Ewa Płońska III rok
Ochrona Środowiska
Nr. Indeksu 56390
Opiekun: dr Ewa Pirożnikow

Różnorodność biologiczna

Określa bogactwo, czyli liczbę rodzajów systemów
biologicznych lub łącznie bogactwo i relatywny udział
poszczególnych rodzajów w obrębie danej powierzchni
lub w ramach jednostki topologicznej wyższego rzędu
(Richling 2011).

www.mos.gov.pl

Aspekt ekonomiczny – zarzucanie
tradycyjnych odmian roślin uprawnych
i zwierząt hodowlanych.
Aspekt ogólnoprzyrodniczy –
ograniczenie liczebności lub ginięcie
roślin i zwierząt związanych ze
środowiskami polnymi i łąkowymi.

Gospodarka rolna

Główna i najstarsza dziedzina
gospodarki polegająca na uprawie
roślin oraz hodowli zwierząt.
Rolnictwo wiąże się przede
wszystkim z użytkowaniem gleby,
której parametry w znaczny
sposób wpływają na osiągane
plony; orka, nawożenie, regulacja
stosunków wodnych, chemiczna
ochrona roślin przed chorobami i
szkodnikami (Łabno 2007).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Pole_(rolnictwo)

Skutki wypierania tradycyjnych odmian roślin uprawnych

oraz tradycyjnych ras zwierząt hodowlanych

 Wysokoproduktywne odmiany roślin uprawnych i zwierząt

hodowlanych wypierają odmiany tradycyjne, które były dostosowane
do lokalnych warunków klimatycznych i biotycznych.

 Nowoczesne wysokoproduktywne odmiany wymagają stosowania

zwiększonych dawek nawozów i środków ochrony roślin natomiast
zwierzęta wysokobiałkowych pasz, antybiotyków i hormonów
(Łabno2007).

ptaki-rolnictwo.bocian.org.pl

http://pl.wikipedia.org/wiki/Pszenica_samopsza

Zachowanie różnorodności genetycznej w rolnictwie

wg.

organizacji

Copa Cogeca

 Stare rasy zwierząt hodowlanych i tradycyjne odmiany roślin

uprawnych powinny być zachowane, nie tylko jako część
odwiecznej tradycji hodowli, ale również jako cenne rezerwuary
genotypów dla przyszłej hodowli i selekcji.

 Uprawy i rasy o zbyt jednolitym genotypie są bardziej narażone na

choroby i szkodniki oraz gorzej adaptują się do zmiennych
warunków środowiskowych.

 Konieczność ochrony starych ras zwierząt gospodarskich i

tradycyjnych odmian roślin, jest częścią bioróżnorodności i
przyczynia się do zachowania cennych siedlisk.

Co stanowi największe zagrożenie dla różnorodności

biologicznej ?

 Środki ochrony roślin

(ginięcie wielu gatunków roślin);

 środki owadobójcze

(ograniczenie liczebności lub ginięcie wielu gatunków

zwierząt);

 nawozy sztuczne, stosowane na użytkach zielonych,

(bujny rozrost niektórych traw

kosztem wielu bardzo cennych, chociażby ze względu na wartość leczniczą i
odżywczą dla zwierząt i ludzi, gatunków roślin);

 wczesne koszenie łąk

(ginięcie niektórych roślin, np. przez ograniczenie produkcji

nasion, niszczenie gniazd ptasich);

 uprawy roślin genetycznie modyfikowanych GMO

(wpływają na wszystkie aspekty

różnorodności biologicznej);

 hormony, antybiotyki, GMO

(modyfikują środowisko)

(www.bioróżnorodność.org.pl).

http://www.trans-rol.home.pl/rolnictwo/galeria/produkty

Najważniejsze oddziaływania gospodarki

wielkoprzestrzennej na bioróżnorodność biologiczną

 Ograniczenie powierzchni naturalnych i półnaturalnych

zbiorowisk,

 zmiany warunków siedliskowych a w efekcie przekształcanie

ekosystemów i ustępowanie gatunków wrażliwych,

 utrudnianie rozprzestrzeniania się gatunków w wyniku tworzenia

barier ekologicznych,

 tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się obcych gatunków i

przekształcania ekosystemów (Kaczmarek2008).

www.ekoimy.most.org.pl

www.kurierlubelski.pl

Ograniczenie powierzchni ekosystemów

naturalnych i półnaturalnych :

www.wiking.edu.pl

Utrudnianie rozprzestrzeniania się gatunków w wyniku

tworzenia barier ekologicznych

www.gddkia.gov.pl

 Drogi szybkiego ruchu oddziałują wszechstronnie na środowisko

przyrodnicze, powodując znaczące skutki dla obszarów o
najwyższych walorach przyrodniczych i rzadkich gatunków.

 Rozwój infrastruktury transportowej spowoduje zagrożenia dla

ochrony bioróżnorodności o niespotykanej dotąd w Polsce skali.

 Skutki rozwoju sieci drogowej będą najbardziej odczuwalne w

obszarach o największej wartości przyrodniczej, czyli głównie
obszarach Natura 2000, gdzie występują rezerwuary
różnorodności biologicznej o randze europejskiej (www.copa-
cogeca.be)

.

Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się
nowych gatunków i zasiedlania
ekosystemów

Wiktor Wołkow ,,Moje Podlasie”

 Intensyfikacja rolnictwa

zaburza lub niszczy siedliska,
upraszcza strukturę i
funkcjonowanie krajobrazów
wiejskich.

Tradycyjne gospodarstwa

rolnicze upadają w rejonach
niewielkich zdolnościach
produkcyjnych (Solon 1997).

Ochrona bioróżnorodności

zalewowych pastwisk

 Sukces wylęgu czajki ,

krwawodzioba i rycyka
był na terenach
intensywnie wypasanych
odpowiednio 5-7 i28 razy
większy niż na obszarach
mniej penetrowanych
przez krowy.

 Ograniczenie wypasania

bydła spowodowało
znaczny spadek populacji
ptaków albo całkowity
zanik co miało miejsce
nad Narwią (Chętnicki i in.
2013).

Zmiany liczebność populacji trzech gatunków ptaków
w okresie zarzucania wypasu w okolicach Kaniuk nad
Narwią (Chętnicki i in. 2013).

Rolnictwo a różnorodność

biologiczna

Różnica w
intensywności
produkcji rolnej

-intensywna

-

ekstensywna

Marek Jobda Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków

Działania podejmowane w celu

zachowania bioróżnorodności

 Badania i innowacje w rolnictwie w służbie bioróżnorodności.
 Dostosowanie struktury gospodarstw w zakresie bioróżnorodności.
 Zachęty finansowe i doradztwo w zakresie praktyk respektujących

bioróżnorodność.

 Natura 2000 – sukces jest możliwy tylko we współpracy z rolnikami.
 Upowszechnienie rolnictwa ekologicznego (Górny 1997).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Goryczka_wąskolistna

new.biebrza.com

Badania i innowacje w rolnictwie w

służbie bioróżnorodności

 Badania pomogą zrozumieć interakcje między gospodarką rolną a z

bioróżnorodnością; badania te wskażą metody pozwalające na
respektowanie zasad zachowania bioróżnorodności.

 Innowacje techniczne mogą pomóc w utrzymaniu

bioróżnorodności, zachowując przy tym konkurencyjność sektora
rolnego.

 Precyzyjne rolnictwo może również chronić bioróżnorodność,

na

przykład poprzez ograniczenie stosowania środków ochrony roślin
lub poprzez stosowanie praktyk ochrony roślin dostosowanej do
potrzeb lub zaniechania nawożenia w strefach buforowych w
pobliżu wrażliwych biotopów (

www.copa-cogeca).

Tradycyjne rolnictwo a bioróżnorodność

 Rolnictwo w przeszłości doprowadziło do zadomowienia się gatunków oraz

stworzyło siedliska, które dzisiaj są chronione.

 Utrzymanie zrównoważonego użytkowania gruntów ma kluczowe

znaczenie dla ochrony bioróżnorodności i ochrony dziedzictwa
kulturowego oraz pomaga uniknąć opuszczania gruntów rolnych.

 Wiele siedlisk jest zależnych od ekstensywnego rolnictwa i każde

zwiększenie intensywności zabiegów agrotechnicznych lub zaniechanie
uprawy ma negatywny wpływ na gatunki autochtoniczne

 Tradycyjne łąki górskie i niżowe np. na torfowiskach, w dolinach rzek

odznaczają się imponującym bogactwem gatunków. Kontynuacja
ekstensywnego wykaszania i wypasu może ochronić bioróżnorodność, a
dobre zarządzanie łąkami może ją nawet podnieć (Solon1997).

Wiktor Wołkow ,,Moje Podlasie”

Zachęty finansowe i doradztwo w zakresie

praktyk respektujących bioróżnorodność

 Gospodarowanie respektujące zasady ochrony środowiska pociąga za sobą

dodatkowe koszty oraz powoduje mniejsze zbiory.

 Dobrowolne instrumenty ochrony przyrody będą przyjęte jedynie wtedy,

kiedy rolnicy będą otrzymywali odpowiednie wsparcie finansowe.

 Odpowiednie szkolenia pozwolą nie tylko na znaczne polepszenie

skuteczności instrumentów ochrony przyrody, ale również na poprawę
opłacalności rolnictwa.

 Programy rolnośrodowiskowe to dotacje celowe, ukierunkowane na

ochronę bądź odtwarzanie zanikających elementów krajobrazu rolniczego i
związanych z nimi grup gatunków roślin i zwierząt(www.copa-cogeca.be).

Natura 2000 – sukces jest możliwy tylko we

współpracy z rolnictwem

 Niemal jedna czwarta siedlisk na świecie uznanych za godne ochrony zależy

od rolnictwa lub z niego korzysta (głównie z rolnictwa ekstensywnego), np.
siedliska kuropatwy (Perdix perdix), chomika (Cricetinae), zająca szaraka
(Lepus europaeus).

 Wielu rolników uprawiających ziemię w pobliżu terenów chronionych staje

wobec rosnących wymagań w zakresie ochrony środowiska.

 Zwierzęta zasługujące na ochronę żyją także poza terenami chronionymi,

występują tam również rzadkie gatunki roślin

(http://www.copa-

cogeca.be/CAP.aspx).

wikipedia.pl

 Produkcja ekologiczna powinna łączyć przyjazne środowisku praktyki

gospodarowania, wspomagać wysoki stopień różnorodności biologicznej,
wykorzystywać naturalne procesy oraz zapewnić właściwy dobrostan
zwierząt.

 Często podkreśla się dwoistą naturę rolnictwa ekologicznego jako typu

rolnictwa najlepiej chroniącego bioróżnorodność. Jest to system
gospodarowania wpływający pozytywnie na środowisko naturalne, co
przyczynia się do osiągania korzyści rolnośrodowiskowych.

 Rolnictwo ekologiczne jest odpowiedzią na zmieniającą się strukturę

popytu na rynku. Konsumenci skłaniają się ku tym produktom, chcą je
kupować i zazwyczaj płacą za nie wyższą cenę niż za produkty, które nie
zostały wytworzone takimi metodami (

www.minrol.gov.pl

).

Rolnictwo ekologiczne

http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Rolnictwo-ekologiczne

Wnioski

 Gospodarka rolna wpływa zarówno negatywnie jak i pozytywnie na

kształtowanie poziomu różnorodności biologicznej.

 Negatywne – zarzucanie tradycyjnych metod uprawy i hodowli,

stosowanie środków ochrony roślin powodują ginięcie wielu
gatunków zwierząt i roślin jak również mogą być głównym źródłem
degradacji otaczającego nas środowiska .

 Pozytywne - rolnictwo ekologiczne i precyzyjne rolnictwo służą

ochronie bioróżnorodność i siedlisk.

 Według mojej opinii niekorzystne zmiany można zniwelować, a

korzystne wprowadzić i udoskonalić jednak wymaga to nakładu
pracy, kosztów oraz edukacji społeczeństwa a także czasu.

Literatura

:

1. Chętnicki W., Świętochowski P., Mazurek Ł., Szczęśliwe krowy z Brzostowa. Ochrona

bioróżnorodności zalewowych pastwisk. Trans Humana Wydawnictwo
Uniwersyteckie.2013.

2. Górny M., Znaczenie ekologicznego rolnictwa dla kształtowania krajobrazów

wiejskich, Problemy Ekologii Krajobrazu 1: 67-108. 1997.

3. Kaczmarek S., Krajobraz i bioróżnorodność. Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.

Bydgoszcz. 2008.

4. Łabno G., Ekologia-słownik encyklopedyczny. Wydanie II. Wydawnictwo Europa.

Warszawa. 2007.

5. Richling A., Solon J., Ekologia Krajobrazu. Wydanie V. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Warszawa. 2011.

6. Solon J.,Antropogeniczne zmiany różnorodności biologicznej w krajobrazie roślinnym

(na przykładzie fragmentu doliny Narwi w okolicach Tykocina), Problemy Ekologii
Krajobrazu 1: 109-152. 1997.

7. http://bioroznorodnosc.org.pl/index.php?m=rolnictwo
8. www.copa-cogeca.be/CAP.aspx
9. www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Rolnictwo-ekologiczne
10. www.mos.gov.pl