„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Teresa Górny

Analizowanie praw i zjawisk fizyki wykorzystywanych
w medycynie 322[18].Z2.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

dr hab. n. med. Ewa Marzec

prof. dr hab. med. Piotr Lass

Opracowanie redakcyjne:

mgr in

ż. Beata Organ

Konsultacja:

mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą programu jednostki modułowej 322[18].Z2.02,

„Analizowanie praw i zjawisk fizyki wykorzystywanych w medycynie”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik elektroniki medycznej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

13

5.1. Oddziaływania pól elektrycznych i magnetycznych z materią

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2. Fale dźwiękowe i ich oddziaływanie na organizmy żywe

16

5.2.1. Ćwiczenia

16

5.3. Promieniowanie niejonizujące

19

5.3.1. Ćwiczenia

19

5.4. Promieniowanie jonizujące

22

5.4.1. Ćwiczenia

22

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

25

7. Literatura

40

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela „Analizowanie praw i zjawisk fizyki

wykorzystywanych w medycynie”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik elektroniki medycznej 322[18].
W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć,

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[18].Z2.01

Analizowanie funkcjonowania

organizmu człowieka

322[18].Z2.02

Analizowanie praw i zjawisk fizyki

wykorzystywanych

w medycynie

322[18].Z2

Podstawy diagnostyki

i terapii

322[18].Z2.03

Stosowanie metod diagnostycznych

i terapeutycznych w medycynie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

posługiwać się pojęciami z zakresu pola elektrycznego i magnetycznego,

−

charakteryzować podstawowe zjawiska zachodzące w polu elektrycznym, magnetycznym
i elektromagnetycznym,

−

posługiwać się pojęciami z zakresu prądu elektrycznego stałego i zmiennego,

−

klasyfikować materiały ze względu na właściwości elektryczne i magnetyczne,

−

charakteryzować budowę atomu i jądra atomowego,

−

charakteryzować zjawiska emisji i absorpcji promieniowania,

−

posługiwać się pojęciami z zakresu rozpadu promieniotwórczego pierwiastków,

−

odczytywać informację z tabeli lub wykresu,

−

wykonywać działania matematyczne,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

porządkować i przechowywać informacje,

−

dokumentować, notować i selekcjonować informacje.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wykorzystać modele fizyczne do wyjaśniania i przewidywania wybranych zjawisk
fizycznych z zakresu elektromagnetyzmu,

−

zastosować

prawa

i

zasady

fizyki

do

opisu

wybranych

zjawisk

z zakresu elektromagnetyzmu,

−

posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu promieniowania: laserowego,
ultrafioletowego, podczerwonego, mikrofalowego i ultradźwięków,

−

scharakteryzować właściwości światła laserowego,

−

posłużyć się podstawowymi pojęciami z zakresu promieniowania jonizującego,

−

scharakteryzować izotopy promieniotwórcze stosowane w diagnostyce i terapii,

−

wskazać zagrożenia wynikające z posługiwania się promieniowaniem jonizującym,

−

zastosować wiedzę z zakresu dozymetrii promieniowania jonizującego,

−

zinterpretować przepisy prawa dotyczące ochrony radiologicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik elektroniki medycznej 322[18].

Moduł:

Podstawy diagnostyki i terapii 322[18].Z2

Jednostka modułowa:

Analizowanie

praw

i

zjawisk

fizyki

wykorzystywanych w medycynie 322[18].Z2.02

Temat: Zastosowanie ultradźwięków w diagnostyce i terapii medycznej.

Cel ogólny: kształcenie umiejętności wskazywania zastosowań fal dźwiękowych.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować fale ultradźwiękowe,

−

wskazać medyczne źródła ultradźwięków

−

określić podstawowe mechanizmy oddziaływania ultradźwięków z materią,

−

wskazać sposoby czynnego zastosowania ultradźwięków,

−

wskazać sposoby biernego zastosowania ultradźwięków.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

wyszukiwania informacji,

−

gromadzenia i zapisywania informacji

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania:

−

mini wykład,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

komputer PC z dostępem do internetu,

−

foliogramy,

−

medyczne źródła ultradźwięków,

−

literatura medyczna,

−

rzutnik pisma,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w małych zespołach.

Czas trwania zajęć:

−

90 minut.

Uczestnicy:

−

uczniowie klasy policealnej kształcącej w zawodzie technik elektroniki medycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

A. Sposoby oddziaływania ultradźwięków z materią w zależności od ich natężenia:

Wstęp – należy przypomnieć pojęcie fali ultradźwiekowej,

−

uczniowie zapoznają się z podstawowymi oddziaływaniami ultradźwięków

w zależności od ich natężenia,

−

uczniowie dokonują podziału tych oddziaływań na:

bierne.
czynne

B. Medyczne źródła ultradźwięków:

Wstęp- należy scharakteryzować medyczne źródła dźwięków

−

Uczniowie dzielą się na grupy i korzystając z katalogów:

−

wyszukują źródła ultradźwięków, których działanie umożliwia wykorzystanie

w medycynie,

−

określają zjawiska fizyczne wykorzystywane do generowania ultradźwięków,

−

zapisują parametry pracy źródeł ultradźwieków,

C. Analizowanie medycznych zastosowań ultradźwięków w zależności od ich

natężenia:

Wstęp – należy przypomnieć treść zadania, jakie uczniowie mieli wykonać,

−

na podstawie katalogów uczniowie określają metody diagnostyki i terapii

ultradźwiękami w zależności od ich natężenia,

−

uczniowie opisują określone metody na karcie pracy.

4. Podsumowanie zajęć:

−

uczniowie określają cechy medycznych źródeł ultradźwięków,

−

uczniowie wskazują medyczne wykorzystanie czynnych efektów oddziaływania

ultradźwięków z materią,

−

uczniowie wskazują medyczne wykorzystanie biernych efektów oddziaływania

ultradźwięków z materią,

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Zakończenie zajęć
Praca domowa
Korzystając z materiałów dostępnych na stronach www wyszukaj informacje na temat
mierników ultradźwiekowych?
Informacje zapisz w zeszycie.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−−−−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i opanowanych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Karta Pacy

Medyczne zastosowanie ultradźwięków w zależności od natężenia

Oddziaływanie

ultradźwięków z materią

Efekt oddziaływania

Metoda diagnostyki lub terapii

bierne

………….…………..

…………………..….

……………………...

……………………...

………………………

czynne

………….…………..

…………………..….

……………………...

……………………...

……………………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Technik elektroniki medycznej 322[18].

Moduł:

Podstawy diagnostyki i terapii 322[18].Z2

Jednostka modułowa:

Analizowanie

praw

i

zjawisk

fizyki

wykorzystywanych w medycynie 322[18].Z2.02

Temat: Wyznaczenia krotności osłabienia k dla wskazanych materiałów, wykrywanie

skażeń promieniotwórczych za pomocą dozymetrów.

Cel ogólny: kształcenie umiejętności wyznaczania wielkości dozymetrycznych i wykrywania

skażeń promieniotwórczy za pomocą dozymetrów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić sposób wyznaczania krotności osłabienia,

−

zaplanować wykonanie pomiarów zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

dobrać dozymetry do wykonania pomiarów,

−

obliczyć krotność osłabienia dla różnych materiałów,

−

wykryć skażenia promieniotwórcze materiałów użytych do pomiarów.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy grupowej

−

pracy indywidualnej,

−

prezentowania wyników swojej pracy,

−

oceny pracy.

Metody nauczania:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcje obsługi dozymetrów,

−

dozymetry,

−

osłony na źródło z różnych materiałów o tej samej grubości (papier, plastik, szkło, ołów),

−

źródło promieniowania γ

192

Ir,

−

środki ochrony osobistej,

−

arkusz pracy.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

4-osobowych.

Czas trwania zajęć:

−

180 minut.

Uczestnicy: uczniowie klasy policealnej kształcącej w zawodzie technik elektroniki
medycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest wyznaczenia krotności osłabienia k dla wskazanych materiałów
i wykrycie skażenia promieniotwórczego za pomocą dozymetrów.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I: Informacje
Pytania prowadzące:
1. W jaki sposób promieniowanie jonizujące oddziaływuje z materią?
2. Co nazywamy krotnością osłabienia podczas przejścia promieniowania przez materię?
3. Na czym polega skażenie promieniotwórcze?
4. Jak wykonujemy pomiary skażenia promieniotwórczego?
5. Jaki ma wpływ promieniowanie jonizujące na organizmy żywe?

Faza II. Planowanie
1. Uczniowie określają pojęcie krotności osłabienia.
2. Uczniowie ustalają, jakie wielkości należy zmierzyć w celu wyliczenia krotności

osłabienia.

3. Uczniowie określają geometrię wykonania pomiarów.
4. Uczniowie określają zasady bezpiecznego wykonania pomiarów.
5. Uczniowie dobierają dozymetry do wykonania pomiarów natężenia promieniowania.
6. Uczniowie dobierają dozymetry do wykonania pomiarów powierzchniowego skażenia.
7. Uczniowie dobierają środki ochrony osobistej do wykonania pomiarów.

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach dobierają narzędzia pomiarowe.
2. Uczniowie wskazują punkty wykonania pomiarów.
3. Uczniowie dobierają dozymetry do wykonania pomiarów natężenia promieniowania.
4. Uczniowie dobierają dozymetry do wykonania pomiarów powierzchniowego skażenia.
5. Uczniowie dobierają środki ochrony osobistej do wykonania pomiarów.
6. Uczniowie konsultują z nauczycielem sposób ustalenia wymiaru naprawczego.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie zapoznają się z działaniem urządzeń pomiarowych.
2. Uczniowie stosują środki ochrony osobistej do wykonania pomiarów.
3. Uczniowie wykonują pomiar dawki promieniowania w odległości L i L1 od źródła.
4. Uczniowie wykonują pomiar dawki promieniowania poprzez osłonę papierową w tej

samej geometrii.

5. Uczniowie wykonują pomiar dawki promieniowania poprzez osłonę plastikową w tej

samej geometrii.

6. Uczniowie wykonują pomiar dawki promieniowania poprzez osłonę szklaną w tej samej

geometrii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

7. Uczniowie wykonują pomiar dawki promieniowania poprzez osłonę ołowianą w tej samej

geometrii.

8. Uczniowie obliczają krotność osłabienia k dla papieru.
9. Uczniowie obliczają krotność osłabienia k dla plastiku.
10. Uczniowie obliczają krotność osłabienia k dla szkła.
11. Uczniowie obliczają krotność osłabienia k dla ołowiu.
12. Uczniowie wykonują pomiar skażenia powierzchni papieru.
13. Uczniowie wykonują pomiar skażenia powierzchni plastiku.
14. Uczniowie wykonują pomiar skażenia powierzchni szkła.
15. Uczniowie wykonują pomiar skażenia powierzchni ołowiu.
16. Nauczyciel sprawdza prawidłowość przebiegu pomiarów.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie w grupach zbierają w tabeli wyniki obliczeń krotności osłabienia dla różnych

materiałów.

2. Uczniowie w grupach zbierają w tabeli wyniki pomiarów skażeń powierzchni różnych

materiałów

3. Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów

wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

4. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanych obliczeń i zestawień.

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności. Nauczyciel
powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie wiadomości były poznawane, jakie
wystąpiły błędy i jak ich unikać na przyszłość.

Faza końcowa
Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.ĆWICZENIA

5.1. Oddziaływania pól elektrycznych i magnetycznych z materią

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ własności elektryczne grup substancji.

Nazwa grupy

Własności

Substancje

Dielektryki

Nie przewodzą prądu elektrycznego w

wyniku całkowitego braku lub
nieznacznego stężenie ładunków
swobodnych

Zawierają jednakowe liczby swobodnych

dziur i elektronów, reprezentują
przewodność samoistną.

German Ge, krzem Si i tellur Te

Przewodniki

pierwszego rodzaju

Miedź, srebro, aluminium

Zawierają jony dodatnie i ujemne zdolne

do przemieszczania się

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracując indywidualnie dobierają opisy do odpowiednich pozycji tabeli.

Pięciu uczniów, którzy najszybciej wykonają zadanie, oddaje zeszyty do sprawdzenia
nauczycielowi. Otrzymują oceny za rozwiązane zadanie. Czas wykonania zadania określa
nauczyciel np. 15 minut.

Uwaga: Jeśli proponowane przez ucznia rozwiązanie jest błędne nie otrzymuje on oceny

negatywnej. Po upływie wyznaczonego czasu na wykonanie ćwiczenia pozostali uczniowie
przedstawiają rozwiązanie zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać w tabeli informacje dotycząc grup substancji o określonych własnościach

elektrycznych,

2) wyszukać w materiałach poradnika dla ucznia niezbędne informacje,
3) uzupełnić tabelę,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Środki dydaktyczne:

−−−−

notatnik,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj zastosowania pomiarów wielkości elektrycznych i magnetycznych

w medycynie.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie w małych grupach wyszukują informacje w internetowych bazach danych lub

poradnikach diagnostyki medycznej. Zapisują wyniki wyszukiwania w tabeli. Grupa która
najszybciej zrealizuje ćwiczenie prezentuje wyniki na ocenę.. Czas wykonania zadania określa
nauczyciel np. 30 minut.

Nazwa metody

Wielkości mierzone

Zastosowanie

Elektrokardiografia

Elektroencefalografia

Elektromiografia

Magnetokardiografia

Rezonans magnetyczny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać informacje na temat metod diagnostyki medycznej,
2) określić wielkości mierzone w każdej metodzie,
3) określić zastosowanie poszczególnych metod pomiarowych w diagnozowaniu i leczeniu:
4) wpisać uzyskane informacje w odpowiednich rubrykach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

dostęp do internetowych baz danych

−

literatura diagnostyki medycznej

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.2. Fale dźwiękowe i ich oddziaływanie na organizmy żywe

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ sposoby ochrony człowieka przed działaniem infradźwięków w środowisku pracy

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując w 2–3 osobowych zespołach rozpoznając źródła infradźwięków, na

różnych stanowiskach pracy. Analizują przepisy bhp pod kątem ochrony pracowników przed
infradźwiękami i wibracjami Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoją pracę.
Czas wykonania 45 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) rozpoznać źródła infradźwięków na wskazanym stanowisku pracy,
2) określić skutki oddziaływania infradźwięków na organizm człowieka,
3) dobrać sposoby zabezpieczenia przed działaniem infradźwięków.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przykładowe opisy stanowisk pracy,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela,

−

literatura wskazana przez nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Zanalizuj zjawisko Dopplera za pomocą programu symulacyjnego.

Wskazówki do realizacji-osobowych zespołach korzystając z komputera za pomocą

programu symulacyjnego i analizują występujące zależności. Po zakończeniu ćwiczenia
uczniowie prezentują swoją pracę. Czas wykonania 30 minut.

Prędkość źródła

Prędkość ciała

Częstotliwość

początkowa

Częstotliwość

końcowa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uruchomić program symulacyjny „zjawisko Dopplera”
2) dobrać wartości prędkości źródła dźwięku,
3) odczytać i zapisać częstotliwość odbieranej fali dźwiękowej,
4) dobrać wartości prędkości ciała,
5) odczytać i zapisać częstotliwość odbieranej fali dźwiękowej,
6) dobrać wartości prędkości źródła dźwięku i ciała,
7) odczytać i zapisać częstotliwość odbieranej fali dźwiękowej,
8) określić zmiany częstotliwości odbieranej fali dźwiękowej we wszystkich przypadkach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Określ zastosowania ultradźwięków w zależności od ich natężenia.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują w kilkuosobowych zespołach Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie

prezentują swoją pracę. Czas wykonania 30 minut.

Moc ultradźwięków

Zastosowanie ultradźwięków

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić wielkości natężenia ultradźwięków i ich oddziaływanie z materią,
2) rozpoznać oddziaływania czynne i bierne,
3) określić zastosowania oddziaływań ultradźwięków z materią,
4) zapisać wyniki w tabeli.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.3. Promieniowanie niejonizujące

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyznacz współczynnik załamania światła dla szkła z prawa Sneliusa.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują w 3–4 osobowych zespołach. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie

prezentują swoją pracę. Czas wykonania 60 minut.

Rysunek do ćwiczenia 1

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić warunki wykonania pomiaru,
2) dobrać przyrządy do wykonania pomiaru,
3) na stoliku optycznym położyć odpowiednio półkrążek szklany,
4) skierować na środek półkrążka pojedynczy promień świetlny.
5) dokonać pomiarów kątów

α

i

β

. pomiary powtórzyć kilkakrotnie zmieniając

każdorazowo kąt padania

α

.

6) obliczyć z prawa załamania współczynnik załamania światła:
7) obliczyć średnią wartość współczynnika załamania (średnią arytmetyczną).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

−

stolik optyczny lub tarcza Kolbego,

−

badany półkrążek,

−

źródło światła (laser),

−

kalkulator,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla n.auczyciela

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ćwiczenie 2

Oblicz częstotliwości promieniowania niejonizującego rozchodzącego się w powietrzu

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracując indywidualnie przeprowadzają obliczenia częstotliwości fal

o podanych długościach. Pięciu uczniów, którzy najszybciej wykonają zadanie, oddaje zeszyty
do sprawdzenia nauczycielowi. Otrzymują oceny za rozwiązane zadanie. Czas wykonania
zadania określa nauczyciel np. 10 minut.

Uwaga: Jeśli proponowane przez ucznia rozwiązanie jest błędne nie otrzymuje on oceny

negatywnej. Po upływie wyznaczonego czasu na wykonanie ćwiczenia pozostali uczniowie
przedstawiają rozwiązanie zadania.

Podział tradycyjny

Długość fali[m]

Częstotliwość [Hz]

fale bardzo długie

15600

fale długie

8100

fale średnie i
pośrednie

512

fale krótkie

55

fale ultrakrótkie

2,5

mikrofale

0,006

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić związek pomiędzy długością i częstotliwością fali,
2) określić prędkość rozchodzenia się fal elektromagnetycznych w powietrzu,
3) obliczyć częstotliwości dla podanych długości fal,
4) zapisać wyniki obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Ćwiczenie 3

Rozróżnij typy laserów znajdujących zastosowanie do przeprowadzania zabiegów

chirurgicznych.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie, analizują otrzymany graf i wypisują na otrzymanej

karcie właściwe informacje. Czas wykonania 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować zestawienie podstawowych procesów oddziaływania promieniowania

laserowego na tkanki,

2) określić oddziaływania przydatne w zabiegach chirurgicznych,
3) odczytać z zestawienia nazwy i cechy charakterystyczne laserów,
4) zapisać odczytane informacje.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

literatura medyczna o metodach chirurgii laserowej ,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.4. Promieniowanie jonizujące

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj jednostki dozymetryczne.

Wielkość

Jednostka

Wzór

Definicja

Aktywność

źródła

Bq (bekerel)

-

Bq/kg, Bq/m

3

,

Bq/m

2

-

Aktywność jednostki masy, objętości lub

powierzchni emitujących promieniowanie

Dawka

pochłonięta

D = E / m

Energia promieniowania E przekazana

jednostce masy substancji

Moc dawki

Gy/rok, mGy/h

Ď =

∆

D /

∆

t

Dawka

ekspozycyjna

C/kg (Kulomb/kg)

Ładunek jonów wytworzonych przez

promieniowanie fotonowe w jednostce masy

napromieniowanej substancji

Sv (Sivert)

H

T

= ∑ ω

R

٠D

TR

ω

R

– czynnik wagowy
promieniowania

Dawka pochłonięta D przez tkankę T z

uwzględnieniem różnych typów

promieniowania

Dawka

efektywna E

E = ∑ ω

T

٠H

T

ω

T

– czynnik wagowy

różnych tkanek

Dawka określana z dawki równoważnej

Wskazówki do realizacji

Uczniowie pracują samodzielnie uzupełniając informacje w tabeli . Czas wykonania 20

minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić wielkości dozymetryczne,
2) określić jednostki wielkości dozymetrycznych
3) określić wzory definiujące wielkości dozymetryczne,
4) sformułować definicje dla wielkości dozymetrycznych,
5) zapisać wyniki w dołączonej tabeli.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Środki dydaktyczne:

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Oblicz minimalną długość fali promieniowania rentgenowskiego w zależności od

przyłożonego napięcia w lampie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić wraz

z uczniami wyprowadzenie zależności pomiędzy przyłożonym napięciem a minimalną
długością promieni X. Uczniowie pracują samodzielnie. Czas wykonania 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wykazać istnienie związku pomiędzy przyłożonym napięciem a minimalną długością

promieni X.

2) wyznaczyć wzór obliczeniowy i ustalić jednostki
3) wykonać obliczenia i zapisać wyniki,
4) objaśnić rozpoznaną zależność.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia obliczeniowe.

Środki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Zmierz moc dawki promieniowania za pomocą licznika Geigera–Mullera.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Uczniowie pracują w 2–osobowych zespołach. Czas wykonania 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi licznika Geigera-Mullera,
3) przygotować źródło promieniowania o znanej aktywności zachowując zasady bhp,
4) wykonać pomiary dawki promieniowania i zapisać wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja wykonania ćwiczenia

−

laboratoryjne źródło promieniowania jonizującego,

−

licznik Geigera-Mullera,

−

instrukcja obsługi licznika,

−

notatnik,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Analizowanie praw i zjawisk
fizyki wykorzystywanych w medycynie”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1–5, 7-9, 11, 13–16, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 10, 12, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

2) dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego
3) dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
4) dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 zadań z poziomu

ponadpodstawowego,

5) bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 zadań z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.c, 2.a, 3.b, 4.a, 5.c, 6.c, 7.a, 8.a, 9.d, 10.d, 11.c, 12.b, 13.c,
14.a, 15.c, 16.b, 17.c, 18.d, 19.d, 20.a.

N

r

za

d

an

ia

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia

ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Rozróżnić rodzaje przewodników

B

P

c

2.

Określić wpływ dielektryka na pojemność
kondensatora

C

P

a

3.

Określić zachowanie dipola w polu
elektrycznym

C

P

b

4.

Rozpoznać podstawowe prawa fizyki

B

P

a

5.

Określić zastosowanie pomiarów
elektrycznych w medycynie

C

P

c

6.

Określić zjawisko fizyczne wykorzystane
w laserach

C

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

7.

Rozpoznać źródło promieniowania

C

P

a

8.

Określić własności magnetyczne
substancji

C

P

a

9.

Określić zastosowanie ultradźwięków

C

P

d

10.

Scharakteryzować

oddziaływanie

ultradźwięków na organizm

C

PP

d

11.

Rozpoznać

medyczne

źródła

ultradźwięków

C

P

c

12. Scharakteryzować ruch falowy

D

PP

b

13. Określić bieg promieni przez soczewkę

C

P

c

14.

Określić oddziaływanie fotonów
promieniowania jonizującego z materią

C

P

a

15. Określić pojęcie radioterapii

B

P

c

16. Rozróżnić promieniowanie jonizujące

C

P

b

17.

Określić zastosowanie w medycynie
otwartego źródła promieniowania

C

PP

c

18.

Zidentyfikować promieniowanie
rentgenowskie

C

P

d

19.

Dobrać zabezpieczenia przed
promieniowaniem

C

P

d

20

Rozróżnić dozymetry

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Stwórz odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru dydaktycznego

(rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.

Test zawiera 20 pytań dotyczących wykonywania prac związanych z analizowaniem praw
i zjawisk fizyki wykorzystywanych w medycynie.

4. Wszystkie pytania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa;
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1

Określ która z substancji jest przewodnikiem drugiego rodzaju:
a) miedź,
b) german,
c) kwas solny,
d) szkło pyreksowe.

2

Umieszczenie dielektryka pomiędzy okładkami kondensatora powoduje, że
a) pojemność rośnie,
b) pojemność nie zmienia się,
c) pojemność maleje,
d) przez kondensator przepływa prąd.

3

Określ, jak zachowa się dipol elektryczny umieszczony w zewnętrznym polu
elektrycznym?

a) Jego położenie nie ulegnie zmianie
b) Obróci się zgodnie z liniami natężenia pola,
c) Obróci się przeciwnie do linii natężenia pola,
d) Wykona ruch wahadłowy.

4

Przedstawiony wzór

1,2

n

sinβ

sinα

=

określa zależność wynikającą z prawa

a) Snelliusa,
b) Lenza,
c) Faraday’a,
d) Ohma.

5

Elektroencefalografia to badanie polegające na rejestracji
a) czynnościowych prądów serca,
b) czynnościowych prądów mięśni,
c) czynnościowych prądów mózgu,
d) czynnościowych prądów płuc.

6

Jakie zjawisko wykorzystuje się w działaniu laserów.
a) Rezonansu magnetycznego,*
b) Comptona,
c) Wymuszonej emisji promieniwania,
d) Fotoelektryczne.

7

8

Klistron to
a) źródło mikrofal,
b) typ lasera,
c) źródło promieniowania jonizującego,
d) źródło promieniowania widzialnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

9

Domeny magnetyczne występują w
a) ferromagnetykach,
b) diamagnetykach,
c) paramagnetykach,
d) wszystkich substancjach.

10 Litotryptor to urządzenie, w którym do kruszenia kamieni żółciowych wykorzystuje się

a) mikrofale,
b) laser,
c) infradźwieki,
d) ultradźwieki.

11 Bierne działanie ultradźwięków na organizm polega na

a) zabijaniu wirusów,
b) mikromasażach,
c) usuwaniu kamienia na zębach,
d) przekazywaniu informacji o tkankach.

12 Medycznym źródłem ultradźwięków jest

a) piszczałka Galtona,
b) drgająca struna stalowa,
c) głowica piezoelektryczna,
d) wibrująca płyta stalowa.

13 Charakterystyczne dla ruchu falowego jest zjawisko

a) fotoelektryczne,
b) interferencji fal,
c) kreacji pary pozyton elektron,
d) absorpcji promieniowana przez atomy.

14 Dalszy bieg promieni świetlnych przedstawia rysunek.

a)

b)

c)

d)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

15 Wytrącenie elektronu z atomu w wyniku oddziaływana fotonu nazywamy

a) zjawiskiem fotoelektrycznym,
b) rozproszeniem komptonowskim,
c) tworzeniem par pozyton–elektron,
d) zderzeniem niesprężystym.

16 Co nazywamy radioterapią?

a)

Wykorzystanie promieniowania podczerwonego do celów medycznych,

b)

Wykorzystanie promieniowania mikrofalowego do celów medycznych,

c)

Wykorzystanie promieniowania gamma do celów medycznych,

d)

Wykorzystanie promieniowania ultrafioletowego do celów medycznych.

17 Które wymienione promieniowanie nie jest jonizujące:

a)

Promieniowanie gamma,

b)

Promieniowanie podczerwone,

c)

Promieniowanie

α

,

d)

Promieniowanie

β

.

18 Określ medyczne zastosowanie otwartych źródeł promieniotwórczych.

a)

Radioterapia,

b)

Tomografia komputerowa,

c)

Badaie izotopowe,

d)

Zabieg laserowy.

19 Promieniowanie rentgenowskie jest

a)

strumieniem neutronów,

b)

strumieniem cząstek

α

,

c)

strumieniem cząstek

β

,

d)

strumieniem fotonów.

20 Kartka papieru zatrzyma promieniowanie

a)

rentgena,

b)

gamma,

c)

beta,

d)

alfa.

21 Który z dozymetrów nie należy do bezwzględnych?

a)

Komora jonizacyjna,

b)

Kalorymetr,

c)

Błona fotograficzna,

d)

Dozymetr chemiczny Frickiego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Analizowanie praw i zjawisk fizyki wykorzystywanych w medycynie.

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer
zadania

Odpowiedź

Punktacja

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Analizowanie praw i zjawisk fizyki
wykorzystywanych w medycynie”

Test składa się z 20 zadań, z których

−

zadania 1–6, 8–11, 13–16, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 7, 12, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

1) dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego
2) dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
3) dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 zadań z poziomu

ponadpodstawowego,

4) bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 zadań z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.a, 2.b, 3.c, 4.a, 5.b, 6.c, 7.a, 8.c, 9.d, 10.d, 11.a, 12.a, 13.b,
14.a, 15.a, 16.b, 17.b, 18.d, 19.c, 20.a.

N

r

za

d

an

ia

Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Rozróżnić rodzaje przewodników

B

P

a

2.

Określić występowanie polaryzacji

C

P

b

3.

Określić dipol elektryczny

C

P

c

4.

Wskazać warunek zachodzenia zjawiska
fotoelektrycznego

C

P

a

5.

Określić zastosowanie pomiarów
elektrycznych w medycynie

C

P

b

6.

Wskazać promieniowanie wykorzystane
w tomografii komputerowej

C

P

c

7.

Rozróżnić źródło promieniowania

C

PP

a

8.

Określić własności magnetyczne substancji

C

P

c

9.

Określić zastosowanie ultradźwięków

C

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

10. Określić natężenie dźwięku

B

P

d

11. Rozróżnić fale dźwiekowe

B

P

a

12.

Scharakteryzować dualizm korpuskularno-
-falowy

D

PP

a

13. Rozróżnić soczewki

C

P

b

14.

Określić oddziaływanie fotonów
promieniowania jonizującego z materią

C

P

a

15.

Określić zastosowanie promieniowania
podczerwonego

B

P

a

16. Rozróżnić promieniowanie niejonizujące

C

P

b

17.

Określić zastosowanie w medycynie
otwartego źródła promieniowania

D

PP

b

18. Rozróżnić promieniowanie gamma

C

P

d

19.

Dobrać zabezpieczenia przed
promieniowaniem

C

P

c

20

Rozróżnić dozymetry

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, określ czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Stwórz odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru dydaktycznego

(rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.

Test zawiera 20 pytań dotyczących wykonywania prac związanych z analizowaniem praw
i zjawisk fizyki wykorzystywanych w medycynie.

4. Wszystkie pytania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa;
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Określ, która z substancji jest przewodnikiem pierwszego rodzaju.

a) Miedź,
b) German,
c) Kwas solny,
d) Szkło pyreksowe.

2. Zjawisko polaryzacji występuje w

a) przewodnikach,
b) dielektrykach,
c) półprzewodnikach,
d) we wszystkich substancjach.

3. Dipolem elektrycznym nazywamy związany układ dwóch ładunków:

a) dodatnich,
b) ujemnych,
c) dodatniego i ujemnego,
d) bez różnicy.

4. Przedstawiony wzór

W

v

m

2

1

ν

h

2

+

⋅

⋅

=

⋅

określa warunek zachodzenia zjawiska

a) fotoelektrycznego,
b) Comptona,
c) kreacji pary pozyton - elektron,
d) Dopplera.

5. Elektromiografia to badanie polegające na rejestracji:

a) czynnościowych prądów serca,
b) czynnościowych prądów mięśni,
c) czynnościowych prądów mózgu,
d) czynnościowych prądów płuc.

6. Jakie promieniowanie wykorzystuje się w tomografii komputerowej.

a) Gamma,
b) Rentgenowskie,
c) Podczerwone,
d) Mikrofalowe.

7. Laser to źródło:

a) fal ultradźwiekowych,
b) fal infradźwiekowych,
c) promieniowania jonizującego,
d) promieniowania niejonizującego.

8. Temperatura Curie to taka temperatura,

a) powyżej której paramagnetyk staje się ferromagnetykiem,
b) powyżej której przewodnik staje się nadprzewodnikiem,
c) powyżej której ferromagnetyk staje się paramagnetykiem.,
d) powyżej której półprzewodnik staje się przewodnikiem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

9. Litotrypsja to kruszenie kamieni żółciowych za pomocą:

a) mikrofal,
b) lasera,
c) infradźwieków,
d) ultradźwiekow.

10. Natężenie dźwięku obliczamy ze wzoru:

a)

E

S

t

I

⋅

=

,

b)

t

E

S

I

⋅

=

c)

t

I

E

⋅

=

S

d)

t

S

E

I

⋅

=

11. Infradźwiękami nazywamy dźwięki o częstotliwości:

a) <16 Hz,
b) >16 Hz,
c) >20000 Hz,
d) każdej częstotliwości lecz małym natężęniu.

12. Światło jest interpretowane jako strumień fotonów w zjawisku

a) fotoelektrycznym,
b) interferencji,
c) odbicia,
d) załamania.

13. Soczewką skupiająca na rysunku jest.

a) tylko a,
b) tylko a, c,
c) tylko b,
d) tylko b, d.

14. Wytrącenie elektronu z atomu w wyniku oddziaływana fotonu nazywamy:

a) zjawiskiem fotoelektrycznym,
b) rozproszeniem komptonowskim,
c) tworzeniem par pozyton – elektron,
d) zderzeniem niesprężystym.

15. Co nazywamy diatermią?

a) Wykorzystanie promieniowania podczerwonego do celów medycznych.
b) Wykorzystanie promieniowania mikrofalowego do celów medycznych.
c) Wykorzystanie promieniowania gamma do celów medycznych.
d) Wykorzystanie promieniowania ultrafioletowego do celów medycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

16. Które wymienione promieniowanie nie jest jonizujące:

a) Promieniowanie gamma.
b) Promieniowanie podczerwone.
c) Promieniowanie rentgenowskie.
d) Promieniowanie alfa.

17. Określ medyczne zastosowanie zamkniętych źródeł promieniotwórczych..

a) Ultrasonografia.
b) Tomografia komputerowa.
c) Badanie izotopowe.
d) Zabieg laserowy.

18. Promieniowanie gamma jest

a) strumieniem neutronów.
b) strumieniem cząstek

α

.

c) strumieniem cząstek

β

.

d) strumieniem fotonów.

19. Folia aluminiowa zatrzyma promieniowanie

a) rentgena.
b) gamma.
c) beta.
d) neutronowe.

20. Który z dozymetrów nie należy do względnych?

a) Komora jonizacyjna.
b) Dozymetr termoluminescencyjny.
c) Błona fotograficzna.
d) Licznik Geigera-Mullera.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Analizowanie praw i zjawisk fizyki wykorzystywanych w medycynie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer
zadania

Odpowiedź

Punktacja

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

7. LITERATURA

1. Hrynkiewicz A., Rokita E., red.: Fizyczne metody diagnostyki i terapii. Wydawnictwo

PWN, Warszawa 2000

2. Hrynkiewicz A.: Człowiek i promieniowanie jonizujące. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2001
3. Jaroszyk F.: Biofizyka. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2004
4. Skrzypczak E., Szefliński Z.: Wstęp do fizyki jądra atomowego

i cząsteczek elementarnych. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2002

5. www.fizyka.net.pl
6. www.if.pw.edu.pl

Literatura metodyczna
7. Krogulec-Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU, Warszawa 2003

8. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997.

9. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii

Eksploatacji, Radom 1998.