Czas pracy

kierowców

Odpoczynki dzienne i tygodniowe

Autor: Bartłomiej Muc, Jakub Wolański

Kierownik Grupy Wydawniczej: Agnieszka Konopacka-Kuramochi

Wydawca: Agnieszka Gorczyca

Redaktor prowadzący: Kamil Surawski

ISBN 978-83-269-4058-3

Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

Warszawa 2015

Skład i łamanie: Raster studio

05-071 Sulejówek, ul. Konopnickiej 46, tel. [phone]

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa

tel. [phone], faks 22 617 60 10

Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim.

Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na

źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich za-

stosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania

nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych.

W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w

poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

3

SPIS TREŚCI

Odpoczynki dzienne 4

Pojęcie dziennego okresu odpoczynku

4

Maksymalny czas na wszystkie aktywności kierowcy

4

Kiedy dzienny okres odpoczynku uznany za skrócony

5

Najczęstsze błędy popełniane przez kierowców

5

Konsekwencje popełnianych błędów

6

Odpoczynki tygodniowe 7

Dwa sposoby prawidłowego rozliczenia

7

Trzy sposoby rejestracji odpoczynku tygodniowego

8

4

CZAS PRACY KIEROWCÓW

Odpoczynki dzienne

Z zagadnieniem odpoczynków dziennych kierowców wykonujących przewozy drogowe po-
jazdami powyżej 3,5t oraz pojazdami przystosowanymi do przewozu więcej niż dziewięciu
osób łącznie z kierowcą wiąże się wiele mitów i nieścisłości. Generalnie rzecz biorąc stan wie-
dzy na temat czasu pracy kierowców zarówno wśród osób planujących ten czas, jak i samych
kierowców jest dobry. Pokazują to statystyki kontroli ITD, gdzie zauważalny jest spadek ilo-
ści naruszeń w tym zakresie.
Niestety naruszenia czasu pracy kierowców to nadal 90% kar nakładanych przez ITD na kie-
rowców, przedsiębiorców i - co często jest zaskoczeniem - na osoby zarządzające transportem.
Inspekcja spadek liczby naruszeń rekompensuje interpretacjami przepisów (na swoją korzyść
oczywiście), kruczkami prawymi i nakładaniem kar za każde naruszenie, na trzy wspomnia-
ne wyżej podmioty.

Pojęcie dziennego okresu odpoczynku

To pojęcie często utożsamiane jest jedynie z długością trwania odpoczynku. Nic bardziej myl-
nego. Poza długością jego trwania bardzo istotne jest to, kiedy się go rozpocznie. Zacznijmy
od definicji.
Rozporządzenie WE 561/2006 definiuje pojęcie dziennego okresu odpoczynku jako: dzienny
okres, w którym kierowca może swobodnie dysponować swoim czasem i obejmuje „regular-
ny dzienny okres odpoczynku” lub „skrócony dzienny okres odpoczynku:

1. Regularny dzienny okres odpoczynku oznacza nieprzerwany odpoczynek trwający co

najmniej 11 godzin.
Alternatywnie, regularny dzienny okres odpoczynku kierowca może podzielić i wykorzy-
stać w dwóch częściach, z których pierwsza musi nieprzerwanie trwać co najmniej 3 go-
dziny, a druga co najmniej 9 godzin.

2. Skrócony dzienny okres odpoczynku oznacza nieprzerwany odpoczynek trwający co

najmniej 9 godzin, ale krócej niż 11 godzin.

W każdym 24-godzinnym okresie, po upływie poprzedniego dziennego okresu odpoczynku lub ty-
godniowego okresu odpoczynku, kierowca musi wykorzystać kolejny dzienny okres odpoczynku.

Maksymalny czas na wszystkie aktywności kierowcy

W przypadku regularnego odpoczynku dziennego maksymalny czas na wszystkie aktywności
kierowcy w ciągu dnia pracy to 13 godzin: 13h pracy + 11h odpoczynku = 24h
Jeżeli chodzi o odpoczynek dzienny skrócony, maksymalny czas na wszystkie aktywności kie-
rowcy w ciągu dnia pracy to 15 godzin: 15h pracy + 9h odpoczynku = 24h

5

CZAS PRACY KIEROWCÓW

Przy korzystaniu z regularnego dziennego okresu odpoczynku sytuacja wygląda podobnie jak
przy odpoczynku dziennym skróconym. Kierowca musi jednak pamiętać, że w ciągu 15 h pra-
cy kierowca musi odebrać nieprzerwany odpoczynek długości 3 godzin.

Kiedy dzienny okres odpoczynku uznany za skrócony

Jeśli część dziennego okresu odpoczynku zawarta w 24-godzinnym okresie wynosi co naj-
mniej 9 godzin, ale mniej niż 11 godzin, wówczas ten dzienny okres odpoczynku uznaje się
za skrócony dzienny okres odpoczynku.
Kierowca może mieć najwyżej trzy skrócone dzienne okresy odpoczynku pomiędzy dwoma
tygodniowymi okresami odpoczynku.

Najczęstsze błędy popełniane przez kierowców

Błąd 1. Odpoczynek dzienny odebrany za późno
Zdarza się, że czynności w ciągu dnia pracy, często z przyczyn niezależnych od kierowcy, wy-
dłużą się ponad 13 h lub 15 h czasu pracy. Kierowcy w takim przypadku, rozpoczynając od-
poczynki za późno, nie mają możliwości prawidłowego ich odebrania.

PRZYKŁAD:

Za krótki odpoczynek kierowcy
Kierowca rozpoczął swój dzień pracy o  godzinie 6.00. Wymaganym odpoczynkiem
w tym dniu jest odpoczynek 11-godzinny, który kierowca rozpoczyna o godzinie 20.00.
W 24-godzinnym okresie rozliczeniowym, liczonym od godziny 6.00, kierowca wyko-
rzysta maksymalnie 10 godzin odpoczynku, a więc o godzinę za krótko. W takim przy-
padku kierowca na wydruku z tachografu cyfrowego lub na odwrocie wykresówki powi-
nien opisać przyczynę odstępstwa od przepisów, pamiętając że przyczyna nie może być
od niego zależna.

Błąd 2. Skrócenie odpoczynku dziennego ponad 3-krotnie
Kierowcy wykorzystujący skrócenia odpoczynków poniżej 11 h (ale nie mniej niż 9 h) muszą
być świadomi liczby skróceń, które mają już na „swoim koncie”. Często poza „planowanymi”
skróceniami pojawiają się nieprzewidziane, niezależne od kierowcy (jak np. w przykładzie 1.
powyżej). Kierowcy, nie biorąc pod uwagę wszystkich skróceń odpoczynków, przekraczają
dopuszczalną liczbę trzech skróceń odpoczynków dziennych pomiędzy dwoma odpoczynka-
mi tygodniowymi.

6

CZAS PRACY KIEROWCÓW

PRZYKŁAD:

Czwarte skrócenie odpoczynku, które jest wykroczeniem
Kierowca rozpoczyna swój tydzień trzema okresami skróconego odpoczynku dziennego.
W kolejnym dniu, na skutek zdarzeń niezależnych od kierowcy, czas pracy zostaje wydłu-
żony do 15 godzin. W związku z tym maksymalny odpoczynek, jaki kierowca odbierze,
wyniesie 9 godzin. Będzie to czwarte skrócenie, będące jednocześnie wykroczeniem. W ta-
kim przypadku kierowca powinien odebrać wymagany 11 h odpoczynek, a na wydruku
z tachografu cyfrowego lub na odwrocie wykresówki opisać przyczynę odstępstwa od prze-
pisów.

Błąd 3. Przerwanie odpoczynku dziennego
Ciasne parkingi czy konieczność przestawienia pojazdu pod załadunek lub rozładunek po-
wodują nieraz konieczność przerwania odpoczynku. Zgodnie z definicją dzienny odpoczynek
co do zasady musi być nieprzerwany. Każdą okoliczność przerwania odpoczynku dziennego
kierowca powinien opisać na wydruku z tachografu cyfrowego lub na odwrocie wykresówki.
Ruszenie pojazdu nie jest jedyną przyczyną przerwania odpoczynku. Coraz częściej kontrolu-
jący traktują takie czynności, jak wprowadzenie do tachografu cyfrowego symbolu kraju roz-
poczęcia/zakończenia lub włożenie do tachografu albo wyjęcie karty kierowcy/wykresówki,
jako czynność innej pracy, która powoduje przerwanie odpoczynku.

PRZYKŁAD:

Przestawienie pojazdu przerywa odpoczynek
Kierowca o godzinie 18.00 rozpoczął regularny dzienny okres odpoczynku, który miał się
planowo zakończyć o godzinie 5.00. Po czterech godzinach, o godz. 22.00 został poproszo-
ny o przestawienie pojazdu ze względu na konieczność wyjazdu innego pojazdu z parkin-
gu. Przerwał w ten sposób odpoczynek i nie opisał tego zdarzenia w żaden sposób. Podczas
kontroli kontrolujący zaliczył kierowcy jako odpoczynek dzienny dłuższą część odpoczyn-
ku od godziny 22.00 do 5.00, czyli odpoczynek za krótki o 4 godziny.

Konsekwencje popełnianych błędów

Za wykroczenia dotyczące odpoczynków dziennych przewidziano następujące kary finansowe:

`

`

dla kierowcy - 100 zł za każdą rozpoczętą godzinę skrócenia (lp. 4.3 załącznika nr 1
ustawy o transporcie drogowym),

`

`

dla zarządzającego transportem (lub każdej innej osoby, która dopuściła do narusze-
nia) - 2000 zł za naruszenie (lp.15 załącznika nr 2 ustawy o transporcie drogowym),

7

CZAS PRACY KIEROWCÓW

`

`

dla przedsiębiorstwa - 100 zł za skrócenie od 15 minut do jednej godziny, 200 zł
za każdą następną rozpoczętą godzinę (lp.5.3 załącznika nr 3 ustawy o transporcie
drogowym).

Odpoczynki tygodniowe

Przepisy określające zasadę prawidłowego wykonania odpoczynków tygodniowych opiera-
ją się na definicji tygodnia, określającej jego ramy od godziny 00:00 w poniedziałek do nie-
dzieli do godziny 24:00. Kierowca w ciągu dwóch kolejnych tygodni musi wykorzystać co
najmniej dwa regularne tygodniowe okresy odpoczynku lub jeden regularny i jeden skrócony
tygodniowy okres odpoczynku.
Dla prawidłowego zaliczenia odpoczynków jako tygodniowych możemy zastosować jedno
z dwóch rozwiązań, które gwarantują prawidłowe zastosowanie przepisów rozporządzenia
561/2006.

Dwa sposoby prawidłowego rozliczenia

Kierowca ruszył w poniedziałek o 4 rano, po czym w Niemczech czekał za załadunek i zrobił
pauzę 24h. Następnie załadował towar i pojechał do Hiszpanii, gdzie w weekend zrobił pau-
zę 36h (kolejna pauza skrócona).
Czy te 2 pauzy zostaną potraktowane jako 2 skrócone odpoczynki tygodniowe? Czy może
pierwsza pauza może być traktowana jako wydłużona pauza dobowa (wydłużenie pauzy 11h),
a ta druga 36h - jako skrócony odpoczynek tygodniowy? Czy może obie będą traktowane jako
skrócone odpoczynki tygodniowe?

Rozwiązanie 1.
Pierwsze dopuszczalne przepisami rozwiązanie, w którym oba opisane odpoczynki potrakto-
wane są jako odpoczynki tygodniowe. Po prawidłowym regularnym okresie odpoczynku ty-
godniowego (45 h) kierowca wykonuje jednodniowy przejazd, a następnie skrócony okres
odpoczynku tygodniowego 24 h. Po kolejnych trzech dniach jazdy kierowca, w sobotę, wyko-
nuje kolejny - także skrócony - okres odpoczynku. Jeżeli następnie, po nie więcej niż sześciu
okresach 24 godzinnych, kierowca wykona prawidłowy regularny odpoczynek, wynoszący
minimum 45 h, nie zostaną naruszone przepisy.
Nietypowym dla tego rozwiązania wydaje się odbiór kolejno po sobie następujących dwóch
skróconych odpoczynków tygodniowych. Jednak należy przypomnieć, że przepisy pozwala-
ją na takie rozwiązanie, wskazując jako obowiązkowy co najmniej jeden skrócony i jeden re-
gularny odpoczynek, które są zawarte w dwóch tygodniach. Tak więc jeżeli kierowca wykona

8

CZAS PRACY KIEROWCÓW

więcej odpoczynków niż tylko jeden skrócony i jeden regularny (na przykład dwa skrócone
i jeden regularny), nie złamie przepisów.

Rozwiązanie 2.
Drugi sposób prawidłowego rozliczenia czasu odpoczynków dla przytoczonego przykładu.
W tym rozwiązaniu odpoczynek 24-godzinny (w drugim tygodniu) został potraktowany jako
regularny czas odpoczynku dziennego, połączonego z rekompensatą poprzedniego skróco-
nego czasu odpoczynku tygodniowego (11 godzin odpoczynku regularnego + 13 godzin re-
kompensaty). W dalszej części należy pamiętać aby zrekompensować także kolejny skrócony
odpoczynek tygodniowy 36 godzinny. Kierowca ma na to czas do zakończenia trzeciego ty-
godnia po tym skróceniu.

Trzy sposoby rejestracji odpoczynku tygodniowego

Kierowcy z reguły zostawiają na czas odpoczynku tygodniowego wykresówkę w tachografie.
Ale uwaga – jest to dozwolone tylko w jednej sytuacji, gdy kierowcy odbierają skrócone ty-
godniowe w kabinie ciężarówki. W pozostałych przypadkach nie wolno tego robić, bo nara-
żamy się na wysoką karę.
Kierowca, który na czas odpoczynku tygodniowego zostawia pojazd w bazie firmy, powi-
nien wyjąć wykresówkę lub kartę kierowcy z tachografu. Przed wyruszeniem w kolejną tra-
sę trzeba mu wystawić za czas tego odpoczynku zaświadczenie o nieprowadzeniu pojazdu.
Zdarza się, że kierowca zapomina o wyjęciu z tachografu wykresówki na czas odpoczynku
tygodniowego i pozostawia ją na kilka dni. W efekcie zarysowuje się na niej dodatkowo kil-
kudniowy odpoczynek.
Na skutek tego wykresówka jest używana dłużej, niż powinna (czyli powyżej 24 godzin). Karę
za to otrzyma tylko kierowca w formie mandatu karnego wynoszącego 100 zł za każdą wy-
kresówkę, jednak maksymalna jej granica to 1.000 zł. Inspektorzy ITD unikają karania, gdy
zapis na wykresówce przekraczający 24 godziny dotyczy tylko odpoczynku. Inne kraje uzna-
ją to za naruszenie.
Inaczej będzie, gdy kierowca wykorzystuje odpoczynek tygodniowy w trakcie wykony-
wania przewozu, poza firmą. Jeżeli podczas odpoczynku przebywa w aucie, to powinien
zostawić wykresówkę lub kartę w tachografie, żeby urządzenie rejestrowało jego aktywność.
Wykresówki trzeba wymieniać wówczas co 24 godziny. Jest to maksymalny czas, przez jaki
zapisywane aktywności nie nałożą się na siebie.
Zagraniczne organy kontrolne mogą ukarać za samo złamanie tej zasady. Jednak surowiej ka-
rane będzie to, że służby uznają tylko jeden dzień zapisu za udokumentowany. Nie wezmą
pod uwagę odpoczynku w pozostałych dniach zarejestrowanych na tej samej wykresówce.

9

CZAS PRACY KIEROWCÓW

Oznacza to stwierdzenie braku zaświadczenia o działalności i w związku z tym wysokie kary.
W Polsce kierowca zostanie za to ukarany mandatem w wysokości 500 zł.
Jeśli kierowca zostawi wykresówkę w tachografie na czas odpoczynku tygodniowego skró-
conego (min. 24 godziny) i pójdzie spać do hotelu, nie poniesie żadnych dodatkowych sankcji
poza opisanymi wcześniej, jeśli tylko w pojeździe znajduje się miejsce do spania. Skrócony od-
poczynek tygodniowy można odbierać w aucie, wiec służby kontrolne nie zakwestionują tego.
Natomiast w kabinie nie wolno odbierać tygodniowego regularnego odpoczynku wynoszą-
cego minimum 45 godzin. Jeżeli kierowca odbiera go w trasie, ma obowiązek nocować poza
pojazdem. Pozostawienie wykresówki w tachografie na czas takiego odpoczynku jest dla kon-
trolujących jednoznaczne z faktem, że kierowca był wtedy w samochodzie.
Jeżeli kierowca spędza odpoczynek tygodniowy poza pojazdem i nie może używać tachogra-
fu, to powinien zarejestrować ten okres na wykresówce ręcznie w sposób czytelny, nie bru-
dząc jej. Gdy pojazd jest wyposażony w tachograf cyfrowy, kartę kierowcy również należy
wyjąć z tachografu na czas odpoczynku tygodniowego, a okresy aktywności trzeba wprowa-
dzić po powrocie do auta na kartę kierowcy za pomocą wpisu manualnego. Kiedy tylko kie-
rowca wróci do bazy, za dni odpoczynku tygodniowego spędzonego w trasie pracodawca musi
wystawić mu zaświadczenie o działalności.

ISBN 978-83-269-4058-3