1

Część 5 Świat wokół nas

Spis treści

Strona

Ścieżka

Lekcja 1 Miejsce zamieszkania

2

1-12

Lekcja 2 Środowisko naturalne

7

13-24

Lekcja 3 Pogoda i klimat

12

25-37

Lekcja 4 Łamanie prawa

17

38-48

Lekcja 5 Polityka i społeczeństwo

22

49-59

Autor: Dorota Guzik
Konsultacja językowa: Tadeusz Z. Wolański
Lektorzy: Lara Kalenik, Barbara Kubica-Daniel, Michael Brown, Aleksy Perski, Tadeusz Z. Wolański
Nagranie i mastering: Mariusz Zaczkowski Studio MTS

© DIM Nauka i Multimedia
ul. Milskiego 1; 80-809 Gdańsk
www.audiokursy.pl
e-mail: [e-mail]
tel. [phone] fax. [phone]

2

1

W lekcji pierwszej rozmawiamy o najbliższej okolicy, opisujemy swój dom
i miejsca mijane na co dzień. Porównujemy też miasto i wieś, zastanawiając się,
jakie są zalety i wady mieszkania w różnych miejscach. Zaczniemy od
powtórzenia słówek związanych z różnymi typami zabudowań.

2

Słuchaj i powtarzaj przydatne zwroty.

mieszkanie

a flat

dom

a house

blok

a block of flats

dom wolnostojący

a detached house

wieżowiec

a tower block

bliźniak

a semi-detached house

drapacz chmur

a skyscraper

szeregowiec

a terraced house

luksusowy apartament

a luxury flat

rezydencja

a mansion

osiedle

a housing estate

dom parterowy

a bungalow

kawalerka

a studio flat /

farma

a farmhouse

a bedsit

chatka

a cottage / a cabin

3

Jest wiele opcji wyboru miejsca zamieszkania najbardziej odpowiadającego
naszym potrzebom i gustom. Słuchaj i powtarzaj przykładowe zdania.

Mieszkam w małym domku z ogrodem.

I live in a small house with a garden.

Jej marzeniem jest zamieszkać w luksusowym

apartamencie w centrum miasta.

Her dream is to live in a luxury flat in the

heart of the city.

Oni odziedziczyli starą rezydencję

i wyprowadzili się z miasta.

They inherited an old mansion and moved out

of the town.

Studenci często mieszkają w wynajętej

kawalerce blisko uniwersytetu.

Students often live in a rented bedsit close to

the university.

On chciałby kupić wiejski dom godzinę drogi

samochodem od miasta.

He’d like to buy a country cottage an hour’s

drive from the town.

3

4

Aby mieszkało nam się wygodnie, nasz dom wyposażony jest w różne
przedmioty. Słuchaj i powtarzaj typowe nazwy elementów umeblowania
i wyposażenia domu.

meble

furniture

zasłony

curtains

łóżko

a bed

lampa

a lamp

kanapa

a sofa

lustro

a mirror

stół

a table

roślina

a plant

fotel

an armchair

obrazek

a picture

krzesło

a chair

zegar

a clock

półka

a shelf

telewizor

a TV set

regał na książki

a bookshelf

radio

a radio

szafa

a wardrobe

wieża stereo

a stereo recorder

komoda

a chest of drawers

odtwarzacz DVD

a DVD player

szafka kuchenna

a cupboard

kuchenka

a cooker

kominek

a fireplace

zmywarka

a dishwasher

dywan, wykładzina

a carpet

lodówka

a fridge

dywanik

a rug

pralka

a washing machine

5

Opisując położenie, stosujemy zwroty there is – jest w liczbie pojedynczej, np.
There is a big wardrobe in my bedroom. – W mojej sypialni jest duża szafa. oraz
there are – są w liczbie mnogiej, np. There are a lot of pictures on the walls. – Na
ścianach jest dużo obrazów.

6

Słuchaj i powtarzaj przykładowe zdania.

Moje mieszkanie jest bardzo duże, to jest

dwupoziomowy apartament na trzecim piętrze.

My flat is very big, it’s a two-storey flat on

the third floor.

Na parterze jest duża kuchnia z jadalnią

i przestronny salon.

Downstairs there is a big kitchen with

a dining room and a spacious living room.

W salonie jest sofa, dwa fotele i mały stolik.

There is a sofa, two armchairs and a small

table in the living room.

Na górze są trzy sypialnie i ogromna łazienka.

Upstairs there are three bedrooms and

a large bathroom.

W każdym pokoju jest balkon ze wspaniałym

widokiem na okolicę.

There is a balcony in every room with

a great view of the neighbourhood.

4

7

Teraz opowiedz o swoim miejscu zamieszkania. Odpowiadaj na pytania lektora.
Po każdym pytaniu usłyszysz przykładową odpowiedź.

1.

Do you live in a house or a flat?
…
I live in a big detached house in the suburbs.

2.

How many rooms are there?
…
There’s a living room and four bedrooms.

3.

Is there a big kitchen?
...
Yes, the kitchen is very spacious and comfortable.

4.

Is there a balcony in your bedroom?
…
Yes, there is. There is a great view from the balcony.

5.

Do you like your place?
…
Yes, I like it very much.

8

Zastanowimy się, czym rożni się krajobraz miasta i wsi oraz jaki ma to wpływ na
codzienne życie. Słuchaj i powtarzaj przydatne zwroty.

w mieście

in the town

na wsi

in the country

ruchliwe ulice

busy streets

śliczne widoki

lovely views

centra handlowe

shopping centres

świeże powietrze

fresh air

metro

underground

lasy

forests / woods

parkingi

car parks

dzika przyroda

wildlife

korki uliczne

traffic jams

uprawy na polach

crops in the fields

godziny szczytu

rush hours

jedzenie z własnej uprawy

home-grown food

zanieczyszczenie

pollution

wiejskie chaty

cottages

fabryki

factories

farmy / gospodarstwa

farms

życie kulturalne

cultural life

zwierzęta gospodarskie

farm animals

obiekty sportowe

sports facilities

sady

orchards

5

9

Spróbujmy porównać życie w mieście i na wsi. Jak zwykle wszystko ma swoje
zalety i wady. Słuchaj i powtarzaj zdania.

Życie w mieście jest łatwiejsze niż na wsi.

Life in the town is easier than in the country.

Podróżowanie jest bardziej dogodne, są

różne środki transportu.

Travelling is more convenient, there are

different means of transport.

Jest więcej fabryk, gdzie ludzie mogą dostać

pracę.

There are more factories where people can

get work.

Życie na wsi jest zdrowsze niż w mieście.

Life in the country is healthier than in the

town.

Powietrze nie jest tak zanieczyszczone jak

w miastach.

The air is not as polluted as in the towns.

Ludzie spędzają mniej czasu w pośpiechu.

People spend less time in a hurry.

Nie ma tak dużo pracy jak w mieście i ludzie

często są bezrobotni.

There isn’t as much work as in the town and

people are often unemployed.

10

Teraz weź udział w rozmowie i powiedz, gdzie chcieliby mieszkać twoi
przyjaciele. Słuchaj instrukcji lektora. Po każdym pytaniu usłyszysz przykładową
odpowiedź.

1.

Where would your friends like to live?
Powiedz, że chcieliby mieszkać w małym domu na wsi.
…
They’d like to live in a small house in the country.

2.

Do you think life is easier there?
Powiedz, że nie, ale ludzie tam się nie spieszą i dodaj, że uważasz, że są szczęśliwsi.
…
No, it’s not but people aren’t in a hurry there. I think they’re happier.

3.

Is there enough work?
Powiedz, że tak sądzisz i dodaj, że twój przyjaciel jest nauczycielem, więc może
pracować w wiejskiej szkole.
…
I think so. My friend’s a teacher so he can work in a village school.

4.

What about cultural life? What will they do in their free time?
Powiedz, że mogą przyłączyć się do regionalnego klubu tańca. Dodaj, że uwielbiają
taniec.
…
I think they could join a regional dance club. They love dancing.

6

11

Bez względu na to, gdzie mieszkamy, dom jest zawsze miejscem, do którego
lubimy wracać. Posłuchaj dialogu i zwróć uwagę, jakich zwrotów używają
rozmówcy, mówiąc o domu.

-

Are you already feeling at home in your new flat?

-

Not really. I miss my old farmhouse very much. I can’t get used to this place.

-

I know it’s not so easy after living there all your life but don’t worry, sooner or later

you’ll make Brighton your home.

-

Do you think so? I’m rather disappointed with all the noise and crowds that surround

me all the time. And I really miss home-grown vegetables and fruit from my orchard.

-

I think you should find a farmers’ market where you could buy fresh food. I’m sure

you’ll feel more at home then.

-

Maybe you’re right.

-

You know my brother, Jason. Last year he moved to a small town in the north and he’s

still feeling a bit homesick. That’s natural.

-

Yes, I hope it’ll pass soon and entering my flat, I’ll be saying, “Home sweet home!”

12

Słuchaj i powtarzaj zdania z dialogu.

Czy dobrze się czujesz w swoim nowym

mieszkaniu?

Are you feeling at home in your new flat?

Zadomowisz się w Brighton.

You’ll make Brighton your home.

Poczujesz się jak w domu.

You’ll feel more at home then.

Ciągle trochę tęskni za domem.

He’s still feeling a bit homesick.

Nie ma jak w domu!

Home sweet home!

7

13

W lekcji drugiej rozmawiamy o pięknych krajobrazach i sprawdzamy naszą
wiedzę geograficzną. Zastanawiamy się, jak każdy z nas może chronić naturę
i jakie są przyczyny zagrożenia środowiska naturalnego. Zaczniemy od
przypomnienia nazw elementów krajobrazu.

14

Słuchaj i powtarzaj przydatne słowa.

morze

the sea

rzeka

a river

plaża

the beach

strumień / potok

a stream

wybrzeże

the seaside

ziemia

a land

brzeg / wybrzeże

a coast

pasmo górskie

a mountain range

brzeg / ląd

a shore

góra

a mountain

zatoka

a bay / a gulf

wzgórze

a hill

półwysep

a peninsula

wodospad

a waterfall

wyspa

an island

dolina

a valley

jezioro

a lake

lodowiec

a glacier

15

Rozmawiając o położeniu, używamy różnych zwrotów z przyimkami: in – w, np. in
the mountains – w górach, at – przy, na, np. at the seaside – nad morzem, on –
na, np. on the beach – na plaży. Pamiętaj, że z kierunkami świata zawsze
stosujemy przyimek in, np. in the north – na północy. Nie ma przejrzystej reguły,
która wyjaśniałaby, jak stosować zwroty z przyimkami, dlatego należy nauczyć się
ich na pamięć.

16

Słuchaj i powtarzaj przydatne zwroty.

nad morzem

at / by the seaside

na jeziorze

on a lake

nad brzegiem

on the coast

nad rzeką

by the river

u wybrzeża

off the coast

nad brzegiem rzeki

on a river bank

na plaży

on the beach

w dorzeczu

in the basin of

na wyspie

on an island

w górach

in the mountains

nad jeziorem

by a lake

na szczycie

on a peak / at the top of

8

u podnóża

at the foot of

w lesie

in a forest

na zboczach

on the slopes

w strumyku

in a stream

w dolinie

in a valley

na pustyni

in a desert

17

Teraz słuchaj i powtarzaj zdania opisujące położenie znanych miejsc na świecie.

Wodospady Niagara położone są na rzece

Niagara, na granicy pomiędzy Kanadą i USA.

Niagara Falls are situated on the River Niagara,

on the border between Canada and the USA.

Góry Ural oddzielają Europę od Azji.

The Ural mountains separate Europe from Asia.

Rzeka Dunaj wije się przez środkową

Europę.

The River Danube winds through Central

Europe.

Sahara, najgorętsza pustynia na świecie,

pokrywa większość Afryki Północnej.

Sahara, the hottest desert in the world, covers

most of North Africa.

Amazonia rozpościera sie w dorzeczu rzeki

Amazonki.

Amazonia extends in the basin of the River

Amazon.

Bermudy leżą u wschodniego wybrzeża

Północnej Ameryki.

The Bermudas lie off the east coast of North

America.

18

Teraz sprawdź, czy pamiętasz zwroty. Usłyszysz zdania błędnie informujące
o położeniu różnych miejsc na świecie. Popraw je, podając właściwe miejsce. Po
chwili usłyszysz poprawną odpowiedź. Posłuchaj przykładu.

London lies on the banks of the River Severn.

…

No, it lies on the banks of the River Thames.

1.

Mont Blanc is in the Himalayas.
…
No, it’s in the Alps.

2.

The Canary Islands lie off the east
coast of Africa.
…
No, they lie off the west coast.

3.

Gibraltar is situated on the Italian
Peninsula.
…
No, it’s situated on the southern end
of the Iberian Peninsula.

4.

The Gobi Desert covers part of
south Asia.
…
No, it covers part of east Asia.

5.

Monte Carlo is on the River Nile.
…
No, it’s on the coast of the
Mediterranean Sea.

9

19

Jednym z największych problemów naszych czasów jest zanieczyszczenie
środowiska naturalnego i zagrożenie, jakie działalność człowieka może przynieść
dla świata roślin i zwierząt. Słuchaj i powtarzaj przydatne słowa i zwroty
związane z niszczeniem środowiska.

zanieczyszczenie

air / water pollution

niszczenie dzikiej

wildlife destruction

powietrza / wody

przyrody

kwaśny deszcz

acid rain

wycinanie lasów

deforestation

emitowanie gazów

emission of gases

gatunki zagrożone

endangered species

spaliny

fumes

niszczyć

to destroy

globalne ocieplenie

global warming

naturalne siedlisko

natural habitat

efekt cieplarniany

greenhouse effect

wymarłe gatunki

extinct species

odpady przemysłowe

industrial waste

wyginąć

to become extinct

odpady prywatne

domestic waste

polowanie na

hunting animals

odpady radioaktywne nuclear waste

zwierzęta

20

Co dzieje się z naturą, gdy człowiekowi zabraknie wyobraźni? Słuchaj i powtarzaj
zdania opisujące przyczyny występowania szkodliwych zmian w środowisku.

Morza zostają zanieczyszczone, ponieważ

przemysłowe i prywatne odpady wyrzucane

są do rzek.

Seas become polluted because industrial and

domestic waste is dumped into the rivers.

Powietrze jest zanieczyszczone, ponieważ

spaliny emitowane są do atmosfery.

Air is polluted as fumes are emitted into the

atmosphere.

Lodowce szybko się topią, ponieważ klimat

na ziemi się ociepla.

The glaciers are melting fast since the climate

on earth is getting warmer.

Wiele gatunków zwierząt wymiera z powodu

wycinania lasów i polowań na dzikie

zwierzęta.

Many species of animals become extinct

because of deforestation and hunting wild

animals.

Naturalne siedliska zwierząt znikają z powodu

spalania i wycinania drzew.

The natural habitat is disappearing due to the

fact that many trees are burnt or cut down.

10

21

Każdy z nas odpowiedzialny jest za swoje otoczenie. Co możemy zrobić, aby
chronić środowisko? Słuchaj i powtarzaj przydatne zwroty.

używać ekologicznych źródeł energii

to use ecological sources of energy

energia słoneczna

solar energy

energia wodna

water power

sortować śmieci

to sort rubbish

przetwarzać papier, plastik i szkło

to recycle paper, plastic and glass

używać zwrotnych opakowań

to use returnable packages

benzyna bezołowiowa

unleaded petrol

produkty ekologiczne

ecological products

produkty przyjazne dla powłoki ozonowej

ozone-friendly products

produkty energooszczędne

energy-saving products

produkty do ponownego wykorzystania

reusable products

ponownie wykorzystywać

to re-use

22

Teraz odpowiadaj na pytania dotyczące twoich przyzwyczajeń. Po każdym
pytaniu usłyszysz przykładową odpowiedź.

1.

Do you re-use plastic bags or throw them away?
…
I usually try to re-use them to carry my shopping.

2.

Do you have any energy-saving products in your house?
…
Yes, I use energy-saving bulbs. Also, my new fridge is a modern, energy-saving
appliance.

3.

Do you recycle paper or glass?
…
Yes, I throw them into special containers.

4.

What kind of petrol do you use in your car?
…
I always use unleaded petrol.

5.

Are you ready to replace your car with public transport?
…
Oh, no. I can’t imagine that. But I do go by bike sometimes.

11

23

Czy zawsze przekonują nas poglądy ekologów i czy na pewno jesteśmy chętni
przystać na ich propozycje? Posłuchaj rozmowy mieszkańców, którzy
zastanawiają się nad budową obwodnicy ich miasta.

-

Have you heard the latest news? The building of the new bypass has been stopped.

-

How come? They promised us the earth. It was to be ready last year, and it’s still being

built.

-

Yes, but the ecologists stopped it. They say the little snails living in the area face

extinction, and they have to be protected so as not to die out. So they want the

authorities to move the bypass to a new place.

-

What? It’ll cost the earth! And it’ll take another year to finish the road.

-

Who cares? The ecologists would move heaven and earth to succeed.

-

But it’s a drop in the ocean. We can’t save the whole world. It’s just a small snail, and

we have to live here and work…

-

Yes, but we must also be environmentally friendly, don’t you know?

24

Zwróć uwagę, jakich zwrotów używają rozmówcy. Słuchaj i powtarzaj zdania

z dialogu.

Obiecywali nam złote góry.

They promised us the earth.

Małe ślimaki są zagrożone wymarciem.

The little snails face extinction.

Muszą być chronione, żeby nie wyginęły.

They have to be protected so as not to die out.

To będzie kosztować fortunę!

It’ll cost the earth!

Ekolodzy poruszyliby niebo i ziemię, żeby

odnieść sukces.

The ecologists would move heaven and earth

to succeed.

Ale to jest kropla w morzu potrzeb.

But it’s a drop in the ocean.

Musimy być też przyjaźni dla środowiska.

We must also be environmentally friendly.

12

25

W lekcji trzeciej rozmawiamy o pogodzie i o tym, jak natura potrafi
skomplikować nam życie. Zastanawiamy się nad przyczynami katastrof
naturalnych i opisujemy działania podjęte w ramach akcji ratunkowej. Na
początek przypominamy słówka opisujące różne warunki pogodowe.

26

Słuchaj i powtarzaj przydatne zwroty.

słoneczna pogoda

sunny weather

ulewa

downpour

zmienna pogoda

changeable weather

burza

storm

gorąco / upalnie

hot

padać (o deszczu)

to rain

ciepło

warm

padać (o śniegu)

to snow

zimno

cold / chilly

wiać (o wietrze)

to blow

lodowato

freezing / freezing

huragan / wichura

hurricane

cold

bryza / wietrzyk

breeze

mroźno

frosty

mgła

fog / mist

wilgotno

humid

pochmurno

cloudy

sucho

dry

bezchmurne niebo

blue / clear sky

przelotny deszcz

shower

średnia temperatura

average temperature

słaby deszcz

light rain

powyżej / poniżej zera

above / below zero

silny deszcz

heavy rain

przejaśniać się

to clear up

27

Opisując pogodę, możemy posłużyć się przymiotnikami, które w łatwy sposób
tworzone są od rzeczowników poprzez dodanie końcówki -y, np. sun – sunny;
słońce – słoneczny. Od tej reguły oczywiście występują wyjątki, np. heat – hot;
upał – gorący.

28

Słuchaj i powtarzaj typowe rzeczowniki i przymiotniki opisujące pogodę.

sun

sunny

rain

rainy

cloud

cloudy

storm

stormy

snow

snowy

fog

foggy

13

mist

misty

chill

chilly

heat

hot

frost

frosty

29

A jak możemy użyć tych zwrotów w zdaniach? Słuchaj i powtarzaj.

Jaka jest dzisiaj pogoda?

What’s the weather like today?

Jest słoneczny dzień.

It’s a sunny day.

Jest bardzo gorąco.

It’s very hot.

Pada deszcz.

It’s raining.

Przejaśnia się.

It’s clearing up.

Zanosi się na deszcz.

It looks like rain.

Zaraz będzie padać.

It’s going to rain.

Wieje wiatr.

It’s windy.

Wiatr mocno wieje.

The wind is blowing heavily.

Jaka jest temperatura?

What’s the temperature?

19 stopni Celsjusza.

It’s 19 degrees Celsius.

30

Teraz posłuchaj prognozy pogody na najbliższe 24 godziny.

Here is the weather forecast for the next twenty-four hours.

It’ll be mainly dry and sunny, but

quite cold.

The temperatures will be around six or seven degrees Celsius.

It should stay dry all

day, but there’ll be quite a wind.

In the west of the country you can expect some rain in the

morning.

And the temperature will be lower than yesterday.

A

cold front is moving in over the

Atlantic.

So over much of the north it will be cloudy and windy at night.

31

Jeżeli udało ci się zapamiętać wszystkie zwroty, weź udział w rozmowie
i odpowiedz na pytania lektora dotyczące pogody w twoim kraju. Po każdym
przykładzie usłyszysz możliwą, poprawną odpowiedź.

1.

Is it rainy in autumn and winter?
…
It’s rainy in autumn but it snows a lot in winter, especially in the mountains.

2.

Is the air often humid or dry?
…
It’s quite humid at the seaside, and dry in the rest of the country.

14

3.

What’s the average temperature in summer?
…
In summer the average temperature is 20 degrees Celsius.

4.

Which part of the country is the warmest in summer?
…
In summer the south and the east are the warmest regions of the country.

5.

Does the temperature fall below zero in winter?
…
Yes, very often.

32

Codzienne wiadomości często przynoszą nam informacje o anomaliach
pogodowych i katastrofach naturalnych. Przypomnijmy nazwy najczęściej
występujących katastrof naturalnych.

trzęsienie ziemi

an earthquake

powódź

a flood

pożar

a fire

huragan

a hurricane

wybuch wulkanu

a volcanic eruption

susza

a drought

lawina

an avalanche

33

Często tragiczne w skutkach katastrofy naturalne powodują różne utrudnienia
i niebezpieczeństwa. Słuchaj i powtarzaj przydatne zwroty. Następnie posłuchaj,
jak te wyrażenia stosowane są w zdaniach.

być w

niebezpieczeństwie

to be in danger

People panicked as their lives were in

danger.

ofiary

casualties

There were plenty of casualties.

ranni

injured people

There were many injured people.

uwięzić pod gruzami

to trap under debris

People were trapped under debris.

zawalić się

to collapse

A lot of buildings collapsed.

uszkodzić

to damage

The electricity supply system was damaged.

odciąć

to cut off

Gas and electricity were cut off.

brak

a shortage

There was a shortage of water.

15

34

Rozmawiając o przyczynach, stosujemy spójniki łączące zdania, np. because, since
– ponieważ, as – ponieważ, jako że, skoro. The people and animals were
evacuated as the fire was spreading. – Ludzie i zwierzęta zostali ewakuowani,
ponieważ pożar się rozprzestrzeniał. Wyrażając przyczyny, możemy też
zastosować zwroty przyimkowe, które łączą się z rzeczownikiem, np. because of –
z powodu. There’re more and more hurricanes because of the climatic changes.
– Jest coraz więcej huraganów z powodu zmian klimatycznych.

35

Słuchaj i powtarzaj zdania wyrażające przyczyny.

Ekipy ratunkowe pomagały rannym, ponieważ

byli uwięzieni pod gruzami.

The rescue teams helped the injured because

they were trapped under debris.

Trzęsienie ziemi nastąpiło ponownie

z powodu silnych ruchów tektonicznych.

An earthquake hit again because of

enormous tectonic movements.

Zostały postawione tymczasowe schronienia,

ponieważ ludzie stracili swoje domy.

Temporary shelters were put up owing to the

fact that people had lost their homes.

Odcięto gaz i prąd z powodu poważnej

powodzi w mieście.

Gas and electricity were cut off owing to the

serious flooding in the city.

Przyczyną tak wielu ofiar było to, że ludzie nie

zostali ostrzeżeni na czas.

The reason why there were so many

casualties was that people weren’t warned in

time.

36

Jedno z przysłów mówi „The road to hell is paved with good intentions.”, czyli
Dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane. Jednak czasami nie wszystko
układa się po naszej myśli. Słuchaj dialogu.

-

It’s boiling hot in here.

-

But your face looks rather chilly. What’s up?

-

I wanted to take part in the rescue action after the flooding but I wasn’t accepted.

-

What happened?

-

When I heard the news on the radio, I didn’t think much. In the heat of the moment

I decided to join the rescue team. I left in a hurry and forgot my ID. That was my fault.

-

That’s a pity but don’t worry. You were full of good intentions. That also counts.

-

Yes, but I really wanted to be useful, and I blew my chance. I’m so angry and

disappointed.

-

Cheer up! It’s not the end of the world. I’m sure there’ll be a lot of other possibilities in

your life.

-

You’re probably right. Thanks.

16

37

Zwróć uwagę, jakich określeń używają rozmówcy. Słuchaj i powtarzaj zdania

z dialogu.

Tak tu gorąco, że można się ugotować.

It’s boiling hot in here.

Masz niewyraźną minę.

Your face looks rather chilly.

Pod wpływem chwili zdecydowałem się

dołączyć do ekipy ratunkowej.

In the heat of the moment I decided to join

the rescue team.

Zmarnowałem szansę.

I blew my chance.

17

38

W lekcji czwartej rozmawiamy o przestępstwach, śledztwie i wymierzaniu kary.
Na początek powtórzymy czasowniki opisujące różne sposoby łamania prawa.

39

Słuchaj i powtarzaj określenia najczęściej stosowane.

złamać prawo

to break the law

porwać samolot

to hijack a plane

popełnić przestępstwo

to commit a crime

porwać

to kidnap

kraść

to steal

zgwałcić

to rape

kraść w sklepie

to shoplift

szmuglować

to smuggle

napaść i obrabować

to mug

sprzedawać narkotyki

to sell drugs

włamać się do…

to burgle

przekroczyć prędkość

to speed

okraść / obrabować

to rob

niszczyć

to smash

zamordować

to murder / to kill

przekupić

to bribe

40

Większość przestępców nazywamy, dodając końcówkę -er lub -ar do czasownika,
np. to murder – mordować, a murderer – morderca; to burgle – włamać się, a
burglar – włamywacz. Od tej zasady oczywiście występują wyjątki, np. to rape –
gwałcić, a rapist – gwałciciel.

41

Słuchaj i powtarzaj typowe zwroty.

kradzież – złodziej

theft – a thief

kradzież w sklepie – złodziej sklepowy

shoplifting – a shoplifter

kradzież kieszonkowa – kieszonkowiec

pickpocketing – a pickpocket

napad uliczny – rabuś

mugging – a mugger

kradzież z włamaniem – włamywacz

burglary – a burglar

napad – złodziej

robbery – a robber

morderstwo – morderca

murder – a murderer

porwanie samolotu – porywacz

hijack – a hijacker

porwanie – porywacz

kidnapping – a kidnapper

18

gwałt – gwałciciel

rape – a rapist

podpalenie – podpalacz

arson – an arsonist

przemyt – przemytnik

smuggling – a smuggler

handel narkotykami – handlarz narkotyków

drug trafficking or drug dealing – a drug

dealer

szantaż – szantażysta

blackmail – a blackmailer

oszustwo – oszust

fraud – a fraudster

42

Teraz sprawdź, jak te zwroty stosowane są w zdaniach. Słuchaj i powtarzaj
zdania ze statystyk policyjnych.

W okolicy była duża liczba kradzieży w tym

roku.

There has been a large number of thefts in

the area this year.

Większość włamań odbywa się nocą.

Most burglaries happen at night.

Jest mniej morderstw niż w zeszłym roku.

There are fewer murders than last year.

Ilość podpaleń wzrosła o 5%.

The number of cases of arson has risen by 5%

recently.

Stan Texas ma najwyższą ilość przestępstw

związanych z przemytem narkotyków.

The State of Texas has the highest rate of

drug smuggling.

Mamy najniższy poziom oszustw

podatkowych od 10 lat.

We’ve had the lowest level of tax frauds for

ten years.

43

Teraz sprawdź, czy pamiętasz zwroty. Posłuchaj opisu i powiedz, o jakim
przestępstwie jest mowa. Po każdej wypowiedzi usłyszysz poprawną
odpowiedź.

1.

A few men wearing masks got into the bank and stole a lot of money yesterday.
…
It was a robbery.

2.

She was accused of stealing a scarf in the clothing store.
…
It was shoplifting.

3.

A group of terrorists took control of the airliner.
…
It was a hijack.

4.

3 tons of cigarettes were brought secretly into the country by boat.
…
It was smuggling.

19

5.

The young woman was taken illegally and the criminals demanded a ransom of
£250,000.
…
It was a kidnapping.

44

Kiedy w rozmowie pojawia się temat łamania prawa, nie może zabraknąć
informacji na temat śledztwa. Słuchaj i powtarzaj typowe zwroty.

wezwać policję

to call the police

prowadzić śledztwo

to investigate

przesłuchiwać świadka

to question a witness

znaleźć dowody / zebrać dowody

to find evidence / to gather evidence

odciski palców

fingerprints

narzędzie zbrodni

a murder weapon

złapać przestępcę

to catch a criminal

podejrzewać

to suspect

aresztować podejrzanego

to arrest a suspect

oskarżyć

to accuse someone of a crime / to charge

someone with a crime

zwolnić podejrzanego

to release a suspect

uciec

to escape

uniknąć kary

to get away

45

Większość kryminalistów trafia w końcu w ręce policji, a następnie słyszy
stawiane zarzuty. Jak porozmawiać o rozprawie i jak się to wszystko kończy?
Słuchaj i powtarzaj przydatne zwroty.

podać kogoś do sądu

to take someone to court

pozwać

to sue someone

sąd

a court of law

sądzić oskarżonego

to try an accused

sędzia

a judge

ława przysięgłych

a jury

adwokat

a barrister / a lawyer

prokurator

a prosecutor

proces

a trial

wyrok

a sentence

wydać wyrok

to pass a sentence

uznać kogoś za winnego / niewinnego

to find someone guilty / innocent

20

skazać kogoś na…

to sentence someone to…

kara więzienia

imprisonment

kara dożywocia

life imprisonment

kara śmierci

capital punishment

wysłać kogoś do więzienia

to send someone to prison

ukarać mandatem / grzywną

to fine someone

zwolnić kogoś za kaucją

to release someone on bail

46

Teraz słuchaj i powtarzaj zdania opisujące śledztwo i rozprawę Roberta Spooka.

Robert Spook był podejrzewany od miesięcy.

Robert Spook had been suspected for

months.

Kiedy policja zebrała przeciwko niemu

dowody, został aresztowany.

When the police gathered some evidence

against him, he was arrested.

Został przesłuchany i zdjęto mu odciski

palców.

He was questioned and his fingerprints were

taken.

Został oskarżony o kilka włamań w okolicy.

He was accused of several burglaries in the

area.

Jego sprawa trafiła do sądu.

He was tried for the crime.

Sędzia i ława przysięgłych rozpatrzyli dowody

i wysłuchali zeznań świadków.

The judge and the jury examined the

evidence and listened to the testimony of the

witnesses.

Ława przysięgłych uznała go za winnego.

The jury found him guilty.

Został skazany na 5 lat więzienia.

He was sentenced to 5 years in prison.

Nie uniknął kary.

He didn’t get away with the crime.

47

Złe wiadomości szybko się roznoszą. Posłuchaj dialogu i sprawdź, co
zaniepokoiło sąsiadów.

-

Have you heard the latest news? Jake Owens, the jailbird from our district, has escaped

from prison again!

-

You can’t be serious! People say he’s guilty of a capital offence. Everyone knows he’s the

one who killed poor Mr Roberts last year.

-

Yes, someone murdered him in cold blood but as Jake wasn’t caught red-handed, he

claims he’s clean.

-

Well, we have to be on the alert. Do you remember? Last time he was on parole, he tried

to steal Mr Grey’s car but the police caught him.

21

-

Yes, he has spent half his life in prison but apparently he hasn’t learnt that crime doesn’t

pay.

-

Let’s hope the police catch him quickly.

48

Zwróć uwagę, w jaki sposób rozmówcy mówią o przestępcy z okolicy. Słuchaj

i powtarzaj zdania z dialogu.

Kryminalista z naszej dzielnicy.

The jailbird from our district.

Jest winny przestępstwa karanego śmiercią.

He’s guilty of a capital offence.

Ktoś zamordował ją z zimną krwią.

Someone murdered her in cold blood.

Jake nie został złapany na gorącym uczynku.

Jake wasn’t caught red-handed.

On twierdzi, że jest niewinny.

He claims he’s clean.

Musimy być czujni.

We have to be on the alert.

Przestępstwo nie popłaca.

Crime doesn’t pay.

22

49

W lekcji piątej rozmawiamy o państwowości, poczuciu wspólnoty
i społeczeństwie. Zastanawiamy się, z jakimi zagrożeniami musimy walczyć
w naszych czasach i jak radzić sobie z różnymi problemami społecznymi.
Zaczniemy od zwrotów związanych z określeniem systemu politycznego
w państwie.

50

Słuchaj i powtarzaj przydatne zwroty.

państwo

the state / the country

system polityczny

a political system

naród

the people / the nation

demokracja

democracy

obywatel

a citizen

republika

a republic

ojczyzna

a homeland

monarchia

a monarchy

hymn narodowy

a national anthem

partia polityczna

a political party

flaga narodowa

a national flag

członek partii

a party member

liczba ludności

population

lider

a leader

mieszkaniec

an inhabitant

brać udział

to vote in an

społeczeństwo

a society

w wyborach

election

51

Świat polityki nie istniałby bez walki o władzę. Słuchaj i powtarzaj zwroty
związane ze sprawowaniem władzy.

władze

the authorities

tworzyć rząd

to form a

parlament

Parliament

government

stanowić prawo

to make a law

koalicja

coalition

uchwalać ustawę

to pass a law

opozycja

opposition

rozporządzenia

directives

władze lokalne

local authorities

kadencja

a term

burmistrz

the Mayor

głowa państwa

the head of state

rada miejska

the Town Council

prezydent

the President

samorząd

local government

premier

the Prime Minister

ratusz

the Town Hall

rząd

the Cabinet /

a government

23

52

Teraz sprawdź, jak te zwroty stosowane są w zdaniach. Słuchaj i powtarzaj
zdania opisujące system polityczny w Polsce.

Polska jest republiką parlamentarną.

Poland is a parliamentary republic.

Obywatele powyżej 18 roku życia głosują

w wyborach, aby wybrać członków Parlamentu.

Citizens over 18 years of age vote in an

election to choose Members of Parliament.

Wybory do Parlamentu odbywają się co cztery

lata.

The election to Parliament takes place

every four years.

Sejm i Senat stanowią dwie izby Parlamentu.

The Seym and the Senate are the two

Chambers of Parliament.

Wybory prezydenckie odbywają sie co pięć lat.

The presidential election is held every five

years.

Prezydent jest najwyższym rangą

reprezentantem państwa polskiego.

The president is the most senior

representative of the Polish State.

Zwycięska partia polityczna zwykle tworzy

koalicję w celu utworzenia rządu.

The winning political party usually forms

a coalition to form the Cabinet.

Prezes Rady Ministrów desygnowany jest przez

Prezydenta.

The Prime Minister is appointed by the

President.

53

Teraz sprawdź swoją wiedzę. Odpowiadaj na pytania lektora. Po każdym
pytaniu usłyszysz przykładową odpowiedź.

1.

Who is the head of state in the UK?
…
The Queen.

2.

Where does the Prime Minister of the UK live?
…
At 10 Downing Street.

3.

What is the political system in the USA?
…
It’s a federal constitutional republic.

4.

What is the national anthem of the USA?
…
“The Star-Spangled Banner”.

5.

What are the colours of the Irish national flag?
…
Green, white and orange.

24

54

Społeczeństwa borykają się z różnymi problemami. Aby o nich rozmawiać,
niezbędna jest znajomość odpowiedniego słownictwa. Słuchaj i powtarzaj
zwroty.

przeludnienie

overpopulation

uzależnienia

addictions

bezrobocie

unemployment

uzależnienie od

addiction to

ubóstwo / bieda

poverty

alkoholu / narkotyków

alcohol / drugs

głód

famine / starvation

alkoholizm

alcoholism /

bezdomność

homelessness

alcohol abuse

nietolerancja

intolerance

narkomania

drug addiction /

rasizm

racism

drug abuse

nacjonalizm

nationalism

wybuch epidemii

the outbreak of an

terroryzm

terrorism

epidemic

chuligaństwo

hooliganism

choroby nieuleczalne

incurable diseases

łamanie praw

human rights abuse

choroby śmiertelne

fatal diseases

człowieka

55

Jakiej pomocy mogą spodziewać się potrzebujący? Słuchaj i powtarzaj zdania
opisujące działalność polityczną, społeczną i charytatywną.

Organizacje charytatywne wysyłają pomoc

ofiarom głodu w Afryce.

Charity organisations send aid to the famine

victims in Africa.

Osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków

wspierane są przez rząd.

Alcohol and drug addicts are supported by

the state.

Wszystkie pieniądze zebrane podczas

koncertu przekazane zostaną na cele

charytatywne.

All the money raised at the concert will go to

charity.

Potrzebujemy efektywnej strategii do walki

z ubóstwem wśród ludzi w starszym wieku.

We need an effective strategy to fight poverty

among elderly people.

Rząd robi wszystko co możliwe, aby zwalczyć

terroryzm.

The government is doing everything possible

to combat terrorism.

25

56

Aby wyrazić skutek, stosujemy odpowiednie wyrażenia, np. as a result /
consequently / as a consequence – w rezultacie, w konsekwencji; therefore –
dlatego; thus – stąd, tak więc, np. Nowadays computers are replacing people at
work. Consequently, many people are losing their jobs. – Obecnie komputery
zastępują ludzi w pracy. W rezultacie wielu ludzi zostaje bez pracy.

57

Słuchaj i powtarzaj zdania wyrażające skutek.

Chuligani niszczą mienie prywatne

i publiczne. W konsekwencji powodują

ogromne straty finansowe.

Hooligans destroy private and public

property. Consequently, they cause

enormous financial losses.

Wybuch epidemii zaskoczył władze.

W rezultacie ponad 1000 osób zmarło

podczas epidemii odry w zeszłym roku.

The outburst of the epidemic surprised the

authorities. As a result, over 1000 people died

during last year's measles epidemic.

Zamknięcie elektrowni oznacza, że 80-ciu

pracowników stanęło w obliczu bezrobocia.

Closure of the power plant means 80 workers

are facing unemployment.

Wysoki wskaźnik urodzeń w krajach

rozwijających się skutkuje przeludnieniem

i dotkliwym ubóstwem społeczeństw.

The high birth-rate in developing countries

results in overpopulation and severe poverty

in the societies.

Rozprzestrzeniający się głód spowodował

serię gwałtownych protestów.

Widespread famine brought about a series of

violent protests.

58

Czy codzienne wiadomości zawsze warte są uwagi? Posłuchaj dialogu i sprawdź,
nad czym zastanawiają się rozmówcy.

-

As usual, the outbreak of the flu epidemic hit the headlines again!

-

It doesn’t surprise me. They’d do anything to attract people’s attention. No matter how

untrue or unchecked the information is, it’s the sales figures that count nowadays.

-

But what’s all the fuss about? Every year some people catch flu. I guess it’s normal.

-

Yes, but lately there’ve been some rumours of incurable flu viruses like bird flu, for

example. Being given such news, people panic easily and demand as much information

as possible. Consequently, the flu is in the news even if there’s nothing serious about it.

-

But how’s that possible? I think it’s the authorities job to keep it under control, and

inform society of any possible danger.

-

You’re right. The government’s actions should be in the public eye, not the catchy

headlines.

26

59

Zwróć uwagę, w jaki sposób rozmówcy mówią o tematach stanowiących treść
codziennych wiadomości. Słuchaj i powtarzaj zdania z dialogu.

Wybuch epidemii grypy trafił na pierwsze

strony gazet.

The outbreak of the epidemic of flu hit the

headlines again!

Zrobiliby wszystko, aby przyciągnąć uwagę.

They’d do anything to attract people’s

attention.

O co tyle zamieszania?

What’s all the fuss about?

Krążą pogłoski o nieuleczalnych chorobach

wirusowych.

There’ve been some rumours of incurable

viruses.

Grypa staje się tematem dla prasy i telewizji.

The flu is in the news.

Działania rządu powinny być w centrum

zainteresowania opinii publicznej.

The government’s actions should be in the

public eye.