Ewa Płońska III rok
Ochrona Środowiska
Nr. Indeksu 56390
Opiekun: dr Ewa
Pirożnikow

Różnorodność biologiczna

Różnorodność biologiczna

Określa bogactwo, czyli liczbę rodzajów
systemów biologicznych lub łącznie
bogactwo i relatywny udział
poszczególnych rodzajów w obrębie danej
powierzchni lub w ramach jednostki
topologicznej wyższego rzędu (Richling
2011).

www.mos.gov.pl

Aspekt ekonomiczny –
zarzucanie tradycyjnych
odmian roślin uprawnych i
zwierząt hodowlanych.

Aspekt
ogólnoprzyrodniczy –
ograniczenie liczebności lub
ginięcie roślin i zwierząt
związanych ze środowiskami
polnymi i łąkowymi.

Gospodarka rolna

Gospodarka rolna

Główna i najstarsza
dziedzina gospodarki
polegająca na uprawie
roślin oraz hodowli zwierząt.
Rolnictwo wiąże się przede
wszystkim z użytkowaniem
gleby, której parametry w
znaczny sposób wpływają
na osiągane plony; orka,
nawożenie, regulacja
stosunków wodnych,
chemiczna ochrona roślin
przed chorobami i
szkodnikami (Łabno 2007).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Pole_(rolnictwo)

Skutki wypierania tradycyjnych odmian

Skutki wypierania tradycyjnych odmian

roślin uprawnych oraz tradycyjnych ras

roślin uprawnych oraz tradycyjnych ras

zwierząt hodowlanych

zwierząt hodowlanych

 Wysokoproduktywne odmiany roślin uprawnych i

zwierząt hodowlanych wypierają odmiany tradycyjne,
które były dostosowane do lokalnych warunków
klimatycznych i biotycznych.

 Nowoczesne wysokoproduktywne odmiany wymagają

stosowania zwiększonych dawek nawozów i środków
ochrony roślin natomiast zwierzęta wysokobiałkowych
pasz, antybiotyków i hormonów (Łabno2007).

ptaki-rolnictwo.bocian.org.pl

http://pl.wikipedia.org/wiki/Pszenica_sa
mopsza

Zachowanie różnorodności genetycznej

Zachowanie różnorodności genetycznej

w rolnictwie

w rolnictwie

wg.

wg.

organizacji

organizacji

Copa Cogeca

Copa Cogeca

 Stare rasy zwierząt hodowlanych i tradycyjne

odmiany roślin uprawnych powinny być
zachowane, nie tylko jako część odwiecznej
tradycji hodowli, ale również jako cenne
rezerwuary genotypów dla przyszłej hodowli i
selekcji.

 Uprawy i rasy o zbyt jednolitym genotypie są

bardziej narażone na choroby i szkodniki oraz
gorzej adaptują się do zmiennych warunków
środowiskowych.

 Konieczność ochrony starych ras zwierząt

gospodarskich i tradycyjnych odmian roślin, jest
częścią bioróżnorodności i przyczynia się do
zachowania cennych siedlisk.

Co stanowi największe zagrożenie dla

Co stanowi największe zagrożenie dla

różnorodności biologicznej ?

różnorodności biologicznej ?

Środki ochrony roślin

(ginięcie wielu gatunków roślin);

środki owadobójcze

(ograniczenie liczebności lub ginięcie wielu

gatunków zwierząt);

nawozy sztuczne, stosowane na użytkach zielonych,

(bujny

rozrost niektórych traw kosztem wielu bardzo cennych, chociażby ze
względu na wartość leczniczą i odżywczą dla zwierząt i ludzi,
gatunków roślin);

wczesne koszenie łąk

(ginięcie niektórych roślin, np. przez

ograniczenie produkcji nasion, niszczenie gniazd ptasich);

uprawy roślin genetycznie modyfikowanych GMO

(wpływają

na wszystkie aspekty różnorodności biologicznej);

hormony, antybiotyki, GMO

(modyfikują środowisko)

(www.bioróżnorodność.org.pl).

http://www.trans-
rol.home.pl/rolnictwo/galeria/produkty

Najważniejsze oddziaływania gospodarki

Najważniejsze oddziaływania gospodarki

wielkoprzestrzennej na bioróżnorodność

wielkoprzestrzennej na bioróżnorodność

biologiczną

biologiczną

Ograniczenie powierzchni naturalnych i
półnaturalnych zbiorowisk,

zmiany warunków siedliskowych a w efekcie
przekształcanie ekosystemów i ustępowanie gatunków
wrażliwych,

utrudnianie rozprzestrzeniania się gatunków w wyniku
tworzenia barier ekologicznych,

tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania się obcych
gatunków i przekształcania ekosystemów
(Kaczmarek2008).

www.ekoimy.most.org.pl

www.kurierlubelski.pl

Ograniczenie powierzchni

Ograniczenie powierzchni

ekosystemów naturalnych i

ekosystemów naturalnych i

półnaturalnych :

półnaturalnych :

www.wiking.edu
.pl

Utrudnianie rozprzestrzeniania się

Utrudnianie rozprzestrzeniania się

gatunków w wyniku tworzenia barier

gatunków w wyniku tworzenia barier

ekologicznych

ekologicznych

www.gddkia.gov.pl

 Drogi szybkiego ruchu oddziałują wszechstronnie

na środowisko przyrodnicze, powodując znaczące
skutki dla obszarów o najwyższych walorach
przyrodniczych i rzadkich gatunków.

 Rozwój infrastruktury transportowej spowoduje

zagrożenia dla ochrony bioróżnorodności o
niespotykanej dotąd w Polsce skali.

 Skutki rozwoju sieci drogowej będą najbardziej

odczuwalne w obszarach o największej wartości
przyrodniczej, czyli głównie obszarach Natura
2000, gdzie występują rezerwuary różnorodności
biologicznej o randze europejskiej (www.copa-
cogeca.be)

.

Tworzenie warunków dla

Tworzenie warunków dla

rozprzestrzeniania się nowych

rozprzestrzeniania się nowych

gatunków i zasiedlania

gatunków i zasiedlania

ekosystemów

ekosystemów

Wiktor Wołkow ,,Moje
Podlasie”

 Intensyfikacja rolnictwa

zaburza lub niszczy
siedliska, upraszcza
strukturę i
funkcjonowanie
krajobrazów wiejskich.

Tradycyjne

gospodarstwa rolnicze
upadają w rejonach
niewielkich zdolnościach
produkcyjnych (Solon
1997).

Ochrona

Ochrona

bioróżnorodności

bioróżnorodności

zalewowych pastwisk

zalewowych pastwisk

 Sukces wylęgu czajki

, krwawodzioba i
rycyka był na
terenach intensywnie
wypasanych
odpowiednio 5-7 i28
razy większy niż na
obszarach mniej
penetrowanych przez
krowy.

 Ograniczenie

wypasania bydła
spowodowało
znaczny spadek
populacji ptaków
albo całkowity zanik
co miało miejsce nad
Narwią (Chętnicki i
in. 2013).

Zmiany liczebność populacji trzech
gatunków ptaków w okresie zarzucania
wypasu w okolicach Kaniuk nad Narwią
(Chętnicki i in. 2013).

Rolnictwo a różnorodność

Rolnictwo a różnorodność

biologiczna

biologiczna

Różnica w
intensywności
produkcji rolnej

-intensywna

-

ekstensywna

Marek Jobda Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków

Działania podejmowane w

Działania podejmowane w

celu zachowania

celu zachowania

bioróżnorodności

bioróżnorodności

 Badania i innowacje w rolnictwie w służbie

bioróżnorodności.

 Dostosowanie struktury gospodarstw w zakresie

bioróżnorodności.

 Zachęty finansowe i doradztwo w zakresie praktyk

respektujących bioróżnorodność.

 Natura 2000 – sukces jest możliwy tylko we

współpracy z rolnikami.

 Upowszechnienie rolnictwa ekologicznego (Górny

1997).

http://pl.wikipedia.org/wiki/Goryczka_wąskoli
stna

new.biebrza.com

Badania i innowacje w

Badania i innowacje w

rolnictwie w służbie

rolnictwie w służbie

bioróżnorodności

bioróżnorodności

 Badania pomogą zrozumieć interakcje między

gospodarką rolną a z bioróżnorodnością; badania te
wskażą metody pozwalające na respektowanie zasad
zachowania bioróżnorodności.

 Innowacje techniczne mogą pomóc w utrzymaniu

bioróżnorodności, zachowując przy tym
konkurencyjność sektora rolnego.

 Precyzyjne rolnictwo może również chronić

bioróżnorodność,

na przykład poprzez ograniczenie

stosowania środków ochrony roślin lub poprzez
stosowanie praktyk ochrony roślin dostosowanej do
potrzeb lub zaniechania nawożenia w strefach
buforowych w pobliżu wrażliwych biotopów
(

www.copa-cogeca).

www.copa-cogeca).

Tradycyjne rolnictwo a

Tradycyjne rolnictwo a

bioróżnorodność

bioróżnorodność

 Rolnictwo w przeszłości doprowadziło do zadomowienia się

gatunków oraz stworzyło siedliska, które dzisiaj są
chronione.

 Utrzymanie zrównoważonego użytkowania gruntów ma

kluczowe znaczenie dla ochrony bioróżnorodności i ochrony
dziedzictwa kulturowego oraz pomaga uniknąć opuszczania
gruntów rolnych.

 Wiele siedlisk jest zależnych od ekstensywnego rolnictwa i

każde zwiększenie intensywności zabiegów
agrotechnicznych lub zaniechanie uprawy ma negatywny
wpływ na gatunki autochtoniczne

 Tradycyjne łąki górskie i niżowe np. na torfowiskach, w

dolinach rzek odznaczają się imponującym bogactwem
gatunków. Kontynuacja ekstensywnego wykaszania i
wypasu może ochronić bioróżnorodność, a dobre
zarządzanie łąkami może ją nawet podnieć (Solon1997).

Wiktor Wołkow ,,Moje
Podlasie”

Zachęty finansowe i doradztwo

Zachęty finansowe i doradztwo

w zakresie praktyk

w zakresie praktyk

respektujących

respektujących

bioróżnorodność

bioróżnorodność

 Gospodarowanie respektujące zasady ochrony środowiska

pociąga za sobą dodatkowe koszty oraz powoduje mniejsze
zbiory.

 Dobrowolne instrumenty ochrony przyrody będą przyjęte

jedynie wtedy, kiedy rolnicy będą otrzymywali odpowiednie
wsparcie finansowe.

 Odpowiednie szkolenia pozwolą nie tylko na znaczne

polepszenie skuteczności instrumentów ochrony przyrody,
ale również na poprawę opłacalności rolnictwa.

 Programy rolnośrodowiskowe to dotacje celowe,

ukierunkowane na ochronę bądź odtwarzanie zanikających
elementów krajobrazu rolniczego i związanych z nimi grup
gatunków roślin i zwierząt(www.copa-cogeca.be).

Natura 2000 – sukces jest

Natura 2000 – sukces jest

możliwy tylko we współpracy z

możliwy tylko we współpracy z

rolnictwem

rolnictwem

 Niemal jedna czwarta siedlisk na świecie uznanych za godne

ochrony zależy od rolnictwa lub z niego korzysta (głównie z
rolnictwa ekstensywnego), np. siedliska kuropatwy (Perdix
perdix), chomika (Cricetinae), zająca szaraka (Lepus
europaeus).

 Wielu rolników uprawiających ziemię w pobliżu terenów

chronionych staje wobec rosnących wymagań w zakresie
ochrony środowiska.

 Zwierzęta zasługujące na ochronę żyją także poza terenami

chronionymi, występują tam również rzadkie gatunki roślin

(http://www.copa-cogeca.be/CAP.aspx).

wikipedia.pl

 Produkcja ekologiczna powinna łączyć przyjazne środowisku

praktyki gospodarowania, wspomagać wysoki stopień
różnorodności biologicznej, wykorzystywać naturalne procesy
oraz zapewnić właściwy dobrostan zwierząt.

 Często podkreśla się dwoistą naturę rolnictwa ekologicznego

jako typu rolnictwa najlepiej chroniącego bioróżnorodność.
Jest to system gospodarowania wpływający pozytywnie na
środowisko naturalne, co przyczynia się do osiągania
korzyści rolnośrodowiskowych.

 Rolnictwo ekologiczne jest odpowiedzią na zmieniającą się

strukturę popytu na rynku. Konsumenci skłaniają się ku tym
produktom, chcą je kupować i zazwyczaj płacą za nie wyższą
cenę niż za produkty, które nie zostały wytworzone takimi
metodami (

www.minrol.gov.pl

).

Rolnictwo

Rolnictwo

ekologiczne

ekologiczne

http://www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Rolnictwo-
ekologiczne

Wnioski

Wnioski

 Gospodarka rolna wpływa zarówno negatywnie jak i

pozytywnie na kształtowanie poziomu różnorodności
biologicznej.

 Negatywne – zarzucanie tradycyjnych metod uprawy i

hodowli, stosowanie środków ochrony roślin powodują
ginięcie wielu gatunków zwierząt i roślin jak również
mogą być głównym źródłem degradacji otaczającego
nas środowiska .

 Pozytywne - rolnictwo ekologiczne i precyzyjne

rolnictwo służą ochronie bioróżnorodność i siedlisk.

 Według mojej opinii niekorzystne zmiany można

zniwelować, a korzystne wprowadzić i udoskonalić
jednak wymaga to nakładu pracy, kosztów oraz
edukacji społeczeństwa a także czasu.

Literatura

:

1.Chętnicki W., Świętochowski P., Mazurek Ł., Szczęśliwe krowy z
Brzostowa. Ochrona bioróżnorodności zalewowych pastwisk. Trans
Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie.2013.
2.Górny M., Znaczenie ekologicznego rolnictwa dla kształtowania
krajobrazów wiejskich, Problemy Ekologii Krajobrazu 1: 67-108. 1997.
3.Kaczmarek S., Krajobraz i bioróżnorodność. Wyd. Uniwersytetu
Kazimierza Wielkiego. Bydgoszcz. 2008.
4.Łabno G., Ekologia-słownik encyklopedyczny. Wydanie II.
Wydawnictwo Europa. Warszawa. 2007.
5.Richling A., Solon J., Ekologia Krajobrazu. Wydanie V. Wydawnictwo
Naukowe PWN. Warszawa. 2011.
6.Solon J.,Antropogeniczne zmiany różnorodności biologicznej w
krajobrazie roślinnym (na przykładzie fragmentu doliny Narwi w
okolicach Tykocina), Problemy Ekologii Krajobrazu 1: 109-152. 1997.
7.http://bioroznorodnosc.org.pl/index.php?m=rolnictwo
8.www.copa-cogeca.be/CAP.aspx
9.www.minrol.gov.pl/pol/Jakosc-zywnosci/Rolnictwo-ekologiczne
10.www.mos.gov.pl