Tablica 8

Emancypacja i udział w zmaganiach o niepodległość Polski

Ukaz

czerwcowy

cara

Aleksandra II z 5 VI 1862
znosił nadzwyczajne podatki
ż

ydowskie,

uchylał

ograniczenia

i

zakazy

zamieszkiwania

ś

ydów

w

miastach

i

wsiach,

gwarantował

równe

z

chrześcijanami

prawa

w

sądach, nadawał im prawo
nabywania dóbr ziemskich i
pozwalał na swobodny wybór
zawodu.

Odezwa Rząd Narodowy do
Braci Izraelitów, wydana w
Krakowie 23 II 1846 r. przez
władze rewolucyjnego Rządu
Narodowego. Był to pierwszy
dokument

na

ziemiach

polskich,

który

w

trybie

rewolucyjnym znosił bariery
stanowe,

dzielące

ludność

ż

ydowską

od

innych

mieszkańców kraju. W efekcie
ok. 500 śydów wstąpiło do
oddziałów powstańczych.

F.

K.

Dietrich

wg

J.

Głowackiego,

Straż

Bezpieczeństwa

ż

ydowska,

1831.

W

powstaniu

listopadowym śydzi służyli w
oddziałach

paramilitarnych:

najbardziej zasymilowani w
polskiej Gwardii Narodowej,
mniej

zasymilowani

(nie

chcieli golić bród) w Gwardii
Miejskiej, a ubodzy w Straży
Bezpieczeństwa.

ś

ydowscy

ż

ołnierze

i

pojedynczy

oficerowie, z których trzech
odznaczono Virtuti Militari,
walczyli

w

regularnych

oddziałach frontowych.

) Manifestacyjny pogrzeb ofiar
pogromu w Wilnie, 1905.
Wspólny

protest

socjaldemokratów

polskich,

rosyjskich

i

ż

ydowskich

przeciwko pogrom śydów.

Juliusz Kossak, Pułkownik Berek
Joselewicz (1764-1809). Uczestnik
insurekcji kościuszkowskiej 1794 i
organizator izraelickiego oddziału,
następnie

oficer

Legionów

Dąbrowskiego. Zginął w bitwie pod
Kockiem jako szef szwadronu pułku
strzelców konnych.

Po upadku Rzeczypospolitej
milionowa społeczność polskich
ś

ydów pod rządami państw

zaborczych była pozbawiona
podstawowych praw, a ponadto płaciła
większe niż inni podatki. Dopiero od
połowy XIX wieku, w wyniku
odgórnych działań władz, stopniowo
znoszono ograniczenia praw ludności
wyznania mojżeszowego. Sprzyjało to
emancypacji części inteligencji
ż

ydowskiej, która z zamkniętych

dzielnic miast przenosiła się do
zamieszkanych dotąd przez Polaków.

Wraz z postępem asymilacji zwiększał
się udział śydów w walce o
niepodległość Polski. Bohaterowie
dzielili gorzki los ich polskich
towarzyszy broni - ginęli w bitwach,
byli represjonowani i wywożeni na
Syberię.

Page 1 of 2

ś

ydzi w polsce - Wydruk strony

2008-04-19

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel08.html

Artur Szyk, Śmierć legionisty
Bronisława

Mansperla

w

bitwie

pod

Kuklami

na

Wołyniu w 1915 r. Porucznik I
Brygady

Legionów

Piłsudskiego, kawaler Virtuti
Militari, symbolizuje postawę
polskich śydów w obliczu
decydującej

batalii

o

niepodległą Polskę.

Henryk Wohl (1836-1907),
zwolennik asymilacji, działacz
niepodległościowy, Dyrektor
Skarbu

w

Rządzie

Narodowym. Za udział w
powstaniu styczniowym został
zesłany na Syberię, gdzie
przebywał do roku 1882.

Przedstawiciele społeczności
ż

ydowskiej

Dęblina

witają

chlebem i solą Naczelnego
Wodza

Marszałka

Józefa

Piłsudskiego,

po

oswobodzeniu

miasta

i

twierdzy od bolszewików w
1920 r. W okresie wojny
polsko bolszewickiej 1919-
1920 w szeregach Wojska
Polskiego również walczyli i
ginęli żydowscy oficerowi i
ż

ołnierze.

Poświęcenie

sztandaru

Związku śydów Uczestników
Walk o Niepodległość Polski,
Przemyśl, 2 września 1934.

Aleksander Lesser, Pogrzeb pięciu
ofiar manifestacji w Warszawie w
roku

1861.

Obok

arcybiskupa

Felińskiego

i

duchownych

protestanckich stoi rabin Dow Baer
Meisels,

propolsko

nastawiony

zwolennik umiarkowanej asymilacji.
Udział

ś

ydów

w

patriotycznych

manifestacjach pozytywnie nastawił
polskie społeczeństwo do sprawy
ż

ydowskiej.

Page 2 of 2

ś

ydzi w polsce - Wydruk strony

2008-04-19

http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel08.html