

■

B I O L O G I A – P O Z I O M P O D S T A W O W Y

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

10.

W celu uzyskania lepszej wentylacji p∏uc nale˝y np. p∏ywaç nieprzerwanie przez 10
min 2–3 razy w tygodniu.
Równie˝ wskazane sà: bieganie, jazda na rowerze, wios∏owanie.

1

12.

Za sporzàdzenie tabeli – 1 pkt.
Za podanie dwóch ró˝nic w budowie t´tnicy i ˝y∏y – 2 pkt.

3

11.

Wp∏yw palenia papierosów na przewlek∏e zapalenie oskrzeli jest znacznie wi´kszy ni˝
wp∏yw zanieczyszczenia powietrza – 1 pkt.
Osoby niepalàce sà du˝o mniej nara˝one na zapalenie oskrzeli ni˝ palacze, nawet
w Êrodowisku bardzo zanieczyszczonym – 1 pkt.

2

13.

Za wype∏nienie dwóch wierszy tabeli – 1 pkt.
Za wype∏nienie trzech–czterech wierszy tabeli – 2 pkt.

3

14.

Za ka˝dy z dwóch argumentów – po 1 pkt.
Nauka jest odruchem warunkowym. Jej zaniechanie prowadzi do zanikania tego od-
ruchu.
Ponadto nauka zwiàzana jest z zapami´tywaniem, które zachodzi w dwóch etapach
(tworzenia Êwie˝ej pami´ci oraz trwa∏ej pami´ci), co wià˝e si´ z wielokrotnym prze-
chodzeniem impulsów przez te same ∏aƒcuchy neuronów.

2

15.

Za uzupe∏nienie dwóch pustych miejsc schematu – po 1 pkt.
1) Insulina – zwi´ksza wychwytywanie glukozy z krwi, pobudza syntez´ glikogenu
w wàtrobie i mi´Êniach – 1 pkt.
2) Nast´puje obni˝enie st´˝enia glukozy we krwi – 1 pkt.

2

16.

Za graficznie przedstawione mutacje – po 1 pkt.
Za wyt∏umaczenie wybranego poj´cia – 1 pkt.
PUCHPUCHATEK – duplikacja, ATEK – delecja
Duplikacja – polega na podwojeniu odcinka chromosomu.
Delecja – utrata odcinka chromosomu.

3

17.

Za podanie liczby nukleotydów – 1 pkt.
Za uzasadnienie wyniku – 1 pkt.
135 aminokwasów by∏o kodowanych przez 405 nukleotydów mRNA.
Sekwencja trzech nukleotydów mRNA koduje jeden aminokwas.

2

18.

Za podanie rodzaju mutacji – po 1 pkt.
Za podanie jednej cechy jednej z chorób – 1 pkt.
Zespó∏ Downa oraz zespó∏ Turnera nale˝à do chorób dziedzicznych spowodowanych
zmianà liczby chromosomów.
Zespó∏ Downa polega na trisomii chromosomu 21. Powoduje upoÊledzenie umys∏o-
we, cz´sto wyst´pujà wady serca.
Zespó∏ Turnera polega na obecnoÊci tylko jednego chromosomu X. Powoduje bez-
p∏odnoÊç u dziewczynek, ale nie powoduje upoÊledzenia umys∏owego. Charaktery-
styczny jest niski wzrost oraz wady serca.

3

9.

Za rozpoznanie narzàdów – 1 pkt.
A – Êlinianki, B – jelito cienkie
Za wyjaÊnienie pe∏nionej roli w trawieniu – po 1 pkt.
Âlinianki – wytwarzajà Êlin´ zawierajàcà enzym – amylaz´ Êlinowà, która rozk∏ada
wielocukry, np. skrobi´ na dwucukrowe czàsteczki maltozy.
Jelito cienkie – jego Êciana wydziela enzym – maltaz´, która rozk∏ada maltoz´
do glukozy.

3

2

w w w. o p e r o n . p l

Cecha

T´tnica

˚y∏a

Êwiat∏o

okràg∏e

owalne

gruboÊç Êcian

grube

cienkie

obecnoÊç zastawek

brak

obecnoÊç

Narzàd

Cz´Êç wspó∏czulna

Cz´Êç przywspó∏czulna

êrenica

rozszerzenie

zw´˝enie

oskrzela

rozszerzenie

zw´˝enie

˝o∏àdek

spadek motoryki

wzrost motoryki

gruczo∏y Êlinowe

wydzielanie g´stej Êliny

wydzielanie wodnistej Êliny

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz I P 7/24/07 12:38 PM Page 2

Nr

zad.

Poprawna odpowiedê

Maksymalna punktacja

za zadania

20.

Za podanie przyk∏adów – po 1 pkt.

3

21.

Za wskazanie autotrofizmu – 1 pkt.
Za wyjaÊnienie „drapie˝nictwa” w przypadku roÊlin owado˝ernych – 1 pkt.
RoÊliny owado˝erne sà fotoautotrofami, a ich drapie˝nictwo polega na uzupe∏nieniu
niedoborów azotu.

2

22.

Za podanie 2 przyk∏adów cz´Êci sk∏adowych biocenozy – 1 pkt.
Za podanie 3 przyk∏adów cz´Êci sk∏adowych biocenozy – 2 pkt.
Za podanie 4 przyk∏adów cz´Êci sk∏adowych biocenozy – 3 pkt.
Producenci – np. roÊliny, sinice
Konsumenci I rz´du – np. owca, krowa (roÊlino˝ercy)
Konsumenci II rz´du – np. wilk, lis (mi´so˝ercy)
Destruenci – bakterie, grzyby

3

23.

Za napisanie dwóch genotypów i fenotypów dzieci – 2 pkt.

rodzice: fenotypy – A, A; genotypy – I

A

i

0 x

I

A

i

0

dzieci: fenotypy – A, O; genotypy – I

A

i

0

, I

A

I

A

, i

0

i

0

2

19.

Za podanie nazwy oddzia∏ywania – 1 pkt.
Za wyt∏umaczenie, na czym ono polega – 1 pkt.
Oddzia∏ywanie – mutualizm lub symbioza obligatoryjna.
Grzyb i glon – tworzàce porost odnoszà obopólne korzyÊci i nie mogà bez siebie ist-
nieç. Grzyb ochrania komórki glonu oraz dostarcza im wody z solami mineralnymi.
Glon dostarcza grzybowi substancji pokarmowych.

2

Oddzia∏ywanie

Populacja

Przyk∏ady

Komensalizm

+ 0

podnawka – rekin

Neutralizm

0 0

jemio∏a – konwalia

Allelopatia

+ –

grzyby – roÊliny

3

w w w. o p e r o n . p l

■

B I O L O G I A – P O Z I O M P O D S T A W O W Y

LBD8-CD-Odpowiedzi arkusz I P 7/24/07 12:38 PM Page 3