C

C H

H O

O R

R O

O B

B Y

Y P

P R

R Z

Z E

E N

N O

O S

S Z

Z O

O N

N E

E P

P R

R Z

Z E

E Z

Z K

K L

L E

E S

S Z

Z C

C Z

Z E

E

Borelioza (choroba z Lyme, krêtkowica kleszczowa)

to choroba zakaŸna wywo³ywan¹ przez bakterie - krêt-

ki z rodzaju Borrelia. W woj. warmiñsko-mazurskim ok. 30% kleszczy jest zaka¿onych krêtkami Borrelia.
Krêtki namna¿aj¹ siê w jelicie kleszcza. Aby kleszcz móg³ zakaziæ ¿ywiciela, musi byæ odpowiednio d³ugo
przyssany do skóry - postaæ doros³a ok. 2 dni, larwa lub nimfa kilka godzin.

PRZEBIEG CHOROBY

I ETAP

- rumieñ wêdruj¹cy

1. Trwa 2-30 dni.
2. Pojawia siê w 60-80% przypadków zaka¿eñ po kilku dniach po uk¹szeniu przez kleszcza.
3. Najpierw tworzy siê grudka, a nastêpnie zaczerwieniony pierœcieñ o œrednicy min. 5 cm; rumieñ

jest niebolesny, nie swêdzi, rozszerza siê w ci¹gu kilku dni, goi siê sam w ci¹gu kilku dni - kilku
miesiêcy.

4. W przypadku wyst¹pienia rumienia nie ma potrzeby robienia badañ diagnostycznych; jednak w 20-

40% zaka¿eñ rumieñ nie wystêpuje i wtedy zasadne jest oznaczenie przeciwcia³ klasy IgM dla
Borrelia burgdorferi w 7-14 dni od ugryzienia przez kleszcza.

I etapowi choroby mog¹ towarzyszyæ ³agodne objawy grypopodobne.

II ETAP

1. Trwa 1-4 miesiêcy.
2. Mog¹ wyst¹piæ objawy (nie wszystkie u wszystkich zaka¿onych):

•

skórne - pojawiaj¹ce siê i znikaj¹ce w ró¿nych miejscach zaczerwienienia,

•

ze strony uk³adu krwionoœnego - zapalenie miêœnia sercowego, bloki serca (w 5 % przypadków),

•

ze strony uk³adu nerwowego - bóle g³owy, sztywnoœæ karku, zmêczenie; u 20% chorych: zapalenie

opon mózgowych, nerwów czaszkowych (g³ównie nerwu twarzowego), nerwów obwodowych - bóle
korzonkowe dwustronne.

3. Inne objawy nawracaj¹ce: zapalenie w¹troby, miêœni, b³ony naczyniowej oka, powiêkszenie wêz³ów

ch³onnych, kaszel o nieznanym pochodzeniu.

II etap choroby wymaga oznaczenia przeciwcia³ w klasie IgM i IgG

lub klasy IgG dwukrotnie w odstêpie 2-3 tygodni.

III ETAP

1. Trwa od kilku miesiêcy do kilku lat.
2. Objawy (nie wystêpuj¹ wszystkie u ka¿dego chorego):

•

uogólnione zapalenie stawów - w 60% przypadków dotycz¹ jednego lub rzadziej wielu stawów

powoduj¹c: du¿y obrzêk, wysiêk, bolesnoœæ, zaczerwienienie; te dolegliwoœci ustêpuj¹, a po kilku
dniach powracaj¹ w tym samym lub innym stawie,

•

póŸne zmiany neurologiczne - zaburzenia czucia, mowy, pamiêci, stany depresyjne,

•

zanikowe zmiany skórne - miejscowo „pergaminowa” skóra.

W III etapie choroby oznacza siê przeciwcia³a w klasie IgG;

utrzymuj¹ siê one przez wiele lat na sta³ym poziomie.

P

RZECHOROWANIE BORELIOZY NIE CHRONI PRZED PONOWNYM ZACHOROWANIEM

.

D

LA LUDZI NIE MA SZCZEPIONKI PRZECIWKO BORELIOZIE

.

K

A¯DE PODEJRZENIE ZAKA¯ENIA NALE¯Y SKONSULTOWAÆ Z LEKARZEM

I WYKONAÆ BADANIE DIAGNOSTYCZNE

.

K

LESZCZA NALE¯Y USUWAÆ PENSET¥

. N

IE WOLNO

SMAROWAÆ GO T£USZCZEM

,

GDY¯ DUSI SIÊ

I WYDALA DO KRWI ¯YWICIELA KRÊTKI

B

ORRELIA

.

S

S A

A L

L M

M O

O N

N E

E L

L L

L A

A

Salmonella

(pa³eczki bakterii Salmonella)

wystêpuje u zwierz¹t dzikich i hodowlanych. W sprzy-

jaj¹cych warunkach (ciep³o, wilgoæ, obecnoœæ bia³ka) mog¹ ¿yæ poza organizmem ¿ywym przez kilka miesiê-
cy. Przemys³owa hodowla drobiu i przetwórstwo ¿ywnoœci przyczyni³y siê w ostatnich latach do wzrostu
zachorowañ na salmonellozy na ca³ym œwiecie.

U ludzi bakterie te wywo³uj¹ najczêœciej dolegliwoœci ¿o³¹dkowo-jelitowe nazywane potocznie zatruciem

pokarmowym. Objawy chorobowe, wystêpuj¹ce zwykle po 6 - 72 godzinach od zaka¿enia, to: bóle brzucha,
gor¹czka, biegunka, czasami nudnoœci lub wymioty.

U niemowl¹t, ma³ych dzieci, ludzi wyniszczonych chorobami lub u osób w podesz³ym wieku choroba mo¿e

przebiegaæ bardzo ciê¿ko, ze zmianami w narz¹dach wewnêtrznych, stawach, a nawet z zapaleniem opon
mózgowo - rdzeniowych.
Po przebyciu choroby pa³eczki mog¹ byæ usuwane z ka³em przez kilka dni, tygodni lub miesiêcy.

Cz³owiek zaka¿a siê:

•

poprzez ¿ywnoœæ zanieczyszczon¹ odchodami zaka¿onych zwierz¹t (najczêœciej drobiu, myszy, szczurów),

•

poprzez produkty ¿ywnoœciowe pochodz¹ce od zwierz¹t zaka¿onych (jaja, miêso, mleko),

•

od zaka¿onych zwierz¹t (kurczêta hodowane w domach) i ludzi usuwaj¹cych pa³eczki z ka³em, zarówno

chorych, jak i zdrowych (nosicieli).
Szczególnie niebezpiecznym noœnikiem pa³eczek s¹ produkty zawieraj¹ce surowe jaja (majonezy, kremy,
lody i in.) oraz rozdrobnione przetwory miêsne (galaretki, pasztety, pierogi).

W przypadku wyst¹pienia objawów chorobowych - natychmiast zg³oœ siê do lekarza.

Ich lekcewa¿enie mo¿e doprowadziæ odwodnienia organizmu,

a nawet œmierci dzieci i osób starszych

ZACHOROWANIOM MO¯NA ZAPOBIEC PRZEZ:

•

mycie r¹k po wyjœciu z ubikacji i przed przygotowaniem posi³ków,

•

utrzymywanie w czystoœci naczyñ, sprzêtu kuchennego i samej kuchni (ulubionym siedliskiem bak-

terii s¹ wilgotne g¹bki i zmywaki),

•

przechowywanie ¿ywnoœci w odpowiednio niskiej temperaturze,

•

zapobieganie rozmra¿aniu i ponownemu zamra¿aniu ¿ywnoœci,

•

wydzielenie miejsca w lodówce na surowy drób, miêso i jaja tak, aby nie styka³y siê z innymi produktami,

•

ca³kowite rozmra¿anie drobiu, miêsa, ryb i ich przetworów przed przyst¹pieniem do sma¿enia,

pieczenia, gotowania,

•

poddawanie ¿ywnoœci dzia³aniu wysokiej temperatury (gotowanie, pieczenie, duszenie), które jest

naj³atwiejszym sposobem niszczenia zarazka (sma¿enie jest mniej skuteczne),

•

mycie jaj przed rozbiciem skorupki,

•

unikanie lodów i ciastek pochodz¹cych od nieznanych wytwórców i przygodnych sprzedawców,

•

zabezpieczenie ¿ywnoœci przed dostêpem owadów i gryzoni.