Co feministka ma kupi

ć

córce?

Wojciech Orli

ń

ski

2010-02-12, ostatnia aktualizacja 2010-02-09 13:15:04.0

Coś z serii "Księżniczki" Disneya?

To pytanie sformułowała w 2006 roku na łamach "New York Timesa" lewicowa publicystka Peggy Orenstein,
wywołuj

ą

c w USA debat

ę

, na któr

ą

czas by

ć

mo

ż

e ju

ż

u nas, w Polsce. Według wydawnictwa Egmont, które w Polsce

wydaje disnejowski magazyn "Ksi

ęż

niczka", 1622 przedszkola z całej Polski wzi

ę

ły udział w promocyjnej zabawie w

"wielki bal ksi

ęż

niczek". To pono

ć

"52 proc. wi

ę

cej ni

ż

w zeszłym roku". W przyszłym roku b

ę

dzie zapewne jeszcze

wi

ę

cej, bo w tym roku Disney wprowadził do kin pierwszy od 12 lat nowy film z ksi

ęż

niczk

ą

- "Ksi

ęż

niczka i

ż

aba". W

dodatku to pierwszy film, który od pocz

ą

tku powstawał z my

ś

l

ą

o ksi

ęż

niczkowym biznesie.

Wyja

ś

nijmy jednak najpierw, o co w nim chodzi, tym, którzy nie maj

ą

córek (ani krewnych czy znajomych z córkami).

Biznes wymy

ś

lił w 2001 roku Andrew Mooney, nowy zdolny mened

ż

er, wynaj

ę

ty przez koncern Myszki Miki dla

rozkr

ę

cenia podupadaj

ą

cego działu produktów konsumenckich. Zauwa

ż

ył on,

ż

e dział w ogóle nie korzysta z kury

znosz

ą

cej złote jajka, jakimi s

ą

ró

ż

ne Disnejowskie bohaterki, które w sposób mniej lub bardziej naci

ą

gany mo

ż

na

okre

ś

li

ć

jako "ksi

ęż

niczki" - od Królewny

Ś

nie

ż

ki (1937) po Mulan (1998).

Z inicjatywy Mooneya w sprzeda

ż

y pojawiły si

ę

wi

ę

c powi

ą

zane z tymi bohaterkami ksi

ąż

eczki, wst

ąż

eczki, laleczki,

kubeczki - wszystko dla dziewczynek fantazjuj

ą

cych o byciu ksi

ęż

niczk

ą

.

W feministce takiej jak Peggy Orenstein to budzi niesmak, bo disnejowskie ksi

ęż

niczki umacniaj

ą

genderowy

stereotyp. Ucz

ą

dziewczynki,

ż

e najwa

ż

niejsze w

ż

yciu to dba

ć

o wygl

ą

d i czeka

ć

na ksi

ę

cia z bajki. Z ulg

ą

pisała,

ż

e

jej córka - cho

ć

bawi si

ę

ksi

ęż

niczkami - nadal marzy o byciu stra

ż

akiem. Puenta, musz

ę

przyzna

ć

, troch

ę

mnie

zdziwiła. Przecie

ż

Stra

ż

ak Sam czy Bob Budowniczy to te

ż

serie zabawek zwi

ą

zanych z genderowym stereotypem.

Dlaczego wła

ś

ciwie to ma by

ć

dobre, kiedy dziewczynka bawi si

ę

zgodnie z m

ę

skim stereotypem, a złe, gdy zgodnie

ze stereotypem

ż

e

ń

skim? Co wi

ę

cej: nie wierz

ę

,

ż

e gdyby córka Peggy Orenstein powtórzyła t

ę

sam

ą

deklaracj

ę

za

kilkana

ś

cie lat, jej mama te

ż

by si

ę

ucieszyła. Jaka akademicka feministka szczerze chciałaby widzie

ć

swoj

ą

córk

ę

wst

ę

puj

ą

c

ą

w szeregi stra

ż

y po

ż

arnej?

No i jaka by si

ę

szczerze zmartwiła pojawieniem si

ę

na rodzinnej kolacji prawdziwego ksi

ę

cia, który w prezencie

przyszłej te

ś

ciowej wr

ę

czyłby flaszk

ę

Dom Perignon? Lub kluczyki do małego gustownego sportowego kabriolecika?

Ten problem zabawnie sparodiowany jest w nieanimowanym filmie Disneya "Zaczarowana" z 2007 roku, w którym za
spraw

ą

intryg pewnej złej czarownicy archetypalna disnejowska ksi

ęż

niczka Giselle zostaje wrzucona do magicznej

studni, która w naszym

ś

wiecie prowadzi do studzienki kanalizacyjnej na nowojorskim Times Square.

Komizm tego filmu budowany jest na tym, jak w cynicznym Nowym Jorku poradz

ą

sobie ksi

ęż

niczka i ksi

ążę

z bajki.

Ksi

ęż

niczka radzi sobie znakomicie, bo zgodnie ze stereotypem umie wydawa

ć

polecenia zwierz

ę

tom - a wi

ę

c

nowojorskie szczury i goł

ę

bie robi

ą

dla niej prawdziwe cuda. Otwiera w SoHo butik z eleganckimi strojami i, jak

sugeruje film, doskonale odnajduje si

ę

w twardych realiach gospodarki wolnorynkowej.

Gorzej radzi sobie ksi

ążę

z bajki, który wychodzi z tej samej studzienki kanalizacyjnej i szuka swojej ksi

ęż

niczki,

w

ę

druj

ą

c od drzwi do drzwi. Na ile mo

ż

na to pokaza

ć

w filmie dla dzieci, nowojorczycy bior

ą

go za geja. I tylko w

jednym mieszkaniu jaka

ś

wypalona, znudzona

ż

yciem kobieta spogl

ą

da na ksi

ę

cia z bajki stoj

ą

cego na jej progu, po

czym ponurym głosem cedzi: "Spó

ź

niłe

ś

si

ę

". I zatrzaskuje mu drzwi przed nosem.

Mo

ż

e nadinterpretowuj

ę

, ale ten film wydał mi si

ę

polemik

ą

z zarzutami feministek, bo pokazał,

ż

e stereotypowa

disnejowska ksi

ęż

niczka prawie nigdy nie ma roli sprowadzonej do biernego czekania na ksi

ę

cia z bajki.

Disnejowska ksi

ęż

niczka mie

ś

ci wi

ę

c w sobie nie tylko Stra

ż

aka Sama i Boba Budowniczego, ale nawet GI Joe, Action

Mana i Bionicle.

Potwierdza to najnowsza ksi

ęż

niczka w tym gronie: czarnoskóra Tiara z "Ksi

ęż

niczki i

ż

aby". Ksi

ęż

niczk

ą

okazuje si

ę

wła

ś

ciwie dopiero w finale - i te

ż

nie polega to na tym,

ż

e ksi

ążę

z bajki przybywa j

ą

uratowa

ć

z opresji. Odwrotnie, to

ona przygarnia ksi

ę

cia nieudacznika, by da

ć

mu

ż

yciow

ą

szans

ę

, a przy okazji zrealizowa

ć

wielkie marzenie, o

otwarciu własnej jazzowej knajpy w Nowym Orleanie.

Disnejowski stereotyp ksi

ęż

niczki wydaje mi si

ę

wi

ę

c akurat całkiem rozs

ą

dny na tle innych stereotypów genderowych

w adresowanej do dzieci popkulturze. Uczy on,

ż

e praca powinna by

ć

ś

rodkiem do realizacji marze

ń

, a nie celem

samym w sobie.

Tymczasem chłopcy ucz

ą

si

ę

od Boba Budowniczego,

ż

e praca dorosłego człowieka jest jak zabawa - i jak bardzo si

ę

mylili, u

ś

wiadamiaj

ą

sobie dopiero u kardiologa...

Wojciech Orli

ń

ski

Strona 1 z 2

Co feministka ma kupić córce?

2010-03-28

http://wyborcza.pl/2029020,99495,7542475.html?sms_code=

Tekst pochodzi z serwisu Wyborcza.pl -

www.wyborcza.pl

© Agora SA

Strona 2 z 2

Co feministka ma kupić córce?

2010-03-28

http://wyborcza.pl/2029020,99495,7542475.html?sms_code=