Szanowny Czytelniku!
Niech cię nie zmyli tytuł! Nie będzie to prezentacja satyry w krótkich majteczkach. Na zamówienie
wydawnictwa „Solaris" przedkładam wybór moich krótkich utworów prozą, a właściwie jego pierwszą
część, obejmującą twórczość lat siedemdziesiątych i początku lat osiemdziesiątych, w większości z
„radia wziętą". Niniejsze nowelki i mikropowieści miały swoją premierę jako słuchowiska i opowiadania
w magazynie„ 60 minut na godzinę ", a następnie weszły w skład zbiorów pt. „Sześćdziesiąt minut na
godzinę" ( Wyd. RTV1978), „Zprzymrużeniem ucha" (Wyd. RTV 1984) i „Tragedia Nimfy 8" (Nasza
Księgarnia 1987). Do antologii zebrałem wyłącznie utwory z pogranicza fantastyki, horroru lub po
prostu dziwności. Nie znajdziesz tu, Drogi Czytelniku ani bieżących monologów satyrycznych, ani
„Antybaśni" które umieściłem w innych antologiach („Kabaret Nadredaktora" t. I i II wyd. „Nowy Świat",
2002, 2003 oraz „Antybaśnie z Tysiąca i Jednego Dnia" (Supernowa - w druku). W niniejszym tomie w
charakterze bonusa zamieściłem „Kwadraturę trójkąta", średnio długą powieść, opublikowaną dotąd
wyłącznie w „Fantastyce" (cztery odcinki w 2000 roku).
W kolejnym tomie „shortów" chciałbym przedstawić twórczość lat późniejszych, wzbogacając ją o
nigdy nie publikowane utwory postradiowe, czekające dopiero na swoją adaptację.
Proszę popuścić pasy, nie regulować radioodbiorników i nie traktować przedłożonego materiału zbyt
serio.
Marcin Wolski

Marcin Wolski - 60 minut na godzinę

Żółw

Żółwia otrzymałem w spadku. Z tym że słowo „żółw" nie jest określeniem precyzyjnym. Zgodnie z
prawem wszedłem w posiadanie jednej trzydziestej tego sympatycznego gada. Wszystko zaczęło się
przed 95 laty, kiedy mój pradziad przywiódł półmetrowej długości osobnika z mórz południowych. Żółw
okazał się stworzeniem żywotnym i bardzo przywiązanym do naszej rodziny. Jak dotąd przetrzymał
już trzy pokolenia i nie zamierzał na tym poprzestać.
Wraz z upływem czasu pojawiły się komplikacje. Rodzina mnożyła się, żółw zaś nie. Pradziad
umierając, podzielił w testamencie żółwia na cztery części, to znaczy opiekę nad zwierzątkiem
przekazał czterem swoim synom - po kwartale dla każdego. W drugim pokoleniu było już 14
dziedziców, w trzecim 73...
Udziały nie były jednak równe. Skomplikowane zapisy, darowizny, zakupy i wymiany sprawiły, że
niektórzy potentaci, jak ja, mieli żółwia przez jeden dzień w miesiącu, inni tylko przez cztery godziny w
roku. Dla zapewnienia porządku rodzina zatrudniała trzech adwokatów, a i tak co rusz wybuchały
procesy.
Tu dochodzimy do istoty zagadnienia - dlaczego? Skąd ta drobiazgowość i dokładność w
zainteresowaniu zwierzątkiem? Otóż żółw (zaobserwował to już pradziadek) przynosił szczęście. Kie-
dy przebywał pod czyimś dachem, jego tymczasowym właścicielom nie groziły choroby, a w żadnym
wypadku śmierć. (Pradziad zmarł, kiedy na tydzień opuścił żółwia). Mając gada u siebie, można było
wygrać na loterii, dostać okazyjnie poszukiwany artykuł w sklepie, awansować...
Nic dziwnego, że wielokrotnie usiłowano żółwia uprowadzić, odkupić lub przekupić. Za każdym razem
sąd familijny był bezwzględny!
W miarę rozmnażania się rodziny, żółw podróżował z domu do domu coraz częściej, szybciej,
sprawniej, co niestety nie najlepiej odbijało się na jego zdrowiu. Zachodziła obawa, czy w ogóle uda
mu się zachować własną osobowość. Ale czy można było wydziedziczyć drobnych udziałowców? Czy
byłoby to sprawiedliwe?
Narady familijne stały się areną wiecznych starć. Drobni udziałowcy proponowali reformę żółwiową
bez odszkodowania i podział roku na 73 równe części. W trakcie kolejnych debat wyłoniła się nawet
grupa „wściekłych", która przedstawiła najbardziej radykalny program—kontrolę urodzin w rodzinie.
Wuj Artur był zdania, że największych potentatów powinno się w ogóle zlikwidować. Na czele jego
czarnej listy znajdowała się ciotka Pelagia z czterema dniami miesięcznie.
24 lutego rozpoczęło się kolejne starcie dyskutantów. Żółw przysłuchiwał się obradom z coraz
większym przerażeniem. Widząc w jego oczach niepokojące błyski, wyprosiliśmy go do kuchni i
narada potoczyła się przy drzwiach zamkniętych.
Gdy dyskusja zaogniła się i w ruch poszły krzesła, do pokoju wbiegła moja córka i spadkobierczyni
cała we łzach.
-On nie żyje, on nie żyje! - wołała.
-Pobiegliśmy do kuchni. Stał tam wielki gar, w którym zazwyczaj gotowano bieliznę. Tym razem pływał
w niej żółw a ściślej mówiąc, zupa żółwiowa. Spojrzeliśmy po sobie.

-Kto to zrobił?
Odpowiedzią były koślawe litery wydrapane na linoleum: Nie wińcie nikogo! Jedzcie i niech wam
będzie na zdrowie! Wasz Żółw.

Z lotu ptaka

Pierwszy lot nad Megehuą, jedną z prowincjonalnych stolic Amirandy, przebiegł pomyślnie. Dopiero
kiedy pilot wysiadł, zauważyliśmy, ze drżą mu ręce, a na policzki wystąpiły niezdrowe rumieńce.
-Co się stało, Diego? - spytałem.
-Piękna - wyszeptał.
-Kto przyjacielu?
-Megehua...
-Wiemy to - powiedział burmistrz. - Nasz zmarły przed rokiem architekt dbał o rozwój przestrzenny
miasta, jak nikt.
-Nie o tym mówię. Zresztą, i tak nikt by mi nie uwierzył. To trzeba zobaczyć - wyszeptał pilot.
Był tak tajemniczy, że trzy osoby - burmistrz, jego żona i ja - postanowiliśmy wybrać się razem z nim.
Ruszyliśmy. Samolot zrazu potoczył się ku morzu, wzbił się na znaczną wysokość i zawrócił. Najpierw
widać było nie kończącą się zieleń łąk i naraz...
-Niech mnie diabli! - stęknął burmistrz.
-Co za bezeceństwo! - zawołała jego żona.
Nie odezwałem się słowem. Zamiast Megehuy wśród morza zieloności ujrzałem leżącą na ziemi
młodą, przepiękną kobietę. Mimo lekkiej mgiełki i wysokości widać jąbyło wyraźnie. Łagodna linia
bioder, głębokie oczy, cudowne piersi...
Zniżyliśmy lot i cała mozaika rozbiła się natychmiast na komórki budynków z różowego kamienia, żyłki
ulic - nawet włosy okazały się zrudziałym od słońca parkiem miejskim. Proporcje jednak były
doskonałe, bo kiedy ponownie wzbiliśmy się wyżej, powróciła poprzednia iluzja.
- Wspaniały architekt - cmoknął burmistrz. – Fascynująca architektura.
- Wracamy! - zakomenderowała żona.
Pilot nie reagował, serce nie wytrzymało. Uratowaliśmy się, skacząc na spadochronach. Wylądowałem
na lewej piersi, na którą, co stwierdziłem później, składał się kompleks gmachów parlamentu.
Wyznam, że lądowałem z mieszanymi uczuciami.
Ledwo zdążyłem na dobre oprzytomnieć, a już żona burmistrza przemawiała na zaimprowizowanym
wiecu.
- Pornografia nie przejdzie! - grzmiała. - Zburzyć Megehuę. Przenieść stolicę!
Wtórował jej aplauz zebranych kobiet i gwizdy nielicznych mężczyzn.
- Wszelako turyści byliby zachwyceni - usiłował wtrącić się burmistrz.
Wrzucono go do sadzawki.
-Trzeba przynajmniej zburzyć miejsca występne - zaproponowała działaczka Rady Niewiast.
-Zdeglomerować! Przecież niebo patrzy na to z góry. Wstyd!
- sekundowały jej inne.
- Słuchajcie - odezwała się nestorka związku plastyków
- mam inny pomysł. Wystarczy otynkować nieprzyzwoite dzielnice i będzie wyglądała jak ubrana.
Pomysł chwycił. Brygady tynkarzy nałożyły Megehule slipy i biustonosz. Nawiasem mówiąc, parlament
pomalowany na niebiesko wyglądał ohydnie.
Nazajutrz delegacja Rady Niewiast wybrała się na lotniczy rekonesans,
- Wygląda możliwie - oceniły matrony - ale przydałby się bardziej powściągliwy makijaż.
Znów ruszyły ekipy tynkarskie.
Mężczyźni oponowali, ale co mogli, biedacy, poradzić. Z dnia na dzień Megehua stawała się coraz
brzydsza, ale za to bardziej nowoczesna i pretensjonalna. Przelot nad miastem przestał być dla nas
przyjemnością. Gdzie podział się ten wdzięk i świeżość? - wzdychaliśmy.
Zmiany przyniosło dopiero trzęsienie ziemi i sztorm, który przerwał tamy, wtłaczając wielkie masy
wodne na naszą nizinę. Ewakuacja stolicy przebiegała sprawnie.
Kiedy po tygodniu wróciliśmy na miejsce, wśród nasiąkniętych wodą łąk nie było już Megehuy.
Pozostał jedynie wyżęty kostium kąpielowy monstrualnej wielkości.
Stary latarnik z Przylądka Genowefy opowiada po dziś dzień, że widział podczas kataklizmu olbrzymią
dziewczyną, w strugach deszczu, która owiana cyklonem szła przez zalaną wodą równinę w kierunku
morza. Dziewczyna była naga, wywijała nad głową kostiumem kąpielowym i śpiewała jakąś dziką,
zmysłową pieśń, aż latarnikowi od łez zapotniały okulary. I to wszystko.

Siła woli

Od dzieciństwa ćwiczyłem wolę. Godzinami potrafiłem wpatrywać się w wodę, trwać w jednej pozycji
lub wykonywać miarowy, jednostajny ruch. Rezultaty przeszły wszelkie oczekiwania. Po latach sa-
modoskonalenia, nie miałem najmniejszego kłopotu z wbiciem gwoździa wzrokiem czy wyłączeniem
telewizora jednym gniewnym skrzywieniem ust. Ba! Zawsze musiałem uważać, by grymas nie był zbyt
duży, gdyż inaczej w studiu artyści padali jak muchy. Dojeżdżając do skrzyżowania, miałem zawsze
pełną władzę nad światłami, niezależnie od urządzeń elektronicznych. Krótkim cmoknięciem mógłbym
też wy-koleić każdy pociąg. Ktoś obdarzony tak wielkimi możliwościami być może wahałby się przed
ich nadużywaniem. Dla mnie fałszywy wstyd był czymś obcym. Kobiety? To sprawa najłatwiejsza -
miałem ich zawsze dość, a nawet trochę więcej.
Ilekroć brakowało mi pieniędzy, udawałem się na mały spacer w okolice banku.
Wiązka fluidów wysłana w odpowiednim kierunku sprawiała, że kasjerzy sami wynosili mi dowolną
ilość gotówki. Nawet gdyby tego nie uczynili, bez trudu mogłem samym spojrzeniem rozpruć
najgrubszą blachę lub żelbet.
Pewnego razu, kiedy usłyszałem o zbrojnym konflikcie dwóch państewek, poszybowałem tam swoim
helikopterem. Minuta wystarczyła, aby obie armie zgodnie zajęły się pomaganiem miejscowym
kmieciom w żniwach; a z wszystkich kuźni dolatywały sympatyczne odgłosy - to młoty same
przekuwały miecze na lemiesze.
Równie skutecznie panowałem nad sobą.
Kiedyś wyłącznie za pomocą kontemplacji pozbyłem się ślepej kiszki. Nigdy też nie miałem
najmniejszych kłopotów z zębami.
W miarę upływu czasu ludzie - nie powiem, że bez mojej wiedzy - zaczęli oddawać mi cześć boską.
Ja, dzięki mej woli, rozwiązywałem ich liczne problemy; przebijałem tunele przez masywy górskie,
dokonywałem arcytrudnych operacji, uszczęśliwiałem zrozpaczonych. Oni, w dowód wdzięczności,
stawiali mi posągi, świątynie, opiewali mnie w pieśniach.
Moje rozumne oczy, malowane na małych karteczkach stanowiły amulety i lekarstwa praktycznie na
wszystko, moje uwagi pocieszały strapionych, mój głos wskrzeszał martwych.
Po pewnym czasie - utrwaliwszy głos na taśmie, wzrok na filmach kasetowych, tchnienie w aerozolach
- przestałem się w ogóle zajmować otaczającym światem.
Aż pewnego dnia przed mym łożem, w środku mego pałacu, stanął kudłaty wyrostek.
- Te, stary, obudź się!
Uniosłem powieki i delikatnie spiorunowałem zuchwalca wzrokiem.
- Znikaj!
Ale chłopak nie zniknął. Spróbowałem jeszcze raz, odrobinę mocniej, aż zapiekły mnie powieki. Nic z
tego nie wyszło! Zrobiło mi się głupio.
-Kim jesteś, młody człowieku? - zapytałem uprzejmie.
-Nieważne! Spływaj, ale już! Zajmuję to miejsce.
-Ty? Jakim prawem?...
-Prawem czasu.
-Rozumiem, pewnie też ćwiczyłeś wolę. To bardzo interesujące.
Przeciągałem rozmowę, zastanawiając się, czy lepiej zawalić strop na zuchwalca, czy sprawić, by
ziemia rozstąpiła się mu pod stopami...
-Jaką wolę? Wola teraz jest niemodna. Ja w ogóle nie mam siły woli, nie mam też za grosz
charakteru, stanowczości, energii, zapału, inteligencji, a nawet sprawności fizycznej.
-I ty chcesz mnie usunąć?! O, nieszczęsny świecie!
-Tak się złożyło.
-Już ja ci pokażę!
Czułem ogarniający mnie szał. Ściągnąłem do pomocy burzę, pioruny, trzęsienie ziemi, tornado,
huragan - umordowałem się krańcowo, a on ani drgnął.
- Słuchaj, stary, i spróbuj zrozumieć - powiedział. - Ty jesteś strasznie silny, a ja strasznie słaby. W
ogóle nie stawiam oporu. Twoje pioruny mogą sobie walić i walić. Nie można przełamywać czegoś,
czego nie ma. Ja nie mam żadnych atutów i to właśnie jest mój atut. Mnie nie można zniszczyć... A
teraz zjeżdżaj!
Zimny pot wystąpił mi na czoło. Czułem rosnące szaleństwo. Chciałem się za wszelką cenę
opanować. Cały się ścisnąłem w sobie, zwarłem.
Śmierć przyszła szybko. Niestety, wziąłem się za mocno w garść. Żebra nie wytrzymały...

Takie buty

Było to przed laty. W mieścinie tak małej, że będącej właściwie wsią, rozłożył się na zimowe leże
oddział dragonów jego cesarskiej mości. Dowodził nim rotmistrz Rudolf, człowiek butny i tak
nadzwyczajnie tępy, że powiedzenie o nim „głupi jak but" byłoby straszliwą obelgą rzuconą eleganckim
oficerkom rotmistrza. Buty bowiem, w przeciwieństwie do ich właściciela, emanowały wręcz
wewnętrzną inteligencją. Miejscowy szewc włożył w nie całą duszę niedocenianego artysty i chyba nie
wyjął, bowiem nawet postronny obserwator dostrzegał coś rozumnego w lśniących noskach, jakaś
ironia kryła się w sprzączkach, aostrogi dzwoniły niewątpliwą kokieterią. Przy dokładniejszym wsłucha-
niu się w stuk żabek o koci bruk, usłyszeć mogłeś: „Oto idziemy my, super-buty, a wraz z nami nasz
pożałowania godny hegemon. Gdyby nie lojalność i dyscyplina, dawno byśmy uciekły, gdzie pieprz
rośnie..."
Powodem nadzwyczajnego starania szewca była okoliczność, że obuwie zwykł szyć dosyć rzadko,
albowiem miejscowa ludność preferowała chodzenie boso przez oszczędność. Parę miesięcy trwało
małżeństwo z rozsądku rotmistrza i oficerek, z korzyścią dla obojga. Buty wyprowadzały swego pana z
szynku na moment przed krańcowym zamroczeniem. Tańczyły jak złoto podczas balów u burmistrza,
a w czasie potyczek z chłopstwem pod Diablą Górą, zawsze w porę wycofywały dzielnego żołnierza
na z góry upatrzone pozycje. Rudolf zresztą nie był niewdzięcznikiem. Codziennie jego ordynans Fritz
pokrywał obuwie brązowym mazidłem, a nocą wychylał z bucików zdrowie swego przełożonego.
Siwuchą!
Nieszczęście zdarzyło się wiosną. Najpierw Fritza pokąsał wściekły pies, dotąd pilnujący cyrkułu, a
potem ten - urągając ile wlezie dragonii i monarchii - pogryzł skórzaną cholewkę, goniąc za
nieszczęsnymi oficerkami po całej kwaterze. No i buty się wściekły.
Najpierw zerwały z serwilizmem. Godzinami potrafiły przeglądać się w kałuży, mimo że zdenerwowany
rotmistrz przestę-pował z nogi na nogę. Łasiły się do każdych napotkanych damskich szpilek i usuwały
w tłoku przed ludowymi chodakami* Rotmistrz ani zauważył, jak znalazł się zupełnie pod pantoflem.
Daremnie szpicrutą zachęcał obuwie do wyjścia podczas ulewy, bezskutecznie kokietował je
importowanymi pastami i wyborną irchą. Były coraz bardziej niezależne. Chodziły własnymi drogami,
wzbraniały się przed kontaktem z używanymi onucami.
Pewnej nocy Rudolf zdybał je na flircie z pantoflami gospodyni, która - jak się okazało - pracowała dla
obcego wywiadu. Sąd skazał buty na rozstrzelanie. Zaocznie, ponieważ udało im się zbiec, porywając
rotmistrza ze sobą.
Jeżeli spotkacie gdziekolwiek siwego jak gołąb staruszka w niemodnym obuwiu, który pozornie z
własnej woli biegnie gdzieś bez celu, nie podstawiajcie mu nogi. I tak ma ciężkie życie. Tym bardziej,
że przekorny duch obuwia z latami przerzucił się także na spodnie, kalesony, a ostatnio chyba nawet i
na kamizelkę.

Fotografia

Stary, łysy fotograf szedł ulicami miasteczka. Na placyku przed kościołem przystanął i czekał na
klientów. Siedziałem w cieniu na ławce i obserwowałem, jak z wielkim pietyzmem rozstawia stojak i
umieszcza na nim czarną skrzynkę, a obok kładzie małą wali-zeczkę, na której z daleka można było
dojrzeć napis: OSTROŻNIE, GROZI EKSPLOZJĄ!
Zegar wydzwonił kwadrans po pierwszej. Anna, z którą umówiłem się właśnie tu, ciągle nie
przychodziła. Fotograf zaś napił się wody z saturatora i siadł obok mnie, wachlując się gazetą.
-Ale upał - powiedziałem, żeby przerwać milczenie.
-Aha - odpowiedział lakonicznie.
-A przecież zapowiadali opady.
-Tak, tak, zapowiadali - zgodził się ze mną.
-A ja, widzi pan, na wszelki wypadek wziąłem parasol. Co odpowiedział, uszło mej uwagi, bo właśnie u
szczytu stromej uliczki pojawiła się Anna Śmiejąc się, zbiegała do mnie.
Rozpędzona ciężarówka, załadowana beczkami, niespodziewanie wpadła na placyk. Na zakręcie
zarzuciło ją. Jedna z beczek wyleciała na chodnik i potoczyła się w stronę stojaka.
- Uwaga! - wrzasnął staruszek i z siłą, o jaką nigdy bym go nie posądził, szarpnął mnie do pobliskiego
rynsztoka.
Rozległo się krótkie łupnięcie, coś błysnęło i zapanowała cisza.
- Czy pan zwariował, wpychać mnie do błota! - Wstawałem, próbując jednocześnie otrzepać spodnie.
Staruszek nadal wyglądał na przerażonego. Rozejrzałem się. Kolorowy, letni dzień nabrał teraz barwy
dziwnego brązu, jaki mają tylko stare fotografie. Wszystko się jakoś spłaszczyło, uspokoiło.
Ciężarówka znieruchomiała na zakręcie razem z obłokiem wzbijanego przez siebie kurzu. Anna,
wspięta na palce, z wyrzuconą wysoko nogą, zastygła w tej nienaturalnej pozycji nad chodnikiem.
Nawet ptak zakrzepł jak grudka wosku na zbrązowiałym niebie.

-Tego się obawiałem! Boże Święty! - lamentował staruszek.
-Czego się pan obawiał? - Ciągle nie bardzo kojarzyłem jego reakcję z rzeczywistością.
-Tej eksplozji. Wszystko się utrwaliło... Na zawsze!
-Nie rozumiem.
Staruszek z hukiem wytarł nos i wyjaśnił;
-Eksplodował odczynnik mojej produkcji. Cały świat stał się zdjęciem.
-Cały świat?
-Dokładnie wszystko, co było w zasięgu detonacji. Nas uratował tylko ten głęboki rynsztok.
Rzeczywiście, pod naszymi nogami trawa pomiędzy kocimi łbami pozostała zielona.
-Ale możemy chyba stąd wyjść? - dopytywałem się.
-Niestety nie, jesteśmy uwięzieni wewnątrz fotografii. W dwuwymiarowości. Poderwałem się. Zabolało.
Tuż nad głową powietrze było twarde i śliskie jak papier emulsyjny.
-Ale przecież ktoś musi nam pomóc!
-Ci z zewnątrz? - Staruszek skrzywił się. - Nie, proszę pana. Otaczający nas świat zabliźnił się
natychmiast po eksplozji, niczym tafla wodna, w którą wpadł kamień. Zginęliśmy bez śladu.
-Niemożliwe, zniknięcie całego miasta nie może zostać nie zauważone.
-Może, może. Pamięć zabliźnia się najszybciej.
Czułem narastającą trwogę.
- Nie wierzę panu. Jeśli to pana wynalazek, musiał pan się zabezpieczyć na tę sytuację.
Stary fotograf skrzywił się. Ironicznie.
- A może marzyłem o takiej sytuacji. To w końcu ciekawe doznanie. A ty... Spróbuj walczyć.
Na skraju lasu obudził się turysta. W południe był tak znużony wycieczką, że postanowił zdrzemnąć
się na trawie, chociaż tylko kilkaset metrów dzieliło go od pierwszych zabudowań miasteczka.
Wieczorny cień poderwał go na nogi. Turysta podniósł plecak i chciał ruszył w stronę miasta. Ale
miasta nie było.
Przez chwilę przecierał oczy.
- Przysiągłbym, że widziałem je jak na dłoni. Musiało mi się przyśnić - pomyślał, schodząc na drogę
biegnącą ku horyzontowi.
W pewnym momencie zauważył, że nawierzchnia szos zrobiła się jakaś bardziej brązowa, a w jednym
miejscu dostrzegł spore wybrzuszenie asfaltu. Wydawało mu się nawet, że gorąca nawierzchnia drga,
jakby uderzana od spodu czymś dużym i okrągłym. Bąbel, który się utworzył, miał już ze dwadzieścia
centymetrów wysokości. Turysta kopnął go i poszedł sobie dalej.

Taksówka o północy

(Opowiadanie kierowcy)

Powinien już dawno zjechać na bazę. Był mocno zmęczony, ale akurat klienci dopisywali jak nigdy. Ani
chwili oczekiwania, ani chwili drzemki. Rudzielec we fraku wsiadł do taksówki dokładnie o północy.
Podał nazwę odległego przedmieścia. Fryderyk nigdy tam jeszcze nie jeździł.
- Poprowadzę pana - pasażer ubiegł wątpliwości kierowcy. Za rzeką skręcili w nieuczęszczaną ulicę,
pokrytą kocimi łbami.
Wiodła wśród wysypisk śmieci, nad którymi unosiły się opary mgły, idącej znad wody. Wreszcie, kiedy
licznik wybił około setki, pasażer kazał zatrzymać.
- Pan zaczeka - powiedział do Fryderyka i zniknął. Taksówkarz zapadł w sen, z którego obudził go
ostry powiew chłodu. Klienta nie było. Postanowił wstać i rozprostować kości. Ruszył zarośniętą
ścieżką.
Trawa wokół była zroszona, cykały świerszcze, z oddali dobiegała muzyka. Za zakrętem jego oczom
ukazał się okazały dwór z rozjarzonymi oknami, pulsujący muzyką i gwarem...
- Wracamy! - Rudy, który pojawił się nie wiadomo skąd, trącił Fryderyka w ramię.
Zanim jednak silnik się rozgrzał, kierowca usłyszał jak odległa muzyka cichnie. W ciemności zapiał
kogut. Może to było złudzenie, ale w tym momencie we wstecznym lusterku ukazała się dziwnie
zapadnięta twarz rudzielca, a ściślej mówiąc, jego zaciśnięte, pożółkłe zęby. Pojechali...
Wysiadając w centrum, pasażer wręczył Fryderykowi jakiś pierścionek i mruknął:
- Nie mam gotówki, to powinno starczyć...
W Desie pierścień, antyk z XVII wieku, oceniono na 180 tysięcy...
Mój przyjaciel taksówkarz opowiadał mi tę historię, parokrotnie. Któregoś dnia odtworzyłem razem z
nim trasę przejechaną owej nocy. Dworu jednak nie znaleźliśmy. Podobno spłonął podczas I wojny
światowej. W centrum natomiast bez trudu udało się ustalić miejsce, gdzie wsiadł i wysiadł rudy klient.
Znajdowało się w odległości pięćdziesięciu metrów od bramy cmentarnej...
Wszystko to działo się jedenaście lat temu. Życie rzuciło mnie na drugi kraniec kraju, więc w mieście
mojej młodości zjawiłem się dopiero z początkiem zeszłego roku. Fryderyka spotkałem tylko raz, był

niechlujnie zarośnięty, miał nieprzytomny wzrok i nie odpowiedział na moje powitanie.
- Co się z nim stało? - pytałem wspólnych znajomych.
Wzruszali ramionami. Podobno którejś nocy, jakieś dziesięć lat temu, znów zdarzył mu się tajemniczy
nocny kurs, tym razem do zamku O, ruiny położonej kilkanaście kilometrów za miastem. Wrócił
odmieniony, bez zapasowych kluczy do wozu, za to ze złocistym medalionem, przedstawiającym jakąś
urodziwą arystokratkę.
Od tego czasu co noc parkował pod murem cmentarnym. W dzień pił. Czasami przynosił do jubilera
jakieś zabytkowe przedmioty, ale uśmiech już nigdy nie zagościł na jego twarzy. Nikomu też nie chciał
opowiadać o swoich nocnych kursach.
-Fryderyku, kogo ty właściwie wozisz? - pytał kumpel z warsztatu.
-A choćby i samego diabła, jeśli dobrze płaci!
Nie ulegało wątpliwości, były to objawy postępującej choroby psychicznej.
Zwłaszcza wieczorami nachodził taksówkarza dziwny niepokój .
-Zostań... - prosiła go matka.
-A jeśli ona będzie chciała jechać? Teraz karnawał.
-Jaka ona?
Milczał. Za to kiedyś po pijanemu wrzasnął na knajpę:
- Murzyna sobie znaleźli! Jak jej dzisiaj nie będzie, więcej nie jadę!
Nazajutrz po naszym ostatnim spotkaniu, 16 lutego, znacznie przekroczywszy dozwoloną prędkość,
wpadł na betonowy słup Przy szosie. Razem z nim w zniszczonym samochodzie znaleziono pożółkły
szkielet mężczyzny z resztką rudawych włosów na czaszce.
Aha, jeszcze jedno. W mieście przebywałem w związku z naukowymi badaniami katakumb kościoła
św. Cecylii. 3 marca otworzyliśmy zamkniętą od czterystu lat kryptę książąt O. W jednej z trumien,
wśród szarego prochu, moja asystentka znalazła lśniące kluczyki od samochodu

Płetwy

(Opowiadanie grozy)

Skaranie boskie, co się teraz na tym świecie wyrabia! W jakiś czas po pokazie filmu „Szczęki", na
wodach naszego jeziora pojawił się wściekły karp niespotykanych rozmiarów! Miał on perfidny zwyczaj
atakowania kąpiących się. Potrafił także przewrócić kajak, staranować żaglówkę, a nawet podgryźć
dyrektora campingu odpoczywającego na molo. Być może, składanie na karb karpia innych wydarzeń,
jak zaraza ziemniaczana, pożar geesu czy włamanie na plebanię - byłoby wyciąganiem zbyt daleko
idących wniosków. Wszelako już przed początkiem sezonu panika ogarnęła niestrzeżone plaże.
Wprawdzie karp nie czynił wiele złego pływającym, ot, pozbawiał ich jedynie garderoby, którą obgryzał
zwinnie i zagrzebywał w mule. Mógł to jednak być tylko pierwszy krok w eskalacji zuchwalstwa.
Pierwsi mieli z nim styczność licealiści, którzy, wraz z pozbawieniem ich strojów kąpielowych, wyzbyli
się wszelkiego wstydu i na nieuczęszczanej wysepce oddali się zajęciom fakultatywnym. Potem
doszło do wywrócenia łódki z działaczkami Ligi Kobiet, a następnego dnia karp zasromał ratownika,
zaś w niedzielę obnażył komendanta straży pożarnej. Kąpieliska zamarły. Władze miejskie
rozpaczliwie załamywały ręce, które tak pracowicie przygotowały otwarcie sezonu. Ogłoszono nawet
premię za złapanie „rybiego świntucha", ale karp był nieuchwytny. Miejscowa garbarnia w czynie
społecznym wpuściła do jeziora ścieki! Nic nie pomogło. Restauracja „Dworcowa" zatopiła sto
posiłków - ten sam efekt! Daremnie pirotechnicy rzucali granaty, rybacy gmerali sieciami. Specjalista
karpolog, który zanurzył się w pełnym sprzęcie, ku swemu wstydowi został wyrzucony przez rybę na
środku promenady nagi jak palec. Do sezonu turystycznego pozostały już tylko dwa dni, a potworny
lubieżnik wciąż grasował bezkarnie. Nie skutkowały nawoływania megafonów nadbrzeżnych: „Wstydź
sic> rybo, wstydź", a wzniesienie tablic umoralniających z napisami: „KAŻDA KULTURALNA RYBA
WIE, CO ŚWIŃSTWO I OHYDA" miało tylko ten efekt, że nazajutrz tuż nad wodą znaleziono brzydki
czteroliterowy wyraz, ułożony przez karpia ze zdobycznych kąpielówek. Wreszcie ostatniego dnia
nauczyciel przyrody zgłosił projekt, który przyjęto po burzliwej, jednomyślnej naradzie. Nadeszło
słynne przedpołudnie dwudziestego czerwca. Dzień był piękny. Pogoda wspaniała. Delikatna bruzda
na wodzie wskazywała miejsce pobytu przestępcy. Uderzono w dzwony i natychmiast ze wszystkich
stron mieszkańcy miasta, trzymając się za ręce... Szli młodzi i starzy, umysłowi i fizyczni, szefowie i
podwładni. Szli zrównani w pięknej humanistycznej goliźnie. I stało się to, co przewidział
doświadczony pedagog. W jeziorze zabulgotało. Karp wypłynął! Płetwy trzymał podniesione wysoko
do góry. Skapitulował! Satysfakcja była ogromna! Pokonaliśmy go przecież jego własną bronią. Po co
chciał, drań, propagować u nas nudyzm?!

Muza

Czułem się wyjałowiony, pusty. Tak, pusty. To bardzo właściwe słowo, jeśli chce się określić stan
pełnego zawieszenia, w bezruchu, w ciszy, kiedy za oknem siąpi deszcz i ma się świadomość, że za
dwa dni upływa termin składania prac na konkurs, i choć wzięło się wysokie wadium, w głowie nie ma
cienia pomysłu. Nagły dzwonek telefonu poderwał mnie na równe nogi:
-Słucham, Dobrojolski.
-Dobry wieczór, mistrzu - odezwał się ciepły nieznajomy głos. - Tu mówi spółdzielnia „Muza". Czy nie
potrzebuje pan przypadkiem naszej pomocy?
-Słucham, kto mówi?
-Spółdzielnia wysyłkowa „Muza". Za odpowiednim wynagrodzeniem wysyłamy klientom natchnienie i
muzy dyżurne.
Przełknąłem ślinę:
-To... bardzo interesujące.
-Rozumiemy, że pan reflektuje.
-Chyba tak...
-Na muzę czy na natchnienie?
-Chyba na jedno i na drugie.
-Przyjęliśmy. Muza będzie u pana za kwadrans.
Spółdzielnia wyłączyła się, a ja wpadłem w zapał. Zaścieliłem tapczan, wyciągnąłem kieliszki, umyłem
zęby. Przyjdzie do mnie muza, utuli, rozpali natchnienie. A może nie tylko?...
Dzwonek do drzwi zastał mnie gotowego i wypachnionego.
- Chwileczkę, już otwieram!
Na progu stał zwalisty typ o tępym obliczu.
-Dobry wieczór. Już jestem - burknął ponuro.
-Nie bardzo rozumiem.
-Przecież pan mnie zamówił.
Wzruszyłem ramionami.
-Ja?! Pierwszy raz na oczy pana widzę. Kim pan jest?
-Pełnię obowiązki muzy - powiedział, odsuwając mnie od Progu.
-Jak?...
- Jestem p.o. muzy. Mówiąc krótko, muz jestem. Ładnie tu u pana.
Mimo mego sprzeciwu starannie zamknął drzwi. Byłem zaszokowany.
-Nie bawią mnie te żarty, pan wybaczy, ale czekam na kobietę. To jakaś pomyłka.
-Wszystko jest w porządku. Niech pan siada i tworzy. Ja jestem, żeby tego dopilnować.
-Pan oszalał. Mnie dopilnować? Czy pan wie, do kogo pan mówi? Będzie lepiej, jeśli się pożegnamy.
Nie chcę być niegrzeczny, ale drzwi są tam.
-Stul dziób i pisz - spokojnie odpowiedział muz.
-Co?!
-Zamknij mordę!
Stałem jak słup, zaskoczony eskalacją bezczelności. Facet przespacerował się po mieszkaniu, zajrzał
do kuchni i zamruczał
łagodnie:
-Mam dopilnować, żebyś pisał. Będziesz więc pisał grzecznie, bez żadnych humorów.
-Złożę zażalenie w centrali.
-Spróbuj. Widziałeś kiedy taką łapę?
Coś wielkości bochenka chleba mignęło mi przed nosem.
- Chcesz pomacać?
Zareagowałem jak każdy człowiek obezwładniony własnym dobrym wychowaniem:
-To zwyczajna przemoc!
-„Zwyczajna przemoc"? - ucieszył się. - Widzisz, mamy już tytuł.
-Co?
-Napiszesz utwór przeciwko przemocy.
-Nic nie napiszę. Precz stąd, won!
Kiedy usiłowałem chwycić go za kołnierz, j ego cios podbródkowy rzucił mnie na bibliotekę, sierp
owinął dookoła biurka, a prosty ustawił ponownie w pozycji pionowej.
-No, widzisz, po co ci to było? - Muz był bardzo zmartwiony.
Pomacałem łuk brwiowy, nie wyglądał triumfalnie.
-Boli.
- A jak! Mogę ci zrobić kompres, tylko już pisz. Musisz pisać!
Zastanawiałem się, co robić? Wezwać milicję? Uciec? Na razie grałem na zwłokę:
-Powiedzmy, że będę pisać. A ty? Długo zostaniesz tu ze mną? Osiem godzin, dniówkę?

-Zobaczy się. Jestem na umowie akordowej, będą wyniki - pójdę do domu.
-A jak nie będzie wyników?
Zniecierpliwiony, zapalił papierosa.
-Rany boskie, ale pan nudny. Chrzaniony intelektualista! Czy nie możesz przez chwilę zachowywać
się jak mężczyzna? Pomyśl. Przed kwadransem nie miałeś tematu, nie odczuwałeś niczego poza
znudzeniem. Teraz czujesz i strach, i nienawiść, i wściekłość. Czy to nie jest wspaniałe? A jak ci
zabraknie inwencji, znów dostaniesz w dziób. Strach to pyszna podnieta. Jeszcze będziesz mi
wdzięczny.
-To przechodzi wszelkie pojęcie -jęknąłem.
-Co przechodzi? Powtórz! - Powoli odłożył papierosa.
-Nic, nic... już piszę.
-To dobrze. I pamiętaj. Masz pisać ładnie. Z marginesem, z należytymi odstępami, z metaforyką. -
Przytaknąłem. - „Było mi źle..." No, pisz!
-Zamierzasz mi dyktować?! - Pot przykleił mnie do krzesła.
-Przecież zamawiałeś muzę z natchnieniem-wyjaśnił i dyktował dalej: „Całun nostalgii spowijał ulice, a
tajemna przemoc taiła się w kącie pokoju..."
Nieśmiało zgłosiłem wątpliwości stylistyczne.
- Niech pan mnie posłucha — zaapelowałem. - Możemy się przecież jakoś dogadać. Pan da mi święty
spokój, a ja zapłacę. No, dajmy na to, podwójną stawkę. Dobrze?
Muz poczerwieniał:
- Pan mnie obraża. Mnie, swego najlepszego druha?!
-Chodzi mi tylko o efekt - szepnąłem płaczliwie.
Roześmiał się.
-Nie bój się, kochany, o efekt. Gdybym ja ci opowiedział, jakich ja już klientów miałem. Weźmy tę
france...pardon tego Franza... no, Kafkę! Jaki on był na początku twardy, jak się stawiał, ale powolutku
wpędziłem go w manię prześladowczą.
-P-p-pan?
- A jak? - W głosie muza zadrgała duma. - Czuł się osaczony, samotny, zaszczuty.... Czytałeś „Proces"
albo „Zamek"? Moja robota!
Wypadało się zdziwić. Zrobiłem to:
- Niemożliwe!
Facet westchnął.
- Byłem wtedy na kontrakcie dożywotnim. Ale Franz długo pociągnął.
Nogi ugięły się pod moim krzesłem.
-A wiesz, jak było z Szekspirem? - Muz wpadł teraz w ton gawędziarski. - Jak tylko Wilek nie chciał
pisać, to ja go w zęby. I tak w kółko. Te wszystkie trupy w jego sztukach, to jak myślisz, skąd się
wzięły? Brał odwet za mnie, szatkując swoich bohaterów. To mnie chciał kopać, gwałcić, sztyletować.
-Nie wierzę. Gdybym ja był Szekspirem.... - Ująłem się za klasykiem.
-To co? Wszyscy jesteście tacy sami, literackie mięczaki! Brak wam za grosz odwagi, stanowczości! -
Tu przeszedł do dydaktyki: - Beze mnie rozpijacie się, rozłazicie na łatwiznę, na dziewczynki, trwonicie
talenty. Ale jak was wziąć w garść... Kiedyś opowiem ci o Dostojewskim.
-Czyżby „Zbrodnia i kara" była także waszym wspólnym dorobkiem? - spytałem.
-Oczywiście! A głównie „Zbrodnia". Wszystkie większe arcydzieła to nasza robota. Słyszał pan chyba o
moich braciach? Kaliop, Terpsychor, Melpomen, Polihymen?
-Zawsze sądziłem, że to były kobiety! - jęknąłem.
-Były, ale się zmyły — zażartował rubasznie. — To nie fach dla bab, użerać się z wami, tfu... twórcami.
Owszem, dawniej to był zawód sfeminizowany, ale teraz wszystkie byłe muzy, jak jeden mąż, poleciały
do przemysłu, do administracji...
-Ciekawe - powiedziałem, dyskretnie przesuwając się z krzesłem ku drzwiom kuchni, skąd było
wyjście awaryjne. Dostrzegł to.
-Ciekawe, nieciekawe. My tu sobie gadu-gadu, a poezja stygnie. Na czym to stanęliśmy?
-A gdybym, mimo wszystko, odmówił pisania? - zapytałem.
-Mam dyscyplinę rzemienną — wskazał wypchany plecak.
-A gdybym i tak nie chciał niczego napisać?
-To by dowodziło, że nawet śmiertelni mają czasem charakter. - Muz zaniósł się brzydkim śmiechem.
-Zdaje się, że pan zaczął dyktować - powiedziałem, wkręcając kartkę w maszynę.
Opuścił mnie dopiero nad ranem, kiedy połowa utworu była gotowa. Mimo głupiej sytuacji, o dziwo,
zaczęło wychodzić coś nienajgorszego. Dzień zużyłem na wypoczynek, ale pod wieczór, kiedy znów
mogłem się skoncentrować, po krótkiej rozterce sam sięgnąłem po słuchawkę telefonu.
-Informacja?

-Chciałem prosić numer telefonu spółdzielni „Muza"
-Przepraszam, numer czego?
-Spółdzielni „Muza" - powtórzyłem.
-Niestety, nie mamy w spisie takiej instytucji.
-To niemożliwe. Byli u mnie... Zapłaciłem słono! - bełkotałem.
-Bardzo mi przykro, ale musiano pana oszukać. Teraz trzeba bardzo uważać na rozmaitych oszustów.
Do widzenia.
Jeszcze raz rzuciłem okiem na plik zapisanych kartek.
- Cholera, oszust! Oczywiście, można się było tego spodziewać. Ale jak ja skończę pracę
konkursową?
Rzuciłem jeszcze kilka kalumni pod adresem mego gościa, jego firmy i mojej własnej naiwności, kiedy
zadzwonił telefon.
-Panie Dobrojolski - głos w słuchawce brzmiał szorstko, niesympatycznie. - Dlaczego nie ma pan do
nas zaufania? Nasza muza już do pana nie pojedzie. Swoimi podejrzeniami uraził pan jej uczucia i
ambicję zawodową. Do widzenia.
-Halo. Halo, kto mówi?
-Spółdzielnia „Muza"

F. A.

Z pewnością ta wysepka nie byłaby gościnna dla Robinsona. Właściwie był to kawałek skały
zanurzony w lodowatej wodzie. Nad bazaltami unosiły się chmary ptactwa, które wśród nielicznych
mchów i karłowatych drzewek znalazło dla siebie schronienie.
A przecież i tu wtargnęła cywilizacja. Na południowym stoku wyrósł pewnej wiosny stalowosrebrzysty
hangar i kilka hermetycznych, klimatyzowanych pawilonów. Do niewielkiej przystani co jakiś czas
zawijały śmigłe stateczki, a w słoneczne niedziele na skałach wygrzewali się pracownicy.
Mała elektrownia na baterie słoneczne (w dzień) lub na wiatr (nocą) dostarczała energii, zaś regularnie
co miesiąc do magazynów ładowano produkt finalny w dużych skrzyniach.
Jedno różniło ten zakład od innych - na skrzyniach nie uświadczyłbyś żadnego znaku firmowego. Ani
„madę in", ani nazwy produktu. Pracownicy mówili różnymi językami, a siwy pan nadzorujący całość,
nie odzywał się prawie w ogóle, wydając komendy skinieniem głowy, uśmiechem, czasem
zdecydowanym zmarszczeniem brwi. Furkotały skrzydła wielkich energetycznych wiatraków, stateczki
przypływały i odpływały. Mijały miesiące...
Pierwsza wiadomość o wysepce rozeszła się po świecie dzięki statkowi wielorybniczemu, który w
pogoni za szczególnie urodziwym płetwalem zapędził się aż pod skalny przylądek.
W tydzień później nad skałą przeleciał samolot zwiadowczy. W doniesieniach prasowych pojawiły się
liczne znaki zapytania. Na konferencji NATO szefowie marynarki patrzyli na siebie podejrzliwie, a
kiedy doszło do indagacji, nikt nie przyznawał się do tajemniczej fabryczki. Równie kłopotliwa sytuacja
miała miejsce na spotkaniu szefów ważniejszych koncernów.
Problem podniesiono na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ, ale i tam żaden kraj nie poczuwał się do
odpowiedzialności za wyspę. Norwegowie zerkali na Anglików, Anglicy na Islandczyków, a delegat
radziecki oburzony bezpodstawnymi podejrzeniami, że zakład mógłby należeć do Kraju Rad, opuścił
sesję.
Prasa brukowa zaczęła dopatrywać się w tym terrorystów, Marsjan albo zbuntowanych robolów.
Sprawę komplikował fakt, że skała, acz figurująca na dokładniejszych mapach morskich, formalnie nie
należała do żadnego z krajów.
Wysłany z Islandii kuter patrolowy dopłynął na odległość trzech niil od wybrzeża. Natrafił tam na
niewielką boję, która, potrącona, pękła z dziwnym świstem. Załogę i dowódcę jednostki natychmiast
ogarnęło olbrzymie zniechęcenie, które minęło dopiero po powrocie do Reykjaviku. Było to
zastanawiające. Gdy Zgromadzenie Ogólne zebrało się ponownie dla rozpatrzenia sprawy, na
posiedzenie wkroczył siwowłosy pan, w którym niektórzy rozpoznali naukowca milionera, który dawno
temu, po otrzymaniu Nagrody Nobla z chemii, wycofał się z życia naukowego. Gość trzymał w ręku
nieduży kanister oraz planszę z napisem w pięciu językach: „Fabryka Absolutów - z pozdrowieniami
dla wszystkich".
Starzec skłonił się zebranym i odkręcił korek kanistra. Prawie równocześnie na sali zapanowało
radosne poruszenie. Delegat Izreala uścisnął Irakijczyka, Salwadorczyk pokiwał wesoło do delegata
Hondurasu, Cypryjczyk, Grek i Turek podążyli wspólnie do baru. Tak Fabryka Absolutów
zademonstrowała swoje istnienie. Obszerny wywiad, który ukazał się nazajutrz w kilku poważnych
dziennikach, wyjaśnił sprawę ostatecznie. W fabryczce, zlokalizowanej na tajemniczej wysepce, grupa
filantropów produkowała z rześkiego, polarnego powietrza Arktyki zmaterializowane pojęcia - dobro w

płynie, sprawiedliwość w ryzach, szczęście w kostkach, miłość w aerozolu oraz mądrość w brykietach.
Już od dłuższego czasu w próbnej sprzedaży pojawiały się torebeczki z poczuciem humoru oraz
flakony zdrowego rozsądku, nikt jednak nie kojarzył tego z odległą wyspą.
Jak poinformował na spotkaniu z dziennikarzami główny patron przedsięwzięcia, nota bene
wysławiający się po łacinie, w produkcji znajdowały się jeszcze takie produkty, jak: umiarkowanie,
tolerancja, serdeczność, życzliwość. Towary miały być rozprowadzane nieodpłatnie, a jedyną bronią
wynalazców były boje i baloniki ze" zniechęceniem, których działanie poznała na sobie załoga
islandzkiego kutra oraz grupa fotografów, zbyt natrętnie atakująca dostojnego staruszka. Jedno z
ostatnich pytań na konferencji padło ze strony reportera wysokonakładowego brukowca.
- Czy są jakieś oldpadki i zanieczyszczenia, pozostające po procesie wytwarzania?
Starzec zamyślił się.
- Prosimy odpowiedzieć! - naciskali żurnaliści. - Są czy nie ma? -Niestety, powstają pokaźne odpady,
ale przechowujemy je, odpowiednio zabezpieczone.
- Co to jest? Też jakiś absolut? -Takjest. Zło!
Rzecz ciekawa, ale właśnie ta informacja poruszyła wszystkich najbardziej. Zło w granulkach, może w
proszku - czyż to nie fantastyczne? Na razie jednak ze wszystkich stron słano zamówienia na
cudowne absoluty. Szły prośby o trzytonowe kontenery zdrowia, o beczki śmiechu, o palety z
rozsądkiem...
Wkrótce pakiet zamówień zaczął przerastać możliwości fabryki. Wydłużyły się okresy oczekiwania.
Tymczasem zapadła noc polarna i morza wokół skały zamarzły. Rozszalała się burza, ograniczająca
widoczność do kilku metrów. Pod wielkim wiatrakiem zasnął w zaspie radar. W nocy z 7 na 8 stycznia
starzec spał źle. Mimo zażycia dwóch pastylek dobrego samopoczucia niepokoiło go coś, czego
zdefiniować nie mógł. Może jego obawy wywoływały tony zła wypełniającego pieczary pod wysepką?
Wyjrzał przez okno. Ciemność z rzadka rozświetlana blaskiem reflektorów. Wirujący śnieg. Wstał
jednak i wyszedł. Wkrótce natrafił na ślad przypominający odciski płóz wielkich sań.
Przewracany przez wiatr, dobiegł do włazu awaryjnego. Był uchylony. Ktoś, a najprawdopodobniej
kilka osób złej woli, dostał się do magazynów odpadów. Na przeciwdziałanie było za późno. Starzec
wiedział, że za chwilę otworzą się wszystkie grodzie i zmasowane zło runie na świat.
Zawrócił i wpadł do dyspozytorni. Łzy zamarzły mu na policzkach. Nie przejmując się tym, rozbił
szklane drzwiczki skrywające instalację ostatniej szansy. Nie przypuszczał, że kiedykolwiek będzie
musiał jej użyć, ale zabezpieczył się i na taką ewentualność. Gorączkowo włączał kolejne przyciski
awaryjnego zaminowania magazynu dobra, siłowni miłości, centrum sprawiedliwości. Potem uruchomił
dźwignię. Głuchy łomot ozwał się wśród polarnej nocy, która na jedną chwilę stała się dniem. Wysepka
jak kruche ciastko przełamała się na pół. W niebo strzeliły dwa słupy ognia: barwny i wonny oraz
czarny, duszący. Zanim jednak fale pokryły skałę, oba gejzery splotły się razem, tworząc jedną szarą
średniość. Znów było tylko rześkie połarne powietrze. I ciemność.

Jeden dzień

Przypadkowo znalazłem się w okolicy N. Nie potrafię nazwać impulsu, który skłonił mnie, żeby
wysiąść na małej stacyjce, na której ekspres zatrzymał się tylko z powodu jakiejś awarii. Do N. było
stąd około ośmiu kilometrów. Tylko tyle dzieliło mnie od miasteczka mego dzieciństwa, którego nie
odwiedzałem od trzydziestu lat. Miałem sporo czasu; sympozjum, na które mnie zaproszono,
zaczynało się dopiero za dwa dni.
Byłem ciekawy, co przez ten czas zmieniło się w N., chociaż ta część kraju uległa stosunkowo
najmniejszym przeobrażeniom. Wysiadłem jako jedyny z pasażerów. Przed stacyjką nie
uświadczyłbyś autobusu, dwa psy wygrzewały się w słońcu, a jedyny taksówkarz, który drzemał w
zdezelowanym mercedesie, na propozycję jazdy do N. odburknął: Zjeżdżam na obiad.
Miałem ze sobą tylko lekką aktówkę i płaszcz. Postanowiłem przejść się pieszo. Zwłaszcza, że znałem
drogę na skróty, przez lasek. Po drodze kupiłem w sklepiku jeszcze krótki aktualny przewodnik po
okolicy i nie przeglądając go, wsunąłem do aktówki.
Było gorąco i duszno, ale maszerowałem dziarsko. Lasek przez trzydzieści lat zmienił się w prawdziwy
las, ścieżka była mocno zarośnięta i wyraźnie nieuczęszczana. Wkrótce wyszedłem na niewielka
przełęcz. Całe N., położone w kotlinie u stóp wielkiego zbiornika retencyjnego, widoczne było stąd jak
na dłoni. Szkoła kryta dachówką, biała wieża kościółka, plantacje tytoniu.
- Do licha, nic się nie zmieniło!
Niesiony chłopięcą wręcz energią, nieomal sfrunąłem na ry-neczek. Na wystawie u piekarza piętrzył
się stos świeżych bułek, z zakładu szewskiego dobiegał znajomy hałas, a w mieszkaniu nad apteką
ktoś niemiłosiernie katował gamy na pianinie, jak Zosia Antosiak, młodsza siostra mojej klasowej
miłości. Wszystko brzmiało, pachniało i wyglądało jak przed laty.

- Marek, gdzie ty się podziewałeś, nieznośny chłopaku! - zabrzmiał naraz znajomy głos.
Ciotka? Niemożliwe, teraz miałaby ze sto lat. A jednak to była moja ciotka, rumiana i pulchna jak
maślana bułeczka z witryny.
Parę kroków za nią dostrzegłem Karola, mego kuzyna równolatka. Stał w mundurku szkolnym i z
namysłem dłubał w nosie.
- Następnym razem, jak będziesz tak bałaganił, nie dostaniesz podwieczorku - gderała dalej ciotka. -
No, chodź do domu, andrusie.
Śmiesznie jest słuchać takich słów, będąc szpakowatym dżentelmenem z czarną aktówką.
Oszołomiony - usłuchałem.
Jak dawniej, wchodziło się do domu brudnawąprzybudówką od podwórza, pachnącą obierkami i
gorącą wodą z przyległej pralni. Po drodze parokrotnie próbowałem powiedzieć ciotce, że nie mam
trzynastu lat... ale było to rzucanie grochu o ścianę. A w saloniku na ścianie, miedzy zegarem i
widoczkiem przedstawiającym Dianę w kąpieli wisiał kalendarz, 5 lipca 1955 roku.
Jeszcze raz popatrzyłem na ciotkę i Karola. Czy ja śniłem?
-Nie zapomnij o nałożeniu sobie szpinaku! – powiedziała staruszka, a Karolek dorzucił szeptem:
-Zerwałeś się dziś z lejb, prawda? Weź mnie jutro ze sobą. Dobrze wiem, co ty tam kombinujesz w
lesie.
Trwał zwariowany dzień. Grałem w piłkę, nieporadnie, aż wpadłem w zadyszkę i koledzy wywalili mnie
z drużyny. Potem ciotka ślęczała nade mną, zmuszając do odrabiania matematyki, z której klasówkę
zapowiadano na następny dzień.
- Jak oblejesz rok, pójdziesz do szkoły specjalnej — groziła. Ja nie kapując nic z zadań, pogrążałem
się w rozpaczy. Nie dość tego, kiedy oknem wymknąłem się do parku za kościołem, zastałem tam
moją Irkę całującą się z Wojtkiem Bocianem i niemal pękło mi serce. Na domiar złego natknąłem się
na grupkę chuliganów, których herszt, niejaki Dera, zażądał zwrotu jakiegoś długu i twierdził, że jeśli
nie oddam go rano, zastosuje wobec mnie chińskie męczarnie.
Na potwierdzenie swej groźby walnął mnie w nos, aż krew pociekła, plamiąc koszulę nabytą w
Peweksie.
Najgorsze, że nikt nie zauważył mojej dorosłości. Co więcej, wszyscy automatycznie przestawali mnie
słuchać, gdy próbowałem wyjść z roli nastolatka. Marzyłem o jednym, doczekać końca upiornego dnia.
Noc miałem ciężką, śniły mi się koszmary.
- Wstawaj, spóźnisz się do szkoły! Już po ósmej! — Szarpanie i gwizd czajnika wyrwały mnie ze snu.
-Do jakiej szkoły? Ja muszę wracać na dworzec.
-Tu masz drugie śniadanie i pamiętaj, uważaj na matematyce.
Pomyślałem o zaczynającym się dziś sympozjum i rzuciłem okiem na wiszący w saloniku kalendarz. 5
lipca 1955 roku. Podszedłem, żeby zerwać kartkę, ale ciotka wyjrzała z kuchni i cofnąłem się.
Sięgnąłem po koszulę, ślady krwi zniknęły. Co jest? Oczywiście do szkoły nie poszedłem. Tornister
cisnąłem w krzaki, sam zaś pobiegłem w stronę lasu. Doskonale znałem drogę, a mimo to
pobłądziłem; niby cały czas szedłem prosto przed siebie, ale zawsze w końcu znajdowałem się na
polance poniżej przełęczy. Czy szedłem przez najgłębszy gąszcz, czy ścieżką wzdłuż starych okopów,
zawsze jakimś cudem znajdywałem się w punkcie wyjścia. Spróbowałem pójść drogą, ale zaraz na
mostku dorwał mnie jedyny miasteczkowy milicjant i za ucho zaprowadził do szkoły.
Pierwszą rzeczą, którą zauważyłem na tablicy, to data 5 lipca...
Nie pamiętam, przez ile dni powtarzała się taka sytuacja. Codziennie scenariusze były takie same albo
prawie takie same. Nie udało mi się wydostać z miasteczka. Do przystanku zawsze docierałem, gdy
PKS znikał za zakrętem. Próba dotarcia do telefonu kończyła się fiaskiem.
- Dzieciom nie udostępniamy międzymiastowej – powiedziała urzędniczka.
Radio podawało codziennie identyczny serwis wiadomości. Na obiad był ciągle szpinak i szpinak. Po
obiedzie, gdy wychodziłem z domu, jeśli nie robiłem tego z własnej inicjatywy, ciotka wysyłała mnie do
szewca, jakąkolwiek drogę wybrałbym, nieodmiennie natykałem się na Irkę, potem na Derę i kończyło
się rozkwaszonym nosem. Nie potrafiłem opanować strachu przed klasówką, chociaż doskonale
wiedziałem, że nie będzie żadnej klasówki. Czas stanął.
Z każdym dniem rosła moja rozpacz i bezradność. Miotałem się w zaczarowanym kręgu, którego nie
mogłem skruszyć ani opuścić. Straszne! Gdzieś po tygodniu zauważyłem, że posiwiałem w
dwójnasób. I wtedy po raz pierwszy otworzyłem moją aktówkę. Znajdował się tam referat na
sympozjum (które już dawno musiało się skończyć), kalendarz na rok 1985 oraz krótki przewodnik po
okolicy. Otworzyłem go, obejrzałem pięć razy znajomą mapę, a potem otworzyłem na rozdziale
poświęconym N. Jego historii od pradziejów po... właśnie! Szczególnie zastanawiająca była końcówka
notatki. „Dokładnie o 12.00 w nocy, 5 lipca 1955 roku, na skutek pęknięcia zapory, N. zostało
kompletnie zniszczone i przykryte grubą warstwą szlamu. Dotąd nie zostało zrekonstruowane".
Błyskawica przeleciała przez mózg. Nagle odblokowały mi się luki w pamięci. Przynajmniej ich część.

Zrozumiałem, dlaczego mając trzynaście lat, spędziłem parę miesięcy w szpitalu. Choć momentu
samej awarii nie pamiętałem (musiała zaskoczyć mnie we śnie), zrozumiałem, dlaczego moi rodzice
nigdy nie wspominali mi o mieście mojego dzieciństwa, o ciotce, o Karolku...
A na kalendarzu był ciągłe 5 lipca.
Nie pamiętam, kiedy zdecydowałem się na krok ostateczny. Po tygodniu, po miesiącu? Czułem, że
muszę się stąd wyrwać. Za wszelką cenę.
Przypomniało mi się, iż jako chłopiec lubiłem bawić się w pirotechnika. Zgromadziłem nawet spory
zapas materiału wybuchowego, wydobytego z pocisków pozostałych po ostatniej wojnie. Stary bunkier
z moim arsenałem odszukałem bez trudu. Pomysł był głupi, powiem więcej, zbrodniczy. Ale kiedy
znalazłem się przed zaporą i zacząłem instalować minę domowego wyboru, zdałem sobie sprawę, że
nie robię tego po raz pierwszy, że już kiedyś mały chłopiec doprowadzony do ostateczności...
Dochodzi północ.
Niech się dzieje, co ma się dziać. Jedyna nadzieja, że nic już nie będzie takie jak dawniej.

Epizod

Różne rzeczy potrafią chodzić za człowiekiem, za jednym chodzi wódka, za innym kobiety, natomiast
za Filipem chodził tego wiosennego dnia stary człowiek, którego zmiętoszona twarz dziwnie
kontrastowała z doskonale skrojonym, ciemnym garniturem.
Po raz pierwszy zobaczył tę gębę odbijającą się w szybie, gdy przystanął przed „Delikatesami" na
Placu Zbawiciela, później przygarbiona postać mignęła mu w tłumie przechodzącym przez
skrzyżowanie z Mokotowską. Mógł przysiąc, że stary człowiek go śledzi. Tylko dlaczego? Filip
zajmował się literaturą dość hermetyczną, oderwaną od życia, toteż nie interesującą ludzi zawodowo
trudniących się śledzeniem, ani tym bardziej wrogich ośrodków. Może to ojciec tej małej Zuzi? -
przemknęło mu przez myśl. Wykluczone, ojciec apetycznej nastolatki, którą dość treściwie obracał na
ostatnim party u Stefana, musiał być grubo młodszy. Przez chwilę pomyślał o wzięciu taksówki, aby
urwać się nieznajomemu, ale ogonek kolejki na parkingu przy Alei Wyzwolenia i całkowity brak
pojazdów nie wróżyły powodzenia tej koncepcji. Doszedł do Alej. Stary człapał za nim w odległości
kilkunastu kroków. Zaczynało się to robić zabawne. Filip skręcił nagle w cienistą alejkę Parku
Ujazdowskiego i ostentacyjnie usiadł na ławce. Stary zrobił to samo, zajmując miejsce obok. Milczeli.
-Jak ma pan coś do mnie, to już! - Młody literat odwrócił się znienacka do starucha. — Spieszę się!
-Nie spieszyłbyś się, gdybyś mnie wysłuchał - sapnął nieznajomy.
-Od kiedy jesteśmy na ty? - W głosie Filipa zabrzmiała irytacja.
-Ho, ho, od bardzo dawna.
-Co u pana znaczy dawno, mam dwadzieścia pięć lat i...
-Dokładnie masz dwadzieścia cztery lata, dwa miesiące i siedem dni. - Natręt szelmowsko przymrużył
oko.
Stawało się jasne, że musi to być jakiś dociekliwy wielbiciel młodego talentu literackiego.
- Liczby się zgadzają, ale czy to ma jakieś znaczenie? - Poeta wzruszył ramionami.
- Pamiętasz, jak mawiał wuj Augustyn: „To, co nie ma znaczenia dzisiaj, już jutro może się okazać
ostatnią deską ratunku".
Filip dokonał w myślach błyskawicznej rekapitulacji bliższych i dalszych krewnych, ale stary nie
pasował mu do żadnej gałęzi drzewa genealogicznego, z gałęzią wuja Augustyna włącznie. Krótką
biografią młodego twórcy jak dotąd interesowała się jedynie pewna Aneta, zbierająca materiał do
pracy magisterskiej o poezji młodych, zresztą bibliografię dość szybko porzuciła na rzecz tapczanu,
gdzie łatwo odnaleźli nie tyle zbieżność poglądów, co szeroką płaszczyznę wzajemnego
porozumienia. Stary zaś na wielbiciela nie wyglądał... A może interesujągo młodzi mężczyźni? Na
wszelki wypadek cofnął się na ławce.
Tajemniczy rozmówca zachichotał.
-A pamiętasz tę ławeczkę? - Ponieważ Filip nie pamiętał,- ciągnął dalej: - No, przypomnij sobie, mając
szesnaście lat, siedziałeś już na niej.
-O co panu chodzi? Pan z milicji?
Rozmówca tylko pokręcił siwą łepetyna, stwierdzając, że w ogóle to przybywa z miejsca odleglejszego
niż komisariat na Wilczej, a teraz chciałby tylko ustalić, czy Filip pamięta Joannę.
Trzeba było zrobić mały remanent Joann. (W grę wchodziły cztery - barmanka ze „Stodoły", śmieszna
ruda montażystka z telewizji, modelka z „Córy". Zaraz... a może ta małoletnia laureatka festiwalu
piosenki studenckiej przed dwoma laty, tylko że ona chyba nazywała się Majka?) Od pięciu lat
wszystkie imiona pozostawały w swobodnym związku z ciałami, których było dużo i w szerokim
wyborze. Pieprzyki myliły się z myszkami, zapach włosów ze smakiem szminek. Poeta wzruszył więc
ramionami i powtórzył przeciągle, chcąc zyskać na czasie.

-Joanna?
-Zadziwiające, że ty nie pamiętasz, podczas gdy ja pamiętam ją tak dokładnie. Najpiękniejsza z całej
dziesiątej klasy. Siedzieliście na tej ławce. Byłeś taki onieśmielony. Zapadł zmierzch, a ty odważyłeś
się jedynie zanurzyć usta w jej włosach, nic więcej. - Stary opowiadał o tym z dobrotliwą miną Lwa
Tołstoja.
-Pan nas wtedy podglądał?
-Uchowaj Boże, tylko byłem tutaj.
-A nam się wydawało, że w tej alejce nie ma nikogo! Dużo pan o mnie wie.
-Chyba wszystko - w głosie nieznajomego zabrzmiał ton przechwałki. - Zresztą możesz sprawdzić.
Pytaj, o co zechcesz, o najbardziej intymne szczegóły twego życia, nigdy nie wypowiedziane myśli.
Zabawa robiła się coraz bardziej intrygująca. Niewątpliwie stary był jakimś telepatą, który lubił
sprawdzać swe możliwości w praktyce. Faktycznie wiedział o Filipie wszystko. Przypomniał mu
najwcześniejsze wrażenia przedszkolne, przymusową kąpiel w przerębli, szczegóły wycieczki do
klasztornych podziemi, nieudaną noc z Elżbietą i szampańskie weekendy z Marią. Męską rozmowę z
Arturem, kiedy nie dość, że oberwał po twarzy, ale po raz pierwszy dowiedział się prawdy o sobie.
Wreszcie jasnowidz zadeklamował wiersz, który powstał ubiegłej nocy i w przypływie energii zrzucił
krawat, rozpinając koszulę. Poniżej grdyki błysnęła charakterystyczna blizna po usunięciu tarczycy.
Filip spocił się z wrażenia. Sam przeszedł tę operację trzy lata temu. Z dobrotliwego Tołstoja wyłaził
jakiś niesamowity Dostojewski. Młody człowiek zerwał się na równe nogi, ale stary powstrzymał go
zdecydowanie.
- Nie ma co dłużej ukrywać, Filipie. Jestem tobą!
Tego było już za wiele. Udając, że nadal słucha wynurzeń niewątpliwego psychopaty, młody twórca
począł rozglądać się za kimś, kto ewentualnie mógłby udzielić mu pomocy. Głos starego przybrał
tymczasem twardy ton zagniewanego ojca.
- Nie szukaj innych wytłumaczeń, Filipie, kiedy masz przed sobą najprostsze, jestem tobą, starszym o
drobne trzydzieści sześć
lat.
-Nie powiem, żebym się najlepiej trzymał - zauważył ironicznie.
-Wódka, narkotyki, choroba - powiedział cicho stary. – Jeśli chcesz, opowiem ci twoje przyszłe losy...
-Kto by nie chciał?
-No to ci powiem, choć nie będzie to opowiastka dla grzecznych dzieci. Zacznijmy od opisania sytuacji
wyjściowej. Jesteś doskonale zapowiadającym się młodym twórcą. Swoimi poetyckimi
eksperymentami trafiłeś dokładnie w obowiązującą modę. Właściwy styl we właściwym momencie.
Faktem jest, że twój debiutancki tom spotkał się ze sporym uznaniem. A te kilka nowych wierszy,
których jeszcze nie wydałeś, również zostanie docenione. Z opowiadań liczą się dwa. Pierwsze.
Będziesz miał szczęście, bo twoją sztukę, tę z zeszłorocznego „Dialogu", weźmie pod koniec
bieżącego sezonu świetny inscenizator i z błahostki zrobi arcydzieło. To wszystko! -Piszę powieść...
-Nigdy jej nie skończysz, podobnie jak tej sztuki dla Krakowa. Ale dokończmy wizji lokalnej. W twoim
życiu same pozytywy, masz wyrozumiałą żonę, rocznego syna, kobiety cię uwielbiają. Nie wiesz
nawet, jak powinieneś być szczęśliwy.
-To moja sprawa.
-Nasza. Popatrz zatem na mnie! Prawda, zupełnie inny człowiek? Ale jeśli przyjrzysz się uważnie,
znajdziesz podobieństwo. Widzisz faceta, który niczego w życiu nie dokonał, wszystko co zaczęte,
pomarnował, zrobił masę złych rzeczy, a kiedy umarł, pies z kulawą nogą nie uronił nad nim łzy.
-Pan nie żyje, to bardzo przykre - Filip spróbował odezwać się tonem możliwie swobodnym.
-Umarłem wczoraj. A licząc według twojej chronologii - dokładnie za trzydzieści sześć lat.
-61 lat?. Wieszczowie umierali znacznie wcześniej.
-Żartuj sobie, żartuj! Możesz nie wierzyć, ale przekraczasz właśnie swój Rubikon. Już ostatnio
zacząłeś dużo pić...
-Mam mocną głowę!
-I coraz gorzej piszesz. Redakcje przyjmują ci wszystko, co z pióra skapnie, masz powodzenie, robisz
więc na akord. Tymczasem już za dwa lata zacznie się mówić o literackiej pomyłce. Zwłaszcza gdy
minie euforia wywołana twoją sztuką o demonach. Minie moda na eksperymenty. Po awanturze w ZLP
narazisz się krytykom. Prawdziwe nieszczęście

TZ

.

ZTR

\

Q

się jednak, gdy nawiążesz romans z

Gabrielą... Tą piosenkarką z grupy „Bis".
-Nie znam jej osobiście! Choć rzeczywiście diablo ładna dupeczka!
- Poznasz ją za tydzień w SPATiF-ie. Po miesiącu porzucisz dla niej żonę. I powieść. Zaczniesz pisać
piosenki. A potem ona cię rzuci. Zacznie się picie na umór! Coraz więcej niepowodzeń. Klapa kolejnej
sztuki. Picie. Odwyk. Powrót do domu, znów zerwanie. Twoja żona, nie mogąc znieść tej huśtawki,
jedenastego sierpnia, za cztery lata, odkręci gaz. Picie. Narkotyki. Coraz gorsze piosenki. Kryminały

dla chleba. Szyderstwa kolegów. Potem, kiedy zmienią się polityczne układy, będziesz chciał się
odegrać. Zeszmacisz się do tego stopnia, że twoje, właściwie nasze nazwisko, stanie się synonimem
lakiernictwa i lokajstwa. Pewnego zimowego dnia twoja szkolna miłość Joanna odeśle ci pocztą twój
debiutancki tomik. Ciebie jednak to już wtedy nie poruszy. Będziesz wierzył, że wchodzisz w nowy,
lepszy okres kariery. Teraz urzędniczej. Potem nastąpi przebudzenie. Bardzo bolesne. Klinika. Próba
rozpoczęcia od nowa. Pół roku spędzisz w Bieszczadach z Anną. Tam dopadnie cię wiadomość o
śmierci twego syna.
-Rafała. Co pan mówi?!
-Głupi przypadek, furgonetka wpadnie w poślizg na oblodzonej ulicy i runie z impetem na wysepkę
autobusową. Rafał będzie wracać z liceum plastycznego. Duży talent...
-Przestań!!
-A potem któregoś dnia odejdzie Anna. Też bez sensu, i nie wiadomo nawet dlaczego. Może dlatego,
że Charles, ten skubany żabojad, okaże się w łóżku lepszy od ciebie. Zostaniesz kompletnie sam.
Rozpocznie się powolna wegetacja. Długie, puste lata zapomnienia, walki z chorobą. Umrzesz
samotnie w wieku sześćdziesięciu jeden lat na raka żołądka, jako podrzędny autor szmatławych
reportaży kryminalnych do czasopism.
Mężczyzna umilkł, a Filip poczuł, jak ciarki chodzą mu po plecach.
-Mówi pan, trzeba przyznać, bardzo sugestywnie - rzekł.
-I jeśli to prawda, nie można odmówić panu okrucieństwa. Nie rozumiem tylko, po co mi pan to
opowiedział? Mam się ustatkować, a może zacząć pracę nad sobą.
-To by nic nie dało. Znam twój charakter, Filipie, zryw potrwałby może tydzień, potem wszystko
wpadłoby na powrót w koleinę przeznaczenia. Mam lepszy plan.
-Ciekawe...
-Jesteś, jak powiedziałem, na szczycie. I masz tylko jeden sposób, by na nim pozostać na zawsze.
Twój niewielki, ale wartościowy dorobek, uzupełni mitologia. Będziesz nowym Bursą, Hłaską,
Wojaczkiem...
Młody autor wzruszył ramionami. Mam się zapić czy zabić?
-Ciekawe, jaki to sposób?
-Zejdziemy zaraz na dół Piękną, przy rogu Rozbrat i Górnośląskiej weźmiesz taksówkę. Razem z tobą
będzie chciała się zabrać starsza kobieta. Zgodzisz się. Gdyby nie dzisiejsza rozmowa, zapewne
usiadłbyś z tyłu. Po dziesięciu minutach na Wisłostradzie dojdzie do kraksy. Dwie osoby z przodu
poniosą śmierć. Ta z tyłu wyjdzie bez szwanku.
-To chyba dobrze!
-Jednak proponuję ci, żebyś TY usiadł z przodu. To będzie szybka śmierć. Zostawisz po sobie legendę
młodego, niespełnionego, pięknego dwudziestoletniego, wobec którego sprawdzi się powiedzenie:
„Kogo muzy kochają, ten umiera młodo".
-Czy pan zwariował?!
-Uratujesz w ten sposób życie twej żony i twego syna, zostaniesz w ludzkiej pamięci, a ja rozpłynę się
w niebycie! Dobrze radzę.
-Co za idiotyzm!
W istocie, starzec rozognionymi oczyma przypominał nawiedzonego. Filip przysiągłby, że czuje odeń
zapach zgnilizny przemieszany z siarką. Rzucił się do ucieczki. Wypadł z parku. Pisk hamulca. Poznał
czerwone audi Stefana.
-Mogę cię podrzucić do domu, jadę Wisłostradą - powiedział Stefan.
-Może mógłbyś jakąś inną drogą? - wymamrotał poeta.
-Jak chcesz, mogę wjechać Tamką na górę.
Oparł się wygodnie o siedzenie i usiłował uspokoić myśli. Co za idiotyzm, przejąć się dywagacjami
jakiegoś pomyleńca. Nagle wóz stanął, Stefan cicho zaklął. Przez chwilę piłował rozrusznik.
-Co się stało?
-Śmieszne. Zupełnie zapomniałem o zatankowaniu. Ale obok masz postój. Jest i taxi.
Znajdowali się na rogu Rozbrat i Górnośląskiej. Pod pusty chodnik podjeżdżała wolna taksówka. Z
przeciwnej strony zmierzała ku niej jakaś starsza kobieta.
Filip zachichotał histerycznie, odwrócił się i trzymając się bliziutko muru, ruszył w stronę, przystanku
autobusowego.

***
Powyższą historię odtworzyłem na podstawie opowiadania żony Filipa. Jadwiga rozmawiała ze mną
parę miesięcy później, kiedy doszła już trochę do siebie. Podobno tego popołudnia jej Wybitny mąż
wrócił z miasta jak struty. Długo nie chciał nic mówić, tylko leżał na tapczanie, tępo wpatrując się w
sufit. Wieczorem zadzwonił do swego znajomego z pogotowia ratunkowego i wypytywał o dzisiejsze

wypadki drogowe. Okazało się, że najtragiczniejszy zdarzył się wczesnym popołudniem na
Wisłostradzie. Autobus, który nie chcąc przejechać psa, usiłował gwałtownie zahamować, wpadł w
poślizg i zatarasował wewnętrzny pas, powodując kolizję z taksówką. Kierowca i pasażerka ponieśli
śmierć na miejscu.
Filip zjadł kolację, pierwszy raz w życiu wykąpał małego i zamknął się w pokoju z magnetofonem.
(Jeszcze tego samego wieczora zdenerwowana żona znalazła taśmę z relacją o dziwnym spotkaniu).
Potem, jakby wzywany przez niewidzialną siłę, ucałował Jadzię, (od dawna tego nie robił), założył
swój ulubiony płaszcz i wyszedł na spacer. Od tej chwili nikt go już nie widział.
Po latach, grzebiąc trochę w papierach, w związku z zupełnie inną sprawą, dostałem do wglądu akta
poszukiwań Filipa. Było tam interesujące zeznanie żoliborskiego pijaczka. Zeznał,że owego wieczora
drzemał na skraju Lasku Bielańskiego, kiedy około północy obudziły go podniesione głosy. Kłóciło się
dwóch mężczyzn, stary i młody. Potem słyszał jeszcze jakby odgłosy bójki zakończone bolesnym
jękiem. Kiedy dotarł na polankę, gdzie musiała rozgrywać się scysja, nie napotkał nikogo, ale trawa
była mocno zryta, jak po walce. Milicjanci przeszukujący okolicę dwa dni później znaleźli w tym
miejscu jedynie pojedynczy guzik od płaszcza. Filipa uznano za zaginionego, co wpłynęło doskonale
na jego późniejszą legendę. Nie wykluczam możliwości, że żyje gdzieś pod zmienionym nazwiskiem i
trudni się zwykłym rzemiosłem. Byłby to jakiś kompromis z przeznaczeniem.
Co się tyczy guzika, ustalono, że nikt w kraju nie produkuje tworzywa, z którego został wytworzony.
Nic dziwnego. Dopiero siedem lat później ową lekką, metalopodobną masę uzyskało po raz pierwszy
jedno z ekskluzywnych laboratoriów w USA.

Zimny warsztat

Tegoroczny wernisaż rzeźb śnieżnych i lodowych upłynął w rześkiej, mroźnej atmosferze.
Sprzyjającym czynnikiem były złe warunki atmosferyczne i kiepska frekwencja publiczności, która
przybywając liczniej, nagminnie rozdeptywała pomniejsze arcydzieła.
Tak więc nieliczni goście mogli swobodnie podziwiać wspaniały szpaler posągów, wśród których
szczery podziw wzbudzał kilkunastometrowej długości dinozaur oraz transporter budowlany, któremu
chciano nawet dać pierwszą nagrodę, ale okazało się, że jest to autentyk pozostawiony przez ekipę
wykonawczą na polu wystawowym jeszcze wiosną ubiegłego roku.
Wśród figur monstrualnej wielkości można było podziwiać pomniki ludzi roku - statuy Borga, Travolty i
Chomeiniego.
Koneserzy najspieszniej (bo mróz) kierowali się ku figurce (naturalnych rozmiarów) przedstawiającej
nagą dziewczynę o proporcjach tak doskonałych, że niejednemu aż się w głowie mąciło.
„Piękna" - bo takie miano nosiła rzeźba - była dziełem rzeźbiarza R, uznawanego w kołach zbliżonych
do artystów za ekscentryka. Lubił golić czaszkę na zero, chodzić zimą w klapkach, odziany jedynie w
cielęcą skórę. Mówiono też, że nadużywa wszystkiego, czego można nadużywać, ale prawdę
powiedziawszy, był to człowiek samotny, skromny i pełen kompleksów.
W dniu otwarcia, popiwszy sobie tęgo, zapuścił się w alejki ekspozycji i odczekawszy, aż odejdą
ostatni zwiedzający, rzekł do swego dzieła:
-Ach, moja bajeczna, żebyś ty jeszcze gotować umiała.
-A na co byś miał ochotę, mistrzu? - zabrzmiał głos słodki i srebrzysty jak dzwonki janczarów.
Rzeźbiarz P. tylko usta rozdziawił. Stał się cud. Śnieżna Ga-latea nie tylko przemówiła, ale w chwilę
potem zeszła z cokołu.
Nieliczni świadkowie widzieli, jak razem z artystą wsiadła do taksówki i udała się w stronę mansardy
samotnika.
I tak zaczęła się miłość, gorąca, a zarazem superlodowata.
P- panicznie bojąc się, że ukochana może mu się rozpuścić 'a Przecież nikt nie lubi rozpuszczonych
narzeczonych), postanowił stworzyć Galatei idealne warunki przechowalnicze. Odciął dopływ pary do
kaloryferów, wytłukł szyby i w mieszkaniu zrobiło się jak w psiarni Eskimosów. Zawczasu
zabezpieczając się przed latem, zamówił ogromną szafę chłodniczą, którą ustawił w sypialni. Tak
przygotowany czekał wiosny, nie rozstając się ze swoją lodową babeczką, którą uważał za dzieło
życia.
Przy okazji sam zahartował się niebywale. Zadziwiał bohemę kąpielami w przerębli i pożerał po 20
porcji lodów, nie nabywając wcale nieżytu górnych dróg oddechowych.
I wreszcie zaświeciło wiosenne słonko. Tego ranka artysta obudził się połaskotany promykiem i czym
prędzej poszukał wzrokiem swej kochanki.
Galatea siedziała koło łóżka okutana dwoma kożuchami.
—Zimno mi, zimno — szczękała śnieżnobiałymi ząbkami. Podbiegł do niej i objął. Była ciepła. Bardzo
ciepła. Mogła mieć nawet gorączkę. Być może w innej sytuacji zastanowiłby się nad tym fenomenem,

ale owego dnia miał ważny wernisaż, wsadził więc dziewczynę do łóżka, zamówił lekarza i popędził na
wystawę, której ozdobą miały być jego prace. Przemówienie powitalne dyrektora muzeum dłużyło się
okropnie. P. ledwie mógł ustać, czuł się wyjątkowo marnie. W pewnym momencie zauważył, że
wszyscy patrzą mu pod nogi.
-Co wy, kolego? - dobiegł szept znajomego grafika. Rzeźbiarz spojrzał na posadzkę i zdrętwiał. Stał
po kostki w wielkiej kałuży. Jednocześnie poczuł się o wiele chudszy i słabszy. Chciał zrobić krok. Nie
mógł.
-Wielkie nieba, on się topi - krzyknął dyrektor, przerywając przemówienie.
-Szybko, do lodówki z nim! - zawołali koledzy. Nie donieśli. Przeciekł im przez ręce.
Osobliwe relacje między dziełem i jego twórcą opisał już ongiś Oskar Wilde w „Portrecie Doriana
Greya", a potwierdziły to liczne przykłady z życia, jak choćby wypadek architekta B., który złamał nogę
w momencie zawalenia się budowli jego autorstwa. Casus rzeźbiarza P. dowiódł przede wszystkim, że
utożsamienie artysty z własną sztuką musi mieć jakieś granice bezpieczeństwa.
A Galatea żyła potem długo i szczęśliwie (z bardzo wieloma artystami), chociaż dobrze poinformowani
twierdzili, że w pewnych sprawach pozostała kobietą zimną.

Zadziwiający przypadek fascynacji

Film skończył się tradycyjnym happy endem, Joan (22 lat - fotomodelka) westchnęła, zgasiła
niedopalonego papierosa i wyłączyła telewizor. Musiało być trochę po północy. Czuła się nieco senna,
ale jeszcze bardziej znudzona. Mijał trzeci wieczór, jak pokłóciła się z Markiem (28 lat - plastyk-
dekorator wnętrz). Rozsądek przemawiał za snem, od rana zaczynała się męcząca seria zdjęć
reklamujących odzież ochronną. Wstała więc, zrzuciła szlafrok i jak co wieczór z satysfakcją obejrzała
się w lustrze. „Co ja poradzę, że jestem ładna?" Wykonała dwa taneczne pas, cisnęła szlafrok na fotel.
I wtedy nagle Tobby zawarczał.
- Co tobie, głuptasie?
Leciwy Tobiasz (8 lat - buldog francuski) zwykł o tej porze przebywać w samym środku królestwa
Morfeusza, przyjmując wszelkie objawy rzeczywistości, czyli dzwonki telefonów, strzały z telewizji czy
śpiewy i podskoki Joan, jako zdarzenia niegodne uwagi psiego filozofa. Tym razem jednak zdawał się
być całkowicie rozbudzony; wychynął na pół łba spod ulubionej kanapy i odsłoniwszy krzywe kiełki
warczał, jakby w mieszkaniu znalazł się ktoś obcy. Co prawda Tobby szczekał z wielkim zapałem
także na „swoich": na Leona (59 lat - reżyser), który od czasu przekroczenia przez Joan dwudziestego
roku życia wpadał jednak dużo rzadziej, czy na Raya (31 lat - pastor mało znanej sekty
Wielkopostowców). Ray był sąsiadem modelki i wpadał co piątek, aby pogadać o transcendencji,
psychoanalizie i Apokalipsie, namawiając dziewczynę, aby zeszła z grzesznej drogi, która wiedzie
donikąd i z powrotem. Joan przygotowywała na te seanse zwykle bardzo dobre kolacje, z czerwonym
winem (piła sama), za które Ray rewanżował się równie dobrym śniadaniem, przynoszonym do łóżka.
Tobby szczekał nawet na ciotkę Clau-dię (46 lat - stara panna), odwiedzającą ich raz w miesiącu.
Marka zaś wyróżniał spośród innych w ten sposób, że go gryzł. Na nikogo natomiast z mniej lub
więcej znajomych osób, buldożek nie warczał.
Warczenie wzmogło się. Modelka mimo woli sięgnęła po szlafrok. Tak jakby poczuła na sobie czyje
spojrzenie. Omiotła wzrokiem mieszkanie. Pusto. Mimowolnie przypomniał jej się świeżo oglądany
film. Występowali w nim gwałciciele o namagnesowanych butach, wspinający się po metalicznych
ścianach wieżowców. Rozsunęła zasłony. Za hermetycznie zamkniętymi oknami rozciągało się
rozświetlone miasto, widziane doskonale z wysokości dwudziestego piętra, rozległe i obojętne.
- Musiało ci się coś złego przyśnić, kretynku - powiedziała do psa i podrapała go za uchem. Ucichł. -
Pilnuj dobrze mieszkania, a ja tymczasem się wykąpię.
Na wszelki wypadek sprawdziła zamki w drzwiach. W porządku, nie sforsowałby ich nawet czołg.
Pomyślała, że warto by zadzwonić do portiera na dole, czy ktoś nie wchodził, albo przynajmniej nie
pytał o nią, ale zrezygnowała. Doskonale wiedziała, że Jack (60 lat — emerytowany sierżant piechoty
morskiej) nie wpuściłby do apartamentu nawet prezydenta, bez uprzedniego porozumienia się z
lokatorem. Wkrótce, w wannie pełnej piany przesyconej zapachem kalifornijskich sosen i jabłuszek
rodem z Nowej Anglii, zapomniała o swych niepokojach, oddając się ciepłej wodzie z rozkoszą, jakiej
nie zapewnił jej dotąd żaden mężczyzna.
Niepokój wrócił dopiero w sypialni. Wchodząc zauważyła, że pali się górne światło, którego nie
włączała w zasadzie nigdy. - Tobby, Tobby! - zawołała nerwowo. Ale buldożek dobiegł tylko do progu,
żadne zachęty ani nawet czekolada (Van Hutten) nie mogły go skłonić do przekroczenia niewidzialnej
linii demarkacyjnej dzielącej salon od sypialni. Dziewczyna, uzbrojona w suszarkę do włosów
zrewidowała szafy, ale nie znalazła tam żadnego zapóźnionego kochanka, zajrzała pod toaletkę, a
nawet do pustego pawlacza w korytarzu. Nikt nie krył się również za kotarami. Przez moment

zastanawiała się, czy nie są to jakieś kawały rozgoryczonego Marka. Może oszalały z zazdrości
wynajął prywatnego detektywa, aby sprawdzić, czy u podłoża kłótni nie czai się inny mężczyzna? Jak
każdy facet, nie mógł przyjąć do wiadomości, że Joan ma po prostu dość jego troskliwości, dość jego
zazdrości, stałej reżyserii jej życiowych posunięć, a przede wszystkim dość jego żony, która
wprawdzie tolerowała znajomość zdolnego plastyka z doskonale zapowiadającą się modelką, ale nie
chciała nawet słyszeć o rozwodzie. Wątpliwe zresztą, czy Mark kiedykolwiek jej to proponował.
A niechby wynajął jakiegoś szpicla - pomyślała, połykając proszki nasenne (Hipnonal, pochodny
barbituranów) - i tak mu nic nie powie.
Zasnęła natychmiast. Bardziej we śnie niż na jawie dotarł do zwolna wyłączanych obwodów
świadomości ostrzegawczy skowyt Tobby'ego i wydało jej się, że coś delikatnie wsunęło się w nogi jej
posłania.
-Dobranoc, piesku - pomyślała raczej niż szepnęła. Nie usłyszała już odpowiedzi. Cichego głosu
naładowanego bólem i żarliwością:
-Dobranoc, kochana, kochana, kochana...
Dzień był szalony, jak zwykle na początku tygodnia. Co gorsza - lało! Zrobili więc tylko krótką serię
zdjęć w atelier, Mark się nie pojawił, przysłał swego zastępcę Normana (23 lata - chyba malarz),
niskiego gnoma o chorobliwej jak na swój wiek tuszy. „Brzydszy od guana" - oszacowała go Joan.
Potem były zakupy, spotkanie z Barbarą (33 lata - dziennikarka), która załatwiała Joan wejście do
telewizyjnego serialu. Trzeba się ubezpieczyć na wypadek definitywnego rozstania z Leonem. Późnym
wieczorem Barbara, jej przyjaciel Michael (około 40 — nie wiadomo kto, może coś wspólnego z mafią)
oraz brat Barbary, Ro-nald (25 lat - tancerz, urzekająco inteligentny homoseksualista) zabrali modelkę
do chińskiej restauracji, by koło pierwszej odstawić ją do domu. Ronald wspaniale nadawał się na
kumpla okresu przejściowego - opiekuńczy, bystry, doskonale zorientowany w aktualnych prądach, od
mody po sztukę nowoczesną, zyskał u Joan moc sympatii. Jego, modna ostatnio, dewiacja tylko doda-
wała znajomości szczególnego pieprzyku.
Taktownie odmówił, kiedy zaprosiła go na kawę. Sama więc zamknęła drzwi do mieszkania. Brzęknęła
startująca winda, a dziewczynę znów zalała niewytłumaczalna fala niepokoju. Nie, to nawet nie był
strach, raczej pewien gatunek podniecenia, które spada na nas, gdy stajemy oko w oko z nieznanym.
Tobby czekał na nią skulony w szafce na buty. Znów paliły się wszystkie światła.
Zdenerwowana podniosła dywan, przesunęła etażerkę. Nigdzie ani śladu instalacji kamer czy
posłuchów. Zadzwoniła do portiera, ale ten stwierdził, że nikogo nie było i nikt się o nią nie pytał.
Lekko zataczając się - mieszanka szampana i czegoś przypominającego sake, mirno że wypita w
umiarkowanej ilości, zrobiła swoje — Joan puściła Wodę do wanny i poszła się rozebrać. Wróciła po
chwili i kiedy spojrzała w lustro, serce podeszło jej do gardła. Na świeżo zaparowanej tafli ktoś napisał
palcem: NIE BÓJ SIĘ. JA CIĘ KOCHAM. Nie krzyknęła, choć krzyknąć chciała, wybiegła z łazienki i
dopiero skowyt podeptanego przez nią Tobiasza przywrócił jej zdolność mowy.
- Mark...? - rzuciła niepewnie w stroną uchylonych drzwi sypialni.
Cisza. Tylko szmer wody napełniającej wannę.
- Kto tu jest? - zapytała, nie poznając własnego głosu. – Proszę natychmiast wyjść, bo zawołam
policję. - Sięgnęła po telefon.
-Nie rób tego, proszę! - odezwał się tuż za nią męski głos. Skoczyła, upuszczając aparat.
-Gdzie pan jest? Ratunku!
Rozpłaszczona na drzwiach od kuchni słuchała, jak głos niewidzialnego osobnika przybliża się coraz
bardziej i bardziej.
-Nie bój się mnie. Mnie tu nie ma.
-Mark pana wynajął, prawda?
-Nie znam żadnego Marka. Nikt mnie nie wynajął. Mnie tu
nie ma.
- Przecież pana słyszę. Proszę wyjść!
Powoli dochodziła do siebie. Jak na razie nieznajomy nie wydawał się agresywny. Ale magnetyczny
gwałciciel też zaczynał od karmienia dzieci cukierkami.
- Przebywa u pani jedynie cząstka mnie — ciągnął głos. – Moja myśl, którą ogromnym wysiłkiem
przemieniłem w głos. Czasem, gdy się wyjątkowo skupię, mogę na chwilę stać się maleńkim
fragmentem materii. Na przykład własnym palcem.
- To pokaż ten palec! - rzekła rzeczowo.
Przez chwilę trwała cisza, po czym o jakiś metr od dziewczyny zamajaczył niewyraźny, jakby utkany z
cielistej mgły męski kciuk. Po sekundzie znikł, a towarzyszyło temu ciężkie westchnienie.
- To bardzo męczące - powiedział głos.
Widok kciuka, o dziwo, znacznie uspokoił Joan, zrobiła parę kroków. Strach zmienił się w ciekawość.
- Musi pan być znakomitym iluzjonistą- stwierdziła—to naprawdę nadzwyczajny trick.

- To miłość, Joan!
Dopiero w tym momencie dziewczyna uświadomiła sobie, że stoi naga, rozmawiając z niewidzialnym
właścicielem kciuka, a woda z pianą wylewa się już na korytarz.
-Proszę zaczekać - rzuciła machinalnie i pobiegła do łazienki. Poszedł za nią.
-Pan nie miał prawa mnie nachodzić! - powiedziała, zakręcając kran i narzucając podomkę. - Gdyby
mój Mark się dowiedział...
-Wiem, nie powinienem - w głosie zabrzmiała skrucha - ale proszę mnie zrozumieć. Nie potrafię
zapanować nad swym uczuciem. Jakiś miesiąc temu znalazłem pani zdjęcie w „Playboyu". I od tej
pory dosłownie zwariowałem! Wpatrywałem się w tę fotografię godzinami i nie potrafiłem myśleć o
niczym innym jak o tobie. A miałem dużo czasu...
Zwykły fetyszysta - pomyślała Joan, a głośno rzekła: -Wiem, że jestem ładna, dostaję sporo listów od
wielbicieli...
-To nie to - przerwał jej głos. - Ja myślałem o pani inaczej. Myślałem intensywnie, aż do bólu. A potem
zdarzyło się coś niewiarygodnego. Moje myśli skupiły się i odnalazły panią. I wtedy cię zobaczyłem.
Całą...
-Rozumiem, wyobraźnia.
-Wyobraźnia to słabo powiedziane! Dogoniłem cię swymi myślami niczym wiązką lasera. Nigdy nie
widziałem cię osobiście, a dziś potrafię powiedzieć o tobie więcej, niż gdybym znał cię latami. Tego nie
powiedziało mi płaskie zdjęcie. Ja od paru tygodni widzę cię bez przerwy! Raz zdobywszy myślowy
kontakt, postanowiłem go nie stracić. Mimo że oddziela nas wiele setek kilometrów, z dnia na dzień
moja myśl materializowała się coraz bardziej. Widzenie twej twarzy, postaci, z czasem rozszerzyło się
na twoje otoczenie, mieszkanie i w końcu cała moja świadomość znalazła się przy tobie, Joan.
Zmaterializowała się tutaj część mnie samego.
-To nieprawdopodobne!
-Wyciągnij rękę, proszę.
Zaryzykowała. Uniosła dłoń. Przez ułamek sekundy dostrzegła nad nią cień ust i poczuła ciepło
pocałunku. Zadrżała. Z pocałunku emanował taki żar, ogromna, przekonywująca siła...
- Teraz proszę jednak wyjść - powiedziała, cofając rękę. Odszedł. Był równie delikatny jak
niewidzialny. Przez moment Joan zastanawiała się, czy go nie przywołać, przekonać się, !lzy
naprawdę myśli tego mężczyzny cały czas krążą wokół niej? wyciężyła kobieca kalkulacja - niech on
decyduje.
Tej nocy długo nie mogła zasnąć. Zderzenie z nieznanym przekraczało jej możliwości percepcyjne.
Każda próba wytłumaczenia zjawiska prowadziła w ślepą uliczkę. Poza jedną. Że gdzieś żyje
mężczyzna oszalały na jej punkcie z miłości, a jego myśli potrafią się zmaterializować. Może dlatego
nie powiedziała o wieczornym gościu nikomu.
Tymczasem Głos (nie wymienił swego imienia, a ona postanowiła nie pytać) wrócił następnego
wieczora. Joan złapała się na tym, że czekała, gorąco pragnęła tej dziwnej, wywołującej dreszczyk
obecności. Imponowała jej owa szaleńcza miłość i czuła się w obecności Głosu jak Alicja
przekradająca się na drugą stroną lustra.
Ten wieczór i osiem następnych utworzyły jakby kolejne sceny niezapomnianego snu. Niewidzialny był
przemiły - opowiadał wspaniałe historie, z których wynikało, że zna świat jak własną kieszeń, śpiewał
melodyjne piosenki, całował japo rękach. Nic więcej zrobić nie mógł i chyba nie chciał.
Po południu dziewiątego dnia wpadł Mark. Prawie go nie poznała, był blady, miał sine worki pod
oczami, a całe ciało przesycał zapach alkoholu. Dużo kosztowało go to przyjście.
- Wygrałaś, Joan - rzucił ponuro. - Nie mogę żyć bez ciebie. Rozwodzę się z tą suką!
Kiedyś podskoczyłaby na te słowa do sufitu. Teraz nic nie odpowiedziała. Przeprosiła tylko Marka
stwierdzając, że oczekuje umówionej wizyty. Czuła, jak wszystko w niej zamknęło się na głucho przed
tym obcym, choć niewątpliwie nieszczęśliwym człowiekiem. Myślała o Głosie. Obojętnie przyjęła
stwierdzenie Marka, że odwiedzi ją jutro, nie zareagowała na gorące prośby o spędzenie wspólnego
wesołego wieczoru, nie wzruszyły jej nawet dwie łzy, które zakręciły się w oczach tego przecież
silnego człowieka.
Owego wieczoru Głos był jakiś nieswój. Przygnębiony. W pierwszej chwili myślała, że chodzi mu o
wizytę jej byłego narzeczonego, że przysłuchiwał się jego wyznaniom, ale nie.
-Powinnaś się z nim pobrać, zasługujesz, żeby być szczęśliwą - powiedział.
-Co ci jest? - Po raz pierwszy odczuła przemożną chęć dowiedzenia się o nim czegoś więcej. Odgadł
to natychmiast.
-Chciałbym, żebyś o mnie pamiętała, Joan, Nawet jeśli dowiedziałabyś się o mnie złych rzeczy. Nie
wierz w nie. A przynajmniej nie do końca!
-Ależ to niemożliwe, nigdy nie uwierzę, że mógłbyś zrobić coś złego.
-W każdym z nas jest paru ludzi. Jesteśmy bardzo słabi. A im słabsi, tym gorsi. A czasami mamy

koszmarnego pecha.
Postanowiła przejąć inicjatywę.
-A gdybyśmy się tak spotkali? Jeżeli nie możesz do mnie przyjechać, może ja przyjechałabym do
ciebie?
-Niemożliwe - odpowiedział z takim cierpieniem, że aż ją zabolało. - I tak widzimy się dziś po raz
ostatni.
-Co takiego?
-Dostałem od ciebie dziesięć dni. Dziesięć wspaniałych dni. Chyba jedynych pięknych dni w moim
życiu. Dziękuję ci za nie. Aha, wielokrotnie chciałaś zapytać o moje imię. Nazywam się Richard.
Normalne imię, nic specjalnego. Muszę odejść, nie mam już siły...
Krzyknęła, gdy głos zaczął cichnąć. Nic nie rozumiała. Wszystko miałoby skończyć się tak głupio, tak
nijak? Jeśli naprawdę ją kochał? Nie lubiła tego słowa, uważając je za egzaltowane. Chociaż sama w
ciągu tego tygodnia bardzo się zmieniła. I nawet zaczynała wierzyć, że wielkie uczucie jest możliwe.
- Dick! Nie odchodź! Jeśli naprawdę mnie kochasz, to bądź ze mną. Na zawsze. Jak mężczyzna.
Chcę cię mieć całego, nie tylko twój głos. Dick!
Odpowiedzią była cisza, jedynie Tobby obudzony krzykiem swej pani zaczął cichutko skowyczeć.
Wydarzenia w więzieniu stanowym mające miejsce o świcie 7 października odbiły się szerokim echem
w miejscowej, a nawet ogólnokrajowej prasie. Do dziś żadna ze specjalnie powołanych komisji nie
potrafiła wyjaśnić, jak to się stało, że tuż przed włączeniem prądu Richard Stenten (38 lat -
sześciokrotny zabójca z lubieżności) zniknął nagle z krzesła elektrycznego.
Konsternacja powiększyła się, gdy w parę miesięcy później okazało się, że Stenten, ekshippis,
domokrążca był niewinny, a wszystkich zbrodni dokonał jego sobowtór odnaleziony w jednym z
południowych stanów.
Joan ocknęła się nad ranem. W słabym świetle sączącym się przez kotary prawie natychmiast
dostrzegła postać siedzącą na fotelu obok jej tapczanu. Postać początkowo mglistą, z każdąjednak
sekundą nabierającą wyglądu żywego człowieka.
- Dicki Jesteś! Wróciłeś, kochanie!
Richard wykonał gest, jakby chciał coś powiedzieć. Zatrzymać ją. Za późno. Cofnął się więc razem z
fotelem, aż pod metalowy grzejnik. Ale Joan wyskoczyła z łóżka i bosa rzuciła się na szyję
ukochanego mężczyzny.
Dopiero po dwóch dniach, po sprowadzeniu policji i wyłamaniu drzwi, Mark odnalazł zwłoki swej
narzeczonej splecione z ciałem mężczyzny, którego tożsamości dotąd nie udało się ustalić. Oba ciała
były sczerniałe, jak po porażeniu prądem olbrzymiej mocy. Nigdzie jednak nie znaleziono śladu spięcia
czy przebicia w elektrycznej instalacji. Nie uległo zwęgleniu nic z wyposażenia mieszkania. Na wszelki
wypadek, prasy do sprawy nie dopuszczono.

Problem malarski

Manfred był niewątpliwie uzdolnionym malarzem. Może nieco ekscentrycznym, może nazbyt
ulegającym nowym trendom, chociaż byli i tacy krytycy, którzy uważali jego twórczość za czystą neo-
klasykę.
Jako człowiek skromny, żył na uboczu, na przedmieściu, malując portreciki i pejzaże, tylko czasem na
zlecenie rady miejskiej palnął jakiś „wymarsz straży dziennej" czy scenkę mitologiczną.
Niemniej jego malarstwo (ocenę kolorystyki jej światłocienia pozostawmy specjalistom)
charakteryzowała jedna zdumiewająca cecha. Było ono żywe. Absolutnie. Jeśli ktoś jeszcze nie pojął,
co to znaczy, powtarzam, na obrazach Manfreda toczyły się autentyczne bitwy, lała się krew,
wniebowstępowali święci, a rodzina regenta szczerzyła zęby i robiła miny.
Nikt nie rozgryzł do dziś dnia jego specyficznej techniki malowania, w każdym razie nie była to ani
holografia, ani telewizja, rzeczy w owej zamierzchłej epoce nieznane, raczej ogromna siła talentu
malarza odbijała się w obrazie jak w lustrze i telepatycznie oddziaływała na odbiorców. Nie dziwota
więc, że kiedy szerzej rozeszły się wieści o niezwykłym kunszcie, napłynęły dziesiątki zamówień, nie
wyłączając kół dworskich. I Manfred zaznał prawdziwej sławy. Co prawda krótkotrwałej.
Chryja wybuchła po sportretowaniu infantki. Isabella była dziewczynką niesforną i taką pozostała na
portrecie. Pokazywała język, pluła na gości zagranicznych, a na koniec obsiusiała posła cesarskiego.
Jeśli do tego dorzucimy niezdyscyplinowane zachowanie starego gwardzisty z obrazu „Szarża w
bitwie pod Magambos", który podczas otwarcia wystawy wykonał nieregulaminowy w tył zwrot i
zamierzył się bagnetem na jego wysokość marszałka, jasne się stało, że rychło z faworyta elity,
Manfred przekształci się w wyrzutka, a potem w banitę.
Jego obrazy zamknięto w najniższych partiach skarbca. Wyznaczono do ich pilnowania strażników -
ślepców, samo zaś imię Manfred zostało wycofane z kalendarza i nawet ci nieliczni, którzy je nosili,

czym prędzej przechrzcili się na Mamertów, Maurycych i Marchołtów. I zapanował spokój.
Wiele wody upłynęło w rzekach królewskich, zmieniło się paru monarchów, aż pewnego dnia jak grom
z jasnego nieba uderzyła wszystkich wieść, że Manfred został odznaczony „Wielkim Krzyżem
Cesarstwa Pontu", mianowany Kawalerem Maltańskim, a jego dzieła wystawiono w Luwrze i w British
Museum. Wielkie poruszenie nastało w kraju. Dwór nakazał bić w dzwony, strzelać z dział na wiwat,
chociaż co młodsi obywatele nie pojmowali ani o kogo, ani o co chodzi.
Rychło zorganizowano też ekspozycję prac Manfreda. Wywołała ona niezwykle zainteresowanie, a
bilety zostały wykupione na pięć miesięcy wcześniej. Nadszedł dzień otwarcia.
W kuluarach dawnej stajni, przebudowanej na pawilon wystawowy, zgromadziła się bohema,
oligarchia i inna śmietanka.
Szczęknęły złote nożyce w rękach arcyksięcia, ze szmerem towarzystwo wpłynęło do galerii. Potem
nagle zapadła cisza, którą przerwał dopiero czyjś piskliwy okrzyk:
— To falsyfikaty!
Tłum począł cisnąć się do obrazów. Znane z opowiadań malowidła trwały majestatycznie całkowicie
nieruchome - dostojna infantka, sztywni gwardziści z „Szarży pod Magambos", podobnie jak osłupiałe
amorki z „Tryumfu Wenus".
— Falsyfikaty! — zakotłowało się na sali.
— Nieprawda — wykrzyknął siwowłosy krytyk. — Wszędzie są sygnatury Manfreda, znam te obrazy
doskonale i ręczę za ich autentyczność.
—Dlaczego więc są nieruchome?
—Po prostu z wiekiem ekscentryczny twórca ustatkował się. A obrazy wraz z nim.
Prawda wyszła na jaw znacznie później. Puścił farbę po pijanemu dozorca ekspozycji. Okazało się, że
w noc przed otwarciem, na rozkaz odpowiednich czynników, wszystkie postacie z obrazów zostały
poprzybijane gwoździami do ściany.

Urojenie

Nie wiem, skąd się to wzięło. To ciągłe, denerwujące urojenie, uczucie czyjejś stałej, nieproszonej
obecności.
- A może ja jestem chory psychicznie? - Ileż razy dziennie zadawałem sobie to pytanie. Niestety, nigdy
nie miałem dość odwagi i zdecydowania, aby pójść do lekarza specjalisty.
A przecież, czy mogło to być tylko urojenie? Te kroki, szelesty i nieustanny ciężar czyjegoś uważnego
spojrzenia. Co gorsza, z biegiem czasu mój niepokój stawał się coraz silniejszy. Zwłaszcza siedząc w
pustym pokoju, czułem jego obecność za szafą.
Mówię o nim „on" - bo czyż mogłem nazwać inaczej coś, czego nie sposób dojrzeć ani zrozumieć? Po
prostu on mi towarzyszył. Zasypiając czułem, jak staje przy mym wezgłowiu, lecz kiedy raptownie
otwierałem oczy, tylko lekkie kołysanie story w uchylonym oknie zdradzało kierunek jego ucieczki.
Miałem też ślady bardziej namacalne — z lodówki znikało pożywienie, z barku napoje. Kiedy szedłem
pustą ulicą, słyszałem za plecami jego lekki krok, kiedy jednak odwracałem się, zawsze zdążył ukryć
się za węgłem. A może rzeczywiście to była tylko chora wyobraźnia.
Nie, nie powiem, żeby czynił mi coś złego. Po prostu był. Kiedy zamykałem się w łazience, słyszałem
zza drzwi trzeszczenie mojego bujanego fotela i szelest gazet. Czasem dopisywał mi słowo brakujące
w krzyżówce, kiedy indziej ściszał radio grające na pełny regulator.
Usiłowałem jakoś się z nim porozumieć. Pisałem do niego kartki i podania. Apelowałem. Błagałem,
żeby wyznał chociaż, dla kogo pracuje. Bez rezultatu.
Najgorzej było, kiedy przychodziła do mnie Anna. Wspaniała dziewczyna, cała moja nadzieja na
lepsze życie pozamałżeńskie. Ledwie drżącymi dłońmi zanurzałem się w batyst jej bluzeczki, z
przedpokoju dolatywało ciche, znaczące chrząknięcie. Dlaczego jednak panowała dyskretna cisza,
kiedy wypełniałem obowiązki małżeńskie?
Było ze mną coraz gorzej. Podobno marniałem w oczach. Nieraz pytałem znajomych, czy nie widzą i
nie słyszą czegoś koło mnie. Wzruszali ramionami.
-Jesteś nadwrażliwy — powtarzali.
-Ja nadwrażliwy?! Być może, ale nie do tego stopnia!
Z dnia na dzień rosła we mnie tępa agresja. Czułem, że trzeba z tym skończyć. Obojętnie, w jakim
celu mnie szpiegowano - skończyć raz na zawsze. Wśród moich zbiorów, a pasjonowałem się od lat
zbieraniem militariów, posiadałem jeden sprawny granat.
Nastało właśnie piękne letnie popołudnie, żona miała dyżur, nic więc dziwnego, że zawitała do mnie
Anna. Świeża, pachnąca, w najwyższym stopniu ponętna. Siadłem jak zwykle przy biurku, a ona
przycupnęła mi na kolanach. Jej włosy muskały mi twarz. Jej szyja... Wtuliłem się w nią pocałunkiem.
Do licha! Zapowiadało się prawdziwe szaleństwo.

W przedpokoju zachrząkało.
Udając, że posuwam się dalej w namiętnej grze, uchyliłem szufladę i namacałem chłodny metal.
Wyciągnąłem zawleczkę. Policzyłem i wrzuciłem granat do przedpokoju!
Huk. Kurz. Poleciały szyby, posypał się tynk. Anna zemdlona osunęła się na dywan. Nie zwracałem na
to uwagi.
Przysiągłbym, że w momencie eksplozji usłyszałem wysoki, bolesny krzyk. Wybiegłem do
przedpokoju. Wszędzie była krew, na podłodze, na poharatanej boazerii, na suficie. Krew i pióra...
Długie, białe pióra, strzępy delikatnej, śnieżnobiałej tkaniny... Krew, pióra i złocisty krążek aureoli na
wieszaku.

Zbrodniarz

Joe Adams wdusił przycisk samochodowego magnetofonu, odezwała się muzyka. Niezadowolony
pokręcił głową i wyminąwszy szerokim łukiem transkontynentalną ciężarówkę, obrócił kasetę na drugą
stronę, potem cofnął taśmę i ponownie nacisnął przycisk.
„Naprawdę nie wiem, panie Adams, co mnie podkusiło, żeby pójść na tę wyprzedaż. Byłem całkowicie
szczęśliwym człowiekiem. Miałem dobrą pracę, kochającą żonę, urocze dziecko. Czy tylko nagły
impuls kazał mi sprzedać poczciwego austina, czy chęć zaimponowania Frankowi? Czerwony wóz stał
na samym skraju placu. Zwracał uwagę solidną sylwetką i oryginalnym kształtem. Mimo że znam się
na wozach, nie rozpoznałem marki.
- Robota na specjalne zamówienie - mruknął któryś z tych niechlujnie ubranych znawców, którzy
szwendają się po podobnych giełdach starych samochodów.
Spojrzałem na tekturkę z wypisanymi parametrami, dane były zachęcające. Duża moc, niewielkie
spalanie, produkcja wprawdzie sprzed trzech lat, ale zgoła minimalny przebieg.
Nie wahałem się długo, zwłaszcza że cena była doprawdy śmieszna.
Ponieważ w baku nie było ani kropili benzyny, wziąłem kanister i przeszedłem do dystrybutora
znajdującego się vis-a-vis. Obsługiwał go siwy mężczyzna o krzaczastych brwiach i głęboko
zapadniętych oczach, przywodzący na myśl puszczyka. Mówił zresztą podobnie, chrapliwie
wyrzucając z siebie sylaby.
-Pan, proszę pana, kupuje ten wóz?
-Już kupiłem.
Westchnął ciężko i precyzyjnie splunął przez lewe ramię.
- To był błąd, wielki błąd.
Kiedy wyraziłem zdziwienie i spytałem, na czym polegał ten błąd, jeszcze raz powtórzył to samo i
zakończył burkliwym przekleństwem.
Mechanik dyżurny nie podzielał obaw staruszka.
-Zrobił pan pierwszorzędny interes. Wóz jest w doskonałym stanie. Opiekuję się nim od przeszło roku.
-Od roku? I nikt go nie kupił?
Uśmiechnął się z politowaniem:
-Wie pan, jacy są ludzie. Przesądni.
-Znaczy, dokładnie na czym to polega? Wzruszył ramionami:
- Daj pan spokój, nie płacą mi za opowiadanie bajek. Ktoś chlapnął, że podobno taki wóz przynosi
pecha. Ale kto by wierzył w podobne bzdury w dwudziestym wieku.
Z natury jestem dociekliwy, zasięgnąłem więc informacji o poprzednich właścicielach. Samochód
szybko przechodził z rąk do rąk. Trzech ostatnich posiadaczy wozu ustaliłem dosyć szybko. Byli nimi:
lord Sunderton, Jonathan Cooks Jr. i wielebny George Donovan. Wehikuł miał rzeczywiście ponurą
przeszłość. Pastor Donovan, po potrąceniu grupki dzieci przechodzących przez jezdnię, zeskoczył z
wysokiego wiaduktu w Burton Hills, Jonathan Cooks udusił na tylnym siedzeniu swoją sekretarkę,
natomiast lord Sunderton zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach. Ostatni świadkowie widzieli go,
jak jechał z dużą szybkością w stronę swego letniego domku, w Devonshire. Na miejsce jednak nie
dotarł. Natomiast dwa dni później czerwony automobil odnalazł się w garażu pod jego londyńskim
mieszkaniem.
Nie udało mi się natomiast niczego dowiedzieć o jego konstruktorze ani producencie, biorąc pod
uwagę ustawienie kierownicy, musiała to być produkcja kontynentalna.
Bieżące obowiązki sprawiły, że zapomniałem o tych wszystkich ostrzeżeniach tym bardziej, że
samochodzik przez równy tydzień sprawował się doskonale, powiem więcej, panowała w nim taka
jakaś miła atmosfera, że nawet po krótkim przejeździe wychodziłem odprężony i zrelaksowany.
Dopiero w czwartek zdarzył się zadziwiający fakt. Lord, nasz airedale-terrier, znany ze spokojnego
charakteru, przywitał mnie po powrocie z pracy dziwnie zjeżony, gniewnie obszczekiwał wóz i usiłował
nawet ugryźć oponę. Odgoniłem go, a nawet przyłożyłem smyczą, co wywołało łzy u mojej małej Mary,

której Lord był ulubieńcem.
Nazajutrz, był to piątek, po pracy nie wjechałem samochodem do garażu, tylko zostawiłem go na
podjeździe z zamiarem gruntownego umycia karoserii. Był piękny letni dzień. Mary z Lordem figlowali
wśród drzew w ogrodzie. Skończywszy mycie, poszedłem zakręcić kran i wtedy nagle usłyszałem
przeraźliwy krzyk dziecka: - Tato, tato!!!
Wybiegłem spoza domu. Mimo zaciągniętego hamulca ręcznego wóz stoczył się spod garażu i wbrew
wszelkiej logice zamiast ku ulicy przez trawnik potoczył się w głąb ogrodu, zatrzymując się dopiero na
pniu starej jabłoni. Za nim właśnie w ostatniej chwili schroniła się Mary, szlochając i drżąc:
- Zabierz go, koniecznie zabierz go stąd tatusiu, on chciał mi zrobić krzywdę.
Usiłowałem ją uspokoić, ale daremnie.
- On mnie gonił, paliły mu się reflektory, sam ruszył. Ścigał mnie!
Wzruszyłem ramionami. Opowieść dziecka brzmiała tak absurdalnie, że nie można jej było
potraktować poważnie. Wycofałem samochód do garażu, zamknąłem bramę. Ale później coś mnie
podkusi-ło, żeby obejrzeć ślady na trawniku. Zadziwiające. Wóz, którym nikt nie kierował, wykonał
prawdziwy slalom między drzewami. Doszedłem jednak do wniosku, że musiały sprawić to kamienne
płytki wystające z darni. Bo jakież mogło być inne wytłumaczenie?
Moja niefrasobliwość już wkrótce miała mnie drogo kosztować. Cztery dni później musiałem udać się
do jednego z naszych klientów poza miastem.
Pora była przedwieczorna. Jechałem niezbyt szybko wąską, pustą drogą, gdy kilkaset metrów przed
sobą ujrzałem turystę idącego skrajem. Słysząc nadjeżdżający pojazd, odwrócił się i zamachał dłonią.
Zdjąłem nogę z gazu, ale ku memu zdumieniu wóz sam przyspieszył. Usiłowałem skręcić, kierownica
była jak zabetonowana. Zdumienie na twarzy młodego człowieka zmieniło się w śmiertelne
przerażenie, skoczył w bok, ale samochód jakby przewidując jego zachowanie, skręcił o ułamek
sekundy wcześniej. Ciało turysty przekoziołkowało ponad wozem i runęło z charakterystycznym
łomotem na asfalt. Z całej siły naciskałem na hamulec, ale miało to odwrotny skutek, kluczyk nie dawał
się wyrwać ze stacyjki, ręczny nie działał. Dopiero po ujechaniu paru mil wóz począł reagować
normalnie. Zachowywał się posłusznie, miękko, wręcz przymilnie. Nie wiem, czy może pan sobie
wyobrazić, panie Adams, co działo się w mojej głowie. Nikt nie miałby wątpliwości, że rozmyślnie
staranowałem człowieka, nie usiłując hamować, co gorsza goniąc go na poboczu, a następnie
zbiegłem z miejsca wypadku, nie udzielając mu pomocy.
Czy w tej sytuacji może pan się dziwić, że nie zgłosiłem się na policję? Kto by uwierzył w bajeczkę o
zbrodniczych instynktach automobilu? Jeszcze bardziej zdumiałem się po oględzinach auta. Mimo
zderzenia w pełnym pędzie, nie znalazłem ani śladu wgniecenia karoserii, ani najmniejszego odprysku
lakieru.
Na wszelki wypadek następnego dnia zostawiłem wóz w garażu i pojechałem do pracy kolejką, myśląc
gorączkowo, jak wyplątać się z afery. Mój sceptycyzm prysnął, pragnąłem tylko jednego, pozbyć się
mordercy, nawet gdybym miał dopłacić. A do czasu zawarcia transakcji, za żadną cenę nie wypuścić
go z garażu.
Wczesnym popołudniem udałem się na lunch z Gary Fishe-rem, jednym z naszych stałych klientów.
Gary miał ze sobą teczkę, w której, jak twierdził, znajdowało się sporo nieoszlifowanych diamentów.
Wyszliśmy z baru, zamierzając wezwać taxi (wóz Garego byt akurat u mechanika), kiedy usłyszałem
cieple:
- Jestem, kochanie. Tak, jak prosiłeś.
Mówiącąbyła moja żona, która stała obok czerwonego, sportowego samochodziku, wyciągając do
mnie rękęz kluczykami. Uderzyła mnie fala gorąca.
- Prosiłem? Co ci wpadło do głowy? Zdziwiła się.
- Dzwoniono z twego biura, że koniecznie potrzebujesz wozu. Przyprowadziłam ci go, żaden kłopot. I
tak wybierałam się do fryzjera.
- Znakomicie - ucieszył się Gary. - Podwieziesz mnie? Nie miałem na to najmniejszej ochoty, ale
Fisher nalegał. Jak się wykręcić? Przecież trudno było mu powiedzieć, że podróżowanie moim
samochodem grozi śmiercią lub kalectwem. Inna sprawa, miałem cichą nadzieję, że przy świadkach
wóz będzie zachowywać się przyzwoicie. Siadając za kierownicą, zachodziłem w głowę, jaki cymbał z
firmy wpadł na pomysł, żeby wyświadczyć mi taką przysługę. Znacznie później uświadomiłem sobie,
że w moim wehikule znajduje się radiotelefon.
Na razie moją głowę zaprzątał inny plan: po odwiezieniu Fi-shera zamierzałem po prostu porzucić
auto na ulicy.
Przez całą drogę zbrodniczy czterosuw nie dawał najmniejszych powodów do obaw. Dopiero, kiedy
stanęliśmy na miejscu i Gary zaczął wysiadać, gwałtownie zatrzasnęły się drzwiczki, przycinając mu
rękę. Drogocenna teczka została w środku, a silnik ostro ruszył.
Znowu zostałem ubezwłasnowolniony, Fisher krwawiąc pędził za nami, a wóz... Wóz wyrwał

kilkadziesiąt metrów do przodu, po czym migając światłami, gwałtownie zawrócił. Wiedziałem już, co
nastąpi. Zamknąłem oczy. Uderzenie było miękkie, precyzyjne. Z miejsca mordu oddaliliśmy się
szybko. I znowu po paru milach wszystko wróciło do normy. Zahamowałem. Czułem się jak ciężko
chory, wie pan, torsje, zawroty głowy. Później, gdy trochę ochłonąłem, począłem uciekać w pole, i
wtedy... Pan nie uwierzy, on ruszył za mną, spokojnie, jak dobrze przyuczony pies, nie za wolno, nie
za szybko, nie za blisko i nie za daleko. Nasz spacer trwał jakiś czas, dopóki nie błysnęła mi myśl:
przechytrzę go, przy najbliższej okazji rozbiję bydlaka na kawałki. Sam przy tym zginę, ale to nawet
lepiej.
Jakże nie doceniałem mechanicznego upiora. Od momentu, gdy znowu znalazłem się w środku,
dosłownie wściekł się. Nie reagował na nic. Nieposłuszny był mi zarówno klakson, jak i wycieraczki,
zablokowały się drzwi, a nawet elektryczna zapalniczka kopała impulsami elektrycznymi, gdy
próbowałem jej dotknąć.
A zbrodniarz działał niezmordowanie; nie potrafię wymienić, ilokrotnie spowodował kolizje innych
pojazdów, ile razy zepchnął do rowu motocyklistę czy rowerzystę. Dodajmy do tego potrącenia
kilkunastu pieszych i najazd na grupę pasażerów oczekujących na autobus, a obraz hekatomby stanie
się kompletny. Tak, panie Adams, uwięziony w stalowym pudle przeżyłem koszmar, który, jak mi się
wydawało, trwał wieki, a w istocie skończył się po trzech godzinach, wraz z wyczerpaniem się
benzyny.
Dotoczyliśmy się w pobliże stacji. Pozwolił mi wysiąść. Najwyraźniej bez paliwa był bezsilny. Jeszcze
raz obrzuciłem go stekiem przekleństw. Ani drgnął. Tylko z wnętrza dobiegł cichy, niski głos nie
przypominający ludzkiego: „Jakby co, pamiętaj, że masz żonę i dziecko".
Idąc w stronę pawilonu stacji zdecydowałem się. Kupiłem kanister i napełniłem go benzyną, zapałki
miałem przy sobie.
- Zobaczymy, czy jesteś palny i niezniszczalny? Zawróciłem, ale w tym momencie obok stacji z
piskiem zahamowały dwa wozy policyjne. Zostałem aresztowany.
Tu w nagraniu następowało długie westchnienie.
- Resztę pan zna, panie redaktorze. Proces, oskarżenie o zabójstwo Gary'ego z pobudek
rabunkowych. Stwierdzono, że chciałem ukraść jego teczką. Dalsze wypadki uznano za „skutek
pospiesznej ucieczki z miejsca zbrodni". Początkowo mój adwokat usiłował dowodzić, że w momencie
popełniania zbrodni byłem niepoczytalny, że mój stan psychiczny... Ale biegli szybko wykluczyli
chorobę umysłową, stąd wyrok, który pan zna...
Oczywiście nawet w ostatnim słowie nie powiedziałem niczego o samochodzie-mordercy. Po
pierwsze, nikt by mi nie uwierzył, a po drugie, pamiętałem o groźbie pod adresem mojej rodziny. Sam
pan rozumie. Zgodziłem się rozmawiać tylko z panem, bo znam pańską odwagę, panie redaktorze,
wiem, że mogę na panu polegać. Wiem, że tylko pan może mi pomóc, już nie mnie, ale ewentualnym
nieszczęśnikom, którzy nabędą tego czerwonego diabła. Musi pan znaleźć sposoby, aby go zniszczyć,
zanim dojdzie do dalszych zbrodni. Jestem pewien, że pan to potrafi. Wierzę panu... Proszę być
ostrożny. Będę się za pana modlił."
Na tym zapis się kończył. Joe Adams wyłączył magnetofon. Historia była naprawdę niezwykła, a
opowieść wariata niezwykle sugestywna - przez moment Adams gotów był w nią uwierzyć. Oczywiście
materiał bardziej nadawał się na opowiadanie fantastyczne niż na reportaż...
Zjechał z głównej drogi na bocznicę. Jeszcze z pół godziny i będzie u Carol, w jej sympatycznym
domku letniskowym. Zerkając w boczne lusterko, dostrzegł, mimo zapadającego zmroku nieduży
samochód, który zjechał z autostrady zaraz za nim. Adams był ciekawy, kto udaje się na takie
bezludzie w równie mało atrakcyjnej porze roku, zwolnił. Ten z tyłu też zwolnił. Nie na tyle, żeby nie
móc mu się przyjrzeć. Był to niewielki czerwony samochód o nietypowej sylwecie i, co najciekawsze,
wydawało się, że nikt nie siedzi za kierownicą. Dziennikarz dodał gazu.

***
Joe Adams zginął po wypadnięciu z szosy na wysokim wiadukcie koło Greenham. Prawdopodobnie
zawiódł układ kierowniczy. Nie znaleziono żadnych śladów kolizji z innymi pojazdami. Tak przynajmniej
uważają eksperci. Żadnych świadków incydentu nie było.

Odżywka

Historia zaczęła się dosyć banalnie; George P. Burnett od lat prowadził badania nad pierwotniakami.
Narażony był z tego powodu na ustawiczne docinki braci, również zoologów, z których najstarszy
zajmował się słoniami, średni bydłem domowym, a najmłodszy męczył króliki.
- Co ty sobie takim drobiazgiem głowę zawracasz? — podkpiwali.
George P. Burnett, jako prawdziwy naukowiec, niewiele robił sobie z tych docinków i nadal badał

pierwotniaki, więcej - pokochał je szczerze, głęboko. Traktował je czułe, opiekuńczo; niekiedy, karmiąc
pantofelka, przemawiał do niego tkliwie:
— No jedz, za tatusia, za mamusię. To bardzo dobra odżywka, lepiej się będziesz rozmnażał.
Odżywka „Super" była osobistym wynalazkiem G.P. Burnetta. Po jej skonsumowaniu pantofelki
mnożyły się szybko i bez końca, co umożliwiało skomplikowane i niezwykle doniosłe badania. Badania
te zresztą były jedyną przyjemnością G.P. od czasu, kiedy jego narzeczona Betty porzuciła go dla
magistra Collinsa, który w sąsiedztwie przeprowadzał doświadczenia na storczykach. Burnett zemścił
się paskudnie, podrzucając do szklarni fiolkę z robactwem, które w jedną noc zeżarło Collinsowi
najlepsze okazy. Od tego czasu między obu naukowcami zapanowała głucha nienawiść, tym bardziej
nieuzasadniona, że Betty rychło przeniosła swoje upodobania na docenta Higginsa, żeby było
zabawniej, filozofa—sadystę.
Tymczasem zaszedł pewien fakt, który nadał sytuacji zupełnie inny wymiar. Któregoś dnia rodzina
(wuj, ciotka, teściowa, szwagier), chcąc dokuczyć Burnettowi, wsypała mu pokaźny zapas odżywki
..Super" do porannego mleka. I wtedy się zaczęło...
Jeszcze G.P. nie wstał od śniadania, a tu pidżama poczęła na nim pękać, twarz się rozszerzać,
podział poprzeczny dokonywać się. Przerażona rodzina zaczęła go przepraszać, krępować, nama-
wiać, żeby tego nie robił, ale niestety... Po kwadransie, dwóch Burnettów naturalnej wielkości biegało
po mieszkaniu, domagając się pożywienia i gorączkowo myśląc, jak zapobiec dalszym podziałom.
Daremnie. Po godzinie było już czterech Burnettów, po trzech - ośmiu, po pięciu — szesnastu...
Zaczynało brakować dla nich garderoby i jedzenia, żarłoczni byli bowiem jak piranie. Nad ranem cały
blok mieszkalny był dla nich za mały, a w południe zgłodniały tłum Burnettów wyległ na ulicę, prosząc
sąsiadów o wsparcie, ewentualnie o dobicie. Wkrótce również w dzielnicach śródmiejskich zaczęło
dochodzić do budzących zgorszenie scen - Burnettowie dzielili się podłużnie i bezwstydnie na oczach
kobiet i dzieci. Po południu parlament, na nadzwyczajnym posiedzeniu i dwugodzinnej debacie,
uchwalił kredyty na dodatkowe prace badawcze, celem zahamowania podziałów. Ale wszystko
następowało już zbyt szybko. Pod wieczór Burnettów można było spotkać wszędzie. Co gorsza, dało
się zauważyć, że inteligencja ich malała wraz z ilością . podziałów: dwóch Burnettów było dwa razy
głupszych od jednego, czterej posiadali jedną czwartą inteligencji pierwszego. Po dwóch dniach
mrowie rozplenionych G.P. miało inteligencję stada ślimaków.
Powtórne posiedzenie parlamentu, po dłuższych wahaniach ustaliło premię za odstrzał Burnetta.
Pomysł był jednak spóźniony, kiedy bowiem o północy wprowadzono go w życie, Burnettów było
więcej niż obywateli w mieście, ba... więcej nawet niż amunicji. A czy ktokolwiek może wyobrazić
sobie, jaką bestią był rosły, osiemdziesięciokilogramowy Burnett, o móżdżku stawonoga, który, co
gorsza, mimo spadku inteligencji zachował wzmożony instynkt samozachowawczy i niezwykłą wprost
żarłoczność.
Drugiej nocy wielotysięczne tłumy identycznych tęgawych, łysiejących osobników rozlały się po całym
kraju jak stonka, jedząc co się dało i gdzie się da. Nie pomagało rozpylanie DDT, wzniecanie pożarów
czy bombardowanie najbardziej zaburnetto-wionych okolic.
W Europie dowiedzieliśmy się o tym późno, z wieczornych wiadomości.
- Widzisz, jak się mnożą - powiedziała moja żona. - A ty] nie chcesz się zgodzić na trzecie dziecko.
W trzy dni potem cały kontynent uznano za stracony, moja rodzina, podobnie jak reszta świata,
patrzyła z przerażeniem na obrazy przekazywane nam przez satelity telekomunikacyjne. Przy dużych
zbliżeniach widać było, jak każdy skrawek terenu pokrywała wielopiętrowa, skłębiona masa Burnettów
dzielących się z przerażającą regularnością.
- Mają za swoje - skwitowała moja żona i poleciała kupić więcej mąki.
Tymczasem nadzieja na lokalizację katastrofy zawiodła.
Czwartego dnia burneciej ekspansji ubito pierwszego Burnetta na przedmieściu Paryża, piątego dnia -
pierwsze osobniki pojawiły się w Rzymie.
W chwili obecnej całą nadzieję łączę z podanym przed godziną oświadczeniem profesora Davidsona:
„Tak, to ten szczupły, szpakowaty genetyk, który ostatnim samolotem ewakuował się z USA, uwożąc
resztkę odżywki „Super" oraz znanego wroga Burnetta, magistra Collinsa".
Po nakarmieniu Collinsa odżywką rozpoczęto jego intensywną, kontrolowaną hodowlę. W chwili
obecnej prawdopodobnie już pierwsze egzemplarze Collinsów zrzucane są na spadochronach na
zbur-nettowiony kontynent. Istnieje uzasadniona nadzieja, że żarłoczne Collinsy, dzielące się
poprzecznie, w ciągu tygodnia uporają się z miliardami Burnettów, dzielącymi się podłużnie, a
następnie same ulegną hodowanym równocześnie, jeszcze bardziej żarłocznym Higginsom —
rozmnażającym się przez pączkowanie i nienawidzącym Collinsów jeszcze bardziej niż ci Burnettów.
Dalsze perspektywy trudne są do przewidzenia, w każdym razie naukowcy obiecują, że będą się
starać utrzymać proces pod kontrolą.

Świadek koronny

Porucznik Murowany miał pecha - dyżur akurat w Wigilią. Razem z nim dyżurował podoficer, Pajda
Józef, którego ze wzglądu na osobliwe warunki fizyczne całe osiedle przezywało „sierżant Garcia" (na
cześć tęgawego bohatera serialu „Znak Zorro"). Zrobili sobie małą choinkę, tyle że nikt nie pomyślał o
podstawce i po nieudanych próbach osadzenia jej w wypełnionym śniegiem kaloszu, porucznik
zdecydował się na przykucie jej kajdankami do grzejnika.
Słodką melodię kolęd płynących z odbiornika zmącił dopiero nerwowy dzwonek telefonu, którego ostry
dźwięk wskazywał, że niechybnie stało się nieszczęście.
- Słucham, Murowany! - Rzucił standardowo do słuchawki. - Kto mówi?
Odpowiedź była niewyraźna, niski, burkliwy głos zdradzał oznaki dużego zdenerwowania.
Usprawiedliwiał się, że jest przejęty, ponieważ telefonuje pierwszy raz w życiu, a ośmielany i
zachęcany warknął wreszcie:
-Powiem krótko.
-Na niczym bardziej mi nie zależy - ucieszył się Murowany i włączył magnetofon sprzężony z
telefonem.
-Popełniono morderstwo. Z zimną krwią, na moich oczach. Niestety nie mogłem przeciwdziałać. Mój
biedny pan!
-Chwileczkę! Skąd pan telefonuje?
-Z domu.
-Adres?
-Makowa 34, mieszkania 25.
Porucznik poprosił jeszcze o personalia meldującego o przestępstwie. Padło nazwisko Bryś.
Dwukrotna prośba o podanie imienia nie poskutkowała. Oficer zaczął nawet zastanawiać się, czy nie
ma do czynienia z jakimś żartownisiem. Rozmówca odgadł te wahania.
- Ja nie żartuję, panie poruczniku. Przyjeżdżajcie szybko. Mój pan leży w sąsiednim pokoju, a ja nie
mogę tam wejść. Drzwi są zamknięte. Ale przez szpary widziałem wszystko, a po zapachu poznam
mordercę nawet w piekle.
Murowany postanowił szybko zakończyć rozmowę. Owszem, wyśle kogoś, jak tylko będzie miał pod
ręką wóz. Jednak kategorycznie prosił o podanie prawdziwego nazwiska i imienia.
- Nie mogę podać czegoś, czego nie mam - warknął rozmówca. - Ja jestem tylko psem...
- A ja kotem! - uciął Murowany, odkładając słuchawkę. Pajda, który w międzyczasie sprawdzał telefon,
miasteczko było małe i miało ręczną centralę, ustalił, że rzeczywiście dzwoniono z mieszkania przy
Makowej, właścicielem którego był znany miejscowy jubiler. Co się tyczy telefonującego psa, uważał,
że nie jest to sprawa niemożliwa.
- Mamy dziś noc wigilijną, obywatelu poruczniku, a podania ludowe głoszą, że w tę noc zwierzęta
przemawiają ludzkim głosem.
Murowany wybuchnął śmiechem, obok zaocznego prawa zaliczył kiedyś pół semestru filozofii
materialistycznej, co uprawniało go do wrzucenia koncepcji Pajdy między gusła i zabobony. Spór
średniowiecza z oświeceniem przerwał dopiero następny telefon. Dzwonił dozorca posesji przy
Makowej. W mieszkaniu numer 25 rzeczywiście popełniono morderstwo.
Było już grubo po północy, kiedy dotarli na ulicę Makową, położoną na tak dalekich peryferiach miasta,
że prawie w drugim województwie. Dozorca z grupką sąsiadów oczekiwali na dole. W samym
mieszkaniu zastali uchylone drzwi, denata w salonie i psa dziko szamocącego się w zamkniętej
kuchni. Trup zachowywał się z powagą, stosowną do sytuacji, pies natomiast szalał i dziabnął
sierżanta, który usiłował nawiązać z nim konwersacje.
- Przestańcie się zachowywać jak dziecko, sierżancie. To normalny kundel. Może jeszcze każecie mu
własnoręcznie spisać życiorys. Jak na koronnego świadka coś mało rozgarnięty - ironizował
Murowany.
Pajda westchnął i mruknął, że obecny brak porozumienia o niczym nie świadczy, zapewne pora, w
której zwierzęta mają głos, minęła i Bryś utracił już zdolność mówienia i rozumowania.
- A wy razem z nimi - zaśmiał się porucznik.
Fakt, że obok kuchennej szafki leżała strącona z telefonu słuchawka, cała ośliniona, a na tarczy widać
było ślady psich pazurów, oficer przypisał bezładnej szamotaninie psa podczas popełniania
morderstwa.
- Kto więc telefonował?
- Rzecz jasna, morderca, z telefonu w przedpokoju, na którym nie było absolutnie żadnych odcisków
palców.
Śladów palców mordercy nie znaleziono nigdzie - ani na rozprutej skrytce pod reprodukcją van Gogha
(„Słoneczniki"), ani na statuetce Wenus, która posłużyła za narzędzie zbrodni. Wnioski, że był to

pospolity rabunek i ofiara musiała znać zabójcę (w dwudzie-stotysięcznym miasteczku wszyscy się
znają, choćby z widzenia), nie posunęły śledztwa naprzód. Odwilż zatarła wszelkie ślady,
przesłuchanie kilkudziesięciu obywateli też niczego nie wniosło. Można było co najwyżej żywić
nadzieję, że któreś ze zrabowanych precjozów (siostra denata, pani Hortensja, która akurat na święta
wyjechała do swej przyjaciółki, podała dość dokładną listę) pojawią się u paserów lub wyłapią je
celnicy na przejściu granicznym. Na razie należało uznać zbrodnię za doskonałą.
Pół roku później, spacerującego skrajem miejskiego parku sierżanta nieoczekiwanie zaczepiła chuda
niewiasta w czerni.
-Od dawna chciałam do panów przyjść, panie milicjancie, ale trochę się bałam i wstydziłam.
-Słucham was, obywatelko. - Pajda wskazał jej na ławeczce jakieś miejsce, stosunkowo mniej
preferowane przez gołębie.
-Czy pan mnie poznaje?
Sierżant, który był znakomitym fizjonomistą, posiadał pamięć do twarzy jak kiper do win, skinął głową.
- Obywatelka Hortensja G. z ulicy Makowej.
Siostra jubilera przytaknęła, po czym, rozejrzawszy się dookoła świdrującymi oczkami i nie
zauważywszy niczego podejrzanego, zaczęła trajkotać z szybkościąpociągu ekspresowego. Dopiero
gdzieś na wysokości Koluszek sierżant odważył się zrobić przystanek i zapytać, o co właściwie chodzi,
bo jak dotąd starsza pani mówiła o wszystkim i o niczym.
- O Brysia chodzi - rzuciła, nabierając powietrza jak delfin przed głębokim zanurzeniem. - Mam
wrażenie, że ktoś chce mu zrobić krzywdę. Parę dni temu, kiedy szliśmy na spacer, nieomal otarło się
o nas rozpędzone auto, pies na szczęście zdołał uskoczyć. Albo wczoraj: ktoś podrzucił pod nasze
drzwi kawałek kiełbasy (zwyczajnej). Nie zdziwiło mnie to, bo często sąsiedzi dają Brysiowi skórki albo
kostki. Zanim jednak wypuściłam psa, kiełbasę porwał kot państwa Malinowskich i smyrgnął na szafę.
Stoi taka na korytarzu, właściwie milicja powinna się tym zainteresować, bo korytarz jest wspólny, a
szafa pani Kowalskiej... Ale ja nie o tym. Pół godziny potem wychodzę, a kot trup!
-Przykra sprawa - sierżant wrzucił wyrazy współczucia niczym kolejarz przesyłkę poleconą do wagonu
pocztowego, zaś ekspres zasuwał dalej.
-A te telefony! Proszę pana milicjanta, co ja z nimi mam! Już sześć razy jakiś nieznajomy dzwonił, że
chce odkupić ode mnie Brysia. Ostatnio proponował pięć tysięcy złotych, ma pan pojęcie, pięć tysięcy
złotych za kundla. Mówię panu, znałam przed wojną mecenasa Wąwołkiewicza. Oni to mieli psa... nie,
mieli sukę, rasy... Aha, przepraszam, już mówię na temat. No więc, ja pomyślałam sobie, że gdyby mój
brat Albin żył, to Brysia nigdy by nie sprzedał, na cmentarz też razem chodzimy... A wie pan, ci
kamieniarze to po prostu powariowali, powariowali. Obstalowałam normalny grób. Ale murowany na
dwie osoby. Oni...
-Ale co ten facet? Ten nieznajomy!
-Ano nic. Koniecznie chciał psa kupić. Ja sprzedać nie miałam zamiaru, ale wie pan, człowiek jest
ciekawy, dlaczego ktoś chce wyrzucić tyle pieniędzy! Chciałam więc się spotkać... A on, że pieniądze
przyśle pocztą, a psa mam przywiązać jutro w lasku do tablicy „Chroń pożar przed lasem", czy coś
takiego... Nie chciałam się zgodzić, to mnie tylko wyśmiał. A potem przestał dzwonić.
Pajda należał do ludzi w większym stopniu przywiązujących wagę do intuicji niż do zdobyczy nauki;
bojąc się wyśmiania przez swego zwierzchnika, nie wtajemniczył go w swój eksperyment. Jednak
postanowił dyskretnie zaopiekować się Brysiem. Jeśli sprawcą tajemniczych zamachów był morderca
jubilera i plotka o tym, że wiadomość o morderstwie przekazał na posterunek pies w niepojęty sposób
rozpowszechniła się po mieście, życiu koronnego świadka groziło śmiertelne niebezpieczeństwo.
Sierżant postanowił zapewnić mu ochronę, przynajmniej do następnego wieczoru wigilijnego, kiedy
miał nadzieję, a w zasadzie pewność, że kundel złoży pod przysięgą stosowne zeznanie. Pilnował
więc zwierzęcia dzień i noc, wtajemniczając żonę i syna. Do minimum ograniczył spacery Brysia.
Urządził mu nawet ubikację w ogrodzonej wysoko palisadą części ogródka. Dbając o jego życie
towarzyskie zapraszał niekiedy suczkę sąsiadów, Helgę. Nikt jakoś nie kwapił się nastawać na życie
czworonoga.
Kolejnej Wigilii dyżur przypadł komu innemu. Porucznik Murowany, człowiek samotny, mieszkający w
wynajętym pokoju, z wdzięcznością przyjął zaproszenie do Pajdów. Przyjemność była tym większa, że
kuchnia pani Pajdowej cieszyła się zasłużoną renomą w rodzinach miejscowych funkcjonariuszy.
Brysia porucznik w pierwszej chwili nie poznał. Miał na głowie prelekcję, którą zamierzał obdarować
rodzinę sierżanta. Jej tematem miały być „Laickie korzenie obrzędowości świątecznej". Gdzieś koło
jedenastej, milczący dotąd tajemniczo sierżant począł instalować domowy magnetofon, próbować
mikrofon. Murowany z wolna zaczął domyślać się właściwego celu rodzinnej kolacji.
-Sami przekonacie się, sierżancie, o bezsensowności guseł i klechd - powiedział.
-Ano, zobaczymy - odrzekł sucho Pajda. — W każdym razie świadków powinno wystarczyć, miała
jeszcze przyjść pani Hortensja, ale widocznie mróz zatrzymał ją w domu.

W tym momencie ozwał się dzwonek u drzwi.
-O, pewnie już jest - powiedziała Pajdowa, a jej mąż otworzył. Na progu stał święty Mikołaj. Gęsta
broda przysłaniała mu twarz aż po ciemne okulary, a całość postaci kryła czerwona peleryna.
-Co za miła niespodzianka - ucieszył się sierżant.
-Chyba nie będziecie utrzymywać, że to autentyczny Dziadek Mikołaj Mróz? - zaśmiał się porucznik,
ale przestał, gdy w ręku dobrotliwego staruszka zobaczył pistolet.
- Ręce do góry. Twarzą do ściany. I przysięgam, że nie żartuję - wycharczał nienaturalnym głosem
„święty". - Nic państwu nie grozi. Przyszedłem tylko po psa Otwórz te drzwi - rzucił do zbaraniałej
Pajdowej, której twarz nabrała koloru opłatka czy raczej klusek bez maku.
Otworzyła. Bryś wysunął się czujny i pełen jakiejś niezwierzęcej godności.
- Jestem, morderco! - powiedział miękkim, charakterystycznym basem, który Murowany rozpoznał w
mgnieniu ucha. — No, na co czekasz, strzelaj do mnie, draniu. Myślisz, że nie złożę zeznań? I tak
dosięgnie cię kara. Panie poruczniku, to jest...
Dwa strzały zagłuszyły dalsze słowa. Pies wywinął kozła i padł na dywan. Pajdowa krzyknęła, a
Mikołaj zwinnie zatrzasnął drzwi, zamknął je od zewnątrz kluczem i pogalopował w noc.
- Nie żyje! - stwierdził sierżant, pochylając się nad świadkiem.
W tym samym czasie porucznik dopadł do okna.
- Przekleństwo, kraty! Pomóż z tymi drzwiami, Józek. Naparli obaj, ale gdy udało im się wysadzić
drzwi z futryn, tylko wiatr hulał po pustej ulicy. W tym czasie fałszywy Mikołaj był już dwie przecznice
dalej, do śmietnika wyrzucił brodę i wąsy, cisnął pelerynę. Z leżącej za pojemnikiem teczki wydobył
zimową kurtkę, potem dorobionym kluczem otworzył jakąś bramę, przeszedł przez jedno podwórko,
drugie, był już na rynku, spokojnie wmieszał się w tłum ludzi koło kościoła. Nie zauważył jednego.
Podczas rozcharakteryzowania śledziły go czyjeś bardzo czujne oczy.
Kiedy próba pościgu spełzła na niczym, obaj funkcjonariusze wrócili do mieszkania sierżanta, aby
ponownie zamocować nadwerężone drzwi. Pajdowa płakała. W międzyczasie zadzwoniono do pani
Hortensji. Okazało się, że nagła gorączka nie pozwoliła jej opuścić mieszkania.
- Przepraszam was, sierżancie, mieliście rację – powiedział Murowany. - Co jednak nie zmienia faktu,
że znowu przegraliśmy...
Tymczasem znowu odezwał się dzwonek. Sierżant szybko poszukał broni, a porucznik otworzył drzwi.
Pies!? Na progu stała Helga, rodowodowa suka rasy owczarek alzacki, którą sąsiad Pajdów, inżynier
budowlaniec, przywiózł sobie z dłuższego pobytu w Niemczech.
- Guten Abend - powiedziała przybyła z nienagannym akcentem Goethego i Schillera.
Zbaranieli.
-Ich mochte eine wichtige Aussage ablegen. Ich war Zeuge?
-Co ona mówi? - wykrzyknął Murowany.
-Podejrzewam, że coś po niemiecku - stwierdził domyślnie sierżant. - Helga, nie możesz mówić po
polsku?
-Nein. Ja słabo po polski. Ich spreche nur Deutsch!
Niestety, nikt ze zgromadzonych nie znał języka naszych sąsiadów. Porucznik usiłował zagadać po
angielsku. Pajda po rosyjsku — daremnie. A że Helga miała coś ważnego do powiedzenia, niezbicie
świadczyła czapka świętego Mikołaja, którą przyniosła ze sobą. Niestety inżynierostwo byli na
pasterce. Nie zastanawiając się długo, porucznik zadzwonił po tłumacza przysięgłego i prokuratora.
Miał nadzieję, że dzięki zeznaniom Helgi ustalą przynajmniej rysopis mordercy, a może i więcej.
Tłumacz przybył dopiero po godzinie, zły i zaspany, wyprzedzając
0 parę kroków prokuratora, którego odnaleziono u dalszych krewnych. Zastali całe towarzystwo na
podłodze, pogrążone w wertowaniu rozmówek polsko-francuskich, polsko-węgieiskich i polsko-
szwedzkich oraz słownika wyrazów obcych. Między nimi leżała piękna, doskonale utrzymana wilczyca.
Właśnie minęła pierwsza.
-Muszą mieć chyba trochę w czubie — pomyślał prokurator.
-Spóźniliście się, niestety, nic już nie zezna – Murowany z westchnieniem podniósł się z dywanu. - Ale
co się odwlecze, to nie uciecze, będziemy cię strzec jak źrenicy oka cały rok, do następnej Wigilii, ty
nasz kochany świadku koronny!
-Będziesz mówiła prawdę i tylko prawdę - dodał głaszcząc sukę sierżant. - Specjalnie dla ciebie
zapiszę się na kurs niemieckiego. I tak mamy szczęście, że nie jesteś pekińczykiem.
Tłumacz desperacko wychylił pełną czarę kompotu ze śliwek. Prokurator miał ze zdumienia oczy
okrągłe jak plasterki makowca. Cicho wycofał się do sąsiedniego pokoju, otarł pot z czoła
1 począł ostrożnie wykręcać numer najbliższego pogotowia psychiatrycznego.

Apokalipsa

Tego dnia nasza ekipa geologiczna wwierciła się znacznie głębiej niż zwykle. Ledwie starczyło rur.
- Hej, Slim! Pobiliśmy chyba rekord głębokości! – powiedział mój kumpel Luis.
Skinąłem głową, rzeczywiście, nasz świder sięgał już 25 kilometrów.
- Wiercimy dalej! - zakomenderowałem. I w tym momencie usłyszałem dziwny, odległy gwizd. Luis
musiał usłyszeć go również, ponieważ zastrzygł uchem i rzucił się do ucieczki. Poszedłem w jego
ślady i dobrze zrobiłem, bo już po kilkunastu sekundach gwizd zmienił się w huk, runęła wieża
wiertnicza, a stężony bradnożółty gaz strzelił w niebo. Potężny podmuch rzucił nas obu wprost na
oddział chirurgiczny odległego o 50 mil szpitala.
Zszyto nas tak błyskawicznie, że już po upływie doby mogliśmy wysłuchać komunikatu z helikoptera,
który udał się w rejon katastrofy. Komunikat był krótki; nasza ekipa zrobiła DZIURĘ W ZIEMI. Tępy z
natury Luis nie zrozumiał grozy płynącej z tej informacji.
-Co to znaczy? Odkryliśmy złoża gazu ziemnego? — dopytywał się.
-Gorzej, przyjacielu, znacznie gorzej, słyszałeś może o teorii profesora Granta?
Skąd miał słyszeć, do tej chwili gwizdało mu w uchu. Wytłumaczyłem więc jak dziecku:
-Profesor Grant twierdzi, że Ziemia przypomina w budowie piłkę.
-Piłkę? - zaśmiał się Luis,
-Tak - uciąłem ponuro. - Jego zdaniem jest to stosunkowo cienka powłoka wypełniona rozgrzanym
gazem, a my ją przebiliśmy.
Pojął. Pobladł.
- I co teraz będzie? — wyjąkał.
-No cóż, zwołano Kongres Wulkanizatorów, może coś uradzą. Następne komunikaty były jeszcze
gorsze. Na kongresie jednomyślnie stwierdzono, że o zrobieniu łaty nie może być mowy. A sytuacja
komplikowała się coraz bardziej. Syk słyszało się wszędzie, bo syczał nie tylko ulatniający się gaz, ale
i cała paromiliardowa ludzkość. Ze strachu. Miała powody. Z Ziemią zaczęły się bowiem dziać smutne
rzeczy: masywy górskie zaczęły flaczeć, oceany zapadać, kontynenty marszczyć... po trzech dniach
planeta skurczyła się tak, że gęstość zaludnienia stała się nie do wytrzymania. Zapanowała ogólna
panika, bo nikt już zgoła nie wiedział gdzie góra, gdzie dół, pion czy poziom...
Czwartego dnia zrobiło się tak ciasno, że ciężko było ludziom ustać jeden obok drugiego, zwłaszcza,
że na skutek obsunięcia się gruntu Anglicy i Holendrzy stali po szyję w wodzie, a w gęściej
zaludnionych okręgach musiano położyć się warstwami. Społecznymi. Razem z moim kumplem
Luisem staliśmy teraz na jednej nodze, z trudem zachowując równowagę.
-Nie możesz się ociupinkę posunąć? - jęczał Luis.
-Nie mogę, wpadłbym do Pacyfiku. To ty się posuń.
- Moi sąsiedzi już stoją po kostki w Zatoce Meksykańskiej, Byliśmy przekonani, że wkrótce zginiemy.
Pocieszała nas tylko myśl, że umrzemy stojąc. Ale nie była to wielka pociecha. Wszystkie niziny się
pomarszczyły jak ciało emeryta, a wzgórza wyglądały jak sparciałe...
- Nie będzie nawet gdzie nas pochować - narzekał mój przyjaciel. - Koniec świata! Koniec świata!
I tak nadszedł dzień szósty, glob nasz wyglądał jak kapeć obsiadły przez mrówki, a wszelka nadzieja
zgasła. I naraz Obserwatorium Astronomiczne w Greenwich nadało komunikat o zbliżaniu się do Ziemi
podłużnego przedmiotu ogromnych rozmiarów. Ów lśniący przedmiot zbliżył się do dziury, wniknął w
nią i począł robić miarowe: pach, pach, pach...
- Czujesz, Slim, tłok jakby zelżał! - powiedział naraz Luis. Wypuściłem brzuch i stanąłem na dwóch
nogach. Czekałem na dalszy rozwój sytuacji.
W dwie godziny potem Ziemia była znowu napompowana, dziura sama się zabliźniła, a ogromna
pompka oddaliła się w kosmos. Wróciliśmy do przerwanej rozmowy.
-Widzisz, przyjacielu - rzekł Luis - tyle razy mówiłem, że Opatrzność czuwa nad nami i nie ma co
popadać w rozpacz. Zawsze na czas przyjdzie pomoc.
-A może to był tylko przypadek - powiedziałem.
-Przypadek? Wykluczone. Nikt nie pompuje niczego bez powodu, Opatrzność musiała w tym mieć
jakiś cel.
-Tylko jaki?
-Nasze dobro.
Rozmowę przerwał nam nowy komunikat obserwatorium w Greenwich. Donosił on, że w rejonie
Saturna pojawiły się dwa olbrzymie buty piłkarskie, z których jeden z zawrotną prędkością zbliżał się
do Ziemi...

Telefon

Kazimierz był nie wyróżniającym się niczym starszym mężczyzną. Pracował w miarę gorliwie, żył na
stopie odpowiadającej przeciętnym wskaźnikom Głównego Urzędu Statystycznego, nie miał żony, willi

czy samochodu, ani żadnej z tych rzeczy, które mogą wskazywać na duże wymagania w stosunku do
życia. Miał natomiast telefon. Telefon właściwie całkowicie zbędny, Kazimierz nie posiadał bowiem
rodziny ani przyjaciół.
Nie był to jednak głuchy telefon.
Codziennie, dokładnie wpół do dwunastej, rozlegał się dzwonek, ostry, niepokojący... Kazimierz zrywał
się z pierwszego snu i oblany potem wpatrywał się w czarną skrzyneczkę. A telefon terkotał. Jego
dźwięk przebijał kołdry i poduszki, którymi się oszań-cowywał starszy pan. Zawsze w końcu podnosił
słuchawkę.
Ale na niepewne „hallo" jedyną odpowiedzią była przejmująca, dziurawiąca uszy cisza.
Powtarzało się to stale przez dziesięć lat, z dokładnością co do minuty, chyba że Kazimierz wyłączył
aparat. Ale zawsze już po kwadransie nie mógł się oprzeć pokusie włączenia, aby sprawdzić, czy
zadzwoni.
Dzwonił!
Dwa tygodnie temu zdarzyło się jednak coś dziwnego. Telefon się nie odezwał. Kazimierz warował
przy słuchawce do trzeciej. Nic. Sytuacja powtórzyła się następnego dnia i następnego...
- Dlaczego nie dzwoni? - niepokoił się starszy pan. - A może linia jest uszkodzona?
Zadzwonił do działu napraw.
- Linia jest w porządku - otrzymał odpowiedź. Bez trudu łączył się z zegarynką, z informacją.
- A może zmieniły się godziny dzwonienia? - kombinował.
Chcąc to sprawdzić, czwartego dnia ciszy nie poszedł do pracy.
Czekał. Denerwował się.
- No, dzwońże wreszcie! — nalegał.
Wieczorami otwierał okno i nasłuchiwał miejskiego zgiełku.
- Dlaczego o mnie zapomniano? Może temu komuś, co dzwonił, coś się stało?
Studiował nekrologi, ale odczytywane nazwiska nic mu nie mówiły. I czuł się jeszcze bardziej samotny,
niepotrzebny.
Dziś minęły równo dwa tygodnie ciszy. Skończył się też urlop. Minęła jedenasta. Kazimierz dawno
sześć razy posprzątał pokój, umył kubek po kolacji i czekał.
Właściwie już nie czekał. Dokładnie wpół do dwunastej zdecydowanym ruchem podniósł słuchawkę i
wykręcił pierwszy lepszy numer, który przyszedł mu do głowy: 666-12-95.
Czekał, przełykając ślinę.
Z drugiej strony odebrała jakaś kobieta.
- Hallo, słucham, hallo, kto mówi? - powtarzała.
Delikatnie odłożył słuchawkę. Szczęśliwy.

Wiem wszystko.

Czytałem właśnie do poduszki rozprawę Immanuela Kanta, kiedy zadzwonił kolejny, 175 tego dnia
telefon. Odebrałem.
Kojący głos z drugiej strony przedstawił się jako Telefon Zaufania i spytał, czy można mieć do mnie
zaufanie?
-Ależ chwileczkę, od zaufania to raczej wy jesteście - powiedziałem.
-W zasadzie tak, ale tym razem dzwonimy do pana - miękki bas mruczał przymilnie. - Mamy pewną
sprawę...
-To mnie nie interesuje - przerwałem ostro.
Miałem już dość. Od tygodnia, bez chwili przerwy, otrzymywałem podobne telefony. Dwadzieścia razy
dzwoniła panienka z zega-rynki, pytając namolnie „która godzina, która godzina, która godzina?" Co
rusz odzywała się informacja kolejowa, handlowa, turystyczna i ogólna. Bliżej nieznani ludzie z kół
dobrze poinformowanych pytali mnie o najnowsze plotki,
-Czegoście się mnie uczepili?! - wrzasnąłem w telefon, za którym krył się Telefon Zaufania.
-Bo pan wie wszystko.
-Ja wiem wszystko?! Skąd to twierdzenie?!
Bas wymijająco zauważył, jeż jako wszystkowiedzący i to powinienem wiedzieć najlepiej.
-Skąd wzięła się ta idiotyczna opinia? - wysyczałem, grożąc ciśnięciem słuchawki.
-Przed tygodniem wygrał pan teleturniej WIEM WSZYSTKO. Przed kamerami telewizji wykazał się
pan rewelacyjną sprawnością intelektualną, błyskotliwością, pamięcią, a na dodatek pana głos i
ujmująca powierzchowność wzbudziły takie zaufanie, że niewątpliwie wszyscy mający jakieś problemy
będą teraz zwracać się wyłącznie do pana.
-Ja się zabiję! - jąknąłem.
Telefon zignorował tę autopogróżkę i zaczął mamrotać o swoich problemach.

-Nic nie mogę poradzić - przerwałem w połowie zdania.
-To fałszywa odpowiedź - zahuczało.
Wtedy pojąłem, że mimowolnie podsunięto mi rewelacyjny sposób na pozbycie się natrętów. Nie dając
dojść do głosu Telefonowi, wyrzuciłem z siebie podziękowania za zaufanie, odłożyłem słuchawkę i
trzymany ciągle w ręku tom Kanta.
Na następny telefon nie czekałem długo. Jak zwykle odezwała się zegarynka. Na jej pytanie „Która
godzina, która godzina?"
- powtórzyłem pięciokrotnie 16.10, co było wierutnym kłamstwem, grubą nicią szytym, jako że noc już
zapadła gęsta.
Wkrótce potem zadzwonił jakiś rozdygotany nieszczęśnik. Powitałem go krótko:
-Słucham. Tu „W-W".
-Chciałem prosić pana o radę - jęknął mój rozmówca.
- Ostatnią radę. Stoję właśnie na parapecie otwartego okna. Pode mną, dwadzieścia pięter w dole,
rozciąga się wstęga ulicy. Co mam robić?
- Jak to co? Skacz pan.
Facet zaniemówił, więc powtórzyłem jeszcze raz z naciskiem:
-Proszą zamknąć oczy, wziąć zamach...
-Ale przecież ja się zabiję - wybełkotał.
Zacząłem tłumaczyć łagodnie, że przecież właśnie o to mu chodzi. Wskazałem, że życie i tak jest
krótkie. Problemów w nim do diabła i trochę. Nieszczęśnik z parapetu właściwie zgodził się z tym, a
kiedy w ciemno strzeliłem „żona pewnie pana rzuciła?" zawołał nie tając podziwu:
-Pan naprawdę wie wszystko!
-Staram się- odpowiedziałem i wygarnąłem mu kolejno defekty jego życia, syna chuligana, szefa
biurokratę... Zgadzało się.
-No, widzi pan - ciągnąłem - a bruk jest zaledwie 20 pięter w dole.
Skacz!
-Ale z drugiej strony życie ma jednak pewne uroki - oponował nieśmiało.
-Wątpliwe, idzie niż barometryczny, rośnie inflacja...
-Jednak może się coś w końcu zmienić...
-Zawsze na gorsze.
-Ale człowiek nie ma chyba prawa odbierać sobie życia
- powiedział wreszcie.
Skrytykowałem ostro to jego asekuranckie stanowisko i brak woli ostatecznego rozwiązania, atoli
zamiast się obrazić, nieszczęśnik podziękował mi wylewnie i podniesiony na duchu obiecał, że skakać
nie będzie, a najwyżej otworzy gaz.
Kolejną rozmowę odbyłem z maturzystką o głosie namiętnym i, jak na mój nieco staroświecki gust,
mocno zdemoralizowanym. Za informacje do ściągawki obiecywała mi swoją najszczerszą
wdzięczność, ale odmówiłem.
-Pomagam, moja panno, bezinteresownie. Przejdźmy do konkretów!!! Co chcesz wiedzieć?
-Pan jest zupełnie jak Buldog — westchnęła.
-Kto?
-Nasz belfer. A więc niech pan mi poda informacje. Mam wątpliwości, a nie znam się na mapie.
Napiszę to sobie wszystko na udzie.
-Proszę konkretniej.
-Po wewnętrznej stronie - szepnęła.
Zirytowany krzyknąłem, że chodzi mi o konkretne pytania. Jak się okazało, pierwsze było z geografii
„Największe państwo Ameryki Południowej".
- Urugwaj! - rzuciłem bez namysłu.
Zanotowała, popiskując, że bardzo ją to łaskocze. Z matematyki spytała mnie o wzór twierdzenia
Pitagorasa.
- E = mc2
Ucieszyło ją to i spytała teraz o żonę Ludwika XVI. Wyrecytowałem jak z nut:
- Dąbrówka...
Po pewnym czasie telefony z pytaniami poczęły stawać się rzadsze, aż wreszcie ustały. Jeśli jednak
ktoś sądzi, że zmartwiłem się tym — jest w błędzie. Obok spokoju zyskałem jeszcze dowód, iż z
tuzinkowego erudyty przeobraziłem się w głębokiego myśliciela, „WIEM przecież, ŻE NIC NIE WIEM",
Męczy mnie tylko jedno: ktoś to zdanie wypowiedział przede mną. Ale kto? Juliusz Cezar? Napoleon?
„WIEM, ŻE NIC NIE WIEM". Nerwowo usiłuję sobie przypomnieć nazwisko laureat teleturnieju WIEM
WSZYSTKO z bieżącego tygodnia...

Z pamiętnika młodego inżyniera

Od dzieciństwa przepadałem za bajkami, a mimo to zostałem inżynierem cybernetykiem. No cóż,
zdarza się. Do moich ulubionych opowieści należała „Cudowna lampa Aladyna". Zawsze fascynował
mnie w niej moment, kiedy po potarciu starej lampy pojawiał się potężny dżin, gotów spełnić każde
życzenie pocieracza.
Któregoś dnia, przed rokiem, nudząc się w mojej domowej pracowni, wpadłem na pomysł, aby cały
zasób wiedzy o lampie Aladyna zaprogramować memu komputerowi najnowszej generacji. Dla żartu
wydałem mu też polecenie: Sporządź schemat!
I sporządził. Był to posłuszny komputer, dwa razy się zawiesił, trzy razy zdefragmentował, ale rysunek
techniczny na pierwszy rzut oka wyglądał bez zarzutu, no, może z wyjątkiem jednego elementu, ale
była nim, jak mi wyjaśnił, istota urządzenia - przystawka metafizyczna.
Ponieważ miałem akurat pewne kontakty z elektronicznym zakładem produkcyjnym, wysłałem im ten
schemat z prośbą o sporządzenie prototypowego egzemplarza. Widocznie uznali, że zrobiłem im
kawał, bo żadnej odpowiedzi nie otrzymałem.
Rychło zapomniałem o całej sprawie, zwłaszcza że pochłonęły mnie doświadczenia nad laserowym
aparatem do krajania chleba. Dopiero pół roku później, idąc główną ulicą mego miasta, dostrzegłem
na wystawie sklepu AGD staroświecką lampę, której kształt coś mi przypominał i chociaż cena nie była
zbyt przystępna - kupiłem ją.
Po powrocie do domu połączyłem się z zakładem, do którego wysłałem mój schemat. Dyrektor
wykręcał się jak piskorz, ale w końcu przyznał, że bez mojej zgody uruchomił taśmową produkcję lamp
w stylu retro, które z miejsca zaczęły się cieszyć wielkim wzięciem na rynku.
-Pierwsze sto egzemplarzy poszło jak woda - wyznał z dumą.
-Ale jakim prawem, bez mojej zgody!
-Nie denerwuj się, stary - usłyszałem odpowiedź. - Dopiszemy cię na listę nagród kwartalnych.
Jeszcze nie ochłonąłem z furii, kiedy od strony lampy, którą postawiłem na biurku, doleciał cichutki
głosik:
-No, pocieraj, pocieraj...
Potarłem.
Dżin był stary, chudy i orientalny, dwakroć rymnął turbanem o dywan, nazwał mnie swoim hegemonem
i zniknął, pozostawiając po sobie niezapomniany zapach epoki Haruna ar-Raszida.
Nim ochłonąłem, wrócił.
-Wybacz, hegemonie - powiedział - ale dwudziesty czwarty akurat zażądał kolorowego telewizora.
-Dwudziesty czwarty?
-No tak, posiadacz lampy Aladyna, numer seryjny 24.
-I załatwiłeś mu?
-To przecież drobiazg... O, przepraszam! Wzywa mnie czterdziesty pierwszy.
-Jak to...
-Lampy są seryjne, podrabiane, ale dżin jeden - autentyk.
Tym razem wrócił dopiero po kwadransie, wyżął turban z potu, podobno wezwano go równocześnie w
dziesięć miejsc. Życzenia były coraz bardziej wygórowane, numer 41 chciał samochodu, numer 12
willi z basenem, numer 55 jachtu. Rozumiałem teraz, skąd na rynku zrobił się taki popyt na lampy,
które tymczasem nieprzerwanie schodziły z taśmy produkcyjnej. Współczułem zarazem staruszkowi
serdecznie, w ciągu godziny znikał piętnastokrotnie, a wymagania klientów rosły w postępie
geometrycznym.
-Chcą kopalń złota, wysp na Pacyfiku, brylantów stukaratowych i małżeństwa z Liz Taylor -
relacjonował dżin. – Numer 51 zażyczył sobie, żeby szlag trafił numer 33, a 33 odwrotnie. I
-I co ty na to, dżinie?
-Spełniłem życzenie obu, złotopalcy inżynierze. Niestety, rezerwy się kończą, nawet abstrakcja ma
swoje granice, a moi hegemonowie chcą coraz trudniejszych suwenirów - domagają się władzy, sławy,
miłości. A z tym w puli kruchutko.
Znów chciał zniknąć, ale go powstrzymałem. Już od godziny nurtowało mnie pytanie, dlaczego w
nawale obowiązków ciągle wracał do mnie...
-Chcesz czegoś ode mnie, przyjacielu?
-Błagam o radę, hegemonie. Napisane jest w księgach „I będziesz do usług posiadaczom lampy". Co
mam robić?
-Przede wszystkim zachowaj spokój. Jeśli produkcja nie ustanie i tak nie obsłużysz wszystkich,
prawda?
-Prawda kapie jak miód z twych warg, kalifie mego serca.
-Zatem posłuchaj mnie uważnie. Masz świadczyć usługi, czyż nie?

-Tak efendi.
-No to je świadcz, a nie bezmyślnie wypełniaj.
-Nie pojmuję, boski inżynierze, mówisz zagadkowo jak wyrocznia pod Kaabą.
-Po prostu zwolnij. Twórz utrudnienia w otrzymywaniu usług. Zasłaniaj się brakiem czasu,
trudnościami obiektywnymi, dowolnie zmniejszaj zamówienia, wydłużaj terminy. Niech petenci
składają swoje prośby na piśmie, w wielu egzemplarzach, z umotywowaniem, zaświadczeniami,
załącznikami...
-Na brodę Allacha! Nigdy bym tego nie wymyślił - cmoknął dżin.
-I zapamiętaj jedno - im bardziej zależy na tych cudach niż tobie.
-A święte posłannictwo? A Kodeks Hammurabiego? - westchnął.
Roześmiałem się.
-Teoretycznie żaden kodeks na tym nic nie ucierpi. Nadal przecież będziesz świadczył usługi. Ogłoś
jedynie godziny, w których reagujesz na pocieranie (możliwie w czasie najmniej dogodnym dla
pocieraczy), dalej - wprowadź limity, przydziały, talony, substytuty, ekwiwalenty, namiastki... Zatrudnij
sekretarkę, księgowego, zespół rzeczoznawców, kontrolerów. Pamiętaj, każda dodatkowa formalność
o połowę zmniejszy grono pocieraczy.
-Och panie - dziękczynnie przypadł mi do kolan - a jeśli ich to rozgniewa?
-To niech gadają do lampy.
Porad tych udzielałem z dwóch przyczyn: z litości, a przede wszystkim dlatego, że chciałem mieć
dżina wyłącznie dla siebie. Okazał się jednak uczniem zbyt pojętnym. Mimo zaświadczeń o
szczepieniu przeciw durowi i poparciu Rejonowego Urzędu Pocztowego już nigdy nie udało mi się go
przywołać. Ustała też lawina zagadkowych awansów i wzbogaceń w naszym mieście. Tu i ówdzie
wkroczył prokurator.
Tymczasem zakład, który maksymalnie rozkręcił produkcję lamp, stanął w obliczu plajty. Lampy
masowo zgłaszano z reklamacjami, wyszło na jaw nieformalne rozpoczęcie produkcji. Brak atestów.
Oczywiście wszystko zwalono na mnie. Poczułem trwogę, kiedy okrzyknięto mnie aferzystą i
zagrożono NIK-iem. Gorączkowo myślałem nad rozwiązaniem. Wreszcie jeszcze raz chwyciłem tomik
bajek i wpadłem do mojej pracowni.
-Schemat czapki niewidki - wrzasnąłem do komputera. Zaiskrzył jakoś tak inaczej, cyniczniej,
współcześniej.
-Schemat czapki niewidki, od ręki, bez umotywowania, bez przedpłaty?! Czy pan zwariował,
inżynierze, w bajki pan wierzy?

Szansa

Doktor Diego Hernandez wrócił do domu dokładnie pięć minut przed północą. Zostawił wóz pod
kępątamaryszku i ruszył do drzwi ciemniejących na tle szarawej bryły pawilonu. Czuł się rozbity i
nawet porządna szklanka brandy nie bardzo mogła mu pomóc.
-Jestem bankrutem - pomyślał, zapadając się w głąb fotela i machinalnie włączając radio. PerDios! Co
za passa! W istocie, dzisiejsza przegrana w klubie stanowiła tylko przypieczętowanie pasma
niepowodzeń, które zapoczątkowało rozstanie z Francescą i kłótnia z ordynatorem. Był zrujnowany i
bez pracy.
-Cholerny kraj - wymamrotał. - Trzeba było posłuchać Alonsa, gdy rok temu proponował wyjazd do
Stanów.
Tymczasem w odbiorniku ucichły ostatnie akordy hymnu „Tyrani giną, gdy śpiewa lud" i ozwał się
ciepły głos spikera:
- Minęła godzina 24. Mamy dziś wtorek, 23 maja. Słońce wzejdzie o 4.05, zajdzie o 21.15. Imieniny
obchodzą Rodrigo i Isabella. Przed 48 laty urodził się Miguel Sanchez...
Było parno. Za oknami w ogrodzie szalały cykady, których chór przypominał bardziej jęk blachy niż
symfonię żywych owadów. Zanosiło się na burzę. Stłumiony grzmot przetoczył się od strony Sierra
Blanca.
Doktor nalał sobie drugą lufę trunku i wychylił ją duszkiem.
- Piję jak prostak - obsztorcował się w myśli - ale być może to ostatni kieliszek markowej brandy, na
jaki będę mógł sobie pozwolić w najbliższym czasie.
Faktycznie, jeśli nawet po sprzedaniu tej posiadłości wypłacze się z długów, jego sytuacja będzie i tak
nie do pozazdroszczenia. Pracy w stolicy nie dostanie, Alvarado ma długie łapy, zaś perspektywa
egzystencji w zawszonych barakach, któregoś z górniczych osiedli w dżungli, gdzie więźniowie płuczą
złoty piasek ku chwale Jedynej Demokratycznej Junty, napawała przerażeniem jeszcze do niedawna
świetnie zapowiadającego się psychiatrę.
Co go podkusiło, żeby przyłączyć się do spisku przeciwko ordynatorowi! Z drugiej strony wszyscy

mówili, że nadużycia szefa są zbyt znaczne... Że Alvarado musi odejść, że będzie potrzebny ktoś
młody. Jak głupi zgodził się podpisać pod protestem. Zgodził, mimo oczywistych nici łączących
Alvarado z tajną policją. A tak wszystko dobrze szło.
Beznamiętny głos spikera w radio nabrał nieoczekiwanej ostrości.
- Uwaga, obywatele! W dniu wczorajszym ze szpitala więziennego Santa Clara zbiegł niebezpieczny
maniak, kryminalista. Jest możliwe, że ukrył się w rejonie Dzielnicy Zachodniej. Ostrzega się
wszystkich przed udzielaniem schronienia, a nawet rozmową z nieznajomymi. Grozi to śmiercią!
Zawiadomcie policję, w razie potrzeby używajcie broni. Powtarzam...
Przyciszył odbiornik i usiłował wycisnąć jeszcze kilka kropli z butelki, a gdy próba zawiodła, ruszył do
kuchni. W lodówce powinno znajdować się parę puszek piwa. Szedł przez mroczny dom, potykając się
o sprzęty. Otworzył lodówkę. Krótko zaklął. Piwa nie było! Podobnie brakowało szynki i paczkowanej
kiełbasy. Błyskawicznie otrzeźwiał. Zapalił światło. Najwyraźniej ktoś pod jego nieobecność
myszkował w kuchni. Poczuł, jak od stóp do głów oblewa go pot. Szybko pobiegł w stronę gabinetu.
Wszędzie było pusto, jednak sięgając do telefonu, zobaczył pokrwawiony bandaż na szafce. Uniósł
słuchawkę.
- Nie działa, już próbowałem!
Hernandez znieruchomiał, głos dobiegający zza firanki sparaliżował go i poraził.
Upuścił słuchawkę na widełki. Zza zasłony wysunął się przygarbiony mężczyzna z twarzą pokrytą
szpakowatym, parodniowym zarostem. Jedna ręka zawinięta była w pokrwawione bandaże, w drugiej,
kurczowo zaciśniętej, lśnił typowo policyjny pistolet.
To ten szaleniec! Spokojnie, tylko spokojnie - przebiegło przez głowę doktora. Spróbował się
uśmiechnąć i nadać ściągniętym rysom wyraz czystej życzliwości i sympatii.
- Trochę dziś późno przyszedłem do domu, musiał pan długo czekać?
-Wszedłem przez niedomknięte drzwi do garażu, byłem głodny, potrzebowałem bandaży - powiedział
intruz.
-Nic nie szkodzi. - Diego starał się nie patrzyć na wylot lufy. - Czym mógłbym panu służyć?
-Potrzebuję innego ubrania i trochę pieniędzy -rzeczowo stwierdził zbieg. - Chciałbym też, żeby ktoś
poprawił mój opatrunek. Krwotok zahamowałem dość niefachowo.
Doktor zbliżył się do nie zapowiedzianego pacjenta. Odwinął bandaż. Właściwie mógłby w tym
momencie pokusić się o rozbrojenie maniaka, ale ciągle był na rauszu i niepewny własnego refleksu
wolał nie ryzykować. Postrzał był brzydki, choć płytki.
-Niech się pan nie denerwuje, ubranie i pieniądze odeślę, kiedy tylko będę mógł - wymamrotał ranny.
-Oczywiście, nie ma problemu - Diego nadał już swemu głosowi naturalne, ciepłe brzmienie.
Najważniejsze to zdobyć zaufanie szaleńca, potem wszystko pójdzie łatwiej.
-Uważa mnie pan za wariata? — zapytał natarczywie przybysz.
-Ależ skąd — doktor zaprzeczył może zbyt gwałtownie.
-Wiem, wiem, ale to nawet lepiej, dużo lepiej. Są w życiu takie sytuacje, kiedy lepiej za dużo nie
wiedzieć. Jeszcze jedno. Pożyczy mi pan samochód? Chciałbym przed świtem być w górach, wóz
zostawiłbym na parkingu w Villa Montana.
-Przecież pan wie, że nie mogę odmówić. Sadzę jednak, że powinien pan przede wszystkim
wypocząć. Stracił pan sporo krwi.
-Bzdura, nic mi nie jest. - Zbieg wstał i usiłował dojść do drzwi, ale zachwiał się. - Może rzeczywiście
powinienem zdrzemnąć się kwadransik. W końcu wystarczy, jeśli wyjadę na dwie godziny przed
świtem.
-Może się pan położyć na kozetce. Przyniosę koc – powiedział troskliwie doktor.
Maniak cały czas zachowywał się poprawnie i gdyby nie ściskany kurczowo rewolwer, można by
polubić jego towarzystwo. Tymczasem Hernandez mimo zadania kilkunastu pytań testowych,
niezauważalnych przez laika, nadal nie potrafił określić schorzenia nieoczekiwanego pacjenta. To nie
była schiozofrenia ani paranoja...
-Na pana miejscu spróbowałbym testu Warrena - padła naraz propozycja rannego.
-Ależ ja... wcale pana nie badam.
-Szkoda! Ja na pana miejscu bym to zrobił. Dobrze jest wiedzieć, kogo się gości pod swoim dachem.
Prawda?
-Słyszałem jakiś komunikat w radio... - bąknął Diego.
-Zapewne o mnie. Udana ucieczka z Santa Clara zdarza się raz na piętnaście lat. A propos, doktorze,
ile lat miał pan piętnaście lat temu?
-Byłem uczniem... w dobrej szkole. Chociaż, jeśli chodzi panu o ówczesne wydarzenia w stolicy,
pamiętam je dość dobrze. Przypominam sobie, że byłem zrozpaczony, ponieważ mama pochowała mi
wszystkie buty, żebym nie mógł wziąć udziału w kwietniowej demonstracji. Przez to nie mogłem
zobaczyć Ojca Manuela.

—Mówi pan o Sanchezie? — spytał zbieg.
—Naturalnie.
—Nie przypuszczałem, że ktoś może go jeszcze pamiętać.
Diego roześmiał się, po raz pierwszy w trakcie tego nieprzyjemnego
wieczoru. Więzień rzeczywiście był słabo poinformowany. Któż nie wiedział o Sanchezie, nie znał na
pamięć jego życiorysu, nie uczył się na jego ideałach. Ojciec Manuel - „Górski Orzeł" - Nadzieja
Kontynentu... To tylko trzy, z tysięcy tytułów najpopularniejszej postaci dziejów najnowszych. A przy
tym co za niezwykła kariera.
— Może pan mi o nim opowiedzieć? - spytał przybysz. Hernandez spełnił jego prośbę.
Dwa lata przed wydarzeniami kwietniowymi Manuel Sanchez był nauczycielem historii w La Vista.
Dobrym nauczycielem, samodzielnym chociaż, jak mówiono, kontrowersyjnym. W tym czasie reżim
generała Portillosa znajdował się u szczytu potęgi. Więzienia były pełne, swobody zawieszone, a
ogniska buntów zadeptane buciorami żandarmów. Oczywiście wszystko odbywało się pod hasłami
ładu, porządku i bezpieczeństwa publicznego. Nic dziwnego, że odważny nauczyciel rychło znalazł się
na liście osób nieprawomyślnych. Sytuację zaogniły informacje donosicieli, że po lekcjach spotyka się
w swoim mieszkaniu z wybraną grupą młodzieży i rozmawia na tematy nie objęte programem
nauczania. Co gorsza, po wyrzuceniu ze szkoły nie poniechał tej działalności. Los Sancheza był
przesądzony i zapewne dopiero po paru latach któryś ze spychaczy niwelujących podmiejskie pagórki
odnalazłby jeszcze jeden anonimowy grób ze zwłokami mężczyzny, z kulą wbitą w podstawę czaszki.
Szczęściem dla Manuela, Portillos lubił niekiedy uchodzić za praworządnego (zwłaszcza gdy
potrzebował zagranicznych pożyczek i kredytów żywnościowych) i dlatego pedagog zamiast zniknąć
bez śladu, został jedynie oskarżony w całym majestacie prawa i opluty przez dyspozycyjnych
dziennikarzy, jako demoralizator młodzieży i agent obcego imperium. Proces miał być pokazowy,
transmitowany przez telewizję. Po pięciu miesiącach śledztwa oprawcy byli pewni, że oskarżony
będzie zeznawać w sposób pożądany.
Niestety. Sanchez nie tylko odwołał wymuszone zeznania, udowodnił bezsens oskarżeń i mechanizmy
dyktatury, ale, co gorsza, dzięki przyzwoitości przewodniczącego trybunału (który miał
zaawansowanego raka i mógł sobie pozwolić na niezawisłość) został uniewinniony. Opuszczając salę
sądową, był już sławny i popularny jak żaden z tłamszonych po cichu rebeliantów czy kawiarnianych
opozycjonistów. Wprawdzie propaganda usiłowała uniewinnienie zinterpretować jako sukces władzy,
która obiektywnym wyrokiem dowiodła własnej praworządności, ale była to próba zatykania Amazonki
korkiem od wanny. Skrewił również nasłany zamachowiec, kierowca wielkiej ciężarówki, przed którą
Manuel uratował się skokiem z wiszącego mostu. Dalszy życiorys buntownika stał się jeszcze
barwniejszy.
Wydalony z kraju, zjednoczył w Paryżu rozbite i podzielone jałowymi sporami grupki emigracyjne, po
czym z dokumentami na nazwisko Leo Santorri powrócił do ojczyzny.
Tymczasem w ciągu owego roku kryzys gospodarczy jeszcze się pogłębił. Co rusz wybuchały dzikie
strajki górników i tkaczy, tłumione bądź za pomocą dodrukowywania pesetów, bądź brutalnymi akcjami
oddziałów specjalnych. Rósł ferment w kołach intelektualnych, z ambony grzmiał (posługując się
czytelnymi aluzjami) biskup La Visty, dopóki nie zginął zastrzelony przez jakiegoś szaleńca, który (jak
dowiodło tego drobiazgowe śledztwo) działał na własną rękę i nie miał żadnych wspólników.
Tymczasem Sanchez dwoił się i troił. Ukrywany przez pe-onów i szmuglerów papierosów przemierzał
kraj wszerz i wzdłuż. To wypływał wśród strajkujących górników, pomagając im formułować żądania, to
znów uczył zecerki rozgorączkowanych studentów. Za jego głowę wyznaczono nagrodę w wysokości
miliona pesetów, ale jakoś nikt się nie kwapił po jej odbiór.
Tymczasem poczęły wybuchać pierwsze ładunki instalowane w różnych miejscach przez narwańców z
partyzantki leśnej i miejskiej. Portillos, zaskoczony obrotem spraw, działał chwiejnie i
niekonsekwentnie. Jednego dnia wysyłał oddziały specjalne, zezwalając na krwawe pacyfikacje
wiosek indiańskich, aby drugiego zwoływać rozpędzony parlament i wyciągać posiwiałych
deputownych z więzień i obozów pracy.
W marcu można było odnieść wrażenie, jakby sytuacja zaczynała się uspokajać, Portillos
zapowiedział powrót do rządów cywilnych, przebąkiwał o możliwości amnestii dla więźniów
politycznych.
Jednakże w pierwszych dniach kwietnia jeden z szefów policji wykombinował zorganizowanie wiecu
popierającego dyktatora. Spędzono na stadion młodzież szkolną, aktywistów grup paramilitarnych i
emerytowanych oficerów. Wiec udał się aż za dobrze, zwłaszcza gdy do tłumów wychodzących ze
stadionu poczęli dołączać robotnicy i studenci wołając, że trzeba iść pod pałac, aby osobiście
podziękować Portillosowi za przewodzenie narodowi. I szedł tłum, wielki jak wezbrana wiosną rzeka,
po Avenida del Soi, tłum brodatych konfidentów, z ukrytymi w teczkach bańkami z benzyną,
beztroskiej młodzieży i zdezorientowanych kobiet, które porzuciły swoje stałe miejsca w

wielogodzinnych kolejkach po chleb.
W tym samym czasie Portillos znajdował się już w swoim bunkrze daleko od miasta, a w parku za
pałacem gromadziły się grupy specpoli uzbrojonych w automaty. Z podmiejskich garnizonów
wyruszyły kolumny wozów pancernych.
Tymczasem tłum minął katedrę Matki Boskiej z Gwadelupy, białe schody Pałacu Gigantów i śpiewając
pieśni, szedł dalej, wielogłowy i beznadziejnie ufny w siłę pokojowej demonstracji.
Naraz, ledwie o trzysta metrów od Pałacu Republiki, z bocznej uliczki wyjechał wóz z podnośnikiem,
służącym do wymiany świetlówek w lampach ulicznych, stał na nim mężczyzna w sile wieku, w
kapeluszu peonów z Montanii. Poznano go.
-Manuel, Manuel, Manuel! - zaskandował tłum i zatrzymał się.
-Słuchajcie, ludzie - rzucił Sanchez. - Rozejdźcie się, to prowokacja dyktatora!
Z dołu ozwały się głosy niedowierzania.
-Jeśli nie wierzycie, wyślijcie delegację pod pałac albo lepiej za pałac. Chcą was sprowokować,
oskarżyć o bunt i krwawo go stłumić.
-Przecież jesteśmy nieuzbrojeni! - zawołał ktoś z tłumu.
-To nie ma żadnego znaczenia. Zaprawdę mówię wam, czas jeszcze nie nadszedł.
Dialog toczył się nerwowy, lecz w końcu tłum usłuchał i niechętnie, bo niechętnie, począł się
rozchodzić. Zaimprowizowani przywódcy rozprowadzali kolumny do stacji metra, parków, przystanków
autobusowych.
W minutę po przemówieniu Sancheza patrole otoczyły podnośnik, ale Manuel piysnął przez balkon
zabytkowej kamieniczki i przepadł jak kamień w wodzie. Nieudana prowokacja jeszcze bardziej
skruszyła fundamenty władzy Portillosa. Wśród młodszych hierarchów z Rady Junty poczęło się
szerzyć przekonanie o nieuchronności zmian. Przebąkiwano o wymianie Portillosa na jakiegoś
konserwatywnego cywila.
I właśnie wtedy rozegrał się dramat na Bagnie Flamingów. Do dziś nie wiadomo: efekt przypadku czy
zdrady?
Z początkiem czerwca oddział żandarmerii natknął się na obozowisko partyzantów, które wizytował
Sanchez. Nauczyciela skosiła jedna z pierwszych serii. Bojownicy nawet nie zdążyli chwycić za broń,
zaczęła się systematyczna rzeź. Zabito wszystkich, łącznie z Mariną, prześliczną Metyską —
dziewczyną „Górskiego Orła". Przebieg masakry cały czas kręcili reporterzy telewizyjni. Zapadający
zmierzch i narastająca ulewa, która zmieniła bagno w nieprzebyte grzęzawisko, zmusiły do odwrotu
dzielnych żandarmów. A nazajutrz program sławiący odpowiedzialnych patriotów poszedł w wydaniu
Tele-globu.
Był to ostatni wieczór Portillosa.
Miara się przebrała, zmagazynowany gniew samorzutnie wybuchnął.
W pół godziny po emisji wiadomości wszystkie posterunki policji w stolicy były już zdobyte. Uzbrojone
tłumy ruszyły na pałac. Jednostki pancerne, wyznaczone do kontrnatarcia, przeszły na stronę rebelii.
Za nimi poszła żandarmeria, a najwierniejszy z wiernych - szef telewizji rządowej osobiście wygłosił
przemówienie przeciwko tyranii. Portillos nie zdążył uciec do bunkra ani na sekretne lotnisko, gdzie
czekał doskonale wyposażony samolocik odrzutowy.
Zastrzelił go osobiście porucznik Carania z Gwardii Republikańskiej, od roku tajny członek organizacji
Sancheza. On też, już jako pułkownik, stanął na czele całego ruchu, dusząc ostatnie gniazda
popleczników dyktatora, zresztą bardzo nieliczne...
W dwa tygodnie później ogólnonarodowe referendum uczyniło go prezydentem.
Kiedy Diego opowiadał całą tę historię, gość nie odezwał się ani słowem. Widocznie w Santa Clara
odcięty był od jakichkolwiek informacji. Gdy Hernandez zamilkł, przybysz westchnął i po dłuższym
milczeniu spytał:
-A co było potem?
-Potem rozpoczęły się rządy Caranii, zrazu liberalne, pełne obietnic i zapewnień, z czasem coraz
twardsze, coraz bardziej dyktatorskie. Dzięki kredytowi zaufania i hasłom odziedziczonym po
Sanchezie, Carania zdobył władzę o jakiej Portillos nie mógł marzyć. Nie liczył się więc z nikim i z
niczym. Znów zapełniły się więzienia, a dawni żandarmi i prokuratorzy szybko powrócili do łask.
Fachowcy zawsze są potrzebni. Większość byłych towarzyszy Ojca Manuela, o ile nie poszła ślepo za
Carania, jest dziś za granicą, bądź znikła bez wieści.
-A zatem zapomniano o Manuelu?
Doktor tylko się roześmiał.
- Zapomnieć o Sanchezie byłoby równoznaczne ze zdradą stanu. „Górski Orzeł" to na równi z
Simonem Bolivarem nasz bohater narodowy. Jego imię noszą ulice i place, zatoki i szczyty górskie,
rzeźnie i wytwórnie majtek. Jego ostry profil widnieje na znaczkach pocztowych, monetach i kapslach
od piwa. Portrety we wszelkich możliwych formatach zdobią ściany urzędów i szkół, mokną podczas

oficjalnych parad. A pomniki -jakaż jest ich różnorodność: Sanchez wsparty o skałę, Sanchez
głaszczący małą Indiankę po włosach, Sanchez przy ognisku, a przede wszystkim Sanchez na
historycznym podnośniku. W każdej książce musi być przynajmniej jeden odsyłacz do jego pism,
jeden cytat z jego przemówień. Ba, świeżo upieczone małżeństwa po wyjściu z katedry składają
kwiaty pod jego obeliskiem..
Zbieg uśmiechnął się tylko.
- A zatem — rzekł — mogę mniemać, że potrafiłby pan, doktorze, bez trudu naszkicować jego
rysopis?
Diego wzruszył ramionami:
- Czarna gęsta czupryna, orli nos, nieco wydatne wargi, oczy ukryte pod krzaczastymi brwiami i gruba
blizna na prawym policzku.
-A może chciałby pan jej dotknąć, doktorze?
Hernandez trwał przez dłuższą chwilę zupełnie nieruchomo. Nie zareagował nawet, kiedy piorun
uderzył gdzieś blisko willi, a wszystkie światła na moment przygasły. Zdumienie tylko przez moment
walczyło z niedowierzaniem. Sanchez uniósł się z kozetki, odłożył trzymaną dotąd kurczowo broń.
-Nie pyta pan, jak to możliwe?
-No właśnie... - bąknął lekarz, nerwowo zapalając papierosa.
-Wtedy na moczarach, żaden z postrzałów nie był śmiertelny. Kiedy oprawcy oddalili się,
zaniepokojeni podnoszącą się wodą, półprzytomny doczołgałem się na jakiś pagórek, tam znalazł
mnie Carlos, stary rybak, analfabeta, jeden z nielicznych autochtonicznych mieszkańców Bagna
Flamingów. Bardzo długo trwało, zanim leczony odwiecznymi metodami krajowców doszedłem do
zdrowia. Kiedy z ranami się poprawiło, przyplątała się febra. Minęło kilkanaście miesięcy, zanim
mogłem pozwolić sobie na marsz do najbliższej osady. Nie wiedziałem nawet, że zwyciężyłem. Rybak
nie znał się na polityce. Wiedział, co robi. Dopiero po dotarciu do jednej z wiosek dowiedziałem się, że
rewolucja wygrała, a ojcem narodu jest Carania. Natychmiast udałem się na posterunek policji.
Powiedziałem, kim jestem. Najpierw wzięto mnie za wariata, ale po namyśle dyżurny sierżant
zadzwonił do komendy prowincjonalnej. Już nazajutrz przyjechał do osady major Quesada, swój
chłop, góral jak ja. Poznał, uściskał i zadzwonił bezpośrednio do Caranii. Prezydent podobno
zaniemówił. Po chwili obiecał wysłać specjalny helikopter. Trochę zrobiło mi się nieprzyjemnie, że nie
poprosił mnie do telefonu.
To czerwcowe popołudnie było najpiękniejszym dniem mojego życia. Całe Magambos, bo tak
nazywała się osada, zorganizowało festyn wolności. Tańczono, pito i śpiewano, ciesząc się z mojego
zmartwychwstania.
Pół godziny przed zmierzchem, kiedy wyzwoliłem się z objęć pięknych córek właściciela plantacji,
przyszedł do mnie zaskakująco spochmurniały Quesada.
-Czy to nie dziwne? Do tej pory radio nie nadało żadnego komunikatu o twym odnalezieniu, panie.
-Może chcą nadać ceremonii specjalną oprawę, uzgodnić to ze mną - odrzekłem niefrasobliwie. Ale
Ouesada nie rozpogodził się po tych słowach.
-Dobrze pan zna Caranię?
-Spotkaliśmy się zaledwie kilkakrotnie. Świetny żołnierz...
Nad lasem zaterkotał helikopter. Wsiadłem doń żegnany owacyjnie
Przez kilkudziesięciu mieszkańców Magambos. Byłem zmęczony. W helikopterze znajdował się
lekarz, nieznany mi osobiście Pułkownik (podobno adiutant Caranii) i pielęgniarka. Obaj z Ouesadą
otrzymaliśmy po filiżance aromatycznej kawy i zaraz potem zapadłem w sen. Ocknąłem się dopiero w
Santa Clara, w pawilonie IV, głęboko wkopanym w wulkaniczną glebę. Usługiwał mi głuchoniemy
strażnik i lekarz cudzoziemiec, nie odzywający się ani słowem i nie reagujący na moje próby
porozumienia. Przez piętnaście lat nie miałem żadnego kontaktu ze światem zewnętrznym, nie udało
mi się też zrozumieć do końca, co się właściwie stało.
Opowieść musiała zmęczyć Sancheza, bo wyczerpany opadł na kozetkę,
- Mogę uzupełnić pańską historię - powiedział poważnie Hemandez. Pozbył się już wszelkich
wątpliwości. - Byłem młody, ale czytałem gazety. Gdzieś z początkiem tamtego lata major Ouesada
popełnił samobójstwo, wyskakując z górnych okien Ministerstwa Policji. Mówiono, że z powodów
osobistych.
Manuel westchnął tylko, a Diego ciągnął dalej.
-Mówił pan, że gościnna wioska nazywała się Magambos. Ta nazwa też nie jest mi obca. „Dramat w
Magambos" – wielkie czarne nagłówki...
-Proszę mówić.
-Dokładnie nie pamiętam, ale gdzieś w tym samym czasie, kiedy zginął Quesada, grupa bandytów
napadła na tę osadę i wzięła wszystkich mieszkańców jako zakładników. Razem zabarykadowali się w
miejscowym kościele. Podczas pertraktacji z przybyłym dowódcą żandarmerii doszło do

niewyjaśnionej eksplozji. Wszyscy przebywający w kościele zginęli.
Sanchez ukrył twarz w dłoniach.
- Więc to jednak Carania! A ja, głupi, przez te wszystkie lata podejrzewałem nieżyjącego Quesadę,
myślałem, że to jakiś spisek niedobitków Portillosa. Usiłowałem wysyłać listy do prezydenta. Carania!
Mój uczeń! Wielki Boże!
Hernandez patrzył na niego zdziwiony. „Ojciec Manuel - Nadzieja Kontynentu" okazał się łatwowierny
jak dziecko. Czyżby nie zdawał sobie sprawy, jak bardzo przerósł go własny mit i jak bardzo był
niewygodny dla kapłanów tego mitu? Doktor, który był realistą, nie dziwił się postępowaniu Caranii,
dziwne było raczej to, że zdecydował się pozostawić Sancheza przy życiu. Oficerowie, którzy przejęli
władzę, nie byli aż takimi idealistami jak nauczyciel z La Vista. Wykorzystali rewoltę do pałacowego
przewrotu. Dziś, p° piętnastu latach, Carania, jeśli nie liczyć rewolucyjnej frazeologii i sanchezowskich
haseł, niczym nie różnił się od swego poprzednika, Portillosa.
Diego zamierzał coś powiedzieć, ale odgłosy dochodzące z kozetki upewniły go, że pacjent zasnął.
Gdzieś w głębi domu stary zegar wybił pierwszą, burza kotłowała się jeszcze nad wzgórzami, ale
grzmoty były coraz odleglejsze. Hernandez na palcach zbliżył się do śpiącego i szybko podniósł
leżący na stoliku pistolet. Sanchez ani drgnął, oddech miał równy, choć nieco chrapliwy.
Doktor wycofał się na palcach. W myślach miał zamęt. Wielkie pomieszanie ekscytacji ze strachem.
- Co zrobię, jeśli go u mnie znajdą? Nie! Bzdura, dlaczego mieliby znaleźć? Deszcz zmył wszelkie
ślady. Cholera, żeby choć kropla alkoholu!
Włączył ekspres do kawy. I nagle gwałtowna myśl przeszyła mu mózg: szansa! Jakkolwiek by patrzeć,
pojawienie się Manuela stanowiło wielką szansę. A on i tak nie miał nic do stracenia. Błyskawicznie
przemknęły mu przez głowę dwie koncepcje: spokojniejsza - wyjazd z Sanchezem za granicę (zawsze
to dobrze być osobistym lekarzem czołowego przywódcy emigracji) i druga - znacznie bardziej
ryzykowna... Konspiracja.
Była jeszcze jedna możliwość, telefon na policję, ale doktor zbyt dobrze zdawał sobie sprawę, że przy
takiej aferze żaden ze świadków, nawet superlojalny, nie ma prawa pozostać przy życiu.
W hallu rozległ się cichy brzęk. Hernandez podszedł do telefonu.
- Chwała Bogu, znów włączyli linię.
Wiedział, co zrobi. Zadzwoni do Alonsa. Młody chirurg miał rozległe znajomości w kręgach
opozycyjnych, był również bardzo popularny wśród studentów, przechwalał się swymi dojściami do
telewizji. Gdyby możliwie szeroko ujawnić zmartwychwstanie Sancheza, kto wie?
Już po chwili wykręcał siedmiocyfrowy numer.
Alonso mimo późnej pory jeszcze nie spał. Jego miły głos wniósł od razu element spokoju.
-Co dobrego, Diego?
-Chciałbym, żebyś wpadł do mnie, mam ważną sprawę.
-Ku zdziwieniu Diega Alonso nie zadawał żadnych pytań, tylko potwierdził krótko.
-Dobrze!
Z własnej inicjatywy Hernandez dorzucił:
-Mam pacjenta, który mógłby was - to słowo wypowiedział z naciskiem - zainteresować. Najciekawszy
przypadek od piętnastu lat...
-Będę, za pół godziny - przerwał mu Alonso.
-Z kim pan rozmawia? - Sanchez stanął w drzwiach gabinetu, ciężko opierając się o framugę.
Doktor upuścił słuchawkę, jak dziecko przyłapane na gorącym uczynku.
-Z przyjacielem, może nam pomóc.
-Dziękuję, ale prosiłem tylko o pożyczenie wozu i odzieży - w głosie rannego zabrzmiała nieufność i
irytacja.
-I co pan zamierza?
-Być wolnym. Wrócić w góry.
-Walczyć?
Manuel pokręcił głową.
- Wyrosłem z tego. Każdy kiedyś może bawić się w rewolucję. Z wiekiem to przechodzi...
Hernandez popatrzył z niedowierzaniem.
- Ależ don Manuelu, mówmy otwarcie. Tysiące ludzi w kraju marzyło o pańskim zmartwychwstaniu. W
niejednym burzyła się krew, kiedy widział, kto żeruje na pańskiej legendzie. Czy pan wie, jak bardzo
jesteśmy dziś upodleni? Kim my jesteśmy? Marionetkami, półludźmi w teatrze pozorów. Udajemy
wiarę, nie mamy nadziei, a przepaja nas nienawiść.
-To istotnie przykre — Sanchez wyraźnie nie ekscytował się przemową Diega. Przeciwnie, jego
rezerwa wzrosła.
-Ale to można zmienić, wystarczy pana imię. Ono nas zjednoczy, wyzwoli energię narodu. Jeden
manifest: „Prawda dla ludzi, ziemia dla peonów" i jesteśmy na czele fali.

Ranny uśmiechnął się gorzko,
-Mam być znów odskocznią, dla nowych „przyjaciół ludu"? Nie, doktorze, starczy, że wychowałem
Caranię. Ruszam.
-Tak nie można mówić - Diego czuł, jak rozsypuje się lodowy pałac jego nadziei.
Sanchez zachichotał.
-Chce pan zostać ministrem zdrowia, to się da załatwić nawet teraz.
-W jaki sposób?
-Jedna pielgrzymka do Matki Boskiej z Gwadelupy. Krew napłynęła do twarzy Diega,
-Proszę nie żartować!
Gość wzruszył ramionami. Zaczął krążyć po mieszkaniu, zbierać rozrzucone bandaże, zajrzał do
szafy, wybrał sobie garnitur. \V ogóle nie reagował na odżywki gospodarza. Chichotał albo czasami
rzucał jakieś zdanie o czterdziestu wiekach, które na nich patrzą.
Hernandez poczuł, że ogarnia go przerażenie. Zwariował. Piętnaście lat spędzonych w lochu zrobiło
swoje. Pal jednak wariactwo, nawet zidiociały Sanchez to jednak Sanchez.
Gość otworzył szufladę i liczył pieniądze, mamrotał przy tym do siebie.
-Kiedy tylko wybuchła ta epidemia tyfusu, wiedziałem, że ucieknę, nie ma nic lepszego niż
zamieszanie w więzieniu, cały czas mówiłem do siebie, Pedro, teraz twoja kolej.
-Jaki Pedro?
-Pedro Jimenez... Nie przedstawiłem się jeszcze?
-Ależ, don Manuelu!
Chichot wzmógł się.
- Ładnie wymyśliłem tę historię, prawda? Mam wielki talent literacki. Ogromny. Kiedyś dostanę
Nagrodę Nobla. A do Sancheza chyba rzeczywiście jestem podobny.
Doktorowi zrobiło się słabo. A potem fala gniewu oblała go od stóp do głów. Taka szansa, taka szansa.
I on, naukowiec, dał się oszukać byle schizofrenikowi,
Przybysz kuśtykając dotarł do kuchennych drzwi. Otworzył je.
-Do widzenia, doktorze. Dziękuję za wszystko... Aha, proszę o zwrot broni.
-Musi pan zostać u mnie, Jimenez, jest pan chory...
-Proszę oddać mi broń!
Nagłym skokiem, z energią, o którą trudno podejrzewać rannego szaleńca, zbieg z Santa Clara dopadł
Hernandeza. Doktor jednak znał sztukę samoobrony. Chwilę szamotali się w milczeniu. I nagle padł
strzał. Uścisk zelżał. Nocny gość osunął się na podłogę.
- Nie strzelaj - zawołał -ja naprawdę...
Hernandeza ogarnęła furia; zbyt drogo kosztowało go całe oszustwo. Za bardzo uwierzył w swoją
szansę. Strzelił jeszcze raz, drugi, trzeci.
Potem podszedł do telefonu, wykręcił numer policji, podał swoje nazwisko i adres. Powiedział o
zbiegłym maniaku, który go zaatakował i o konieczności użycia broni w obronie własnej.
Komendant podziękował i powiedział, że natychmiast wyśle ekipę.
Hernandez wyszedł przed dom. Ogarnęły go zapachy ogrodu i szaleństwo cykad. Był zmęczony,
bardzo zmęczony. Czuł się, jakby przybyło mu co najmniej dwadzieścia lat.
W dole na drodze błysnęły reflektory samochodu.
- Szybko działają - pomyślał z uznaniem.
Na podjeździe ostro zahamował stary datsun. Wyskoczył z niego Alonso i jeszcze jakiś brodaty
mężczyzna.
-Cholera, zapomniałem ich odwołać. Co ja im teraz powiem?
Alonso uścisnął mu ręce. Przedstawił nieznajomego.
- To pułkownik Ribeira z Gwardii Republikańskiej, nasz człowiek. Za pięć minut przyleci prywatny
helikopter arcybiskupa. No, gdzie on jest?
-Kto?
-Manuel Sanchez! Myślisz, że nie zorientowałem się natychmiast, co jest grane? Mieliśmy cynk z
Santa Clara, że uciekł, mieli go przenieść do innego więzienia, dlatego przyspieszyliśmy akcję. Nie
masz pojęcia, jak bardzo nam pomogłeś. Wiesz, co się teraz dzieje w mieście?
-Co się dzieje?
-Wszystko gotowe do rewolucji. Kontrolujemy już nadajnik radia, przez które Manuel wygłosi
przemówienie. Gwardia już opowiedziała się przeciwko Caranii. Studentom i robotnikom rozdano broń.
PerDiosl Carania już jest trupem. Cały kraj stanie za nami. Skończy się beznadzieja, przemoc i rządy
klik. Rozumiesz, Diego? Czy możesz to zrozumieć?!

Loteria

Srebrzysta kulka potoczyła się skrajem tarczy, obiegła ją kilkakrotnie, terkocząc w nagłej ciszy, która
zapadła na wykwintnej, acz zadymionej sali, pełnej pięknych kobiet i czcigodnych starców,
zgromadzonych wokół stołów pod cienkimi weneckimi żyrandolami, wśród purpurowych obić i kotar
tłumiących zarówno westchnienia przegranych, jak i odgłosy zadowolenia szczęśliwców.
-Numero guinze, la sante- zabrzmiał dobitny głos krupiera, a czarne grabki z chińskiej laki wskazały
chudego dżentelmena na skraju stołu, kurczowo ściskającego kieliszek z koniakiem.
-Numer piąty to ja! - zawołał i wychylił duszkiem bursztynowy płyn.
-Ma facet szczęście, wygrał Zdrowie na loterii! – usłyszałem obok siebie szept przesiąknięty
alkoholem.
-Proszę?
-Udało się staremu Duvalowi. Wytrwałość została nagrodzona - powtórzył mój sąsiad z prawej,
czerwony tłuścioch o przekrwionej twarzy i króliczych oczach albinosa.
Przez moment zastanawiałem się, czy mówił do mnie. Są takie chwile, kiedy człowiek ze zdumieniem
patrzy dookoła i myśli, skąd właściwie się tutaj wziął. Pamiętam dokładnie moment wejścia do kasyna,
kilka nieudanych kolejek przy ruletce, zabawę przy barku z, jednorękimi bandytami" — tam nawet mi
się trochę poszczęściło. Ale potem? Chyba zobaczyłem dziewczynę, smukłą blondynkę, której twarz
prawie w całości wypełniały fiołkowe oczy. Zupełnie natomiast nie mogłem sobie przypomnieć
momentu wejścia na salę z loterią, więcej powiem, tyle razy odwiedzałem kasyno, a mimo to nie
miałem pojęcia o istnieniu purpurowego sanktuarium.
-Napijemy się? - Tęgi sąsiad ujął mnie pod ramię. - Tę kolejkę pauzuję. Mam telefon od świętego
Antoniego - przekornie zmrużył oko,
-Który numer pan obstawia? - zapytał mnie krupier.
-Jedenaście - rzekłem machinalnie, kładąc szton na odpowiednim Polu.
-Też zawsze obstawiam nieparzyste - szepnął tłuścioch. - Denerwował mnie, ale z drugiej strony
irytujący klimat dziwacznego snu sprawiał, że miałem ochotę zapytać kogokolwiek, nawet tego
nachalnego gościa, co tu właściwie jest grane?
Znowu zagrzechotała kulka, posuwając się po ruchomej tarczy z przezroczystego tworzywa. Dopiero
teraz zauważyłem, że pod nią znajduje się druga tarcza z kolorowymi napisami. Maszyna stanęła,
kulka wpadła w przegródkę numer 14, a wokół stołu rozległo się westchnienie ni to ulgi, ni to
rozczarowania.
- Widzi pan, co za sprawiedliwość. Grek trafia Miłość trzeci raz w tym miesiącu.
Oliwkowy przystojniak spokojnie schował do kieszeni żeton i z godnością opuścił salę. Grubas zajął
się swoim kieliszkiem, a ja oswobodziwszy ramię z jego paluchów, odsunąłem się od stołu.
- Zupełnie słusznie - dobiegła mnie pochwała wymówiona głosem cichym i niesamowicie seksualnym.
Ona! Tajemnicza nieznajoma stała o krok ode mnie, bawiąc się paciorkami naszyjnika okalającego
szyję, przywodzącą na myśl modelki Botticellego.
-Lepiej odejść po pierwszej kolejce — kontynuowała, patrząc mi prosto w oczy - chociaż kto raz
połknął bakcyla, będzie grać nieprzerwanie.
-Lubię zabawę z losem, ale nie jestem hazardzistą- odrzekłem.
- Zawsze potrafię przerwać.
-Wszystko jest kwestią stawki - stwierdziła i zaraz dodała:
-nazywam się Ana.
Grzechot kulki ponownie uciął rozmowy i uśmiechy.
-Numero dix-hnit, la tristesse..,
-Witaj, Smutku - zażartowała Ana, wskazując wzrokiem starszą damę chowającą w torebce swój
żeton. - Mogło być gorzej.
-Czy mogłabyś wytłumaczyć mi reguły loterii? - spytałem.
-To proste: w tej sali gra się w życie. W każdej kolejce możesz wygrać swój los na następny dzień.
Jeśli wypadnie Miłość, nazajutrz będziesz mógł zdobyć każdą kobietę; jeśli Zdrowie, w trawiącej cię
nieuleczalnej chorobie nastąpi przełom; jeśli Szczęście...
-A jeśli Smutek?
- Smutek to pusty los. Jeden dzień chandry, po którym będzie można zagrać na nowo.
Podszedłem do stołu. Wiara, Nadzieja, Miłość... Na dolnej tarczy można było przeczytać słowa, które
od lat zwykłem traktować jak puste dźwięki. Pomyślałem, że warto byłoby trafić Miłość.
Zwłaszcza, że Ana była przy mnie. Prześliznąłem się wzrokiem po twarzach grających, bez większego
trudu mogłem wyczytać, na co liczyli. Może za wyjątkiem pergaminowego, trzęsącego się staruszka,
przypominającego bardziej puste miejsce przy stole niż zwyczajnego hazardzistę.
-A ty, Ana, na co liczysz?
-Ja nie gram, ja tylko ostrzegam.
Znów uczułem na sobie pytające spojrzenie krupiera. Uprzejme, czujne, zimne.

-Rien na va plus? - Sięgnąłem po mój żeton.
-Proszę cię, nie graj - powiedziała wielkooka.
-Dlaczego?
-Jesteś młody, zbyt młody.
-Jeszcze raz jedenaście - rzekłem spokojnie.
-Najważniejsza jest konsekwencja - znów wtrącił się tłuścioch. Miał już bardzo mocno w czubie i ledwo
trzymał się na nogach. - Najważniejsze to wierzyć w swój los - zabełkotał i przysiadł na jednej z sof, z
wyrazem twarzy zniechęconego buldoga.
Tarcza zawirowała. Ujrzałem, jak zwężają się oczy Any, niczym u drapieżnika gotującego się do skoku.
-Numero onze, la mort - powiedział krupier i po sali przeszedł szmer mocniejszy niż uprzednio. Grabki
podsunęły ku mnie żeton, a suchy staruszek podbiegł do mnie i potrząsnął moją ręką.
-Gratuluję, szczerze gratuluję!
Ana miała spuszczoną głowę. Gotów byłbym przysiąc, że w jej ogromnych oczach zakręciły się łzy.
Inni ludzie odwrócili głowy.
- Czy coś się stało?
Piękna miała już twarz spokojną, surową,
- Miałeś szczęście - stwierdziła. - W drugiej kolejce wygrałeś to, o co wielu latami zabiega
bezskutecznie - śmierć.
Brzmiało to jak marny kawał. Roześmiałem się nieszczerze. A jednocześnie zapragnąłem jak
najszybciej opuścić to zwariowane kasyno, obudzić się we własnym albo cudzym łóżku, a w każdym
razie czym prędzej wrócić do rzeczywistości.
- Chodźmy - Ana pociągnęła mnie ku drzwiom ukrytym za kotarą. - Tego już nie można odegrać. A
wątpię, żeby ktoś się z tobą zamienił losem. Przykro mi, że zwabiłam cię tutaj, ale naprawdę, daję
słowo, zrobiłam to mimowolnie. Pojedziemy do mnie.
Gzuję się winna i przynajmniej postaram się, aby twoja ostatnia noc była przyjemna.
Czułem się oszołomiony i to na pewno nie z powodu alkoholu, piłem przecież dość umiarkowanie. Z
wielu pytań, które przelatywały mi przez głowę, wykrztusiłem jedno:
-Powiedz, kim ty właściwie jesteś?
-Moje pełne imię brzmi Ananke, Przeznaczenie - powiedziała, płacąc taksówkarzowi.
Wstyd powiedzieć, ale uciekłem. Uciekłem widząc, jak duża wskazówka zbliża się do godziny siódmej,
godziny, w której mój los miał się, jak mówiła Ana, uprawomocnić.
Dziewczyna spała z burzą włosów rozrzuconych na poduszce, oddychając równo, spokojnie. Nie
miałem serca jej zbudzić ani udusić, choć oba pomysły równocześnie przyszły mi do głowy. Przez
okno wlewał się najzupełniej realny świt. Kiedy balkonowymi drzwiami wydostałem się do ogrodu,
skąd uchylona furtka wypuściła mnie na cyprysowy bulwar, poczułem się inaczej, normalnie. Niebo
było błękitne, a wiatr od morza świeży, rzeźwiący. Z minuty na minutę narastała we mnie pewność, że
wydarzenia ostatniej nocy były wyłącznie pasmem majaków, koszmarów i widm, po których
ostatecznie zbudziłem się do życia. A Ana? Żart? Kaprys losu?
- Halo, halo, proszę pana!
Odwróciłem się. I zbladłem. Biegł za mną ów natrętny tłu-ścioch z kasyna, teraz nieco bledszy,
straszliwie skacowany. W jednej chwili nadzieja, że loteria była snem, prysła.
- Myślałem, że już pana nie znajdę - sapał - a jednak udało się. I to przed siódmą.
Dreszcz przebiegł mi po karku na samo wspomnienie feralnej godziny.
-O co chodzi? - usiłowałem zachować maksymalnie spokojny ton.
-Ja wiem, że to kłopot... ale chętnie dopłacę, wczoraj byłem pijany, może zrobiłem na panu nie
najlepsze wrażenie, ale jestem człowiekiem solidnym. Robię w wełnie... - mówił chaotycznie, jąkając
się i połykając sylaby.
-Ale o co chodzi? - powtórzyłem, wpatrując się w zegar zdobiący tympanon jednego z findesieclowych
pensjonatów.
-Chciałbym zamienić swój los z pańskim. Miałem pecha. Wygrałem wczoraj Prawdę, cenna rzecz, ale
w moim zawodzie niezbyt przydatna, a potrzebuję Sukcesu. Podpisuję dziś ważny kontrakt... i
muszę... Cena nie gra roli...
Wzruszyłem ramionami i chciałem mu wytłumaczyć, że posiada mylne informacje, jeśli ktoś wygrał
tego wieczoru Sukces, to na pewno nie ja, ale nie dopuścił mnie do głosu. Grubymi paluchami
wysupłał z kieszeni swój żeton i począł mi go nachalnie wtykać razem z paczką banknotów.
-Chciałem, żeby pan zrozumiał... - wahałem się.
-Rozumiem, rozumiem, każdy pragnie Sukcesu. Ale pan może zagrać dziś wieczór, a ja, jeśli nie
dobiję tego kontraktu, będę zrujnowany.
Machinalnie wyciągnąłem swój żeton. Zwykły czarny kawałek ni to metalu, ni to sztucznego tworzywa,
bez żadnych znaków. Wyglądem nie różnił się od sztonu trzymanego przez tłuściocha...

Chciałbym, żebyście mnie dobrze zrozumieli, naprawdę nie miałem zamiaru się zamieniać, nie
wierzyłem zresztą, że taka zamiana może cokolwiek pomóc w mojej sytuacji. Ale nie miałem nic do
powiedzenia. Przemysłowiec prawie wyrwał mi żeton, wcisnął swój, owinięty pieniędzmi i spiesznie się
oddalił. Może zbyt spiesznie, przebiegając na drugą stronę ulicy nie dostrzegł czarnej limuzyny, która z
impetem wyjechała zza rogu... Pisk hamulców, łomot ciała, które przeleciało kilkanaście metrów w
powietrzu, zanim roztrzaskało się o betonową balustradę, a potem szybkie dodanie gazu.
Czarny wóz zniknął. Tylko ja, mimo opalizującej szyby zauważyłem blond włosy i wielkie zielone oczy.
Przyspieszyłem kroku. Było mi niedobrze. Słabo. Marzyłem o znalezieniu się w moim hotelu, o kąpieli,
o śnie.
Cuda kosztują naprawdę sporo zdrowia.
Pieszo dotarłem do śródmieścia. Tłum na trotuarach zgęstniał. W zasadzie wszystko było w porządku.
Nie mogłem tylko pojąć, dlaczego każdy z mijanych przechodniów obrzucał mnie krótkim spojrzeniem
i mamrotał mniej lub bardziej wyraźnie:
„Świnia, świnia, świnia".

Szczepionka

Mój dom co najmniej z dwóch powodów był szczególnie często odwiedzany przez rozmaitych
domokrążców. Po pierwsze - stał na rogu ulicy, a po drugie - miał wiecznie niedomkniętą furtkę, przy
której napis „Uwaga, zły pies!" brzmiał co najwyżej kokieteryjnie. Wszyscy w okolicy wiedzieli, że
posiadamy ratlerka i to (o kaprysie natury!) ratlerka niemowę, o temperamencie leniwca.
A zatem, przynajmniej raz w tygodniu nachodziły nas a to Cyganki, a to Świadkowie Jehowy, a to
pokątni sprzedawcy, nie wspominając o kominiarzu, który zamiast raz na rok, ostatnio wpadał z
powinszowaniami co miesiąc.
Osobną kategorię gości stanowili usługodawcy - cyklinia-rze, glazurnicy, malarze - osobnicy ci zjawiali
się przeważnie pod koniec miesiąca, proponowali usługę, pobierali zaliczkę, zostawiali jakiś sprzęt, na
przykład starą czapkę i znikali raz na zawsze. W ten właśnie sposób, mimo woli stałem się
posiadaczem maszyny cykliniarskiej, kompletu młotków do obijania drzwi blachą, wiadra z czymś
obrzydliwym, diamentu do cięcia szkła, a także pewnej ilości garderoby luzem.
Owego dnia zajmowałem się polowaniem na muchy, które szczególnie się rozmnożyły, nie wiedzieć
czy ze względu na wilgotne lato, czy przez knowania imperialistów. Muchy łowiłem za pomocą
odkurzacza, a następnie, korzystając z czasowego ich ogłuszenia, wpuszczałem przez szparę w
drzwiach do pokoju sublokatora, którego nie bez podstaw podejrzewałem o zbytnią poufałość wobec
mojej żony.
Wessałem właśnie wyjątkowo dorodną osę, która zaplątała się w musze towarzystwo, kiedy ozwał się
dzwonek.
— Proszę wejść — powiedziałem, zatykając otwór ssawki poduszką, aby insekty nie mogły wrócić na
wolność.
Dzwoniący okazał się niedużym, pulchnym człowieczkiem, z czarną trójkątną torebką, jaką zwykli
nosić lekarze. Lekarzem jednak nie był.
- Czego pan się boi? - spytał zamiast przywitania i nie czekając na moją odpowiedź, wyrecytował. -
Niepewnej przyszłości, frustracji, zmór nocnych, żony, gradobicia, bomby neutronowej, bursy z
piorunami? Tak, nie, w pewnym sensie, nie mam zdania, niepotrzebne skreślić.
-No, można chyba... - zastanawiałem się oszołomiony.
-Nie ma żadnego chyba! Boi się pan i już! - powiedział wesoło. - Ale poradzimy sobie z tym.
Tu otworzył torbę pełną ampułek i jednorazowych strzykawek.
-Co to jest?
-Uniwersalne szczepionki — zawołał, sprawnie obnażając mi przedramię.
-Jednocześnie na gradobicie i bombę neutronową? - spytałem, próbując bezskutecznie wyszarpnąć
rękę z jego uchwytu.
-Na strach, drogi kliencie, na bojaźń i trwogę! Mówiąc po prostu, mój preparat uodparnia człowieka na
reakcje negatywne, blokując wydzielanie adrenaliny.
Nabrał pełną strzykawkę błękitnej cieczy i z satysfakcją popatrzył na mgiełkę wytryskującą ze szczytu
igły. Zrobiło mi się nieprzyjemnie.
- Ma pan stracha? - zachichotał wynalazca. — Proszę, to pomoże opamiętać to uczucie. Już nigdy go
pan nie zazna.
Kiedy ustało bolesne pieczenie i ustąpiły zawroty głowy, po domokrążcy nie było nawet śladu. Ulotnił
się, pobierając, chyba w ramach gratyfikacji symboliczną kwotę, którą żona przechowywała w
bieliźniarce. Nie przejąłem się tym. Byłem zgoła innym człowiekiem. Czułem, jak z każdą chwilą rośnie
we mnie bezgraniczna odwaga. Jednym kopnięciem wyrzuciłem przez okno ratlerka, potem

wymówiłem niesolidnej gosposi i zerwałem z żoną (pomyśleć - tyle lat nie odważyłem się podnieść na
nią głosu). Następnie w nastroju euforii zadzwoniłem do mojego szefa, wygarniając wszystko, co
leżało mi na wątrobie i skończyłem, również telefonicznie, parę znajomości.
Od tego dnia minęło sporo czasu. Nie jest mi lekko. Od bardzo dawna nie wychodzę z domu.
Świadomość mojej nadludzkiej odwagi paraliżuje mnie. Wiem, że wychodząc na ulicę, mogę stać się
nieodpowiedzialny, że mógłbym zacząć wtrącać ludzi do rzeki po to tylko, by ich ratować, bądź
podpalać domostwa celem wyniesienia z pożogi jakiegoś niemowlęcia.
Czasami staję przed lustrem i bez obawy mówię, co myślę o sobie. Telefon zniszczyłem, żeby w
nastroju heroicznym nie popełnić więcej głupstw. A ponieważ potrafię odważnie oceniać sytuację,
ciągle czekam na dzień, w którym jakiś nowy domokrążca odwiedzi mój dom i zaproponuje
szczepionkę „napędzającą strachu". Bez cienia trwogi zdecyduję się na ten zabieg.

Pies, przyjaciel człowieka

Pan Jan, urzędnik szóstej albo siódmej kategorii, zwykł co dnia udawać się do pracy pieszo. Czynił to
tym chętniej, iż większa część trasy prowadziła przez park w stylu angielskim, a dopiero ostatnie sto
metrów ruchliwą ulicą handlową. Cały dystans wynosił nie więcej niż półtora kilometra, odległość była
w sam raz na spacer, tym bardziej, że lekarz zalecił panu Janowi dużo ruchu na świeżym powietrzu.
Któregoś dnia, wyruszając w codzienną drogę, już przy bramie dostrzegł dużego psa, z wyglądu doga,
jak by powiedzieli Anglicy. Pan Jan, człowiek z natury cichy i zahukany, do psów miał stosunek
obojętny, byleby nie łasiły się i nie gryzły. Dog jednak nie zdradzał ciągot w żadnym z tych kierunków.
Z godnością dołączył do urzędnika i przy nodze przeszedł cały półtorakilometrowy odcinek,
opuszczając pana Jana dopiero na placyku przed biurem.
Nasz bohater, który miał akurat na głowie kwartalny bilans czy też roczne sprawozdanie, uznał
incydent za nieistotny, może tylko trochę go zdziwiło, gdy po pracy pies odprowadził go do domu.
- Może mu kogoś przypominam? A może jest samotny i potrzebuje pana?
Nazajutrz goląc się, rozmyślał, czy pies przyjdzie. Przyszedł. Urzędnik usiłował poczęstować go
zawczasu przygotowaną kanapką.
- Na, dobry piesek, dobry, zje kanapeczkę...
Dog nie zareagował, zachował doskonałą obojętność.
Tak minęły trzy miesiące. Regularnie o wpół do ósmej pies meldował się przed domem i za pięć ósma
znikał przed biurowcem. W niedzielę obaj mieli wolne.
Panu Janowi, człowiekowi samotnemu jak palec pechowego drwala, nawet pochlebiało, że idzie przez
park w towarzystwie tak pięknego, dostojnego czworonoga. Dotychczas nikt nie zwracał na niego
uwagi, zwłaszcza kobiety. Był kawalerem z konieczności, odludkiem z wyboru. A teraz...
Któregoś zimowego dnia przecięła mu drogę sympatyczna czarnulka. Uśmiechnęła się tak ciepło, że
śnieg dookoła stopniał.
Pan Jan usiłował skręcić za nią, ale poczuł zdecydowane trącenie w nogę. Urzędnik mimo to postąpił
krok za dziewczyną. Dog warknął.
Pan Jan więcej już nie próbował zmieniać trasy. Tym bardziej, że z dnia na dzień opiekuńcze instynkty
psa zaczęły się wzmagać. Warczał, gdy pan Jan, od dawna cierpiący na astmę, usiłował zapalić
papierosa, chrząkał, gdy urzędnik zagapił się przed witryną monopolowego czy zdradzał ochotę na
grzane piwo sprzedawane na rogu.
Po jakimś czasie z własnej inicjatywy począł dostarczać panu Janowi co bardziej prawomyślne gazety
i delikatnie zębami chwytał za łydkię, kiedy ten zbyt pobieżnie oddawał się lekturze.
Pan Jan kilka razy, ot tak, dla próby, usiłował zmylić czworonożnego przyjaciela: wychodzić z domu
boczną bramą lub przez okno - pies jednak zawsze odgadywał zamiar i czekał tam, gdzie powinno go
nie być. Raz urzędnik pozwolił się odwieźć koledze dorożką. Pies, biegnąc obok trotuarem, spoglądał
z takim wyrzutem, że po stu metrach nasz bohater uznał za stosowne wysiąść. Nigdy też nie udało mu
się wyjaśnić, skąd dog przychodził i do kogo należał, choć wyszczotkowana sierść zdradzała staranną
opiekę.
Wiosną przyniósł panu Janowi elegancką smycz, na której kazał się prowadzić, a gdy nasz
biedaczyna zanadto przyspieszał, chłostał go ogonem.
Z biegiem lat pan Jan począł spostrzegać, że i o innych porach roku dog roztacza nad nim opiekę. Nie
dopuszczał do mieszkania gości, których uważał za niewskazanych, szczególnie tępiąc koleżankę z
biura, dobrotliwą starą pannę, tak jakby obawiał się, że jego podopieczny może założyć rodzinę.
Wieczorami domagał się spacerów, przy czym, rzecz dziwna, odnosiło się wrażenie, że dog miał tu na
względzie wyłącznie zdrowie pana Jana. Nie szli nigdy zbyt daleko, pies doprowadzał urzędnika pod
jakąś latarnię, potem wracali.
Lata mijały. Pan Jan starzał się o wiele szybciej niż tajemniczy czworonóg. W połowie wyłysiał, w

połowie osiwiał. Coraz mniej ochoczo wychodził na wieczorne spacery, więcej wysiłku kosztowało go
przebycie parku w stylu angielskim, obecnie wycinanego pod j^kąś fabrykę. Wreszcie przeszedł na
emeryturę.
Dyrektor wręczył mu zegarek, koledzy podarowali laurkę. Pies czekał pod biurem z dodatkową porcją
gazet.
Tego wieczora starszy pan nie reagował na skrobanie w drzwi, zabezpieczone łańcuchem. Nie chciał
spaceru. Czuł, że więź, która związała ich przez te lata jak smycz, pękła.
Następnego dnia była niedziela. Psa ani śladu. Pan Jan udał się do wesołego miasteczka, gdzie
wygrał butelkę na strzelnicy i przejechał się łódką po stawie z jakąś inną rencistką. Obiecali sobie
spotkanie w tygodniu.
W poniedziałek, o wpół do ósmej, wiedziony przyzwyczajeniem, z teczką pojawił się w bramie.
Dopiero widok psa przypomniał mu, że przecież już nie musi...
Chciał zawrócić, ale dog zabiegł mu drogę, zdecydowanie odebrał teczkę i wsunął do ręki smycz. I
poszli. Pies nie spiesząc się, prowadził go nieznanymi ulicami, aż do Dzielnicy Zachodniej, gdzie
weszli do jakiegoś dużego budynku. Zdezorientowany emeryt nie zdążył nawet odczytać tabliczki na
frontonie.
W hallu na parterze było tłoczno. Na krzesełkach siedzieli interesanci: jakaś staruszka z dwoma
energicznymi ratlerkami, inwalida z wilczurem, wyraźnie podchmielony gość z bokserem.
Rzecz ciekawa - wszystkie zwierzęta robiły znacznie weselsze wrażenie niż ludzie.
Dog warknął krótko. Pan Jan zrozumiał komendę „siad!" i usiadł na krzesełku. W ciągu tych lat nauczył
się przecież aportować i służyć. A nawet dawać głos.
Nie czekali zbyt długo. Po kwadransie obite dermą drzwi otworzyły się. Jakiś facet w kitlu z twarzą
czerwoną jak rak, zawołał:
- Kto następny do uśpienia? Dog pchnął pana Jana nosem lekko, ale zdecydowanie.

Labirynt

Do miasta zjechało wesołe miasteczko. Zresztą, czy bardzo wesołe? Raczej biedne, portierzy w nim
nie posiadali złoconych guzików, tylko kuse ortaliony, jeden wyleniały niedźwiedź zastępował całą
menażerię, a reklamowana kobieta z brodą miała zaledwie wąsy. Nawet karuzela była na pedały,
którymi kręcili sami pasażerowie. Jedyną porządnie wyglądaj ącą rzeczą był folder rekla-mujący
niezwykłe atrakcje lunaparku, a wśród nich labirynt. Stałem na wydeptanym placyku patrząc, jak mój
syn Mateusz kręci się na karuzeli, kiedy ktoś trącił mnie w ramię.
-O co chodzi?!
-Zapraszamy do labiryntu. - Obok mnie stał nieduży człowieczek czy raczej duży szczur, gdyby
klasyfikować go po wąsikach i świdrujących oczkach.
-Dziękuję - powiedziałem sucho - nie bawią mnie takie atrakcje.
-Jestem dyrektorem obiektu i gwarantuję panu wrażenia, jakich nie przeżył pan nigdy.
-A gdzie jest ten labirynt?
-Tu! — mówiąc to, wskazał mi niewielką szopę na skraju lunaparczku.
Nie mogłem opanować rozbawienia. Widziałem już parę labiryntów w życiu, ale nigdy czegoś równie
żałosnego.
- Serdecznie zapraszam - powtórzył szczurek. - Cena biletu jest przystępna.
Przyznam się, że poczułem do niego coś w rodzaju współczucia. Popatrzyłem na karuzelę, Mateusz
nadal pedałował wniebowzięty. Skoczę na pięć minut, zrobię człowiekowi przyjemność - pomyślałem.
W progu szopy dyrektor poczęstował mnie szklanką mdłej lemoniady i rzekł, zniżając głos:
- Radzę zawsze trzymać się lewej strony.
Usiadłem na szczycie małej zjeżdżalni, odbiłem się i pomknąłem w ciemność. Nie leciałem długo, ale
przyznam, że trochę zakoły-sało mi się w głowie. Wylądowałem miękko i natychmiast musiałem
przymknąć oczy. Potem otworzyłem je i znów zmrużyłem. Przede mną rozpościerało się olbrzymie
miasto. Spojrzałem pod nogi: murawa. Do góry: niebo. Roześmiałem się zachwycony iluzją. Rozległ
się gwizd.
- Nie deptać trawników - pouczył barczysty policjant, sprowadzając mnie na trotuar.
Z lekkiego wyniesienia widziałem metropolię jak na dłoni. Jej ulice i autostrady tworzyły kłębowisko
rzeczywiście zbliżone do labiryntu. Ruszyłem w kierunku centrum, a im dalej szedłem, tym większe
ogarniało mnie zdumienie. Barwne reklamy, bogate wystawy, śmiałe rozwiązania architektoniczne. Co
najdziwniejsze, miasto choć jakby znajome, nie było żadną światową metropolią, a mieszkańcy, mimo
że doskonale rozumiałem, co mówią, nie porozumiewali się żadnym znanym językiem. Przez parę
godzin oszołomiony zwiedzałem niezwykłe muzea, kina, pałace. Wszędzie wstęp był wolny. Pod
wieczór poczułem głód i prawie natychmiast uliczny sprzedawca szaszłyków podał mi pełną tacę, nie

żądając zapłaty.
Miasto spełnionych życzeń - pomyślałem. I wtedy przypomniałem sobie o synu pozostawionym na
karuzeli. Rzeczywiście, zachowałem się jak wyrodny ojciec. Czym prędzej zbliżyłem się do jednego z
dorodnych mieszkańców, spacerującego po ulicy i zapytałem o wyjście z labiryntu. Popatrzył na mnie,
jakby nic nie rozumiał. To samo powtórzyło się z następnym i następnym. Po dłuższym czasie
pojąłem, że choć ja rozumiem ich doskonale, mój język jest dla nich całkowicie niezrozumiały. Ogarnął
mnie niepokój. Przez następne dni i tygodnie przemierzyłem miasto wszerz i wzdłuż - daremnie.
Nigdzie nie znalazłem wyjścia. W swoich gonitwach dotarłem aż do rogatek miasta, dalej zaczynały
się pola, łąki, ale czy przestrzeń była zakrzywiona, czy nie potrafiłem chodzić prosto, zawsze w końcu
znajdowałem się z powrotem w metropolii. Czułem się też potwornie osamotniony. Owszem,
otrzymywałem pożywienie i rozrywkę, ale z żadnym z mieszkańców nie udało mi się zaprzyjaźnić lub
choćby zaznajomić.
Nigdy nie zostałem zaproszony do ich mieszkań. Łudziłem się, że może tam znajdzie się wyjście z
tego zaczarowanego świata. Którejś nocy zakradłem się do jednej willi, ale dom okazał się zupełnie
normalnym domem.
Tymczasem tygodnie zmieniały się w miesiące, miesiące w lata. Ileż to razy przypominałem sobie
pouczenie dyrektora. Trzymaj się zawsze lewej strony. Trzymałem się, ale i wtedy wracałem do punktu
wyjścia. Sypiałem na ławkach lub wśród kwietników. Na szczęście klimat był niezmiernie ciepły i nigdy
nie padało. Moje ubranie zniszczyło się, ale w najbliższym sklepie za darmo dostałem nowe, idealnie
podobne do poprzedniego. Aż wreszcie któregoś dnia znalazłem się w owym parku za miastem, w
miejscu mego wylądowania. Poznałem je po niedużym słupku pośrodku trawnika. Normalnie
niewidoczny, teraz po świeżym pokosie wyjrzał i bielał w słońcu. Stanąłem obok niego. I znów jak
echo odezwało się we mnie - zawsze trzymaj się lewej strony, zawsze trzymaj się...
I nagle przyszło mi do głowy, żeby zacząć chodzić wokół słupka. Obróciłem się ze dwa razy w lewo i
nagle moja noga namacała niewidzialny stopień. Potem drugi. Był słoneczny dzień, kiedy zacząłem
wspinać się ponad łąką, ale już po przejściu dziesięciu stopni moja głowa znalazła się w mroku.
Szedłem dalej, wyżej, wyżej, coraz bardziej zadyszany. Doleciał mnie hałas lunaparku, jeszcze dwa
kroki i wyszedłem z budy.
Właśnie zatrzymała się karuzela. Mateusz zsiadł, śpiewając coś wesoło. Szczurowaty dyrektor
prowadził grupkę frajerów ku drzwiom labiryntu. A więc to była jedynie iluzja. Wszystko nie trwało
dłużej niż parę minut. W lemoniadzie musiał być j akiś narkotyk. Rzeczywiście niesamowita zabawa.
Podbiegłem do syna. Wyciągnąłem ręce.
- O co chodzi, dziadku... zgubiłeś się w wesołym miasteczku? — zapytał chłopak.
Obok wyjścia zauważyłem niewielkie lustro, spojrzałem weń i przerażony przymknąłem oczy. Moje
odbicie miało jakieś sto lat.

Tragedia „Nimfy 8”

Konfrontacja

Zielony uciekał. Wolno, niezdarnie jak kura podrywał się, łopocąc krótkimi skrzydełkami, przeskakiwał
z dachu na dach, z płotu na plot, umykając rozwrzeszczanej tłuszczy, zbrojnej w bosaki i widły.
Parokrotnie zagrzechotał niecelny wystrzał z dubeltówki. Kosmita przeklinał pechową awarię, która
kazała mu wyjść z szóstego wymiaru i usiąść wirolotem na zaoranym polu, przeklinał też ciążenie
ziemskie parokrotnie większe od panującego na planecie Zeu. Był już zmęczony. Co jakiś czas
przysiadał na słupie trakcyjnym i trzymając sięjedną parą chwytni, drugą czynił przyjazne gesty wobec
tłumu. Mówić nie mógł, bo choć rozumiał prymitywny dialekt ziemski, jego własne organy mowy
emitowały w paśmie nie odbieranym przez tubylców. Na przestrojenie brakowało czasu.
Parę razy wymachiwał urwaną, zieloną gałązką, która według wszelkich znanych mu opracowań
stanowić miała na niegościnnej planecie znak pokoju. Na próżno. Zawsze po paru minutach obok
słupa pojawiały się drabiny, na drabinach zaś jurni osobnicy, a każdy tylko marzył, by - mimo
obrzydzenia - schwytać zieleńca, który przy swych dziecinnych rozmiarach i lękliwym charakterze
wydawał się łatwym łupem.
Co rusz świstały kamienie, przed którymi jednak udawało mu się uchylać.
-Zabić tę latającą żabę! - wrzeszczała ciżba. Zielony zastanawiał się, dlaczego? Od chwili swego
wylądowania nie uczynił tubylcom niczego złego, pobrał trochę wody i próbek gruntu, niepostrzeżenie
prowadził obserwacje budzących się wieśniaków i ich dobytku, przy czym zawstydził się swą
niewiedzą, gdy przyglądając się udojowi, wziął krowę za osobę intelektualnie stojącą wyżej od dojarki.
Dopiero gdy mgła się podniosła i ten siwy wyszedł za stodołę upuścić odrobinę cieczy z osobistej
chłodnicy, kosmita wychylił się zza węgła. I stało się. Chłop wrzasnął nieludzko i rzucił się do ucieczki.

Wieś ożyła w mgnieniu oka. Wybiegli nawet ci młodzi ze stryszku, obsypani sianem, w którym, według
mniemań zielonego, dokonywali wyrównywania własnego bilansu energetycznego.
-Zabić tę latającą żabę!
Całe szczęście, że udało mu się przerwać łączność tej osady z resztą świata, przybycie posiłków, a
zwłaszcza wojska, przesądziłoby sprawę. Znów poderwał się do lotu, jak latająca wiewiórka
przeszybował ponad stawem i opadł na miedzy.
Od lasu dzieliło go najwyżej pięćset metrów. Począł biec z prędkością, na jaką tylko pozwalały mu
jego krótkie, cherlawe nóżki, przystosowane do spacerowania w zgoła innych warunkach
grawitacyjnych. W zielonym poszyciu będę miał większe szansę - myślał.
- Mamy cię! - Tuż przed uciekinierem wyrosły trzy rosłe postacie wiejskich osiłków. Z największym
trudem wystartował pionowo, przeskoczył prześladowców, których łapy omal nie dotknęły jego drygiew
i wylądował w kępie krzaków. Zabolało. Kolce przenikły przez delikatną strukturę zewnętrzną. Chwilę
leżał, dysząc ryjkiem przetwornika, później spróbował się podnieść.
- Na Obłok Magellana, co to?
Siła upadku sprawiła, że wklinował się między gałęzie. Szarpnął się raz, drugi. Tymczasem nagonka
była coraz bliżej; przez magmę wrzawy przebijały głośniejsze wykrzykniki, warkot motoru i ujadanie
psów. Ogarnął go strach.
Nie, nie bał się o siebie, jako penetrator galaktycznych rubieży miał ryzyko wpisane w zawód. Bał się o
nich. Sytuacja stawała się groźna. Wiedział, że w momencie pojmania lub dotknięcia; niezależnie od
jego woli zadziała energetyczne żądło. Jak wiele istot z gatunku zawodowych zwiadowców posiadał w
organizmie mocny ładunek dezintegracyjny. Ładunek, który go unicestwiał, uniemożliwiając dostanie
siew ręce obcych. Ładunek ów wystarczał też na zniszczenie przeciwnika. W aktualnym przypadku,
przestałaby istnieć nie tylko cała osada, ale olbrzymia połać niedużej planety. Na obszarach wyżej
rozwiniętego kosmosu nikomu nie przyszłoby do głowy łapać penetratora. Zresztą po co? Żadnego
zagrożenia nie stanowił, zajmował się wyłącznie badaniami naukowymi; toteż ze swym ładunkiem
mógł czuć się bezpiecznie jak szerszeń lub (trochę z innych powodów) skunks. - Jest w tych krzakach!
Nie ucieknie, skubaniec! Co za pech. Po tylu parsekach natknąć się akurat na zespół jednostek tak nie
uświadomionych, prymitywnych i nieskorych do dialogu.
„Gdybym jeszcze mógł się z nimi jakoś porozumieć. Uświadomić grożące niebezpieczeństwo! Nie
mówiąc o innych korzyściach płynących
ze spotkania. Iluż pożytecznych rzeczy mógłbym nauczyć tych biedaków z epoki stali surowej".
Prześladowcy znajdowali się tuż-tuż.
-Tam jest! W tych krzakach! Przynieście siekiery! Chaotycznie próbował innych częstotliwości
dźwięków. Czuł ból w emiterach.
-Konfrontacja nie, konfrontacja nie! - zapiszczał.
- Słyszycie, grozi nam, bydlak! - zahuczał jakiś bas. Kosmita umilkł. Przez futerał mózgowy
przelatywały mu najrozmaitsze pomysły. Unicestwienie kilku napastników rozsierdziłoby resztę.
Zresztą, chociaż mógł, nie potrafiłby zmusić się do zabijania, nawet w samoobronie. Z kolei jego gesty
przyjazne byłyby zapewne poczytywane za słabość. Widział ich przez listowie. Twarze nabiegłe krwią,
oczy błyszczące podnieceniem. Coś takiego nie zdarzyło się we wsi od ostatniej wojny. Wtem wrzawa
umilkła. Czyjś spokojny głos zapanował nad tłumem. Zielony wysunął na zewnątrz drygiew, włosowaty
organ, który miał na końcu czujnik wzrokowy. Mówiącym był mężczyzna w czerni. Musiał mieć dziwną
władzę nad ciżbą, bo słuchali go potulnie, a ręce z bronią poopadały. Mężczyzna był nie uzbrojony.
„Może czarownik?" Miękki głos tłumaczył, że latający stwór jest niewątpliwie stworzeniem bożym,
zachowuje się przyjaźnie, a naukowcy ze stolicy niewątpliwie dużo zapłacą, jeśli zachowa się go w
stanie nieuszkodzonym. Szczególnie ostatni argument podziałał pacyfikująco.
Tymczasem Kosmita uwolnił wreszcie zaklinowany tułów i wygramolił się z krzaków. „Może na razie
nic mi nie zrobią?" Udało mu się wreszcie zmodyfikować pasmo nadawcze. Wygadał piskliwie:
- Jestem przyjacielem, jestem przyjacielem.
Patrzył na tłum zgromadzony ciasnym kręgiem, tłum patrzył na niego. Jakiś facet w mundurze
rozdziawił szczerbaty otwór gębowy. Zachichotała zaróżowiona samiczka ludzka. Ktoś odłożył łom i
pobiegł po aparat fotograficzny. Górę brała ciekawość i życzliwość. Zapewne nienawiść chodziła
zwykle w tej krainie w parze z niewiedzą. Zielony rozluźnił się do tego stopnia, że nie zauważył w
porę, jak przepełniony życzliwością człeczyna w gaciach • półkożuszku podbiegł do niego z szerokim
uśmiechem i przyjacielsko klepnął w ple...
Zaryglował drzwi, sprawdził klapę włazu remontowego. Zabezpieczona! Jeszcze raz rozejrzał się po
kabinie. Był sam. Powoli krew napłynęła do pobielałej twarzy. Opuścił krótkomiot. Z korytarza nie

dolatywał żaden odgłos. Zresztą kto miał się odzywać? Zostało przecież ich tylko dwóch. On i
morderca. I stygnące ciało Jacąueline na drugim poziomie. Zniekształcona grymasem twarz,

kiedyś tak piękna, poczerniałe ręce, którymi w ostatniej chwili próbowała zapewne zasłonić się przed

120

ciosem. Usiadł na koi, nie spuszczając oczu z drzwi. Chyba na razie był bezpieczny. Na ekranie
odbiornika widział cały odcinek dziesięciometrowego korytarza, którym mogła nadejść śmierć. Nie
nadchodziła. Przez chwilę rozważał inne możliwe zagrożenia: odcięcie dopływu tlenu lub wyłączenie
ogrzewania?
Nie, Rod nie mógł tego zrobić wbrew Automatycznemu Dyspozytorowi - a komputer, wyposażony w
potrójne zabezpieczenia lojalnościowe, nie stałby się przecież wspólnikiem mordercy. . - Prędko mnie
nie dopadnie!
Niestety czasu pozostało jeszcze sporo. „Nimfa 8" weszła wprawdzie w przestrzeń Układu
Słonecznego, ale od Ziemi dzieliło ją wiele tygodni lotu. Dopiero przed kilkoma dniami zostały
uruchomione silniki konwencjonalne. Co zamierza Rod? Jeszcze wczoraj, kiedy było ich troje, obaj
mężczyźni podejrzewali Jacąueline. Nie, nie dlatego, żeby darzyli dziewczynę szczególną antypatią,
ale od chwili śmierci Levkovica stało się jasne, że mordercą systematycznie likwidującym załogę
statku musi być ktoś z ich trójki. Siebie wykluczali. Znali się przecież tyle lat... Wspólne studia,
podróże. Została piękna Jacky. Egoistyczna, samolubna suka. Ale teraz... Cholera! Czyżby Rod osza-
lał? A może nie pracował już dla Północnoziemskiej Centrali Lotów Badawczych, tylko flirtował z
wojowniczą FederacjąPołudnia, od dawna aspirującą do poszerzenia swych wpływów w kosmosie?
Niemożliwe! Ojciec Roda zginął z ręki Południowców podczas walk o bazę księżycową przed Wielkim
Rozejmem. Chociaż nie takich werbowano.
Żeby jeszcze móc nawiązać łączność z Ziemią! Niestety, aparatura została uszkodzona, włącznie z
centrum remontowym, a jedyny mechanik, który się na niej znał, płowowłosy Olaf Johannssen, nie żył
od trzech dni.
Obraz na odbiorniku uległ zmąceniu. Dłoń kosmonauty ścisnęła silniej uchwyt krótkomiota.
- Brian! - ekran wypełniła twarz Roda Millera. Jasna, otwarta twarz kapitana statku. - Brian, dlaczego
się nie odzywasz? Nie mogę połączyć się z Jacky.
Cynizm? A może jeszcze nie wie, że Brian już odnalazł zwłoki. Wówczas byłaby jakaś szansa. O'Neil
postanowił zagrać wariata.
-Straciłem ją z oczu, kiedy poszła sprawdzić, jaka jest szansa uruchomienia radiostacji
krótkodystansowej. Potem miała wpaść do ciebie.
-Tu jej nie ma - w głosie kapitana zabrzmiał niepokój.
-Uważam, że w obecnej sytuacji w ogóle nie powinniśmy się rozstawać.
Automat skończył właśnie sekcję Levkovica.
-No i co?
-Trucizna. Ktoś dodał trucizny do pastylek pokarmowych. Trzeba będzie mocniej przycisnąć
Jacąueline.
Świetnie grał! Patrząc mu prosto w twarz, Brian doszedł do wniosku, że kapitan mógłby śmiało
ubiegać się o „Oskara"!
- Chciałbym, żebyś przyszedł do mnie, Brian. Oczywiście ostrożnie, cały czas będę miał na
podglądzie korytarz, w razie czego ostrzegę...
„Chce mnie zwabić, bandyta". - Astronauta zastanawiał się gorączkowo, jak odmówić, nie wzbudzając
podejrzeń, a potem wyciągnąć Roda na linię strzału. Byłaby to przecież samoobrona.
-Sprawdzę drogę - mówił tymczasem kapitan.
-Nie, zaczekaj! — zawołał O'Neil.
Za późno. Wzrok kapitana padł na ciało Jacąueline. Sekundy ciszy. A potem rozległ się zmieniony głos
Millera:
- Ze mną nie pójdzie ci tak łatwo. Ostrzegam, Brian!
Trudno nazwać wyprawę „Nimfy 8" sukcesem. Od czasu, gdy ludzkość opanowała loty z prędkościami
nadświetlnymi, podobne ekspedycje organizowano w różne regiony Galaktyki. Jak dotąd nie natknięto
się na istoty rozumne, co więcej, nie znaleziono nawet śladów wyżej zorganizowanego życia.
Dwudziestoletni lot „Nimfy 8" (dla załogi trwał on mniej więcej rok, większość czasu spędzono w
hibernacji), nie przyniósł rewelacyjnych odkryć. Trochę nowych planet i planetoid, cenne materiały o
nieznanych rodzajach promieniowania, przygoda z wirem meteorytowym (wtedy uległo uszkodzeniu
główne urządzenie nadawcze), ot i cały dorobek ekspedycji. Gdyby nie liczyć Omegi. Omega było to
dziwne ciało rozmiarów Księżyca, na które natrafiono pod koniec wyprawy, na krótko przed ponowną
hibernacją załogi.
Optycznie planeta przypominała Wenus, gęsta warstwa chmur przysłaniała dość urozmaicony (sądząc
po wynikach echosondo-wań) teren. Nie mgła jednak stanowiła główną zagadkę. Oprócz niej całą
planetę opatulała niewidzialna poducha ochronna uniemożliwiająca dostęp. „Nimfa 8" parokrotnie
usiłowała sforsować chmury - za każdym razem odrzucała jądziwaczna siła przepuszczająca światło,
dźwięk, promieniowanie, ale wszelkie zabiegi przeniknięcia dalej przypominały próbę wbicia palca w
powierzchnię balonu. Ani profesor Spinelli, ani Brian nie zdołali ustalić charakteru owej bariery -

nazwali ją neograwitacyjną. Przekroczony limit czasowy, uszkodzona część rakiety, wreszcie kłopoty z
zapasami, nakazywały odwrót.
- Niech inni się nią zajmą - zdecydował Miller.
Hipotez mieli parę - zwłaszcza że Omega żeglowała w idealnej pustce i nie związana była z żadnym
innym ciałem kosmicznym. Profesor Spinelli brał pod uwagę możliwość, że jest to rodzaj żywej
substancji. Jacąueline Durocąue obstawała przy ogromnym statku kosmicznym, reszta wolała
traktować Omegę jako wybryk materii nieożywionej.
Rozstali się z nią bez żalu, zwłaszcza gdy próbnik dostarczył odrobinę substancji z powłoki. Omal nie
skończyło się to katastrofą. Substancja „omegia", mało aktywna w pustce kosmicznej, eksplodowała w
zetknięciu z powietrzem w śluzie. Gdyby nie zabezpieczenie, gram „omegii" starczyłby do zniszczenia
całej atmosfery „Nimfy 8". Trzy doby po zniknięciu tajemniczego ciała kapitan Miller zarządził
hibernację. Uszkodzenia magazynów, zakłócenia w procesie odzysku żywności nakazywały
maksymalne skrócenie okresu aktywności. Zapadli więc w sen.
Po przebudzeniu perspektywa rychłego lądowania na Ziemi przywróciła dobry humor w załodze.
Johannssen i Levkovic godzinami rozwiązywali łamigłówki szachowe, O'Neil porządkował notatki,
Jacąueline grała w karty z Millerem.
Kapitan ustawicznie przegrywał. Chyba on jeden był w nie najlepszym humorze. Dopiero po paru
dniach zwierzył się O'Ne-ilowi z powodów swej troski.
- Komputer zarządził nasze przebudzenie za wcześnie, wygląda, że nie miał wyjścia, coś zaczęło się
psuć w aparaturze hibernacyjnej. Powiem ci wprost, Brian, nasz cudowny statek to jeden wielki
szmelc. Niedoróbki, surowce zastępcze, zwykłe niechlujstwo. Prototyp „Nimfy 8" był może
arcydziełem, ale to seryjne pudło stanowi kupę złomu powiązanego sznurkiem.
Pierwszy zginął profesor Spinelli. Rubaszny, krępy neapolitań-czyk, kopalnia wiadomości na temat
biologii i anegdot ze świata sztuki. Jego śmierć nosiła wszelkie cechy przypadku. Spinelli spadł ze
stromej drabinki w sztolni centralnej po paru godzinach spędzonych samotnie w laboratorium, spadł,
spiesząc się do kapitana Millera. Podobno miał zamiar zakomunikować mu coś niezwykle ważnego.
Dlaczego wybrał drogę awaryjną zamiast normalnego dobrego korytarza? W jaki sposób
wygimnastykowany Włoch pośliznął się na suchych szczeblach i dlaczego przed wyjściem skasował
pamięć podręcznego komputera, nad którym spędził kilkanaście godzin poprzedzających
nieszczęście? Nie wiadomo.
Może niepotrzebnie i za szybko przyjęto jako pewnik stwierdzenie Jacąueline:
- To musiał być nieszczęśliwy wypadek... A gdyby tak byli czujniejsi?
„Nimfa 8" wchodziła tymczasem coraz głębiej w Układ Słoneczny.
Następny był Johannssen. Mrukliwy, płowowłosy Skandynaw przypominający krzyżówkę polarnego
niedźwiedzia z antycznym obeliskiem. Z bliżej nieustalonych powodów postanowił wyjść na zewnątrz
statku. Złamał przy tym podstawowy nakaz uprzedniego powiadomienia kapitana. Samotnie otworzył
właz i ruszył w przestrzeń kosmiczną. Sygnał alarmowy postawił wszystkich na równe nogi. Kwadrans
później na sznurze opodal statku unosiło się już tylko bezwładne ciało olbrzyma z północy. Levkovic
wciągnął je do środka. Ustalono przyczynę tragedii: rozdarcie skafandra i pęknięty przewód tlenowy.
Trudno stwierdzić, czy Johannssen wpierw zamarzł, czy też najpierw się udusił.
I ta śmierć wydawała się naturalna, chociaż Brian zaczął poważnie zastanawiać się, czy nad statkiem
nie zawisło jakieś ponure fatum. I dopiero zgon Levkovica, ewidentnie otrutego szybko działającą
trucizną, jego grymas przedśmiertny, szept- „uciek... wszyscy... zginą" - uświadomił im grozę sytuacji.
Ktoś albo coś rozpoczęło systematyczną likwidację załogi „Nimfy 8". Teraz dopiero nabrał sensu
gryzmoł Johannssena poprzedzający jego wycieczkę na zewnątrz: „...ktoś kręci się dookoła statku". To
również tłumaczyłoby, dlaczego ostatnią książką czytaną przez Spinellego było klasyczne dziełko
Wierbłudowa : „Stany zagrożenia i walki wewnątrz statku kosmicznego". W trójkę przeszukali statek -
nie znajdując żadnego pasażera na gapę- zresztą komputerowe czujniki doniosłyby o nim wcześniej.
Dookoła rakiety w kosmicznej pustce również nie zarejestrowano żadnego obiektu. Badanie powietrza
nie wykazało najmniejszych choćby substancji toksycznych.
Pierwsza odważyła się powiedzieć to głośno Jacąueline: - Nie oszukujmy się, koledzy, jeśli odrzucimy
wiarę w duchy, morderca musi być wśród nas.
Przez chwilę panowała cisza. Brian nerwowo przełknął ślinę.
- Nie udawaj wariata, Rod - rzekł. - Obaj wiemy, że ja tego nie zrobiłem.
Miller milczał przez chwilę.
-Nie próbuj opuszczać swojej kabiny, Brian. Doprowadzę ten statek na Ziemię i nikt mnie nie
zatrzyma. Powiedz tylko, dlaczego zabiłeś Jacky?!
-Ja? Równie dobrze mógłbym zapytać o to ciebie. Badałem ciało, dziewczyna nie popełniła
samobójstwa, podobnie jak profesor, Olaf czy Mirko...
-Masz ze sobą broń, Brian. Połóż ją na widoku kamery, a potem spokojnie, nie próbując żadnych

sztuczek, przyjdź do mnie.
O'Neil roześmiał się.
-Proszę nie traktować mnie jak durnia, kapitanie.
-Porozmawiamy.
-Nie ma o czym mówić. Sprowadź statek na Ziemię, tam się już zajmą wyjaśnieniem zagadki.
-Jak chcesz, ale nie opuszczaj kabiny. Będę miał cię na oku.
O'Neil zaśmiał się cokolwiek histerycznie, chwycił ciężką
roboczą rękawicę i zakrył nią oczko kamery. Stał się dla kapitana niewidzialny.
- I po co ta ciuciubabka - mężczyzna widoczny na monitorze pokiwał głową. - Jeśli spróbujesz wyjść z
kabiny i tak zarejestruje to kamera na korytarzu. Mówię całkiem spokojnie. Musimy się zastanowić...
Brian wyłączył głośnik. Bał się magnetycznego tonu dowódcy. Usiłował zebrać rozkojarzone myśli.
Jakie miał szansę przeżycia?

***
Rod Miller był niezłym psychologiem. Nie musiał analizować długo zachowania O'Neila. Tak reagował
człowiek przerażony, zwierzyna ścigana, nie ścigająca, ale tym bardziej niebezpieczna, jak ranny
niedźwiedź. Ale jeśli mordercą nie był Brian, to kto? Wersję, że uczynił to któryś z nich we śnie czy bez
świadomości, należało wykluczyć.
Połączył się z Automatycznym Dyspozytorem - o ile większość wypadków zdarzyła się poza zasięgiem
jego kamer, zabójstwo Jacąueline dokonało się w pełnym świetle. Musiało być zarejestrowane w
cybernetycznej pamięci.
- Proszę nagranie odcinka G II 18 z godziny 16.20 – wydał polecenie.
W odpowiedzi zabuczał metaliczny głos.
- Dziesięć minut awarii, dziesięć minut nierejestrowane. Nic nie wiem. Nic nie nie mam do pokazania.
Cóż za cholerna, zacinająca się maszyna! Jeszcze raz wrócił wzrokiem na korytarz z ciałem
Jacąueline. Nie zmieniło swego położenia. Ślady na ciele wskazywały na porażenie termiczne. W tym
korytarzu... Szła do O'Neila, a może do Centrum? Pół kroku dalej, na wystającej listwie dostrzegł
odrobinę srebrzystej tkaniny. Nastawił przybliżenie. Tak, tkanina została wyrwana z kostiumu panny
Durocąue. Gwałtownie. Nieostrożność dziewczyny? Amoże ucieczka. Ale przed kim... przed czym?
Kapitan nacisnął żółty klawisz. Wszedł wielofunkcyjniak, niski robot spełniający wszelkie posługi na
pokładzie. Mógł parzyć kawę, reperować przecieki reaktora, a w razie potrzeby nawet walczyć.
-Przynieś Jacky!
-Tak jest.
Kiedy wyszedł, Rod machinalnie rzucił okiem na zegarek. Zaraz. Przecież się pomylił. Jacąueline
musiała zginąć najpóźniej o 15.20. Dlaczego więc komputer zapytany o zapis z godziny l6.20
wspomniał od razu o uszkodzeniu. Czyżby Automatyczny Dyspozytor kłamał?
Miller postanowił porozumieć się z 0'Neilem. Wiedział, że łatwo nie zdobędzie zaufania swego
podwładnego - postanowił więc przyznać się do morderstwa i poddać Brianowi. Niech na razie
potraktuje go jak więźnia. A gdy będą już razem...
Ale jak miał porozumieć się z kosmonautą? Sygnał akustyczny. Tak jest! Nie używali go od dawna.
Zaintrygowany Brian z pewnością przywróci łączność. Pang... Pong...!
Żadnej reakcji. Jeszcze raz. Nic. Zaniepokojony włączył czujnik termiczny wewnątrz jego kabiny. Skala
nawet nie poszarzała.
Rod poczuł na plecach zimny pot. Kabina numer 5 była pusta. Pomimo zamkniętych drzwi nie było w
niej Briana żywego ani martwego. Wyparował... Czujnik wskazywał lekki ruch powietrza. No,
oczywiście! Właz remontowy! Miller zaklął cicho. Lada moment mógł znaleźć się w zasięgu
krótkomiota 0'Neila. Polowanie rozpoczęło się.

***
Słaby powiew powietrza chłodził rozognione czoło. Posuwając się kanałem remontowym, O'Neil
powtarzał sobie w duchu:
„To będzie tylko samoobrona. Zresztą wcale nie zabiję go, tylko obezwładnię. Muszę to zrobić.
Przecież Rod nie miał skrupułów wobec przyjaciół, towarzyszy długotrwałego lotu. Obezwładnię go, a
potem przesłucham".
Był już blisko kabiny dyspozycyjnej. Drzwi zastał zamknięte i zabezpieczone, pozostawała jednak
płyta rozdzielająca dyspozytornię z laboratorium. Szyba była pancerna, ale od przygody z meteorytami
mocno obluzowana w swoich gumopodobnych ramach. Brian przemyślał wszystko w drodze. Nie
czekał, aż Rod poinformowany przez czujniki o jego zbliżaniu spróbuje przedsięwziąć cokolwiek.
Całym ciężarem osiemdziesięciopięciokilo-wego ciała uderzył w płytę, wepchnął ją do środka i
wywijając koziołka strzelił. Chybił. Kapitana nie było na swoim posterunku, zdołał skryć się za pulpitem

komunikacyjnym.
„Teraz on ma mnie!"
O'Neil, nie przestając koziołkować, wypalił jeszcze raz, rozwalając całą kunsztowną tablicę łączności
wewnętrznej. Znów nie sięgnął Millera.
„Dlaczego on nie strzela? Dlaczego nie strzela!" I naraz Brianowi przyszło do głowy, że kapitan może
nie mieć broni, że została gdzieś poza zasięgiem jego ręki. Kryjąc się za masywnym pulpitem
nawigacyjnym, wychrypiał:
- Mam cię na muszce, Rod! Wstań i unieś ręce! Doskonale. Wiesz, że nie jestem mordercą. Muszę cię
przesłuchać.
Sekundy, znowu sekundy. Będzie odpowiedź czy smagnięcie płomieniem krótkomiota? Miller wstał.
Krótkomiot zabezpieczony wisiał spokojnie w jego kaburze. A więc nie był bezbronny.
- Świetnie, że się widzimy, Brian - powiedział. - Mam pewną interesującą hipotezę. Tylko schowaj
spluwę!
O'Neil poczuł, jak nerwy poczynają mu drgać niczym włókna w nadwątlonej i napiętej linie okrętowej.
„Zasadzka, to na pewno zasadzka - wył gdzieś w mózgu impuls alarmowy - muszę go unieszkodliwić!"
Postanowił strzelać w nogi. Uniósł krótkomiot. Smagnięcie ognia i ból w ręce. Spluwa wyłuskana z
dłoni 0'Ne-ila poleciała w kąt. Ktoś trzeci? Tak jest, wielofunkcyjniak! Mimo iż jedną macką niósł
martwą Jacky, drugą odstrzelił broń Briana. Nic dziwnego, miał zakodowany kategoryczny nakaz
obrony szefa statku. Zanim jednak równie zaskoczony Rod zdołał wymówić słowo, O'Neil ponownie
dopadł otworu, przesadził go i na czworakach wylądował w laboratorium w pobliżu drzwi. Usłyszał
znajomy syk mechanizmu.
- Zaraz drzwi zasuną mi się przed nosem.
Syk jednak przerodził się w metaliczny jęk. Widać w szale niszczenia uszkodził również mechanizm
zamykający. Na szczęście. Nie zastanawiając się, że jego szerokie plecy w seledynowym kubraku
stanowią doskonały cel dla Millera, skoczył w drzwi i znikł za zakrętem korytarza. Ekrany były
pogaszone, na kamerach nie jarzyły się rubinowe oczka. „Nimfa 8" była od wewnątrz ślepa. Cóż,
doskonale chroniona od zewnątrz, nie była przygotowana do walk wewnętrznych.... Brian skręcił w
„Wielki Labirynt", jak trochę na wyrost nazywano korytarze obok ładowni. Uciekł, to prawda. Jego
sytuacja była jednak rozpaczliwa. Nie miał broni, arsenał znajdował się pod pieczą Automatycznego
Dyspozytora, a ten słuchał wyłącznie kapitana. Oczywiście mógł uciekać, ale jak długo zdoła się
wymykać Rodowi wspomaganemu przez wielofunkcyjniaka. Dobrze chociaż, że obaj postanowili go
wziąć żywcem. Tak, to był chytry pomysł Millera. Przecież jeżeli wylądowałby sam na Ziemi, byłby
głównym podejrzanym. Przywo- \ żąc schwytanego O'Neila - Rod będzie miał kozła ofiarnego, choć
nie bardzo wiadomo, po co. Dowody - jeśli jest się kapitanem i ma na usługach komputery, da się
doskonale sfałszować. Brian miał jedną szansę na milion. Ale musiał spróbować.
Miller nie ścigał uciekiniera. Ręczną dźwignią zamknął i za- J bezpieczył drzwi od laboratorium.
Wielofiinkcyjniak zajął się analizą uszkodzeń. Kapitan poprzestał na zamianie nadtopionego fotela
innym ocalałym zydlem. Intensywnie myślał. Nie należał do ludzi impulsywnych, łatwo się
ekscytujących, we wszystkich sytuacjach zachowywał zimną krew i starał się obiektywnie analizować
sytuację. Tylko jego spokojowi i sprawności Automatycznego Dyspozytora zawdzięczała „Nimfa 8"
wyjście z meteorytowego wiru. Teraz jednak kapitan miał do czynienia z problemem, który wydawał się
przerastać intelektualne możliwości człowieka. Jednego był pewien - zyskał przewagę nad Brianem.
O'Neil dał się ponieść emocjom i teraz był bezbronny. Jednak jego chaotyczne działanie dowiodło, że
nie on mógł być zimnym, systematycznym mordercą. W mózgu kapitana pozostawało kilka wielkich
znaków zapytania. KTO? Jeszcze ważniejsze PO CO? Najłatwiejsza była odpowiedź, W JAKI
SPOSÓB?: Zepchnąć profesora, uszkodzić kombinezon Johannssena tak, by pękł w zetknięciu z
próżnią, zamienić pastylki czy strzelić z bliskiej odległości do Jacąu-eline, mógł właściwie każdy.
Chociaż w przypadku Johannssena zbrodniarz musiałby wiedzieć wcześniej o jego zamiarze wyjścia
na zewnątrz.
Zatem KTO? - wielka niewiadoma. Stosując metodę eliminacji, wychodziło że nikt.
Dlaczego? - Kwestia jeszcze bardziej tajemnicza. Gdyby, puszczając wodze fantazji, jakimś
nadludzkim istotom zależało na zagładzie całej załogi, zlikwidowaliby ją równocześnie; gdyby chodziło
im o statek, cóż za trudność dotrzeć do samolikwida-tora? Tymczasem w tym wypadku każdą
zbrodnię dzielił dystans czasu. Może więc chodziło o kolejność - wpierw biolog, później spec od
łączności, dalej zastępca nawigatora, lekarz... A jeśli nieszczęśnicy sami sprowokowali własną
śmierć? Może z jakiegoś powodu stali się dla mordercy niewygodni? O wiele prościej byłoby
analizować tę sprawę wspólnie z Automatycznym Dyspozytorem, ale Rod miał wątpliwości co do
powodzenia takiej współpracy.
Nie dlatego, żeby uważał komputer za wspólnika morderstw, to było niemożliwe, układ lojalności
stanowił tuż za bezwarunkową ochroną statku jeden z jego najsilniejszych obwodów, a Miller całkiem

niedawno sprawdził ten zespół i nie zauważył odchyleń. Jednak w zdefektowanym wehikule
kosmicznym kapitan wolał polegać wyłącznie na własnych szarych komórkach. W młodości rozczy-
tywał się w zabawnych ramotkach Agaty Christie. Obecna sytuacja przypominała jako żywo jedną z jej
błyskotliwych zagadek. Tyle że w „10 Murzynkach" mordercą okazywała się jedna z wcześniejszych
ofiar. Tu prócz ich dwóch pozostały jedynie trupy. Wrócił do chronologii.
Pierwszy zginął Spinelli, najwyraźniej w momencie, gdy odkrył coś niezwykle ważnego, dotyczącego
bezpieczeństwa statku. Następny był Johannssen, słynny ze swych uzdolnień telepatycznych i ta-
lentów do łamigłówek. Dlaczego przyszło mu do głowy, by wyjść na zewnątrz statku? „Ktoś kręci się
na zewnątrz". Kto, u licha? Levkovic - zginął w najbardziej tradycyjny sposób, otruty. Ale musiał też na
coś wpaść, czegoś się domyślać. Wskazywały na to jego ostatnie słowa. Zaraz... ale czy można uznać
za zbieg okoliczności fakt, że zginął właśnie Mirko, człowiek, który ściągał do wewnątrz statku ciało
martwego kolegi? Może zauważył coś więcej, ale nie podzielił się swą wiedząz kolegami. Może nie
zdążył? Wreszcie Jacąueline... Inteligentna, bystra dziewczyna sporo czasu poświęciła oględzinom
skafandra Skandynawa. Czyżby...? Ale miejsce, w którym zginęła. Dokąd zmierzała?
I nagle wszystko ułożyło się, wskoczyło na swoje miejsce. Wariacka koncepcja jak błyskawica
przeleciała przez mózg Roda. Rzucił okiem na tablicę czujników zewnętrznych - niech to szlag! Że też
ten szalony Brian musiał ją uszkodzić. Spojrzał do banku zapisów. Wszystko w normie: temperatura,
promieniowanie kosmiczne. Nikt jednak od dawna nie nastawiał aparatury na inne parametry! Tyle, że
teraz już niczego nie można było sprawdzić. Chyba żeby wyjść na zewnątrz. Do tego jednak był
potrzebny Brian. I to Brian współpracujący, ufny. A nawet we dwóch będzie im trudno. Zwłaszcza że
podobne przedsięwzięcie nie udało się czwórce kolegów. Gwizdnął na wielofunkcyjniaka. Musimy ująć
O'Neila. Żywego! Wiedział, że nie będzie to łatwe, promieniowanie biologiczne jest wyczuwane przez
roboty dopiero z odległości 3 metrów. Statek miał sporo zakamarków, ale trzeba od czegoś zacząć.
Krótkomiot zamknął w szafce. Na razie nie będzie potrzebny. Miał jakąś jedną szansę na dziesięć, że
Brian mu uwierzy.
Po chwili znalazł się już na korytarzu. Minął miejsce, w którym śmierć spotkała Jacqueline i skręcił w
dół. Robot miał penetrować sąsiedni poziom i w razie czego wziąć ściganego w dwa ognie. Miller
szedł korytarzem i nagle drgnął. Nad jednym z luków gorzało światło. Ktoś postawił w stan gotowości
automatyczny próbnik powierzchniowy. Ktoś, kto uprzednio zadał sobie trud i odłączył go od
Centralnej Dyspozycji; od Nadkomputera dowódcy. Licznik wskazywał, że nastąpiło to godzinę przed
śmiercią pani doktor. Jacąueline?! Próbnik od czterech godzin badał zewnętrzną pokrywę statku. Co
ustalił? Tarcza mierników była rozbita czymś twardym, a przecież wśród potrzaskanych wskaźników
kapitan zauważył jedną błyskającą literkę. Jedną, ale znaczącą! Nagle szósty zmysł kazał mu się
odwrócić. Jakiś duży cień przeciął smugę światła padającą z sąsiedniego korytarza.
Trudno, trzeba sobie będzie przypomnieć walkę wręcz.
Pospieszył w tamtą stronę. Wszedł w przecznicę. Stanął jak wryty. Z głębi ładowni wolnymi krokami
szedł w jego stronę Olaf Johannssen. Olaf Johannssen w rozdartym skafandrze, monumentalny,
groźny...
Chyba po raz pierwszy w życiu Miller bezwiednie zrobił krok do tyłu. Podłoga usunęła mu się pod
nogami. Runął w otwór powstały przez usunięcie jednej z płyt korytarza.

***
Świadomość powracała. Żył. Tylko to światło i chłód.
- Gdzie jestem?
Zamrugał oczami. Nad sobą ujrzał uśmiechniętą, życzliwą twarz O'Neila. Brian zdjął już hełm, ale
pozostawał w podartym skafandrze kolegi.
- Wszystko będzie dobrze, Rod. Na Ziemi na pewno znajdą okoliczności łagodzące. Bardzo mi
przykro, ale musiałem, Dobro ekspedycji...
„Jestem w komorze hibernacyjnej" - pomyślał Miller. I ogarnął go strach. Chciał krzyknąć, ale na
ustach miał usypiający gazu. Chciał dać znak wzrokiem. Jednym spojrzeniem powiedzieć wszystko
Brianowi. Zabijał Automatyczny Dyspozytor. Nie z morderczych inklinacji. Musiał! Działał kategoryczny
imperatyw chronienia statku.
A wszyscy kolejno usunięci zmierzali do jego zniszczenia. Tyle, że beztrosko zwierzali się z pomysłu
Dyspozytorowi.
On, kapitan, też chciał zniszczyć „Nimfę 8", ale miał nadzieję zrobić to wspólnie z Brianem,
unieszkodliwiając przedtem systemy zabezpieczające. Nie udało się. W decydującym momencie
wielofunkcyjniak nie pomógł kapitanowi. Najwyraźniej Miller był kolejnym przeznaczonym do
neutralizacji z woli Automatycznego Dyspozytora. Dochodził prawdy. Stawał się niebezpieczny dla
statku jak poprzednia czwórka. Przeklęta sprawność elektronicznej maszyny pozbawionej wyobraźni.
Konstruktorzy nie zakodowali w niej zasady „mniejszego zła".

A była nim w tym wypadku zagłada „Nimfy 8".
Przeklęta nieufność Briana, którego prywatny lęk przesłonił starąprzyjaźń, a walka o doraźne
bezpieczeństwo jakąkolwiek dalszą perspektywę. Gatunkowa skaza! Ileż zła wyrządził podobny lęk
ludzkości, nakazując zbrojenia, wojny prewencyjne, zbrodnie i terror - zawsze ze strachu. Zaufanie
było zawsze potrzebniejsze niż eliksir życia i kamień filozoficzny.
„Brian, Brian! Zastanów się, nim zmienisz mnie w bryłę lodu. Statek musi być zniszczony! Wokół niego
rozpościera się niedostrzegalna przez większość czujników warstewka „omegii". Nie do usunięcia, ani
do likwidacji. Chyba że razem z rakietą. Pamiątka po próbie penetracji nieznanej planety!"
Wzrok Roda krzyczał. Ale Brian nie patrzył mu w oczy. Był bardzo zmęczony. Może jutro, może za
parę dni zastanowi się nad wszystkim. Wspólnie z Dyspozytorem. Teraz uśpi Millera, potem sam
pójdzie się położyć.
Tymczasem „Nimfa 8" w pęcherzyku z „omegii", stanowiącym jedną ogromną bombę kosmiczną, która
w ciągu paru sekund pozbawi Ziemię całej atmosfery - nieubłaganie dążyła w stronę trzeciej planety
Układu Słonecznego.

Matryca

Piekielny tydzień! Andrew przygryzł wargi, usiłując całą uwagę skupić na trzynastu trzymanych
kartach. Z trudem panował nad nerwami. Szósty przegrany rober przez kogoś, kto nie lubi prze-
grywać, nie umie przegrywać i nie chce! Oczywiście nie chodziło tylko o pieniądze.
- Pas - rzucił gniewnie.
W kartach nie zapowiadało się na zmianę. Stocky wierzył w prawo serii. Nie powinien zgadzać się na
tę grę. Dziś nazbyt wiele rzeczy toczyło się nie po jego myśli. Gwałtowne rozstanie z żoną, kiedy
wydał się jego romans z Claudią, spadek akcji w związku z falą terrorystycznych zamachów, zerwanie
ze wspólnikiem. Tymczasem za oknami transkontynentalnego ekspresu wąski wąwóz ustąpił miejsca
łagodnym pagórkom.
- Drugi pas - stwierdził łysy z lewej.
Partner Andrewa, szczupły urzędnik o siwiejących włosach, wyraźnie nie przejmował się żadną złą
passą, otworzył bowiem z dwóch kierów. Drugi z rywali spasował. Wypadało coś powiedzieć. Mruknął
dwa bez atu, skończyło się na trzech... Wyłożył karty na rozkładany stolik, praktyczne wyposażenie
przedziałów o podwyższonym standardzie. Myślami był daleko, w gardle mu zaschło.
- Powinno nam wyjść - uśmiechnął się rozgrywający, Andrew sięgnął po wiszącą kurtkę. Przyniosę
coś do picia - mruknął. - Może się nam odmieni.
Bar mieścił się o trzy wagony dalej, podążając w kierunku odwrotnym do biegu pociągu. Idąc
korytarzem, dyrektor Stocky zauważył z zadowoleniem, że mimo prędkości 250 kilometrów na godzinę
w ogóle nie odczuwa się tempa. W barze było pustawo, jeśli nie liczyć szczupłej, ciemnowłosej
dziewczyny. Stocky nie widział jej twarzy, przypuszczał zresztą, że nigdy już jej nie zobaczy. W
pierwszej chwili jego uwagę zwróciły jaskrawożółte buty nieznajomej. Jaskrawożółte z ostrymi
szpicami. Jaskrawożółte...
Na temat terroryzmu narosło wiele sprzecznych opinii. Zadziwiające, że wraz z rosnącym dobrobytem
plaga ta nie ustępowała, lecz potężniała. Nawet kiedy zlikwidowano zorganizowane grupy karmiące
się paranoicznymi ideami, wykluczono infiltrację zewnętrzną, pozostało dość aferzystów, frustratów,
schizofre-ników, słowem Herostratesów naszej doby, skłonnych przelać swą nienawiść do
społeczeństwa w szaleńczy gest, tym okrutniejszy, że wycelowany na ślepo.
Co miał wspólnego 24-letni Metys Pele Mosco z pasażerami superekspresu? Czy kupił kiedykolwiek
dywan w firmie Stoc-ky'ego, czy czytał książki Gerda Weissenbacha z przedziału nr 7, czy spotkał
chociaż raz ciemnoskórego maszynistę Hugh Powel-la, miłośnika rybek akwariowych albo przeżył miłe
chwile w jednym z hoteli Hiltona, z Marią Swan właścicielką butów koloru jajecznicy? Śledztwo być
może ustali jakieś relacje. Nie był w każdym razie faszystą ani goszystą, wyznawcą voo—doo ani
filozofii Zoroastra, nie używał nawet narkotyków, a mimo to ogrodniczym sekatorem przeciął siatkę
biegnącą wzdłuż torowiska ekspresu i o godzinie 16.28 za pomocą niewielkiego ładunku wybuchowe-
go uszkodził automatyczną zwrotnicę. Wystarczyła chwila, a pędzący przeszło 250 kilometrów na
godzinę pociąg, zamiast pognać ku horyzontowi znalazł się na bocznym torze, zajętym przez skład
kontenerowy.
Spostrzegawczość wyrabiana dzięki obserwacji złotych rybek oraz zmysł kolejarza spowodowały, że
Hugh Powell zwolnił, zanim jeszcze dostrzegł drobną sylwetkę przy torach.
Chwilę później włączył hamowanie. Najlepszy jednak system hamulców nie zatrzyma w miejscu
stalowego potwora.
- O Jezu! - krzyknął pomocnik, widząc rosnący w oczach wagon kontenerowy. Powell, zaciskając
palce na dźwigni, przymknął oczy, starając się wyobrazić sobie ogromną złocistą we-lonkę na tle

rozkołysanych wodorostów.

***
Alice Stocky nieufnie zareagowała na informację portiera, że dwóch panów, w tym jeden z
ubezpieczeń, zmierza do jej apartamentu. Mocniej ściągnęła atłasowy szlafrok i paroma ruchami
szczotki próbowała doprowadzić do porządku włosy. Szklankę z cuba librę odstawiła na półkę za
statuetkę Rosenthalowskiego aniołka...
„Ładna jestem, tylko okropnie zaniedbana" - pomyślała, przypatrując się swemu odbiciu.
Zgodnie z anonsem portiera, przyszło dwóch. Agent towarzystwa asekuracyjne-go wyglądał jak
typowy urzędnik, tego drugiego z łysiną i kępkami nastroszonych siwych włosów musiała już gdzieś
widzieć, chociaż oba nazwiska zabrzmiały obco.
- Pani Stocky. Z głębokim żalem chciałem zakomunikować pani przykrą wiadomość - rzekł agent. -
Słyszała pani zapewne o katastrofie ekspresu.
—Tak, tak, widziałam w telewizji, strasznie to wyglądało, wagony jak połamane papierosy. Złapano już
sprawcę?
- Oczywiście - powiedział urzędnik. - Teraz chodzi nam jednak
0 coś innego, pani mąż Andrew Stocky...
Wiadomość przyjęła spokojnie. Podobnie jak stwierdzenie iż przedział, w którym podróżował jej mąż
został tak zniszczony, że identyfikacji ciał dokonano wyłącznie na podstawie dokumentów i rzeczy
osobistych. Zacisnęła usta. Jakaś cząstka umysłu szeptała jej, że musiała to być kara za to, co jej
zrobił, może zbyt okrutna, ale konieczna.
- Trzy pierwsze wagony uległy całkowitemu zniszczeniu. Jednak trochę rzeczy osobistych udało się
uratować. W teczce dyrektora Stocky'ego policja znalazła tę szkatułkę, stanowiącą zapewne pani
własność.
Nie widziała nigdy tej bransoletki. Kupił ją zapewne dla swojej nowej dziwki. Dłuższą chwilę patrzyła
na złocistą plecionkę, pokrytą niby-łuską i coś w niej pękło. Wybuchnęła płaczem. Mężczyźni
odczekali chwilę, łyso—siwy zapalił papierosa. Przez moment zastanawiał się, czy nie lepiej było
zacząć stereotypowo: Mamy dwie wiadomości, dobrą i złą, od której zacząć? Ale postanowił od razu
przejść do rzeczy.
-Chciałem pani wyrazić swoje najgłębsze współczucie, jednocześnie jednak muszę poinformować, że
za chwilę będzie pani miała gościa. Ostrzegam, że wzruszenie może być silne.
-Jeszcze ktoś? - Alice usiadła ciężko na sofie. Widać było, że informacja o śmierci męża, owszem,
niekochanego, od paru tygodni żyjącego z nią w separacji, ale jednak człowieka, z którym przeżyło się
ponad dziesięć lat, dopiero teraz dociera do niej w pełni.
Odezwał się gong przy drzwiach. Łysy otworzył drzwi, wyszczerzając nierówne zęby w czymś, co z
grubsza można było uznać za uśmiech. Do pokoju wszedł Andrew Stocky. Alice zemdlała.
Lęk przed śmiercią. Któż jest od niego wolny? Podskórna rzeka tocząca swe wody pod skorupą
zwyczajnych dni, wśród których nie ma czasu na myślenie o rzeczach ostatecznych. Rzeka wypły-
wająca na powierzchnię w chwilach choroby, zwątpień lub wówczas, gdy odchodzą najbliżsi. A także
podczas tych bezsennych nocy, kiedy w absolutnej ciszy mroku wsłuchujemy się w nierówny łomot
serca lub nieudolnie pragniemy odszukać własny puls. Równocześnie z owym lękiem od dawien
dawna egzystowało wśród ludzi marzenie o wiecznym życiu i to możliwie ziemskim. Być zawsze
młodym. A niechby i jurnym starcem. Ale żyć. Żyć!
Jednak ani lata osiemdziesiąte, ani dziewięćdziesiąte nie przyniosły odkrycia eliksiru młodości.
Zaczęło się nowe tysiąclecie, a nie pokonano raka. Co gorsza, pojawiły się nowe choroby wynikające
z nerwowego trybu życia i rosnących zanieczyszczeń. Owszem, rozszerzyły się praktyki zamrażania
beznadziejnie chorych, ale nikt z poddających się zabiegowi nie miał najmniejszej pewności, że
kiedykolwiek zostanie obudzony z hibernacji. Co prawda w kilku krajach rozpoczęto pewne
doświadczenia z podrasowywaniem genów płodu, ale na sprawdzenie wyników tych eksperymentów
trzeba będzie poczekać kilkadziesiąt lat. To niewielka pociecha dla tych, którzy już dziś przekraczają
smugę cienia.
Kiedy jest się w średnim wieku, nie ma czasu na czekanie na przełom w nauce. Na tej niecierpliwości
żerują hochsztaplerzy, na niej prosperują kliniki neogeriatrii; ale Bogiem a prawdą wszystkie wyniki jak
dotąd były mizerne. Bardzo mizerne, aż do 11 czerwca 2003 roku.
Denis Tassaud był lekarzem psychiatrą. Jego prace na temat funkcjonowania mózgu już w końcu lat
osiemdziesiątych zyskały niemały rozgłos. Kandydował też do Nagrody Nobla, aliści w otrzymaniu
tego zaszczytu przeszkodziła mu opinia środowiska medycznego. Opinia nieprzychylna, niekiedy
wręcz wroga. Nie chodziło nawet o zastrzeżenia naukowe. Tassaud narażał się swoją łatwością w
głoszeniu ultranowoczesnych poglądów, ekstrawagancją zachowania. W wypowiedziach nie krył się z
opinią, iż cel uświęca środki, a jego wywody podważały odwieczne hipokratejskie pryncypia

medycyny. Był za prawem wolnej śmierci dla nieuleczalnie chorych, za eutanazją kalek i dzieci-
potworków. Nie miał też skrupułów, jeśli idzie o ingerowanie w działalność ludzkiego mózgu.
Doświadczenia, jakie przeprowadzał w swoim zakładzie na pacjentach chorych umysłowo, po
ujawnieniu wywołały powszechne zgorszenie i potępienie. Zagrożony procesami, pozbawiony prawa
do kontynuowania praktyki, opuścił kraj, chroniąc się w stronach, w których kodeks moralny
traktowany był z dialektyczną elastycznością. Tam poznał Karola Bauera, niedocenianego elektronika,
również wygnańca, ściganego za hakerstwo. Dość szybko odnaleźli wspólny język. Władze, które
udzieliły im azylu, żyjąc pod nieustanną presją oblężonej twierdzy, wyasygnowały znaczne kwoty na
badania obu naukowców, żywiąc nadzieję, że rozwój elektroniki mózgu z czasem zaowocuje
produkcją nowego człowieka - a konkretnie superlojalnych obywateli.
Denis i Karol należeli jednak do nonkonformistów, a w dodatku ludzi pomysłowych: wykorzystując
stworzone im możliwości dla szeroko zakrojonych badań, wcale nie mieli zamiaru tworzyć idealnego
społeczeństwa. Miast utopijnych wizji pociągała ich sława i pieniądze. W odpowiednim momencie
udało im się zbiec za granicę razem z wynikami. Wiele nie ryzykując, na pogróżki i żądania powrotu
odpowiadając kontrszantażem, że jeśli ich byli mocodawcy zrezygnują z prób pościgu i odwetu, to
obaj naukowcy zobowiązują się do dyskrecji na temat tamtejszego systemu lecznictwa, a także nie
ujawnią programu, w jakim uczestniczyli. Znaleźli schronienie w innym nader liberalnym kraju, gdzie
wkrótce otworzyli swoją lecznicę. Zakład produkcji nieśmiertelnych.
Pierwszy zawał, dość zresztą lekki, dopadł Stocky'ego w trakcie podróży po Europie. Wytrącił go z
dotychczasowego rytmu zajęć i obowiązków, rozlegając się niczym dzwonek alarmowy, zmuszający
do zastanowienia. Oto zużył tyle czasu na zrobienie pieniędzy, że teraz może mu braknąć lat, aby je
wydać. I cóż za pociecha, że on, syn biednego emigranta ze Środkowej Europy, będzie miał pogrzeb
godny potomka przybyszów z „Mayflower"? Na co miały zdać się wszystkie dotychczasowe ryzykowne
przedsięwzięcia? Nie miał nawet dzieci, które mogłyby cieszyć się spadkiem.
Na dalszych krokach zaważyła rozmowa z jednym ze współ-rekonwalescentów. Zamożny biznesmen
zwierzył się, że po trzecim zawale nie miał zamiaru czekać na czwarty.
- Słyszał pan o doktorze Tassaud? — zapytał, ściszając głos.
-Tym hochsztaplerze?
-Jedni mówią o nim hochsztapler, inni, geniusz. A jeszcze inni pędzą do niego poddać się zabiegowi.
Kosztuje sporo, ale nie ma podobno żadnego ryzyka. Jedyny problem, że trudno się tam dostać bez
rekomendacji, bo doktor nie lubi rozgłosu. Ale mógłbym wspomnieć mu o panu.
Andrew nic nie wiedział o klinice nieśmiertelnych, ale jego rozmówca wydawał się być doskonale
zorientowany.
-Proszę pana - mówił świszczącym głosem astmatyka - Wprawdzie nikt nie zna szczegółów patentu
Tassauda - Bauera, ale sama zasada wygląda na niezbyt skomplikowaną. Pański mózg to jakby jedna
wielka matryca, albo lepiej - zespół dyskietek, na których zapisane są pańskie doświadczenia i
upodobania, wiedza i samoświadomość - no, po prostu cały pan.
-Ale dyskietka lub taśma ma tę zaletę, że można ją powielić. A mózgu nie!
-A kto panu to powiedział? Doktor Tassaud znalazł osób na bioelektroniczne przepisanie pańskiego
umysłu na inny, świeży. I w momencie, w którym coś stałoby się oryginałowi, do akcji wkracza pańska
druga wersja.

***
-Milion - powiedział beznamiętnie Karol Bauer.
-Dużo - westchnął Stocky. Wynalazca uśmiechnął się.
-Głupi milion dolarów za coś, co jest bezcenne? Wydaje mi się, że to cena dość umiarkowana. Zresztą
wobec klientów takich jak pan, możemy zgodzić się na raty. To chyba jeszcze bardziej uwiarygadnia
eksperyment, prawda? Jesteśmy pewni, że pan spłaci dług. Poza tym, to naprawdę bardzo kosztowny
zabieg. Nawiasem mówiąc, pomimo wysokiej ceny zaczynamy mieć trudności ze zrealizowaniem
wszystkich zamówień. Tylu jest chętnych!
-Chciałbym poznać szczegóły — Andrew nerwowo rozejrzał się po wnętrzu gabinetu. Ogromne
pomieszczenie, dziwne połączenie izby przyjęć i Arkadii, emanowało spokojem, a dzięki obfitości
egzotycznych roślin przypominało przedsionek raju.
-Usługi świadczymy od dwóch lat. Jak dotąd, nie było reklamacji. Przygotowania pacjenta trwają około
dwóch tygodni. Samo przepisywanie tożsamości niespełna dobę.
-Niemal tyle, ile kiedyś ładowanie akumulatora.
-Znakomite porównanie. Oczywiście trochę czasu trwa jeszcze dostosowanie powierzchowności
dublera.
-Nie rozumiem.
-Większość z naszych klientów życzy sobie, aby duplikat również fizycznie był kopią oryginału. Stąd

poza starannym doborem „inblanka", wchodzą w grę operacje plastyczne. Zdarza się, że musimy
transplantować brodawki, robić na życzenie sztuczne blizny czy nawet przeszczepiać gruczoły
potowe. A mieliśmy nawet klienta, który zażądał, aby „przepisać" go na kobietę i to w dodatku Mulatkę.
Tu Stocky przerwał wywód Bauera i zapytał, skąd klinika bierze materiał na duplikaty.
- Przecież ich nie produkuje od zera?
-Myślimy o hodowli dzieci z probówek, ale to sprawa dalszej przyszłości. Obecnie „inblanki" pochodzą
z odzysku. Na rękę poszło nam miejscowe ustawodawstwo dotyczące chorych umysłowo i skazanych
na śmierć...
-Co takiego? -Andrew aż podskoczył.
-Działamy niezwykle humanitarnie, imbecylom i skazańcom kasujemy dotychczasowy wadliwy zapis
mózgu, leczymy organiczne usterki, jeśli były takowe, następnie na „czystym" mózgu odbijamy
świadomość klienta.
-Czyli miałbym oddać swoją osobowość jakiemuś świrowi czy seryjnemu mordercy.
-Ależ to już nie będzie wariat. To będzie pan!!! Zdrowy na umyśle, oczywiście młody, z gwarancją 30
lat bez awarii. (Nie bierzemy oczywiście odpowiedzialności za nieszczęśliwe wypadki, wynikłe z
przyczyn od nas niezależnych). Technicznie sprawa wygląda następująco: po przepisaniu pańskiej
świadomości na umysł „inblanka", zostaje on zabezpieczony w stanie półuśpienia, to znaczy
zachowuje aktywność biologiczną, ćwiczy dla podtrzymania kondycji, ale niczego nie pamięta, nie
przeżywa, a jedynie czeka, proszę wybaczyć szczerość, na pańską śmierć. Dopiero wówczas zostaje
wprowadzony na pańskie miejsce, budzi się i uważa, że jest panem. I oczywiście, jeśli wyrazi
życzenie, natychmiast może, za pół stawki, zostać „przekopiowany" na kolejnego zmiennika. Tym
sposobem żyje pan wiecznie. Aha i jeszcze jedno, duplikat posiada pańską świadomość z dnia zapisu,
dlatego też co miesiąc dokonujemy uzupełnienia. Jednym słowem — pańska nowa wersja pamiętać
będzie wszystko, z wyjątkiem momentu śmierci. Czy to nie cudowne?
Najpierw odczuł ciepło światła padającego na twarz, potem bezwładność własnego ciała, pieczenie
skóry, wreszcie twarde imadło wokół ręki. Gdzieś spoza granic świadomości docierał monotonny głos:
- Panie Williams! Panie Williams!
Andrew otworzył oczy i natychmiast je zamknął, porażony jasnością dziennego światła. Ktoś musiał to
zauważyć, usłyszał szelest opuszczanych żaluzji. Teraz uchylał powieki powoli, ostrożnie. Plamy,
nieregularne plamy, wszystko nieostre, zamazane.
- Dzięki Bogu. Nareszcie pan się obudził, panie Williams.
Plamy uformowały się w końcu w postacie lekarza i pielęgniarki. Twarze obojga były mu obce, ale
tchnęły troskliwością. Rozejrzał się po pokoju. Nie znał tego pomieszczenia.
-Gdzie jestem?
-W szpitalu - odpowiedział mężczyzna. - Wszystko w porządku, szok mija.
-Długo tu przebywam?
-Trzeci tydzień.
-Ale dlaczego, coś z sercem? - nie miał pojęcia, dlaczego właśnie serce przyszło mu do głowy.
-Miał pan wypadek. Ale skończyło się na potłuczeniu i zwichnięciu nadgarstka.
-To była kraksa samochodowa?
-Nie - odezwała się pielęgniarka - katastrofa kolejowa. Naprawdę niczego pan nie pamięta?
Andrew milczał. Rzeczywiście nie pamiętał żadnej katastrofy. Nie mógł sobie nawet przypomnieć, że
jechał ostatnio pociągiem. A w ogóle... Czuł się, jakby dopiero się urodził, jakby wyszedł z mgły.
Zacisnął oczy. W głowie mu huczało.
-Nic nie pamiętam - westchnął.
-Amnezja pourazowa - lekarz pokiwał głową ze zrozumieniem — ale to minie, panie Williams. Może
już teraz przypomina pan sobie coś z wcześniejszych czasów. Z dzieciństwa...
-Nic - mętlik w mózgu groził w każdej chwili przerodzeniem się w panikę - może tylko...
- Tak? - Popatrzyli na niego z zainteresowaniem.
- Jednego jestem pewien, nie nazywam się Williams. Przyjechała Sara Williams. Drobna, nerwowa
kobietka na zadziwiająco chudych nogach.
-To nie on! - krzyknęła, spojrzawszy tylko na posiniaczoną twarz pacjenta.
-Jest pani pewna? - zatroskał się lekarz.
-Oczywiście. Ted był tęższy, łysy, w ogóle niepodobny. Skąd przyszło wam do głowy, że ten facet to
mój Teddy? - Zaczęła płakać. Wyprowadzili ją z separatki.
-Mieliśmy duże kłopoty z identyfikacją zwłok. Z pierwszych wagonów pozostała kupa szmelcu. To
znaczy... - lekarz zmieszał się, ale Sara w ogóle go nie słuchała. - Ocalały w zasadzie jedynie ostatnie
wagony, w tym pół restauracyjnego... Tam go znaleźliśmy. Miał w kieszeni kurtki dokumenty na
nazwisko Ronalda Williamsa. Musiała zajść jakaś pomyłka. Może założył cudze okrycie? Zaraz dam
pani coś uspokajającego.

Kiedy uporał się już z rozhisteryzowaną niewiastą i wrócił do gabinetu, długo wpatrywał się w oficjalną
listę ofiar. Zidentyfikowano 79 ciał, część wyłącznie na podstawie przedmiotów. Do 11 ofiar nie udało
się dopasować żadnego nazwiska.
Kim u licha mógł być cierpiący na amnezję pacjent z pokoju 322?

***
Tassaud zajął się zemdloną panią Stocky, a policjant wyprowadził jej męża do sąsiedniego pokoju.
Kobieta szybko doszła do siebie. Poprosiła tylko o odrobinę alkoholu. Spełnił jej prośbę.
-Czy ja miałam halucynacje? - zapytała. Pokręcił głową.
-Nie słyszała pani nigdy o „matrycowaniu"?
Chwila zastanowienia.
-Andrew wspominał kiedyś, że gdy umrze, mogę się nie martwić, bo... Zaraz! To jest ten drugi?!! -
zerwała się na nogi.
-Tak, to dubler - powiedział spokojnie Denis. - Chyba dość udany. Mam jednak ogromnąprośbę do
pani. On nie powinien wiedzieć, że jest kopią pani męża. To... mogłoby mieć niedobre psychologiczne
następstwa. Dlatego właśnie przywiozłem go osobiście, a nie Bauer, z którym kiedyś pan Stocky
stykał się w klinice, zawierając umowę.
Alice uspokajała się z wolna. Zapaliła papierosa.
-Właściwie nie bardzo mnie to powinno obchodzić - rzekła. - Jestem z Andrewem w separacji.
-Od kiedy? — Denis sięgnął po notes
-Od ponad tygodnia.
-A miesiąc temu? - zapytał z naciskiem Tassaud.
-Mój Boże, wtedy wyglądało to zupełnie inaczej. - Westchnęła. - Wróciliśmy z wakacji na Hawajach.
Czułam się, jakbym po raz wtóry przeżyła miodowy miesiąc, a on chyba jeszcze nie poznał tej dziwki.
-Zatem wszystko jest w porządku! - ucieszył się wynalazca. - Ostatniej aktualizacji dokonaliśmy
miesiąc temu, dokładnie 20 września. Wszystko, co zdarzyło się późnej, nie istnieje w jego
świadomości.
Otworzyły się drzwi. Stocky podbiegł do żony i przygarnął ją do siebie.
- Stęskniłem się za tobą, kochanie, tak jakbym nie widział cię całą wieczność.
Następnego dnia Alice wyszła dość wcześnie. Całkiem nowy, czy raczej zrewaloryzowany mąż dodał
jej chęci do życia. W planie miała biosaunę, fryzjera, drobne zakupy. „Zmiennik" zachowywał się bez
zarzutu. Ciało miał młodsze o dziesięć lat, wital-ność bynajmniej nie osłabioną przez okres uśpienia.
„Dożyliśmy wspaniałych czasów - myślała Alice - właściwie i ja powinnam pomyśleć o swoim
zapasowym wcieleniu".
Dubler pozostał sam w mieszkaniu. Wszystko było znajome. A jednak co chwila doznawał wrażenia,
jakby całość apartamentu spowijała delikatna mgiełka gazy, jakby meble, naczynia, ludzie, pochodziły
z trójwymiarowego filmu. Składał to na karb przebytego szoku. Lekarz, który go obudził, poinformował
go o katastrofie kolejowej i o częściowej amnezji.
Prawdziwego zaskoczenia dostarczył wiszący na ścianie kalendarz. Dubler przypuszczał, że kończy
się sierpień, a tu już nadchodziły ostatnie dni września.
Zadzwonił do biura. Zaskoczeniem było, że nie odebrała Susan. Dźwięczny głosik bardzo ucieszył się
wiadomością, że dyrektor powrócił do zdrowia. Na pytanie o Susan, nowa sekretarka poinformowała,
lekko zdziwiona, że Zuzia nie pracuje już od dwóch tygodni Poprosił o dokumentację ostatniego
miesiąca i o wcześniejsze telefony
- Ciągle wydzwania jakaś Claudia. Po parę razy dziennie - poinformowała sekretarka.
Zdziwił się i zajrzał do terminarza, potem do kalendarzyka z telefonami. Nigdzie ani śladu żadnej
Claudii. Zamyślony odłożył telefon, nalał sobie drinka i sięgnął po poranne gazety. Zaskoczyła go
notatka o wizycie nowego premiera Francji (nie wiedział że upadł poprzedni gabinet) oraz o pogrzebie
przywódcy Chin.
Jakby cały miesiąc poprzedzający katastrofę ulotnił się z jego pamięci. Nawykowo odwrócił gazetę na
stronę aktualności lokalnych. Obok informacji o poprawiającym się stanie zdrowia 130 rannych z
niedawnego wypadku, jego uwagę przykuło jedno zdjęcie.
- Kim jest pacjent szpitala w Redford?- zapytywał nagłówek wybity tłustą czcionką. - Twarz mimo
bandaża i siniaków wyglądała znajomo. Dubler zastanawiał się przez chwilę, nerwowo przechadzając
się po pokoju. Naraz stanął przed lustrem. Gazeta wysunęła mu się z rąk. Oczywiście pamiętał o
zabiegu, wiedział, że ma kopię. Dotąd nie miał jednak pojęcia, że tą kopią może być on sam.
Andrew obudził się w środku nocy. Głęboka cisza zalegała szpital. Słychać było tylko tykanie
elektrycznego zegara i odległy szum miasta przecinany z rzadka charakterystycznym jękiem pędzącej
karetki. Miał zły sen, choć nie potrafiłby powtórzyć, co mu się właściwie śniło. Leżał lepki od potu,
czując przyśpieszony rytm serca. Strach nie miał określonej twarzy, ale czaił się w kącie, był blisko.

Nie miał związku z wieczornym gniewem na własną amnezję. Nie! Stocky czuł, że grozi mu coś dużo
konkretniej szego.
Kroki na korytarzu. Nauczył się już je rozpoznawać, figlarny stuk pantofelków pielęgniarki, energiczny
chód lekarza, człapanie chorego z pokoju obok. Tym razem jednak stąpanie było lekkie, kocie.
Pierzchła resztka snu. Kroki zatrzymały się przy drzwiach izolatki. Delikatnie poruszyła się klamka.
Wstrzymał oddech. O tej porze nie mógł to być lekarz ani nikt z personelu. Zresztą inaczej otwieraliby
drzwi.
W zimnej poświacie z korytarza dostrzegł masywną sylwetkę. Mógł zerwać się albo udawać głęboki
sen. Wybrał drugą ewentualność, otulony pościelą z zagipsowaną ręką nie miał szans ucieczki.
Wyrównał więc oddech, zmrużył oczy. Postać zbliżyła się. Oddychała pośpiesznie, płytko. Stocky nie
widział twarzy, ale czuł, że nocny gość przypatruje mu się uważnie. Nasłuchuje. Później usłyszał ciche
westchnienie, po czym gość pochylił się i znikł za oparciem łóżka.
„Czyżby chciał mi podać basen?"
Znowu rozległy się kroki, tym razem cichnące, drzwi zamknęły się automatycznie, a po chwili z oddali
dobiegł charakterystyczny dźwięk ruszającej windy. Stocky wyskoczył z pościeli, narzucił szlafrok i
zapalił światło. A potem zajrzał pod łóżko. I zobaczył. Niewielki pakuneczek.
W tym momencie przypomniało mu się, że okno z korytarza wychodzi na rzęsiście oświetlony przez
całą noc podjazd. Jeśli nieznajomy opuszczał szpital, powinien go zobaczyć. Przywarł do szyby.
Widoczność miał znakomitą. Nie upłynęło wiele sekund, a mężczyzna w szarej jesionce przekroczył
frontowe drzwi. Nie poszedł jednak w stronę parkingu. Przeszedł na drugą stronę podjazdu i wykonał
w tył zwrot. Andrew skurczył się za filarem. Mężczyzna zapalił papierosa i stał tak, jakby na coś
czekał.
Potężny huk targnął uśpionym szpitalem. Podmuch cisnął Andrewa
0 ziemię, posypały się odłamki szkła. W sąsiednich krzakach rozległy się krzyki. Stocky niewiele
myśląc wbiegł na schody awaryjne. Instynkt podpowiadał mu, że powinien uciekać, zanim
zamachowiec przekona się, że sfuszerował. Tylnym wejściem wydostał się na ulicę.
Biegł między uśpionymi ogródkami i domkami, nie odczuwając chłodu. Nie wiedział, dokąd biegnie?
Nie miał pojęcia, dlaczego postanowiono go zabić? Przystanął dopiero opodal nocnego bistro. Chciał
wejść, kiedy zorientował się, że jest w szlafroku i w kapciach. Stał
1 wpatrywał się przez wielką szybę w na wpół opustoszałe wnętrze, ruchliwą barmankę i samotną
dziewczynę na wysokim stołku przy kontuarze. Przejechał wzrokiem po szczupłej sylwetce i naraz
jakby ostry płomień targnął jego jaźnią. Żółte buty! Krzykliwe żółte buty siedzącej tyłem dziewczyny.
Świat zafalował niczym ekran objazdowego kina targnięty porywem wiatru. Przypomniał sobie
wszystko. I umykający za oknem pejzaż, i pisk hamulców, a potem zadziwiający moment, gdy frunął
jak ptak ponad barowymi stolikami... On, Andrew Stocky. Dyrektor firmy handlującej dywanami, lat 44,
żonaty, w separacji...
Zadzwonił telefon. Opalone ramię wysunęło się z kłębów piany i odnalazło słuchawkę w praktycznie
umieszczonej wnęce.
-Myszeńka? - zabrzmiał znajomy głos z drugiej strony.
-Andrew! Tak się denerwowałam, od czterech dni nie dajesz znaku życia. W biurze twoja jędza
sekretarka nie udziela żadnej wiadomości na twój temat. Umierałam ze strachu. Wiedziałam przecież,
że miałeś jechać tym ekspresem. Szukałam cię na liście ofiar i rannych. Nie było cię.
-Nie było mnie? - w głosie Stocky'ego na moment zabrzmiało zdziwienie. - Zresztą nieistotne,
wszystko ci opowiem, jak przyjadę. Udało mi się pożyczyć trochę pieniędzy i płaszcz.
-Będziesz prędko?
-Jak najszybciej, Myszeńko. Aha, czy nikt o mnie nie pytał?
-Nie. Zresztą twoi znajomi mnie nie znają.
-Jednak gdyby ktoś cię pytał o mnie, nie udzielaj żadnych informacji. Nikomu nie otwieraj drzwi...
-Ale co się stało?
-Sam dokładnie nie wiem. Ale wyjaśnię to. Nic się nie martw. Czekaj na mnie, kochanie!
Claudia wyskoczyła z wanny. Narzuciła peniuar i rozczesując włosy przed lustrem pomyślała o
Stockym.
„Nic mu się nie stało, zaraz tu będzie". - Jej serce zalała fala ciepła.
Gong do furtki rozległ się mniej więcej po kwadransie. Wyjrzała. Andrew stał przy siatce w szarej
jesionce i palił papierosa. Otworzyła bramkę, a potem pobiegła po schodach, pragnąc jak najszybciej
znaleźć się w jego ramionach.
Ucałował ją dość chłodno. Wydawał się mocno zdenerwowany, jego obwiązana bandażem twarz
wydawała się znacznie szczuplejsza niż przed tygodniem. Po wejściu do mieszkania potknął się na
progu, a potem czujnie rozejrzał się dookoła.
-Jest ktoś u ciebie? - zapytał.

Roześmiała się.
-A co, zazdrosny? Nie, jak na razie nie ma nikogo... Nie zdejmując płaszcza, opadł na fotel.
-A telefon?
-Oprócz ciebie nikt nie dzwonił. Zresztą kto telefonowałby tak wcześnie?
Energicznie podszedł do okna. Widocznie jednak ogród nie zrobił na nim wrażenia, bo szybko
odwrócił się i przeszedł na drugą stronę pokoju, skąd rozciągał się widok na ulicę.
-Czy coś się stało? - spytała.
-Nic ważnego.
-Obiecywałeś, że opowiesz mi, co się dzieje?
-Cierpliwości. Podaj mi lepiej drinka.
Zdziwiła ją ta propozycja. Stała w drugim kącie pokoju, a barek ukryty w regale znajdował się tuż przy
Andrewie. Musiałaby go odsunąć, aby sięgnąć za drzwiczki ukryte za atrapą „Encyklopedii Britannica".
Sama nie wiedząc dlaczego, zapytała:
- Przywiozłeś moją bransoletkę?
- Do licha, zapomniałem, nie mam jej przy sobie! Ale jutro wszystko naprawię.
Kobiety posiadają siódmy zmysł. Claudia zapewne nie była gorsza od innych przedstawicielek swojej
płci.
-Jest platynowa, jak prosiłam? - rzuciła niedbałym tonem.
-Naturalnie, kochanie. Wszystko dla pań!
Zadrżała. Bransoletka zgodnie z jego zapewnieniami była szczerozłota. Mimo podobieństwa,
identycznego głosu, ba, sposobu wyrażania, przybysz nie był jej Andrewem. Andrew rzucił dla niej
palenie. Andrew nigdy nie mówił do niej inaczej jak Myszeńko. Andrew nie kłamał. Nie rozumiała, co
się dzieje, ale czuła, że nad jej prawdziwym ukochanym, który lada moment powinien tu przybyć,
zawisło potworne niebezpieczeństwo.
-Zrobię kawy, wyglądasz na zmęczonego - powiedziała, siląc się na swobodę.
-Prosiłem o drinka. - Wyszedł na środek pokoju. Nareszcie mogła go ominąć i otworzyć barek. Żeby
tylko nie zauważył drżenia jej rąk. — A kawę możesz zaparzyć swoją drogą.
-A potem będziemy się kochać? - szepnęła uwodzicielsko.
-Naturalnie — uśmiechnął się szeroko.
Starając się nie iść ani za wolno, ani za szybko, zeszła na parter. Z livingu widoczny był wprawdzie
cały hali, ale w kuchni drugie niewidoczne wyjście prowadziło do ogrodu. Między krzakami można było
niepostrzeżenie dotrzeć do tylnej furtki. Dalej była w miarę uczęszczana ulica. Narzuciła kurtkę i
delikatnie uchyliła drzwi. Uderzył ją silny powiew wiatru. Nogi miała miękkie jak podczas marnego snu.
Na górze gwałtownie otworzyło się okno. Przyśpieszyła kroku. Niczym lampart zeskoczył z balkonu na
dach garażu. Drugi skok i wylądował tuż przed nią. Oczy miał przeraźliwie zimne, na ustach nadal
igrał uśmieszek.
- Dokąd, najdroższa?
Krzyknęła. Zatkał ręką jej usta i nie zwracając uwagi na rozpaczliwe wierzgania, zawlókł do domu. Był
bardzo silny. Dużo silniejszy niż Stocky. W kuchni skrępował ją i zakneblował, a następnie cisnął na
kanapę w saloniku.
- Teraz napiję się kawy - wycedził. Wodziła za nim wzrokiem zwierzęcia przeznaczonego na ubój.
Zdarł jej rajstopy, rozdarł, a następnie skrępował nimi ręce i nogi. Nie przestawał się uśmiechać.
- Nie denerwuj się. Przyrzekam, to nie potrwa długo. Twój Andrew zaraz się zjawi. Aha, zaspokoję
jeszcze twoją ciekawość, coś ci się należy. Prawdopodobnie zastanawiasz się, kim jestem
-duplikatem. Ale nie na długo... Już wkrótce... - Zachichotał.
-Według kontraktu miałem zostać aktywowany dopiero po śmierci oryginału. Ale zaszła pomyłka.
Pospieszono się. Co zresztą nie ma większego znaczenia. Jestem Stockym bis. I słowo honoru, nie
mam ochoty czekać na nową okazję. Zwłaszcza, że zabieg ponownego uśpienia może się nie
powieść. Tak, Claudio! Życie jest zbyt piękne, by dobrowolnie z niego rezygnować, zwłaszcza gdy ma
się pieniądze i pozycję społeczną.
Nie krępując się niczym, w paru słowach opowiedział Clau-dii o zabiegu, o fotografii w gazecie, o
wizycie w szpitalu, wreszcie o tej kłopotliwej chwili, gdy zorientował się, że zamach chybił.
— Zastanawiałem się, dokąd na miejscu starego Stocky'ego skierowałbym swe kroki. Domyśliłem się,
że w ostatnim czasie przed katastrofą z żoną coś mu się nie układało. Potem Alice wygadała się na
temat separacji. Dzięki sekretarce poznałem twoje imię. Przeglądając jego kalendarz, znalazłem
zakreślony termin pokazu mody sprzed trzech tygodni. Później natrafiłem na folder z tego pokazu.
Była tam tylko jedna Claudia. Ty. Znałem jego gust, znaczy mój gust. No i jestem... Cieszysz się,
prawda?
Przed domem zapiszczały hamulce taksówki. Rozległ się gong.
Dubler uruchomił przycisk od furtki. Stanął obok drzwi z hebanową statuetką czarnej Wenus. Claudia

napięła mięśnie. Więzy jednak nie miały zamiaru puścić.
Stocky, mimo osłabienia wbiegł na schody, przeskakując po dwa stopnie. Pchnął drzwi. A potem, kiedy
nagle zza framugi wyrósł cień, instynktownie zasłonił się zagipsowaną ręką. Cios stracił impet.
Wystarczył jednak, żeby rzucić Andrewa na podłogę.
-Żyjesz, tym lepiej - krzyknął dubler. Młodszy o dziesięć lat bez trudu obezwładnił i skrępował na wpół
ogłuszonego Stocky'ego. Potem zaniósł obie ofiary na górę.
-Jest mi niewymownie przykro - mówił, posapując. – Mamy wprawdzie ze sobą dużo wspólnego, ale
świat jest za mały dla nas dwóch. A poza tym, wybaczcie, gdzieś głęboko w mózgu czuję jeszcze inną
osobowość oprócz twojej. Możesz nazwać to potrzebą okrucieństwa, trudno. Życie jest bezwzględne.
Albo ty mnie, albo ja ciebie.
Ułożył ich na dywanie.
- To będzie wyglądało na nieszczęśliwy wypadek.
Z garażu przyniósł kanister. Metodycznie chlapał benzyną na dywan, regał, boazerię. Potem na
spodeczku pełnym tej samej cieczy umieścił zapaloną świeczkę.
- Macie pół godziny albo mniej, jeśli kaganek się wywróci. Ja będę wtedy daleko stąd, u boku
kochanej żony. Nie masz, stary, pojęcia, jak ta baba mnie uwielbia. Zupełnie, jakby odzyskała nie
wiadomo jaki skarb. Żegnam. Zatrzasnął drzwi i lekko zbiegł po schodach. Jakże łatwo wszystko się
udało. Niepotrzebny był nawet ten zamach w szpitalu. Jeszcze ktoś dojdzie, że oprócz handlu
wykładzinami dyrektor Stocky miał kontakty z terrorystami, utrzymywane przez jedną z jego agend.
Kilkakrotnie w perskich dywanach szmuglowano broń. Dubler oczywiście nie wiedział, że poznanie
Claudii i na tym polu stanowiło przełom w życiu Stocky'ego, że postanowił zerwać z dotychczasowym
życiem, rozwiązał umowę z podejrzanym wspólnikiem. Nie wiedział również, że pirotechniczny wyczyn
Pele Mosco był egzekucją zamówioną przez wspólników za próbę ograniczenia interesu. Dubler
wykorzystał natomiast swoją wiedzę o jednej z dawnych kryjówek, aby przed wizytą w szpitalu
zaopatrzyć się w ładunek wybuchowy.
W połowie drogi do furtki stanął jak wryty. Obok ogrodzenia stała Alice. Blada, słaniająca się, wyraźnie
pod wpływem alkoholu. Przyśpieszył kroku.
-Poszedłeś jednak do tej dziwki - powiedziała - ty też mnie zdradziłeś...
-Ależ, kochanie, co ty, wszystko ci wyjaś... - urwał, głos uwiązł mu w krtani. W rękach pani Stocky
pojawił się mały pistolet, prawie zabawka, którą parę lat temu otrzymała w prezencie od męża. Uniosła
go i prawie nie celując, poczęła naciskać spust, raz, dwa, trzy, aż do opróżnienia magazynku.
Czepiając się siatki, dubler począł osuwać się na ziemię, pełen bezgranicznego strachu, osłupienia, a
zarazem świadomości, że wszystko jest jedną wielką koszmarną pomyłką.
Alice cisnęła broń. I nie oglądając się za siebie, ruszyła w głąb sennej uliczki.

***
Z lotniska wzięli taksówkę.
- Prędzej, prędzej - przynaglał Bauer. Tassaud milczał. Tego nie brali pod uwagę. Kiedy wczoraj
wieczorem wpadła im w ręce gazeta z fotografią Stocky'ego, a potem dowiedzieli się o zamachu w
szpitalu, pojęli, że nastąpiło coś, czego nie przewidzieli. Co za pech! Co za idiotyczna pomyłka! W
momencie, kiedy zamierzali rozkręcić interes na pełną parę, kiedy ich eksperymentem zainteresowali
się mężowie stanu, a kontrwywiady wrogich państw obiecywały krocie za dostarczenie zapasowych
kopii prezydentów, premierów czy królowych...
Po drodze przejrzeli dossier „inblanka". Ogarnął ich strach. Dubler Stocky'ego był jednym ze
skazanych na śmierć kryminalistów. Jeśli zbrodnicze popędy, jak twierdzili niektórzy naukowcy, kryły
się nie w przekopiowanym przodomóżdżu, ale w nietkniętym zabiegami pniu, niebezpieczeństwa
związane z sytuacją, w której istniało dwóch Stocky'ów, stawały się wręcz niewyobrażalne.
Alice Stocky nie zastali w domu. Portier twierdził, że wyjechała przed godziną w stanie silnego
wzburzenia. Nie wiedział, dokąd się udała. Ale przekupiony zwitkiem banknotów otworzył mieszkanie.
Pierwszą rzeczą, którą zauważyli, była książka telefoniczna otwarta na stronie, gdzie czerwonym
flamastrem zakreślono nazwisko Claudii Blair i jej adres. W pół godziny dotarli na willową uliczkę. Od
razu dostrzegli krzywo zaparkowany wóz Alicji. Przy furtce, w kałuży krwi leżał Stocky bis. Nie żył od
kwadransa. A co się stało w domu?
Bauer kopniakiem wyważył furtkę. Wbiegli do środka. Wszędzie pachniało rozlaną benzyną. Na
pierwszym piętrze zastał związaną parę. Na stole stała przekrzywiona świeczka. Zgaszona!
—Przeciąg zgasił, gdy ten łajdak zamykał drzwi – wyjaśnił odkneblowany Andrew. Był blady, ale
próbował się uśmiechać. Szybko przystąpił do cucenia nieprzytomnej dziewczyny.
—Wydaje mi się, że nieprędko zostaną naszymi klientami - mruknął doktor Denis Tassaud. Wycofali
się po schodach.
W progu czekali policjanci. Po sprawdzeniu personaliów nałożyli obu wynalazcom kajdanki.

—Za co? — bronił się Bauer. — Mamy koncesję na zabiegi.
—Być może w Trzecim Świecie, ale nie u nas — padła odpowiedź. - W demokratycznym państwie
wasza działalność jest przestępstwem. Zwłaszcza gdy prowadzi do efektów, jakie tu widzimy. Sprawa
Stocky'ego to nie pierwszy przypadek. Zbrodnie paru innych dublerów nieźle obciążają wasze konto.
Z piskiem opon nadjechał kolejny policyjny ambulans.
—

Niech się panowie nie łamią - pocieszył ich drugi funkcjonariusz, ładując ich do środka. - Jeśli

nawet zostalibyście skazani, nie wątpię, że zadbaliście, aby sporządzić swoje doskonałe matryce.

Przezorność

Ciężar perfekcjonizmu? Tak, zapewne istnieje takie brzemię, ogromniejące w miarę upływu lat
zasobem dokonań. Jeśli znakomitym chirurgom nie wypada pomylić woreczka żółciowego z
portmonetką, uznanym artystom spłodzić knota, tak mnie nie wolno ponieść porażki.
Przeklęte litery „WD", użyte po raz pierwszy przed kilkunastu laty, wówczas jakże nobilitujące, dziś na
wizytówkach, na złoconych kopertach (cóż za nowobogacki smak mojej sekretarki) jedynie
zobowiązują i męczą. Używałem w życiu wielu nazwisk i wielu pseudonimów, a przecież owo
określenie ukute przez prowincjonalnego pismaka okazało się najtrwalsze - Wielki Detektyw. Człowiek
do wynajęcia.
Mój kodeks moralny był i jest prosty - można mnie zatrudnić, każdy może skorzystać z moich usług
pod warunkiem, że będę działał po stronie prawa. Choć, jak wiadomo, i prawo może mieć wiele stron.
Można też chcieć mnie zabić. Wielu próbowało, niektórym to się nawet prawie udało. Szczególnie
ostatnie dwa miesiące stanowiły prawdziwy koncert zamachów - najpierw wysadzono mnie w
powietrze na jachcie „Betsy II", później stoczyłem wielogodzinny, samotny pojedynek z Joe Dusicielem
na wysypisku śmieci, wreszcie trafiłem przed pluton egzekucyjny w Bam-buko, skąd uratował mnie
cud i kiepska celność tubylców. Tym cudem okazała się pewna jasnowłosa dziennikarka, równie szyb-
ko strzelająca z „kodaka" jak z „remingtona", a jeszcze szybciej jeżdżąca terenowym wozem po
afrykańskich bezdrożach. Nie zostałem z Maud długo. Z urlopu na Maderze wróciłem bledszy niż po
pobycie w niejednym więzieniu centralnym. Prawdę mówiąc, pani redaktor nie nadawała się na stałą
partnerkę. Była zbyt podobna do mnie, zbyt ambitna, zbyt wymagająca, czasami nawet trochę
niebezpieczna. W kobietach poszukiwałem zazwyczaj ciepła i bezpieczeństwa. Samokrytycznie
przyznam, przymioty owe znajdowałem dosyć rzadko, częściej musiałem nader rozpaczliwie szukać
pistoletu pod poduszką.
Nie wiem, jak radzą sobie z pieniędzmi fikcyjni bohaterowie wagonowej literatury - Bond, Baron,
Święty? Na ogół są to ludzie znakomicie sytuowani. Może bywają lepszymi buchalterami niż ja, JDługi
to moja specjalność" - mógłbym rzec, parafrazując Marlowe'a. Nieraz zdarzało się, że musiałem
odmawiać ciekawych prac w Szwecji, gdzie na me pojawienie się tylko czeka urząd podatkowy, czy
omijać Holandię, gdzie komornik zajął mi mieszkanie. Prawda, honoraria mam duże, ale utrzymywanie
czterech domów, kilkunastu kryjówek, opłacanie dublera, który stale występuje w mojej roli (w
wariancie playboyskim) w rozmaitych Monakach, Las Vegas czy Hongkongach, sporo kosztuje.
Podobnie jak sekretarki, radca prawny, stary rusznikarz, lekarz domowy oraz cze-redka nieślubnych
dzieci, rozsiana dużym rozrzutem po zakamarkach świata. Cóż, jestem do tego stopnia przyzwoity, że
nigdy nie wypieram się nawet bardzo problematycznego ojcostwa, tylko bulę. Efekt jest oczywisty,
bywa, że brakuje mi na taksówkę, i na spotkanie z koronowanym klientem czy potrzebującym pomocy
premierem muszę udawać się metrem.
Z Funchalu wróciłem spłukany jak spod prysznica. Szczęściem, na lotnisko wyjechała Gabriela. Nie
poznała mnie dzięki charakteryzacji i w pierwszej chwili omal nie zastosowała jujit-su, kiedy znienacka
pocałowałem ją w kark.
-Oszalałeś, dziadku? Co za zboczeniec!
-To tylko ja, Mart - rzuciłem cicho. - A poza tym, moja panno, więcej szacunku dla dostojnej siwizny.
Naprawdę pocałowaliśmy się dopiero w jej citroenie, po od-klejeniu brody i wąsów.
-Dokąd jedziemy, do mnie czy do ciebie? - spytała z typową rzeczowością zawodowej sekretarki.
-U mnie spotkamy prasę, u ciebie twego wujka, a w jednym i drugim miejscu agentów paryskiej
Surete, która z przyjaźni i z paru jeszcze innych powodów lubi czuwać nad każdym moim krokiem.
Pojechaliśmy do małego pensjonatu pod Wersalem. W trakcie kiedy Gabriela poszła się kąpać,
otworzyłem szafę i zdjąłem marynarkę, by ją powiesić. Niestety, w szafie ktoś już wisiał. Oczy w słup,
wywalony język.
Gaston!!!
Nerwowo wykonałem skok do tyłu. I wówczas Gaston nie wytrzymał, parskając śmiechem. Cholerny
kawalarz!!!
Gaston od paru lat jest mym europejskim agentem. Z zawodu, czy raczej z powołania pastor, to jedyny

człowiek, który orientuje się w moich aktualnych miejscach pobytu, przy czym, o ile wiem, prasie ani
policji nieznane są nasze wzajemne powiązania.
Gabriela wyszła z łazienki spowita w ręcznik kąpielowy. Na widok Gastona, który po wyjściu z szafy
wyciągnął piersiówkę z pięciogwiazdkowym koniakiem, powiedziała cierpko:
- Nie wiedziałam, że zaprosiłeś mnie na przyjęcie?
Gdyby ktokolwiek z państwa pragnął mych usług, winien skontaktować się z moją centralą, biurem
„WD" w Genewie, prowadzonym przez Kurta Baumanna. Kurt przyjmuje oferty, selekcjonuje je,
pobiera zaliczki, wypełnia stosowne dokumenty i organizuje kontakt stron, prowadząc te interesy ze
znawstwem wyniesionym z wielopokoleniowej tradycji rodzinnej. I to jest znane powszechnie. Jednak
nikt nie wie, że i Baumann nie odszukuje mnie osobiście, tylko robi to za pośrednictwem Gastona.
-Co masz? - zapytałem krótko pastora, gdy już obaj pociągnęliśmy z gwinta.
-Napomnienie z powodu grzesznego trybu życia. Widzę, że znów przybyło ci parę siwych włosów -
odpowiedział. - A poza tym jedną ofertę.
-Dokąd?
-Ameryka Południowa!
Westchnąłem. Ledwo pozbyłem się ameby złapanej w Kenii.
-Kiedy miałbym zacząć?
-Wczoraj...
- Nie biorę. Należy mi się trochę wypoczynku. Absolutnie!
Gaston wyjął z szafy kapelusz i czarny parasol, z którym nie rozstawał się nawet w bezchmurnym
lipcu.
-Masz na hotel? - zapytał na odchodnym. Pokręciłem głową.
Wystudiowanym gestem wyjął pugilares, starannie otworzył, odliczył pięćset franków, świeżych jak
pościel na łóżku i wręczywszy mi je, bez słowa skierował się ku drzwiom.
-Ile ci latynosi mogą zapłacić? - zapytałem, gdy sięgnął klamki.
-Nasz interesant, komisarz Marąuez, reprezentuje miejscową administrację, a oni nie są skorzy do
królewskich honorariów.
-Ile?
-Podwójna stawka plus koszty.
-Udałem, że nie słyszę.
-Wspomniałem mu jeszcze o dodatku sezonowym, taksie klimatycznej i premii za sukces - dorzucił
sługa boży. I mój.
-Wpadnij w poniedziałek, jutro jest sobota, zamierzam pójść na jakiś spacer; od dawna chciałem
obejrzeć muzeum w Wersalu, a wieczorem ukulturalnić się w jakimś teatrze.
-Baumann twierdzi, że nasi szwajcarscy wierzyciele koczują już na podwórku jego willi - dorzucił
Gaston.
—Z żalem popatrzyłem na świeżą pościel i równie świeżą Gabrielę, wonną jak reklama kąpielowych
gałek z zapachem ambry.
-O co chodzi temu Marquezowi? - spytałem.
-Tego nie wiem, komisarz jednak twierdzi, że stanowi pan dla niego ostatnią deskę ratunku.
Wychodząc z założenia, że pod latarnią najciemniej, umówiłem się z Marąuezem w gmachu centrum
telewizyjnego. Jest tam pewna toaleta damska na zapleczu amplifikatorni, w której absolutnie nie ma
podsłuchu, a pracująca ze wszystkich stron aparatura elektroniczna skutecznie zakłóca możliwości
namiaru kierunkowego czy satelitarnego.
Ubrany w kostium baletmistrza, z makijażem na twarzy, wszedłem do damskiej toalety i po zamknięciu
drzwi, przysiadłem na zlewie. Marąuez wyglądał dokładnie inaczej, niż powinien wyglądać latynoski
policjant. Ostrzyżony najeża blondyn bez zarostu, o czerwonawych oczach albinosa. Mówił
flegmatycznie, choć moje ucho wyczuwało w owej flegmie duże podenerwowanie.
- Sprawa jest bezprecedensowa, senior Willer. Jedenastego maja, na terenie miasteczka
uniwersyteckiego, w biały dzień, podczas przerwy obiadowej zaginął Pedro Rodriguez; zdolny student
prawa, kawaler, nie powiązany ani z kołami opozycyjnymi, ani ze środowiskiem przestępczym.
Wyszedł kupić pizzę i po prostu rozpłynął się w powietrzu. Nikt go odtąd nie widział, rodzinie nie
proponowano zapłacenia okupu. Cisza.
Z męskiej toalety dobiegł gwałtowny szum spuszczanej wody. Komisarz ciągnął dalej:
- Dziesięć dni później z własnego mieszkania wyparował, bo trudno użyć mi innego określenia, Alonso
Ribeira - młody fizyk. Musiano porwać go w samej pidżamie. Cała jego garderoba, jak twierdzi
narzeczona, pozostała w domu. Nie znaleziono żadnych śladów gwałtu. Spalił się jedynie czajnik.
Zapewne Ribeira znikł w momencie, gdy przygotowywał sobie wieczorną herbatę.
Ktoś poruszył klamką u drzwi. Niecierpliwie.
- Zajęte! - rzuciłem falsetem. - Niech pan mówi dalej.

- Potem znów półtora tygodnia przerwy. I kolejna ofiara, Marina Mendoza, 18 lat. Ale żadna pin-up-girl.
Jeśli idzie o urodę, sama przeciętność albo i gorzej. Jej hobby to filozofia. Aha, była szalenie aktywna
w samorządzie szkolnym. Świeżo co przyjęto ją na studia. Zaginęła w biały dzień, na basenie. Miała
na sobie jednoczęściowy kostium. Jej ubranie i dokumenty znaleziono w szafce. Oczywiście z basenu
można wyjść do parku, ale tego dnia wszędzie było pełno ludzi. Trudno wyobrazić sobie uprowadzenie
przemocą...
-Chyba, że po dobroci - mruknąłem.
-A wie pan, nasi eksperci uważają tak samo. Tu dodam, że we wszystkich przypadkach, a było ich w
sumie dziesięć, scenariusze są podobne.
-Wszystkie ofiary rekrutowały się z tego uniwersytetu?
-Tak, ale to ostatnia cecha wspólna. Różne były wydziały, różny wiek: wśród zaginionych są
pracownicy, studenci, kilku z odległych o paręset kilometrów filii. Jak sprawdziłem, żadna z ofiar nie
znała się osobiście z drugą. Pochodziły z rożnych grup społecznych i kręgów towarzyskich. Braliśmy
pod uwagę, że sprawcą może być jakiś maniak pałający ślepą nienawiścią do Uniwersytetu
Republikańskiego. Zbadaliśmy wszystkich relegowanych, zwolnionych pracowników, skłóconych
naukowców.
-I co?
-I nic. Po kilku miesiącach śledztwa jesteśmy nadal w punkcie wyjścia. Nie wiemy nawet, czy porwani
żyją, czy też... - dramatycznie zawiesił głos. — Ostatniego, Carlosa Lomasa, uprowadzono przed
tygodniem. Otworzyłem puderniczkę i wacikiem przejechałem po twarzy.
- Biorę tę sprawę, komisarzu! Ja i moja sekretarka udamy się do Trinidad pojutrze, via Nowy Jork. Na
wszelki wypadek wyruszę drogą okrężną i przybędę jako specjalista na kongres żywnościowy, który
zdaje się właśnie obraduje na waszym uniwersytecie. Wystąpię, powiedzmy, jako ekspert od
kukurydzy.
Wyszliśmy na korytarz. W blond peruce, z kolczykiem w uchu, umalowanymi ustami i apaszką na szyi
wyglądałem idiotycznie.
W drzwiach telecentrum minęliśmy spieszący na nagranie młodzieżowy zespół „miękkiego rocka".
Lider, o pucołowatej twarzy cherubinka, najpierw spojrzał krytycznie na mnie, później lustrował przez
chwilę muskularną sylwetkę towarzyszącego mi mężczyzny. Usłyszałem cichy szept piosenkarza: -
Szczęśliwa pudernica!

***
O owej iberoamerykańskiej republice mówiło się ostatnio coraz więcej. Ten spory kraj o ogromnym
przyroście naturalnym, do którego w niemałym stopniu przyczyniała się bogobojność tubylców i niski
poziom miejscowej telewizji, bezsprzecznie wkraczał w nowy okres swych dziejów. Nie bez powodu
żurnaliści lansowali slogan „o dziewiątym mocarstwie" (regionalnym!), na razie jednak, jak by nie
liczyć, pozycja republiki oscylowała między 36 a 89 lokatą w światowym rankingu. W drodze do
Nowego Jorku przejrzałem wszystkie dostępne materiały na temat tamtejszej przestępczości
zorganizowanej, kanałów przerzutowych narkotyków, przejrzałem (pobieżnie) encyklopedyczny tom
„Uprowadzenia w Trzecim Świecie" oraz monografię „Etyka terrorystów" ks. Paulo Ornatiego.
Szczegóły porwań, jak i ustalenia dotychczasowego śledztwa miałem zamiar poznać na miejscu. W
stosie kserokopii przygotowanych przez Gabrielę, która z ufnością niemowlęcia spała na moim
ramieniu, w klasie ekonomicznej, znalazłem również odbitkę broszury „Incydenty nieznane, zjawiska
niewytłumaczalne", z której wynikało, że 7,2% tajemniczych zaginięć idzie na karb UFO.
Uśmiechnąłem się. Należę do ludzi mocno stąpających po gruncie i wyjątkiem bywają jedynie
trzęsienia ziemi. Przeżyłem jedno na Sumatrze, 7 stopni w skali Richtera i wolałbym nie repetować.
Nie znaczy jednak, żebym lekceważył jakiekolwiek poszlaki. Swoje sukcesy w sprawach skom-
plikowanych, nie mówię tu o wypadkach prostych, w których mąż zarąbał żonę siekierą, a wspólnik
wyrzucił kompana przez okno - te mnie nie interesują, a więc powodzenie w sprawach złożonych
zawdzięczam w dużym stopniu irracjonalnej wierze, że jeśli istnieje wersja najmniej prawdopodobna,
ta właśnie okazuje się właściwa. Na tym bazując, mogłem tryumfować w śledztwach, przy których
rutyna policyjna prowadziła w ślepy zaułek.
Nie nastawiam się nigdy z góry na jakiekolwiek hipotezy. Wypieszczona koncepcja, której próbuje się
następnie podporządkować fakty, działa niczym końskie klapki na oczy. Toteż jechałem na kolejną
akcję z mózgiem czystym jak kawałek marmuru wypolerowany przez wodę morską. Nowy Jork
przywitał nas znakomitą pogodą. Przecharakteryzowałem się, zmieniłem paszport i zakupiłem hot-
dogi. Nazywałem się teraz Enrico Yermi, specjalista od
kukurydzy.
Idąc w stronę samolotu zwróciłem uwagę, że Gabriela utyka.
-Co się stało? - spytałem dziewczyny.

-Nawet nie zdążyłam ci powiedzieć; w trakcie twych ostatnich wojaży miałam drobny wypadek
Musiałam się poddać operacji kolana.
-Bidula - szepnąłem. - Coś z samochodem?
Zaczerwieniła się.
- Wieszałam firanki i spadłam ze stołka. A łękotkę miałam naderwaną od dawna. Pamiętasz, na lekcji
tenisa.
Przez megafony obwieszczono lot do Trynidadu. Przyśpieszyliśmy kroku.

***
Jak sięgnę pamięcią, lotnisko imienia Bolivara zawsze znajdowało się w przebudowie. Albo zmieniała
się koncepcja architektoniczna, albo przychodziło trzęsienie ziemi i wszystko trzeba było zaczynać od
początku. Ledwo skończyłem odprawę celną, gdy między szalunkami zaszczekał głośnik:
— Doktor Enrico Yermi proszony jest o zgłoszenie się do informacji.
Zdziwiłem się. Nikomu nie wspomniałem, pod jakim nazwiskiem tu przybywam. Gabriela stała metr
ode mnie. Z Marąuezem byłem umówiony na mieście w pewnym bistro. Czyżbym zapomniał czegoś w
samolocie? A może ktoś był ciekawy, jak wyglądam? Podszedłem do najbliższego automatu i
wykręciłem numer informacji. Hali był pustawy, doskonale widziałem okienko, za którym okrąglutka
Mulatka podniosła słuchawkę. Prawie w tym samym momencie barczysty Amerykanin w kraciastej
marynarce szparkim krokiem przemierzył hali, kierując się do informacji. Sekundę wcześniej
zauważyłem niedużą teczkę pozostawioną obok okienka.
-Słucham, informacja.
-Padnij, dziewczyno!!!
Nie wiem, czy zareagowała. Huk targnął halą, posypały się kawałki szkła. Z Amerykanina pozostał
tylko krwawy strzęp. Odezwała się syrena, ktoś krzyczał histerycznie. Pociągnąłem osłupiałą Gabrielę
w stronę taksówki. Miałem dowód, że w republice nie działa UFO, ale raczej ktoś biegły w
pirotechnice. Ten ktoś wiedział już o moim przybyciu i zadbał, aby przywitaniu nadać należytą oprawę.
Marąuez był zakłopotany, o moim przybyciu wiedział jedynie jego zastępca, człowiek absolutnie
pewny oraz minister bezpieczeństwa. Obaj jednak nie znali dnia ani godziny, a zwłaszcza kierunku, z
którego mogłem nadjechać.
-Może byliście śledzeni już od Paryża? - zauważył niepewnie.
-Zawsze wyczuwam, kiedy jestem śledzony! - powiedziałem.
Dwa następne dni upłynęły nam dość pracowicie. Odwiedziłem miejsca uprowadzeń, w większości z
nich trudno byłoby wyobrazić sobie porwanie bez zaalarmowania licznych świadków. Wniosek
nasuwał się jeden - porywacze posiadali wystarczające argumenty, aby ich ofiary udały się wraz z nimi
bez stawiania oporu.
Analizy życiorysów, kontaktów, wreszcie cech osobowych zaginionych, nie wykazywały żadnych
wyraźnych cech wspólnych. Poza tym, że byli to ludzie młodzi, raczej utalentowani, chociaż bardzo
dobre wyniki w nauce miało tylko czterech studentów, trójka była żonatych, jednego podejrzewano o
homoseksualizm.
W trakcie tych poszukiwań Marąuez przydzielił mi dyskretną eskortę. Nie na wiele się to zdało. Na
moście akademickim ledwie uskoczyłem przed rozpędzoną furgonetką, w Parku im. Kolumba niecelny
snajper strącił mi kapelusz, a w hotelowym pokoju pod łóżkiem przyczaił się jadowity skorpion.
Wyglądało, że nieznany wróg był znakomicie poinformowany o mych planach, szlakach, posunięciach.
Czyżby Marąuez grał na dwie strony? W kartotece uniwersytetu poprosiłem o fiszki osobowe zaginio-
nych. Jeszcze raz z oryginałów zapoznawałem się z danymi.
- A co to takiego?
Na marginesie kartonika widać było niewielką literkę D napisaną ołówkiem.
Obsługujący mnie urzędnik uśmiechnął się.
- Tak zaznaczamy, że pracownik lub student przeszedł test Diaza.
-Test Diaza, co to takiego?
Informator był nieco zawstydzony.
- To trochę dziwaczne hobby. Od chwili przejścia na emeryturę profesor Alberto Diaz zajmuje się
horoskopami. Podobno naukowo.
Rok temu wpadł na pomysł, aby postawić horoskopy wszystkim z uniwersytetu - twierdził, że może to
mieć wpływ na prognozowanie długoterminowe. Ponieważ był u nas kiedyś rektorem, nikt się nie
sprzeciwił.
-Czy ma pan jego adres?
-Naturalnie.
Gabriela siedziała wewnątrz przydzielonego mi przez Ma-rąueza kuloodpornego cadillaca. Ponieważ
uwielbiała prowadzić, pozwalałem jej na to. Sprawdziłem tylko, czy włączone jest radio i czy nikt nas

nie śledzi, a potem podałem jej adres profesora w ekskluzywnej dzielnicy willowej. Czułem się jak
rybak, który widzi niespokojny ruch spławika. Coś brało!

***
Alberto Diaz był równie martwy, jak Juliusz Cezar, Napoleon czy moja rodzona babcia, którzy zeszli z
tego świata już jakiś czas temu. Fakt, że był jeszcze ciepły, a krew z przeciętej aorty dopiero
zaczynała krzepnąć, nie mógł istotnie wpłynąć na stan jego ogólnego samopoczucia.
- Spóźniliśmy się! Znowu! - krzyknąłem wściekle do ubezpieczającego mnie sierżanta Borgesa.
Przeskoczyłem ciało rozciągnięte na ścieżce i pobiegłem w stronę ogrodowego pawilonu. I tu kłęby
dymu wraz z burzą płomieni upewniły mnie, że przybyłem za późno. Najwyraźniej notatkom i zbiorom
profesora przypadł w udziale los swego właściciela.
Mój aktualny stan najlepiej oddać można określeniem - bezsilna wściekłość. Czułem się jak Syzyf po
raz kolejny upuszczający swój kamień. Wiedziałem, że zabezpieczenie śladów, oględziny zwłok czy
podpalonej pracowni mogę pozostawić Borgesowi i miejscowym technikom. Przeciwnicy byli dużej
klasy profesjonalistami i naiwnością byłoby liczenie na ich pomyłkę. Ich swoboda działania
wskazywała, że muszą mieć w kraju silnych popleczników, a zdolność przewidywania moich posunięć
graniczyła z jasnowidztwem.
- Mam złe wiadomości, senior Willer - powiedział przybyły o godzinie 19.25 komisarz Marąuez. -
Duplikaty testów profesora Diaza ulotniły się z biblioteki uniwersyteckiej.
Trzeciego egzemplarza nie było. Zagryzłem wargi do bólu.
Przez moment słychać było wyłącznie tykanie zegara. Przez kuloodporne szyby hotelowego
apartamentu nie przedzierał się najmniejszy nawet hałas z zewnątrz. Siedząca na pufie u mych stóp
Gabriela popatrzyła na mnie pytająco, wzrokiem psiaka zatroskanego depresją swego pana.
-I co teraz?
-Pan naprawdę wierzy w te horoskopy? - odezwał się komisarz. - Przecież to niepoważne.
-Fakty świadczą o czymś przeciwnym. Komuś cholernie zależy, abym nie poznał przewidywanych
losów porwanej dziesiątki.
-Teraz już zapewne ich nie poznamy - westchnął policjant.
- Skąd ten pesymizm, komisarzu? Ja nie rezygnuję łatwo
- powiedziałem, częstując go miętową landrynką. – Horoskopy mają to do siebie, że można je stawiać
wielokrotnie.
-Ale Diaz nie żyje! Chciałby pan, aby jego badania powtórzyła jakaś Cyganka czy domorosły astrolog?
-Nie domorosły - powiedziałem dobitnie. – Znalazłem w Trynidadzie człowieka prowadzącego
najzupełniej naukowo identyczne badania jak ten biedaczyna Diaz. Mam już zamówione dokładne
minutowe daty urodzin całej dziesiątki. Odbierzesz je, Gabrielo.
- Tu podałem dziewczynie tekturkę z adresem. - Niedługo będziemy coś wiedzieć.
Kiedy drzwi zamknęły się za moją sekretarką, Marąuez aż podskoczył.
- Czy to nie ryzyko wysyłać ją samą? Jeśli nieznani dranie przewidują nasze ruchy, dziewczynie grozi
śmiertelne niebezpieczeństwo!
-Jest pan pewien, może skosztuje pan landrynkę?
Oficer poczerwieniał.
-Czy pan sobie kpi?
-Tylko spokój może nas uratować - stwierdziłem. - Oczywiście proszę wysłać za Gabrielą ochronę. Ale
dyskretną. A po odebraniu przez nią zamówionych danych - aresztować.
-Aresztować? Ależ...
-I nie spuszczać z niej oka ani na chwilę - dorzuciłem.
-Nic nie rozumiem!
-Czasem lepiej nie rozumieć. Na razie nie mam dla pana żadnych innych informacji. Teraz chciałbym
się zdrzemnąć...
Wydaje się, że go obraziłem. Wstał, obciągnął mundur, bąkając parę chłodnych słów pożegnania.
- W hallu zostawiam Borgesa - dorzucił od drzwi.
- Dziękuję.
Zostałem sam. Wśród ciemnych myśli i złocistych tapet. Czekałem. Czy czułem się bezpieczny?
Powinienem. Podchodząc do okna mogłem widzieć dwie sylwetki strzelców wyborowych przyczajone
na dachu. Na ulicy stał ambulans, tajniacy czuwali na korytarzu i w hallu. Cała instalacja została
gruntownie przebadana. Chociaż... Mimo świetnej klimatyzacji odczuwałem duszność. Czyżby
skatowane tylekroć serce groziło strajkiem? Wykręciłem numer baru i zamówiłem piwo. Czekałem
kwadrans. Zapewne ochrona badała kelnerkę i zawartość puszek. Kiedy w końcu weszła urocza
Kreolka, wiedziałem, że smakowałaby mi znacznie lepiej niż schłodzony Heineken.
-Przyniosłam trochę więcej puszek - powiedziała, podjeżdżając ruchomym barkiem do mego stolika.

Otaczała ją niewidzialna, ale prawie namacalna otoczka ostrej kobiecości. Coś zgoła materialnego i
tak diablo pociągającego, że na moment zapomniałem o normalnej czujności. Auu!!! Nie zauważyłem
nawet, kiedy wydobyła spinkę z włosów i drasnęła mi pierś. Nie bolało, ale już po chwili uderzyła mnie
fala gorąca. Kelnerka zachichotała i odskoczyła jak kotka.
-Tylko nie próbuj krzyczeć, Wielki Detektywie, bo nie przeżyjesz kwadransa.

-Trucizna? — spytałem głupio, czując, jak miękną mi nogi, a wzrok mętnieje.
-Mocna! - powiedziała swym niskim altem, teraz już bez krzty kokieterii. -Musisz się bardzo
pośpieszyć, jeśli chcesz zobaczyć jeszcze kiedykolwiek wschód słońca. Antidotum czeka!
-A jeśli zawołam sierżanta?
-Wierzymy, że nie jesteś kretynem. Zanim ustalą skład trucizny i poszukają antidotum, będziesz
zimniejszy niż Grenlandia. Twoja szansa to być posłusznym. Zjedź teraz do garażu i wsiądź do
błękitnej hondy. Tu są kluczyki. Potem jedź prosto do najbliższego skrzyżowania. Masz na wszystko
pięć minut.
Postąpiłem, jak kazała. A co miałem zrobić? Nawet jeśli był to tylko blef mający na celu wywabienie
mnie z idealnej twierdzy. Jeśli podobnymi patentami posługiwali się przy poprzednich porwaniach,
tylko pogratulować. Teraz wiedziałem jedno. Chcieli mnie mieć, i to żywego.
- Zostańcie na miejscu - rzuciłem do podrywającego się na mój widok Borgesa. - Wszystko w
porządku. Wychodzę na chwilę.
Osłupiały skinął głową. Kreolka zniknęła już gdzieś na korytarzu. Wyznam, że już dawno nie
śpieszyłem się tak przy wyprowadzaniu wozu, jak dziś. Z minuty na minutę czułem się gorzej. Mięśnie
słabły, pot tryskał wszystkimi porami.
Czekali dwieście metrów od hotelu. Ciemnozielona furgonetka. Wciągnęli mnie do środka, a tęgi
Murzyn błyskawicznie wbił mi strzykawkę. W głowie mi wirowało; zapadając w nirwanę usłyszałem
jeszcze głos ciemnoskórego „sanitariusza":
- Grzeczny chłopczyk, bardzo grzeczny.
Było południe, a ja ciągle żyłem. Właściwie dopiero żyłem, jako że zbudziłem się z ciężkiego snu
obolały, jakby przejechała po mnie brygada walców drogowych. Jako miejsce mej rekonwalescencji
wybrano chłodny betonowy bunkier - wyglądający jak wszystkie bunkry na świecie, bez względu na
długość lub szerokość geograficzną, pod którą się znajdują.
-Jak się czujemy? - spytał szczupły, siwy Metys w ciemnych okularach.
-A pan? - odpowiedziałem równie uprzejmie. Zachichotał.
-Cieszę się, że nie opuszcza pana dobry humor. To powinno ułatwić nam transakcję.
- Będziemy czymś handlować? - ucieszyłem się.
-Tak - przerwał twardo - życiem! - Po czym znowu zachichotał.
-Życie, mam rozumieć, jest moje, natomiast warunki chcecie zapewne stawiać wy?
-Zawsze miałem wiele szacunku dla waszej inteligencji, senior Willer. Cieszę się, że pana nie
zlekceważyliśmy.
-Proszę jednak się zdecydować, interesy czy uprzejmość?
-Dobra, do rzeczy. Odda pan te wszystkie dane o urodzeniach zaginionej dziesiątki i poda nazwisko
swego horoskopiarza, po czym zapomni o całej sprawie. A my nawet uregulujemy pańskie honorarium
zamiast Marąueza. Nie będzie pan stratny.
-To ciekawe propozycje - odrzekłem. - A gwarancje?
-Dogadamy się jak dżentelmen z dżentelmenem. - To już brzmiało mniej zachęcająco.
-Rad byłbym jednak dowiedzieć się jeszcze, skąd czerpaliście informacje o moich posunięciach.
Gabriela?
Skinął głową.
-To skutek naszej przezorności. Wiedzieliśmy, że wcześniej czy później władze zwrócą się do pana.
Skorzystaliśmy więc z okazji i podczas operacji kolana wszczepiono pańskiej sekretarce pewne
dowcipne urządzenie nadawcze. Później wystarczy, ło, by nasi ludzie sfałszowali wyniki rentgena i nikt
się nie domyślił.
-Ja zacząłem, pod koniec...
-Za późno jednak, za późno.
-Tak - powiedziałem, spoglądając na zegarek. – Najwyższy czas.
Rozległ się dźwięk dzwonka telefonicznego. Metys pochwycił słuchawkę, coś warknął. A potem coraz
bardziej niemiał i niemiał, a ja z satysfakcją obserwowałem, jak jego twarz przechodzi przez wszystkie
odcienie szarzyzny. Mimo grubych ścian słychać było narastającą kanonadę.
- Już pan chyba wie, że jesteście otoczeni - powiedziałem. - Wszelkie nieodpowiedzialne próby, na
przykład likwidacja mnie czy innych porwanych, bo jestem pewien, że macie ich w pobliżu, byłyby
błędem. Nie uszlibyście z życiem. A tak pewno wymienią was na wasze ofiary.

Parsknął ordynarnym przekleństwem, nie licującym ze statusem dyplomaty. Odrzucona słuchawka
opadła na widełki.
Doszedłem do wniosku, że lepiej zrobię, jeśli będę mówił. Relacjonowałem mu więc w
najłagodniejszych słowach, że zrobiłem wszystko, aby mnie porwali, bo tylko w ten sposób mogli
doprowadzić policję na trop swej kryjówki. Że wprawdzie Gabriela posiadała ukryty nadajnik, aleja też.
Z odbiornikiem u Marąueza w biurku. Cóż, żyjemy w wieku elektroniki.
Kiedy w pół godziny później stałem razem z Marąuezem i jego szefem na przełęczy, głębokiej
satysfakcji towarzyszył chłodny wiatr pełen zapachu wolności i bezkresnych stepów. Skutych po-
rywaczy ładowano do więziennych ambulansów; wyciąganymi z podziemi ofiarami zajmowali się
lekarze. Ocaleni mrużyli oczy w słońcu, a ich blade twarze i przymknięte powieki przypominały
jaskiniowe stworzenia, od pokoleń przywykłe do bytowania w ciemności.
Pozostały do wyjaśnienia szczegóły. Stojący obok Marąueza mężczyzna z dystynkcjami generała
słuchał milcząco mej relacji, a cała jego pobrużdżona twarz, na której odcisnął się wiek i wieloletnia
praca wśród przedstawicieli marginesu społecznego, wyrażała rosnące zdumienie.
- Jak wiemy, metoda profesora Diaza, załóżmy przez chwilę, że potraktujemy ją absolutnie serio,
zakładała możliwość stawiania horoskopów doskonałych, jubilersko precyzyjnych. A w zestawieniu
danych wszystkich młodych ludzi z głównej uczelni kraju profesor widział szansę na przewidzenie
historii przyszłości i to dokładnej, nieomal z datami dziennymi. Hipotezę, że w układach planet,
koniunkcjach i koncentracjach zawarty jest drobiazgowy poemat przyszłości, miało oczywiście
zweryfikować życie.
Profesora najbardziej niepokoiło, czy doczeka sprawdzenia, niemniej horoskopy stawiane na nowo
postaciom z przeszłości, znajdowały potwierdzenie w ich dziejach. Inna sprawa, że gwiazdy nie
poinformowały Diaza o własnej śmierci, choć z tego, co znalazłem w jego publikacjach wiem, że
przewidywał swój zgon w roku parzystym jesienią.
-To by się zgadzało - zauważył Marąuez.
-Ale podczas klęski żywiołowej.
-Oczywista szarlataneria - powiedział generał. - Nie wiem, kto dopuścił do tej testacji. A pan twierdził
ponadto, że zna innych takich maniaków. Uśmiechnąłem się.
-Moja opowieść o zaprzyjaźnionym astrologu była blefem. Wiedząc, że jestem podsłuchiwany,
musiałem jakoś zmusić ich, by mnie porwali, a jednocześnie zachowali przy życiu. Okropnie nie lubię
umierania.
Sięgnąłem po teczkę, jedną z kilkudziesięciu znalezionych w bunkrze. Diaz notował wszystkie dane
staroświeckim, kaligraficznym pismem, którego znajomość wyniósł ze szkoły prowadzonej przez
jezuitów.
- Uważał, że ma klucz do przyszłości, chwalił się tym na prawo i lewo. Oczywiście szczegółowych
danych nie ujawniał. Wszystko układało mu się w nadzwyczaj korzystną prognozę dla republiki, która
rzeczywiście w ciągu dwudziestu lat miała stać się mocarstwem. I to głównie dzięki tej dziesiątce. -
Ostatni ambulans, do którego wniesiono gorączkującą Marinę Mendoza, właśnie ruszał. - Zresztą,
proszę zobaczyć. Rodriguez to przyszły wybitny prezydent Republiki, główny architekt jej
mocarstwowej pozycji. Innymi filarami mająbyć Ribeira, który w roku 1999 dokona syntezy antymaterii,
wyposażając swój kraj w superbroń. Marina Mendoza to twórczyni w niedalekiej przyszłości
niezwykłego panamerykańskiego ruchu. Nieomal wyrwali mi te teczki z rąk. Mówiłem dalej:
-Nie znałem oczywiście tych prognoz. Wcześniej jednak zorientowałem się, że uprowadzenia są
dziełem sekretnych służb wrogiego imperium.
-Nie znaleźliśmy skutecznej metody na zapobieżenie ich infiltracji —westchnął generał. - Nasze
uzależnienie ekonomiczne, ponadnarodowe koncerny... I tym razem pewnie nie pozwolą nam skazać
tych złoczyńców. Ich szef ma papiery dyplomatyczne.
-Nie rozumiem jednak, dlaczego naciągnięte hipotezy sklerotycznego naukowca, nie traktowane serio
nawet przez jego współpracowników, do tego stopnia zaniepokoiły władze mocarstwa.
-Nie zna pan tamtejszych stosunków - przerwał Marquez. - Nasz zamorski sąsiad, mimo swej siły, jest
przewrażliwiony niczym ciotka hipochondryczka. Zapewne, gdyby się tam dowiedziano, że
poprosiliśmy świętego Mikołaja o bombę atomową, natychmiast wysłano by notę protestacyjną do
nieba. Nie lekceważą niczego, co mogłoby w najmniejszym stopniu im zagrozić. A tolerowanie w
pobliżu wyrastającej potęgi? Drogi Wielki Detektywie, nawet gdyby koncepcje Diaza były jeszcze
mniej prawdopodobne, też potraktowano by je z uwagą. Aktualne kierownictwo...
Nie dowiedziałem się, co więcej na temat ościennego imperium miał do powiedzenia komisarz. Po
zboczach poczęły sypać się drobne kamyczki, a w jaskrawej kuli słońca na bezchmurnym niebie
pojawiło się coś bezwzględnego. Głuche stęknięcie. I nagle wszyscy trzej potoczyliśmy się po ziemi
jak rozsypane ulę-gałki. Łagodny stok zaczął ogromnieć nad nami niczym fala łamiąca się na
płyciźnie. Widziałem jeszcze, jak terenowy wóz z sierżantem Borgesem odrywa się od ziemi i szybuje

nad mierzwą roślinności gdzieś w dolinę. Moja tutejsza przygoda kończyła się gigantycznym
trzęsieniem ziemi. Tego popołudnia zginęło kilkadziesiąt tysięcy Latynosów. Całe dzielnice Trynidadu
legły w gruzach, przez długie dni trwały rozprzestrzeniające się pożary. Były zresztą i dalsze wstrząsy.
Najwięcej zniszczeń zanotowano w dzielnicy uniwersyteckiej; w miejscu neobarokowych gmachów
uczelni powstała gigantyczna szczelina, dymiąca siarką i piekłem. Zapadła się większość budynków
miasteczka akademickiego. Dziesięciu uprowadzonych długo będzie błogosławić porywaczy. Gdyby w
momencie kataklizmu znajdowali się w swych normalnych miejscach pobytu, zapewne nie uszliby z
życiem. Paradoks? A Diaz? Umarł tylko dzień przed terminem. Po całej jego posesji nie został nawet
ślad.
Tak, to była pechowa wyprawa. Gabriela została ranna. Znowu w nogę. Na operację zabrałem ją do
Europy, choć postanowiłem nie usuwać nadajnika, tylko najwyżej przestroić. Nie dostałem żadnej
gratyfikacji; po kataklizmie miejscowy rząd ogłosił niewypłacalność. Marąuez z własnej kieszeni kupił
mi bilet na samolot. Na szczęście rachunek hotelowy przepadł razem z hotelem.
Obecnie wypoczywam. Sprzedałem jednego z moich Matis-se'ów i przy gospodarności Gabrieli może
na dwa tygodnie starczy. Trochę rozmyślam na temat ostatnich doświadczeń; mój najstarszy syn (imię
akurat wyleciało mi z głowy) wstąpił właśnie do college'u. Gdybym miał więcej czasu, na pewno
intensywniej zająłbym się jego przyszłością. Postawiłbym horoskopy wszystkim jego rówieśnikom, a
potem poradził, z kim powinien się zaprzyjaźnić. Znajoma wróżka, której sprawą rozwodową zajmuję
się w wolnych chwilach, podała mi swoje typy na rok 2010: Herbert Cox, Kua-wej-tang, Patuso-kuei,
Ram-Dasz-Har, Mahmed-al-Batisi, Andre Jadę, Mateusz Wolski, Aleksy Pawlukow, Kurt Bergdorf. Jej
metody trudno nazwać naukowymi, ale być może i w tym coś się kryje.

Masa krytyczna

Działo się to wtedy, kiedy piastowałem jeszcze stanowisko jednego z Sekretarzy Prezydenta, czyli nie
tak dawno, chociaż czasami wydaje mi się, że wieki zdążyły upłynąć od tamtej epoki. 14 maja w
Rezydencji Letniej, ukrytej w jednej z niewielkich kęp zieleni otaczających Metropolię, został wydany
wielki raut, na którym pan Prezydent miał wygłosić przemówienie o doniosłym znaczeniu. Na raucie
znalazła się cała elita kraju: bankierzy i politycy, generalicja i przemysłowcy, przybyli też co znaczniejsi
bossowie wszelakich mafii oraz kilku wybranych przedstawicieli radia i telewizji. Od śnieżnobiałych
gorsów dyplomatów odbijały niechlujne stroje artystów, kontestujących władzę zgodnie z zaleceniami
Ministerstwa ds. Artystycznych. Obserwując wszystko czujnie spoza palmy, za którą przysiadłem z
uroczą oliwkową hostessą, z niemałą satysfakcją zauważyłem, jak kamery dyskretnie przygasły w
momencie, gdy pan Prezydent serdecznie uściskał poetę Ramireza, uchodzącego oficjalnie za lidera
undergroundu.
Hostessa miała na imię Ramona i naprawdę nie wiem, co pociągało mnie bardziej: jej strój topless czy
też taca z przystawkami, którą odłożyła, przysiadłszy ze mną za wyżej wymienioną palmą.
- Opowiedz mi coś o sobie - zacząłem stereotypowo, wiedząc, że życiorys króliczki będzie jak dwie
krople wody podobny do historii tych wszystkich dziewcząt podmiejskich ranczitos - osiedli nędzy,
które obsiadłszy na kształt liszai wzgórza, napierały na stolicę od północy i zachodu. Gdyby nie uroda,
Ramona pracowałaby zapewne w którejś z tkalni o wyposażeniu od dawna nadającym się do muzeum
techniki.
- Chyba już gdzieś się spotkaliśmy - odparła filuternie dziewczyna. Jedną z cech pana Prezydenta
było niezwykłe umiłowanie płci pięknej. Krążyły o tym gigantyczne plotki, a przepowiednie głosiły, że
szef skończy kiedyś jak prezydent Faure w ramionach kurtyzany (daj, Boże, jak najszybciej). Jako
sekretarz znałem prawdę o działalności V Departamentu, nazywanego eufemistycznie „Wydziałem
Rekreacyjnym". To oni, smukli chłopcy w żółtych mundurach, przesiadywali służbowo w lichych
knajpkach, podrzędnych kabaretach, wizytowali szkoły (i internaty), przedstawiając następnie wyniki (i
fotosy) panu Prezydentowi. I tak rosły zasoby króliczków, które mniej więcej po tygodniu służby w
Pawilonie Dziewic (tylko dla ścisłego kierownictwa), przeznaczane były do ogólnego użytku całego
establishmentu. Oczywiście, oficjalnie dziewczęta były słuchaczkami Wyższej Uczelni
Przysposobienia Artystycznego.
Z samego środka namiętnego pocałunku wyrwał mnie krótki szept:
- Stary cię wzywa!
Wściekły jak ogar zbity z tropu, ruszyłem w stronę gabinetu. Zegary wskazywały 19.30. A niektóre
nawet 31.
Schody prowadzące do apartamentów dla wąskiego grona miały 124 stopnie (policzył je ktoś podczas
upadku Ministra Rolnictwa, który przed paru miesiącami został dosłownie strącony ze swego
stanowiska). Idąc po marmurowych płytach, wyjrzałem na dziedziniec. Ciekawostka! Ktoś uprzątnął
wszystkie kabriolety i rolls-royce'y, natomiast wśród cyprysów ciemniały sylwety wozów pancernych.

Natychmiast przypomniała mi się zamierzchła epoka poprzednika Prezydenta, który pewnego
wieczoru, wiedziony instynktem samozachowawczym czy też poczuciem wolnego żartu, wysłał całą
rautową śmietankę do pustynnych kopalń saletry. Tym razem jednak chodziło o coś zupełnie innego.
Na moich oczach uniosły się stalowe blachy tajnej bramy i wtoczył się samochód, w którym obok
szofera siedział tylko jeden siwy jegomość: Profesor. Wóz zatrzymał się przed drzwiami do windy.
Profesor osobiście otworzył bagażnik i wyjął z niego czarną teczkę. Wyprężony jak struna Minister
Defensywy przejął ją jak największą świętość. Pospieszyłem się.
Prezydent oczekiwał w Gabinecie Błękitnym, przyczesując czarne, metaliczne włosy i wygładzając
szarfy orderowe.
- Chodź, synku - szepnął do mnie ciepło - będziesz świadkiem wielkich rzeczy.
Czasami zdumiewała mnie sympatia tego człowieka, którego można było posądzić o wszystko z
wyjątkiem dobrego serca. Zanim został Prezydentem, przeszedł wiele szczebli i wiele opresji, które
wykształciły w nim niewiarygodny talent polegający na utrzymaniu się na dotychczasowym
stanowisku, z jednoczesnym posuwaniem się do przodu. Oprócz kobiet, którymi jednak zajmował się
przelotnie i krótko, pasjonowała go naprawdę jedna rzecz: władza. Wiecznie był jej nienasycony,
przypominał owego konia barona Miinchhausena, który nie mógł ugasić pragnienia ze względu na
brak tylnej połowy ciała.
A że mnie lubił? Być może zastępowałem mu syna, którego nie miał (nie liczę pół tuzina bastardów,
kształconych pod zmienionymi nazwiskami na zagranicz-nych uczelniach), być może, sam prostak,
potrzebował kogoś o wybitnej inteligencji. Do sekretariatu prezydenckiego dostałem się, wygrywając
ogólnokrajowy test i dystansując 1238 kandydatów z dużo lepszym pochodzeniem i znajomościami niż
ja. Zresztą, mniejsza z tym. Gabinet Błękitny przylegał do sal gościnnych, gdzie nastrój był jeszcze
swobodniejszy, a rytmy proponowane przez zespoły, żywsze. Niejeden z notabli zrzuciwszy frak
puszczał się w podrygi w rytmie mango czy calipso. Razem ze mną do gabinetu wszedł Profesor. Ów
szczupły jegomość miał naturalnie imię, nazwisko i rozliczne tytuły, ale jak sięgam pamięcią, zawsze
nazywano go Profesorem. Naukowiec twarz miał poważną, skupioną, kontrastującą z nastrojem
Prezydenta, na którego licach pojawiły się ceglaste wypieki.
-Drogi panie Profesorze, czekaliśmy na pana przybycie z prawdziwą niecierpliwością! - zawołał. -
Mieliśmy sygnały, że pańskie prace są na ukończeniu, a sam eksperyment, który tak wiele kosztował
nasz skarb, zakończył się sukcesem.
-To prawda, ekscelencjo. Eksperyment udał się nadspodziewanie. Niestety!
Słowo to zaskoczyło Prezydenta. Zażądał wyjaśnień. Profesor udzielił ich, lekko zakłopotany.
- Ekscelencjo. Posiadamy superbroń, której praktycznie nie będzie można zastosować.
- Czyżby?
- Mój stymulator antymaterii w ciągu sekundy od rozpoczęcia reakcji może zniszczyć całą kulę
ziemską tak, że nie pozostanie po niej ślad w Galaktyce.
Tu nastąpił wywód, który dla mnie, laika, mimo mej niekwestionowanej inteligencji był całkiem
niezrozumiały, a co dopiero mówić o Prezydencie, którego edukacja zakończyła się ledwie na
szczeblu szkoły ponad podstawowej. Z grubsza mówiąc, teoria sprowadzała się do tezy, że ładunek
pierwotny po aktywacji początkował proces syntezy antymaterii z materią, w efekcie czego z
wszystkiego nie zostawało nic.
- A gdyby się tak uprzednio ewakuować na Księżyc? - zapytał nagle Prezydent.
-Trudno przewidzieć, co stałoby się z satelitą, w momencie zniknięcia ciała, wokół którego krąży... być
może zostałby pochwycony przez pole Wenus, choć bardziej prawdopodobne jest, że spadłby na
Słońce.
-Czy wy, naukowcy, przypadkiem nie przesadzacie? - w głosie szefa państwa brzmiało
niedowierzanie.
-Ekscelencjo, proszę sobie uprzejmie wyobrazić, że w mgnieniu oka z naszej starej Ziemi nie
pozostanie nic. Trochę energii równej lambda. A poza tym pustka, nul.
-Nul, dobre słowo! — uśmiech znów wypłynął na twarz szefa, a w świdrujących oczkach zapaliły się
chytre błyski. - W moim dzisiejszym wystąpieniu, które nieopatrznie przedostanie się do prasy,
nadmienię i o tym. Niech nasi przeciwnicy wiedzą, że nie ma żartów i w razie czego zginiemy
wprawdzie wszyscy, ale do nas należeć będzie słowo decydujące. Nie byliśmy dotąd mocarstwem, ale
od dziś w naszych sprawiedliwych rękach spoczywać będą losy świata... A propos, sądzę, że preparat
jest dobrze strzeżony?
-Widziałem, jak przejął go Minister Defensywy – wtrąciłem się, ale prawie natychmiast zabrzmiał
śmiech Profesora:
-To był zwyczajny kamuflaż, młody człowieku. Z prawdziwym superśrodkiem nie rozstałbym się tak
łatwo. To mówiąc, sięgnął do dwóch kieszeni obszernego płaszcza i wydobył z nich dwie butelki
wypełnione jasnym płynem, do złudzenia przypominającym wino. Zresztą nalepki nie pozostawiały

wątpliwości, .Rosettina Bianco". Profesor niesłychanie uważnie ustawił obie flaszki po dwóch stronach
postumentu z alabastrową Wenus, górującą nad Gabinetem Błękitnym. Popatrzyliśmy z
niedowierzaniem.
-Nul składa się z dwóch komponentów, które dla niepoznaki upodobniłem do wina i umieściłem w
zwykłych butelkach. Kwestia ostrożności...
Tu dodam, że ostrożność ta nie była pozbawiona sensu. Mimo że badania były tajne, a Profesor
prowadził je sam (jeśli nie liczyć robotów) w podziemnym bunkrze, ukrytym pół kilometra pod ziemią,
pogłoski o nulu jakimś cudem wyciekły na zewnątrz. Nie dalej jak tydzień temu zdemaskowano grupę
dywersantów, którzy zamierzali dobrać się do bunkra, stwierdzono też obecność obcych agentów w
Ministerstwie Defensywy. Toteż nawet dzisiejszy przyjazd Profesora trzeba było upozorować w ten
sposób, że trzydziestu sobowtórów w trzydziestu identycznych samochodach wyjechało nieomal
równocześnie z terenu doświadczeń, podążając różnymi drogami do stolicy. Profesor jechał wozem
numer 29. Nie muszę dodawać, że wokół sal balowych, na których znajdowali się sami ludzie super
sprawdzeni, czuwały doborowe jednostki, w pełnej gotowości. Tymczasem Profesor opowiadał dalej:
- Proszę sobie wyobrazić, wystarczyłoby, żeby dwie krople z obu butelek złączyły się, a już ruszyłby
nieodwracalny proces syntezy antymaterii. Łańcuchowo wszystko obróciłoby się wniwecz.
Prezydenta jakby kto miodem smarował. Przeżywał chyba największy dzień w swoim życiu.
- Widzę, że pieniądze, które wyłożyliśmy na program, nie poszły na marne - mówił. - W moim
przemówieniu nie zostawię cienia wątpliwości. Albo świat przyjmie naszą koncepcję pokoju, albo nul...
Chyba wyrażam się jasno?
Wszyscy wiedzieliśmy, że zdolny jest do takiej zagrywki. Oczywiście, znając go lepiej niż inni,
zdawałem sobie sprawę, że skończyłoby się na szantażu. Mimo wszystko za bardzo kochał życie.
Któż jednak mógł przewidzieć, jak zareaguje świat. Czy dla świętego spokoju nie będzie zgadzał się
na coraz to nowe żądania? Pewnie zacznie się od wydania uciekinierów z kraju, później na
„wyrównaniu" granic...
Do gabinetu zajrzał Mistrz Ceremonii oraz dwie hostessy z kieliszkami i przekąskami. Uśmiechnąłem
się do Ramony, odpowiedziała mi uśmiechem.
-Przepraszam, ekscelencjo - powiedział Mistrz Ceremonii - ale według protokołu ekscelencja miał
właśnie wkroczyć na salę ogólną...
-Za chwilę, za chwilę. Na razie niech się bawią. My też się pobawimy. Niespodzianka będzie później...
W jednej chwili w gabinecie zapanowała luźniejsza atmosfera. Pacholątka zajęły się Prezydentem i
Profesorem, ten wszelako, lubo bez spodni, kontynuował swój wywód.
-Byłbym nieuczciwy, panie Prezydencie, gdybym nie uwypuklił wszystkich niebezpieczeństw
związanych z nową bronią...
-Niebezpieczeństwa?! To już zostawiam wam, naukowcom. Chciałbym raczej podkreślić, że nul
pozwoli nam zrewidować globalny układ sił, nie mówiąc o rozwiązaniu licznych kwestii wewnętrznych.
Któż teraz ośmieli się szumieć i sarkać? Każdy naród, wielki i mały, musi posiadać swój powód do
dumy narodowej. Naszą dumą i naszą opoką będzie nul.
Znów zajrzał Mistrz Ceremonii z nową porcją trunków. Prezydent wychylił zastrzegając, że na razie to
ostatni. Tu znacząco spojrzał na nas.
- A wy co?
- Pan wybaczy, jestem abstynentem - powiedział Profesor. - A ja już mam dosyć - dodałem.
Popatrzył na mnie z politowaniem i wrócił do improwizowanego przemówienia. Działalność pacholątek
sprawiła tylko tyle, że pokraśniał cały, oddech mu przyspieszył, ale niezmordowanie ciągnął
dywagacje na temat uniwersalności nula, który rychło stanie się dobrodziejstwem ludzkości,
zapewniając trwały pokój (niech no tylko ktoś spróbuje wojny) i ład międzynarodowy pod naszą egidą.
I mówił tak, mówił, aż jęknął i oprzytomniał.
- Gdzie on jest?!! - zachrypiał, tocząc przekrwionym okiem po apartamencie.
Nasze spojrzenia pobiegły ku zgrabnym nogom alabastrowej Wenus. Postument był pusty. Nic też nie
stało na ziemi ani na stolikach obok.
Usta przywódcy wyrzuciły tylko jedno słowo „zdrada" i nie wiadomo skąd wyrósł zwalisty cień
pułkownika Mortona - szefa ochrony, do którego słowo goryl pasowało jak but do Kopciuszka.
-Jestem, szefie - rzucił krótko.
-Trzeba natychmiast okrążyć pałac! - zawołał, kopniakami odganiając pacholątka i naciągając spodnie.
-Był okrążony od początku. Mysz się nie wyśliźnie. Jeśli trzeba, zaraz nakażę wprowadzić do akcji
oddziały specjalne.
-Tak jest, z nikim się nie cackać, zrewidować wszystkich niezależnie od urodzenia czy stanowiska.
Chodzi o dwie butelki.
Pułkownik wyszedł, a w parę sekund potem zewsząd buchnęła wrzawa, zagłuszona rychło chrzęstem
butów, odgłosami komend i sporadycznymi seriami karabinów maszynowych. Jeszcze chwila, a z

wszystkich głośników popłynął głos Prezydenta, który z każdego miejsca swej rezydencji mógł
połączyć się z radiowęzłem.
- Drodzy goście. Tu mówi wasz Prezydent, cały i zdrowy. Proszę o zachowanie spokoju i nie ruszanie
się z miejsc. Drobny incydent zmusza mnie do zastosowania środków specjalnych. Dlatego proszę nie
utrudniać akcji oddziałom sprowadzonym dla waszego dobra. Jednocześnie apeluję, ktokolwiek z
państwa widział dwie butelki...
Zamierzałem właśnie pobiec do centrali telewizyjnej (wszystko, co działo się w Błękitnym Gabinecie,
podobnie jak w innych apartamentach, było przecież nagrywane na magnetowidy), kiedy do gabinetu
wbiegła Ramona i pobladły Mistrz Ceremonii.
Jeszcze chwila, a mieliśmy pełną jasność. Prezydent z wrażenia upuścił mikrofon, który rąbnął o
posadzkę. Zwielokrotoniony huk wstrząsnął posadami pałacu, ożywiając czekające w odwodzie
bataliony saperów.
-Myślałem, że ktoś postawił je tu przez pomyłkę – bełkotał Mistrz Ceremonii.
-Ja wzięłam jedną, Teresa drugą- tłumaczyła Romana. Prezydent odsapnął:
-W porządku, chwilowo nie wyciągnę wobec was konsekwencji. Przynieście je tylko z powrotem...
-To niemożliwe, ekscelencjo - szepnęła Romana.
-Dlaczego?!
-Bo wypite.
-Wypite!!! - bas szefa zmieszał się z cichym jękiem Profesora.
-Ludzie, mówcie, na rany boskie, kto to pił? - krzyknął naukowiec.
-Jedną flaszkę wzięłam na dół do koktajli - powiedziała Romana
- a drugą Teresa częstowała na górze. Piło bardzo dużo osób. Prawie wszyscy. Smakowało im.
Z wrażenia przysiadłem na kanapce, na której pyszniły się wyhaftowane srebrne kondory. Prezydent
zamilkł. Tylko głos Profesora brzmiał twardo i zdecydowanie.
- Trzeba natychmiast odseparować parter od piętra! Wystarczy pocałunek albo podanie ręki tego,
który pił napój pochodzący z butelki A, kosztującemu Rosettina Bianco z flaszki B, a reakcja ruszy. I
nic jej nie powstrzyma.
- Co mam zrobić z tymi wszystkimi ludźmi, zlikwidować? - zapytał pułkownik Morton, meldując się w
gabinecie.
Prezydent machinalnie powtórzył całe zdanie i ukrył twarz w dłoniach.
-Toż to wszyscy ministrowie, cały sztab naczelny - wyjęczał. - Co robić?
-Moim zdaniem wystarczy internować obie grupy w dwóch odległych częściach kontynentu i tak
zabezpieczyć, aby nie spotkały się do końca życia. Nul w żywym organizmie nie rozkłada się, nie jest
też wydalany. Po śmierci, ciała trzeba zalać ołowiem. To wystarczy - powiedział Profesor.
Prezydent tylko kiwnął głową na znak aprobaty. Morton zrobił w tył zwrot i wrzawa uczyniła się
większa, a serie z automatów częstsze. I nagle z parteru dobiegł rozpaczliwy głos kobiecy:
-Mężu mój, Karolu!
-Co wy robicie z moją żoną?! - krzyknął przywódca.
-Niestety, żona waszej ekscelencji również piła – zauważył nieubłaganie powracający pułkownik.
Cała furia Prezydenta zwróciła się teraz w kierunku Profesora. Szef państwa tupiąc i machając rękami,
począł lżyć wynalazcę, całą naukę, z fizyką na czele.
-Jest pan zbrodniarzem - wołał - paranoikiem, psychopatą, antyhumanitarnym militarystą! Jak pan
mógł stworzyć coś takiego jak nul!!! Zabierzcie go, Morton!
-Chwilowo nie mam odpowiednich mocy przerobowych - zauważył szef ochrony. - Poza tym Profesor,
jak również Sekretarz pana Prezydenta, należą do tych nielicznych gości, którzy nie wypili ani kropli.
Błogosławiłem w tym momencie wszechobecność Mortona. Opancerzone samochody zapuszczały
silniki.
-Wstrzymajcie je, muszę pożegnać żonę! - krzyknął dyktator.
-Wykluczone - Morton zastąpił mu drogę - pan również pił. Z butelki B.
Twarz, znana z pomników i banknotów (wskutek szalejącej inflacji o coraz wyższych nominałach),
zrobiła się kredowoblada. Prezydent stanął jak wryty i bezradnie rozglądał się po sali, jak gdyby nic nie
pozostało zakumulowanej latami pewności siebie i siły przebicia.
- Wykonajcie rozkazy, pułkowniku - powiedziałem miękko. Dłoń w czarnej rękawicy spadła na ramię
przywódcy i popchnęła go ku drzwiom awaryjnym. Nawet nie próbował się opierać i tylko usta szeptały
bezgłośnie coś, czego nie potrafiłem odczytać nawet ja, wyspecjalizowany w reagowaniu na byle
grymas, zmarszczenie brwi lub krótkie mruknięcie.
-Jeśli chodzi o ścisłość - wtrąciła Romana, która cały czas jak zahipnotyzowana przyglądała się
toczącemu dramatowi – to pułkownik też umoczył usta.
-Niestety, Morton, będziecie musieli aresztować i siebie – rzekł Profesor.
- Już to zrobiłem! — padła głucha odpowiedź służbisty. — Idę z Prezydentem.

Pałac opustoszał. Opieczętowano go i zablokowano kordonem sanitarnym na wsze czasy. Garstka
abstynentów, po zrobieniu próby krwi, wydostała się na zewnątrz, na miękką murawę parkowych błoni,
poharataną co nieco świeżymi śladami gąsienic.
Szliśmy najpierw wolno, ale potem, kiedy już znikły z oczu zabudowania rezydencji, ucichł chrzęst
transporterów i wycie syren, przyśpieszyliśmy kroku. Fikaliśmy koziołki, ciesząc się jak dzieci, a
srebrzysty śmiech Romany mieszał się z rześkim pohukiwaniem Profesora.
-Udało się, mój mały, udało. Dzięki pomocy Romany poszło łatwiej, niż myślałem. Zadanie, którego
podjąłem się dwadzieścia lat temu, zadanie zlikwidowania całej militarno-politycznej nadbudowy kraju,
zostało wykonane. Naród został wreszcie sam. Jutro zacznie się tu wiosna. Co mówię, jeszcze dziś!
Przeskoczyliśmy rów z wodą, wkoło śpiewały ptaki, a ja musiałem w końcu zadać pytanie, które
dręczyło mnie przez cały wieczór:
-Obywatelu Profesorze, czy może pan zdradzić, co naprawdę było w tych butelkach?
-Jak to co? Cudowne, aromatyczne wino... Wiesz przecież, że od paru miesięcy niszczyłem wszystkie
prawdziwe wyniki badań.
Jeszcze chwila, a pochłonęła nas soczysta zieleń podmiejskiego zagajnika.

Eksponat

Lecieli wewnętrznym skrajem czasoprzestrzeni. Postronnemu obserwatorowi „Explorador 13" mógłby
się wydać wielką kometą. Oczywiście mógłby pod warunkiem, że byłby widoczny. W istocie
ekspedycja przenikała czasy, wymiary i przestrzenie niewidzialnie, zgoła niepostrzeżenie, wywołując
zaledwie tu i ówdzie zachwiania pola magnetycznego. Dowodził El, stary, siwy Glor, który starł swe
czułki w niejednej ekspedycji badawczej. Stanowisko naczelnego dyrektora Wszechświatowego
Muzeum Planet zmuszało go do częstych wypadów poza własną zaciszną Galaktykę Spiralną, ale
zwykle każdy lot kończył się sukcesem w postaci nowego eksponatu. A to czerwonego karła, a to
czarnej dziury, a to niewielkiego układu planetarnego. Tym razem ich celem był szczególnie odległy
układ gwiezdny, a ściślej mówiąc, piąta z planet, wirująca wokół centralnego słońca, na której na bazie
białka (tak, tak, przyroda notuje takie paradoksy) rozwinęła się podobno jakaś wyżej zorganizowana
cywilizacja. Oczywiście, naturalne sygnały rozchodzą się po Wszechświecie bardzo wolno i zanim do
Glora dotarła wiadomość, że na planecie pojawiło się życie, pierwsze trylobity wyszły już z morza.
Później, zanim Dyrekcja Muzeum podjęła decyzję, co z tym począć, obróciły się w węgiel lasy
karbonu, a gdy wystartował „Explorador 13", wylęgły się już ogromne gady, wypełniając swymi
cielskami lądy, morza i powietrze.
- Musimy się pośpieszyć — mruczał El — zanim rozwiną się do tego stopnia, że nie dadzą się
bezkarnie zaholować do Muzeum. Pamiętacie, jakie mieliśmy sęki z planetą podwójną z
gwiazdozbioru Wegi.
Podwładni kiwali mózgoczłonami.
-A co mówi superkomputer? - zapytał ktoś z asystentów.
-Na planecie nadchodzi era zlodowaceń, wielkie czapy śniegu spełzają od biegunów. Pośpieszmy się.
„Explorador 13" zdwoił szybkość. Tymczasem komputer wyrzucał z siebie setki informacji. Glory
załogowe mogły dowiadywać się kolejno o zlodowaceniach, o pierwszych istotach dwunożnych, o
początkach cywilizacji i jej błyskawicznym pochodzie.
Przeszli w normalną trójwymiarowość na wysokości planety otoczonej dziwacznym pierścieniem. Byli
tuż, tuż...
Planeta docelowa widoczna była na monitorach. I wtedy:
- Za późno - jęknął El.
Skoczyli ku wizjerom. Planety nie było. Targnięta dziesiąt-kiem wybuchów rozpadła się na setki i
miliony okruchów.
-Spóźniliśmy się - powiedział starszy asystent.
-Ale przynajmniej wiemy, że były tam na pewno istoty rozumne.
El milczał. Nie mógł się pogodzić z niepowodzeniem ekspedycji. Popatrzył na sąsiednie planety.
Pierwsza tuż przy gwieździe centralnej była rozżarzona do czerwoności, drugą spowijały gęste opary
amoniaku, czwarta była zbyt zimna. Ale trzecia... trzecia wyglądała całkiem sympatycznie. Miała nawet
sporego satelitę. El zdecydował się. Wydał odpowiednie rozkazy. Roboty miały pozbierać resztki życia
z rozłupanej planety, która na ich oczach zmieniała się w skupisko planetoid.
-Co pan chce zrobić, szefie? - spytał jeden z młodszych Glorów, Gab.
-No cóż, postaram się zrobić coś z niczego – uśmiechnął się siwy dyrektor.
-Nie bardzo mamy czas. Rok, najwyżej dwa — westchnął Gab.
-Nie sądzę, żeby mi to zajęło więcej niż sześć dni. Jak wiecie, siódmego odpoczywam.

Przestępstwo i wyrok

Właściwie tylko ten zegar nie dawał mu spokoju. Po jaką cholerę w zabytkowym gmachu
zainstalowano supernowoczesny czasomierz pokazujący dni, miesiące, lata, a nawet święta
państwowe? Ale czyż cała sprawa nie jest anachroniczna, ten gmach, ten trybunał, wreszcie on sam,
Victor Morley, na ławie oskarżonych? Zresztą od pewnego czasu obecny był tu jedynie fizycznie, jego
myśl błąkała się po czasie minionym, zupełnie innych miejscach i innych sprawach. Właściwie
wszystko skończyło się w momencie aresztowania. Skon czyło, a może dopiero zaczęło?
Podczas przesłuchań nie wyciągnęli z niego nic.
-Panie Morley, proszę się jeszcze zastanowić, milcząc, pogarsza pan tylko swoją sytuację - powtarzał
śledczy.
-Nie mam nic ciekawego do powiedzenia!
-Może pragnie pan skontaktować się ze swoim adwokatem?
-Dziękuję, ale naprawdę nie potrzebuję adwokata.
Propozycji ugody było jeszcze parę. Funkcjonariusze nie mogli pojąć, że niezależnie od grożących
konsekwencji, aresztowany nie miał zamiaru z nimi rozmawiać.
- Wysoki sądzie, sprawa, którą będziemy dzisiaj rozpatrywać, nie ma precedensu w całych dziejach
sądownictwa – głos prokuratora obijał się o wysoki strop, a każde słowo miało ostrość ćwieka
wbijanego w wieko od trumny Victora. - Wzbudziła ona wiele niezdrowej sensacji i różnych
nieodpowiedzialnych głosów w prasie, bo przecież wina oskarżonego Victora Morleya jest bezsporna.
Każdy uczciwy obywatel spoglądający na siedzące obok nas indywiduum, musi zadawać sobie
pytanie - czy ogląda jedynie wielkiego formatu hochsztaplera, czy też cynicznego przestępcę przeciw
ludzkości?
Jakże łatwo przechodzi im przez gardło słowo ludzkość. Co oni właściwie rozumieją pod tym
określeniem?..

***
-Vick - jedenastoletnia Alice wpatrywała się w niego ogromnymi, sarnimi oczami. - Vick, powiedz, dużo
jest ludzi na świecie?
-Nie zmieściliby się na tej łące - odpowiedział ze swadą. – Nawet gdyby stanęli warstwami jedni na
ramionach drugich, aż po chmury...
- Naprawdę? A wiesz, czasami chciałabym być chmurką, tam wysoko. A ty kim chciałbyś być?
Chłopak popatrzył na siostrę i milczał. Powtórzyła pytanie.
- Jeśli ty chciałabyś być chmurką, Alice - odparł wreszcie - to ja wolałbym być niebem, bo niebo jest
wieczne.
-Co to znaczy wieczne?
-Nigdy nie umiera...

***
Oracja prokuratora przybiera na sile. Kreśląc życiorys oskarżonego, zwraca uwagę na elementy
pozerstwa i zawodowej megalomanii, które pojawiły się już z początkiem asystentury Morleya w
Instytucie Nowej Terapeutyki. Judasze kamer i argusowe oczka reporterskich aparatów śledzą
najmniejsze drgnienie twarzy sądzonego. Szczupła Martha z Agence France Presse niezmordowanie
notuje coś w notatniku. Co ona właściwie pisze? - tekst prokuratora zostanie udostępniony agencjom.
Jej blond włosy z lekkim rudawym połyskiem przypominają Victorowi pewien majowy dzień, o którym
nigdy nie potrafił zapomnieć, mimo że chciał i uważał to za słuszne. Dzień, w którym zauważył, że
stracił Annę.

***
-Vick, wybierzmy się dziś do dyskoteki!
-Kochanie, czy nie rozumiesz, że to niemożliwe. Muszę być przy siódmej serii...
-Znowu nie wrócisz na noc?
-Wrócę, Anno. Będę najpóźniej koło trzeciej.
-Nie tańczyłam już trzy miesiące, a wiesz, jak uwielbiam taniec.
- Możesz przecież pójść z Aghatą i Susan. I tak wiesz, że marny ze mnie tancerz.
Musiało być jeszcze sporo takich rozmów, chociaż nigdy nie przywiązywał do nich wagi. Kochał ją
naturalnie. Ale po swojemu. Był jej pewny, nie musiał o nią zabiegać. To raczej ona, studentka
pierwszego roku straciła głowę dla młodego wykładowcy o przedwcześnie szpakowatych skroniach.
Poznali się przypadkiem. Jego kumpel z uczelni prosił go o zastępstwo na zajęciach w college'u. I tam
zobaczył ją po raz pierwszy. Pełną ekspresji, a zarazem rzadkiej wśród jej pokolenia nieśmiałości.

Która jednak nie trwała długo. Bardzo prędko Anna stała się częstym gościem w mieszkaniu Victora.
Dużo starszy wiekiem i doświadczeniem, imponował dziewczynie, ona fascynowała go urodą i
świeżością. Poznali się jednak w niewłaściwym czasie. Morley rozpoczynał program, o którym marzył
całe życie. Toteż coś, co mogło być wielką miłością, stało się dla niego niewiążącym romansem.
Kochali się pospiesznie, byle jak, w krótkich przerwach między kolejnymi seriami doświadczeń.
Laboratorium miało priorytet przed sypialnią.
Gdyby wówczas pobrał się z Anną, być może wszystko potoczyłoby się inaczej. Niestety, doktor
Morley posiadał już jedna żonę, mieszkającą wprawdzie na Wschodnim Wybrzeżu, za to
kategorycznie nie zgadzającą się na rozwód. Przynajmniej wówczas.

***
-Ann, gdzie byłaś aż do rana?
-Tańczyłam, bawiłam się, piłam szampana.
-Chyba troszkę przesadzasz.
-Kocham życie, Vick, a ty nie potrafisz żyć pełną piersią.
-Wypowiadasz się na temat życia, Anno. Ale czy sobie w ogóle uświadamiasz, co to jest życie? Czy
kiedykolwiek usiłowałaś zdefiniować jego istotę?
-Wykładów mam dość w uczelni! A życie, Vick, polega na korzystaniu z uroków świata, póki jest się
młodym i zdrowym. Potem bywa za późno.
-Dlaczego za późno?
-Ponieważ nic nie trwa wiecznie...
-Tak uważasz?
-Znowu zaczynasz swoje opowieści. Daj spokój, Vick. Jestem senna. Nie całuj mnie. Nie chcę.
Wyrzucił ją, gdy dowiedział się, że romansuje z Peterem. Uprzedził fakty. Prawdopodobnie odeszłaby
sama. Teraz tamci mieli dwójkę wspaniałych dzieci. A on...Właściwie fajnie się złożyło, zostając sam,
mógł bez przeszkód oddać się pracy. I tylko ten ból. Ćmiący ból nękał go długo, a w chwilach apatii
czy po paru whisky, nawet po latach wypełzał jak wąż z nory. Ból i mgliste przeświadczenie, że
ominęło go coś bardzo ważnego, ważniejszego może nawet od odczynnika ypsilon.

***
Jest trzynasta pięćdziesiąt. Interesujące, czy zdecydują się na jakąś przerwę obiadową? Głos
oskarżyciela, rześki i wypoczęty, bynajmniej tego nie zapowiada:
-Nie jest dziś moim zadaniem oskarżać tych, którzy w porę nie przeciwstawili się dążeniom doktora
Morleya, którzy dali się uwieść jego hipotezom - mówi.
Wzywają profesora Andrewsa. Stary Sid bardzo posunął się od czasu przejścia na emeryturę. Ma
wyraźne kłopoty ze słuchem, ręce drżą chorobliwie. Starość. Parszywa rzecz, starość!
-Czy świadek poznaje wśród obecnych Victora Morleya?
-Tak jest, to on.
-Czy świadek mógłby nam powiedzieć, jakie kontakty miał z oskarżonym?
-Przez jedenaście... nie, dwanaście lat Victor... znaczy pan Morley, pracował w moim Instytucie.
Początkowo jako asystent, później kierownik laboratorium. Kiedy go przyjmowałem do pracy, posiadał
znakomite rekomendacje, znaczny dorobek naukowy. Do dziś, Wysoki Sądzie, nie mogę odżałować
tego kroku.
„Profesorze Andrews! Mistrzu, a gdzie twoja odwaga cywilna?" Reporterzy odnotowująpewien cień
uśmiechu na twarzy Morleya.

***
Kiedy miała miejsce ta ich rozmowa? Wczesną zimą, która tak dała się we znaki gajom
pomarańczowym na wzgórzu uniwersyteckim?
- Drogi chłopcze, muszę powiedzieć, że jestem z ciebie bardzo zadowolony. Twoje osiągnięcia
przynoszą chlubę Instytutowi. Twoja praca doktorska wzbudziła zainteresowanie na kongresie w
Vancouver.
Morley spojrzał prosto w oczy profesora. Sidney Andrews promieniował życzliwością, toteż Victor
przełknął ślinę i odważył się przedstawić propozycję zmiany profilu badań.
-Zmiana? Ależ drogi przyjacielu, byłoby to nonsensem, twoja kariera rysuje się teraz tak wspaniale!
-Nie myślę o doraźnej karierze, panie profesorze... ale chciałbym spróbować czegoś samemu... mam
pewne hipotezy, trochę dowodów... Nie wspominałem o tym dotąd nikomu, ponieważ nie chcę
uchodzić za szarlatana...
- Mów może trochę jaśniej, na podstawie twej tajemniczości mam prawo sądzić, że chciałbyć podjąć
pracę nad „kamieniem filozoficznym".

Nie roześmiał się.
— Nie myli się pan, profesorze. Chociaż, jeśli pozostaniemy przy alchemicznej terminologii, wolałbym
mówić o „eliksirze życia".

***
-Nie mam zamiaru, Wysoki Sądzie, pomniejszać wagi mego błędu. Niestety, dałem posłuch
bałamutnej hipotezie... - kontynuuje Andrews. - Jednak chyba każdy na moim miejscu postąpiłby
podobnie jak ja. Nawet jeśli istniała minimalna szansa rozwiązania problemu ludzkiej nieśmiertelności,
wypadało spróbować. Dotychczasowe osiągnięcia Morleya nakazywały branie jego koncepcji
poważnie. - Profesor mówi dość pewnie, ale nie patrzy na salę. Ani razu nie spojrzał też na Victo-ra.
Stary, zmęczony człowiek. Czasem tylko jego słowa nabierają elementów bardziej emocjonalnych.
Wówczas, gdy mówi o swej sympatii dla Morleya. O zaufaniu. Martha z Agence France Press zanotuje
nawet: „Skąd tyle umiejętnie maskowanej nienawiści w tym starcu?"
Czas jest zaskakującym scenarzystą - rozprawa odbywa się dokładnie w dwa lata po tym radosnym
dniu, kiedy Andrews i Morley ściskali się niczym para przyjaciół po wieloletniej rozłące.
- Gratuluję, doktorze! Naprawdę to wspaniałe. Nie wierzę własnym oczom. Te dowody rzucą na
kolana całą tę hołotę niedowiarków. Potrafił dojrzeć pan to, czego nie udało się zobaczyć nikomu od
początków dziejów ludzkości. Czego być może domyślał się Paracelsus! O czym marzył Józef
Balsamo!!!
Morley uśmiechnął się, ale potem spoważniał.
-Przed publicznym ogłoszeniem wyników moich prac chciałbym, aby pan profesor zwrócił uwagę na
słabe punkty koncepcji.
-Zostawmy dziś sprawy drugorzędne, liczy się sukces! Wyodrębnienie genu śmierci! Praktycznie
zahamowanie procesu starzenia.
-U niższych zwierząt.
-Białko jest białkiem, niezależnie czy pochodzi od ośmiornicy, czy od prezydenta USA. Świat będzie
nas błogosławić, wznosić pomniki...
-Ale pojawiają się istotne bariery. Przeprowadzenie moich doświadczeń na zwierzętach wyższych, nie
mówiąc o ludziach, wymagałoby funduszy parokrotnie przewyższających budżet Instytutu.
Uśmiech profesora wskazywał, że jest to problem do przeskoczenia. Szef Instytutu Nowej Terapeutyki
co weekend grywał w golfa z Ministrem Zdrowia i prezesami koncernów farmaceutycznych.

***
Zegar, ten zegar. Przeskakujące nieubłaganie płatki minut. Morley zdaje się nie zwracać uwagi na nic
poza czasomierzem. Nawet nie odwrócił głowy w stronę świadka oskarżenia. Prokurator zadaje
pytanie:
-Czy mógłby świadek wyliczyć dokładniej owe wszystkie, nie przebierające w środkach metody
przymusu, do których uciekał się oskarżony, aby wyłudzać kolejne kwoty na swój hochsztaplerski
fundusz? W jaki sposób zmusił do przeprofilowania pracy całego instytutu na tak nieprawdopodobny
program?
-Mam nadzieję, że jeszcze wypowiedzą się biegli. Niestety, wyniki doświadczeń ewidentnie
sfałszowane, zostały przez pana Morleya zniszczone. Jeśli idzie o mnie i zarząd fundacji, aprobując
jego działania, opieraliśmy się na mylnych danych. Hipoteza Morleya sprawdzała się u organizmów
niższych. Rzeczywiście, wiele wskazywało, iż udało mu się wyhodować jętki jednodniówki żyjące
miesiącami, odnotowaliśmy brak objawów starzenia się u myszy poddawanych działaniu odczynnika
ypsilon. Nie dopuszczałem do siebie myśli, że egzemplarze doświadczalne mogły być podmieniane!
- Podmieniane!
Szmer oburzenia przetacza się przez salę. Wszystkie oczy koncentrują się na szczupłej postaci
doktora. Zaprzeczy? Nie zaprzeczy? Morley jednak nie odrywa oczu od zegarowej tarczy.
- Doktor Morley, w celu zdobycia funduszy na swój proceder, wykorzystywał jeszcze inny argument.
Znając mój głęboki patriotyzm, wspominał między wierszami, że jeśliby nasz rząd odmówił
finansowego wsparcia, mógłby zwrócić się do innego państwa. Nie muszę chyba tłumaczyć, jak
ważnym środkiem militarnym byłby, gdyby okazał się możliwy do wyprodukowania, „eliksir
nieśmiertelności".
Mało, że hochsztapler, to jeszcze zdrajca. Stanowczo Victor nie wzbudzi sympatii wśród czytelników
popołudniówek. Żało-
sna postać. I jeszcze te miliardy roztrwonionych pieniędzy z kasy podatników... Nieoczekiwanie w tok
pytań włącza się obrońca z urzędu:
- Mam pytanie do świadka. W prasie pojawiły się insynuacje o pewnych rodzinnych powikłaniach,
chodziło o pańską córkę...

Głos Andrewsa lekko drży:
- Moja córka nie miała nic wspólnego z doktorem Morleyem!
Przez okna niskiego bungalowu, mimo spuszczonych żaluzji, wdziera się natarczywy dźwięk
antylskich cykad, przypominający jęk blachy falistej na wietrze. Włosy Joan pachną piękniej niż
kolorowe kwiaty hibiskusa, olbrzymie jak księżyc nad Martyniką. Ich pierwszy wspólny urlop. Krótka
przerwa w doświadczeniach, która pozwoliła im na bajeczny tydzień. Morley był już wtedy po
rozwodzie. Joanna Andrews od czterech miesięcy pracowała w jego laboratorium. Taka sama
pasjonatka jak on.
- Jestem szczęśliwy, Victorze, mogąc powierzyć ci tę nową asystentkę. Piąta lokata w tym roku wśród
dyplomantów Berke-ley - powiedział ojciec lekko wzruszony, wprowadzając dziewczynę do instytutu.
Ich romans nie zaczął się szybko. Ciemnowłosa, trochę przypominająca bizantyjskie madonny, Joan
była w pracy osobą zasadniczą i oschłą. Jej piwne oczy rozjaśniały się dopiero wówczas, gdy analiza
wyników wypadała pozytywnie, gdy wbiegała do pokoju Victora ze świeżym wydrukiem komputera.
Morley również nie od razu dostrzegł w swojej asystentce kobietę. Pracował dwadzieścia godzin na
dobę, a przejścia z żoną i zdrada Anny napełniły go taką niechęcią do płci przeciwnej, że nie sądził, by
mógł jeszcze kiedykolwiek zaangażować się w jakiś trwalszy związek. Początkowo we wzajemnych
kontaktach z panną Andrews dominował nawet pierwiastek pewnej niechęci, ba, rywalizacji - on lubił
pouczać, ona chwalić się własnymi koncepcjami, nie zawsze zgodnymi ze wskazówkami szefa. A
potem przyszedł ten dzień. Właściwie noc, kiedy zdobyli pewność, że proces starzenia się
trzydziestoletniego szympansa został zahamowany. Strzelił szampan. Dwa szampany. Potem ten
upadek ze schodów. Victor rozharatał sobie rękę. Joan odwiozła go do domu, opatrzyła. Przegadali
prawie całą noc o życiu i nie padło ani jedno słowo o szympansie! Nad ranem Joan zasnęła na
kozetce, w odległości wyciągniętej dłoni. Ale bał się wyciągnąć tę dłoń, zresztą ręka bolała go jak
wszyscy diabli. Dopiero w południe, kiedy wzięła kąpiel i wyszła z łazienki w jego starym szlafroku, i
zapytała:
- Podobam ci się, Vick?
Zapomniał o wszystkich urazach, kompleksach i postanowieniach. Zapragnął jej natychmiast.
- Daj słowo, że się nie zakochasz, to zostanę z tobą - zaproponowała.
Odmówił. Mimo to została.
Urlop na Karaibach przyniósł pogłębienie ich związku. Stanowił krótki moment autentycznego
szczęścia, jakie dać może miłość ludzi dojrzałych, świadomych erotycznego kunsztu i sensu
wzajemnego uczucia. Był to również okres ich najwspanialszych marzeń. Wierzyli, że już za rok
ludzkość skorzysta z wynalazku, że rozpocznie się niepowstrzymany pochód życia, raz na zawsze
znoszący zmorę przemijania. Geny śmierci, po poddaniu ich działaniu odczynnika ypsilon, nie
regenerowały się. Jakaż wspaniała perspektywa otwierała się przed ludzkością uwolnioną od wiszące-
go nad głową każdego człowieka miecza Damoklesa, od bezwzględnej kary śmierci dla wszystkich,
dotąd warunkowo tylko odroczonej w momencie przyjścia na świat.

***
Adwokat przypomina Humpty Dumpty z baśni Lewisa Car-rolla. Głos ma skrzekliwy, adekwatnie do
figury, a okulary grubo szkliste w złotej oprawie. Jest obrońcą z urzędu, jednakże cechuje go poważny
stosunek do swego zadania. W jego notesiku znajduje się siedem pytań, które zamierza zadać
profesorowi Andrewsowi. Nieszczęśliwemu, łatwowiernemu naukowcowi, który-wedle jego własnych
słów - stał się ofiarą szarlatana, który wyhodował na swym łonie węża Eskulapa, będącego
zakamuflowanym grzechotnikiem.
- Pytania, które pragnę zadać, wypowiadam z przeświadczeniem, że prowadzą wyłącznie do poznania
całej prawdy, która jest dla nas wszystkich wartością najwyższą - mówi. - Wśród zeznań profesora
Andrewsa znalazłem parę drobnych nieścisłości. Świadek zeznał między innymi, że jego córka,
Joanna nie utrzymywała intymnych kontaktów z oskarżonym. Nie zaprzeczy pan, że w okresie, kiedy
była pracownicą instytutu, wspólnie... Podrywa się oskarżyciel.
-Wysoki Sądzie, pytania mego kolegi nie dotyczą tematu niniejszej rozprawy. Wnoszę o ich uchylenie.
-Wysoki Sądzie, obrona ma chyba prawo... - słowa adwokata cichną ucięte szeptem Morleya:
-Proszę nie zadawać takich pytań!
Humpty Dumpty wzrusza ramionami, sędzia uchyla pytanie.

***
Zdenerwowanie doktora zaskoczyło profesora Andrewsa. Pora na wizytę też była nie
najodpowiedniejsza. Środek nocy.
-Czy coś się stało, Victorze? - rzekł, ściągając mocniej poły szlafroka, rozchylane powiewem wiatru z
otwartych drzwi.

-Jestem przerażony!
W głosie wynalazcy słychać było rzeczywistą trwogę.
-Wchodź i mów, mój drogi.
-Dotychczas nie zajmowaliśmy się kosztorysem. Teraz jednak, kiedy wkraczamy w decydującą fazę,
nie sposób chować głowy w piasek. Dokonałem wyliczeń, ile kosztować będzie jednorazowy zabieg
unieśmiertelnienia.
-Ile?
Przez moment Morley bał się odpowiedzieć. Wreszcie wykrztusza: P
- Pięć milionów na jednego pacjenta, nie licząc standardowych kosztów szpitalnych.
Andrews nie dowierza.
- Kiedy terapia się upowszechni, jej cena znacznie się obniży - mówi. - O 20%. W ciągu najbliższych
kilkunastu lat nie można wyobrazić sobie tańszej produkcji odczynnika ypsilon. Zdawałem sobie
sprawę, że nie będziemy mogli zapewnić nieśmiertelności wszystkim. Ale teraz widzę, że będziemy
mogli dać tę szansę jedynie jednostkom.
Profesor nie wydawał się zaskoczony.
- Kto mówi o wszystkich? Chociażby z przyczyn demograficznych byłoby to ze wszech miar
niewskazane. Nasz świat cierpi na przeludnienie, Victorze. Zresztą, iluż ze śmiertelników naprawdę
zasługuje na nieśmiertelność! Gawędziłem na ten temat z moimi przyjaciółmi z samej góry. Są
przygotowani na to, że zabieg pozostanie elitarny. W pierwszej kolejności poddamy kuracji tych, którzy
najbardziej potrzebują...
- Według najbardziej optymistycznych danych możemy marzyć najwyżej o dziesięciu pacjentach
rocznie.
-I to na początek obiecująca liczba. Minister zaproponował następujące rozwiązanie - połowę miejsc
przeznaczy się dla tych, którzy zapłacą za zabieg podwójną cenę, drugą połowę przeznaczymy dla
pacjentów z puli centralnej. Mamy już wstępną listę na najbliższe lata.
Victor pobladł. Oszołomiony zadawał sobie pytanie, jak było możliwe, że wcześniej nie brał pod uwagę
takiego obrotu sprawy. Marzył o szczęściu dla wszystkich, no, może chwilowo, w okresie rozruchu, dla
najwybitniejszych artystów i naukowców, tymczasem miał unieśmiertelnić multimilionerów i polityków.
- Ależ, profesorze, my nie możemy tak postąpić! - wykrzyknął.
- Nie można nieśmiertelności sprzedawać za pieniądze czy rozdzielać jak stanowiska po kolejnych
wyborach.
- Uważasz się, mój złoty, za nowego Prometeusza? Serdecznie gratuluję samopoczucia, ale proszę
nie zapominać, że jesteśmy pracownikami agencji rządowej - głos Andrewsa zrobił się zgryźliwy.
- Nie możemy bawić się na własną rękę w świętych Mikołajów. Wydane zostały ogromne pieniądze.
Prasa zaczyna interesować się naszym utajnionym programem. Zresztą, jak pan wyobraża sobie
rozdzielanie promes na zabiegi?
-Może losując wśród najwartościowszych jednostek.
-Totalizator nieśmiertelności? Stanowczo masz zbyt duże poczucie humoru.
-Nigdy nie przestanę sobie wyrzucać własnej łatwowierności. W ostatnich tygodniach, przed
rzekomym finałem prac, zachowanie Morleya było więcej niż podejrzane. Prawdopodobnie czuł, że
zbliża się kres jego mistyfikacji.
-Jakie więc były, zdaniem pana, motywy postępowania oskarżonego, jeśli nie wierzył w powodzenie
swego doświadczenia?
- Sędzia przerywa na moment wypowiedź profesora Andrewsa.
-Moim zdaniem absolutnie materialne. Przez jego ręce przechodziły wielkie pieniądze, pewnych kwot
nie możemy się doliczyć. Kto wie, ile z tego trafiło na prywatne konta jego lub wspólników.
- Nie ma żadnych dowodów na jakąkolwiek defraudację - podrywa się adwokat.
- Tak, nie ma na to dowodów - mówi spokojnie profesor - i przepraszam pana Morleya, jeśli
oskarżyłem go niesłusznie. Istnieje jeszcze druga możliwość, tłumacząca jego postępowanie. Ślepa
wiara w swoją teorię i brak odwagi, aby przyznać, że od początku była chybiona. To się zdarza. Wielu
współpracowników może zaświadczyć, że jego stan psychiczny był wówczas opłakany. Najbliżsi
współpracownicy nie mogli się z nim dogadać. Moja córka wzięła urlop, żeby tylko nie stykać się z tym
osobnikiem.
Na moment mięśnie twarzy Victora sztywnieją, ale już po chwili rozprężają się w apatycznym
bezkształcie. Czy właściwie mógł się dziwić postawie starego naukowca? Ostatnie tygodnie prób
Morley spędził w laboratorium praktycznie sam. Czuł się jak długodystansowiec pokonujący ostatnie
okrążenie. Był tak rozemocjonowany, że dopiero po dwóch dobach dostrzegł nieobecność Joan.
Zadzwonił. W willi profesora nikt nie odpowiadał. Trochę go to zdenerwowało, nie mógł jednak
opuszczać zakładu. Zadzwonił do przyjaciółki swej asystentki. Również nie widziała Joan od trzech
dni. Czyżby coś się stało? Telefon o północy i znajomy głos sprawiły mu ulgę.

-Vick...
- Nareszcie. Co się z tobą dzieje, kochanie? Nie przychodzisz do pracy, nie odbierasz telefonu.
Odpowiedź była krótka. Ojciec! Stary Andrews wręcz wściekł się. Postanowił nie wypuszczać córki z
domu, póki Morley nie zmieni zdania i nie zgodzi się przyjąć pierwszej grupy wysoko postawionych
pacjentów.
-Nie mogę mu teraz ustąpić, Joan. Byłoby to sprzeniewierzeniem się własnym przekonaniom.
Czasami w ogóle żałuję, że odkryłem odczynnik ypsilon.
-Co więc zrobisz?
-Nie wiem. Mam nadzieję, że i u nich zwycięży rozsądek. Jeśli zgodzą się na nieśmiertelność dla
najlepszych, jeśli zwiększą fundusze, może za parę lat będziemy mogli dawać wieczne życie bardziej
egalitarnie...
-A co z twoim ochotnikiem?
Dwa tygodnie wcześniej wyznał jej, że znalazł ochotnika, który na próbę podda się zabiegowi. Jego
nazwisko zachował w tajemnicy. Sid Andrews w ogóle nie wiedział o tym eksperymencie.
- Zabieg udał się - powiedział Morley. - Ten człowiek jest już nieśmiertelny. Chciałbym, abyś
asystowała przy następnym zabiegu.
Joan tłumaczy, że na razie to niemożliwe, potem nagle rozmowa zostaje przerwana. Victor próbuje
dzwonić. Sygnał - zajęte! Nalewa z termosu kawy i wraca do swych testów krwi nieśmiertelnego. To w
tej chwili jest naważniejsze.

***
Saul Mayer odwiedził go wieczorem w celi. Jak należało się spodziewać, rozprawę zamierzano
zakończyć w dniu następnym. Mecanas nie taił swego zdenerwowania. Nawet występujący z urzędu
adwokat nie lubił spraw, w których klienci nie chcieli z nim współpracować.
-Niepotrzebnie pan się denerwuje, mecenasie - mówi cicho Morley. - Wszystko zostało rozstrzygnięte
dużo wcześniej. Nie powinien pan się w to w ogóle angażować.
-Mimo wszystko jestem człowiekiem. Ponadto interesuje mnie pańska konstrukcja psychiczna. Skąd w
panu tyle rezygnacji? Rozumiem, dużo pan przeżył, lekarze jednak twierdzą, że jest pan zdrów
psychicznie. Trzeba się więc otrząsnąć z apatii, bronić! Nie wolno zgodzić się na rolę kozła ofiarnego!
Proszę mi pozwolić rozprawić się przynajmniej z tą gnidą.
-Z kim?
-Z Andrewsem. Pan najwyraźniej go osłania. A przecież stary drań sprzedaje pana bez skrupułów.
Profesorek umywa ręce! O niczym nie wiedział! W niczym nie uczestniczył. Nie chce się pan bronić,
pana sprawa, ale niech przynajmniej on.dostanie za swoje. Nie zgodził się pan na świadków obrony,
proszę przynajmniej pozwolić mi na prezentację tej kasety.
-Co to jest? - Victor spogląda na płaskie pudełeczko.
-Pewna rozmowa profesora Andrewsa nigdy nie udostępniona opinii publicznej. Tak jak nigdy nie
miano ujawnić prawdy o zabiegach, aby nie stwarzać dodatkowych napięć społecznych. Moja sprawa,
jak zdobyłem kopię. Chce pan posłuchać?
Nie czekając na odpowiedź, obrońca uruchamia mały magnetofon.
„Nie będę ukrywał, panowie, bliski jest ten historyczny dzień finału badań, zainicjowanych przeze mnie
i prowadzonych przez specjalną sekcję instytutu. Metoda Andrewsa, o której panom
wspomniałem, pozwoli po jednorazowym zabiegu, niszczącym geny śmierci, na przedłużenie życia
pacjenta w nieskończoność.
-Czy będzie to nieśmiertelność absolutna? - odzywa się głos, którego Victor nie rozpoznaje.
-Nie sądzę, byśmy mogli wykluczyć nieszczęśliwe wypadki, samobójstwa czy morderstwa. Twierdzę
jedynie z całą mocą, że u człowieka, który przejdzie naszą kurację, zostanie zahamowany zegar
biologiczny, samopowtarzanie komórek przebiegać będzie w nieskończoność. Ba, wyrastać będą na
nowo zużyte zęby, zniknie zjawisko łysienia, osteoporoza, przytępienie słuchu i wzroku. Dodam, że
automatycznie nastąpi uodpornienie organizmu na choroby zakaźne, nowotworowe czy krążeniowe.
Ba, dochodzić będzie nawet do pełnej regeneracji komórek nerwowych, co dotąd nauka kategorycznie
wykluczała.
-Podobno dokonano już pierwszego zabiegu. Co z tym szczęśliwcem?
Głos profesora traci pewność siebie, można by domniemywać, że dyrektor instytutu nie ma na ten
temat bliższych danych. Obraca pytanie w żart.
-Poznamy go po tym, że nas przeżyje!
Wybuch śmiechu."
Saul Mayer zatrzymuje nagranie i spogląda tryumfalnie na klienta.
- Ma się swoje kontakty, co? Zobaczymy ich miny jutro.
-Nie zobaczymy - odpowiada cicho Morley. - Nie zgadzam się na ujawnienie tej taśmy.

-Pan jest naprawdę patentowanym osłem! - wrzeszczy adwokat. - Grozi panu więzienie, z którego nie
wyjdzie pan do końca życia!
-Chce mi się spać! I panu też życzę kolorowych snów.

***
Sala jest poruszona. Nie, nie chodzi nawet o to, że za chwilę zostanie wydany wyrok. Wszyscy
studiują tekst ostatniej wiadomości, z którą Agence France Presse ubiegła swe amerykańskie
konkurentki. Dzielna Martha! Znalazła świadka, jednego z laborantów Instytutu Nowej Terapeutyki.
Twierdził on z uporem, że uczestniczył w przygotowaniu do zabiegu unieśmiertelnienia. Jest pewien,
że doktor Morley taki zabieg przeprowadził i wobec tego żyje na ziemi jeden człowiek równy bogom.
Nagłówki pism zwracały się do niego wielkimi literami. „GDZIE JESTEŚ, NIEŚMIERTELNY?", JIATUJ
SWEGO DOBROCZYŃCĘ!"
Nikt naturalnie nie wierzy w prawdziwość rewelacyjnego zeznania, niemniej wszyscy czujnie wpatrują
się w widzów, którzy niczym mielonka z maszynki do mięsa wylewają się przez wejście do sali
sądowej. Gdybyż ów nieśmiertelny się zjawił. Mój Boże, cóż to byłaby za sensacja!
A gdzie jest myślami Victor Morley? W laboratorium. Jak zwykle był w swoim laboratorium tamtego
fatalnego dnia. Po ostatniej rozmowie z profesorem, nerwy doktora były napięte jak druty trakcyjne
podczas mrozu. Stary Sid od próśb przeszedł do pogróżek. Żądał podporządkowania się jego
decyzjom i przygotowania pawilonu dla pierwszych wybrańców. Wynalazca nie zamierzał jednak
ustępować.
Przebieg zdarzeń owego wieczoru jest dość znany. Około ósmej zamykają się drzwi za ostatnim ze
współpracowników laboratorium i Victor pozostaje sam. O ósmej piętnaście rozpoczyna skromną
kolację. O ósmej czterdzieści odbywa krótką rozmowę telefoniczną z dyrektorem Departamentu
Zdrowia. Treść rozmowy nie jest znana, sekretarka dygnitarza utrzymuje, że Morley zdradzał silne
podenerwowanie. Wreszcie dziewiąta dwanaście... Kolejny telefon.
-Słucham, Morley.
-Mówi Rimley - Victor poznaje głos kierowcy i po trosze goryla profesora Andrewsa. Zawsze pewny,
trochę arogancki, dziś brzmi dziwnie, nieco histerycznie.
-Słucham, Ben.
-Panienka prosiła, żebym zadzwonił -jąka się Rimley - prosiła, żebym ostrzegł pana. Mają zamiar
zmusić pana do oddania laboratorium, dyskietek i notatek, nie cofną się przed niczym. Są już w
drodze.
-Kto? -Victor ocenia pogróżkę za realną, fakt jednak, że telefonuje najbardziej zaufany człowiek
profesora, powoduje wzmożenie czujności.
-Wie pan doskonale, kto. Tyle miałem do przekazania.
-Dlaczego Joan nie zadzwoniła sama, mógłby ją pan przecież dopuścić do telefonu.
-Nie mogę... -jest w słowach goryla ton tak dziwny, niepokojący, że Morley ponawia pytanie, dlaczego?
-Kiedy dowiedziała się o planie... chciała pana ostrzec. Uciec.
Otworzyła okno, wyszła na parapet. Pośliznęła się.
- I co? Na miłość boską! To przecież tyiko pierwsze piętro.
—Na dole jest ogrodzenie, wie pan, ostre stalowe pręty zwieńczone ostrzmi w kształcie lilii. Spadła...
Zdążyła jeszcze powiedzieć, żebym pana ostrzegł. Musiałem... - ochroniarz płacze - proszę nie mówić
nic staremu.

***
Machinalnym ruchem Victor odkłada słuchawkę, twarz nieruchomieje. Rozważa możliwość ucieczki.
Widzi światła nadjeżdżających samochodów. Zabrali mu Joannę, przybywają po wynalazek. Jak w
transie rusza do działania. Dwa kanistry z benzyną. Notatki, retorty... Cały zapas odczynnika ypsilon.
Jęzory ognia ogarniają pawilon. Ukochane dziecko Morleya. Z głuchym hukiem eksplodują pojemniki z
odczynnikiem. Wynalazca nie ucieka. Jest przekonany o słuszności swej decyzji. Wie, że
nieśmiertelność wyłącznie dla nielicznych byłaby dla ludzkości prawdziwą puszką Pandory, źródłem
konfliktu, podziałów i wielkich dramatów tych, którym nie dane byłoby zostać wybranymi. Nie
wykluczone byłyby akty terroryzmu.
Strażom pożarnym udało się uratować Morleya, natomiast z laboratorium zostały tylko wypalone ruiny.
Przybyła policja znalazła w nich zwęglone zwłoki Joanny Andrews.
Akta przechowywane w archiwum profesora okazały się celowo zniekształcone i bezużyteczne.
Tajemnica nieśmiertelności kryła się. już tylko w mózgu odkrywcy.
Czegóż nie robiono, aby ten mózg przejrzeć! Wielogodzinne przesłuchania i testy psychiatryczne.
Prośby i groźby. Zachęty i obietnice. Kuszenie sławą i roztaczanie perspektywy więziennej
samotności. Morley oparł się wszystkim naciskom. Gdzieś w głębi pamięci ochronił maleńkie enklawy

wspomnień, wyidealizowane światy przeszłości. Tym żył. A czasami nawet potrafił się uśmiechać.
Nawet teraz, kiedy przed trybunałem rozważano jego los.
- Biedny wariat - osądzało 99 procent zgromadzonej publiczności. Nieśmiertelny nie zjawił się w
sukurs.
Oskarżyciel ponowił zarzuty - wspomniał o zmarłym podczas pożaru laboratorium jednonogim
dozorcy, o pannie Morley, którą pożar zaskoczył w instytutowym garażu, o dwóch ciężko poparzonych
strażakach. Mimo protestów Andrewsa (cóż za szlachetność) śmierć Joan miała obciążyć naukowca
szalbierza. Adwokat ripostował blado. Mówił o niejasnościach, o wątpliwościach motywacyjnych, o
dziwnych ranach na ciele Joanny. Usiłował skłonić sąd do zawieszenia sprawy i poddania Morleya
dłuższej obserw-cji psychiatrycznej. Aż wreszcie łamiąc wcześniejsze ustalenia, wykrzyknął
dramatycznie:
- Victorze Morley, rozumiem, że przeżył pan wiele, że ugiął się pod ogromnym brzemieniem nacisków
i odpowiedzialności, o wiele nie proszę, uczyń jedno -zdradź nazwisko swego pacjenta, na którym
dokonałeś zabiegu. Personel twierdzi, że nad kimś pracowałeś, choć nikt nie widział nad kim. Zużyłeś
pokaźną dawkę ypsilonu. Powiedz, czy to prawda. Czy istnieje nieśmiertelny?
Wszystkie głowy, nie wyłączając sędziego i oskarżyciela, kierują się w jedną stronę. Nawet muchy
spacerujące po suficie wstrzymują oddech. Wargi wynalazcy drgnęły. „Sacre Dieu, powie!" -
przemknęło przez głowę Marthy.
- Cholera, przegraliśmy! - przełknął ślinę Andrews. Wzrok Morleya omiata salę. Tych wszystkich,
którzy jak pokolenia przed nimi i zapewne pokolenia po nich, zmuszeni będą opuścić kiedyś ów „padół
łez". Jakby zastanawiał się. Powie: nie – pozostanie w opinii wszystkich hochsztaplerem, tak - wprawi
w rozpacz wszystkich, którzy pogodzeni z nieuchronnością śmierci dowiedzieliby się o utracie szansy.
Uśmiecha się. I nie odpowiada.
- Cóż za cynizm - syczy oskarżyciel.
Werdykt jest ciekawy, ale to przecież niezwykły proces: dożywotnie więzienie w pełnym odosobnieniu,
bez możliwości złagodzenia, zmniejszenia lub zawieszenia kary.(Adwokat odwoływał się od tej
bezprecedensowej formuły, ale zaakceptował ją dwa lata później Sąd Najwyższy). A więc dożywocie.
Kiedy Saul Mayer poinformował o tym swego klienta (była to zresztą ostatnia rozmowa obu panów),
coś jakby cień strachu przebiegło przez twarz Victora. Rychło jednak uśmiech powrócił na bladą twarz.
- Zobaczymy.

***
Dwie mile za Stalowymi Wzgórzami, tam gdzie koryto rzeki Bez Nazwy przedarło się przez dawną
Nieckę Miasta, znajduje się z roku na rok coraz bardziej przysypywany piaskiem bunkier.
Funkcjonuje bardzo dobrze. Zapewne dzięki nienagannie działającym siłowniom przetrwa jeszcze
bardzo wiele lat. Równie bez zarzutu pracuje system komputerowego zabezpieczenia, który
wprowadzono po kolejnym strajku strażników ludzi. Cybernetyczni „klawisze", uprzejmi i grzeczni,
dostarczają jedynemu więźniowi wszystkiego, co potrzeba - pożywienia z laboratorium, zmiany
odzieży, zmuszają do spacerów, gimnastyki i łaźni. Golą, myją, strzygą. Chętnie na życzenie grają w
szachy i karty. Nie chcą jednak - mimo tysięcy dyskusji, zabiegów i tłumaczeń - wypuścić. Nie trafia do
nich żadna argumentacja. W najgłębszych obwodach mają bowiem zakodowany rozkaz: pilnować
więźnia. Jak dożywocie, to dożywocie.
Niechętnie mówią o wiadomościach z zewnątrz. Zresztą, co to za wiadomości? Plaga szczurów, wyrój
szarańczy, wylew rzeki.
Ludzie zniknęli z powierzchni Ziemi kilkanaście tysiącleci temu. A więzień, cóż, jest to dziwny
skazaniec - czasami wpada w furię, wyje, żąda, żeby mu nie dawać pożywienia, żeby odciąć dopływ
tlenu. Kiedyś usiłował głodować. To karmili dożylnie i dawali pigułki optymizmu. Żyje więc. Ostatni
egzemplarz interesującego, wymarłego gatunku. Gatunku, który chciał być równy Bogu. Nieśmiertelny.

Wariant autorski

Dziewczyna w dżinsach wyszła prawie na środek drogi, nie przestając wymachiwać ręką.
„Ładna - pomyślał Martin, wymijając ją szerokim łukiem. - Bardzo ładna".
Miała szczupłe nogi, metaliczne włosy, śmieszną, na wpół dziecinną buzię. Normalnie zabrałby ją do
wozu. Teraz nie mógł. Działał według instrukcji. Wkrótce las się skończył, a właściwie pojawiła się
obszerna polana, z widocznymi w oddali pawilonami nowoczesnego motelu. Vis-a-vis motelu widać
było niski budynek warsztatu samochodowego, udrapowany wywieszkami Toyoty, Forda i
Volkswagena. Poza nim polanę z trzech stron zamykał bór, pełen wilgoci, ptactwa i żółknących liści. Z
czwartej rozciągała się zatoka jeziora. Podróżny skręcił na podjazd do warsztatu. Podjazd był
pustawy, jeśli nie liczyć dwóch starych betoniarek. Wyszedł mechanik, rudy byczek, o czerwonej

twarzy zadowolonego z siebie idioty.
- Kolizyjka? - uśmiechnął się, stukając butem o karoserię samochodu.
Martin skinął głową. Cały lewy bok wozu wyglądał kiepsko. Zmiażdżony błotnik, uszkodzone drzwi,
potłuczone światła, oderwany zderzak. Jakże zdziwiłby się mechanik, gdyby mógł zobaczyć, jak
godzinę temu pan Volontier metodycznie dewastował swój wóz, ocierając go mozolnie o betonową
podporę kolejowego wiaduktu.
- Długo potrwa naprawa? - spytał Martin.
Ryży rozłożył ręce, ale parę banknotów spowodowało, że wesoło klepnął maskę.
-Klepanko, lakierowanko... Jutro w południe będzie jak nowy.
Klient zmarszczył brwi.
-Bardzo się śpieszę. A poza tym, co przez ten czas miałbym robić ze sobą? Zdaje się, że do
najbliższego miasta mamy pięćdziesiąt mil.
-Sześćdziesiąt. Ale obok jest motel, całkiem przyzwoity i o tej porze roku prawie pusty.
Volontier westchnął, dał kluczyki i ruszył w stronę białych schodków. Szedł wolno, jak człowiek
wytrącony z normalnego rytmu. Minęła go dziewczyna w dżinsach. Biedactwo, musiała zrobić pół mili
na piechotę. Uśmiechnął się. Obrzuciła go pogardliwym spojrzeniem i skręciła do baru. Faktycznie,
mógł ją podrzucić. Wziął klucz od pokoju, ale poprzestał na wniesieniu tam teczki.
- Przespaceruję się - powiedział do recepcjonisty, mimo że ów nie pytał o nic, zadowalając się wpisem
w księdze: - „Michael Vernon z Montrealu".
Jezioro znajdowało się o czterysta metrów od motelu. Idąc według otrzymanych wskazówek, brzegiem
doszedł do świeżo ściętej trzciny.
Zdjąwszy buty i podwinąwszy spodnie wszedł w trzciny. Woda była cieplejsza, niż myślał. Bez trudu
znalazł łódkę. Stała dokładnie tam, gdzie powinna. Cicho wiosłując, przepłynął na drugą stronę
cieśniny okolonej ciemnym borem i przycumował przy starym, prawie nie wyrastającym z trzcin
pomoście. Stąd zarośnięta ścieżka zaprowadziła go do starej leśniczówki. Oglądał się parokrotnie za
siebie. Nikt go nie śledził.
- Brawo, pełna precyzja. Nie spóźnił się pan ani minuty! - powiedział, spoglądając na zegarek,
szczupły mężczyzna o krótkich, połyskliwych włosach i wąsie przypominającym przylepiony pod
nosem kłębek wełny. Nie wyglądał na leśniczego, mimo że całe wnętrze budynku wypełniały
skrzyżowane dubeltówki, rogi łowieckie, oleodruki. Jeszcze raz przyjrzał się postawnej sylwetce
przybysza i spytał ciszej:
-Martin Volontier, nieprawdaż?
-Nazywam się Michael Vernon, wybrałem się na spacer i myślałem...
-W porządku - uśmiechnął się ciemnowłosy. - Jestem major Omikron z Grupy Specjalnej. Poza tym,
po co pytam? Któż nie zna twarzy mistrza Volontiera. Jeszcze w szkole zaczytywałem się pańskimi
opowiadaniami. Zawsze nurtowało mnie, skąd pan bierze pomysły? A „Słoneczną stronę Planety"
znam na pamięć. „Siwy jednym wprawnym skokiem dopadł pneumolotu..." - zacytował.
Pisarz wzruszył ramionami. Nie przybył tu na wieczór autorski. Właściwie nie wiedział nawet, po co go
ściągnięto. Wczoraj przed północą odwiedził go ktoś przedstawiający się jako profesor Morris.
Proponował królewskie honorarium za udział w poważnym naukowym eksperymencie. Prosił o pełną
konspirację.
- Rozumiem, chciałby pan od razu przystąpić do rzeczy - domyślił się Omikron. - Zatem chodźmy.
Otworzył dwuskrzydłowe drzwi dębowej szafy. Pisarz zdumiał się, wewnątrz czekała na nich
nowoczesna kabina windy.
- Pomysłowe, prawda? - oficer puścił gościa przodem i nacisnął jeden z dwudziestu guzików. Ruszyli.
- Zupełnie jak w „Grocie syren". Przyznam się, skopiowaliśmy nasze centrum dokładnie z pańskiego
opowiadania. Ale przynajmniej tu możemy być pewni, że nikt nam nie przeszkodzi...
Winda zatrzymała się na poziomie piątym. Weszli do wielkiego pomieszczenia, przy ścianie stał
strażnik z automatem, w głębi nad biurkiem pochylała się chuda postać profesora Mor-risa (o ile było
to jego prawdziwe nazwisko). Drzwi windy zasunęły się automatycznie.
- Od razu zabierzmy się do rzeczy - powiedział profesor, nie tracąc czasu na jakiekolwiek wstępy. -
Niech pan siada.
Światło przygasło, a w głębi zapłonął ekran wideo. Jak okiem sięgnąć, ciągnęło się przygnębiające
odludzie - kraina bagnisk, karłowatych drzew i zimnych wiatrów. Labrador! „Ziemia, którą Bóg dał
Kainowi" -jak napisał klasyk. Czarno-biały film ukazywał kępę namiotów, hangar ze sprzętem,
wreszcie wykop. Ekipa geologów zwabiona podwyższonym wskaźnikiem radioaktywności gruntu
pracowała ze wzmożonym wysiłkiem. Nie było potrzeby mrozić gruntu, mimo wiosny, temperatura
utrzymywała się ciągle poniżej zera. Poszukiwany obiekt nie leżał głęboko, a wszystko wskazywało,
że raczej został zatopiony w bagnisku niż runął weń sam. Zbliżenie na ascetyczną twarz profesora
Morrisa, promieniującą autentycznym podnieceniem. W końcu nie codziennie znajduje się latający

talerz!
Kosmiczny spodek wyglądał dokładnie tak, jak we wszystkich gazetowych historyjkach i
popularnonaukowych opisach. Wykonano go z nieznanego na Ziemi stopu, niezniszczalnego
dostępnymi metodami. Może dlatego jego pasażerowie nie zniszczyli wehikułu, poprzestając na
zatopieniu. Bo musieli być jacyś pasażerowie. Pojazd znaleziono otwarty.
Z „meteorytem tunguskim" łączyła go wyłącznie przyrodnicza sceneria dalekiej północy -jego
pojawieniu nie towarzyszyły żadne detonacje i kataklizmy, nie licząc pewnej liczby martwych ryb w
miejscowych rozlewiskach. Ustalono datę prawdopodobnego lądowania. Zatopienie miało miejsce
dziewiętnaście i pół roku temu. Ówczesne obserwacje astronomów wspominały o małym świetlistym
punkcie dość szybko zbliżającym się w stronę Ziemi; uznano go za meteor. Nieoczekiwanie, już blisko
Ziemi, stracono go z oczu. Przypuszczano, że spalił się w górnych warstwach atmosfery. Co ciekawe,
przelotu talerza nie odnotował żaden radar z Goose Bay, Chimo czy Fort Harrison. Dopiero dziś,
patrząc ze współczesnej perspektywy, owo lądowanie można wiązać z tajemniczym zniknięciem
trzech samolotów bojowych, które odbywając rutynowy lot nad Arktyką, weszły 2 października w strefę
chmur, po czym urwał się ich kontakt z bazą. Ostatnie słowa jednego z pilotów brzmiały: „Zejdę niżej,
to interesujące". Nikt nie widział od tej pory samolotów ani dziewięciu ludzi z załogi. Prawdopodobnie
spoczywali teraz na dnie Atlantyku. A jednak profesor Morris znalazł wewnątrz kosmicznego wehikułu
nieduży płaski klucz od skrytki bankowej należący do Johna Cabindy, strzelca pokładowego jednego z
samolotów. Profesor nie uznał jednak za celowe dzielić się tym odkryciem z kimkolwiek.
Zainteresował go też inny, zlekceważony przed laty fakt, odnotowany przez lokalną prasę. Stary
kłusownik Jednooki Sam opowiadał przy wódce, że w nocy z 2 na 3 października widział grupkę
dziewięciu mężczyzn w białych kombinezonach, dążących w deszczu w stronę jedynej szosy w
okolicy. Opowieść Sama przekazano do akt i zapomniano o niej. Kiedy jednak profesor Morris
odgrzebał historię i próbując odnaleźć gawędziarza, dotarł do rodzinnej osady kłusownika, dowiedział
się o ciekawym zbiegu okoliczności. Jednooki Sam zmarł wkrótce po opublikowaniu jego relacji,
spadając po pijanemu z mostu w nurt lodowatej rzeki. Nie żył również kierowca pocztowej terenówki,
który 4 października przemierzał owe niegościnne rubieże i zamiast do punktu docelowego, zmienił
trasę, kierując się z niewyjaśnionych przyczyn na południe, gdzie, w pobliżu Quebecu, na ostrym
zakręcie wypadł z drogi i spłonął we wraku.
Tu Omikron przerwał na moment relację i przypomniał, że detektywistyczne poszukiwania geologa o
ambicjach śledczego miały miejsce znacznie później, niż sceny pokazywane w filmie. Wcześniej
doszło do wydobycia talerza. Ceremonia odbywała się w klimacie zrozumiałego utajenienia,
dopuszczano przecież możliwość ziemskiego pochodzenia obiektu. Dokładne przeszukanie pojazdu
wskazywało, że pasażerów musiało być dziewięciu, były to istoty nie większe niż pięść dorosłego
mężczyzny. Wszystkie ulotniły się bez śladu. Analiza magazynu i kuchni w pojeździe skłoniła
naukowca do postawienia ciekawej hipotezy: ówczesna katastrofa eskadry nie była przypadkowa.
Kosmici znaleźli sposób, aby sprowadzić samoloty na ziemię (o sześć mil od talerza było lotnisko nie
używane od wojny światowej), a następnie... Cóż, można fantazjować, czy możliwe jest stworzenie
symbiotycznej całości z Ziemianina i przybysza z gwiazd, ulokowanego wewnątrz człowieka na
podobieństwo robaka w jabłku? Morris przypuszczał, że tak. Znalazło się nawet odpowiednie miejsce
na ulokowanie pasożyta - przestrzeń w klatce piersiowej, powstała po usunięciu prawego płuca. Stąd
kłączowaty system nerwowy lokatora rozprzestrzeniał się na cały organizm żywiciela, skutecznie
kontrolując jego mózg i rdzeń kręgowy. Czy jednak zabiegu dokonano już 3 października, czy też
sterowani hipnotycznie żołnierze dotarli najpierw ze swymi pasażerami (choćby noszonymi w chle-
bakach) do cywilizacyjnych okolic, trudno ustalić.
Co się tyczy samolotów, musiały zostać po prostu spalone czy raczej unicestwione nieznanym
sposobem na opuszczonym lotnisku, więc nie pozostał po nich nawet ślad.
- Czyli - konkludował major Omikron, spoglądając z niejaką satysfakcją na osłupiałego Volontiera - od
blisko dwudziestu lat kosmici są wśród nas. I co pan na to, drogi autorze „Słonecznej strony Planety"?
Profesor Morris był człowiekiem ambitnym. Swoje przemyślenia zostawiał dla siebie, poprzestając, na
użytek ekipy, jedynie na oczywistych konstatacjach. Zrozumiałe, że sporządził dokładny raport dla
władz i miał go w odpowiednim momencie przekazać, kiedy nastąpiły rzeczy dziwne i niewyjaśnione.
Wyższe czynniki odwołały ekipę. Znaleziskiem miała zająć się Grupa Wydzielona. Posunięcia
tłumaczono mętnie względami obronności. Morris był jednak człowiekiem upartym, dotarł do ministra
(pozwólcie, że w naszej relacji unikać będziemy nazwisk) i przedłożył swój raport. Okazało się, że
minister nic nie wiedział o zablokowaniu akcji, całością spraw zawiadywał jego zastępca (nazwijmy go
Generałem), czterdziestosześcioletni ambitny oficer latynoskiego pochodzenia.
Morris podzielił się swymi rozterkami. Minister uspokajał go jowialnie, obiecywał wszystko wyjaśnić, w
tym celu mieli się spotkać nazajutrz. Opuszczając gmach rządowy, profesor odczuwał jednak
nieokreślony niepokój. I słusznie. Jeszcze tej nocy minister zmarł w swojej rezydencji na zawał serca.

Cóż, w naszych nerwowych czasach zdarza się to nawet osobnikom uchodzącym za okazy zdrowia.
Obowiązki szefa przejął Generał.
Czasami swe życie można zawdzięczać pechowi. Któż mógł przypuszczać, że wóz profesora Morrisa
zepsuje się na ruchliwej ulicy i że naukowiec postanowi iść na spotkanie z Generałem pieszo, a w
czasie mimowolnego spaceru zwichnie nogę i przez jednego ze swych dawnych uczniów, który akurat
się napatoczył, zostanie odwieziony do zaprzyjaźnionego ortopedy. A czy trzeba większego zbiegu
okoliczności niż taki, że brat bliźniak profesora zapragnie w tym samym czasie go odwiedzić? Nie
mogąc się dodzwonić do drzwi, wyjmie klucz spod słomianki i beztrosko paląc papierosa, wejdzie do
środka? Ktoś musiał nie zakręcić w mieszkaniu gazu. Fred Morris poczuł zapewne jego zapach, ale za
późno. Huk, podmuch, deszcz spadającego szkła...
Po wizycie u ortopedy profesor zasiedział się u swego ucznia. Rano dowiedział się o śmierci ministra i
brata, gazety zresztą podawały, że zginął on sam.
Uczniem, który w dramatycznej sytuacji podał mu rękę, był eks-policjant, eks-naukowiec, a obecnie
szyszka w dowództwie wojsk chemicznych, przez przyjaciół nazywany majorem Omikronem. On to
właśnie skłonił naukowca, aby podjął wyzwanie losu i zgodził się przejąć tożsamość własnego brata.
-Bardzo ładny scenariusz, prawda? - spytał Omikron. Twarz Volontiera zrobiła się niezykle poważna.
-Dlaczego opowiadacie mi o tym wszystkim? - zapytał.
-Dlatego, iż w świetle posiadanych danych, mamy prawo domniemywać, że dziewiątka przybyszów z
innego układu nie bez powodu owego drugiego października znalazła się na Ziemi. Nie dla żartu
zarobaczywiła się w ciałach pilotów, przy czym, w czyich znajduje się obecnie, trudno dociec.
-Tylko tyle?
-Tylko? Mam powody porzypuszczać, iż była to grupa zwiadowcza, a może coś więcej, grupa mająca
rozpoznać teren i przygotować wszystko do inwazji.
-Inwazji? - Volontier zerwał się na równe nogi.
-Tak. Dokładnie po dwudziestu latach.
-Ale to tylko hipoteza?
-Niestety, nie. Z obserwatoriów astronomicznych donoszą nam o roju świetlistych plamek zbliżających
się z ogromną prędkością w naszą stronę. Wiele wskazuje, że około pierwszego, pojazdy „obcych"
znajdą się w pobliżu Ziemi. Wiemy, że mają nad nami znaczną przewagę, biologicznie są
niezniszczalni, dysponują ogromnymi możliwościami oddziaływania na ludzką psychikę i co
najważniejsze, są pozbawieni skrupułów.
Martin otwiera usta, by coś powiedzieć, ale nic rozsądnego nie przychodzi mu do głowy. Odzywa się
profesor:
-Naszą sytuację utrudnia fakt obecności wśród Ziemian owych dziewięciu. Kto zresztą wie, czy nie
było i drugiego zwiadu, a więc pewnej ilości agentów, którzy zagnieździli się wśród nas później. Przy
ich możliwościach, nosicielem może być każdy. Każdy, kto zamiast prawego płuca nosi w sobie
potworka dysponenta. Co gorsza, podejrzewam iż żywicielami nie są szarzy zjadacze chleba.
-Przypuszczam, że ma pan rację - mruczy Volontier. – Ale mam nadzieję, że udało się wam kogoś
rozszyfrować?
-Mieliśmy mało czasu - wzdycha Omikron - a poza tym musimy działać sami, moja grupka ludzi,
profesor, paru przyjaciół. Przecież nawet Generał prawdopodobnie stał się nosicielem.
-Domyśliłem się tego. I jeszcze kto?
-Skazani jesteśmy na domniemania. Możemy jedynie zastanawiać się, jakie pozycje opanowalibyśmy
sami, gdyby przyszło nam uczestniczyć w zwiadzie na obcej planecie. Podejrzanych są dziesiątki,
może setki. Sztab Ochrony Powietrznej, Wojska Rakietowe, Agencja Aeronautyczna, wywiad, media...
Problem w tym, że nie możemy, ot tak, zrobić tym wszystkim ludziom rentgena. Nie możemy też
wykonać kroku, który by wskazał „obcym", że jesteśmy na ich tropie. Stąd nasze centrum
zlokalizowaliśmy w tych bunkrach, stąd ograniczone środki, konieczność fałszywych informacji o
naszych „badaniach" wobec zwierzchników... - atak kaszlu przerywa oficerowi, łyk piwa jednak
przywraca mu mowę.
-Czy podejrzenia wobec Generała są pewne? Śmierć ministra, zamach na profesora - to mógł być
tylko zbieg okoliczności? - pyta Martin.
-Parę lat później zdarzyła się ciekawa sprawa. Generał, wówczas jeszcze pułkownik, uczestniczył w
obławie przeciwko gangsterom. Brałem udział w tej akcji, widziałem też, jak ugodził go pocisk w
czoło...
-I nie zabił?
-Nawet nie drasnął, odbił się rykoszetem i zranił jednego z funkcjonariuszy schowanego za ścianą.
-Już wcześniej doszedłem do wniosku - wtrąca Morris – że „obcy", sami nieśmiertelni, zadbali o swe
ludzkie skafandry. Pokryli je warstewką niewidocznego tworzywa. My nazywamy ju żartobliwie „żywym
teflonem". Nie można ich zabić ani zranić. Prawdopodobnie wyjątek stanowią ręce. Za często trzeba je

podawać. Ktoś mógłby coś wyczuć...
-Czyli badanie lekarskie mogłoby... - ożywia się Volontier.
-Zapewne tak. Ale jak je wykonać, zwłaszcza, że do spodziewanej inwazji pozostał zaledwie tydzień, a
podejrzenia dotyczą głównie osób wysoko postawionych.
Zapada cisza. Gdzieś z głębi bunkra dociera nieprzerwana wibracja jakiejś maszynerii.
- Dlaczego mnie tu zaprosiliście? - ponawia swoje pytanie Martin.
Omikron dolewa mu drinka.
-W sytuacji obecnej chwytamy się wszelkich środków. Tradycyjna nauka na niewiele się przydaje.
Może zatem pomoże fantazja. Jest pan znany jako gejzer pomysłów z zakresu science fiction.
-Wyłącznie powieściowych.
-A czymże nasza sprawa różni się od powieści? Chcemy, żeby pan myślał. Fantazjował.
Zaproponował tysiąc jeden projektów jak najbardziej nieprawdopodobnych. Oczywiście, nie za darmo.
-A jeśli nic nie wymyślę?
-Spróbujemy czegoś bardziej prymitywnego. Moi ludzie palą się do dzieła, aby jako przebrani
terroryści zbadać wytrzymałość rozmaitych osobistości.
W głosie oficera brzmi tyle determinacji, że Yolontier wierzy, iż Omikron jest gotów na wszystko.
-Ile mam czasu? - zadaje pytanie.
-Powiedzmy 48 godzin. Do motelu podrzucimy panu komputer z bankiem wszystkich pomysłów
science fiction, jakie dotąd wymyślono. Mamy je zarejestrowane. Na razie jednak nowe koncepcje
musi wymyślać człowiek.
- Dwie doby? Tylko? Skoro pozostał jeszcze tydzień? - Morris kręci głową.
-Nie możemy czekać, aż zacznie się inwazja. Pojutrze mamy tu naradę naszego prywatnego sztabu,
musimy podjąć decyzję i przystąpić do działania.
-Czy mógłbym w takim razie otrzymać informacje o wszystkich podejrzanych?
-Pojutrze - uśmiecha się Omikron. - Teraz chodzi nam o pomysły teoretyczne. Jeśli pan sobie życzy,
proszę - to dossier Generała. Nie ma w nim nic ciekawego poza informacją, w wieku 25 lat uległ
wypadkowi samochodowemu.
- A więc nie był wtedy pokryty „żywym teflonem"!
- Widać jeszcze nie był. Z kraksy pozostała mu duża blizna na lewej części pleców, zaraz za prawym
płucem. Na jakichś manewrach przed laty ściągnął koszulę... Ktoś sfotografował.
Kiedy w pół godziny później literat opuszczał leśniczówkę, major ściskał go kordialnie.
- Wierzymy w pana! To będzie najciekawsze zadanie literackie, o jakim kiedykolwiek słyszałem.
Przy recepcji westchnął na temat kłopotów z naprawą samochodu, która prawdopodobnie przedłuży
jego pobyt całą dobę, wcześniej pod błahym pozorem zlecił mechanikowi rozebranie skrzyni biegów.
Przy barku, mijając dziewczynę w dżinsach, popijającą przez słomkę jakąś dziwaczną amarantową
ciecz, lekko się ukłonił. Odpowiedzią było wyszczerzenie olśniewająco białego uzębienia. Ładna,
szelma!
Jego pokój znajdował się na pierwszym piętrze i nosił numer trzynasty. Czerwone kotary
harmonizowały z jasną tonacją niedawno położonych tapet. Martin Volontier wziął się do pracy. Kartka
po kartce notował, czasem rysował, konsultował się z laptopem, który bezbłędnie odpowiadał, jaki
pomysł wykoncypował Stanisław Lem w 61, a Kurt Yonnegut w 74. Zatopiony w myślach nie zauważył
nawet, jak otworzyły się drzwi. Zwłaszcza że zamknął je od wewnątrz. Puszysty dywan stłumił kroki.
Zorientował się dopiero, gdy poczuł, jak jego karku dotknęła czyjaś ciepła dłoń.
-To tylko ja - powiedziała dziewczyna w dżinsach. Tym razem miała na sobie jakiś szlafrok. -
Myślałam, że czuje się pan samotny w taką noc.
-Pracuję - powiedział cierpko, mimowolnie wpatrując się w krzywizny, które półprzeźroczysty
peniuarraczej uwydatniał niż zakrywał (teraz wydawała się znacznie starsza niż przy barze). - Kto
panią tu przysłał?
-Mam na imię Julia - powiedziała szeptem.
-Michael - odburknął.
-To chyba na drugie, mistrzu Volontier - roześmiała się. - Ale jeśli nasza znajomość ma mieć charakter
aż tak oficjalny i ja się ujawnię - porucznik Delta. Wiem, wiem, wyglądam raczej na markietankę, ale
naprawdę jestem ze sztabu majora Omikrona. Mam czuwać nad tobą i udzielać wszelkiej stosownej
pomocy. Wszelakiej! - podkreśliła. Przez moment zastanawiał się, czy nie jest to pułapka.
-Czy mam ci opisać wewnętrzny układ bunkra pod leśniczówką, aby pozyskać twoje zaufanie, czy
wystarczy, jeśli pójdę wziąć kąpiel... - a widząc jego osłupienie dodała: - Nie robię z seksu misterium
ani tematu długotrwałych negocjacji.
Zaczerwienił się. Ale pokręcił głową.
-Zostało mi jedynie 38 godzin - każda minuta jest droga, Julio. Jak skończę kwestię kosmitów, chętnie
przystąpię do spraw ziemskich.

-To się nazywa twórczy charakter, nie bez powodu nazywają pana tytanem pracy i gigantem
wstrzemięźliwości. Nie jesteś przecież żonaty?
-Nie.
-A pozwolisz sobie zrobić kawy?
-Oczywiście.
Miała jeszcze sporo okazji podziwiać jego hart i wytrzymałość. Nie zmrużył oka, wypił 55 kaw, wypalił
dziesięć paczek„marlboro", zapisując dwie ryzy papieru. Nie rezygnując z obowiązków gosposi, Julia
zdrzemnęła się ze cztery razy, dla relaksu obiegła kilkadziesiąt razy motel, wypiła kilka drinków.
Drugiej nocy nad ranem, kiedy padła w lekki sen, poczuła nagle, że autor wstał od stolika, obszedł
parę razy pokój, przypatrując się śpiącej, potem usiadł obok niej. Chwyciła go oburącz i przyciągnęła.
Musnął ustami jej wargi i wstał.
- Nie teraz! Muszę zapisać pewien pomysł.
Świtało. Krawędź boru wyrzynała się już z jednolitej czerni nocy...
W południe minęła czterdziesta siódma godzina pracy. Martin zebrał papiery. Wnioski pozakreślał
czerwonym flamastrem. Julia zaglądała mu przez ramię, ale niewiele mogła wywnioskować z
gmatwaniny skrótów, nazw.
-Masz coś? - spytała.
-Starczyłoby na biblioteczkę. Pójdziesz ze mną do bazy?
-Oczywiście.
Ruszyli w stronę jeziora. Właśnie zza szańców chmur wyjrzało słońce. Było jednak dosyć chłodno.
Volontier musiał być zadowolony z wyników, pogwizdywał, a nawet parę razy przygarnął dziewczynę
do siebie.
-Zgaduję, że masz jakiś szczególnie ulubiony wariant - spytała.
-Chyba tak.
-A możesz mi go opowiedzieć?
-Teraz już mogę.
-No więc?
-Pomysł numer 24b. Nazwałem go pułapką. Wiedząc, że Generał jest kosmitą, spróbowałbym poddać
go inwigilacji, następnie poinformować o tym, iż jest podejrzany. Prawdopodobnie spróbowałby
skonsultować się z resztą. Ich siły telepatyczne działają z pełną mocą dopiero, gdy zostaną
uporządkowane w jedno pole...
Przerwał, wpatrywał się w niebo. I dostrzegł. Maleńką kre-seczkę nad horyzontem.
- Padnij!
Usłuchała. Biaława smuga przecięła niebo, docierając do drugiej strony jeziora. Ogłuszający huk
dotarł do nich chwilę później. Równocześnie wyleciały wszystkie szyby w motelu.
-Co to?! - krzyknęła.
-Chyba odkryli nasze zamiary. Gdzie pędzisz? Zaczekaj!
Ścieżką wokół jeziora Julia pognała w stronę, gdzie powinna znajdować się leśniczówka. Po co? Nie
powinno zostać z niej śladu. Przy precyzyjnym uderzeniu nie ostałyby się i najniższe poziomy bunkra.
Volontier zawołał, a potem pobiegł za dziewczyną. Dróżka była kręta. I naraz!
Rozstępowanie się ziemi pod nogami jest z pewnością uczuciem głupim. Martin wywinął koziołka i
wylądował na dnie głębokiego dołu o stromych ścianach. Zaklął. Zaraz nad krawędzią
ukazały się twarze Omikrona, Morrisa i Julii.
- Wariant 24b pułapka - powiedziała porucznik Delta.- Zachowuj się spokojnie, Michael, Martin, czy jak
naprawdę nazywają cię w twojej galaktyce.
Milczał, a jego oba mózgi pracowały gorączkowo.
-Jesteście bardzo podobni do ludzi. Cechuje was pycha i przesadna pewność siebie. A tak między
nami, wasza rakieta uderzyła jedynie w atrapę bunkra - powiedział profesor. - Natomiast my mamy
wszystkie twoje kontakty.
-Kontakty? — wysapał. - Jesteście w błędzie, bierzecie mnie za kogoś innego. Julia była ze mną cały
czas i wie, że się z nikim nie kontaktowałem!
-Kolejny błąd. Nie zorientowałeś się, że pokój numer 13 był jedną wielkąkomorączujnikową,
nastawionąna wyłapywanie wszelkich emisji z twego organizmu. Udając, że myślisz, nadawałeś
sygnały. Ustaliliśmy falę łączności biologicznej i mamy wszystkich osiemnastu twoich kumpli, bo były
jednak dwa lądowania!
-Nic wam to nie da, jesteśmy nieśmiertelni! - krzyknął ochryple.
-To rzecz dyskusji i technologii - odpowiedział Omikron. Rozległ się dziwny dźwięk, ni to hurkotu, ni
plusku i nad krawędziami dołu pojawiły się wirujące paszcze betoniarek. Niagary szarawego błota
chlusnęły w dół. Pisarza ogarnęło przerażenie.
-Chcecie mnie tym zalać?

-Tak, uwięzić niczym muchę w bursztynie. Tyle, że żywego. Na wieczność, chyba, że jednak nie
potrafisz się obywać bez pożywienia.
-Zostaniecie zniszczeni!
-Spróbuj połączyć się z kumplami. Są w podobnej sytuacji. I Generał, i sztabowcy, a nawet prokurator
generalny...
Targnęła nimi fala nagłego podniecenia, przechodzącego w zniewalającą bierność.
- Sięgasz po broń telepatyczną? - roześmiał się Morris. – To nic nie da! Betoniarki są tak
zaprogramowane, że nikt z nas nie może ich wyłączyć. Nawet jeśli nas zabijesz.
Zresztą strach już owładnął mózgiem Volontiera, paraliżujące promieniowanie osłabło.
-Popełniacie błąd, cholerny błąd - bełkotał. - Owszem, przyznaję, mieliśmy przygotować inwazję, ale
wyłącznie dla waszego dobra...
Z urwanych zdań przebijała szczerość. Grał czy mówił prawdę?
-Od dawna obserwowaliśmy Ziemię. Jedyną planetę istot prawie rozumnych w tej części Galaktyki,
pełnąjednak wewnętrznych sprzeczności i konfliktów, prowadzących nieuchronnie ku zagładzie. Jakiś
czas temu nasza rejonowa baza na jednym z księżyców... - ugryzł się w język, później dowiedziono,
że chodziło o satelitę Jowisza - zdecydowała interweniować. Przejąć komisaryczny zarząd nad
Ziemią. Uporządkować jej sprawy. Jesteście zapóźnionym i mocno zdefektowanym gatunkiem, ale
chcieliśmy wam pomóc. Zlikwidować wojny, choroby, śmierć, dać wam...
—Sądzisz, że Ziemianie zaakceptowaliby taką okupację, nawet dla swego dobra? Zbyt często w
historii próbowano uszczęśliwiać nas na siłę!
Volontier, stojąc po pas w płynnym cemencie, usiłował wspiąć się ścianę, daremnie, piasek usuwał mu
się pod palcami.
— Wstrzymajcie betonowanie - wrzeszczał - nie macie prawa zamykać mnie na wieczność w tym
dole! Nie umrę, pogrążony w letargu będę... Ludzie!!!
Płynna masa sięgnęła mu do piersi. Krzycząc nieartykułowane słowa (może zresztą była to jego
prawdziwa mowa), rozerwał kurtkę i koszulę. Obserwujący go z tyłu mogli widzieć wyraźnie dużą
bliznę. W pewnej chwili niektórym wydało się, że blizna pęka, a z rany wynurza się mały, zielonkawy
ryjek. W tym momencie jednak część ziemi osunęła się w głąb dołu. Szarawa fala przykryła
znakomitego autora. Chwilę trwało szamotanie pod powierzchnią.
A betoniarki warczały miarowo.
i fala samobójstw w Skandynawii odwróciły uwagę od całej afery. Przynajmniej na jakiś czas.
Tylko krasnolicy mechanik samochodowy, mimowolny uczestnik dramatu, który od pewnego czasu
przerzucił się na pisanie nowel fantastycznych, opowiada, że przynajmniej raz w roku do motelu
przyjeżdża przystojna dziewczyna w dżinsach, a następnie z wiązanką kwiatów udaje się do lasu,
gdzie podwójne zasieki pod prądem otaczają betonową plombę w leśnym poszyciu.
Dziennikarzom światowych agencji pozostawmy relację o tym, co działo się dalej po samozwańczej
akcji majora Omikrona, który na własną rękę wyeliminował kilkunastu czołowych prominentów, zresztą
unieszkodliwiając ich różnymi dowcipnymi metodami. Wspomnijmy tylko, że wkrótce, zamiast wyroku
sądu wojskowego, sypnęły się na niego i na resztę spiskowców odznaczenia, nagrody i zaszczyty.
Przedtem jednak obserwatoria doniosły o nagłym zatrzymaniu się świetlistych plamek, a następnie
stopniowym ich wycofaniu. Zresztą konflikty międzynarodowe, epidemia cholery w Iranie. Mam
prośbę, Jack...
Bramofon znajdował się dokładnie na wysokości ust kierowcy. Aby porozumieć się z portierem nie
trzeba było nawet wychodzić z samochodu. „Wszystko dla wygody człowieka" brzmiała dewiza willi na
półwyspie. W swoisty sposób pojmował ją również portier, czarnoskóry Jackson, który usłyszawszy
znajomy głos, nie zwykł nawet odwracać głowy od telewizora, aby popatrzeć, kto zatrzymał się przed
bramą.
-To ja, Crane, dobry wieczór - rozległo się w głośniku.
-Witamy - odpowiedział Jackson i uruchomił włącznik. Wielka brama wiodąca do posiadłości
Donavanów drgnęła i bezszmerowo poczęła się rozsuwać. Charles Crane przycisnął gaz. Jeszcze
kilkaset jardów aleją wśród skałek i znajdzie się nad brzegiem. Nim jednak pierwszy zderzak forda
minął linię wrót, zza zakrętu wyłonił się ciemny „krążownik szos", jakim zwykli rozbijać się
nowobogaccy Murzyni.
„Rozwali mi kufer" przemknęło Charlesowi. Instynktownie dodał gazu. Olbrzymi wóz nie miał jednak
zamiaru ani go taranować, ani wyprzedzać. W momencie gdy nieomal dotykał samochodu Crane'a,
zwolnił i tak wjechali w bramę, stykając się tak blisko, jak ongiś węglarka z parowozem. Za nimi
zasunęła się brama. Zapadł już zmierzch i samotny kierowca nie miał możliwości zauważyć, kto
znajdował się w pojeździe tak dowcipnie wjeżdżającym na półwysep. Zresztą już na pierwszym
zakręcie „akrobata" pozostał z tyłu.
Crane wysiadł. Willa Donavanów, zbudowana w latach trzydziestych, jarzyła się niczym wielki,

zakotwiczony transatlantyk wycieczkowy. Światła odbijały się w atramentowej toni jeziora,
hermetyczne okna nie przepuszczały jednak na zewnątrz dźwięków muzyki. Charles znalazł miejsce
na zaparkowanie wśród kilku aut wypełniających niewielki placyk i wszedł na schody. Będąc w
drzwiach, gdzie oczekiwał już Patt, zwalisty goryl pana domu, przybysz odwrócił głowę. Jego
„przyczepka" jeszcze nie dojechała. Wzruszył ramionami i wszedł do wnętrza. Czuł się bardzo
zmęczony.
Rozrywka była całym życiem Arthura Donavana - stanowiła treść jego egzystencji i dostarczała mu
środków, aby uczynić życie odpowiednio atrakcyjnym. Ona też wyniosła skromnego agenta modelek
do rangi jednego z największych impresariów i dyktatorów „show-biznesu". W życiu
czterdziestopięcioletniego dziś potentata nie było czasu straconego ani fałszywych kroków. Czas
musiał opłacić się poczwórnie, odkryta gwiazdka za każdym razem przekształcała się w „białego
olbrzyma", a każda nowa znajomość pomnażała listę dotychczasowych osiągnięć. Donavan był
bezwzględny, a zarazem próżny. Bo czyż nie próżność podyktowała mu zakup niezwykłej posiadłości,
rodem z innej epoki? Rozsądek natomiast podsuwał, kogo zapraszać. Crane ściskał dłonie
zaproszonym gościom - wybitny kompozytor, reżyser, scenarzysta, modny malarz, parę gwiazdek w
okresie inkubacji. Zestaw starannie przemyślany. Tylko on, młody naukowiec, nadzieja neurochirurgii,
wyglądał tu jak gość z innego świata. Ale to już była zasługa jego siostry - Betty. Ślicznej jasnowłosej
Betty Crane - Donavan o delikatnej twarzy anioła i długich nogach łani. Miłość potentata do młodej
scenografki właściwie nie powinna nikogo dziwić. Arthur przekroczył swoją smugę cienia i znajdował
się w wieku, kiedy z ilości przechodzi się na jakość. Poza tym był to już najwyższy czas na
stabilizację. Małżeństwo trwało od dwóch lat, rychło miał narodzić się potomek.
-Czego się napijesz, Charles? - spytał gospodarz.
-Obojętne, jestem okropnie zmęczony.
-No to nie przejmuj się nami, tylko odpocznij sobie chwilę na górze - powiedziała Betty, zbliżając się. -
Cały wieczór przed nami.
Charles ucałował siostrę i ruszył krętymi schodami na górę. Czuł się podle: zmęczenie, początek
grypy plus kac moralny. Myjąc ręce, przez moment przyglądał się swemu odbiciu w lustrze. Patrzył na
szczupłą twarz dwudziestopięciolatka.
- To trzeba było zrobić, stary - mruknął - trzeba było wreszcie powiedzieć Lucy, że to koniec i że nie
spotkamy się więcej.
Romans z narzeczoną, a obecnie żoną najbliższego przyjaciela, ciągnął się stanowczo zbyt długo.
Teraz, gdy Lucy zrobiła mu awanturę o młodą laborantkę, nadarzyła się najlepsza okazja, żeby zerwać
kontakty. Crane zastanawiał się parokrotnie, dlaczego Lucy była zwolenniczką takiego podwójnego
życia. W końcu to ona była inicjatorką i animatorką przydługiego romansu. Zawsze dochodził do
wniosku, że przewrotność jest naturalną cechą kobiecej natury.
Wytarł twarz i wszedł do gościnnego pokoju.
- Muszę się na chwilę położyć, na kwadransik, nie więcej...
Crane należał do osobników raczej słabych fizycznie, posiadał jednak zdolność szybkiej regeneracji.
Zazwyczaj wystarczało mu pół godziny snu, czasem kwadrans. Tym razem jednak nie przespał nawet
kwadransa. Coś, może okrzyk, wyrwało go z drzemki. Nie pamiętał, czy miał jakiś zły sen, w każdym
razie całe jego ciało pokrywał pot. Dlaczego nie zszedł natychmiast na dół? Sam nie wiedział.
Pozostałością kawalerskich czasów Donovana, kiedy willa impresaria służyła do znacznie mniej
nobliwych spotkań, były małe szczeliny obserwacyjne, przez które goście pierwszego piętra mogli
śledzić sytuację w salonie. Szczeliny były małe i do ich wad należało niewielkie pole widzenia. Z
jednego punktu obserwacyjnego można było oglądać wydarzenia tylko w części obszernego
pomieszczenia na dole. Po ślubie Betty poleciła zamurować „świńskie obserwatoria", ale rzemieślnicy,
jak to bywa i w wysoko rozwiniętych krajach, nie wykonali swej roboty do końca. W garderobie i pokoju
gościnnym szczeliny pozostały. Crane nie uczestniczył w dawnych przyjęciach na półwyspie, poznał
Donavana już po jego moralnej odnowie. Luk pokazał mu podczas poprzedniej bytności jeden z
podchmielonych gości, który zapaławszy sympatią do młodego naukowca, koniecznie pragnął
opowiedzieć mu o swoich męskich przygodach. Teraz Charles obudzony i zaskoczony nerwowym
łomotaniem serca, nie podnosząc się z łóżka, poruszył ryglem odsuwającym zaślepkę.
Wydało mu się, że ogląda niemy film. Na schodach wiodących do livingu stały dwie postacie w
czarnych kombinezonach z maskami Myszki Miki i Kaczora Donalda na twarzach. Niewybredny żart
nowo przybyłych gości? Chyba tak. Niepokojące było tylko to, że w ręku poczciwego Donalda
błyszczał automatyczny pistolet wycelowany w głąb livingu. Myszka gestykulowała gwałtownie.
Crane zeskoczył z łóżka i ruszył ku schodom. Napad? Co w takim razie robi Patt? Naukowiec najpierw
biegł. Potem zwolnił. Miękki chodnik na schodach stłumił jego kroki. Ciało goryla zobaczył, wychodząc
zza zakrętu. Wierny sługa Donavana leżał w kałuży krwi o krok od wejścia... Świdrujący krzyk kobiecy.
-Nie, nie, darujcie! - wybił się ponad inne hałasy dobiegające z parteru. To był głos Betty. Crane

stchórzył. Skamieniały zatrzymał się na schodach. Odgłosy uderzeń i zwierzęcy ryk osaczonego
żubra, tym razem należący do właściciela willi, splótł się ze szlochem jakiejś gwiazdki.
Prawie nie oddychając, wycofał się na piętro. Bał się. Zawsze był tchórzem, przeklinał, że na jego
miejscu nie znajduje się choćby Jack Porter. Ten nie miał nigdy wahań, pierwszy w baseballu, w rugby,
w boksie, nie jak oferma, maminsynek Crane, który nawet piłki dobrze schwycić nie potrafił. Żeby
jeszcze mieć jakąś broń. Idiotyczne. Cóż mu po broni? Do wojska go nie przyjęli, nawet strzelać nie
umiał. Jedno co posiadał, to nadrozwinięty mózg, w tej chwili jednak sparaliżowany z grozy, ergo
absolutnie nieprzydatny. Od najbliższych zabudowań dzieliło go pół mili, woda w jeziorze musiała być
przeraźliwie zimna. A telefon? Wszedł do sypialni Betty, pochwycił słuchawkę. Cisza. Ktoś rozumujący
logicznie zawczasu unieszkodliwił centralę. Jeszcze raz spojrzał przez okienko. Disneyowskie maski
zniknęły. W kadrze widać było nieruchomą postać w splotach czegoś, co wyglądało jak kłębowisko
węży. Dyskotekowe światło utrudniało obserwację, trzeba było dobrej chwili, aby zorientować się, że
są to ludzkie jelita. Potem ich usłyszał. Dwa męskie głosy należące do ludzi wspinających się po scho-
dach.
-Powinien być tu gdzieś jeszcze jeden...
-Ależ, Frank, ta baba powiedziała, że nie ma nikogo więcej...
Crane rozejrzał się rozpaczliwie: łóżko, szafka, łazienka. Zdecydował się wślizgnąć pod łóżko. Weszli.
Sportowe adidasy i wojskowe buty.
-Tu nikogo nie ma.
-Poczekaj! - Skrzypnęła szafa. Rozległ się szelest wywalanych na podłogę ubrań. Brzęk tłuczonego
lustra.
-Ale świnie mieszkają!
Potem słyszał, jak napastnicy buszowali po sąsiednich pomieszczeniach. Zagrała potrącona
pozytywka, wygrywająca marsz Mendelssohna, zanim dźwięku nie zdławił bucior bandyty. Napastnicy
krążyli po domu jak chmury burzowe w upalny letni dzień, to oddalając się, to zbliżając do kryjówki
Crane'a. Później ruszyli ku schodom.
- Czekaj - powiedział naraz bardziej zachrypnięty z głosów — coś widziałem.
Charles wstrzymał oddech. Znów wojskowe buty pojawiły się prawie na wysokości jego twarzy.
- Widziałeś to paskudztwo?
Brzęk i trzask rozdzieranego kartonu!
Tak potraktowano wiszący nad łóżkiem rysunek Picassa. Odeszli.
Długo nie miał odwagi opuścić swego schronienia. Nie przychodził mu jednak żaden pomysł poza
jednym. Przeżyć! Bo cóż mógł poradzić on, oferma, tchórz, słabeusz. Upłynęła dobra godzina, zanim
zdecydował się wydostać spod łóżka. Wyjrzał na schody. W całym domu panowała niezmącona cisza.
Popatrzył przez okno. Z parkujących wozów znikła prześliczna lancia należąca do Betty.
- Odjechali.
Musiał mieć gorączkę. Wstrząsały nim nerwowe dreszcze. Zszedł na dół. Ochroniarz Patt nadal leżał
w zakrzepłej kałuży krwi. Charles pomyślał o kuchni. Meggi i Steve! Oboje nie żyli. Ona z twarzą wbitą
w naszykowane do podania torty. On skurczony w kącie, z tasakiem obok bezwładnych rąk i maleńką
plamką pośrodku czoła. Na progu salonu targnęły Crane'em torsje. Wnętrze przypominało tandetny
„salon okropności", z tym że zamiast woskowych lalek dookoła poniewierały się ciała znajomych. Od
razu widać było, że mordercy nie zjawili się z powodów rabunkowych. Przybyli się bawić. Znany
kompozytor wisiał na żyrandolu. Malarz należał chyba do nielicznych, którzy próbowali walczyć.
Martwa dłoń ściskała kawałek ułamanego krzesła. Obnażonego Donavana przybito gwoździami do
blatu stołu, a następnie całą kompozycję ustawiono pionowo. Większość ofiar była związana.
Nietrudno było domyślić się scenariusza, ofiary najpierw sterroryzowano i spętano (może obiecując
im, że po obrabowaniu domu nikomu włos z głowy nie spadnie), a dopiero później przystąpiono do
szlachtowania. Sądząc po krwawych odciskach stóp, prześladowców była piątka. Mordowali
metodycznie, igrając z ofiarami, inscenizując zbrodnie. Obok nienawiści, musiała rozpierać ich jakaś
demoniczna fantazja nieznana normalnym ludziom. A ciało Betty...
Crane płakał jeszcze wtedy, gdy zajechały liczne wozy policyjne. To Jackson, portier, mimo ciężkiego
postrzału natychmiast po odzyskaniu przytomności dowlókł się do najbliższego automatu i zawiadomił
posterunek.

***
Jack Porter zapłacił taksówkarzowi i przez moment przyglądał się lśniącej ścianie mieszkalnego
wieżowca.
Zastanawiał się, jak on, od tylu lat mieszkający na prowincji, znosiłby życie w owym gigantycznym
akwarium.
-Do pana Crane'a - powiedział portierowi. Człowiek w uniformie zlustrował go, jakby miał do czynienia

z osobliwością przyrodniczą.
-Był pan umówiony? Pan Crane nikogo nie przyjmuje.
-Zostałem zaproszony - Jack machnął cieciowi przed nosem kopertą.
-Pozwoli pan, że sprawdzę.
Sięgnął po telefon. Wymienił półgłosem parę słów.
-W porządku, może pan iść. Najwyższe piętro.
-Dlaczego pan mi się tak przygląda? - zapytał Porter, przypuszczając, że być może ubiór prowincjusza
robi takie wrażenie na metropolitalnym wydze.
-Jest pan pierwszą osobą, która odwiedza pana Crane'a w tym roku. On sam zresztą od tygodni
prawie nie wychodzi.
-Chory?
Portier wzruszył ramionami. Widocznie nabrał zaufania do przybysza, bo powiedział mimowolnie
ściszając głos:
-Moim zdaniem on jest - tu wykonał znaczący gest na czole.
Jack znał skarbce bankowe jedynie z filmów. Dlatego zaskoczyły go wielkie pancerne drzwi, które
otworzyły się automatycznie po naciśnięciu dzwonka. W korytarzu były jeszcze jedne drzwi, równie
potężne i równie samoczynne.
Potem już następowały w miarę normalne wnętrza mieszkania naukowca. Szafy nabite
nieprawdopodobną ilością książek, sterty gazet i masa sprzętu doświadczalnego -jakieś retorty,
mikroskopy. Wszystko skąpane w ostrym jarzeniowym świetle. Porter przeszedł trzy pokoje
apartamentu zajmującego chyba całe najwyższe piętro wieżowca, zanim zorientował się, co jest w tym
wnętrzu najdziwniejsze. Nigdzie nie było najmniejszego nawet okienka.
- Cześć, Jack. Zostań tam, gdzie jesteś. Dobrze? - Głos dochodził z głośnika, dopiero po chwili Porter
zauważył szklaną taflę zagradzającą drogę do dalszych pomieszczeń tonących w półmroku i postać,
która zbliżyła się do szyby.
- Charles, kopę lat... Ale masz tu fortecę, byku krasy! – Zaczął i umilkł.
Gdyby spotkali się na ulicy, Jack przypuszczalnie nie poznałby Crane'a. Tęgi zazwyczaj naukowiec,
przypominał obecnie zabiedzonego pasikonika z dziecinnej bajki. Zasuszona główka na cienkiej szyi,
okolona wianuszkiem siwych włosów, ciało ograniczające się praktycznie do szkieletu powleczonego
luźnym garniturem. Cholera! Przecież obaj mieli dopiero po pięćdziesiąt lat.
-Czekaj, kiedy to myśmy się widzieli po raz ostatni? — powiedział, bojąc się ciszy, która zapadła. -
Chyba ostatni raz na stacji benzynowej, piętnaście lat temu.
-Usiądź - powiedział zza szyby gospodarz. - Pewnie chcesz się czegoś napić; whisky znajdziesz w
barku. A może jesteś głodny?
Jack z głębokim podziwem rozglądał się po pokoju.
-Ale strzeliłeś sobie laboratorium - cmoknął. - Myślałem, że w Ośrodku masz wszystko.
-Od paru lat nie pracuję w Ośrodku - przerwał nerwowo Crane. Szybko spacerował wzdłuż działowej
szyby. Niczym wychudzony jaguar na swym wybiegu, nie przestając dziwacznie zacierać rąk.
-Naleję sobie podwójną - powiedział Jack. - Jeśli dobrze pamiętam, ty nigdy nie przepadałeś za
whisky. A pamiętasz ten nasz wynajęty pokój na stryszku? Ile to lat? Pamiętam, jak uprzejmie szedłeś
na spacer, aby mnie zostawić z Lucy. - Tu nagle spoważniał. - Wiesz, od trzech lat Lucy nie żyje.
-Ach, tak! - skomentował gospodarz.
-Po jej śmierci zwinąłem interes. Nie będę się zabijać. Nie mam dla kogo. Mój mały Michael nie
odzywa się od paru lat... A ty się nie napijesz?
Charles na moment przerwał wędrówkę.
- Na razie nie.
Jack pociągnął tęgi łyk.
- Bardzo ucieszyłem się, że przypomniałeś sobie o mnie. Po tylu latach.
Naukowiec spojrzał mu w oczy.
- Mam prośbę, Jack.
-W porządku. Wal śmiało. Kłopoty finansowe?
Przeczenie.
-Trudności rodzinne?
-Nie mam żadnej rodziny. Jestem absolutnie sam – padła odpowiedź. — Mam natomiast prośbę, z
którą mogę się zwrócić tylko do najstarszego przyjaciela.
-Cieszę się.
-Podejdź do biurka. - Porter spełnił polecenie. - Teraz otwórz trzecią szufladę. Widzisz tę spluwę?
-Widzę.
-Chciałem cię prosić... - urwał i nabrał więcej powietrza do płuc. - Chciałem cię prosić, żebyś mnie
zabił.

Z wrażenia Jack nalał sobie drugą szklaneczkę i wychylił ją duszkiem.
-Naturalnie żartujesz. - Porter chwycił się tej koncepcji niczym koła ratunkowego i zaczął się śmiać. -
Kupiłem! Ale ci się udało mnie przestraszyć. Zawsze miałeś głowę do kawałów.
-Mówię zupełnie serio. Kiedy uruchomię dźwignię i otworzę tę szybę, masz strzelić mi w głowę. Zanim
będzie za późno.
Jack gwałtownie zasunął szufladę.
- Pewnie uważasz, że zwariowałem. Zmienisz zdanie, kiedy zapoznam cię z faktami. Nie mam innego
wyjścia.
Po tragedii na półwyspie, Charles Crane długo nie mógł dojść do siebie. Lata minęły, zanim po paśmie
chorób i nerwowych załamań, wrócił do pewnej równowagi. Dziedzicząc majątek po Berty i
Donavanie, nieoczekiwanie stał się bogaty, mógł realizować swe naukowe pomysły. Bardziej niż
kiedykolwiek pociągać go zaczęła patologia zbrodni. Proces bandy zwyrodniałych morderców z
półwyspu (wpadli podczas porachunków przestępczych sekt - Czciciele Szatana sypnęli Wyznawców
Krwi) jego zainteresowania jeszcze pogłębił. Pragnął znaleźć odpowiedź na pytanie nurtujące go od
lat, jak rodzi się zbrodnia? Oczywiście, od dawna istniało wiele teorii dotyczących przestępczości.
Ostatnimi laty szczególnie lansowano koncepcje socjologiczne, zrzucając odpowiedzialność za
przestępczość na środowiska kryminogenne i alienację jednostki w społeczeństwie postindustrialnym.
Inni naukowcy zwracali się ku koncepcjom uwarunkowań psychologicznych, wskazywali na rolę
dziedziczności, ba, odgrzebywali lombrozowską teorię o związku cech anatomicznych z
przestępczymi skłonnościami.
Szansą dla badań Crane'a okazał się dostęp, jaki w końcu uzyskał do mózgów bandziorów skazanych
na śmierć. Było to jeszcze w czasach, kiedy wykonywano kary na notorycznych złoczyńcach.
Początkowo spotkało go rozczarowanie - mózg dusiciela jedenastu małych chłopców niczym nie różnił
się od przeciętnych zwojów uczciwego śmiertelnika. Dopiero parę lat temu okazało się, że nie była to
jałowa robota. W śródmóżdżu niejakiego Lopeza (mózg otrzymał drogą wymiany z Akademią w
Paragwaju) udało się wyodrębnić niezwykły wirus, który upodobał sobie szczególnie ośrodki kierujące
popędami, wolą...
Bojąc się narażenia na śmieszność, naukowiec nie ogłosił „wirusowej teorii przestępczości". Jednak
pracował nad nią dalej. Znajdował kolejne dowody, odtwarzał przebieg „choroby kryminalnej", w
trakcie której rozwijający się z wolna wirus łamał wszelkie bariery powstrzymujące normalnego
człowieka przed działaniem jak dzika bestia. To tłumaczyło nie tylko szybką degenerację wszelkich
grup przestępczości zorganizowanej, wyradzanie dyktatorskich klik, ale pozwalało zrozumieć dlaczego
w nawet najbardziej wzorowych zakładach penitencjarnych, zamiast do resocjalizacji, dochodzi
zazwyczaj do pogłębienia cech kryminalnych wśród skazanych. Po prostu przestępcy zarażali się od
siebie... Oczywiście, siła i agresywność zbrodniarza zależały od szczepu wirusa. Egzemplarze
uzyskiwane od martwych bandytów były bardzo słabe. Charles stosował krzyżówki i naświetlenia. I
wreszcie otrzymał niezwykłego mutanta. Czystą drobinę zła. Nazwał ją „supermordercą".
-Ale po co robiłeś to wszystko, Charles? - przerwał opowiadanie Jack.
-Zamierzałem wyprodukować szczepionkę. Wyobrażasz sobie: świat bez przestępstw, bez instynktów
morderczych, a jeśli wirusowa koncepcja zła da się uogólnić, być może bez gwałtu, przemocy i wojny.
-Zbyt piękne, żeby było prawdziwe!
Crane zamilkł na chwilę, nabrał powietrza niczym pływak przed głębokim nurem.
- A jednak przeżyłem dzień triumfu! Dwa miesiące temu. Doświadczenia prowadziłem na szczurach i
królikach. Zainfekowany królik na mych oczach zagryzł rosłego szczura. Niestety, był to również dzień
mojej klęski. Kiedy po walce przenosiłem królika do jego klatki, wyrwał się i ukąsił mnie w rękę...
Zaraził!
Porter patrzył na przyciśniętą nieomal do szyby twarz przyjaciela i mimowolnie skierował wzrok w
stronę odsuniętej szuflady.
- Tak, Jack. Masz przed sobą nosiciela „supermordercy", człowieka bez skrupułów, potencjalnie
najgroźniejszą bestię świata...
Przy wyrazie „bestia", dziwny grymas pojawił się na ustach naukowca. Porter nie wierzył.
-Jesteś chory, Charles.
-Tak, jestem bardzo chory, jestem nieuleczalnie chory, śmiertelnie chory -stopniował Crane. - Owszem,
próbowałem się leczyć, stosowałem środki farmakologiczne, przetoczyłem krew. Udało mi się jedynie
zahamować rozwój wirusa, utrzymywać go w stanie uśpionym. W tej chwili też jestem na narkotycznej
blokadzie, chwalić Boga, kontroluję swoje posunięcia. Co parę godzin, gdy czuję, że działanie
lekarstwa mija, wzmacniam dawkę. Gdyby nie ten specyfik, dawno byś nie żył, Jack. Jesteś w
wiwarium kobry królewskiej. Wypuszczonej kobry, tęskniącej za zbrodnią!
„Wariat" - przemknęło Porterowi, nie wierzył w opowieść naukowca, nie miał jednak wątpliwości, że
mężczyzna stojący za szybą jest chory umysłowo.

-Może wezwę lekarza? - zaproponował nieśmiało.
-Im mniej osób ma ze mną do czynienia, tym lepiej - skontrował Charles. - Posłuchaj uważnie. Kiedy
usunę tę szybę, zastrzelisz mnie. Zastrzelisz bez skrupułów, jakbyś miał przed sobą wściekłego psa.
Wiem, że to potrafisz. W tej szafie znajdziesz w hermetycznym opakowaniu sterylne ubranie.
Ubierzesz się dopiero na korytarzu. Na koniec oblejesz całe wnętrze benzyną, podpalisz i opuścisz
mieszkanie... Nie, nie bój się, ogień nie przeniknie na zewnątrz. Wszystko tu jest ogniotrwałe. Musisz
to zrobić! Musisz, nawet jeśli w trakcie chciałbym zmienić zdanie. Ja też się boję. Dobrze, Jack?
-Wykluczone - padła odpowiedź.
- Musisz! - nerwowy tik począł wstrząsać wychudzoną twarz Crane'a. - Pamiętaj, cały czas egzystuje
we mnie dwóch ludzi... Ten drugi jest niewidoczny, ale czujny. Jak myślisz, kto nie pozwala popełnić mi
samobójstwa? No... jest coraz silniejszy, w miaręjak ja słabnę. Wiem, że pewnego dnia powstrzyma
mnie przed zastosowaniem blokady. I wtedy wyjdę na zewnątrz. Ruszę zarażać i zabijać... Nastanie
czas apokalipsy. Wiesz, że nie zabraknie mi pomysłów. Nawet jeśli mnie zlikwidują, zdążę przekazać
zarazę dalej. Wirus znajdzie następnych żywicieli. Dobrze wyhodowałem mego „supermordercę". Bar-
dzo dobrze! Jest odporny na wszystko. Wyobrażasz sobie tę rozszerzającą się epidemię zbrodni? -
głos naukowca przechodzi w chichot. Crane podryguje nerwowo, przeskakując z nogi na nogę. - No,
pora, już pora! — wo>ła, nagle zmieniając ton. Wychudła ręka odnajduje pokrętło. Przezroczysta płyta
zaczyna się odsuwać. Chwiejąc się na nogach, Crane wchodzi do rzęsiście oświetlonego pokoju.
— Szybciej, on się wyzwala!
Jack jest spokojny. Wie, że tylko j ego spokój może powstrzymać szaleńca. Zresztą, co może zrobić
mu ten wątły człowieczek?
—Może weźmiesz lekarstwo? — proponuje.
—Nie wezmę lekarstwa - chrypi Charles i całkowicie zmienionym głosem dorzuca. — No strzelaj,
strzelaj, durniu! Co cię powstrzymuje?!
Krążą po pokoju. Oczy naukowca nabiegły krwią, w kącikach ust zbiera się ślina...
-1 to ma być mocny człowiek! — syczy. - Głupiec, dureń bez wyobraźni, zawsze byłeś durniem, Jack.
Tępy dobroduszny olbrzym, którego tolerowałem w moim towarzystwie. A wiesz dlaczego?
—Byliśmy przyjaciółmi, Charles.
Rechot w odpowiedzi.
-Byłem słabym człowiekiem, mięczakiem. Potrzebowałem wyłącznie wsparcia twych mięśni. W twoim
towarzystwie czułem się pewnie. To dobry patent mieć u boku osiłka, który zawsze stanie po mojej
stronie. No i Lucy...
-Co Lucy?
-Nasza Lucy. Słab y, bo słaby, byłem chyba nie najgorszym samcem. Pamiętasz wtedy, kiedy
ożłopany piwem zdrzemnąłeś się na dywaniku?
-Charles!
-Cztery lata! Cztery lata miałem ją, kiedy tylko tego zapragnąłem. A może nigdy nie zauważyłeś, do
kogo naprawdę podobny jest ten twój Michael? Głupi Jack, tępy Jack! - mówiąc, podskakuje jak
przedszkolaJc w trakcie dziecinnej wyliczanki.
Twarz piecze Porteia, gniew nieomal oszałamia. Z trudem, ale panuje nad sobą.
- Kłamiesz, żeby mnie sprowokować, ale nic z tego. Uspokój się i weź lekarstwo.
Crane porywa za nogę stojący w kącie stołek i wywijając nim z indiańskim okrzykiem wojennym, rusza
na Portera. Ale cóż za trudność go obezwładnić? Stołek upada na ziemią. Mocne dłonie Jacka krępują
rozdygotane ciało Charlesa. Ten wściekle rzuca głową.
- Puszczaj, puszczaj!
Zabolało. Zęby szaleńca wbiły się w rękę. Porter zwolnił chwyt. Crane wyśliznął się jak wąż i
przeskakując przez biurko, stanął w kącie pokoju.
-Udało się, udało się - radosne wycie wypełniło całe pomieszczenie. Jack oblicza dystans od drzwi.
Musi skrępować przyjaciela, potem sprowadzić lekarzy. Czyżby każdy psychiatra musiał kończyć jako
wariat? Tymczasem w ręku naukowca pojawia się pistolet. Szczęka odbezpieczany zamek.
-Nigdzie nie wyjdziesz, Jack. Poczekamy trochę, aż wirus się rozmnoży, a potem wyruszymy razem.
We dwójkę jest znacznie przyjemniej. Tylko się nie ruszaj, proszę.
-Spokojnie, Charles, przekonałeś mnie, zrobię wszystko, jak zechcesz - mówiąc to, cały czas Porter
przemierzał pokój.
-Ale ja już nie chcę, już nie chcę! - chrypi Crane. Skok. Dobrze przewidziany chwyt. Naukowiec jednak
nie upuścił broni. Z niewiarygodną siłą walczył jak dzikie zwierzę.
Strzał. Jęk, w którym zawarte jest zdziwienie i ból, i strach. Bezwładne ciało osuwa się na dywan. Jack
stoi osłupiały, z bronią w ręku. Usta jego przyjaciela drgają. Wydobywają się z nich strzępki wyrazów.
Trudno nawet dokładnie je zrozumieć. Czy jest to „Zabij się", czy też „dobij mnie"? Wreszcie oczy
Crane'a stają się szkliste, nieruchome. Jacka oblewa zimny pot.

- Zabiłem człowieka, wielki Boże, zabiłem człowieka! W samoobronie, ale jednak... Jeśli żaden lekarz
go nie badał, któż uwierzy, że to był szaleniec?
Dalej działa jak automat. Wyciera broń i wkłada ją w dłoń naukowca, potem równie troskliwie zajmuje
się klamkami, barkiem.
- Cholera, jak piecze to ugryzienie!
Przez moment zastanawia się, czy portier będzie mógł go rozpoznać. Na szczęście nie wymienił
swego nazwiska. Nie. Nie powinni go złapać. Kiedy ktoś wreszcie zajrzy do mieszkania, on będzie od
dawna w innym kraju.
- Biedny Charles, zawsze był trochę zwariowany, ale teraz... Wirusa sobie wymyślił! Prędzej uwierzę,
że miał masę powodów do popełnienia samobójstwa, ale zabrakło mu odwagi, by zrobić to samemu...
A ten głupi kawał o Lucy? I jeszcze głupsza kartka pozostawiona na biurku:, JPamiętaj, Jack, gdybyś
nie daj Boże skaleczył się u mnie, nie wolno ci wyjść. Fiolkę z trucizną znajdziesz w czwartej
szufladzie. Podpal mieszkanie, a potem przegryź kapsułkę. To będzie błyskawiczne, prawie
bezbolesne!" Czyste wariactwo!
Starannie zamyka jedne opancerzone drzwi, potem drugie. Wychodząc z windy, mija portiera
drzemiącego w swoim fotelu. Sympatyczna okoliczność! Postanawia pojechać na lotnisko autobusem.
CIhyba nikt nie powinien skojarzyć jego krótkiej wizyty z samobójstwem świetnie ongiś
zapowiadającego się neurochirurga?
Potem przez jakiś miesiąc wszystko toczyć się będzie w miarę normalnie. Dopiero po czwartym
czerwca dziwny stan owładnie Porterem. Z b liżej nie znanych przyczyn spienięży cały swój majątek,
uzyskane fundusze rozda na rozmaite fundacje i akcje charytatywne, a sarn ruszy do Azji, poświęcić
resztę swego życia na pracę wśród głodujących i trędowatych. Cóż, zapewne działanie tajemniczego
wirusa może prowadzić do różnych objawów. U osobników z inklinacjami egoistycznymi wywoływać
będzie reakcje zbrodnicze, u ludzi z natury dobrych, zadziwiającą „gorączkę altruizmu".

Trzecia planeta

„Przeklęta demokracja - pomyślał Quor - kiedyś nas ostatecznie zgubi!" Już dzisiaj nie można powziąć
żadnej radykalnej decyzji, wszystko musi być przedyskutowane, wyważone. Owszem, w chwilach
zagrożenia udawało się niekiedy podejmować stanowcze wnioski, ale od tysiącleci nie spotkali się z
żadnym poważniejszym zagrożeniem. Jakże niewdzięczne jest brzemię dowódcy Jednostki, który co
rusz musi tłumaczyć się ze swych posunięć przed personelem. „Żeby to jeszcze był personel!
Personel!" W tym momencie przyszły mu na myśl Termitiony, roje ogromnych Termitio-nów
przypominających nawet z bliska okruchy skalne, przemierzające w swych łupieżczych ekspedycjach
galaktyki, w miarę jak gasną ich życiodajne słońca. Tak, Termitionami można rządzić łatwo i
przyjemnie, panuje wśród nich absolutna dyktatura i hierarchia świetlna. Ten, który znalazł się na
przedzie, ma niekwestionowaną władzę nad resztą. Prowadzi rój; nawet jeśli ku zagładzie, nikt nie ma
do niego pretensji.
Tymczasem centralna gwiazda układu stawała się coraz ja-skrawsza, dawno wyodrębniła się z miliona
prawie jednakowych plamek otaczających ze wszystkich stron Jednostkę. Nie trzeba było korygować
kursu. Tylko te dyskusje...
-Nie rozumiem cię, Quor, czego szukasz w tym zapadłym kącie wszechświata? - zamigotał gderliwie
impuls Wixa.
-Tak, mamy przecież ograniczony limit lat świetlnych do przelecenia, a rejon GXS 50 został już
zbadany — dorzuciła Siba.
Maksymalnie spokojnie wyjaśnił im, że ekspedycja Impura właśnie w rejonie GXS 50-c znalazła
interesujące ślady życia.
-Na takie ślady można natrafić w prawie każdym zakamarku galaktyki - nie ustępowała Siba.
-Wszelako od wyprawy Impura upłynął miliard lat, jeśli liczyć według czasu Trzeciej Planety, życie
mogło w tym czasie osiągnąć tam wyżej rozwinięte formy. A jak wiecie, naszym zadaniem jest
poszukiwanie jakichkolwiek wyższych form zorganizowanej materii...
-Wysoko rozwinięte formy dałyby o sobie znać! - tym razem impuls pochodził od Loxa.
Quor odczuł znużenie. Sarn miał dość wędrówki, tęsknił za Układem Domowym.. Przecież był stary.
Wszyscy byli starzy. Wszyscy, czyli on. Jedność w wielości... Gdyby ktokolwiek z zewnątrz otworzył
Pojemnik Eksploracyjny, pierwsze skojarzenie nasunęłoby myśl o konserwie. W istocie prawie całe
wnętrze, poza częścią magazynową, wypełniała jednolita szara substancja - bezwonna i inteligentna.
Szczytowy produkt ewolucji. Prehistoria ich gatunku notowała różn e fazy rozwojowe. Od
słodkowodnych ąuasi-mięczaków, których ewolucja mózgu doprowadziła do obecnego stanu. Quor
stanowił wnętrze, jego skorupa była zarazem powłoką kosmicznego wehikułu, zrośniętą organicznie z
podróżnym - siłownia fotonowa była wykształconą ewolucyjnie częścią organizmu. Wix, Siba, Lox

stanowili ruchome części jego osoby. Kiedyś można było nazwać je odnóżami i odwłokiem. Dziś każde
z nich stanowiło wyspecjalizowaną jednostkę badawczą z niezależną świadomością. Hominidzi z
Triangwy wyśmiewali tą właściwość Cjuorów, w ich rysunkowych programach pełno było satyr, w
których dyskusje polityczne prowadziła noga z nogą albo ucho wypowiadało wojnę nosowi. Zresztą
satyry te (oczywiście bez antropomorficznych wulgaryzmów) nie mijały się aż tak z rzeczywistością.
Znany był wypadek Quora 134b25, któremu zbuntowały się organy ruchome i sterroryzowawszy go,
gras.owały jakiś czas po bezdrożach Mlecznej Drogi w charakterze piratów. Oczywiście NaczeLna
Rada Quorska nie wyciągnęła z tego żadnych wniosków. Przeciwnie, fakt możliwości takiego buntu
uznany został za szczytowe osiągnięcie demokracji. D-D. Bo przecież Demokracja i Dobro stanowiły
racje istnienia ich cywilizacji. Mieli wszystko i obecnie mogli zatracić się w sybarytyzmie albo obdzielać
swymi dobrami innych. Co czynili.
-I skończy się, że zniszczą nas jakieś Termitiony czy któryś z ambitniejszych szczepów białkowych! -
marudziła Siba.
Musiał koniecznie uciąć dyskusję, pokazać, kto jest komendantem. Wzmocnił impulsy:
-Utrzymujemy kurs na Trzecią Planetę. Nie wolno nam lekceważyć minimalnych nawet sygnałów. Jako
najbardziej rozwinięta cywilizacja wszechświata, mamy obowiązek opiekować się wszelkimi
przejawami życia, czy to opartymi na krzemie, czy na białłcu.
-Impur donosił o pierwocinach białkowych na Trzeciej Planiecie — zauważył Lox. - I to mnie martwi.
Wszelkie twory białkowe są nieodpowiedzialne i agresywnie witalne. A poza tym tak obce naszej
mentalności!
-Przerywam dyskusję, wkrótce musimy zacząć zwalniać!
-Tlen, krzem, glin, żelazo, wodór, węgiel... - meldował Rob, mały, zwinny Analizator Jednostki,
rozwinięty ewolucyjnie z gruczołu smakowego.
Jednostka wisiała już nad Trzecią Planetą, na wysokości zaledwie kilkudziesięciu kilometrów.
-Szansę istnienia organizmów żywych? - spytał Quor.
-Duże... zresztą widać zieleń... Muszą istnieć organizmy roślinne oparte na asymilacji...
-Pytam o wyższe formy?
-Nie widać.
-A nie mówiłem - wtrącił się Wix. - Niepotrzebnie tu przylecieliśmy!
Quor udał, że ten impuls do niego nie dotarł.
- Schodzimy niżej - zdecydował.
Jednostka spoczywała nieruchomo, lekko zaryta w piaszczystym pagórku. Quor uchylił pancerza i
chłonął naturalne, łagodne ciepło pobliskiej gwiazdy. Wix i Siba krzątali się na zewnątrz, ale prawdę
powiedziawszy, ich zajęcia sprowadzały się głównie do poganiania Roba, który i bez tego robotny był i
żwawy. Wprawdzie jego jedynym zmysłem poza dotykiem był smak, ale doprowadzony do takiej
doskonałości, że zastępował mu wszystkie pozostałe - węch, wzrok (smakiem odróżniał barwy) czy
słuch (np. hałas wpływał na cierpkość kosztowanego otoczenia). Toteż impulsy Roba przekazywane
do Quora mogły mieć charakter wielowymiarowych obrazów. Lox odpowiedzialny za system
defensywny przysiadł na uboczu, jego powierzchnia radaro-idalna nieprzerwanie rejestrowała wszelki
ruch. Aliści jedynymi mieszkańcami okolicznych wzgórz były niewielkie ptaki i drobne gryzonie. Nie
stwierdzał żadnych fal radiowych, promieniowanie utrzymywało się poniżej przewidywanej normy.
Chociaż ąuorańskie poczucie piękna opierało się na zupełnie innych kryteriach, musieli przyznać, że w
otaczającej ich przyrodniczej harmonii kryło się wiele specyficznego uroku.
Przelot tuż nad powierzchnią planety wskazywał na wszechwładne panowanie natury. Pewne
wzniesienia, nasypy czy kanały robiły wprawdzie wrażenie sztucznych, ale wymagało to dokładni
ejszego zbadania. Rob rozsmakował się szczególnie w jednym pagórku. Mruczał łakomie,
przedzierając się przez kolejne warstwy, a gdy "uznał za słuszne podzielić się swymi informacjami, w
jego impulsach drżał niezaprzeczalny entuzjazm.
—

Materiał, mnóstwo materiału, wysoko zorganizowana forma!!!

Ze ściany wykopu wyzierały rozmaite przedmioty, skorodowana szyna, pęknięta butelka, trochę kości,
kawałek marmurowej kohunay.
Do wieczora mieli masę_ danych. Raport Impura okazał się proroc zy. Zaledwie kilkanaście tysiącleci
temu pojawiły się na Trzeciej PLanecie istoty rozumne (przynajmniej do pewnego stopnia). Budowały
miasta, udomowiły zwierzęta, posiadły sztukę obróbki żelaza. Z kawałków malowanych naczyń i
zachowanej mozaiki poznano nawet kształt tych dwunogów. Ich cywilizacja przetrwała parę tysięcy
Lat. Smak Roba dopuszczał piąć lub sześć tysiącleci. A potem? Poteiri znajdując się w swoim
apogeum, aczkolwiek dalekim od apogeów innych kultur kosmicznych, gwałtownie upadła. Obecne
badania nie potrafiły jednoznacznie określić przyczyny. Bo i chyba nie było jednego powodu. Istniały
też trudności z ustaleni em chronologii kataklizmów. Obok bratobójczych wojen nuklearnych (zresztą
na ograniczoną skalę) nastąpiła degradacja środowiska, powszechne zatrucie wód. Niektóre szkielety

pochodziły jeszcze z trzeciego stulecia po Wielkiej Katastrofie. Gatunek jednak nie podniósł się z
upadku i zniknął. A po paru wiekach przyroda odzyskała straco-ne ongiś pozycje.
Upłynął miesiąc badań.
— Sądzę, że teraz nie ma już najmniejszego powodu, żeby tu zostawać. Materiału archeologicznego
mam aż za dużo. Zresztą, czy koigoś zainteresuje los nieudanej cywilizacji? Chyba jako przestroga -
stwierdziła Siba.
Poparł j ą Lox:
— Niewielki to dorobek, potwierdzenie znanej teorii, że życie oparte na białku nie sprawdza się w
wyższych formach.
— Nic tu po nas! - dorzucił Wix.
Quor milczał jeszcze dłuższą chwilę.
—

Waszemu rozumowaniu nie można w zasadzie niczego zarzucić - zaczął. -Wydaje mi się

jednak, że koncentrując się na materialnych aspektach zagadnienia, zapominacie o jednym...
-O czym?
-O odpowiedzialności! Ciągle nie pamiętacie, że jako najdoskonalsza cywilizacja wszechświata, mamy
pewne obowiązki moralne. Uważam, że ponosimy odpowiedzialność za bieg wydarzeń na Trzeciej
Planecie.
-My?!! - wyrwało się Sibie.
-Oczywiście. Gdybyśmy przybyli tu wcześniej, niewątpliwie moglibyśmy zapobiec katastrofie.
Pamiętacie pomoc w uratowaniu cywilizacji Syriusza? Nasze doświadczenia w porę przekazane
tubylcom mogłyby...
-Nie ma co płakać nad wylanym białkiem — przerwał, niezbyt grzecznie, Wix. Quor zadygotał. Jego
kontrimpuls był tak silny, że Wix aż zastygł w bezruchu. Wiedział dobrze, że „Tułów" - jak między sobą
nazywali Quora, ma dość siły, by poskromić ich wszystkich, chociaż nigdy nie czynił ze swej mocy
użytku.
-No to wyraźmy swoje ubolewanie i wracajmy – zaiskrzył impuls Loxa.
W tym momencie o głos poprosił Rob. Zdziwili się. Analizator rzadko odzywał się nie pytany. Uchodził
za oddanego zwolennika Quora, ale bardziej lubił działać niż dyskutować.
-Mam propozycję - stwierdził łagodnie. - Jak wykazały moje badania, wszyscy mieszkańcy Trzeciej
Planety zbudowani byli z komórek o stałym kodzie genetycznym. A zatem mając do dyspozycji jedną
chociaż komórkę, posiadamy w niej model całego osobnika.
-Do czego zmierzasz - ożywił się Quor - czyżbyś chciał...?
-Tak. Mamy tu masę materiału genetycznego, kości, włosy, zasuszone kawałeczki skóry, zęby. Skoro
mówiliśmy o odpowiedzialności moralnej, czyż nie byłoby rzeczą właściwą odrodzić życie na tej ziemi?
Przecież przy naszych możliwościach moglibyśmy odtworzyć całą populację planety i to we
wszystkich pokoleniach, które na niej żyły...
-Już widzę ten tłok! - oponowała Siba.
-Kosmos roi się od nie zamieszkanych planet, na których moglibyśmy ich porozrzucać - włączył się
Quor. Był zachwycony pomysłem Roba. Zuch, malec!
-Ależ to praca na tysiąclecia - marudził Wix.
-A co mamy lepszego do roboty? - w impulsach Quora czuło się coraz więcej entuzjazmu.
- A poza tym - dorzucił Rob - zrealizowalibyśmy ich wierzenia. Prawie wszystkie tutej sze kultury,
wnioskując po ikonografii, charakterze grobów i ich wyposażeniu, wierzyły w zmartwychwstanie ciał. I
to w krainie wiecznej szczęśliwości. Możemy zapewnić im jedno i drugie.
-Ale po co? - nie wytrzymała Siba. — Jeżeli ta cywilizacja nie sprawdziła się, to okazała się niezdolna
do samodzielnego bytu. Po co na nowo odradzać tych nieudaczników, narażając ich na kolejny
nieuchronny upadek?
-Kataklizm mógł być dziełem przypadku — mruknął Quor.
-Za dobrze poznaliśmy ich dzieje, charakter, żeby obciążać odpowiedzialnością zbieg okoliczności. Ja
jestem przeciwna. Szkoda czasu i kosmosu!
Tradycyjnie poparli ją Wix i Lox. Uważali, że nie należy przesadzać z filantropią.
-W imieniu nauki i dla jej dobra... -zaczął Rob, ale go zgromiono.
-Co ty, szczeniaku, wiesz o nauce — przycięła Siba. — Masz zbierać próbki i milczeć.
-Egoistka!
-Kurdupel!
Ogromnym wysiłkiem Q

UOT

przywołał swe kończyny do rozsądku. I we własnej szarej substancji czuł

pulsowanie niektórych wyspecjalizowanych, zwojów przeciwnych eksperymentowi.
„Jeszcze trochę i sam mózg podzieLi mi się na parę podjed-nostek z własną świadomością. Do czego
ta demokratyczna ewolucja doprowadzi?" — pomyślał z goryczą.
-Oczywiście możesz narzucić swoją wolę, ty jesteś szefem - dudnił Wix — ale proszę o

zaprotokołowanie w pamięci Jednostki, że byłem przeciw...
-Dyktator! - szemrała Siba. - Chces.z dobra jakichś białkowych półgłówków, a skończy się na tym, że
pewnego dnia wyhodowana przez: nas podgalaktyka unicestwi nas samych. Nie ma wdzięczności w
skali kosmicznej.
-Ubezwłasnowolnij nas, no proszę, ubezwłasnowolnij - prowokował Lox.
-Nie ustępuj, szefie, mamy za sobą słuszność! — dolatywało bzyczenie Roba.
Quor nie lubił walczyć. Z natury swojej stanowił jeden wielki kompromis.. I tym razem pragnął
rozwiązania, które usatysfakcjonowałoby wszystkich. Choć z drugiej strony wiedział, że
najprawdopodobniej nie zadowoli nikogo. Nie chciał jednak być stroną w sporze, bardziej odpowiadała
mu pozycja arbitra. Rob dobrze wywiązywał się z roli antagonisty.
- Biorąc pod uwagę wasze reakcje i twoje, Rob, uważam, że powinniśmy dokonać próby. Odtwórzmy
na podstawie losowo wyłonionej komórki jednego osobnika tutejszej populacji - zaczął. - Badania,
których dokonamy po wyhodowaniu „zmartwychwstańca", odpowiedzą, co czynić dalej. Czy
pozostawić pl-anetę swemu losowi, zabierając ten jeden egzemplarz do naszego Muzeum
Zaginionych i Upadłych Cywilizacji, czy też rozwinąć akcję odrodzenia. Jeden żywy dwunóg więcej
powie o swej cywilizacji niż cała archeologia. Słucham waszej opinii.
I zaczęło się. Wśród sporów, kto ma być losującą „sierotką" i czy ząb mleczny ma ten sam zapis
genetyczny co trzonowy, przystąpiono do dzieła. Nie będziemy zanudzać Czytelnika szczegółami
produkcyjnymi, w jaki sposób z normalnej komórki wyhodowano embriona i jak doprowadzono go w
krótkim czasie do wieku dojrzałego. Cały czas dochodziło do kontrowersji, czy obok pamięci
gatunkowej „zmartwychwstaniec" będzie miał świadomość osobniczą. Wix to wykluczał, natomiast
Rob twierdził, że owszem, przekonując, że rozwijającemu się osobnikowi towarzyszy stale
niematerialna cząstka idealnej energii, którą nazwał „duszą nieśmiertelną". Wyśmiewano go, ale nie
całkowicie. Cóż właściwie wiedzieli o tworach białkowych? Qxior nie wykluczał możliwości
przechodzenia tożsamości osobniczej do innego wymiaru i powrotu jej wraz z odrodzeniem ciała. W
każdym razie pachniało metafizyką i reinkarnacją.
Eksperyment miał się ku końcowi. Na polance nieopodal jednostki odłączono „zmartwychwstańca" od
aparatury. Jeszcze był bezwładny, ale jego ciało nabierało rumieńców. Był to dwudziestoparoletni
dwunóg, w świetle tutejszych kryteriów zapewne przystojny. Nawet piękny! Może tylko w kształcie jego
ust kryło się coś...
- Jeśli cała rasa była taka, to tylko sobie pogratulować – nadawał do Quora Rob. - Wygraliśmy! Warto
było. Warto będzie...
Tymczasem sen mijał. Młodzieniec poruszył się na posłaniu. Rob i inne podąuory cofnęły się, aby nie
wywołać swym widokiem szoku... Powieki młodzieńca drgnęły. Usta rozchyliły się.
- Nie, nie, Kasjuszu! -jęknął.
Mózg Quora przygotowany na odbiór każdego z paru tysięcy miejscowych dialektów, odtworzonych z
inskrypcji i płyt dźwiękowych, ucieszył się. Mowa była dawna, lecz popularna.
„Zmartwychwstaniec" ocknął się całkiem i usiadł na posłaniu. Ruchy miał energiczne, pewne.
Prześliznął się wzrokiem po aparaturze, zieleni za przezroczystymi ścianami.
- Na Jowisza, jestem w niebie!
Quor przywołał dawno nie używany emitor dźwięków, normalnie śpiący gdzieś w zakamarkach
skorupy Jednostki. Przemodelował swoją myśl w dźwięk.
- Witajże, cny młodzieńcze i nasz przyjacielu z Trzeciej Planety.
Młody człowiek aż przysiadł, słysząc głos, a nie widząc mówiącego. Nie domyśliłby się rozmówcy w
przypominającej blok skalny Jednostce.
- Nie lękaj się, albowiem przybywamy z dobrą nowiną. Rzeknij jeno, jak się nazywasz. Albowiem
zamierzamy uczynić cię symbolem onego świata.
Zapytany jakby się zdziwił tym pytaniem. Krew mocniej napłynęła mu do policzków, w kącikach ust
pojawił się grymas chełpliwości. Odparł krótko:
- Kaligula!