Tablica 8
Emancypacja i udział w zmaganiach o niepodległość Polski

Ukaz czerwcowy cara
Aleksandra II z 5 VI 1862
znosił nadzwyczajne podatki
żydowskie, uchylał
ograniczenia i zakazy
zamieszkiwania Żydów w
miastach i wsiach,
gwarantował równe z
chrześcijanami prawa w
sądach, nadawał im prawo
nabywania dóbr ziemskich i
pozwalał na swobodny wybór
zawodu.

Odezwa Rząd Narodowy do
Braci Izraelitów, wydana w
Krakowie 23 II 1846 r. przez

F. K. Dietrich wg J.
Głowackiego, Straż
Bezpieczeństwa żydowska,
1831. W powstaniu
listopadowym Żydzi służyli w
oddziałach paramilitarnych:
najbardziej zasymilowani w
polskiej Gwardii Narodowej,
mniej zasymilowani (nie
chcieli golić bród) w Gwardii
Miejskiej, a ubodzy w Straży
Bezpieczeństwa. Żydowscy
żołnierze i pojedynczy
oficerowie, z których trzech
odznaczono Virtuti Militari,
walczyli w regularnych
oddziałach frontowych.

) Manifestacyjny pogrzeb

Juliusz Kossak, Pułkownik Berek
Joselewicz (1764-1809). Uczestnik
insurekcji kościuszkowskiej 1794 i
organizator izraelickiego oddziału,
następnie oficer Legionów
Dąbrowskiego. Zginął w bitwie pod
Kockiem jako szef szwadronu pułku
strzelców konnych.

Po upadku Rzeczypospolitej
milionowa społeczność polskich
Żydów pod rządami państw
zaborczych była pozbawiona
podstawowych praw, a ponadto
płaciła większe niż inni podatki.
Dopiero od połowy XIX wieku, w
wyniku odgórnych działań władz,
stopniowo znoszono ograniczenia
praw ludności wyznania
mojżeszowego. Sprzyjało to
emancypacji części inteligencji
żydowskiej, która z zamkniętych
dzielnic miast przenosiła się do
zamieszkanych dotąd przez

1

władze rewolucyjnego Rządu
Narodowego. Był to pierwszy
dokument na ziemiach
polskich, który w trybie
rewolucyjnym znosił bariery
stanowe, dzielące ludność
żydowską od innych
mieszkańców kraju. W
efekcie ok. 500 Żydów
wstąpiło do oddziałów
powstańczych.

Artur Szyk, Śmierć legionisty
Bronisława Mansperla w
bitwie pod Kuklami na
Wołyniu w 1915 r. Porucznik I
Brygady Legionów
Piłsudskiego, kawaler Virtuti
Militari, symbolizuje postawę
polskich Żydów w obliczu
decydującej batalii o
niepodległą Polskę.

ofiar pogromu w Wilnie, 1905.
Wspólny protest
socjaldemokratów polskich,
rosyjskich i żydowskich
przeciwko pogrom Żydów.

Przedstawiciele społeczności
żydowskiej Dęblina witają
chlebem i solą Naczelnego
Wodza Marszałka Józefa
Piłsudskiego, po
oswobodzeniu miasta i
twierdzy od bolszewików w
1920 r. W okresie wojny
polsko bolszewickiej 1919-
1920 w szeregach Wojska
Polskiego również walczyli i
ginęli żydowscy oficerowi i
żołnierze.

Poświęcenie sztandaru
Związku Żydów Uczestników
Walk o Niepodległość Polski,
Przemyśl, 2 września 1934.

Polaków.

Wraz z postępem asymilacji
zwiększał się udział Żydów w
walce o niepodległość Polski.
Bohaterowie dzielili gorzki los ich
polskich towarzyszy broni - ginęli
w bitwach, byli represjonowani i
wywożeni na Syberię.

Aleksander Lesser, Pogrzeb pięciu
ofiar manifestacji w Warszawie w
roku 1861. Obok arcybiskupa
Felińskiego i duchownych
protestanckich stoi rabin Dow Baer
Meisels, propolsko nastawiony
zwolennik umiarkowanej asymilacji.
Udział Żydów w patriotycznych
manifestacjach pozytywnie nastawił
polskie społeczeństwo do sprawy
żydowskiej.

2

Henryk Wohl (1836-1907),
zwolennik asymilacji, działacz
niepodległościowy, Dyrektor
Skarbu w Rządzie
Narodowym. Za udział w
powstaniu styczniowym został
zesłany na Syberię, gdzie
przebywał do roku 1882.

Anna Woźniak

&

BLUE LINE design studio

3