MIKOŁAJ REJ Z NAGŁOWIC

,

,

,

Już ty kołac jako chcesz botem podkowanym

,

Już sie więc tam przypatruj ścianam malowanym

,

,

Biegaj za nastołkami a polewki chwataj

,

;

A jako kędy możesz tak swe szczęście łataj

,

,

Jam już tak doma siedząc obrał sobie pokój

,

,

,

,

Bogum wszytko poruczył ty tam z kim chcesz rokuj

,

,

Bo tak słyszę iż ten Pan przed wszytkimi płuży

.

A nikt na żadnym królu więcej nie wysłuży

FIGLIKI

JAKO ŻONA NA POGRZEBIE OMDLAŁA

,

:

Kiedy pana grzebiono pani narzekała

"

,

,

!" -

Czegożem ja sirota nędzna doczekała

,

,

Kiedy ją hamowali tu się wydzierała

,

.

A gdy go w grób kładziono na ziemi leżała

,

,

:

Potym gdy grób zakryto sąsiadek pytała

"

:

?

Cóż się wam zda dobrzem li tak była omdlała

,

,

Rada bym była lepiej wieręm nie umiała

!" -

Prze Bóg wystrzec mię było bom wtym nie bywała

,

BABA CO W PASYJĄ PŁAKAŁA

,

.

Gdy ksiądz śpiewał pasyją więc baba płakała

,

:

Umie li po łacinie druga ją pytała

"

,

,

Płaczesz a to wiem pewnie nie rozumiesz czemu

".

I ten twój płacz podobien barzo k szalonemu

: - "

,

Rzekła baba

Iżci ja płaczę nie dlatego

,

Lecz wspominam na swego osiełka miłego

.

,

,

,

Co mi zdechł Prosto takim by ksiądz głosem ryczał

".

I takież na ostatku czasem cicho kwiczał

,

MIESZCZANIE CO SIĘ SPOWIEDALI

,

Mieszczanie gdy się poście księdzu spowiadali

,

.

Iż są cudzołożnicy wszyscy powiedali

: - "

,

Ten rzekł

A skądże tych pań tak wiele miewacie

,

?

Podobno lżę wzajem sobie oddawacie

,

Bo też mało nie wszytki panie powiedały

.

Iż też z cudzymi mężmi zachowanie miały

,

!

A tak gdyż wam nie krzywda idźcież z miłym Bogiem

,

".

I mnąc czasem nie gardzą kapłanem ubogiem

POLAKOWI KUCHARZA OBIESILI

,

Polak przez włoską ziemię jadąc kęs pozostał

.

Kucharza dla gospody naprzód sobie posłał

,

Kucharz jadąc na drodze zbroił coś dobrego

,

.

Że go wnet obiesili jako podróżnego

,

,

,

Pan po tym jadąc w drogę swą barwę obaczy

: - "

,

!

Rzecze

Wierę pan Matusz nasz to wisieć raczy

,

,

.

Wej przedsię naszy górą chociaj w cudzej ziemi

,

,

".

Ale my tę gospodę co zjednał miniemy

CO ŻONĘ KAZAŁ DAĆ WILKOWI ZA POKUTĘ

,

Chłopi wilka żywego w jamie ułapili

,

.

Jaką mu mękę zadać społu się radzili

: - "

,

Jeden rzecze

Żebyście to źle uczynili

".

Byście go bez pokuty w tych grzechach zabili

,

.

A ci się go radzili co za pokutę dać

: - "

.

Ten rzekł

Nie możecie go iście lepiej skarać

,

.

Dajcie za moje żonę nie trzebać mu więcej

".

Pewnieć odpokutuje niż do roku pręcej

,

DO TEGO CO CZYTAŁ

,

,

Rozumiem temu jednak że cię co ruszyło

,

.

Bo co zeszło na statku śmiechem się zakryło

,

!

,

,

Odpuść bracie Swojać rzecz coć by się nie zdało

,

.

Gdyż się i to i owo społu pomieszało

,

,

Widzisz takie rozumy co tak świat zbiegały

,

.

Że nie wiem czego by już wszędy nie zmacały

,

,

Więc też ci nieukowie co pisma nie mają

,

,

Gdy nie mogą mędrować niechajże wżdy bają

,

,

Bo komu inochody nie stawa więc grędą

,

,

.

A baby gdy lnu niemasz niech konopie przędą

,

A niechaj narodowie wżdy postronni znają

,

!

Iż Polacy nie gęsi iż swój język mają

,

,

Wszak widamy u sławnych chociaj nie Polacy

,

.

Pisali też leda co chudzi nieboracy

,

A o Polakoch sobie ledwe tam bajali

,

.

Iż też są jako ludzie którzy je widali

,

Jeślibyś też z niełaski na lewo szacował

,

-

.

Masz papir napisz lepiej ja będą dziękował

Boby to własna sztuka szyrmirza każdego

:

.

Miała być okazać co na szkole nowego

,

Gdyż to jest z przyrodzenia cudze sprawy ganić

:

.

Jako by rzekł umiałbych ja to lepiej sprawić

,

,

Dzierżę iż materyją możesz lepszą sprawić

.

Ale ją ośmią wirszów trudno masz wyprawić

,

,

!

Skosztujże miły bracie wszak papir niedrogo

,

!

A jeśliże nie umiesz nie szacuj nikogo

,

,

Bo wiesz iżeć i za to napisana cena

,

:

!

Kto gani nie dowiedzie talionis poena

Andrzej Trzecieski

,

,

Żywot i sprawy poczciwego szlachcica polskiego Mikołaja Reja z Nagłowic który

,

,

był za sławnych królów polskich Zygmunta Wielkiego pirwszego tym imieniem

,

,

,

króla polskiego a potym za Zygmunta Augusta syna jego także wielkiego a

,

,

,

sławnego króla polskiego który napisał Andrzej Trzecieski jego dobry towarzysz

który wiedział wszytki sprawy jego

,

,

Ten to Mikołaj Rej wyszedł był z staradawnego a poczciwego domu które zawżdy Rejmi zwano którzy się zawżdy

,

,

,

.

pisali z Nagłowic ze wsi ziemie krakowskiej powiatu księskiego niedaleko rzeki Nidy A ci to Rejowie byli z

,

,

staradawna herbu Okszej który to herb zaniósł był do Polski niejaki Nankerus Ślężak który tu jeżdził w poselstwiech

,

,

,

do królów polskich i potym mu się w Polszcze spodobało i tu był osiadł i był biskupem krakowskim i ten kościół

,

,

.

wielki jako teraz sam w sobie jest na zamku krakowskim on z gruntu zbudował I wiele potym tu tych Okszyców do

,

.

,

,

Polski się za nim było przyniosło których i po ty czasy dosyć jest A był to naród tych Rejów zawżdy cichy skromny

,

,

poczciwy nie bawiąc się nigdy żadnymi świeckimi sprawami tylko zawżdy spokojnego a poczciwego żywota swego

.

,

,

,

ślacheckiego używali Acz był jeden starostą na Rowie gdzie dziś Barem zową rycerskiego stanu tam używając i

.

tamże go potym wielką mocą Tatarowie dobyli i zabili

,

;

A ten to Mikołaj Rej miał ojca Stanisława z tychże Nagłowic a stryja rodzonego Piotra który żony nigdy nie miał

,

,

.

tamże w tych Nagłowicach leży bo mu się były działem dostały które przypadły na brata Stanisława

,

,

,

,

A ten Stanisław ociec tego to Mikołaja udał się był na rycerski chleb do ziem ruskich tamże się z młodości parał bo

,

,

,

,

tam miał stryja herbowego tejże Okszej niejakiego Wątróbkę arcybiskupa lwowskiego który go około siebie bawił i

.

,

,

tamże się był pirwszą żoną ożenił z narodu Buczackiego Która gdy mu umarła pojął był drugą żonę tamże w Rusi z

,

,

imieniem niemałym Barbarę Herburtównę z domu z dawna sławnego Fulsztyńskiego siostrę rodzoną Herburta

,

,

,

Odnowskiego kasztelana bieckiego i starosty sądeckiego herbu trzech mieczów w jabłku która była została wdową

,

,

,

po zacnym człowieku po Żórawińskim którego byli pojmali Turcy na Bukowinie za Aleksandra króla który potym

.

.

tamże w tym więzieniu w kilka lat umarł Tamże w Rusi potym mieszkał Tamże się mu z tej Herburtówny urodził syn

,

,

ten to Mikołaj w miasteczku w Żórawnie które dzierżał nad Niestrem niedaleko Żydaczowa w mięsopustny wtorek

1505.

.

Roku Bożego

Tamże w tym Żórawnie ten Stanisław Rej umarł i tamże leży A tu dzierżał w krakowskiej ziemi

,

,

,

.

Topolą Słanowice Bobin ale tu barzo rzadko bywał

,

,

,

A iż był człowiek pobożny poćciwy a spokojny a nie parał się żadnymi sprawami ziemskimi także też i o wychowanie

,

,

,

tego syna mało dbał bo jednegoż miał tak że ji przy sobie chował aż do niemałych lat że go byli potym ledwe

,

,

.

namówili iż go był dał do Skarmierza do szkoły iż tam było blisko jego wsi Topolej Tamże był dwie lecie i nic się nie

,

.

,

nauczywszy wziął go był zasię do domu i potym go był dał do Lwowa I tam się też nic nie nauczył bawiąc się

,

,

.

;

miedzy przyjacioły bo już był podrosły a był tam dwie lecie Potym go dał do Krakowa i był rok w bursie Jeruzalem

,

,

.

też mu mało albo nic pomogło bo już rozumiał co to jest dobre towarzystwo

,

,

,

,

;

,

I zdało się ojcu iż już był nauczony człowiek a on przedsię jako dawno nic nie umiał wziął go zasię do domu do

.

,

.

onego Żórawna Tamże z rucznicą a z wędką biegając około Niestru aż do ośmnaście się lat ćwiczył bąki strzelając A

,

,

,

,

gdy przyniósł pełne zanadra płocie laskowych i wodnych orzechów a kaczora albo gołębia abo wiewiórkę za pasem

,

;

.

,

to go z onej koszule z płoskonek roztrząsali rozpasawszy ano wszytkiego dobrego dosyć To się tu w nim kochali

: " ,

, ;

".

,

mówiąc Nic nasz Mikołaj nic ba nie zależyć ten na starość gruszki w popiele Ano prawdę mówili bo było prawie

.

,

,

,

ze wszytkiego nic Potym go posłali do Topolej do stryja aby go był wyprawił gdzie na służbę i kupili mu kitajki na

,

;

,

kabat na wyprawę a on się jął brogiem wron łowić a nim mu uszyto sukniej tym onę kitajkę wykrajał na

,

,

,

,

proporczyki a czyniąc drzewca z onymi proporczyki przywięzował wronam do szyje a do ogona pod skrzydło a żywo

.

,

,

.

je puszczał Tak że z onymi proporczyki latając wygnały ine wrony i kawki precz że szkody w gumniech nie czyniły

,

,

A ten dla kabata rok przy urzędniku musiał mieszkać aż ociec przyjechawszy toż mu iny sprawił a pan młody się

.

,

ćwiczy około brogów z wronami I dał go potym już we dwudziestu lat do pana Andrzeja Tęczyńskiego który na ten

,

,

,

.

czas był wojewodą sędomirskim a był to człowiek zacny i mądry acz był wzrostem mały ale głowę wielką miał

,

.

Tam potym będąc począł go pan w listy polskie wprawować bo łacińskiego języka barzo mało abo nic nie umiał

,

,

Tamże potym z listów z rozmów miedzy pisarzmi z czytania a snadź więcej z natury jął się już przegryzować po

,

,

.

,

,

trosze i łacińskiego pisma czytać a czego nie rozumiał tedy się pytał Tak że potym z onego zwyczaju począł po

,

,

,

,

,

trosze rozumieć co czytał a Bóg a natura ostatka dodał iż był przyszedł potym ad iudicium iż wżdy już rozumiał co

,

.

,

,

czarno a co biało Jedno iż mu to wiele przekażało iż był zawżdy zabawion towarzystwem a muzyką tak z natury że

.

.

rzadkiej której nie umiał Teksty dziwne a wirsze rozmaite tak nic się nie rozmyślając czynił A był pan barzo ciekawy

,

,

.

z młodu że nigdy na jednym miejscu długo posiedzieć nie mógł a myśliwstwo mu też wiele przekażało

,

,

,

,

Potym zasię odstawszy od onego pana parał się znowu miedzy przyjacioły w Rusi ale nigdy nie służył a wszakoż był

,

,

,

,

;

zawżdy pilen hetmana który był na ten czas zacny człowiek Mikołaj Sieniawski wojewoda bełski potym ruski rad by

,

,

,

też był widział co ludzie zacni czynią ale mu się tego nigdy pozdarzyć nie mogło bo był tak fortunny albo też

,

,

,

niefortunny że powiadał iż nigdy za żywota jego taka nań potrzeba nie przyszła aby był powinien korda swego

,

.

,

,

dobyć chyba w rozwadzaniu A to był pan barzo ciekawy jedno iż był wielkiego zachowania a dworski a nigdy

,

.

żadnej przyczyny z siebie nikomu do złego nie dał tak tego około siebie przestrzegał

;

,

,

Potym się był ożenił pojął był z imieniem niejaką Kosnównę z Sędziszowa tu z krakowskiej ziemie siestrzenicę

,

,

arcybiskupa Rożego który był powinowatym swym niemało imienia nakupił tak że się też jemu było dostało w

.

,

,

,

chełmskiej ziemi Kobylskie imienie i Siennica Tamże to w tym imieniu więcej go potym dostawszy przemieszkawał i

.

tamże był założył miasteczko niedaleko Chełma przezwiskiem Rejowiec A wszakoż tu do krakowskiej ziemie barzo go

,

.

,

,

zawżdy przyrodzenie ciągnęło dla dworu bo bez tego być nie mógł A żadnego sejmu zjazdu ani żadnej koronnej

.

,

,

sprawy nie zamieszkał I był nań stary król barzo łaskaw także i królowa Bona i dał mu był jurgielt i stacyją

,

.

.

skarmierską i wieś Także i wszyscy panowie barzo ji radzi widzieli i wiele mu dawali Także potym od arcybiskupa

.

;

,

Gamrata dzierżał Kurzelów i Biskupice A urzędem żadnym ziemskim nigdy się nie chciał parać powiadał iż w

:

,

,

,

zatrudnionym żywocie dwa co naślachetniejsze klenoty ociążone być muszą wolność a sumnienie które powiadał iż

.

,

,

,

w zabawionym żywocie nigdy bezpieczne być nie może A wszakoż kiedy rozumiał iż tego była potrzeba bywał

,

,

.

posłem i barzo rad służył Rzeczypospolitej bo już ze zwyczaju rozumiał i sprawy koronne i prawo pospolite Ale się

,

.

,

,

nie chciał żadną rzeczą bawić tylko wolny a spokojny żywot sobie obierał A z Polski też jako żyw za żadną granicę

,

,

.

nie wyjechał chyba w Księstwie Litewskim bywał i to barzo mało

,

,

Potym się parał około króla onego sławnego Zygmunta Augusta który mu też był iście miłościwym panem i dał mu

,

,

,

był jurgielt na chełmskim mycie i wieś mu był dał która była dziedziczna Mikołaja Odnowskiego jedno iż była miała

,

.

przypaść na króla iure donatorio którą zwano Dziwiąciele A ten to Mikołaj Odnowski był mu bratem bliskim i dał mu

,

.

był swe prawo jeszcze za żywota swego a był kasztelanem przemyskim i starostą lwowskim

,

,

,

,

Potym tu w krakowskiej ziemi nad Nidą założył był miasto przy Nagłowicach przezwiskiem herbu swego Okszą i

.

niemało był imienia tam potym przykupił

,

,

,

:

Potym mu był dał Paweł Bystram brat jego bliski bezpłodnym będąc dwie wsi w lubelskiej ziemi Popkowice i

,

.

Skórczyce i spuścił mu je był jeszcze za żywota swego

,

,

,

,

Potym gdy przyszła prawda święta Ewanjelijej Pańskiej do Polski która acz była też i przedtym ale barzo zawikłana i

,

,

pisał Postyllę polskim językiem bo acz był nieuczony ale z czytania a ze zwyczaju tedy mu to już snadnie

,

,

,

przychodziło w której niczym nie allegował dla lepszej pewności jedno Starym a Nowym Zakonem i wiele ludzi się

,

.

było tą Postyllą w prawdzie obaczyło z onych dawnych zwykłych a zawikłanych nałogów starych Pisał też przed tym

,

.

,

Katechizm dyjalogiem ludziom młodym potrzebny Przełożył też Psałterz Dawidów i z modlitwami który też barzo

,

.

,

radzi ludzie i czytali i śpiewali Pisał też Żywot i sprawy onego Józefa żydowskiego patryjarchy cudnymi i ozdobnymi

,

.

,

słowy który też ludzie barzo radzi widzieli Pisał też Spectrum albo nowy czyściec aby się ludzie z starych błędów

.

.

obaczali Pisał też pod figurą Kupca nadobną sprawę człowieka krześcijańskiego Pisał też Apocalypsim Jana świętego

,

,

.

cudnym polskim językiem z wykładem zacnego a uczonego doktora w Piśmie świętym Henryka Bulingera Pisał też

,

.

książki nadobne o potopie Noego dzisiejszym czasom barzo potrzebne a pożyteczne

,

,

,

.

Napisał też dla dworskich ludzi nadobne księgi Wizerunk z którego wiele każdy i nauczyć i obaczyć się mógł

,

,

,

Pisał też potym Źwierzyniec stanów ślacheckich którzy na ten czas żywi byli poćciwie krótkimi słowy które tylko w

,

.

,

ośmi wirszach zależały ozdabiając Pisał też dla białych głów Zatargnienie Fortuny z Cnotą z których snadnie mogły

.

swym powinnościam zrozumieć

:

,

,

,

Pisał też dla dobrych towarzyszów dyjalogi rozliczne Kosterę z Pijanicą Warwasa z Dykasem Lwa z Kotem Gęś z

.

,

.

Kurem Pisał też zasię dla kmiotków Wójta z Panem a z Plebanem jako się też o swych doległościach rozmawiają I

,

,

.

wiele inych rzeczy pisał co ich poginęło i księgi niemałe De neutralibus w Brześciu Litewskim i z impresorem utonęły

,

,

,

A na ostatek już we wszytko się ochynąwszy pisał księgi Żywota człowieka poczciwego rozdzielony na trzy wieki

,

,

,

jego to jest młody śrzedni i stary jako się ma poczciwy człowiek na każdym stanie będąc w swej powinności

.

,

;

zachować Napisał też Narzekanie na nierząd polski przy tym Apoftegmata rozmaite Przemowę do poczciwego Polaka

,

,

.

stanu rycerskiego przy tym też Zbroję rycerza krześcijańskiego na ostatek Żegnanie z światem

,

;

,

A wszakoż na żadnym piśmie swym ani się podpisać ani swego imienia wspomnieć nie chciał powiedał iż się tego

,

.

,

,

wstydał iż był nieuczony a miotał się prawie jako z motyką na słońce A co tych pieśni i nabożnych i świeckich

,

,

,

;

wirszów rozlicznych epitafia ludziom poćciwym także też i na herby ich to temu i liczby nie było bo mu to ze

,

,

,

,

zwyczaju a natury tak snadnie przychodziło że tego przez jedne noc napisał co chciał bo we dnie nie mógł bo był

;

,

,

,

barzo ludźmi zabawiony panięta a ludzie młodzi zawżdy się około niego bawili bo był człowiek poćciwy zachowały

,

,

.

,

dworski znajomy wszem a byli nań ludzie zacni barzo łaskawi A żadnego stanu mieć nie chciał tylko był sobie żywot

,

, ,

,

wolny a spokojny obrał będąc nemini molestus tak że się nigdy nikt nie ozwał kto by był nań kiedy o co poskarżyć

;

.

,

miał sam się każdemu osądził i usprawiedliwił Także sobie wszytko tuszył iż się już w żadny inszy stan ani w żadne

,

.

zawikłane sprawy nigdy wdać nie miał jedno iż tak spokojnego a wolnego żywota swego używać miał Bo acz to był

,

,

,

,

pan z młodu barzo ciekawy a bezpieczny a bardzo mu światek smakował ale już był potym skromny trzeźwy

,

,

,

,

,

spokojny tylko się już był na wszem na wolny żywot udał a wszakoż co czas przyniósł i Rzeczypospolitej i

.

,

,

,

przyjacielskiej posługi nigdy nie omieszkał Tamże w tej Okszy którą sobie fundował i kościół zbudował powiadał iż

,

,

miał wolą swe kości położyć Panu Bogu wszytko poruczywszy tak jako o tym nadobnie w onych wirszach

.

rozmawiając się z światem napisał

,

.

A toć była wszytka sprawa żywota postępków i spraw tego poćciwego ślachcica polskiego

*****************************************************************************************************

*********************************

KRÓTKA ROZPRAWA

,

,

.

między trzema osobami Panem Wójtem a Plebanem

,

,

Którzy i swe i innych ludzi przygody wyczytają

,

a takież i zbytki i pożytki dzisiejszego świata

(

)

fragmenty

Ambroży Korczbok Rożek ku dobrym towarzyszom

,

,

,

Towarzyszu posłysz nie masz li co czynić

,

!

Postój mało nie wadzić to przeczcić

,

Acz są rzeczy niepoważne prawie

.

Podziwuj się też prostej ludzkiej sprawie

:

Rozmawia tu z sobą trojaki stan

,

,

,

Pan Wójt prosty trzeci z nimi Pleban

,

Wyczytając przypadłe przygody

.

Skąd przychodzą ludziom zysk i szkody

Bo snadź człowiek z przyrodzenia każdy

,

Nawięcej się o to stara zawżdy

,

:

Aby wiedział co się w ludzioch dzieje

,

.

Więc jedno chwali z drugiego się śmieje

,

Bo gdzie mądry przydzie w proste rzeczy

,

.

Co lepszego snadnie ma na pieczy

,

A snadź na tym więcej mistrza poznać

,

Który umie z miedzi złoto kować

,

Takież z prostych rzeczy wżdy co obrać

.

Co by się wżdy przygodziło schować

,

A tak i to snadź przeczyść nie wadzi

;

Jako głupi niemądremu radzi

:

Bo snadź każdy może temu sprostać

,

,

.

Co złe ganić a przy dobrym zostać

,

,

,

Ja com słyszał tom krótko napisał

,

,

: "

!"

Ale ty cztąc nie mów Bodaj wisiał

: "

Bo więc mówią Iście temu kotki

,

".

Darły we łbie kto pisał ty plotki

,

Lecz iż sie ja snać snadnie wyprawię

.

Zwłaszcza gdy tu powiedacze stawię

,

,

:

Jam napisał kto chce niechaj wierzy

?

.

Co ma próżny czynić Wodę mierzy

PAN MÓWI

,

?

Miły wójcie coż się dzieje

?

Aboć się ten ksiądz z nas śmieje

,

,

Mało śpiewa wszytko dzwoni

,

.

Msza nie była jako łoni

Na naszym dobrym nieszporze

:

Już więc tam swą każdy porze

,

,

Jeden wrzeszczy drugi śpiewa

.

A też jednak rzadko bywa

-

,

Jutrzniej

tej nigdy nie słychać

;

Podobno musi zasypiać

,

Odśpiewa ją czasem sowa

.

Bo więc księdzu cięży głowa

,

A wżdy przedsię jednak łają

.

Chocia mało nauczają

,

Ano wie Bóg za tą sprawą

?

Obrócim li się na prawą

Bychmy jedno na lewicy

!

I z księdzem nie byli wszytcy

WÓJT

,

,

Miły panie my prostacy

,

?

A coż wiemy nieboracy

,

To mamy za wszytko zdrowie

:

Co on nam w kazanie powie

,

Iż gdy wydam dziesięcinę

,

,

Bych był nagorszy nie zginę

,

A dam li dobrą kolędę

.

Że z nogami w niebie będę

,

Abo gdy w obiad przybieży

,

A kukla na stole leży

,

To ją wnet z stołu ogoli

,

A mnie kęs posypie soli

;

Jako by mię nogieć napadł

,

.

Mniema bych już chleba nie jadł

,

Potym mię pokropi wodą

.

To już z Bogiem idę zgodą

,

,

Alić przedsię jako gorze

,

!

Ciągni się wójcie nieboże

,

Jednak niźli cię rozmachnie

.

Przedsię ta rzecz mieszkiem pachnie

,

,

Ja mniemam gdy wszytko spłacę

.

Iż się z świętymi pobracę

PLEBAN

!

A wójtże się to jął gdakać

?

Czymże by tę gębę zatkać

,

Gdzieś to dzban piwa dobrego

.

Przegadałby mędrca tego

Iście trzecim nachyleniem

!

Byłby tańszy z tym zbawieniem

,

A jeszczeż ci w tym ksiądz wadzi

?

Żeć owo na dobre radzi

:

Bo nas sam Pan uczył temu

,

.

Chcesz li sam brać daj drugiemu

A wielkie to upominki

.

U Boga takie uczynki

,

A tyś wszytek świat rozwołał

.

Żeś tej dziesięciny kęs dał

,

Wszakeś tak słychał o Bodze

,

,

Iż gdy był tu na tej drodze

Potwierdziwszy Zakon wszytek

,

Tu wszem ludziom na pożytek

,

Na to stan duchowny sprawił

.

By ji przezeń ludziom zjawił

,

,

A my duchowni stanowie

.

Jesteśmy ku wam posłowie

,

Tę pracą na was przełożył

,

A mało was tym zubożył

Iż z jego hojnego dobra

,

Słabo wasza ręka szczodra

,

A nas tym opatrzujecie

.

Czym z niego obfitujecie

,

,

Bo byś baczył miły bracie

!

Na jakim ci ksiądz warstacie

,

Musi wszytkiego zaniechać

,

Kto się chce wami opiekać

,

A opuścić dobre mienie

.

Łatając wasze zbawienie

,

Wszak wiesz że rzemieślnik każdy

.

Potrzebuje płacej zawżdy

,

A to jest święta utrata

.

Bo za nię hojna zapłata

,

;

A tak lżej mów boś mię ruszył

,

.

Latasz a snaś nie zasuszył

,

Waruj na rynku zabłądzić

.

Bo snadź nie dziś twój dzień rządzić

PAN

,

,

Miły księże dobrzeć by tak

.

Lecz podobno czciesz czasem wspak

,

Hardzie tu strząsasz porożym

.

A zowiesz się posłem bożym

,

Prawda żeś jego pasterzem

,

A w wielu sprawach kanclerzem

,

Lecz czasem na wełnę godzisz

.

Kiedy za tym stadem chodzisz

,

,

Owa choć trzoda niespełna

,

Gdy się wam dostanie wełna

Wierę z ostatka ty owce

,

.

Niechaj skubie jako kto chce

Bo dziś prawie prości ludzie

,

Gonią skowronka na grudzie

,

A tak się prawie zbłaźnili

,

Wszytkę wiarę w to włożyli

,

Iż go żadna rzecz nie zbawi

.

Jestli go ksiądz nie wyprawi

:

Ano by snadź tak miało być

.

Jednego wiarą nagrodzić

,

Bo acz żadny w to nie łuczy

,

Jako święte Pismo uczy

A każdy człowiek z krewkości

,

Więcej się ciągnie ku złości

,

:

Lecz się wżdy tym ciesz nieboże

;

Prawa wiara wiele może

,

Tą masz wszytkiego nagrodzić

.

Choćby miało potym szkodzić

,

Drugiego dobrymi uczynki

.

A nie wszytko upominki

:

Małoć Pan Bóg dba o datki

,

Azać mu zbierać na dziatki

,

Abo sie troskać o długi

?

Abo odprawować sługi

,

Nie trzeba mu się nic starać

.

Nigdy tam przednowia nie znać

, ,

,

A snadź co ma wszytko nam dał

,

Sam na równej rzeczy przestał

,

,

Jedno chce bychmy się bali

,

A iż każdy niech go chwali

,

A prawym sercem miłuje

,

A bliźniego tak szanuje

,

,

Iż to w czym by się kochał

.

By też rad u niego widział

!

Ale dziś wasze nauki

:

Rozliczne w nich najdzie sztuki

,

Nie rzecze nic żadny próżno

.

Chocia z sobą siedzą różno

,

,

Aboć wezmę abo co daj

,

Tak kazał święty Mikołaj

,

Bo jestli mu barana dasz

.

Pewny pokój od wilka masz

,

Dobry też Lenart dla koni

.

Dla wieprzów święty Antoni

,

Więc świętego Marka chwali

,

,

Więc Piotra co kopy pali

,

.

Więc Michał co liczy dusze

,

Alić Masia z gęsią kłusze

,

Bo już sobie tak spopadły

,

Iżby dusze gęsi jadły

A ona z tego gorąca

.

Nie jadłaby i zająca

,

Na szyi wisi kobiałka

.

W niej gomółka a powałka

,

,

Mniema że wszytko sprawiła

,

Że tam z tą kobiałką była

,

Że już siedm dusz wybawiła

.

Sama się ósma upiła

,

Bo się już więc tam łomi chrust

.

Kiedy się zejdą na odpust

,

,

Ksiądz w kościele woła wrzeszczy

;

Na cmyntarzu beczka trzeszczy

,

Jeden potrząsa kobiałką

,

Drugi bębnem a piszczałką

,

,

Trzeci wyciągając szyję

: "

!";

Woła Do kantora piję

,

,

Kury wrzeszczą świnie kwiczą

.

Na ołtarzu jajca liczą

,

Wieręśmy odpust zyskali

.

Iżechmy się napiskali

,

Inak też tak Dawid czynił

.

Zawżdy z arfą Boga chwalił

,

Także idą precz z tą wiarą

.

Iż wygrali tą ofiarą

:

Razem też odpłatę znają

.

Pełną szyję nalewają

,

A rzadki z onej odpłaty

.

Aby doczekał komplaty

Bo więc drugi na nieszporze

.

Dawno ziemię szyją porze

:

Wloką go za łeb do chrustu

.

Nie mógł przechować odpustu

,

A jednak się był nie dopiekł

.

Ledwy drugi przed nim uciekł

A tak dzisia ludzie prości

,

Ważą się rozlicznych złości

,

A mało o Boga dbają

,

Gdy się z plebanem zjednają

.

Bo się ten dobrze nie wściecze

.

Bóg nikomu nic nie rzecze

WÓJT

,

!

Miły panie Bógżeć zapłać

,

Snadź by tobie lepiej gęś dać

,

Kiedy byś nam tak chciał kazać

.

Niż ten tłusty połeć mazać

,

Bo przedsię tak nie słychamy

,

Chocia w kościele bywamy

Jedno kiedy przydzie święto

,

.

Usłyszysz iż cię zaklęto

,

,

Wójt Bartek Maciek z Grzegorzem

:

Nie uleży przed tym gorzem

,

Świętopietrze u jednego

,

A kolęda u drugiego

,

Trzeci też pokupił winę

.

Nierychło zwiózł dziesięcinę

,

Tu więc będzie fukał srodze

.

Rzadko usłyszysz o Bodze

:

A tym zamknie wszytkę wiarę

"

,

,

,

Idźcież dziatki na ofiarę

,

A czekajcie mię z obiadem

;

Boć nam barzo grożą gradem

,

A niechaj rychlej dowiera

.

Wieręć po stronach przymiera

,

Trzebać teraz będzie księdza

,

Zać jedna nastanie nędza

,

Bo oń przedsię mało dbacie

.

Jako bydło tak mieszkacie

Już to rychło dwie niedzieli

:

Niceśmy od was nie mieli

,

Czyście o tę duszę dbajcie

,

!"

Acz nie trzeba też kęs dajcie

,

,

Wszytko chce brać daj mu psią mać

.

A o Bogu nic nie słychać

[......................]

RZECZPOSPOLITA

NARZEKAJĄC MÓWI

,

Ja już jedno zaglądam z daleka

,

Znajdzie li też jeszcze gdzie człowieka

,

Aby mię wżdy kto z łaską wspomionął

,

.

Bacząc że mój stan prawie utonął

,

Bo gdziekolwiek mię dziś wspominają

.

Prawie o żelaznym wilku bają

,

Wszytcy na ten nierząd narzekają

, ,

,

.

Widzą iż źle coż gdy nic nie dbają

,

,

,

Ach niestotyż jakaż to ma żałość

!

Patrząc na swych przełożonych słabość

,

A snadź mię ci więcej opuszczają

.

Którzy ze mnie dobrodziejstwo znają

,

A mnie nie lza jedno w swych tesknicach

,

,

,

Jęczeć wołać skarżyć po ulicach

,

Bom się w rynku barzo omyliła

.

Wszytkęm tam swą nadzieję straciła

,

,

Byli ludzie którzy prawdę znali

,

Ci mię zawsze miłą matką zwali

,

A gdym przyszła na tę sprawę płochą

.

Zdałam się wszem niewdzięczną macochą

,

A z jakąż też czcią na świecie byli

,

Którzy jedno w cnotach się ćwiczyli

,

Mało o swych pożytkoch wiedzieli

.

Moje dobro za wieczny skarb mieli

,

Więc też się ich mężni ludzie bali

,

W wielkich sławach za swych czasów stali

,

A ich sprawy po światu słynęły

.

I bogactwa zewsząd im płynęły

,

Dzisia za osobną rozkosz mają

,

,

,

Iż gdzie mogą tu mię rozciągają

,

Czynią sobie rozliczne pożytki

.

Zabaczając inne rzeczy wszytki

,

Ale kto zna krótkość wieku swego

,

I oznaki upadu przyszłego

,

,

Widzi jawnie iż źle czyni duszy

.

Przedsię sobie jednak dobrze tuszy

,

Dzisia prawie się wszytcy w to wdali

,

W rozkoszach wieczne dobro obrali

,

Nie bacząc że ty krótkie rozkoszy

Z nimi razem szczęście z czasem spłoszy

Prawie według zakonu bożego

,

.

Patrzmy swego nic nam do cudzego

,

Ano na nasze ze wszech stron ćchają

.

Za nic sobie ty ustawy mają

,

,

Lecz coż po tym chocia wszytcy widzą

,

.

Iż chocia źle przedsię się nie wstydzą

,

Upad bliski a gniew boski baczą

.

Przedsię jednak bujno na to skaczą

?

Zaż się u nas wżdy kto w sprawach ćwiczy

,

,

Snadź to rycerz kto więcej naliczy

,

A gdzie sobie hojniej nalewają

.

Tu każdego za hetmana mają

Abo owi w naszym prawie mistrze

.

Są dziś u nas za zacne rotmistrze

,

,

Każdy buja by ludzi poraził

.

Żeby komu sprawiedliwość skaził

,

!

Coż mnie po tym ubogiej sierocie

,

Widzę ludzi w rozkoszach a w złocie

,

Widzę iż dzwonicę odzierają

,

.

Zawżdy gdy ten kościół pobijają

,

Ano to snadź niespora robota

,

Gdy dziurawe w onym płocie wrota

,

A prawie się snadź z rozumem mija

,

.

Kto jedno drze a drugie pobija

,

,

,

A tak proszę pomni na to każdy

.

Iż za czasem wszytko ginie zawżdy

,

A iż skokiem prędkość wieku bieży

,

.

W tym się kochaj co czynić należy

,

,

A baczysz li iż cię szczęście wzniosło

,

Mądrze pływaj a dzierż się za wiosło

,

,

Bo nie zwiesz gdyć się łodzia zachwieje

.

Ochyniesz się iście bez nadzieje

,

Bo jestli cię Bóg na to przełożył

,

Aby przez cię w ludzioch sprawę mnożył

,

,

Proszę bądźże wżdy pilen urzędu

,

,

.

A ukracaj kędy możesz błędu

,

,

Baczysz li iż źle wnętrzny rząd stoi

,

Jestli się też nieprzyjaciel stroi

,

,

,

Czyń co słusze a nie folguj sobie

.

Boć się hojniej to nagrodzi tobie

,

Za żywota używiesz pokoja

,

Sława wiecznie będzie stała twoja

,

A wielki skarb po sobie zostawisz

.

Gdy potomkom co dobrego sprawisz

W nic nie pójdą u Boga przysługi

,

.

I będziesz miał żywot sławny długi

,

Nie myśl na to doczesne zbieranie

,

.

Wie Bóg kto w nim będzie miał kochanie

,

Wszytko się więc to marnie rozchodzi

,

,

Jedno cnota ta w dział nie przychodzi

,

A snadź ten swój stan nalepiej sprawi

.

Kto ją po sobie w skarbie zostawi

,

,

A tak proszę abyście baczyli

.

Ocz mamy przyć wszytcy w krótkiej chwili

!

A wszakeśmy nie Żydowie sobie

, ,

,

.

Pomóż ty mnie ja co mogę tobie