www.wrp.pl

Nr 09/2007 (37)

Strona 16

D

okładne oczyszcze-

nie ziarna z pyłu, ku-

rzu i gleby jest ważne

ze względu na fakt, że stano-

wią one dogodne środowisko

do rozwoju grzybów i szkod-

ników sprzyjających samoza-

grzewaniu się ziarna. Ponadto

czyste ziarno szybciej można

wysuszyć i obniżyć w ten spo-

sób koszty suszenia.

Oczyszczać ziarno można

za pomocą prostych i spe-

cjalistycznych czyszczalni

przeznaczonych do wstęp-

nego i dokładnego czyszcze-

nia ziarna zbóż. Czyszczenie

wstępne odbywa się przed

załadunkiem ziarna do silo-

sów, przed suszeniem oraz

przed jego sprzedażą. Ma

ono na celu oddzielenie od

ziarna plew, zielonych czą-

stek kłosów, łodyg, chwa-

stów, grudek ziemi, piasku,

kamieni oraz pośladu, aby

materiał był doprowadzony

do standardów dla ziarna

konsumpcyjnego. Najprost-

szym urządzeniem czyszczą-

cym ziarno jest przenośnik

ślimakowy, w którym jeden

lub kilka segmentów ma za-

montowane wymienne sita

(prod. Sosnowski). Z prze-

mieszczanego w przeno-

śniku ziarna oddzielają się

zanieczyszczenia drobne, a

zboże transportowane jest

do magazynu lub silosu. W

wersji z 12 sitami wymien-

nymi kosztuje on 2,7 tys. zł.

Wyposażając przenośnik w

sita o większych otworach

można oddzielić najdorod-

niejsze zboże do siewu. Mak-

symalna wydajność przeno-

śnika to 14t/h.

Do czyszczenia ziarna

można wykorzystać przeno-

śnik ślimakowy z połączo-

nym od góry specjalnym ka-

nałem ssącym i z cyklonem.

Wentylator zasysa strumień

powietrza i zanieczyszczenia

lekkie poprzez sita w obudo-

wie przenośnika i kieruje je

do cyklonu. Wg producenta

stopień oczyszczenia ziarna

przekracza 80% przy wydaj-

ności 8-15 t/h. Urządzenie to

kosztuje ok. 5 tys.

Przy pomocy aspiratora

(wialni cyklonowej) można

oddzielić tylko zanieczysz-

czenia lekkie od ziarna. Jest

to urządzenie z pionowym

kanałem pneumatycznym

w kształcie stożka. Zanie-

czyszczone ziarno dostaje

nego ziarna przed czysz-

czalnią, suszarnią lub silo-

sem, lub mogą stanowić sa-

modzielne urządzenia. Dla

ziarna i zanieczyszczeń roz-

dzielana jest w strumieniu

powietrza i na sitach różnią-

cych się wielkością i kształ-

tem otworów. Są one prze-

znaczone do wstępnego, a

po zmianie sit do dokład-

nego czyszczenia. Czyszczal-

nie mają trzy zasadnicze ze-

społy robocze: zbiornik za-

sypowy, przesiewacz sitowy

i rozdzielacz pneumatyczny.

Przesiewacz ma zwykle dwa

sita umieszczone jedno na

drugim, wykonujące ruchy

posuwisto-zwrotne. Na si-

cie górnym oddzielają się

zanieczyszczenia grube, zaś

na dolnym następuje odsia-

nie cząstek cięższych i drob-

niejszych od ziarna celnego.

Rozdzielacz pneumatyczny

składa się zwykle z dwóch

kanałów aspiracyjnych. W

strefie wstępnego czyszcze-

nia w pierwszym kanale

aspiracyjnym oddzielane są

z ziarna lekkie zanieczysz-

czenia oraz kurz. W drugim

kanale aspiracyjnym, którego

zakończenie umieszczone

jest przy wysypie ziarna z sita

dolnego unoszone są zanie-

czyszczenia lekkie oraz po-

ślad. Spośród czyszczalni

uniwersalnych, są one najpo-

pularniejsze, a w użytkowa-

niu można spotkać wialnie

Petkus, Cimbria, Riela oraz

BS firmy Araj. Wydajność

najmniejszych modeli wy-

nosi 5 t/h przy czyszczeniu

materiału siewnego, podczas

gdy jest ona ponad dwukrot-

nie większa przy czyszczeniu

wstępnym. Najtańsza tego

typu czyszczalnia to wyda-

tek rzędu 40 tys. zł.

Przy zakupie tego typu

czyszczalni dokonuje się wła-

ściwego doboru sit do czysz-

czenia wybranej grupy na-

sion. W trakcie eksploata-

cji można w dowolnej chwili

zmieniać materiał czysz-

czony i zmieniać parametry

pracy urządzenia (rodzaj sit,

kąt ich pochylenia, regula-

cje strumienia powietrza).

Czyszczalnie te można zasto-

sować do wydzielania nasion

kwalifikowanych po dołącze-

niu do nich tryjerów, w któ-

rych następuje podział na-

sion według ich długości. W

układzie z dwoma tryjerami,

pierwszy wybiera ziarna i

zanieczyszczenia krótkie

(ziarna okrągłe, krótkie, po-

łamane), drugi zaś wychwy-

tuje zanieczyszczenia i ziarna

dłuższe niż te przeznaczone

do siewu.

Kombinacją czyszczalni si-

towej i pneumatycznej jest

urządzenie DPC firmy Kong-

skilde. Przy pomocy dwóch

ustawionych poziomo obro-

towych bębnów: zewnętrz-

nego cylindrycznego i we-

wnętrznego stożkowego

można skutecznie czyścić

ziarno po zbiorach z szyb-

kością do 40 t/h. Natomiast

podczas czyszczenia dokład-

nego wydajność mieści się w

zakresie 10-15 t/h. Urządze-

nie kosztuje ok. 60 tys zł.

Z kolei uniwersalną czysz-

czalnią bębnową Riela PROF

można oczyścić dobrze na-

siona wszystkich zbóż, ku-

kurydzy i oleistych nawet o

większej wilgotności. Do-

skonale nadaje się ona do

większych obiektów maga-

zynujących i przetwarza-

jących zboże. W jej skład

wchodzą separator pneuma-

tyczny i 4 sekcje pionowo

ustawionych sit bębnowych.

W czasie pracy bębny obra-

cają się planetarnie jedno-

cześnie wokół własnej osi

oraz osi maszyny, czysz-

cząc i polerując powierzch-

nię nasion, co znacznie re-

dukuje ilość pyłu i grzybów

pleśniowych na powierzchni

nasion. Czyszczalnia ta zaj-

muje dużo mniej miejsca niż

tradycyjne wialnie z sitami

wibracyjnymi o podobnej

wydajności. Dostępne są

one w kilku wariantach róż-

niących się wydajnością od

45 do 110 t/h. Ich cena za-

leżnie od wielkości wynosi

140 - 225 tys. zł.

Stosowanie pojedynczych

uniwersalnych urządzeń

czyszczących nie zawsze za-

pewnia uzyskania wyma-

ganej czystości i wysokiej

jakości nasion, która jest

konieczna dla ziarna kon-

sumpcyjnego i siewnego.

Dlatego czasami muszą

być wykorzystane specjalne

urządzenia czyszczące np.:

stoły grawitacyjne, płót-

niarki, żmijki.

Do przygotowania mate-

riału siewnego oraz w celu

pozbycia się sklerot spory-

szu z ziarna najlepiej taką

partię przepuścić przez stół

grawitacyjny, który sortuje

nasiona według ciężaru wła-

ściwego. Sortowane na nich

nasiona z reguły o podobnej

wielkości, doprowadzane na

powierzchnię roboczą wi-

brującego stołu układane

są przez powietrze stosow-

nie do ciężaru właściwego.

Urządzenia te oferowane są

przez firmy Cimbria i Petkus

i pracują z wydajnością od 2

do 15t/h. n

Dr inż. Michał Sypuła

SGGW w Warszawie

Urządzenia do czyszczenia ziarna zbóż

Ziarno zebrane kombajnami przed sprzedażą, jak i przed przechowywaniem należy oczyścić z wszel-

kich zanieczyszczeń organicznych np. nasion chwastów, kawałków słomy oraz zanieczyszczeń mine-

ralnych takich jak: piasek, grudki ziemi, drobne kamienie i inne.

do przestrzeni kanału pneu-

matycznego i opada na stoż-

kową tarczę, z której zsypuje

się do leja wysypowego. Po-

wietrze zasysane przez wen-

tylator unosi zanieczyszcze-

nia lekkie i pył. Urządzenia

te produkowane są o wy-

dajności 12-60 t/h (Kong-

skilde, Riela, POM Augu-

stów) i są instalowane w li-

nii transportu pneumatycz-

średnich gospodarstw indy-

widualnych przydatna jest

mała wialnia odśrodkowa

typu M303 o wydajności

do 18t/h. Do kosza zasypo-

wego ziarno można poda-

wać ręcznie lub przenośni-

kiem. Kosztuje ona ok. 2,7

tys. zł. W nowych rozwiąza-

niach wialni wprowadzono

napęd tarczy rozpraszającej,

co polepszyło jakość pracy

a cena wzrosła do 4 tys. zł.

Większe wialnie tego typu o

mocy 2 i 3 kW kosztują od-

powiednio ok. 6 i 10 tys zł.

Natomiast wialnia kaska-

dowa KOM firmy Araj czy-

ści ziarno zarówno z zanie-

czyszczeń lekkich (plewy,

pył, drobne nasiona, ka-

wałki ziarna), jak i grubych

(słoma, kłoski). Jej podsta-

wowym elementem jest ka-

skada z wentylatorem, która

zasysa zanieczyszczenia lek-

kie i tłoczy do cyklonu. W

centralnej części czyszczalni

przesuwa się taśma sitowa,

która oddziela zanieczysz-

czenia grube. Czyszczalnia

ta charakteryzuje się małym

zużyciem energii i dużą wy-

dajnością 25-60 t/h.

Czyszczenie wstępne

można przeprowadzać także

przy pomocy tylko czysz-

czalni sitowych, ale spraw-

ność przesiewania jest wtedy

mała i wynosi ok. 40%.

Czyszczenie dokładne i

sortowanie jest wykony-

wane po wysuszeniu ziarna

w magazynach nasiennych,

aby przygotować materiał

siewny.

W magazynach rolniczych

najczęściej są używane urzą-

dzenia sitowo-pneumatyczne

nazywane wialniami lub

czyszczalniami, które czysz-

czą ziarno ze skutecznością

od 70 do prawie 100%. W

wialniach tych mieszanina

Produkowane przez polski ZUPTOR czyszczarnie są

alternatywą dla produktów zagranicznych. ZUPTOR

współpracuje ze znaną firmą Petkus.